Đề tài Rèn kỹ năng đổi đơn vị đo lường cho học sinh lớp 5

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ H ọc tập phải gắn liền với thực tiễn, phục vụ thiết thực cho cuộc sống. Trong các môn học, môn toán là môn có vị trí rất quan trọng. Nó góp phần quan trọng trong việc rèn luyện tư duy, phương pháp giải quyết vấn đề... Việc giúp học sinh hình thành những biểu tượng hình học và đại lượng hình học có tầm quan trọng đáng kể vì điều đó giúp các em định hướng trong không gian, gắn liền việc học tập với cuộc sống xung quanh và hỗ trợ học sinh học tập tốt các môn học khác như Mĩ thuật, Tập viết, TNXH, Thủ công... Đ ối với nội dung giảng dạy về đo lường các em đã được làm quen từ lớp 1 và hoàn chỉnh ở lớp 5. Các bài tập về chuyển đổi đơn vị đo lường mang tính khái quát cao, nó là một thuộc tính trừu tượng của các sự vật và hiện tượng. Đó là một trong những bài tập có tác dụng rèn luyện tư duy tốt. Song đối với lứa tuổi tiểu học, hoạt động nhận thức chủ yếu dựa vào hình dạng bên ngoài, chưa nhận thức rõ thuộc tính đặc trưng của sự vật. Do đó học sinh rất khó khăn trong việc nhận thức đại lượng. Thực tế trong quá trình giảng dạy đổi các đơn vị đo lường tôi thấy có đầy đủ các dạng: đổi từ đơn vị nhỏ sang đơn vị lớn và ngược lại rồi đổi từ danh số đơn sang danh số phức và ngược lại v.v... học sinh còn lúng túng nên kết quả học tập còn chưa cao. Vì vậy để nâng cao chất lượng dạy học các bài toán về đổi đơn vị đo lường tôi đã nghiên cứu và chọn đề tài “ Rèn kỹ năng đổi đơn vị đo lường cho học sinh lớp 5” PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. 1. Cơ sở lý luận a. Tổng quan chương trình đo lường tiểu học. - Hệ thống các kiến thức trong nội dung đo lường ở tiểu học được xây dựng theo cấu trúc đồng tâm như các nội dung khác của toán học nói riêng và các môn học khác nói chung. Hệ thống các kiến thức được sắp xếp từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. Ngay từ lớp 1, học sinh đã được làm quen với đơn vị đo độ dài là cm, biết đọc, viết và đo các đoạn thẳng hoặc các vật có độ dài dưới 20cm. Lớp 2 – lớp 3 các em dần dần làm quen lần lượt với các đơn vị đo độ dài, đơn vị đo khối lượng, đơn vị đo thời gian và dung tích (lít), biết thực hành cân, đo và đổi một số đơn vị đo đã học. Lớp 4 học sinh được hoàn chỉnh bảng đơn vị đo khối lượng, đo độ dài, đo thời gian (từ giây đến thế kỷ), được học các đơn vị đo diện tích từ mm2 → m2 và bước đầu biết đổi các đơn vị đo đơn giản. Lớp 5: hoàn chỉnh bảng đơn vị đo diện tích, được biết về một số đơn vị đo thể tích thường dùng và ghép đổi đơn giản, củng cố toàn bộ hệ thống các đơn vị đo lường thông qua nhiều tiết luyện tập ( tổng số là 17 tiết). Chương trình đo lường lớp 5 chiếm tỷ lệ lớn hơn so với chương trình đo lường của các lớp dưới, rèn kỹ năng đổi đơn vị nhiều hơn và mang tính tổng hợp hơn. Mặt khác lớp 5 học sinh đã được học đến số thập phân nên các dạng bài tập cũng phong phú hơn. b. Chương trình đổi đơn vị đo lường lớp 5: Đơn vị đo độ dài: Gồm 4 tiết (kể cả ôn tập cuối cấp), trong đó học sinh được củng cố bảng đơn vị đo độ dài, viết số đo độ dài dưới dạng số thập phận. Đơn vị đo khối lượng: Gồm 2 tiết (vì phương pháp đổi đơn vị đo khối lượng giống với đơn vị đo độ dài mà học sinh đã biết cách đổi) học sinh cũng được củng cố bảng đơn vị đo khối lượng và viết các đơn vị đo khối lượng dưới dạng số thập phân. Đơn vị đo diện tích: Gồm 6 tiết (kể cả ôn tập cuối cấp) học sinh được học tiếp các đơn vị đo diện tích lớn hơn m2 và đổi đơn vị đo diện tích. Đơn vị đo thể tích: Gồm 3 tiết – sau khi học về khái niệm thể tích một hình , học được hiểu khái niệm m3, dm3, cm3, quan hệ chúng và từ đó đổi các đơn vị đo đó. Đơn vị đo thời gian: Gồm 2 tiết về bảng đơn vị đo thời gian và đổi các đơn vị đo đó Ngoài ra trong các tiết học về thể tích các hình và các phép tính về số đo thời gian học sinh cũng được luyện tập thêm về đổi đơn vị đo. 2. Thực trạng của vấn đề. Khi làm các bài tập về đổi đơn vị đo lường, đặc biệt là đơn vị đo diện tích và thể tích học sinh còn lúng túng, thường thiếu chữ số ở phần thập phân hàng liền với phần nguyên hoặc chưa chuyển dịch dấu phâỷ đủ các chữ số tương ứng. * Ví dụ 1: 8m2 463cm2 = 8, 0463m2 + Nhiều học sinh làm: 8m2 463cm2 = 84,63m2 hoặc 8,463 m2 * Ví dụ 2: 6,9784 m3 =6978,4 dm3 + Còn một số học sinh làm bằng 69,784 dm3 hoặc 697,84dm3 - Nguyên nhân: - Do chưa thuộc kỹ thứ tự bảng đơn vị đo đó - Do còn nhầm lẫn quan hệ giữa 2 đơn vị liền nhau của đơn vị đo độ dài với đơn vị đo diện tích và đơn vị đo thể tích. - Do khả năng tính toán còn hạn chế. - Như chúng ta đã biết các dạng bài tập về đơn vị đo lường lớp 5 được sắp xếp từ đơn giản đến phức tạp, từ các bài dạng đổi đơn vị đo lường đơn giản để củng cố lý thuyết rồi nâng cao dần đến các bài tập đổi đơn vị đo phức tạp vì vậy muốn nâng cao chất lượng đổi đơn vị đo lường giáo viên phải giúp học sinh: + Nắm vững từng bảng đơn vị đo. Thuộc thứ tự bảng đó từ nhỏ đến lớn và ngược lại từ lớn sang nhỏ. + Nắm vững được quan hệ giữa 2 đơn vị đo lường liền nhau và giữa các đơn vị khác nhau. + Xác định loại bài và biết cách chuyển đổi đơn vị đo. - Muốn vậy đòi hỏi giáo viên phải căn cứ vào đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học để lựa chọn phương pháp phù hợp với nội dung và đối tượng học sinh, tạo hứng thú học tập cho học sinh, giúp các em phát huy trí lực, chủ động lĩnh hội kiến thức, năng động, linh hoạt trong việc luyện tập đổi đơn vị đo. - Để rèn luyện kỹ năng đổi đơn vị đo cho học sinh trước hết giáo viên phải tìm hiểu kĩ nội dung, yêu cầu của sách giáo khoa từ đó phân loại được các bài tập về đổi đơn vị đo lường. Có thể chia các bài tập về đổi đơn vị đo lường bằng nhiều cách khác nhau nhưng tôi căn cứ vào quan hệ của 2 đơn vị liền nhau trong các đơn vị đo để có thể chia thành 4 nhóm bài như sau: + Loại thứ nhất: Đổi đơn vị đo độ dài và khối lượng + Loại thứ hai: Đổi đơn vị đo diện tích + Loại thứ ba: Đổi đơn vị đo thể tích + Loại thứ tư: Đổi đơn vị đo thời gian - Trong mỗi nhóm bài trên đều có đủ các bài tập * Dạng 1: Đôỉ từ đơn vị lớn sang đơn vị bé gồm: + Danh số đơn sang danh số đơn + Danh số phức danh số đơn + Danh số đơn sang danh số phức * Dạng 2: Đổi từ đơn vị bé sang đơn vị lớn gồm: +Danh số đơn sang danh số đơn + Danh số phức sang danh số đơn + Danh số đơn sang danh số phức * Dạng 3: Điền dấu >, <, = vào ô trống 3. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ RÈN KĨ NĂNG ĐỔI ĐƠN VỊ ĐO LƯỜNG CHO HỌC SINH LỚP 5. 3.1. Đổi đơn vị đo độ dài và đơn vị đo khối lượng * Dạng 1: Đổi từ đơn vị lớn sang đơn vị bé. + a. Danh số đơn Ví dụ1: 6,2 kg = ....g 4,1658 m = .......cm. Giáo viên hướng dẫn học sinh biểu bản chất của phép đổi là 1 kg = 1000 g nên 6,2 hg = 6,2 x 1000 (g) = 6200g. Như vậy là ta chỉ việc dịch chuyển sang phải 3 chữ số tương ứng với 3 đơn vị đo khối lượng liên tiếp là hg, dag, g. Hoặc lm = 100 cm nên 4,1658m = 4,1658 x100 (cm) = 416,58 cm. Khi học sinh đã hiểu rõ bản chất phép đổi thì chỉ cần dịch chuyển dấu phẩy sang phải mỗi đơn vị đo liền sau nó là một chữ số hoặc thêm 1 chữ số 0 ứng với một đơn vị đo ( vừa viết vừa nhẩm tên đơn vị đo). Giáo viên biểu thị cho học sinh bằng lược đồ phân tích sau để học sinh dễ hiểu, dễ nhớ. 6,2 kg= 6 2 0 0 g kg 4,1658 m =4 1 6 ,58 cm m hg dm dag cm g + b. Danh số phức Ví dụ 2: ( viết dưới dạng số thập phân) 8m 5dm = ....cm; 4kg 5g = ....g =.....kg; 7,086 m=...dm...mm *Đổi 8m 5 fm = ...cm giáo viên hướng dẫn theo 2 cách. Cách 1: đổi 8 m= 800 cm và 5dm = 50 cm sau đó cộng 800 + 50 = 850cm Hoặc học sinh ghi 8 đọc là 8m ghi tiếp 5 rồi đọc 5dm và ghi chữ số 0 đọc là 0 cm đến đơn vị cần đổi thì dừng lại và ghi tên đơn vị. * Đổi 7,086 m= ...dm...mm Học sinh nhẩm 7(m) 0 (dm) = 70 dm; 8 (cm) 6 (mm) là 86 mm. Ta có 7,086 m = 70 dm 86mm Cách 2: Lập bảng đổi Đầu bài m dm cm mm Kết quả đổi 8m 5dm 8 5 0 0 850cm (8500mm) 13m 45mm 13 0 4, 5 1304,5 cm 7,086 7 0 8 6 70m 86mm * Đổi kg 5g =.....g= .....kg giáo viên hướng dẫn học sinh theo 2 cách. Cách 1: 4kg = 4000 g; 4000g + 5g = 4005 g như vậy 4kg 5g = 4005g. Hỏi 5g = 5/?kg Vì 5g = 5/ 1000 kg= 0,005 kg →4kg 5g = 4,005 kg. Sau khi học sinh đã hiểu được bản chất của phép đổi và thuộc thứ tự bảng đơn vị đo từ lớn đến bé thì có thể suy luận ra phương pháp nhẩm. Học sinh vừa viết vừa nhẩm: 4 (kg) 0 (dag) 5 (g) để được : 4kg 5g = 4005g. Cách 2: Lập bảng đổi Đầu bài Kg hg dag g Kết quả đổi 4kg5g 4 0 0 5 4005g (40,05 hg) 4kg 5g 4, 0 0 5 4,005 kg (400,5dag) Căn cứ vào số liệu đề bài học sinh điền các giá trị vào ô tương ứng rồi căn cứ vào yêu cầu đổi mà học sinh đặt dấu phẩy và ghi kết quả cho phù hợp. Với cách lập bảng như thế này học sinh làm được nhiều bài tập cùng đơn vị đo mà kết quả không hay nhầm lẫn và vẫn đề bài như vậy giáo viên có thể hỏi nhanh nhiều kết quả đổi khác nhau để luyện tập kỹ năng đổi cho học sinh. Lưu ý: Trong phần trình bày của SKKN này tôi xếp các bài tập dạng viết dưới dạng số thập phân danh số phức sang danh số đơn cùng tên với đơn vị lớn vào dạng đổi đơn vị lớn sang đơn vị nhỏ. (4kg 5g = ...kg) Dạng 2: Đổi từ đơn vị bé sang đơn vị lớn a. Danh số đơn Ví dụ: 70cm = ....m 6 kg = ....tấn Cách 1: Bài này không những học sinh phải nắm vững quan hệ giữa các đơn vị đo mà còn cần phải nắm vững kiến thức về phân số, số thập phân vì học sinh cần phải hiểu 70cm = (học sinh phải hiểu vì 1 cm = ). Đó là bản chất, ý nghĩa của phép đổi, có như vậy học sinh mới hiểu sâu nhớ lâu và cũng từ đó học sinh suy ra cách nhẩm.: Chữ số hàng đơn vị bao giờ cũng gắn với tên đơn vị của nó và mỗi hàng tiếp theo gắn với 1 đơn vị liền trước nó, ta có 0 (cm) 7(dm) 0(m) để được 70cm = 0,70m hay 0,7 m (vì nó chỉ có 0 m). Hoặc học sinh viết và nhẩm 6 (kg) 0 (yến) 0 (tạ) 0 (tấn) để được 6kg = 0, 006 tấn. Tuy vậy với cách nhẩm này học sinh vẫn có thể bỏ sót hàng hoặc không đánh dấu phẩy vào kết quả nên tôi thường yêu cầu học sinh lập bảng với các bài tập đổi đơn vị từ nhỏ đến lớn. Cách 2: Lập bảng. Đầu bài tấn tạ yến kg hg dag Kết quả đổi Kết quả đổi 6 kg 0 0 0 6 0 0 0,006 tấn 0,06 tạ;06 yến;60hg 246 hg 0 2 0 4 6 0 0,0246 tấn 2,46yến; 24,6 kg Khi hướng dẫn học sinh lập bảng để đổi, giáo viên cần hướng dẫn kỹ: - Xác định khung các đơn vị đổi của toàn bộ bài tập thậm chí các bài tập trong tiết học để tiết kiệm tối đa số bảng cần lập. - Xác định đúng yêu cầu bài tập cần đổi ra đơn vị nào Đổi với bài tập đổi từ đơn vị nhỏ ra đơn vị lớn thì chữ số hàng đơn vị của nó luôn gắn với tên đơn vị đó trong bảng điền, sau đó cứ mỗi chữ số hàng tiếp theo gắn với 1 đơn vị liền trước nó, nếu thiếu chữ số thì tiếp tục viết chữ số 0 cho đến đơn vị cần đổi. - Điền dấu phẩy vào sau đơn vị cần đôỉ rồi ghi kết quả vào bài làm. b. Danh số phức. Ví dụ: a/ 63dm= 6,3m; 5mm = 0,005m → 63 dm 5mm = 6,3 + 0,005 = 6, 305 m *Nhẩm bảng đơn vị từ bé đến lớn a/ 63 dm 5mm: Học sinh vừa nhẩm vừa viết từ phải sang trái. 5 (mm) 0 (cm) 3 (dm) 6 (m) rồi đánh dấu phẩy sau chữ số chỉ đơn vị m ta được kết quả: 63dm 5mm = 6, 305m. b/ 2035 kg = ...tấn... kg: học sinh nhẩm 5 (kg) 3 (yến) 0( tạ) 2 (tấn). Điền 2 vào danh số tấn, tất cả các chữ số còn lại viết đúng theo thứ tự vào kg tạ được : 2035 kg = 2 tấn 035 kg = 2 tấn 35 kg. đây là bài tập ngược của bài a, muốn làm tốt bài tập này đòi hỏi học sinh phải thuộc kĩ bảng đơn vị đo cần đổi và xác định đúng giá trị tương ứng của từng đơn vị đo. Cách 2: Lập bảng. Thực ra bản chất, ý nghĩa của bài toán là như sau song cách thể hiện khác nhau, cách này học sinh ít nhầm lẫn hơn bới các em đã viết các đơn vị đo theo thức tự, chỉ cần một lần viết đã áp dụng cho nhiều bài đổi và nó hiển thị rõ ràng không như phương pháp nhẩm ở trên. Đầu bài m dm cm mm Kết quả đổi 63 dm 5mm 6 3 0 5 6,305m Đầu bài tấn tạ yến kg Kết quả đổi 2035 kg 2 0 3 5 2 tấn 35kg (20 tạ 35kg) Khi đổi danh số đơn sang danh số phức như trên ta phân tích các chữ số vào các đơn vị tương ứng theo thứ tự bảng đơn vị đo lường từ phải sang trái rồi căn cứ vào yêu cầu của đề bài mà lựa chọn các giá trị tương ứng với các đơn vị cần đổi. Để học sinh hiểu thêm về ký hiệu và nhớ lâu bảng đơn vị đo độ dài và giá trị của các đơn vị giáo viên có thể cung cấp thêm cho học sinh hiểu ý nghĩa về tên gọi của chúng. - Đơn vị chính là mét - đêca: nghĩa là 10 (mười) - hectô: nghĩa là 100 (một trăm) - kilô: nghĩa là 1000 (một nghìn) - đêxi: nghĩa là (một phần mười) - xenti: nghĩa là (một phần trăm) - mili: nghĩa là (một phần nghìn) Như vậy học sinh có thể hiểu kilômet là một nghìn mét hoặc xăngtimét là một phần một trăm mét v.v... 3.2: Đơn vị đo diện tích Dạng 1: Đổi từ đơn vị lớn sang đơn vị bé. Tương tự như đổi đơn vị đo độ dài muốn nâng cao chất lượng đổi đơn vị đo diện tích, đòi hỏi học sinh phải làm thành thạo các bài tập đổi cơ bản ở đầu. Mỗi phần; nắm vững thứ tự xuôi, ngược của bảng đơn vị đo diện tích và quan hệ giữa các đơn vị đó để rút ra cách đổi các bài tập đòi hỏi tư duy linh hoạt. Giáo viên chỉ cần lưu ý học sinh quan hệ của các đơn vị đo. 2 đơn vị liền nhau hơn kém nhau 100 lần nên khi đổi đơn vị từ lớn sang nhỏ mỗi đơn vị đo liền nhau nó phải thêm 2 chữ số 0 (đối với số tự nhiên) hoặc dịch chuyển dấu phẩy sang phải mỗi đơn vị 2 chữ số. a. Danh số đơn Ví dụ: Viết các số đo sau dưới dạng bằng m2:1.25km2; 16.7ha ( bài 1 trang 76). Giáo viên gợi mở để học sinh tính 1km2 = 1000.000m2. Þ 1.25km2 = 1.25 x 1000000 = 1250000m2 Giáo viên hướng dẫn học sinh viết 1 và nhẩm 1 km2 viết tiếp 2 chữ số 25 và đọc 25 hm2 viết thêm 00 và đọc 00dm2 viết tiếp 00 và đọc 00m2, như vậy ta được 1.25km2 = 1250000m2. Hoặc nhẩm từ km2 đến m2 là3 đơn vị đo diện tích ta chuyển dấu phẩy sang phải 2 x 3 = 6 (chữ số). d. Danh số phức Ví dụ: 16m28dm2 = ........m2; 3.4725m2 = .......... dm2 ..... cm2 Tương tự như đơn vị đo độ dài để tránh nhầm lẫn giáo viên nên hướng dẫn học sinh lập bảng đổi ra nháp. Đề bài m2 dm2 cm2 mm2 Kết quả đổi (hoặc) 16m28dm2 16 08 00 00 16.08m2 160800cm2) 3.4725m2 3 47 25 347dm225cm2 Lưu ý khi lập bảng: - Có thể lập cả bảng đơn vị đo diện tích hoặc tuỳ theo đơn vị đo trong bài tập lớn nhất là gì, nhỏ nhất là gì mà chọn số cột dọc cho phù hợp - Giá trị của đơn vị theo đề bài phải viết đúng cột - Trong bảng phân tích mỗi cột phải đủ 2 chữ số - Tuỳ theo đề bài yêu cầu đổi biến đơn vị nào thì phải đánh dấu phẩy sau 2 chữ số của đơn vị ấy hoặc chọn giá trị số phù hợp với đơn vị cần đổi. Dạng 2: Đổi từ đơn vị bé sang đơn vị lớn a. Khi đổi đơn vị từ nhỏ đến lớn ta chỉ việc dời dấu phẩy từ phải sang trái mỗi đơn vị đo liền trước nó 2 chữ số, nếu thiếu chữ số thì ta thêm chữ số 0 vào bên trái cho đủ mỗi đơn vị 2 chữ số rồi đánh dấu phẩy sau đơn vị cần đổi. Ví dụ: từ m2 đổi ra hm2 (hecta) phải qua (2 khoảng cách) 2 lần chuyển đơn vị đo liền trước nó (m2 ®dam2®hm2) nên ta phải dời dấu phẩy sang trái 2 x 2 =4 (chữ số) lưu ý: 2 chữ số hàng chục và hàng đơn vị của dữ liệu đề bài phải luôn gắn với tên đơn vị của nó; không cần xét đến phần thập phân. Khi thực hành học sinh có thể nhẩm như sau: Ví dụ: 199.5 m2 = ..........km2. 0 00 01 99 , 5m2 = 0,00 01 99 5 km2 km2 hm2 dam2 m2 Tương tự như lược đồ phân tích trên ta có thể lập bảng như đổi đơn vị ở trên. b. Danh số phức Ví dụ: a/ 42705 cm2 = ...... m2 .....dm2 .......cm2 b/ 5 cm2 7mm2 = ......dm2 Cách làm bài tập này tương tự như bài tập ở phần a nhưng để thuận lợi cho viêc đổi nhiều bài tập ta nên lập bảng. Đề bài m2 dm2 cm2 mm2 Kết quả đổi (hoặc) 42075cm2 4 27 05 4m2 25dm205cm2 5cm27mm2 0 05 07 0.0507dm2 Ở ví dụ 2a nếu nhẩm học sinh vẫn nhẩm là thêm 2 chữ số 0 vào trước 57 vì thế giáo viên phải phân tích cho học sinh thấy 5cm2 = 0,05dm2 và 7mm2 = 0,0007dm2 ® 5cm27mm2= 0,05 + 0,0007 = 0,0507dm2. 3.3. Đơn vị đo thể tích Dạng 1: Đổi từ đơn vị lớn sang đơn vị bé Sau khi học sinh đã thành thạo phương pháp đổi đơn vị đo độ dài và đo diện tích thì giáo viên cho các em so sánh quan hệ của 2 đơn vị diện tích liền nhau với 2 đơn vị thể tích liền nhau khi đó học sinh sẽ dễ dàng đổi đơn vị đo thể tích từ đơn vị lớn sang đơn vị nhỏ. Ví dụ: Danh số đơn 0.8m3 = ...... dm3 Vì 1m3 = 1000dm3 nên 0.8m3 = 0.8 x 1000 = 800dm3 Như vậy khi chuyển từ đơn vị thể tích lớn sang đơn vị nhỏ ta chỉ việc chuyển dấu phẩy sang phải mỗi đơn vị 3 chữ số hoặc nếu là số tự nhiên thì ta chỉ việc viết thêm mỗi đơn vị liền sau nó 3 chữ số 0. Ví dụ 2: Danh số phức a. 8m375dm3 = .......dm3 b. 6.9784m3 = ........m3.......dm3 .......cm3 Cách 1: a. 8 m3 75 dm3 = ........... dm3 = 8000dm3 + 75 dm3 = 805dm3 b. 6.9784m3 = ........ m3 ..........dm3 .........cm3 Học sinh nhẩm 6 (m3) 978 (dm3) 400 (cm3) Ta được 6.9784 m3 = 6m3978dm3400cm3 Lưu ý học sinh tránh nhầm thêm chữ số 0 trước chữ số 4 của đơn vị đo cm3. Để phát huy trí lực học sinh phần này nên để học sinh khá giỏi tự giải thích. Cách 2: Lập bảng Đề bài m3 dm3 cm3 Kết quả đổi 8m375dm3 8 075 000 8075 dm3 6.9784m3 6 978 400 6m3978dm3400cm3 Lưu ý: Khi đổi từ đơn vị lớn sang đơn vị bé thì ô của đơn vị lớn nhất không cần đủ 3 chữ số. Nếu các đơn vị chưa đủ 3 chữ số thì phải viết thêm chữ số 0 vào bên trái cho đủ 3 chữ số. Ngoài ra phần thể tích này còn có dạng: Điền tên đơn vị vào chỗ … (bài tập 1b trang 204) như sau: 5100397 cm3 = 5 …. 100 … 397 … Tuy là dạng mới song bài tập này khá đơn giản, học sinh chỉ cần thuộc bảng đơn vị đo thể tích từ nhỉ đến lớn và làm thành thạo các phép đổi đã học ở trên là học sinh làm được dễ dàng. Dạng 2: Đổi từ đơn vị bé sang đơn vị lớn Dạng bài tập này hầu như không có ở SGK toán 5 kể cả chương trình thử nghiệm năm 2000 vì vậy tôi không đề cập trong SKKN này. 3.4: Đơn vị đo thời gian Dạng 1: Đổi từ đơn vị lớn sang đơn vị bé Đây là đơn vị đo lường mà học sinh hay đổi nhất. Vì quan hệ giữa các đơn vị của chúng không đồng nhất. Khi đổi đơn vị thời gian chỉ có cách duy nhất là thuộc các quan hệ của đơn vị đo thời gian rồi đổi lần lượt từng đơn vị đo bằng cách suy luận và tính toán. Đổi đơn vị đo thời gian là sự kết hợp tổng hoà các kiến thức về số tự nhiên, phân số, số thập phân và kỹ năng tính toán. Ví dụ : * 2 năm 3 tháng = 12 tháng x 2 + 3 tháng = 27 tháng * 2 giờ 3 phút = 60 phút x 2 + 3 phút = 123 phút * 7 phút 36 giây = …….phút Nhẩm và ghi 7 phẩy rồi tính 36 giây = 36 phút = 0,6 phút Nên 7 phút 36 giây = 7,6 phút Dạng 2 : Đổi từ đơn vị bé sang đơn vị lớn Ví dụ : 90 phút = ..........giờ Giáo viên gợi ý học sinh nhẩm 1 giờ = 60 phút ; nên ta lấy 90: 60 = 1,5 giờ Vậy 90 phút = 1,5 giờ Ví dụ 1 : 106 giờ = ...........ngày ...........giờ Giáo viên gợi mở cho học sinh 1 ngày = ? giờ . Vậy 106 giờ chia ra được bao nhiêu ngày ? Còn dư bao nhiêu giờ ? Học sinh tính : 106 : 24 = 4 (dư 10) như vậy 106 giờ = 4 ngày 10 giờ. Với loại bài tập này giáo viên phải yêu cầu học sinh thử lại kết quả thì chất lượng đổi đơn vị thời gian mới cao. Ngoài ra học sinh còn hay gặp điền dấu >; < = và 2 giá trị đại lưg. Muốn làm tốt loại bài tập này yêu cầu học sinh phải nắm vững bước đổi đơn vị đo và trình bày tỉ mỉ tránh làm tắt dễ điền sai dấu. 4. HIỆU QUẢ KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM. - Bản thân tôi trực tiếp giảng dạy môn Toán – Lớp 5 Kết quả khảo sát học sinh vào tuần 27 như sau: * Đối tượng kháo sát: Lớp 5 * Kiến thức: Kiến thức chung về đo lường * Kết quả Điểm Điểm Số lượng % 3-4 0 5-6 3 12 7-8 10 40 9-10 12 48 Cộng 25 100 Qua tiết dạy tôi thấy lớp học sôi nổi hơn, hoạt động của thầy và trò đồng bộ, nhẹ nhàng. Học sinh đã được phát huy tích cực, chủ động trong lĩnh hội tri thức cũng như luyện tập thực hành. Các em đã rất vui mừng với kết quả đạt được sau bài kiểm tra. PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Mỗi giáo viên đều có một phương pháp và cách thức tổ chức dạy học khác nhau, song là một người trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy: - Sáng kiến của tôi đưa ra với mục đích: Đưa ra một số quy trình và phương pháp giảng dạy các bài tập về các yếu tố đo lường ở lớp 5. Sau khi bản thân tôi áp dụng đã đạt được một số kết quả nhất định trong việc rèn kĩ năng đổi đơn vị đo lường cho học sinh. - Cách dạy này có một số ưu điểm sau: + Học sinh nắm chắc được kiến thức trọng tâm của bài. + Phát huy được tính chủ động, tích cực trong học tập. + Giáo viên không phải nói nhiều mà thay vào đó học sinh sẽ được thực hành nhiều. + Các tồn tại của những năm học trước đó được khắc phục ở năm học này. + Tiết học đảm bảo đúng thời gian quy định, tránh được sự đơn điệu trong bài học, thu hú t sự chú ý của học sinh. 2 . Kiến nghị a- Đối với giáo viên: - Cần có nhận thức đúng: giáo viên là chủ thể trực tiếp đổi mới phương pháp dạy học, không ai làm thay được và điều đó diễn ra thường xuyên , liên tục trong bài học, môn học , lớp học, trường học và quá trình dạy học. - Cần phải biết tạo ra không khí học tập thật thoải mái, tự nhiên,. Biết trân trọng những phát hiện của các em dù là nhỏ nhất. Giáo viên cần quan tâm đến mọi đối tượng học sinh, phát huy khả năng và sở trường của các em. 2- Đối với cấp quản lý - Thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp dạy học. Đổi mới cách dạy của Giáo viên, cách học của học sinh và đổi mới cách đánh giá học sinh. Đưa học sinh từ vai trò thụ động sang vai trò chủ động của quá trình tiếp thu kiến thức. - Nâng cao vai trò và trách nhiệm của tổ chuyên môn trong việc tổ chức và triển khai các hoạt động chuyên môn. - Có kế hoạch cung ứng sách giáo khoa , cc tài liệu tham khảo và đồ dựng dạy học, ngay từ khi kết thúc năm học cũ, để giáo viên có thời gian nghiên cứu, tìm hiểu trước khi tham gia các lớp bồi dưỡng. Trên đây là toàn bộ nội dung SKKN “ Rèn kĩ năng đổi đơn vị đo lường cho học sinh lớp 5 ”; với mục đích: “đưa học sinh vào vị trí chủ thể của hoạt động nhận thức, học sinh được hoạt động nhiều hơn, suy nghĩ nhiều hơn” như mục đích của chương trình tiểu học đó đề ra. Với thời gian có hạn nên SKKN này sẽ không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót, kính mong các thầy cô giáo cù ng bạn đọc góp ý, bổ sung để SKKN được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Người viết Nhữ Đình Đạo PHỤ LỤC NỘI DUNG TRANG PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1 1. Cơ sở lý luận 1 2. Thực trạng của vấn đề 2 3. Các biện pháp thực hiện để nâng cao hiệu quả rèn kĩ năng đổi đơn vị đo lường cho học sinh Lớp 5. 4 3.1. Đổi đơn vị đo độ dài và đơn vị đo khối lượng 4 3.2. Đổi đơn vị đo diện tích 8 3.3. Đổi đơn vị đo thể tích 10 3.4. Đổi đơn vị đo thời gian 11 4. Hiệu quả khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 12 III. KẾT LUẬN VÀKIẾN NGHỊ 1. Kết luân 13 2. Kiến nghị 13 TÀI LIỆU THAM KHẢO Sách Giáo khoa môn Toán – Lớp 5 ( Tâp 1 – Tập 2). Hồ Chí Minh. Về vấn đề giáo dục – NXB Giáo dục – 1990. Lê Văn Hồng, Lê Ngọc Lan, Nguyễn Văn Thành. Tâm lí học lứa tuổi và tâm lí học sư phạm - Đại học quốc gia Hà Nội – 1999. Nghị quyết Đại hội đại biểu lần IX của Đảng về định hướng chiến lược phát triển GD - ĐT trong thời kì CNH – HĐH đất nước. Tạp chí Giáo dục - năm 2010 - 2011 Tạp chí: “Thế giới trong ta” năm 2010 – 2011 Dạy hoc các yếu tố đo lường NXB Giáo dục – 1999 Phương pháp dạy học môn Toán Lớp 5 – NXB Giáo dục