Đề tài Quản lý môi trường khu công nghiệp hiệp phước – Nhà bè, tp Hồ Chí Minh theo hướng phát triển bền vững

m tại nguồn: giúp đỡ, hướng dẫn doanh nghiệp trong công tác môi trường tại từng công ty. HIPC luôn duy trì một chế độ quản lý bảo vệ môi trường nghiêm ngặt đối với nước thải. Để kiểm soát chất lượng nước thải đầu ra của doanh nghiệp bất cứ lúc nào (định kỳ, đột xuất và lúc xảy ra sự cố) KCN HP đã yêu cầu và các doanh nghiệp thực hiện xây dựng hố ga thăm nước thải bên ngoài tường rào nhà xưởng của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, HIPC tuyệt đối không khoan nhượng các hành vi gây ô nhiễm môi trường (điển hình là vụ Công ty thuộc da Hào Dương – tháng 10/2008, HIPC đã ngưng cung cấp nước sạch và báo cho các cơ quan chức năng giải quyết). HIPC luôn chủ động kết hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, Ban quản lý các KCX & CN thành phố (HEPZA), Cảnh sát môi trường (và Phòng Tài nguyên & Môi trường huyện Nhà Bè)…tổ chức kiểm soát môi trường tại các nhà máy đang hoạt động trong khu công nghiệp. Công tác đầu tư hệ thống kỹ thuật BVMT: 4.2.2.1. Đầu tư xây dựng Trạm xử lý nước thải: Trạm XLNT được thiết kế với công suất 5.000 m3/ngày.đêm. Trong giai đoạn 1, nhà máy đang hoạt động với công suất 3.000 m3/ngày.đêm theo TCVN 5945:2005, mức B. Với công suất hiện tại, nhà máy XLNT có khả năng thu gom và xử lý toàn bộ lượng nước thải của các doanh nghiệp đang hoạt động trong KCN Hiệp Phước (GĐ I - 311,4 ha). Tổng vốn đầu tư trên 40 tỷ đồng (bao gồm Nhà máy XLNT và hệ thống thu gom nước thải); HIPC đã xây dựng nhà phơi bùn (nền bêtông, mái che kiên cố) nhằm tăng cường công tác xử lý bùn; và đang chuẩn bị xây dựng hồ ổn định để đảm bảo hơn nữa chất lượng nước thải sau xử lý, cũng như dự phòng khi có sự cố xảy ra. Khi mới đi vào hoạt động, Trạm XLNT đã phải gặp rất nhiều khó khăn (ô nhiễm đầu vào rất lớn – gấp nhiều lần mức tiếp nhận theo thiết kế). Trong năm 2008, trung bình mỗi tháng Trạm XLNT tiêu tốn từ 100 đến trên 150 triệu đồng. Sau quá trình tăng cường giám sát chặt chẽ ô nhiễm tại nguồn của các doanh nghiệp; cũng như rà soát lại công tác vận hành, cho đến nay, Trạm XLNT đã đưa được mức lỗ về con số 0 (chưa tính khấu hao thiết bị và xây dựng). 4.2.2.2. Đầu tư Trạm thu gom, phân loại và trung chuyển chất thải rắn: Trạm thu gom, phân loại và trung chuyển chất thải rắn trong KCN HP đang được xây dựng và cũng sẽ được đưa vào hoạt động trong năm 2009 nhằm đảm bảo việc quản lý môi trường trong KCN được tốt hơn. Hiện tại, toàn bộ lượng chất thải rắn phát sinh trong KCN HP được doanh nghiệp ký hợp đồng với các đơn vị có chức năng để xử lý. Bộ phận chuyên môn về Bảo vệ Môi trường: Vì mục tiêu phát triển bền vững, đáp ứng các nguy cơ và thách thức từ công tác bảo vệ môi trường, HIPC đã thành lập bộ phận chuyên môn về bảo vệ môi trường dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Ban Tổng giám đốc. 4.2.3. Tổng hợp về công tác kiểm soát ô nhiễm môi trường tại KCN: Môi trường không khí xung quanh gần khu vực Hệ thống XLNT bị ô nhiễm bởi mùi hôi do các khí gây mùi, trong đó có COD và BOD5 là chủ yếu. Môi trường nước tại KCN bị ô nhiễm bởi chất rắn lơ lửng, chất hữu cơ, các vi sinh trong chế biến thủy hải sản; kim loại và các chất độc hại từ: thuộc da, xi mạ, thuốc bảo vệ thực vật mà một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm là việc xả thải của thuộc da. BAN TỔNG GIÁM ĐỐC Giám Đốc Môi trường Quản lý nước thải Điều hành Trạm XLNT Quản lý khí thải Quản lý CTR Giám sát Trạm CTR Phó Giám đốc Môi trường Bảng 4.5. Sơ đồ tổ chức quản lý công tác BVMT của HIPC được tóm tắt như sau Bảng 4.6: Sơ đồ kỹ thuật sản xuất chung Nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo Nhaø maùy Saûn phaåm Nöôùc thaûi Khí thaûi Chaát thaûi raén Nhaän xeùt: Qua moâ hình hieän traïng toång quaùt kyõ thuaät saûn xuaát vaø baùo caùo giaùm saùt moâi tröôøng cuûa KCN Hieäp Phöôùc thì tình hình oâ nhieãm moâi tröôøng vaãn phaùt sinh gaây oâ nhieãm. Ñaët bieät laø nöôùc thaûi vaø chaát thaûi raén. Vì vaäy giaûi phaùp baûo veä vaø quaûn lyù moâi tröôøng KCN Hieäp Phöôùc – Nhaø Beø theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng laø moät ñeà taøi caáp baùch vaø caàn thieát cho KCN. 4.3. ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG KCN HIỆP PHƯỚC VÀ CÔNG TÁC BVMT KCN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG Nhö vaäy, keát quaû ñieàu tra thöïc teá taïi caùc nhaø maùy ñang hoaït ñoäng trong KCN Hieäp Phöôùc cho thaáy, tyû leä chaát thaûi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng coøn ñöôïc ñaàu tö xöû lyù khaù thaáp, hieän traïng moâi tröôøng KCN phoå bieán: 4.3.1. Đánh giá công tác kiểm soát ô nhiễm nước thải sinh hoạt: Maëc duø 100% nhaø maùy ñieàu tra ñeàu coù bieän phaùp xöû lyù nöôùc thaûi cuïc boä, song hieäu quaû chöa cao, chæ ñaït tieâu chuaån xaû thaûi vaøo traïm xöû lyù taäp trung, tuy nhieân do traïm naøy chöa hoaït ñoäng cho neân nöôùc thaûi khoâng ñaït tieâu chuaån vaãn xaû thaûi vaøo moâi tröôøng. Beân caïnh ñoù, moät soá nhaø maùy chöa coù bieän phaùp taùch rieâng nöôùc thaûi sinh hoaït vôùi nöôùc thaûi coâng nghieäp, hoaëc chöa coù ñöôøng oáng thu gom nöôùc thaûi, tieán haønh xaû thaûi vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc möa cuûa KCN hoaëc xaû thaúng ra nguoàn tieáp nhaän (soâng), gaây oâ nhieãm moâi tröôøng cao. Đánh giá công tác kiểm soát ô nhiễm nước thải công nghiệp: Môùi chæ ñöôïc 55% soá nhaø maùy xöû lyù ñaït yeâu caàu, soá coøn laïi chöa ñöôïc xöû lyù hoaëc xöû lyù chöa ñaït. Veà maët coâng ngheä xöû lyù, thì nhöõng nhaø maùy ñaït yeâu caàu ñeàu coù coâng ngheä xöû lyù khaù thích hôïp, coù cheá ñoä quaûn lyù vaän haønh thöôøng xuyeân vaø kieåm soaùt toát chaát löôïng nöôùc thaûi ñaàu ra. Caùc nhaø maùy khoâng ñaït yeâu caàu chuû yeáu do coâng ngheä xöû lyù chöa thích hôïp, coâng trình xöû lyù chöa hôïp tieâu chuaån, khoâng phuø hôïp coâng suaát caàn xöû lyù thöïc teá, hoaëc bieän phaùp xöû lyù quaù ñôn giaûn veà tính naêng kyõ thuaät, khoâng tuaân thuû ñuùng kyõ thuaät vaän haønh xöû lyù (hoaù chaát söû duïng, löôïng khí neùn, cheá ñoä khuaáy troän…). Đánh giá công tác kiểm soát ô nhiễm khí thải: Do ñoát nhieân lieäu chuû yeáu ñöôïc xöû lyù baèng bieän phaùp phaùt taùn tröïc tieáp qua oáng khoùi xaû thaûi, coù hieäu quaû BVMT thaáp, ngoaïi tröø moät nhaø maùy tieán haønh bieän phaùp haáp thuï khí thaûi, coù hieäu quaû BVMT cao hôn. 4.3.4. Đánh giá công tác kiểm soát ô nhiễm không khí, tiếng ồn và bụi: Phaùt sinh trong quaù trình saûn xuaát môùi chæ ñöôïc ñaàu tö xöû lyù ôû tyû leä khieâm toán, 25%. Coù khaù nhieàu nguoàn thaûi ñoäc haïi (hôi khí axít, hôi dung moâi, buïi hoaù chaát, buïi boâng…) ñöôïc xöû lyù quaù ñôn giaûn baèng chuïp huùt. Moâi tröôøng lao ñoäng bò oâ nhieãm naëng, aûnh höôûng raát tieâu cöïc ñeán söùc khoûe coâng nhaân laøm vieäc. Tuy nhieân, caàn khaúng ñònh raèng ñaõ coù söï chuyeån bieán tích cöïc trong thaùi ñoä öùng xöû moâi tröôøng cuûa caùc nhaø ñaàu tö vaø quaûn lyù nhaø maùy, hoï ñaõ quan taâm tôùi traùch nhieäm BVMT. Vieäc nhaäp daây chuyeàn xöû lyù chaát thaûi ñaõ ñoàng boä hôn, cuõng nhö coâng taùc quaûn lyù xöû lyù chaát thaûi ñaõ chaët cheõ hôn, nghieâm khaéc hôn. Song soá löôïng naøy coøn khaù khieâm toán trong KCN. Đánh giá công tác kiểm soát ô nhiễm CTR công nghiệp: Coøn laø vaán ñeà khaù nan giaûi trong KCN do KCN chöa coù Traïm xöû lyù chaát thaûi raén taäp trung vaø cuïc boä taïi moãi nhaø maùy. Hieän taïi 100% chaát thaûi raén cuûa KCN ñeàu do Coâng ty dòch vuï veä sinh coâng coäng chuyeån ñi vaø xöû lyù choân laáp taïi caùc baõi raùc chung cuûa thaønh phoá, trong khi soá löôïng chaát thaûi nguy haïi trong ñoù chöa ñöôïc quaûn lyù, phaân loaïi, xöû lyù vaø kieåm soaùt rieâng reõ theo yeâu caàu. Do vaäy, xeùt theo moái töông quan sinh thaùi coâng nghieäp giöõa caùc nhaø maùy trong KCN vaø giöõa KCN vôùi moâi tröôøng xung quanh, thì chaát löôïng moâi tröôøng KCN Hieäp Phước chöa theå ñaûm baûo caùc yeâu caàu cuûa KCN sinh thaùi theo hướng phát triển bền vững vì nhöõng lyù do cô baûn sau : Do vieäc xöû lyù nöôùc thaûi chöa ñöôïc ñaàu tö ñoàng boä vaø ñuùng möùc, chaát löôïng nöôùc thaûi sinh hoaït vaø coâng nghieäp xaû thaûi töø KCN khoâng ñaït tieâu chuaån cho pheùp, vöôït quaù taûi löôïng oâ nhieãm, vì theá nöôùc thaûi taïi coáng xaû thaûi chung cuûa KCN bò oâ nhieãm khaù naëng nhö keát quaû ñieàu tra khaûo saùt ñöa ra trong baûng 15,16. Chaát löôïng xöû lyù khí thaûi cuïc boä taïi moãi nhaø maùy seõ ñoùng vai troø quyeát ñònh trong vieäc baûo ñaûm tieâu chuaån xaû thaûi cuûa KCN. Vôùi möùc ñoä xöû lyù khí thaûi chæ ñaït 25%, coù theå cho raèng möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí trong KCN laø raát ñaùng keå, nhaát laø moâi tröôøng lao ñoäng cuûa coâng nhaân nhaø maùy. Do KCN ñang hình thaønh Traïm xöû lyù chaát thaûi raén taäp trung vaø chöa coù quaù trình trao ñoåi, taùi sinh chaát thaûi raén coâng nghieäp, cho neân vieäc xöû lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp laø chöa ñaït yeâu caàu, gaây neân nguy cô oâ nhieãm chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chaát thaûi nguy haïi vôùi möùc ñoä cao. Nhö vaäy, qua caùc keát quaû khaûo saùt, chuùng ta coù theå ruùt ra moät soá keát luaän sau ñaây : Roõ raøng, vieäc aùp duïng heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng vaø caùc giaûi phaùp kieåm soaùt, xöû lyù oâ nhieãm ñaàu ra chöa theå baûo ñaûm chaát löôïng moâi tröôøng theo ñuùng yeâu caàu. Bôûi vaäy, chæ baèng caùch tích cöïc aùp duïng caùc giaûi phaùp SXSH môùi coù theå hy voïng caûi thieän vaø baûo ñaûm chaát löôïng moâi tröôøng coâng nghieäp. Do ñoù, möùc yeâu caàu toái thieåu trong coâng taùc BVMT KCN laø baét buoäc phaûi aùp duïng caùc giaûi phaùp SXSH. Chaát löôïng moâi tröôøng taïi KCN phuï thuoäc raát lôùn vaøo thaùi ñoä öùng xöû moâi tröôøng vaø coâng taùc toå chöùc thöïc hieän BVMT taïi moãi cô sôû saûn xuaát vaø nhaø maùy rieâng leõ. Do vaäy, muoán giaûi quyeát toát vaán ñeà chaát löôïng moâi tröôøng KCN, thì tröôùc heát caàn phaûi naâng cao chaát löôïng thöïc hieän thöïc teá coâng taùc BVMT KCN. Ngoaøi ra, vaán ñeà quan troïng nhaát ôû ñaây laø KCN phaûi coù chieán löôïc BVMT tích cöïc vaø thích hôïp cuûa rieâng mình, ñoàng thôøi phaûi coù noã löïc duy trì toå chöùc thöïc hieän vaø khoâng ngöøng hoaøn thieän chieán löôïc ñoù theo quaù trình phaùt trieån vaø môû roäng KCN. Coù nhö vaäy môùi coù theå quaûn lyù moâi tröôøng toát töø quy moâ caùc cô sôû saûn xuaát ñeán toaøn boä KCN . Vaán ñeà aùp löïc cuûa Nhaø nöôùc, Coâng nghieäp vaø Coäng ñoàng, cuõng nhö vieäc aùp duïng caùc coâng cuï quaûn lyù moâi tröôøng nhaø nöôùc cuõng laø nhöõng yeáu toá heát söùc quan troïng nhaèm baûo ñaûm toå chöùc thaønh coâng vaø hieäu quaû coâng taùc BVMT KCN. Töø ñaây, chuùng ta coù theå ruùt ra theâm moät soá nhaän ñònh nhö sau : Phaûi toå chöùc aùp duïng heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng tieân tieán nhö caùc yeâu caàu quaûn lyù baét buoäc. Phaûi toå chöùc aùp duïng caùc giaûi phaùp coâng ngheä phoøng ngöøa, kieåm soaùt vaø xöû lyù oâ nhieãm toaøn dieän nhö caùc yeâu caàu quaûn lyù baét buoäc, chöù khoâng theå chæ döøng laïi ôû caùc giaûi phaùp kieåm soaùt vaø xöû lyù oâ nhieãm ñaàu ra. Phaûi baét buoäc aùp duïng caùc giaûi phaùp SXSH phuø hôïp nhaèm caûi thieän vaø naâng cao chaát löôïng moâi tröôøng KCN. Đánh giá tổng hợp về công tác kiểm soát ô nhiễm môi trường: Các phân tích và đánh giá trên cho thấy KCN Hiệp Phước – Nhà Bè đã có nhiều cố gắng trong việc kiểm soát ô nhiễm môi trường do hoạt động của các nhà máy. Tuy nhiên, KCN còn tồn đọng một số vấn đề cần khắc phục và giải quyết, bao gồm: Đối với nước thải và khí thải: Phải sửa chữa, nâng cấp hệ thống xử lý nước thải của KCN để xử lý nước thải đạt Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về nước thải công nghiệp QCVN 24: 2009/BTNMT, cột A, Kq = 0,9; Kf = 1,0. Phải nâng cao hiệu quả xử lý nước thải và khí thải Cần tái sử dụng nước thải để giảm thiểu lượng xả thải và tiết kiệm nguồn nước ngầm. Đối với chất thải rắn: Khoâng ñöôïc ñoát chaát thaûi sinh hoaït maø phaûi thu gom, löu tröõ vaø kyù hôïp ñoàng vôùi caùc ñôn vò coù chöùc naêng vaø khaû naêng ñeå thu gom vaø xöû lyù. Caàn caûi thieän hoaëc tìm ra caùc bieän phaùp thu gom, phaân loaïi heä thoáng XLNT cuûa KCN. Ñoái vôùi chaát thaûi nguy haïi: Phaûi kyù hôïp ñoàng vôùi caùc ñôn vò coù chöùc naêng vaø khaû naêng ñeå thu gom vaø xöû lyù. 4.3.7. Đánh giá tiềm năng ứng dụng thực tiễn các mô hình kiểm soát ô nhiễm MT trong KCN: Khi aùp duïng caùc moâ hình, xaây döïng KCN taäp trung, chuùng ta caàn caên cöù vaøo caùc ñieàu kieän coâng nghieäp hoaù thöïc teá, nhaèm coù chieán löôïc phaùt trieån neàn saûn xuaát coâng nghieäp quy moâ lôùn hieäu quaû vaø toå chöùc baûo veä moâi tröôøng beàn vöõng, phuø hôïp. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naøy, chuùng ta phaûi coù söï giaûi phoùng tö duy tö töôûng vaø taàm nhìn chieán löôïc nhaèm vöøa “ ñi ñuùng caùi chung “ , vöøa “ phaùt huy cao ñoä baûn saéc caùi rieâng “ cho söï phaùt trieån ña daïng, maïnh meõ, nhanh choùng, ñoùn ñaàu giai ñoaïn . Nhö treân ñaõ trình baøy, ngaønh coâng nghieäp nöôùc ta vaãn coøn trong giai ñoaïn nghieân cöùu, vaän duïng kinh nghieäm theá giôùi veà toå chöùc chuyeån ñoåi vaø xaây döïng KCN sinh thaùi, do ñoù, tieàm naêng öùng duïng moâ hình KCN thân thiện với MT môùi chæ böôùc ñaàu ñöôïc ñaùnh giaù treân goùc ñoä lyù luaän, coù khaù nhieàu söï thieáu huït trong coâng taùc nghieân cöùu vaø öùng duïng moâ hình naøy. Do vaäy, taïi ñaây, chuùng ta seõ tieán haønh ñaùnh giaù tieàm naêng öùng duïng caùc moâ hình aùp duïng coâng taùc kieåm soaùt oâ nhieåm moâi tröôøng KCN trong ñieàu kieän thöïc teá ôû Vieät nam theo caùc noäi dung nhö sau : Ñaùnh giaù tieàm naêng öùng duïng thöïc tieån moâ hình tieâu chuaån xanh –saïch – ñeïp trong ñieàu kieän thöïc teá CNH nöôùc ta: Nhìn vaøo thöïc teá trình ñoä phaùt trieån neàn coâng nghieäp hieän taïi ôû nöôùc ta, moâ hình KCN thaân thieän vôùi moâi tröôøng seõ chæ ñöôïc aùp duïng cho nhöõng KCN hieän thôøi coù theå chuyeån ñoåi thaønh KCN thaân thieän moâi tröôøng(vôùi nhöõng ñieàu kieän thích hôïp) hoaëc toå chöùc xaây döïng caùc KCN thaân thieän vôùi moâi tröôøng môùi treân cô sôû quy hoaïch vaø ñaàu tö xaây döïng ban ñaàu. Ñoái vôùi nhöõng KCN khoâng theå chuyeån ñoåi sang moâ hình KCN thaân thieän vôùi moâi tröôøng, moät giaûi phaùp meàm deõo ñöôïc aùp duïng, laø seõ chuyeån ñoåi sang moâ hình tieâu chuaån xanh -saïch – ñeïp (coù theå taïm goïi laø KCN xanh – saïch – ñeïp heä coå ñieån), nhaèm thoûa maõn caùc yeâu caàu veà BVMT vaø phuø hôïp vôùi xu höôùng phaùt trieån beàn vöõng cuûa theá giôùi. Ñaây laø yù kieán caù nhaân, ruùt ra töø nhöõng nhaän ñònh naèm trong noäi dung “Tieâu chuaån phaân loaïi KCN thaân thieän moâi tröôøng “ Bảng 4.7: Moâ hình chuyeån ñoåi chính Caùc giaûi phaùp quaûn lyù moâi tröôøng toaøn dieän ôû moãi CSXS, nhaø maùy KCN taäp trung coå ñieån chuyeån hoaù chaát moät chieàu (taäp hôïp caùc CSSX, nhaø maùy moät chieàu rieâng leû, ñoäc laäp) xanh – saïch - ñeïp KCN taäp trung coå ñieån chuyeån hoaù chaát moät chieàu (taäp hôïp caùc CSSX, nhaø maùy moät chieàu rieâng leû, ñoäc laäp) Caùc giaûi phaùp coâng ngheä SXSH, kieåm soaùt toaøn dieän ôû moãi CSXS, NM Trong ñoù : caùc giaûi phaùp quaûn lyù moâi tröôøng vaø caùc giaûi phaùp coâng ngheä SXSH, kieåm soaùt oâ nhieãm ñaàu ra toaøn dieän seõ ñöôïc aùp duïng vaø duy trì lieân tuïc ôû phaïm vi cô sôû saûn xuaát vaø nhaø maùy rieâng leû, hoaït ñoäng ñoäc laäp, cho pheùp ñaït tôùi tieâu chuaån xanh – saïch – ñeïp .Taïi ñaây, KCN taäp trung veà cô baûn chæ coù caùc moái quan heä coäng sinh coâng nghieäp veà quaûn lyù moâi tröôøng vaø coâng ngheä kieåm soaùt oâ nhieãm ñaàu ra . Moâ hình KCN xanh – saïch – ñeïp heä coå ñieån naøy khoâng theå chuyeån ñoåi sang KCN thaân thieän vôùi moâi tröôøng theo nhieàu lyù do, nhö sau : Caùc ngaønh saûn xuaát coâng nghieäp trong KCN khoâng theå trao ñoåi chaát thaûi vôùi nhau, hoaëc chæ coù theå trao ñoåi ôû quy moâ nhoû, buoäc phaûi tham gia trao ñoåi chaát thaûi giöõa caùc KCN vôùi nhau hoaëc theo thò tröôøng trao ñoåi chaát thaûi chung. Caùc chi phí ñaàu tö cho chuyeån ñoåi KCN hieän taïi thaønh KCN thaân thieän vôùi moâi tröôøng quaù cao, vöôït quaù khaû naêng hay caùc lôïi ích kinh teá, moâi tröôøng coù theå nhaän ñöôïc. Caùc cô sôû vaø nhaø maùy khoâng taïo neân löôïng phaùt thaûi lôùn, khoâng gaây neân oâ nhieãm moâi tröôøng khi aùp duïng thoûa maõn caùc giaûi phaùp SXSH vaø kieåm soaùt oâ nhieãm ñaàu ra… Moâ hình KCN xanh – saïch – ñeïp heä coå ñieån seõ goàm ba noäi dung chính laø : naâng cao chaát löôïng quaûn lyù moâi tröôøng toaøn dieän, aùp duïng caùc giaûi phaùp SXSH toaøn dieän vaø thieát laäp thò tröôøng trao ñoåi chaát thaûi hoaøn chænh. Vì vaäy, ôû ñaây chuùng ta seõ xem xeùt, ñaùnh giaù tieàm naêng toå chöùc thöïc hieän caû ba noäi dung naøy. (a). Tieàm naêng hoaøn thieän heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo tieâu chuaån xanh – saïch – ñeïp : Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng thoâng thöôøng laø quy luaät chung vaø maãu soá chung cho coâng taùc BVMT ôû baát kyø moät quoác gia naøo, cho neân, tieàm naêng hoaøn thieän heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo tieâu chuaån xanh – saïch – ñeïp trong ñieàu kieän thöïc teá ôû nöôùc ta ñöôïc ñaùnh giaù raát cao vaø ngang baèng vôùi caùc nöôùc khaùc. Maët khaùc, nöôùc ta ñang phoå caäp hoaù vieäc aùp duïng heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng (EMS) vaø noã löïc thöïc thi caùc tieâu chuaån ISO (ñaõ coù nhieàu doanh nghieäp coâng nghieäp trong nöôùc ñöôïc caáp chöùng chæ quoác teá ISO 9000, 14000) nhaèm töøng böôùc hoäi nhaäp kinh teá toaøn caàu, do vaäy, caùc kinh nghieäm theá giôùi ñaõ ñuùc keát veà heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ñöôïc trình baøy trong phaàn treân , ñeàu coù theå vaän duïng hieäu quaû trong ñieàu kieän coâng nghieäp hoaù ôû nöôùc ta. vaø ñieàu ñoù khaúng ñònh xu höôùng cuõng nhö tieàm naêng phaùt trieån coâng nghieäp cuûa Vieät nam . (b). Tieàm naêng öùng duïng caùc giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn nhaèm thöïc hieän tieâu chuaån xanh – saïch – ñeïp : Maëc duø, ñaïi boä phaän caùc cô sôû saûn xuaát vaø nhaø maùy coâng nghieäp hieän nay coøn naèm trong tình traïng döôùi möùc “thaân thieän moâi tröôøng”, song soá löôïng caùc doanh nghieäp coâng nghieäp ñieån hình veà aùp duïng caùc giaûi phaùp SXSH ñaõ khoâng ngöøng taêng leân trong nhöõng naêm gaàn ñaây ( vì, moät maët caùc doanh nghieäp chòu taùc ñoäng bôûi nhu caàu hoäi nhaäp thò tröôøng quoác teá, chòu söùc eùp to lôùn cuûa cô cheá thò tröôøng, buoäc phaûi aùp duïng caùc giaûi phaùp SXSH ñeå phaùt trieån saûn xuaát oån ñònh, maët khaùc, do hieäu quaû cuûa vieäc aùp duïng caùc giaûi phaùp SXSH laø raát thuyeát phuïc, cho neân caùc doanh nghieäp ñeàu chuû ñoäng thích öùng vôùi nhu caàu khaù môùi meû nhöng raát caàn thieát naøy). Theo caùc taøi lieäu tham khaûo, thì coù nhieàu doanh nghieäp ñaõ bò xeáp vaøo “ Danh saùch ñen “ veà möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng, nhöng nhôø aùp duïng tích cöïc caùc giaûi phaùp SXSH ñaõ trôû thaønh caùc doanh nghieäp ñieån hình veà BVMT, caûi thieän trieät ñeå hình aûnh doanh nghieäp trong con maét xaõ hoäi, ñoàng thôøi tìm kieám ñöôïc nhieàu cô hoäi phaùt trieån oån ñònh. Nhöõng ví duï nhö vaäy laø nhöõng baèng chöùng khaúng ñònh tính thuyeát phuïc, cuõng nhö tieàm naêng vaø hieäu quaû cuûa vieäc aùp duïng caùc giaûi phaùp SXSH trong ñieàu kieän thöïc teá ôû nöôùc ta. Theo Baùo caùo hoaït ñoäng trong caùc naêm 2000 – 2002 cuûa Trung taâm saûn xuaát saïch Vieät nam (VNCPC), chuùng ta coù theå nhaän thaáy roõ tieàm naêng aùp duïng caùc giaûi phaùp SXSH thoâng qua caùc soá lieäu thoáng keâ veà ñaùnh giaù aùp duïng SXSH nhö sau : Chöông trình SXSH naêm 2000 : coù 15 Coâng ty tham gia cho caùc ngaønh coâng nghieäp deät, thöïc phaåm, giaáy vaø kim loaïi, trong ñoù coù 13 Coâng ty ñaït keát quaû xuaát saéc nhö sau : Tieát kieäm mong ñôïi trung bình/coâng ty/ngaønh bao goàm : Deät : 2.800 – 73.000 USD/naêm; Giaáy : 91.000 – 159.000 USD/naêm; Thöïc phaåm : 6.700 – 24.600 USD/naêm vaø Kim loaïi : 9.900 – 261.000 USD/naêm. Trong ñoù, toång tieát kieäm haøng naêm cuûa 13 coâng ty laø 770.000 USD/naêm so vôùi toång ñaàu tö laø 140.600 USD vaø thôøi gian thu hoài voán laø 2.5 thaùng. Caùc lôïi ích moâi tröôøng : giaûm 20 – 42% khí thaûi do tieát kieäm nhieân lieäu; giaûm 20 % toång löôïng nöôùc thaûi vaø 20 – 30% toång löôïng chaát höõu cô; giaûm 5 – 30% chaát thaûi raén; giaûm tieâu thuï nguyeân vaät lieäu thoâ, than, daàu vaø nöôùc. Chöông trình SXSH naêm 2001 : coù 25 Coâng ty thuoäc caùc ngaønh khaùc nhau tham gia, vôùi caùc keát quaû nhö sau : Deät : Tieát kieäm 115.000 USD/naêm; giaûm 14% khí thaûi; 14% khí gaây hieäu öùng nhaø kính (GHG); 20%söû duïng hoaù chaát; 14% tieâu thuï ñieän vaø 14% daàu FO. Thöïc phaåm vaø Bia : tieát kieäm 55.000 USD/naêm; giaûm 13% khí thaûi; 78% khí gaây hieäu öùng nhaø kính (GHG); 34% chaát thaûi raén; 40% söû duïng hoaù chaát; 78% tieâu thuï ñieän vaø 13% tieâu thuï than. Thöïc phaåm mì : Tieát kieäm 300.000 USD/naêm vaø caùc lôïi ích khaùc . Thöïc phaåm ñöôøng : Tieát kieäm 125.000 USD/naêm vaø caùc lôïi ích khaùc . Giaáy vaø boät giaáy : Tieát kieäm 344.000 USD/naêm; giaûm 35% khí thaûi; 15% khí gaây hieäu öùng nhaø kính (GHG); 20% chaát thaûi raén (sôïi); 30% nöôùc thaûi; 24% tieâu thuï ñieän, 16% tieâu thuï daàu vaø 20% tieâu thuï than. Kim loaïi : Tieát kieäm 357.000 USD/naêm; giaûm 15% khí thaûi; 20% chaát thaûi raén; 5% tieâu thuï ñieän, 15% tieâu thuï than. Ngaønh khaùc : Giaày : Tieát kieäm 33.000 USD/naêm; giaûm 50% tieâu thuï daàu FO vaø 19% tieâu thuï ñieän; Thuoác tröø saâu : giaûm 0.1% thaønh phaàn hoaït tính (1684 kg/naêm) vaø caùc lôïi ích khaùc chöa ñaùnh giaù; Xi maêng : tieát kieäm 249.000 USD/naêm; giaûm 2% clinker; 14% thaïch cao vaø 7.4% tieâu thuï ñieän. Chöông trình SXSH naêm 2002 : coù 29 Coâng ty thuoäc caùc ngaønh khaùc nhau tham gia, vôùi caùc keát quaû kieåm toaùn keát thuùc cho 12 Coâng ty nhö sau : Tieát kieäm : 977.500 USD/naêm ; Tieát kieäm naêng löôïng : 116.720 GJ; Tieát kieäm nöôùc : 2.335.805 m3 Giaûm löôïng chaát thaûi raén : 1.178 taán ; Giaûm COD : 120 taán ; Giaûm GHG : 11.315 taán ; Giaûm SO2 : 95 taán. Nhö vaäy, coù theå khaúng ñònh tieàm naêng öùng duïng caùc giaûi phaùp SXSH toaøn dieän laø raát to lôùn vaø chuùng ta hoaøn toaøn coù theå thöïc hieän hieäu quaû muïc tieâu xanh – saïch – ñeïp neáu nhö aùp duïng trieät ñeå caùc giaûi phaùp coâng ngheä kieåm soaùt oâ nhieãm ñaàu ra vaø caùc giaûi phaùp SXSH. (c) . Tieàm naêng thieát laäp thò tröôøng trao ñoåi chaát thaûi : Thieát laäp thò tröôøng taùi sinh vaø trao ñoåi chaát thaûi laø moät nhu caàu caáp baùch, giuùp tieát kieäm taøi nguyeân, gia taêng saûn phaåm höõu ích vaø ñaït tôùi möùc ñoä thaân thieän moâi tröôøng. Thöïc teá, chuùng ta ñaõ coù truyeàn thoáng vaø kinh nghieäm trong vieäc thieát laäp thò tröôøng tuaàn hoaøn quay voøng vaø trao ñoåi chaát thaûi giöõa caùc ngaønh coâng nghieäp gaàn guõi töø tröôùc naêm 1975, (caùc cô sôû saûn xuaát gia coâng lieân quan toå chöùc thu mua pheá lieäu pheá phaåm coâng nghieäp, cuõng nhö caùc hoaït ñoäng thu gom vaø taän duïng chaát thaûi khaùc) hieän nay, do nhu caàu thöïc teá khaùch quan, thò tröôøng naøy ñaõ hình thaønh töï phaùt vaø ngaøy caøng môû roäng quy moâ ôû khaép caùc tænh, thaønh trong caû nöôùc. Vì vaäy, vaán ñeà thieát yeáu ôû ñaây laø phaûi toå chöùc thieát laäp vaø vaän haønh hoaït ñoäng thò tröôøng naøy baèng caùc chính saùch cuï theå, ñoàng thôøi toå chöùc caùc trung taâm quaûn lyù ñieàu phoái chuùng. Trong ñoù, caàn chuù yù tôùi vieäc thieát laäp, môû roäng, ña daïng hoaù thò tröôøng nhaèm baûo ñaûm hieäu quaû quay voøng chaát thaûi cao nhaát . 4.3.8 . Ñaùnh giaù tieàm naêng öùng duïng thöïc tieån moâ hình KCN thaân thieän vôùi moâi tröôøng höôùng ñeán söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa KCN: Caùc noäi dung xem xeùt, toång hôïp vaø phaân tích ôû treân ñaõ cho thaáy tieàm naêng öùng duïng raát hieäu quaû moâ hình KCN thaân thieän moâi tröôøng vaøo ñieàu kieän thöïc teá coâng nghieäp hoaù ôû nöôùc ta. ÔÛ ñaây, chuùng ta coù theå ñaùnh giaù tieàm naêng öùng duïng to lôùn cuûa moâ hình naøy theo caùc goùc ñoä quaûn lyù moâi tröôøng nhö sau : Chuùng ta coù theå hoaøn thieän raát hieäu quaû coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng Nhaø nöôùc thoâng qua vieäc hoaøn thieän heä thoáng tieâu chuaån vaø phaân loaïi möùc ñoä thaân thieän moâi tröôøng, söû duïng noù laøm coâng cuï quaûn lyù möùc ñoä thöïc hieän thöïc teá coâng taùc BVMT ôû phaïm vi moãi cô sôû saûn xuaát, nhaø maùy vaø KCN taäp trung. Chuùng ta coù theå thoáng keâ vaø ñaùnh giaù toaøn boä möùc ñoä thaân thieän moâi tröôøng cuûa caùc doanh nghieäp coâng nghieäp khaùc nhau theo ba quy moâ : nhoû, vöøa vaø lôùn, nhaèm phaân loaïi, quy hoaïch phaùt trieån vaø keát noái chuùng vaøo heä thoáng caùc KCN taäp trung, taïo neân heä thoáng caùc KCN daân doanh, quoác doanh vaø tö nhaân…, vöøa deã daøng quaûn lyù caùc möùc ñoä thöïc hieän thöïc teá coâng taùc BVMT, vöøa taïo neân heä thoáng caùc KCN taäp trung ngaøy caøng hoaøn chænh theo höôùng sinh thaùi coâng nghieäp, laø neàn taûng saûn xuaát coâng nghieäp tri thöùc hieän ñaïi theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng töông lai. Chuùng ta coù theå deã daøng ñònh ra caùc chieán löôïc BVMT cuï theå, aùp duïng cho töøng ñoái töôïng KCN taäp trung nhaèm thöïc hieän ñaày ñuû caùc yeâu caàu BVMT cuûa Nhaø nöôùc theo höôùng sinh thaùi coâng nghieäp, giuùp cho caùc doanh nghieäp deã daøng hoaïch ñònh vaø toå chöùc thöïc hieän chieán löôïc BVMT töøng böôùc vaø toång theå cuûa doanh nghieäp mình. Tieâu chuaån thaân thieän moâi tröôøng coù theå laø chieán löôïc quaûn lyù moâi tröôøng phuø hôïp nhaát vôùi thöïc tieãn coâng nghieäp hoaù ñaát nöôùc hieän nay vaø ñònh höôùng töông lai theo quaù trình hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc nhaèm hoaøn thaønh giai ñoaïn CNH – HÑH cô baûn ñeán naêm 2020. Nhìn chung, vôùi ñieàu kieän coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa hieän nay ôû nöôùc ta , tieàm naêng ñeå öùng duïng thöïc tieån caùc giaûi phaùp coâng ngheä, cuõng nhö caùc moâ hình aùp duïng caùc bieän phaùp phoøng ngöøa vaø kieåm soaùt oâ nhieãm töø phaïm vi cô sôû saûn xuaát , nhaø maùy coâng nghieäp cho ñeán caû KCN taäp trung ñeàu ñöôïc ñaùnh giaù raát cao . Trong ñoù, caùc giaûi phaùp SXSH ñöôïc chuù troïng ñaët bieät, vaø böôùc ñaàu ñaõ ñem laïi nhieàu lôïi ích, theå hieän roõ taàm quan troïng vaø hieäu quaû kinh teá xaõ hoäicuûa xu höôùng phaùt trieån beàn vöõng coâng nghieäp- beàn vöõng xaõ hoäi. Veà cô baûn, song song vôùi quaù trình phaùt trieån coâng nghieäp, vieäc öùng duïng caùc moâ hình KCN taäp trung “thaân thieän moâi tröôøng” vaøo thöïc tieån hieän nay laø heát söùc caàn thieát vaø coù phaàn caáp baùch. Tröôùc heát, caàn tieán haønh giaûi quyeát trieät ñeå nhöõng vöôùng maéc, khoù khaên trong coâng taùc quaûn lyù, quy hoaïch phaùt trieån KCN, caàn maïnh daïn loaïi boû nhöõng lôïi ích khoâng thöïc söï caàn thieát cho tieán trình coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, sau ñoù, töøng böôùc thöïc hieän xu höôùng phaùt trieån beàn vöõng coâng nghieäp, töøng böôùc hoäi nhaäp vaøo tieán ñoä phaùt trieån chung cuûa theá giôùi, ñöa neàn coâng nghieäp nöôùc nhaø ñi vaøo “ quó ñaïo beàn”, khoâng phaùt thaûi, khoâng oâ nhieãm moâi tröôøng, thöïc thi thaønh coâng muïc tieâu KCN thaân thieän vôùi moâi tröôøng. Hình 4.7:Hình ảnh thực tế về Khu Công Nghiệp Hiệp Phước-Nhà Bè Nhö vaäy, moâ hình KCN thaân thieän moâi tröôøng thích hôïp aùp duïng ñeå xaây döïng hay chuyeån ñoåi cho caùc KCN taäp trung trong giai ñoaïn quaù ñoä coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa.Taïi ñaây, chuùng ta seõ tham khaûo moät soá moâ hình KCN sinh thaùi ñieån hình ñang hoaït ñoäng ôû caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån, nhaèm ruùt ra nhöõng baøi hoïc höõu ích qua caùc kinh nghieäm xaây döïng ,toå chöùc KCN taäp trung theo höôùng thaân thieän moâi tröôøng, tröôùc khi “Xaây döïng vaø quaûn lyù KCN Hieäp Phöôùc Huyeän Nhaø Beø, TPHCM theo höôùng phaùt trieån bền vững” Hình 4.8: Mô hình về KCN Hiệp Phước xanh – sạch – đẹp Hình 4.9:Hình ảnh về KCN Hiệp Phước- Nhà Bè thân thiện với môi trường Chương 5: ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ MT CHO KCN HIỆP PHƯỚC HƯỚNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG 5.1. Các biện pháp quản lý MT cho KCN: 5.1.1. Các công cụ pháp lý: 5.1.1.1. Tiêu chuẩn môi trường: Nước thải: Hiện nay đã ban hành TCVN ( 6980 -2001 ) tiêu chuẩn nước thải công nghiệp thải vào khu vực nước sông dùng cho mục đích cấp thoát nước sinh hoạt nhưng trong quá trình áp dụng tiêu chuẩn này lại gặp khó khăn trong việc xác định lưu lượng nguồn thải. Do đó, hiện nay vẫn còn áp dụng TCVN ( 5945 -1995 ) để kiểm soát mà vẫn chưa áp dụng được TCVN ( 6980 -2001 ). TCVN ( 5945 -1995 ) quy định giá trị giới hạn các thông số và nồng độ các chất thành phần trong nước thải công nghiệp dựa theo nguồn tiếp nhận. Các tiêu chuẩn môi trường không khí: TCVN ( 5945 – 1995 ) Chất lượng không khí - nồng độ tối đa cho phép của một số chất độc hại trong không khí xung quanh. TCVN ( 5939 – 1995 ) Tiêu chuẩn khí thải công nghiệp đối với bụi và các chất vô cơ. TCVN ( 5940 – 1995 ) Chất lượng không khí – khí thải công nghiệp – tiêu chuẩn thải theo lượng thải của các chất vô cơ trong KCN. 5.1.1.2. Chứng nhận đang ký đạt tiêu chuẩn môi trường - nghiệm thu môi trường: Chứng nhận đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường phải được thông qua phòng quản lý xây dựng và môi trường đảm nhận, còn bản nghiệm thu môi trường phải thông qua sở tài nguyên và môi trường đảm nhận. Các dự án xin đầu tư và KCN phải đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường cho ban quản lý ( BQL ) và phải cam kết đảm bảo đạt tiêu chuẩn môi trường trong suốt thời gian hoạt động của dự án. Các bước thực hiện lập hồ sơ môi trường dựa theo nội dung điều 37 – chương VI, quy chế Nhà nước về bảo vệ môi trường đối với các KCN trên địa bàn TpHCM. 5.1.1.3. Các văn bản pháp lý liên quan: Quy chế nhà nước về bảo vệ môi trường đối với các KCN trên địa bàn Tp HCM – 02/7/2002 được ban hành theo quyết định số 76/2002/QĐ –UB. Quyết định số 13/2005/QĐ – UB về sử đổi một số điều của quy chế quản lý nhà nước về môi trường đối với các KCN. Nghị định số 121/2004/NĐ – CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường – 12/5/2004. Và một số văn bản khác như luật BVMT 27/12/1993, tiêu chuẩn môi trường Việt Nam… 5.1.1.4. Kiểm soát môi trường: Giám sát việc thực thi các công trình xử lý ô nhiễm cục bộ và tập trung: Mỗi nhà máy phải lập báo cáo ĐTM và hồ sơ thiết kế công trình xử lý ô nhiễm, lập đồ án thiết kế thi công vả giải pháp tổ chức thi công, trong đó phải giải trình được các biện pháp phòng chống ô nhiễm. Đặc biệt, việc xây dựng trạm xửa lý chất thải phải tiến hành song song với xây dựng CSHT. Kiểm soát nguồn thải: Sử dụng tiêu chuẩn môi trường làm cơ sở cho việc xem xét, đánh giá hiệu quả của các công trình xử lý ô nhiễm. Đối với các công trình xử lý cục bộ nước thải sinh hoạt: Lấy tại đầu ra của từng côngt rình xử lý cục bộ với tần suất 3 lần/năm. Và cần xác định lưu lượng nước thải sinh hoạt ở khâu này. Đối với công trình xử lý cục bộ nước thải công nghiệp: Một tại đầu vào và một tại đầu ra đối với tất cả các công trình xử lý cục bộ. Tần suất 4 -6 lần/năm. Đối với trạm xử lý nước thải tập trung: Điếm 1: Tại cống thoát nước thải vào trạm tập trung. Điểm 2: Tại miệng ống cống thoát sau xử lý vào nguồn tiếp nhận. Điểm 3: Tại họng xả nước thải của KCN và nguồn tiếp nhận. 5.1.1.5. Đánh giá tác động môi trường: Công tác đánh giá tác động môi trường được yêu cầu đối với các doanh nghiệp muốn đắng ký hoạt động, và được quy định trong “quy chế quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường đối với khu công nghệp tại TP HCM” Chủ đầu tư khu công nghiệp có nhiệm vụ lập báo cáo các ĐTM cho dự án KCN của mình theo đúng quy định hiện hành và trình báo cáo lên Bộ Khoa học công nghệ và MT để xét duyệt. Bộ Khoa học công nghệ và Môi Trường là cơ quan thẩm đinh, báo cáo ĐTM cho dự án KCN theo quy định hiện hành, cấp quyết định phê chuẩn báo cáo ĐTM cho dự án KCN nếu xét thấy đủ điều kiện đảm bảo môi trường trong thời qgian không quá 60 ngày kể từ ngaỳ nhận đủ hồ sơ báo cáo ĐTM theo quy định hiện hành Chủ đầu tư KCN chỉ được phép tiến hành các công trình CSHT KCN khi đã quyết định phê chuẩn báo các ĐTM của Bộ KHCN và MT Các dự án xin đầu tư vào KCN cần lập báo cáo ĐTM và chuyển đến Bộ KHCNMT hoặc sở KHCNMT để thẩm định theo quy định phân cấp. 5.1.1.6. Các công cụ kinh tế: Hiện nay, chỉ mới có Nghị đinh 67/2003/NĐ-CP về thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải. Và các công tác thu phí nước thải này đã được áp dụng cho tất cả các KCN tại TP HCM, do Chi cục BVMT đảm nhận. Hepza phối hợp với Chi cục tổ chức tập huấn thu phí BVMT đối với nước thải cho các Doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất trong KCN. Lệ phí thoát nước mưa Nhu cầu đối với mạng nước mưa của một hộ dân phụ thuộc vào diện tích đất sử dụng( mật đọ xây dựng) càng lớn thì lượng nước mưa càng nhiều. Vì vậy, lệ phí này được lập ra dựa theo nhận xét trên và được sử dụng cho công tác quản lý, vận hành, tái đầu tư cho mạng lưới thoát nước mưa. Để tiết kiệm một bộ phận nhân sự chuyên lo việc thu phí và do các mức thu của lệ phí tương tự như thuế sử dụng nên đề nghị thu lệ phí này kèm theo thuế sử dụng đất với đơn vị tính là: đồng/m2 đất sử dụng/năm. Ước tính mức thu: Chi phí đầu tư cho 1m2 diện tích thoát nước mưa = Tổng chi phí đầu tư mạng lưới thoát nước mưa ( Bao gồm cả chi phí quản lý vận hành hàng năm)/ diện tích đất sử dụng. Mức thu lệ phí (đồng/m2 đất sử dụng / năm) = Chi phí đầu tư cho 1m2 diện tích thoát nước mưa/ năm. Lệ phí thoát nước thải Sử dụng cho các công tác quản lý, vận hành và thu hồi vốn đầu tư cho mạng lưới thoát và xử lý nước thải. Được xây dựng trên nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền xử lý ô nhiễm do mình gây ra, mức thu xác định theo tính chất gây ô nhiễm của nước xả thải vào mạng lưới: công nghiệp, dịch vụ, sinh hoạt… và qua chỉ số tiêu thụ nước. Ước tính mức thu: Chi phí đầu tư cho 1m2 nước thải (đồng /m3) = Tổng chi phí đầu tư cho hệ thống thoát nước thải/ công suất hệ thống ( m3/ngày) / thời gian hoàn vốn của hệ thống. Mức thu lệ phí (đồng /m3 ) = Chi phí đầu tư cho 1m3 nước thải hệ số tỷ lệ ( phụ thuộc loại nước thải ). 5.1.1.7. Công cụ kỹ thuật Có nhiều biện pháp kỹ thuật để xử lý ô nhiễm như xử lý tâp trung, xử lý ô nhiễm không khí, khống chế ồn, rung, xử lý chất thải rắn.. Nhưng hiện nay vẫn chưa áp dụng đối với các KCN. 5.1.1.8. Quản lý chất thải rắn công nghiệp - nguy hại Để quản lý chất thải một cách hiệu quả hơn nhằm giảm bớt các sức ép đối với các bãi rác nhằm góp phần ngăn chặn các thảm họa ô nhiễm môi trường do chất thải gây ra thì hiện nay việc ứng dụng mô hình “ Thị trưòng trao đổi, tái chế chất thải” chính là đưa ra cái nhìn tổng quan hơn về chất thải, cũng như giá trị thực của chất thải, những cái bỏ đi thành cái sử dụng lại với nhiều cách lựa chọn khác nhau sao cho phù hợp với nhu cầu môi trường, nhu cầu kinh tế. Hoạt đông của “Thị trường trao đổi chất thải” đối với các KCN gồm những nội dung sau: Các nhà máy lớn nhỏ nằm trong KCN phải thực hiện các hợp đồng trao đổi trực tiếp những chất thải có khả năng tận dụng với các nhà máy nằm ngoài KCN hoặc thông qua một số nhân tố trung gian là các doanh nghiệp thu mua chất thải. Trung tâm trao đổi chất thải sẽ có nhiệm vụ tiếp nhận và trao đổi thông tin về những chất thải có khả năng tận dụng hiện có trên thị trưòng với các nhà máy, xí nghiệp trong và ngoài KCN. Từ đó họ có thể đưa ra những giải pháp trao đổi chất thải hợp lý và hiệu quả hơn. Để điều tiết thị trường trao đổi chất thải cho hợp lý và hiệu quả hơn thì Trung tâm trao đổi chất thải còn có chức năng mua hoặc bán chất thải có khả năng tái chế với các nước trên thế giới nhằm đem về những chất thải có chất lượng ổn định thị trưòng. Tổ chức một đội ngũ thu gom chất thải có khả năng tái chế nhằm tăng khối lượng và chủng loại các chất thải. Đội thu gom này sẽ kết hợp với các công ty thu gom tại mỗi KCN. Các nhà máy, xí nghiệp lớn nhỏ trong và ngoài KCN cũng có thể hợp đồng trao đổi chất thải trực tiếp đến tổ hợp tái chế chất thải thuộc Trung tâm trao đổi chất thải. 5.2. Đề xuất biện pháp BVMT KCN hướng đến sự phát triển bền vững: 5.2.1. Các biện pháp bảo vệ và giảm thiểu ô nhiễm nước thải tại KCN: Xử lý nước thải là một trong những việc cần phải làm đầu tiên để bảo vệ nguồn nước. Xử lý nước thải là loại bỏ hoặc hạn chế những thành phần gây ô nhiễm trong nước thải để khi thải ra ngoài sông hồ không làm nhiễm bẩn nguồn nước. Do nước được sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau nên yêu cầu về chất lượng, mức độ và biện pháp xử lý cũng khác nhau. Cơ sở lựa chọn các phương pháp xử lý là: Dựa vào số lượng, thành phần và tính chất của nước thải. Dựa vào tính chất và các đặc trung của nguồn nước, nơi tiếp nhận nước thải, sông hồ, biển. Hiện nay, theo yêu cầu xử lý nước thải chia ra các bước sau: Xử lý sơ bộ ( bậc I) Xử lý tập trung ( bậc II) Xử lý triệt để ( bậ III) Theo bản chất của quá trình làm sạch, người ta chia ra các phương pháp xử lý cơ học, phương pháp xử lý hóa học, phương pháp xử lý sinh học… Do nước thải chứa nhiều tạp chất không hòa tan và nhiều loại vi khuẩn gây bệnh, về nguyên tắc nước thải cần phải được tách cặn và khử trùng trước khi xả vào nguồn nước. Đối với nước thải KCN thường dùng các trạm tập trung để xử lý nước thải. Công trình xử lý nước thải của trạm tập trung được mô tả qua các giai đoạn sau: Ngăn tiếp nhận: Đón nhận nước thải, tạo điều kiện cho các công trình phí sau làm việc ổn định và đảm bảo chế độ chảy. Song chắn rác: Thu vớt rác và các tạp chất rắn không hoà tan lớn. các tạp chất này được nghiền nhỏ và đưa đi xử lý cùng bùn cặn. Bể lắng cát: tách các tạp chất vô cơ lớn như cát, xỉ, tạo điều kiện cho các công trình xử lý tiếp theo và xử lý bùn cặn ổn định. Bể lắng đợt I: tách các tạp chất không hòa tan ( phần lớn là cặn hữu cơ) đảm bảo cho các quá trình sinh học phí sau diễn ra ổn định. Bể lắng đợt II: tách bùn được tạo thành trong quá trình xử lý sinh học nước thải. Một phần bùn tách được đưa về bể Acroten ( bùn hoạt tính tuần hoàn). Phần còn lại là bùn hoạt tính dư được tách nước ở bể nén bùn và xử lý cặn của bể lằng đột I. Khâu khử trùng nước thải với các công trình như trạm clorat, máng trộn nước thải với clo, bể tiếp xúc clo với nước thải. Khâu xử lý bùn cặn với các công trình như bể hiếu khí bùn, sân phơi bùn để tách nước bùn cặn sau khi lên men, ép… Các công trình xử lý bằng phương pháp sinh học trong điều kiện nhân tạo cần được cấp khí cưỡng bức như: cấp khí nén, khuấy trộn cơ học… Để các công trình xử lý sinh học nước thải và lên men bùn cặn làm việc ổn định, các quá trình sinh hóa diễn ra bình thường, nước thải trước khi đưa vào công trình đảm bảo các yêu cầu về pH, BOD, COD, không chứa chất độc hại và các chất hoạt tính bề mặt…Vị vậy xử lý nước thải tập trung công nghiệp cần phải xử lý sơ bộ trước khi đưa vào hệ thống cống chung. Các công trình xử lý nước thải sơ bộ có thể là: Bể trung hòa: trung hòa các loại nước thải chứa axit hoặc chứa kiềm để đảm bảo pH theo yêu cầu. Bể oxy hóa: oxy hóa các muối kim loại nặng, chuyển chúng từ dạng độc thành dạng không độc hoặc lắng cặn. Bể tuyển nổi: tách các chất lơ lửng, chất hoạt tính bề mặt, dầu mỡ…trong nước thải bằng bọt khí nổi. Bể lọc hấp phụ: khử màu và một số chất độc hại hòa tan trong nước thải Trong trường hợp nước thải sau xử lý tập trung còn chứa nhiều Nitơ, photpho có thể gây hiện tượng phì dưỡng hóa trong nước nguồn hoặc nguồn tiếp nhận nước thải có khả năng tự làm sạch yếu, cần xử lý tiếp tục triệt để để nước thải sau khâu xử lý tập trung. Các công trình này có thể là: Các công trình xử lý sinh học nhân tạo Acrôten, biophil bậc II để oxy hòa tan hoàn toàn các chất hữu cơ trong nước thải. Hồ sinh vật để oxy hóa hoàn toàn các chất hữu cơ và khử N và P trong nước thải nhờ quá trình quang hợp, nitrat hóa, khử Nitrat. Các bể oxy hóa để khử Nitrat và phosphat. Các bể lọc cát để tách cặn lơ lửng. 5.2.2. Các biện pháp kỹ thuật làm giảm ô nhiễm nguồn nước: Giảm khối lượng nước thải nghĩa là phải hướng tới các dây chuyền sử dụng ít nước hoặc không sử dụng nước. Hiệu quả từ 70% -90%. Phân loại nước thải trong xí nghiệp trước khi xử lý. Tăng trữ nước thải, tăng cường pha loãng nước thải với sông hồ bằng cách bổ sung nước sạch từ các nguồn nước khác. Thay đổi công nghệ. Tăng cường quá trình tự làm sạch của nước. Giảm lượng chất bẩn trong nước thải có năm biện pháp: Thay đổi dây chuyền công nghệ Cải tiến thiết bị Phân loại, tách các loại khác nhau ra Điều hòa lưu lượng và nồng độ Thu hồi sản phẩm quý. Vấn đề quy hoạch hệ thống xử lý nước thải chống ô nhiễm MT; trạm xử lý nước thải thường được bố trí cuối dòng chảy và cuối hướng gió để không ảnh hưởng đến việc sử dụng nước và các hoạt động kinh tế xã hội và sinh hoạt của nhân dân. 5.2.2.1. Các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí tại KCN đang hoạt động: Rất nhiều chất ô nhiễm MT không khí do sản xuất công nghiệp có nhiên liệu than, dầu, khí gây ra, nhất là công nghiệp năng lượng và vật liệu xây dựng.Vì vậy để bảo vệ chất lượng MTKK trước hết phải quan tâm đến xử lý và giảm thiểu nguồn thải ô nhiễm CN. Kiểm soát nguồn thải ô nhiễm CN thông thường bằng hai hệ thống biện pháp cơ bản giảm thiểu tiêu dùng nhiên liệu và sau đó là giảm thiểu chất thải khi đốt nhiên liệu ( dùng nhiên liệu ít gây ô nhiễm hơn ). Hai cách tiếp cận với biện pháp giảm thiểu tiêu dùng nhiên liệu: Tăng cao hiệu suất sử dụng nhiên liệu trong CNNL cũng như công nghiệp có sử dụng nhiên liệu. Tăng cường sử dụng tài nguyên năng lượng sạch như năng lượng mặt trời, năng lượng gió, thủy điện, địa nhiệt và nguồn năng lượng nguyên tử, để giảm sản xuất nhiệt điện dùng nhiên liệu than, dầu. Ba cách xử lý, giảm thiểu chất thải công nghiệp: Dùng nhiên liệu có ít chất ô nhiễm hoặc giảm bớt hàm lượng chất ô nhiễm trong nhiên liệu trước khi đốt. Cải tiến quá trình đốt nhiên liệu để giảm thiểu chất thải. Sử dụng các thiết bị lọc bụi, thiết bị hấp thụ hay hấp phụ khí thải độc hại trước khi thải khí ra ống khói. Biện pháp cải tiến công nghệ sản xuất Biện pháp công nghệ cần được coi là biện pháp cơ bản bởi vì nó cho phép đạt hiệu quả cao nhất để hạ thấp và đôi khi loại trừ chất thải độc hại thải ra môi trường. Nội dung biện pháp này là: Hiện đại hoá công nghệ sản xuất. Làm kín dây chuyền và các thiết bị sản xuất. Các phương pháp giảm thiểu khí độc hại trong khí thải. Phương pháp tiêu huỷ. Phương pháp hấp thụ ( hấp thụ hoà tan ) Phương pháp ngưng tụ. Phương pháp hoá sinh – vi sinh. Các phương pháp xử lý bụi trong khí thải Tuỳ theo nồng độ tính chất vật lý, hoá học của bụi và tính chất quay vòng của không khí chia ra 3 mức làm sạch: Làm sạch thô (dùng ở cấp lọc sơ bộ ) chỉ tách được các hạt bụi to ( kích thước lớn hơn 100µm). Làm sạch trung bình: Giữ lại được không những các hạt bụi to và bụi trung bình và các phân tử nhỏ. Nồng độ bụi trong không khí sau khi làm sạch chỉ còn khoảng 50 – 100mg/m3. Làm sạch tinh: các hạt bụi nhỏ dưới 10µm cũng được lọc ra tới 60 -99% nồng độ bụi còn lại trong không khí sau khi làm sạch là 1 – 10mg/m3. Theo tính năng có thể chia thiết bị lọc bụi thành 2 loại: thu tách bụi và màng lọc không khí. Sử dụng các thiết bị lọc bụi Thiết bị thu tách bụi kiểu trọng lực Hoạt động theo nguyên lý sử dụng trọng trường, các hạt bụi lắng xuống tách khỏi không khí. Thiết bị lọc tách bụi kiểu trọng lực đơn giản nhất là cammera ( buồng lắng bụi ) lắng bụi, nó hoạt động theo nguyên lý: khi luồng không khí bẩn từ đường ống có vận tốc lớn hơn đi vào cammera với diện tích tiết diện ngang được mở rộng nên vận tốc gió giảm đi, do đó bụi sẽ được lắng xuống dưới tác dụng của trọng lực. Thiết bị thu tách kiểu bụi quán tính - kiểu xiclon Hoạt động nhờ quá trình xuất hiện khi thay đổi hướng chuyển động của luồng không khí chứa bụi bẩn như là thiết bị thu bụi kiểu xiclon. Thiết bị xiclon tách bụi trên cơ sở 2 lực Lực quán tính ly tâm do dòng xoáy khí tạo ra khi chuyển động trong xiclon, đẩy bụi vào thành xiclon. Trọng lực gây nên quá trình rơi của các hạt bụi xuống đáy xiclon đi vào thùng chứa. Thiết bị lọc tách bụi dùng màng lọc ( kiểu tiếp xúc) là màng vải tách lọc bụi trong không khí bẩn có thể đạt hiệu suất lọc bụi tới 98 -99%. Thiết bị lọc bụi kiều màng lọc này có thể lọc được cả bụi to và nhỏ và rất nhỏ. Khi không khí đi qua vải lọc bụi sẽ được giữ lại và hình thành lớp bụi trên bề mặt vải. Thiết bị lọc tách bụi kiểu tĩnh điện Hạt bụi trong trường tĩnh điện ion hoá dưới tác dụng của điện trường, chuyển động về phía bản cực trái dấu, tại bề mặt điện cực hạt bụi trung hoà và tách ra Các biện ph áp: Áp dụng các biện pháp an toàn cháy nổ tại các khu vực sản xuất. Kiểm tra định kỳ bảo dưỡng, thay thế hoặc đổi mới các máy móc thiết bị sản xuất nhằm tránh các chất ô nhiễm, độc hại ra môi trường. Chế độ vận hành chính xác, chấp hành đúng quy trình công nghệ sẽ làm cho lượng chất thải giảm xuống và có điều kiện quản lý và bảo vệ nguồn thải chặt chẽ và dễ dàng hơn. Bố trí hợp lý hệ thống cây xanh trong khuông viên các nàh máy sản xuất nhằm hạn chế ô nhiễm không khí, lưu giữ bụi, giảm tiếng ồn, giảm nhiệt. 5.2.2.2. Các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm do không khí giao thông KCN Hầu hết hiện nay KCN đang tăng cường biện pháp hạn chế ô nhiễm không khí do quá trình vận chuyển bên trong và bên ngoài khu vực như: trồng nhiều cây xanh bao bọc xung quanh KCN và cây xanh bên ngoài khuông viên KCN. Khi vận chuyển các xe cần phải có biện pháp bao bọc hàng hoá vận chuyển nhẹ nhàng tránh làm tung bụi, rơi rãi hàng hoá trên đường. Thường xuyên sữa chữa xe để tránh bám bụi gây ô nhiễm không khí. 5.2.3. Các biệp pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường CTR tại KCN Tái sử dụng, tái chế: Để giảm thiểu lượng tác thải thì việc phân loại rác để tái sử dụng làm nhiên liệu cho các ngành công nghiệp khác là rất cần thiết và là biện pháp thiết thực nhất mà hiện nay đang từng bước áp dụng cho tất cả các KCN cũng như rác thải đô thị. Thiêu đốt, phân huỷ: CTR sau khi phân loại có thể sử dụng lò đốt ở nhiệt độ cao để phân huỷ và giảm bớt lượng rác thải ra và hệ thống lò đốt cần thiết kế, trang bị hệ thống xử lý khí thải để khống chế ô nhiễm không khí do quá trình đốt gây ra. Xử lý chất thải bằng phương pháp sinh học: Ủ các chất thải rắn, chất hữu cơ dễ phân huỷ thành phân bón hữu cơ, phân compost là một trong những phương pháp phổ biến ở hầu hết các quốc gia đang phát triển. Phương pháp ủ chất thải hữu cơ bao gồm: Ủ hiếu khí: dựa trên sự hoạt động của các vi khuẩn hiếu khí đối với sự có mặt của oxy. Sự phân hủy hiếu khí diễn ra nhanh, chỉ sau khoảng 2-4 tuần là CTR được phân huỷ hoàn toàn. Vi khuẩn gây bệnh và côn trùng bị phân huỷ do nhiệt độ ủ tăng cao và mùi hôi cũng bị khử nhờ quá trình ủ hiếu khí. Ủ yếm khí: Quá trình ủ này nhờ vào sự hoạt động của các vi khuẩn yếm khí. Đây là biện pháp xử lý rẻ tiền nhất. Sản phẩm phân hủy kết hợp rất tốt với phân gia súc cho ra phân hữu cơ với hàm lượng dinh dưỡng cao, tạo độ xốp cho đất. Chôn lấp hợp vệ sinh: Chôn lấp CTR là một phương pháp tương đối đơn giản và đa phần được áp dụng ở những nước có diện tích đất rộng, hố chôn lấp được thiết kế chống thấm thu gom nước rò rỉ, thu gom khí ga. Rác, bùn được đổ xuống hố chôn thành lớp, khi đầy hố được lấp lại có trồng cây xanh xung quanh. Thời gian sử dụng hố chôn lấp phụ thuộc vào thể tích hố chôn, lượng rác thải, bãi chông lấp có lắp đặt hệ thống thu gom nước thải, nước mưa chảy tràn. Trong khu vực hố chôn, lượng nước thải trên được xửa lý đạt tiêu chuẩn trước khi thải ra nguồn tiếp nhận. Để giám sát ảnh hưởng của bãi chôn lấp chất thải đến nguồn nước ngầm, một số giếng được khoan ở xa bãi chôn chất thải nhằm để lấy mẫu, xét nghiệm chất lượng nước ngầm định kỳ. Xử lý CTR cho KCN Hiệp Phước – Nhà Bè Tái sử dụng ngay tại nguồn thải: Đối với các nhà máy có khả năng tái sử dụng thành nguồn nhiên liệu cho chính nhà máy đó hoặc cho các nhà máy khác. Các loại CTR có thể tái sử dụng như giấy, bao bì, sợi vụn, vải vụn.. Xử lý bằng dịch vụ công cộng: Từng nhà máy phải ký hợp đồng để thu mua, trao đổi và xử lý rác với đơn vị dịch vụ xử lý rác. Chất thải nguy hại: Trong KCN có một số ngành thải ra chất thải độc hại, chủ đầu tư các nhà máy trong KCN sẽ chịu trách nhiệm thu gom, lưu trữ và xử lý. KCN cần phải được đầu tư hơn nữa trong vấn đề quản lý và xử lý CTR để có thể trở thành trạm xử lý rác thải tập trung có trong mỗi KCN. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ KẾT LUẬN: Phát triển KCN sẽ đóng góp đáng kể cho nền kinh tế, thúc đầy đâấ nước phát triển CNH và HĐH. Trong tương lai việc thu hút đầu tư KCN đóng vai trò quan trọng góp phần làm cho đất nước trở thành một nền kinh tế quốc dân. Trong quá trình đầu tư, CNH và HĐH đất nước cần phải tính đến các tác động môi trường, các chủ đầu tư còn phải đưa ra các biện pháp, phương án BVMT, phòng chống ô nhiễm môi trường trước khi tiến hành xây dựng cơ sở hạ tầng cũng như đi vào hoạt động sản xuất. Phát triển KCN với hạ tầng kỹ thuật hoàn chỉnh sẽ thu hút và tập trung các doanh nghiệp dễ dàng hơn, nâng cao hiệu quả quản lý hơn, BVMT sinh thái và cảnh quan đô thị. Trong nhiều năm qua, Nhà Bè đã có những bướt đột phá trong quá trình phát triển kinh tế. Bên cạnh việc phát triển đó thì vấn đề môi trường cũng nảy sinh. Vì vậy việc xây dựng các chương trình, biện pháp quản lý và BVMT đối với quận Nhà Bè cũng như đối với các KCN là rất cần thiết. Các KCN hiện nay cần phải xây dựng nhà máy xử lý nước thải, bãi rác bên trong KCN để dễ dàng hơn trong việc phân loại thu gom, vận chuyển và xử lý đạt hiệu quả. Ngoài ra các chủ đầu tư phải thực hiện tốt các quy định của luật môi trường và đảm bảo đạt tiêu chuẩn cho phép. Với cơ chế quản lý phù hợp, đã thúc đẩy KCN ngày càng phát triển. Giải quyết việc làm cho người dân, tăng thu nhập, mức sống được nâng cao. Phát triển KCN đi đôi với việc quản lý và BVMT phù hợp sẽ đẩy mạnh đất nước hơn nữa trong quá trình CNH và HĐH. KIẾN NGHỊ: Đầu tư hơn nữa về cơ sở vật chất hạ tầng đối với KCN, phát huy mạnh khả năng sản xuất phát triển kinh tế. Đầu tư hơn nữa trong việc xây dựng hệ thống xử lý môi trường như: Nuớc thải, khí thải, rác thải và từng bước cải tiến đổi mới công nghệ, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên. Tăng cường hoạt động quản lý và bảo vệ môi trường nhằm đưa KCN trở thành KCN sinh thái đảm bảo KCN phát triển toàn diện và bền vững. Cần có những biện pháp, chính sách thích hợp trong vấn đề huy động vốn trong và ngoài nước, áp dụng công nghệ mới nhằm nâng cao hiệu quản sản xuất. Thường xuyên tuyên truyền, giáo dục môi trường cho cộng đồng để việc bảo vệ môi trường được tốt hơn. Tăng cường phối hợp Ban Quản Lý KCN với cơ quan bảo vệ môi trường thực hiện tốt việc giám sát, kiểm tra môi trường từ lúc bắt đầu xây dựng CSHT đến lúc bắt đầu di vào hoạt động.