Đề tài Sự hình thành và phát triển của các bộ máy tổ chức kiểm toán Việt Nam

ph¸t triÓn cña c¸c bé m¸y tæ chøc kiÓm to¸n ViÖt Nam 2.1. KT§L: Cã thÓ nãi r»ng, sù mong muèn cã c¸c BCTC trung thùc ®· tån t¹i ngay tõ khi c¸c c¸ nh©n cã quan hÖ hîp ®ång víi ng­êi kh¸c. Còng nh­ c¸c lo¹i kiÓm to¸n kh¸c, KT§L ra ®êi xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu kh¸ch quan kiÓm tra vµ x¸c nhËn ®é tin cËy cña BCTC theo c¸c chuÈn mùc vµ nguyªn t¾c ®· ®­îc x©y dùng. KT§L ra ®êi vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. ë n­íc ta, ho¹t ®éng KT§L ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ tr­íc ngµy gi¶i phãng miÒn Nam: C¸c v¨n phßng ho¹t ®éng ®éc lËp víi c¸c kÕ to¸n viªn c«ng chøng hoÆc c¸c gi¸m ®Þnh viªn kÕ to¸n vµ c¶ v¨n phßng kiÓm so¸t quèc tÕ nh­ SGV, Arthur Andersen, Price Waterhouse.....Sau thèng nhÊt ®Êt n­íc, trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, KT§L kh«ng tån t¹i. V× vËy, cã thÓ nãi KT§L míi thùc sù xuÊt hiÖn tõ sau khi chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ. Tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc, nhu cÇu kiÓm to¸n c¸c ®¬n vÞ cã vèn ®Çu t­ ®Çu t­ n­íc ngoµi theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c ch­¬ng tr×nh tÝn dông, ph¸t triÓn, viÖn trî quèc tÕ lµ kh¸ch quan vµ ngµy cµng t¨ng. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, ng©n hµng t­ nh©n, sù xuÊt hiÖn thÞ tr­êng chøng kho¸n....vµ xu h­íng cæ phÇn ho¸ mét sè DNNN còng ®ßi hái ph¶i cã dÞch vô KT§L. §Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña nÒn kinh tÕ, ngµy 13/5/1991, theo giÊy phÐp sè 957/PPLT cña thñ t­íng chÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh ®· kÝ quyÕt ®Þnh thµnh lËp 2 c«ng ty: C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam víi tªn giao dÞch lµ VACO ( quyÕt ®Þnh 165-TC/Q§/TCCB ) vµ c«ng ty dÞch vô kÕ to¸n ViÖt Nam víi tªn giao dÞch lµ ASC ( quyÕt ®Þnh 164-TC/Q§/TCCB ), sau nµy ®æi tªn lµ c«ng ty dÞch vô t­ vÊn tµi chÝnh, kÕ to¸n, kiÓm to¸n - AASC ( quyÕt ®Þnh 639-TC/Q§/TCCB ngµy 14/9/1993 ). Sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña VACO vµ AASC ®¸nh dÊu sù më ®Çu tèt ®Ñp cña dÞch vô KT§L ë ViÖt Nam. Víi c­¬ng vÞ lµ c¸c c«ng ty ®Çu ngµnh, VACO vµ AASC ®· cã nhiÒu ®ãng gãp kh«ng chØ trong viÖc ph¸t triÓn c«ng ty, më réng ®Þa bµn kiÓm to¸n mµ c¶ trong viÖc céng t¸c víi c¸c c«ng ty vµ tæ chøc n­íc ngoµi ph¸t triÓn sù nghiÖp kiÓm to¸n ViÖt Nam. Còng trong n¨m 1991, c«ng ty Ernst and Young lµ c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi ®Çu tiªn ®­îc nhµ n­íc ViÖt Nam cho chÊp nhËn lËp v¨n phßng ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. Tõ n¨m 1993, tr­íc ®ßi hái cña thÞ tr­êng vµ dÞch vô tµi chÝnh, kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n, nhµ n­íc ®· khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ hîp t¸c víi n­íc ngoµi. V× thÕ, nhiÒu c«ng ty kiÓm to¸n thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, d­íi nhiÒu h×nh thøc ph¸p lÝ kh¸c nhau ®· lÇn l­ît ra ®êi. Cho ®Õn nay, chóng ta ®· cã 34 c«ng ty thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mét sù ph¸t triÓn nhanh chãng mµ theo ®¸nh gi¸ cña nhiÒu nghiªn cøu tµi chÝnh th× b»ng 30 n¨m ph¸t triÓn KT§L ë mét sè n­íc. Sù tr­ëng thµnh cña KT§L, tr­íc hÕt lµ ë ®éi ngò kiÓm to¸n viªn (KTV) chuyªn nghiÖp. Ngay tõ khi thµnh lËp, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®· rÊt chó träng ®Õn viÖc tuyÓn chän KTV vµ n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò nh©n viªn. Th¸ng 10/1994, lÇn ®Çu tiªn Bé Tµi chÝnh tæ chøc thi tuyÓn vµ cÊp chøng chØ ®Æc c¸ch cho 49 ng­êi ®ñ ®iÒu kiÖn , tiªu chuÈn KTV chuyªn nghiÖp. §Õn 30/11/2001, Bé Tµi chÝnh ®· tæ chøc 8 k× thi tuyÓn KTV cho ng­êi ViÖt Nam, 3 k× thi s¸t h¹ch cho ng­êi n­íc ngoµi vµ ®· cÊp 531 chøng chØ KTV cho nh÷ng ng­êi ®¹t tiªu chuÈn. Còng ®Õn 30/11/2001, c¶ n­íc cã 2127 nh©n viªn lµm viÖc trong 34 c«ng ty kÕ to¸n, kiÓm to¸n, trong ®ã cã: 1395 nh©n viªn chuyªn nghiÖp, cã 487 KTV gåm: 396 KTV ng­êi ViÖt Nam vµ 38 KTV ng­êi n­íc ngoµi. Trong c¸c KTV ng­êi ViÖt Nam,. ®· cã 16 ng­êi ®¹t tr×nh ®é vµ ®­îc cÊp chøng chØ KTV quèc tÕ. Nh×n chung ®éi ngò KTV ng­êi ViÖt Nam ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Tr×nh ®é chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp ®· thµnh thôc h¬n nhiÒu. §Æc biÖt, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu thùc tÕ ph¸t sinh, tæ chøc quèc tÕ lµ ViÖn kÕ to¸n viªn c«ng chøng Anh quèc (ACCA) ®· thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o c¬ b¶n theo tiªu chuÈn quèc tÕ cho KTV ë ViÖt Nam. Th¸ng 5/2001, ACCA ®· cÊp chøng chØ CPA cña Anh cho 9 ng­êi ViÖt Nam ®Çu tiªn ®· tèt nghiÖp. Ch­¬ng tr×nh nµy sÏ ®­îc tiÕp tôc víi sù hîp t¸c cña Bé Tµi chÝnh ViÖt Nam. ChÝnh sù ph¸t triÓn ®«ng ®¶o cña ®éi ngò KTV ®· më réng vµ lµm phong phó thªm c¸c lo¹i h×nh dÞch vô kiÓm to¸n vµ kÕ to¸n. Cïng víi sù ph¸t triÓn vÒ sè l­îng c«ng ty vµ quy m« tõng c«ng ty, c¸c dÞch vô do c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cung cÊp ®· kh«ng ngõng ®a d¹ng ho¸ theo h­íng më réng tõng lo¹i dÞch vô chi tiÕt trong dÞch vô kiÓm to¸n (nh­ kiÓm to¸n BCTC, kiÓm to¸n ho¹t ®éng, kiÓm to¸n tu©n thñ, kiÓm to¸n so¸t xÐt, kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n vèn ®Çu t­ XDCB), më réng dÞch vô t­ vÊn (nh­ t­ vÊn kÕ to¸n, tµi chÝnh, t­ vÊn qu¶n lÝ, thuÕ, t­ vÊn ®Çu t­, luËt; t­ vÊn s¸p nhËp, gi¶i thÓ DN....), dÞch vô tin häc, dÞch vô thÈm ®Þnh, ®Þnh gi¸ tµi s¶n, dÞch vô tuyÓn dông, ®µo t¹o båi d­ìng nghiÖp vô, cung cÊp th«ng tin..... Trong h¬n 10 n¨m qua, ngµnh kiÓm to¸n tuy cßn rÊt non trÎ song ®· cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ. Ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®· ph¸t triÓn nhanh vÒ sè l­îng vµ quy m« tõng c«ng ty kiÓm to¸n còng nh­ n©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n, chÊt l­îng dÞch vô cung cÊp cho kh¸ch hµng. HÇu hÕt c¸c dÞch vô cung cÊp cho kh¸ch hµng ngµy cµng ®­îc tÝn nhiÖm, ®­îc x· héi thõa nhËn. Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh, kÕ to¸n, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®· gãp phÇn phæ cËp c¬ chÕ chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh, ng¨n ngõa l·ng phÝ, tham nhòng, gãp phÇn thùc hiÖn c«ng khai minh b¹ch BCTC, phôc vô ®¾c lùc cho c«ng t¸c qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh kinh tÕ tµi chÝnh cña nhµ n­íc vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c DN. Th«ng qua dÞch vô kiÓm to¸n vµ kÕ to¸n, ®Æc biÖt lµ kiÓm to¸n BCTC, c¸c c«ng ty ®· gãp phÇn gióp c¸c DN, c¸c dù ¸n quèc tÕ, c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp n¾m b¾t ®­îc kÞp thêi, ®Çy ®ñ vµ tu©n thñ ®­êng lèi , chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh, lo¹i bá ®­îc chi phÝ bÊt hîp lÝ, t¹o lËp ®­îc nh÷ng th«ng tin tin cËy, tõng b­íc ®­a c«ng t¸c qu¶n lÝ tµi chÝnh, kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp vµo nÒ nÕp...., ho¹t ®éng KT§L ®· x¸c ®Þnh ®­îc vÞ trÝ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ gãp phÇn quan träng trong viÖc lµm lµnh m¹nh ho¸ m«i tr­êng ®Çu t­ vµ nÒn tµi chÝnh quèc gia. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña mét sè c«ng ty KT§L tiªu biÓu ë ViÖt Nam a. C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam VACO: VACO lµ c«ng ty kiÓm to¸n ®Çu tiªn cña ViÖt Nam ®­îc thµnh lËp. Qua 6 n¨m ho¹t ®éng, ph¸t triÓn vµ hîp t¸c, ®Õn th¸ng 10/1997, VACO ®· trë thµnh thµnh viªn cña h·ng Deloitte Touche Tohmatsu quèc tÕ (DTT) - mét trong 5 h·ng kiÓm to¸n hµng ®Çu thÕ giíi. VACO hiÖn t¹i lµ c«ng ty kiÓm to¸n duy nhÊt t¹i ViÖt Nam ®¹t tr×nh ®é quèc tÕ, lµ ®¹i diÖn cña DTT t¹i ViÖt Nam. Th«ng qua h×nh thøc hîp t¸c tèi ­u víi DTT, ®ång thêi biÕt khai th¸c tèt lîi thÕ cña m×nh (tËp thÓ ®éi ngò KTV tinh nhuÖ ®¹t tr×nh ®é quèc tÕ ®­îc ®µo t¹o cã hÖ thèng trong vµ ngoµi n­íc; bé m¸y qu¶n lÝ lµ ban gi¸m ®èc cña VACO am hiÓu s©u s¾c vÒ tËp qu¸n kinh doanh, luËt ph¸p ViÖt Nam). VACO ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong 9 n¨m kÓ tõ ngµy thµnh lËp, gãp phÇn vµo sù thµnh c«ng cña ngµnh kiÓm to¸n cßn non trÎ t¹i ViÖt Nam . Trong 9 n¨m qua, VACO ®· kÝ kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång cho h¬n 3000 kh¸ch hµng trong vµ ngoµi n­íc. Riªng n¨m 1999, VACO ®· kÝ h¬n 450 hîp ®ång cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n vµ t­ vÊn cho nhiÒu lo¹i h×nh kh¸ch hµng, t¨ng 134% so víi n¨m 1998 vµ t¨ng gÊp nhiÒu lÇn so víi nh÷ng n¨m ®Çu ph¸t triÓn. C¸c dÞch vô kiÓm to¸n cña c«ng ty chñ yÕu tËp trung vµo c¸c dù ¸n do ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ tµi trî (ng©n hµng thÕ giíi, ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸); c¸c tæng c«ng ty lín ®Çu ngµnh ë ViÖt Nam nh­: Tæng c«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam, tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam, tæng c«ng ty DÇu khÝ, tæng c«ng ty Than, tæng c«ng ty Xim¨ng, tæng c«ng ty Thuèc l¸, tæng c«ng ty Cao su, tæng c«ng ty B­u chÝnh viÔn th«ng, tæng c«ng ty X¨ng dÇu, tæng c«ng ty DÖt may ViÖt Nam.... Nh»m ®a d¹ng hãa kh¸ch hµng vµ dÞch vô, VACO ®· më réng dÞch vô kiÓm to¸n cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c¸c c«ng ty tµi chÝnh, c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm vµ më réng dÞch vô t­ vÊn thuÕ, qu¶n lÝ, kÕ to¸n, t­ vÊn ®Çu t­, ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh c«ng ty n­íc ngoµi, trî gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Víi ph­¬ng ch©m cung cÊp dÞch vô cã chÊt l­îng tèt nhÊt cho kh¸ch hµng, tranh thñ sù gióp ®ì vÒ kÜ thuËt cña c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi, c¸n bé, KTV cña VACO ®· cè g¾ng, nç lùc kh«ng ngõng. DÞch vô cña c«ng ty ®· ®­îc kh¸ch hµng ®¸nh gi¸ lµ ngang tÇm víi chÊt l­îng dÞch vô cña c¸c c«ng ty danh tiÕng quèc tÕ. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh, VACO lu«n lu«n theo s¸t c¸c chñ tr­¬ng, ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc còng nh­ c¸c chØ tiªu ®Þnh h­íng vµ sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña bé Tµi chÝnh. Cïng víi sù hîp t¸c chÆt chÏ víi c«ng ty DTT, c«ng ty ®· ph¸t huy néi lùc cña m×nh ®Ó kh«ng ngõng ph¸t triÓn trë thµnh c«ng ty m¹nh nhÊt trong tæng sè c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ë ViÖt Nam. N¨m 1999, doanh thu c«ng ty t¨ng 122% so víi doanh thu n¨m 1998, nép ng©n s¸ch nhµ n­íc 135% so víi n¨m 1998. Cã thÓ nãi n¨m 1999, VACO ®· gÆt h¸i ®­îc nh÷ng thµnh c«ng rÊt ®¸ng khÝch lÖ. C«ng ty ®· gãp phÇn tuyªn truyÒn, h­íng dÉn vµ ®­a hai luËt thuÕ míi lµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT) vµ thuÕ thu nhËp DN (TNDN) vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c DN, b»ng ph­¬ng thøc: - Tæ chøc nhiÒu cuéc héi th¶o ®µo t¹o vµ h­íng dÉn vÒ thuÕ cho c¸c DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ DNNN. - Ph¸t hµnh c¸c b¶n tin hµng th¸ng b»ng tiÕng Anh, tiÕng ViÖt vÒ v¨n b¶n ph¸p luËt vµ thuÕ nh»m th­êng xuyªn cËp nhËt vµ cung cÊp th«ng tin cho c¸c DN Trong qu¸ tr×nh hÖ thèng ho¸, x©y dùng vµ ban hµnh c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ViÖt Nam, VACO ®· ®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc so¹n th¶o vµ ban hµnh c¸c chuÈn mùc nµy. VACO ®· cung cÊp cho vô chÕ ®é kÕ to¸n nh÷ng tµi liÖu, s¸ch míi cËp nhËt vÒ thùc hµnh chuÈn mùc kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n quèc tÕ do liªn ®oµn kÕ to¸n quèc tÕ vµ tæ chøc IAFC ban hµnh. 9 n¨m qua lµ nh÷ng n¨m VACO ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ khã kh¨n vµ nhiÒu biÕn ®éng do bÞ ¶nh h­ëng Ýt nhiÒu cña khñng ho¶ng tµi chÝnh trong khu vùc, lµ nh÷ng n¨m ®Çu më cöa nÒn kinh tÕ, nh÷ng n¨m ®Çu thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT vµ thuÕ TNDN, c«ng ty còng ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cã h¹ng trªn thÕ giíi cña c¸c h·ng kiÓm to¸n thÕ giíi t¹i ViÖt Nam nh­ c«ng ty Price Water House Coopers; c«ng ty KPMG; c«ng ty E+Y; c«ng ty A+A nh­ng VACO vÉn ®­îc ®¸nh gi¸ lµ con chim ®Çu ®µn cña ngµnh kiÓm to¸n ViÖt Nam . b. C«ng ty dÞch vô t­ vÊn tµi chÝnh, kÕ to¸n, kiÓm to¸n AASC Ra ®êi cïng víi VACO n¨m 1991, lóc míi thµnh lËp, AASC gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Toµn c«ng ty chØ cã 5 c¸n bé nh©n viªn vµ vèn liÕng kinh doanh ch­a ®Çy 200 triÖu ®ång, trong khi ®ã thÞ tr­êng dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n tuy míi h×nh thµnh nh­ng ®· tiÒm Èn nhiÒu yÕu tè phøc t¹p. C¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi víi kinh nghiÖm ho¹t ®éng hµng tr¨m n¨m ®· më v¨n phßng ®¹i diÖn qu¶ng b¸ uy tÝn th­¬ng hiÖu, cßn c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong n­íc th× nhanh chãng chiÕm thÞ phÇn, AASC ph¶i chÞu mét søc Ðp c¹nh tranh rÊt lín. Tr­íc nh÷ng khã kh¨n ®ã, b»ng nhiÒu biÖn ph¸p th¸o gì vµ ®­îc sù gióp ®ì c«ng t©m cña l·nh ®¹o bé Tµi chÝnh, AASC ®· tõng b­íc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn ®i lªn. NÕu doanh thu cña c«ng ty n¨m 1992 lµ 840 triÖu th× n¨m 1995 lµ 4 tØ 378 triÖu vµ n¨m 2000 t¨ng lªn 17,5 tØ. Sè lîi nhuËn t­¬ng øng lµ: 245 triÖu n¨m 1992, 924 triÖu n¨m 1995 vµ 4,5 tØ n¨m 2000. Cã ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nh­ vËy lµ nhê AASC ®· biÕt chó träng ®Õn viÖc më réng kh¸ch hµng. §Õn nay, AASC ®· trë thµnh ®èi t¸c cña c¸c tæng c«ng ty 91 nh­: tæng c«ng ty B­u chÝnh viÔn th«ng, tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam, tæng c«ng ty Than ViÖt Nam, tæng c«ng ty DÖt may ViÖt Nam, tæng c«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam, tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam, tæng c«ng ty Xim¨ng.....; c¸c tæng c«ng ty 90 nh­: tæng c«ng ty C«ng tr×nh giao th«ng I, tæng c«ng ty X¨ng dÇu, tæng c«ng ty X©y dùng Hµ Néi.....Ngoµi ra cßn hµng lo¹t DN liªn doanh, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn nh­: Dù ¸n c¶i t¹o quèc lé 1 (WB 1 vµ WB 2); dù ¸n quèc lé 5, dù ¸n cÊp tho¸t n­íc thµnh phè Hå ChÝ Minh.... ChØ tÝnh riªng n¨m 2000, toµn c«ng ty ­íc tÝnh thùc hiÖn trªn 850 hîp ®ång dÞch vô, trong ®ã cã nh÷ng hîp ®ång cã gi¸ trÞ lín nh­: Hîp ®ång kiÓm to¸n c¸c dù ¸n do ng©n hµng thÕ giíi, ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸, c¸c tæ chøc tÝn dông quèc tÕ tµi trî; hîp ®ång kiÓm to¸n BCTC cña ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam, hîp ®ång kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n c«ng tr×nh XDCB hoµn thµnh cña ngµnh B­u chÝnh viÔn th«ng, nhµ m¸y thuû ®iÖn TrÞ An, c«ng ty cæ phÇn mÝa ®­êng Lam S¬n, c«ng ty xim¨ng Nghi S¬n, ®­êng d©y t¶i ®iÖn 500KV B¾c Nam....Cô thÓ, c¸c lo¹i dÞch vô ®· thùc hiÖn dÞch vô kiÓm to¸n BCTC cho c¸c DN nh­: c«ng ty liªn doanh ®Ìn h×nh Orion-Hanel, c«ng ty thÐp VPS-Posco, c«ng ty xim¨ng Nghi S¬n, c«ng ty liªn doanh MÆt trêi s«ng Hång, c«ng ty liªn doanh Vinadesung, c«ng ty liªn doanh Vietsovpetro. Riªng ®èi víi dÞch vô kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n vèn ®Çu t­ c¸c c«ng tr×nh XDCB hoµn thµnh ®­îc coi lµ thÕ m¹nh hµng ®Çu cña AASC . Nh»m ®¸p øng yªu cÇu, chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ thùc hµnh tiÕt kiÖm trong lÜnh vùc XDCB, bé phËn chuyªn tr¸ch kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n vèn ®Çu t­ c«ng tr×nh XDCB ®· hoµn thµnh, kÓ c¶ c¸c c«ng tr×nh lín, phøc t¹p. N¨m 2000, c«ng ty ®· thùc hiÖn kiÓm to¸n h¬n 400 hîp ®ång, víi ®ñ mäi ngµnh kh¸c nhau, kÓ c¶ c¸c c«ng tr×nh cã quy m« lín. §èi víi dÞch vô t­ vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n: §©y lµ lo¹i h×nh dÞch vô ®ßi hái c¸n bé, KTV ph¶i tinh th«ng nghÒ nghiÖp, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, ph¶i ®Çu t­ thêi gian nghiªn cøu ®Ó ®­a ra ®­îc nh÷ng ý kiÕn t­ vÊn cã chÊt l­îng cao vµ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña kh¸ch hµng. N¨m 2000, c«ng ty ®· thùc hiÖn ®­îc c¸c hîp ®ång t­ vÊn vÒ x©y dùng m« h×nh kÕ to¸n, t­ vÊn lËp b¸o c¸o quyÕt to¸n vèn ®Çu t­, t­ vÊn lËp BCTC, t­ vÊn vÒ lËp hå s¬ míi thÇu, t­ vÊn vÒ thuÕ....cho nhiÒu c«ng ty vµ ban qu¶n lÝ dù ¸n. §Æc biÖt, th«ng qua c«ng t¸c kiÓm to¸n , c«ng ty ®· t­ vÊn cho nhiÒu DN kh¾c phôc nh÷ng sai sãt trong c«ng t¸c qu¶n lÝ kinh tÕ tµi chÝnh, tõng b­íc hoµn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ hÖ thèng kÕ to¸n. Cïng víi viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô chÝnh trÞ mµ Nhµ n­íc vµ bé Tµi chÝnh giao cho, b»ng vèn tÝch luü cña m×nh, AASC ®· x©y dùng vµ mua s¾m trô së lµm viÖc míi vµ më thªm nhiÒu chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i nhiÒu tØnh trong n­íc. Qua h¬n 10 n¨m ho¹t ®éng, sù tr­ëng thµnh cña c«ng ty ®· ®­îc ghi dÊu. HiÖn nay, AASC ®· cã h¬n 200 c¸n bé, nh©n viªn, trong ®ã cã 60 ng­êi ®· ®­îc cÊp chøng chØ CPA ViÖt Nam. C¸n bé nh©n viªn cña c«ng ty lµ nh÷ng chuyªn gia cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc ®· qua ®µo t¹o thùc tÕ, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng tèt c¸c yªu cÇu cña c«ng viÖc. Ngoµi sè c¸n bé trªn, c«ng ty cßn cã mét ®éi ngò c¸c c«ng t¸c viªn lµ c¸c gi¸o s­, tiÕn sÜ, c¸c gi¶ng viªn giµu kinh nghiÖm trong nhiÒu lÜnh vùc. KTNN: Trong bÊt cø mét chÕ ®é x· héi nµo, ng©n s¸ch nhµ n­íc (NSNN) bao giê còng lµ nguån lùc quan träng nhÊt b¶o ®¶m tµi chÝnh cho mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng cña bé m¸y Nhµ n­íc. §Ó t¨ng c­êng sù kiÓm so¸t cña nhµ n­íc trong viÖc sö dông NSNN vµ c«ng quü quèc gia, b¶o ®¶m tÝnh trung thùc, chÝnh x¸c, hîp ph¸p vµ hîp lÖ cña viÖc sö dông nguån lùc tµi chÝnh c«ng, ng¨n ngõa sù x©m h¹i ®èi víi tµi s¶n nhµ n­íc, x©y dùng nhµ n­íc ph¸p quyÒn cã hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ trong viÖc qu¶n lÝ kinh tÕ x· héi, ®ßi hái ph¶i thµnh lËp mét c¬ quan ®éc lËp víi c¬ quan trùc tiÕp qu¶n lÝ ng©n s¸ch vµ tµi s¶n nhµ n­íc ®Ó kiÓm tra tÝnh tu©n thñ cña viÖc sö dông tiÒn cña nh©n d©n theo nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, b¶o ®¶m sù minh b¹ch vÒ tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ sö dông nguån lùc tµi chÝnh nµy. V× vËy, ngµy 11/7/1994, KTNN chÝnh thøc ®­îc thµnh lËp trªn c¬ së nghÞ ®Þnh 70/CP cña chÝnh phñ. Theo ®ã, KTNN lµ c¬ quan thuéc chÝnh phñ vµ lµ c¬ quan kiÓm tra tµi chÝnh c«ng cña n­íc CHXHCN ViÖt Nam, thùc hiÖn viÖc kiÓm to¸n ®èi víi c¸c c¬ quan nhµ n­íc c¸c cÊp, c¸c ®¬n vÞ cã nhiÖm vô thu chi NSNN vµ c¸c tæ chøc ®¬n vÞ cã qu¶n lÝ, sö dông c«ng quü vµ tµi s¶n nhµ n­íc. Míi ra ®êi ®­îc h¬n 5 n¨m, víi chøc n¨ng kiÓm tra, ®¸nh gi¸ vµ x¸c nhËn tÝnh ®óng ®¾n, trung thùc cña sè liÖu kÕ to¸n, b¸o c¸o quyÕt to¸n cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc, ®¬n vÞ kinh tÕ, ®¬n vÞ sù nghiÖp, c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng vµ c¸c tæ chøc x· héi cã thu nép NSNN vµ sö dông nguån kinh phÝ do NSNN cÊp, KTNN ®· b­íc ®Çu kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña m×nh trong hÖ thèng kiÓm tra, kiÓm so¸t cña nhµ n­íc ta. Nh÷ng kÕt qu¶ kiÓm to¸n trung thùc, chÝnh x¸c, kh¸ch quan cña c¬ quan KTNN kh«ng chØ gióp chÝnh phñ, quèc héi ®¸nh gi¸ ®óng t×nh h×nh trùc tr¹ng tµi chÝnh ng©n s¸ch mµ cßn cung cÊp c¸c th«ng tin lµm c¨n cø cho viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, ra c¸c quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc cao, ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p t¨ng c­êng qu¶n lÝ thu chi ng©n s¸ch, ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi trong viÖc sö dông NSNN. KTNN ra ®êi lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu cña xu thÕ ®æi míi, lµ sù ®ßi hái kh¸ch quan cña c¬ chÕ thÞ tr­êng trong c«ng cuéc x©y dùng nhµ n­íc ph¸p quyÒn XHCN ViÖt Nam. Lµ mét c¬ quan míi, ch­a cã tiÒn lÖ trong c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y nhµ n­íc nªn trong buæi ban ®Çu KTNN gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, tõ c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt, tæ chøc con ng­êi ®Õn c«ng t¸c chuyªn m«n, c¬ së ph¸p lÝ cho ho¹t ®éng......§­îc sù quan t©m chØ ®¹o cña chÝnh phñ, quèc héi vµ c¸c tæ chøc §¶ng, sù ñng hé vµ gióp ®ì cña c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng vµ víi sù nç lùc v­ît bËc cña toµn thÓ CBCNV trong ngµnh, qua h¬n 5 n¨m ho¹t ®éng, KTNN ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ b­íc ®Çu quan träng. Trªn c¬ së ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña KTNN, ®Õn nay bé m¸y tæ chøc cña ngµnh ®· ®i vµo thÕ æn ®Þnh vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn víi 4 ®¬n vÞ kiÓm to¸n chuyªn ngµnh, 1 v¨n phßng, 1 trung t©m KH&BDCB, 1 phßng thanh tra vµ kiÓm tra néi bé thuéc tæng KTNN vµ 4 KTNN khu vùc (phÝa B¾c, miÒn Trung, miÒn Nam vµ T©y Nam Bé). Tõ chç ban ®Çu chØ cã h¬n ba chôc ng­êi, ®Õn nay, KTNN cã gÇn 500 CBCNV, trong ®ã h¬n 400 ng­êi lµ KTV. Tuy cßn thiÕu nhiÒu so víi nhiÖm vô l©u dµi cña ngµnh nh­ng sè c¸n bé hiÖn cã ®· ®¸p øng ®­îc nhiÖm vô trong giai ®o¹n ®Çu thµnh lËp. Nh×n chung, ®éi ngò c¸n bé ®Òu ®­îc ®µo t¹o cã hÖ thèng, sè tèt nghiÖp ®¹i häc trë lªn chiÕm 88%, riªng KTV 100% ®Òu ®· tèt nghiÖp ®¹i häc chuyªn ngµnh tµi chÝnh kÕ to¸n vµ mét sè chuyªn ngµnh kinh tÕ kÜ thuËt kh¸c. Nh×n l¹i nh÷ng n¨m qua, KTNN ®· cã b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ trong viÖc triÓn khai kÕ ho¹ch kiÓm to¸n hµng n¨m víi quy m« vµ chÊt l­îng n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc, ®a d¹ng h¬n vµ thuéc c¸c lÜnh vùc phøc t¹p h¬n. TÝnh ®Õn nay, KTNN ®· thùc hiÖn trªn 2500 cuéc kiÓm to¸n t¹i c¸c c¬ quan ®¬n vÞ cã sö dông NSNN trªn hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc, kÓ c¶ nh÷ng n¬i tõ tr­íc ®Õn nay ch­a ®­îc thanh tra, kiÓm tra tõ bªn ngoµi. Cô thÓ: §· kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n NSNN trªn ®Þa bµn 61 tØnh, thµnh phè; kiÓm to¸n mét sè chØ tiªu lín trong b¸o c¸o quyÕt to¸n tµi chÝnh cña 6 bé vµ c¬ quan ngang bé, 4 c¬ quan thuéc chÝnh phñ; kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n 10 c«ng tr×nh träng ®iÓm quèc gia vµ 6 ch­¬ng tr×nh, môc tiªu cña chÝnh phñ; kiÓm to¸n mét sè néi dung chi tiªu lín thuéc quyÕt to¸n n¨m 1996 cña §µi truyÒn h×nh ViÖt Nam, bé Y tÕ; kiÓm to¸n quyÕt to¸n NSNN n¨m 1996 cña chi côc II CÇn th¬ vµ chi côc dù tr÷ H¶i Phßng; kiÓm to¸n BCTC gÇn 50 tæng c«ng ty 90 vµ 91; kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n cña 7 qu©n khu, qu©n chñng, tæng côc vµ nhiÒu DN thuéc khèi an ninh-quèc phßng vµ kinh tÕ §¶ng, kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n c«ng tr×nh thuû ®iÖn VÜnh S¬n, ch­¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm sè 120 vµ ch­¬ng tr×nh DSKHHG§; tham gia thÈm ®Þnh b¸o c¸o tæng quyÕt to¸n NSNN ...Ngoµi ra cßn tham gia kiÓm to¸n Dù ¸n kh«i phôc hÖ thèng thuû lîi vµ chèng lò sè 1259 VIE (SF). Th«ng qua kiÓm to¸n, KTNN ®· ph¸t hiÖn vµ kiÕn nghÞ t¨ng thu, tiÕt kiÖm chi cho NSNN h¬n 2500 tØ ®ång, mét con sè cã ý nghÜa trong hoµn c¶nh kinh tÕ ®Êt n­íc ta hiÖn nay, gåm c¸c kho¶n tiÒn lËu thuÕ, c¸c kho¶n ®Ó ngoµi sæ s¸ch, chi tiªu sai chÕ ®é tµi chÝnh, kÕ to¸n, h¹ch to¸n t¨ng khèi l­îng ®¬n gi¸ trong XDCB.... Tuy nhiªn, quan träng h¬n c¶ lµ qua kiÓm to¸n ®· gióp c¸c ®¬n vÞ thÊy ®­îc thùc tr¹ng t×nh h×nh tµi chÝnh, sù sai sãt trong qu¶n lÝ chi NSNN, qu¶n lÝ vèn vµ tµi s¶n h¹ch to¸n chi phÝ gi¸ thµnh vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, thÊy ®­îc nh÷ng yÕu kÐm s¬ hë trong qu¶n lÝ kinh tÕ vµ s¶n xuÊt kinh doanh, chÊn chØnh sai sãt, ng¨n ngõa c¸c hµnh vi tham « l·ng phÝ.....tõ ®ã ®¬n vÞ chÊn chØnh c«ng t¸c tµi chÝnh kÕ to¸n, thiÕt lËp kØ c­¬ng trong viÖc chÊp hµnh c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é nhµ n­íc; ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch tµi chÝnh, lËp vµ giao kÕ ho¹ch ng©n s¸ch, t¨ng c­êng kiÓm tra, kiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn NSNN, xö lÝ c¸c vi ph¹m trong thu chi ®iÒu hµnh vµ quyÕt to¸n NSNN. Nh÷ng sè liÖu kiÓm to¸n cßn cung cÊp cho c¬ quan qu¶n lÝ nhµ n­íc t×nh h×nh qu¶n lÝ vµ sö dông c¸c nguån lùc NSNN trong tõng ®Þa ph­¬ng vµ ®¬n vÞ; cung cÊp c¸c th«ng tin x¸c thùc cho c¸c c¬ quan qu¶n lÝ nhµ n­íc vÒ thùc tr¹ng thu chi, ®iÒu hµnh vµ quyÕt to¸n NSNN.....Nã còng lµ mét trong nh÷ng c¨n cø ®Ó quèc héi xem xÐt quyÕt ®Þnh ph©n bæ vµ phª chuÈn quyÕt to¸n NSNN, ®ång thêi gióp chÝnh phñ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p t¨ng c­êng qu¶n lÝ vÜ m« nÒn kinh tÕ. Nh×n chung, c¸c kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc tån t¹i do KTNN ®­a ra mang tÝnh x©y dùng vµ kh¶ thi, ®­îc c¸c c¬ quan chøc n¨ng nhµ n­íc t«n träng vµ thùc hiÖn. Bªn c¹nh nhiÖm vô chÝnh lµ x©y dùng tæ chøc bé m¸y vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n hµng n¨m, KTNN còng ®· tiÕn hµnh c¸c c«ng t¸c chuÈn bÞ cho h­íng ph¸t triÓn l©u dµi cña ngµnh nh­: Nghiªn cøu c¸c ®Ò tµi khoa häc liªn quan ®Õn ®Þa vÞ ph¸p lÝ, chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña c¬ quan KTNN, nghiªn cøu so¹n th¶o chuÈn mùc vµ quy tr×nh kiÓm to¸n....§Õn nay, sau mét thêi gian chuÈn bÞ nghiªm tóc vµ c«ng phu, ph¸p lÖnh KTNN ®ang ®­îc tr×nh chÝnh phñ vµ uû ban th­êng vô quèc héi xem xÐt th«ng qua, sÏ t¹o hµnh lang ph¸p lÝ cÇn thiÕt co ho¹t ®éng cña KTNN. KiÓm to¸n lµ mét nghÒ míi ë n­íc ta, do ®ã KTV nhµ n­íc nh×n chung ch­a ®­îc ®µo t¹o mét c¸ch cã hÖ thèng vµ bµi b¶n, v× vËy, c«ng t¸c ®µo t¹o, båi d­ìng kiÕn thøc nghiÖp vô kiÓm to¸n ®· ®­îc ®Æc biÖt coi träng. Hµng n¨m KTNN më nhiÒu líp ®µo t¹o, båi d­ìng vÒ nghiÖp vô chuyªn m«n, ngo¹i ng÷, më c¸c líp tËp huÊn theo tõng chuyªn ®Ò, vÒ chuyªn m«n kiÓm to¸n, vÒ kiÕn thøc qu¶n lÝ nhµ n­íc, vÒ chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ, vÒ ®¹o ®øc cña mét KTV.... §Õn nay, gÇn 90% KTV ®· qua c¸c líp ®µo t¹o, båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô. H¬n 5 n¨m qua, KTNN còng ®· thu ®­îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong lÜnh vùc hîp t¸c quèc tÕ. Th¸ng 4/1996, KTNN ®· gia nhËp Tæ chøc quèc tÕ c¸c c¬ quan kiÓm to¸n tèi cao ( INTOSAI ) vµ th¸ng 11/1997 trë thµnh thµnh viªn cña Tæ chøc c¸c c¬ quan kiÓm to¸n tèi cao ch©u ¸ ( ASOSAI ). Ngoµi ra, KTNN cßn më réng quan hÖ hîp t¸c song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng víi c¸c c¬ quan kiÓm to¸n tèi cao cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi vµ b­íc ®Çu ®· thùc hiÖn cã kÕt qu¶ nh÷ng dù ¸n do ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB) vµ dù ¸n GTZ do CHLB §øc tµi trî. Nh÷ng quan hÖ ®èi ngo¹i trªn ®©y ®· gãp phÇn n©ng cao vÞ thÕ KTNN trªn tr­êng quèc tÕ vµ trong khu vùc, më ra kh¶ n¨ng hîp t¸c trao ®æi kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp, tranh thñ ®­îc sù trî gióp cña c¸c n­íc vµ tæ chøc quèc tÕ vÒ c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt, nghiªn cøu, ®µo t¹o... Ngoµi ra, KTNN cßn thµnh lËp Trung t©m khoa häc vµ båi d­ìng c¸n bé trùc thuéc KTNN. §©y còng lµ mét c¬ së nßng cèt ®Ó tËp hîp c¸c nhµ khoa häc trong vµ ngoµi ngµnh thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu, ph¸t triÓn lÝ luËn kiÓm to¸n ë ViÖt Nam, thÓ hiÖn ë viÖc ®· triÓn khai thùc hiÖn tèt c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc, nghiªn cøu x©y dùng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ tæ chøc bé m¸y vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña KTNN trong t×nh h×nh míi lµm chç dùa ph¸p lÝ cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n tr­íc m¾t vµ l©u dµi. Cã thÓ nãi, thêi gian qua, ho¹t ®éng cña KTNN ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn c¶ bÒ réng, chiÒu s©u vµ ngµy cµng cã hiÖu qu¶, ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß quan träng cña ngµnh KTNN ViÖt Nam. KTNB: Trªn thÕ giíi, KTNB ra ®êi tõ nh÷ng n¨m 30, 40 cña thÕ kØ 20. MÆc dï so víi KT§L vµ KTNN th× lo¹i h×nh KTNB ra ®êi muén h¬n, nh­ng nã cã sù ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ, ®Æc biÖt trong c«ng viÖc qu¶n trÞ DN. C¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së ph¸t hiÖn ra r»ng hÖ thèng KTNB lµ ph­¬ng tiÖn qu¶n lÝ cã hiÖu qu¶ vµ lµ c«ng cô ®¾c lùc gióp c¸c nhµ qu¶n lÝ gi¸m s¸t ®­îc toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ m×nh. Kh«ng nh÷ng thÕ, trong c¸c c¬ quan nhµ n­íc, viÖc h×nh thµnh c¸c bé phËn KTNB ®Ó kiÓm tra th­êng xuyªn c¸c ho¹t ®éng trong c¬ quan ®ang tá ra cã nhiÒu t¸c dông thiÕt thùc ë n­íc ta, KTNB ®· nhiÒu n¨m thùc hiÖn g¾n liÒn víi ho¹t ®éng kÕ to¸n vµ qu¶n lÝ. §Õn th¸ng 10/1997, trªn c¬ së luËt ng©n s¸ch, chÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 59/CP vµ bé Tµi chÝnh ra quyÕt ®Þnh sè 832/TC/Q§/C§KT ban hµnh “quy chÕ KTNB” ®· ®¸nh dÊu sù h×nh thµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy trong lÜnh vùc nµy. Tuy nhiªn, do c¸c v¨n b¶n ph¸p quy còng ®ang trong qu¸ tr×nh x©y dùng nªn viÖc ®µo t¹o vµ båi d­ìng nghiÖp vô cho ®éi ngò KTNB còng ®ang ë b­íc ®Çu. MÆc dï vËy, trong thêi gian qua, KTNB vÉn cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan. Cã thÓ xem xÐt sù ph¸t triÓn cña KTNB ë mét sè tæng c«ng ty tiªu biÓu sau: Tæng c«ng ty x©y dùng S«ng §µ: ( TCTXDS§ ) TCTXDS§ lµ mét DN cã quy m« tÇm trung b×nh trong sè nh÷ng tæng c«ng ty 90 cña nhµ n­íc . Tæng tµi s¶n vµo kho¶ng trªn 1000 tØ ®ång, tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt kinh doanh hµng n¨m ®¹t trªn 2000 tØ ®ång, tæng sè kÜ s­, kÜ thuËt viªn vµ c«ng nh©n kho¶ng 16000 ng­êi víi trªn ba chôc DN, ®¬n vÞ thµnh viªn vµ mét sè liªn doanh n»m trªn ®Þa bµn c¶ n­íc. Uy tÝn cña tæng c«ng ty ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh qua gÇn 30 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, víi nh÷ng c«ng tr×nh lín nh­: Thñy ®iÖn Hoµ b×nh, thuû ®iÖn Yaly, thuû ®iÖn VÜnh s¬n, nhµ m¸y xim¨ng Bót s¬n, nhµ m¸y giÊy B·i b»ng, ®­êng d©y t¶i ®iÖn cao thÕ 500 KV B¾c Nam... Víi KTNB TCTXDS§, thuËn lîi trong b­íc ®Çu h×nh thµnh lµ ®­îc l·nh ®¹o tæng c«ng ty nh×n nhËn ®óng møc sù cÇn thiÕt vµ cã chñ tr­¬ng thµnh lËp tõ sím. Do ®ã, ngµy 1/1/1998, phßng KTNB tæng c«ng ty chÝnh thøc ra ®êi, chØ hai th¸ng sau khi cã quyÕt ®Þnh 832/TC/Q§/C§KT cña bé Tµi chÝnh ban hµnh quy chÕ KTNB t¹i DNNN; tr­íc c¶ thêi ®iÓm ban hµnh th«ng t­ 52/TT/BTC ngµy 16/4/1998 h­íng dÉn thùc hiÖn quy chÕ. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña KTNB TCTXDS§ cã thÓ chia lµm hai giai ®o¹n: Giai ®o¹n tr­íc vµ giai ®o¹n sau khi ban hµnh th«ng t­ 171/TT/BTC ngµy 22/12/1998 (thay thÕ th«ng t­ 52) h­íng dÉn thùc hiÖn KTNB t¹i DNNN. Giai ®o¹n ®Çu, phßng KTNB gåm 5 c¸n bé KTV cã tr×nh ®é chuyªn m«n ®¹i häc vµ sau ®¹i häc chuyªn ngµnh tµi chÝnh kÕ to¸n, cã nhiÒu n¨m thùc tÕ c«ng t¸c trong lÜnh vùc kiÓm tra kiÓm so¸t néi bé hoÆc trong lÜnh vùc tµi chÝnh cña tæng c«ng ty. Võa x©y dùng, võa ho¹t ®éng, trong n¨m 1998, KTNB TCTXDS§ ®· hoµn thµnh mét khèi l­îng lín c«ng viÖc ®¸ng kÓ: kiÓm to¸n t×nh h×nh ho¹t ®éng, s¶n xuÊt kinh doanh vµ BCTC cña toµn bé 31 ®¬n vÞ thµnh viªn vµ BCTC toµn tæng c«ng ty n¨m 1997; kiÓm to¸n viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh vµ viÖc chÊp hµnh chÕ ®é chÝnh s¸ch qu¶n lÝ cña nhµ n­íc còng nh­ tæng c«ng ty ë c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn 6 th¸ng ®Çu n¨m 1998; kiÓm to¸n ho¹t ®éng ®èi víi mét sè c«ng ty liªn doanh cã vèn gãp cña tæng c«ng ty. Bªn c¹nh ®ã lµ mét sè c«ng t¸c kh¸c nh­ kiÖn toµn bé m¸y, x©y dùng v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô cña KTNB vµ tæ chøc c«ng t¸c ®µo t¹o KTV. T¹i c¸c DN thµnh viªn, thêi ®iÓm nµy tuy cßn ®ang hoµn thiÖn vÒ c«ng t¸c tæ chøc, nh­ng 100% ®¬n vÞ ®· bæ nhiÖm ®­îc KTV hoÆc thµnh lËp tæ chøc KTNB. Tuy nhiªn, chØ mét sè ®¬n vÞ sím tuyÓn chän bæ nhiÖm ®­îc KTV ®ñ n¨ng lùc vµ æn ®Þnh tæ chøc th× ph¸t huy ®­îc t¸c dông b­íc ®Çu, cã ®ãng gãp vµo c«ng t¸c chÊn chØnh qu¶n lÝ t¹i DN. Sau khi bé tµi chÝnh ban hµnh th«ng t­ 171/TT/BTC, phÇn lín KTNB t¹i c¸c DN thµnh viªn trong hÖ thèng KTNB TCTXDS§ vÉn ch­a thùc sù ®i vµo ho¹t ®éng. Cã nhiÒu nguyªn nh©n nh­ng nguyªn nh©n chÝnh lµ sù khã kh¨n vÒ tuyÓn chän vµ ®iÒu ®éng c¸n bé. Tr­íc thùc tr¹ng ®ã, tæng c«ng ty quyÕt ®Þnh t¹m thêi ch­a duy tr× hÖ thèng KTNB t¹i c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, ®ång thêi t¨ng c­êng lùc l­îng cho phßng KTNB tæng c«ng ty. Sau ®ã, phßng KTNB ®­îc t¨ng c­êng thªm 2 KTV cã ®ñ tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, ®­îc tæng gi¸m ®èc ®iÒu ®éng biÖt ph¸i thªm 4 c¸n bé c¸c chuyªn ngµnh kÜ thuËt phï hîp víi yªu cÇu kiÓm to¸n. Tõ b­íc ®Çu ®ã, phßng KTNB ®· chñ ®éng nghiªn cøu vµ tham kh¶o c¸c tµi liÖu liªn quan ®Ó ngay sau khi võa thµnh lËp ®· tham m­u gióp tæng gi¸m ®èc tr×nh héi ®ång qu¶n trÞ phª duyÖt quy ®Þnh t¹m thêi 10 ®iÓm vÒ nhiÖm vô chøc n¨ng cña phßng KTNB. Sau mét n¨m ho¹t ®éng vµ rót kinh nghiÖm, ®Çu n¨m 1999, phßng KTNB ®· x©y dùng ®­îc kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng c«ng ty n¨m 1999 víi nh÷ng néi dung hîp lÝ vµ cô thÓ, phï hîp chøc n¨ng nhiÖm vô cña KTNB, ®­îc l·nh ®¹o tæng c«ng ty phª chuÈn. Ba néi dung chÝnh kÕ ho¹ch KTNB 1999 cña tæng c«ng ty bao gåm: néi dung kiÓm to¸n ho¹t ®éng víi 4 vÊn ®Ò, trong ®ã nhÊn m¹nh kiÓm to¸n tÝnh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, viÖc huy ®éng ph©n phèi c¸c nguån lùc, néi dung kiÓm to¸n tÝnh tu©n thñ víi hµng chôc vÊn ®Ò vÒ kiÓm tra tÝnh tu©n thñ ph¸p luËt, chÝnh s¸ch, chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm tra tÝnh phï hîp, hiÖu lùc, hiÖu qu¶ cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé; néi dung kiÓm to¸n BCTC gåm kiÓm to¸n BCTC, b¸o c¸o qu¶n trÞ n¨m 1998 cña c¸c DN thµnh viªn vµ tæng c«ng ty, b¸o c¸o quyÕt to¸n cña c¸c tæ chøc ®¶ng uû, c«ng ®oµn, ®oµn thanh niªn vµ c¸c quü x· héi kh¸c. §Ó ho¹t ®éng KTNB ®i vµo nÒn nÕp, hiÖn nay dù th¶o quy chÕ KTNB cña tæng c«ng ty ®ang ®­îc hoµn thiÖn kh©u cuèi cïng. VÒ c¬ b¶n, néi dung quy chÕ ®­îc so¹n th¶o c¨n cø vµo quy chÕ KTNB, cã tÝnh ®Õn thùc tÕ ®a d¹ng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt, kinh doanh cña tæng c«ng ty. Quy chÕ quy ®Þnh KTNB cã thÓ huy ®éng lùc l­îng chuyªn gia thuéc c¸c lÜnh vùc chuyªn m«n kh¸c trong néi bé hoÆc thuª tõ bªn ngoµi ®Ó tham gia mét sè néi dung hoÆc toµn bé cuéc kiÓm to¸n. Cho ®Õn nay, TCTXDS§ ch­a ph¶i thuª KT§L ®Ó kiÓm to¸n BCTC hµng n¨m còng nh­ kiÓm to¸n mäi mÆt ho¹t ®éng kh¸c, nhiÖm vô nµy hoµn toµn do KTNB ®¶m nhiÖm. Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam ( Petrolimex): Petrolimex lµ mét trong nh÷ng DN ®Æc biÖt cña nhµ n­íc, doanh sè vµ lu©n chuyÓn vèn hµng n¨m rÊt lín, m¹ng l­íi kinh doanh réng kh¾p. Víi 50 c«ng ty thµnh viªn vµ 80 chi nh¸nh lín trªn toµn quèc, mçi n¨m Petrolimex nép ng©n s¸ch trung b×nh 6000 tØ ®ång, tæng céng nî hµng n¨m vµo kho¶ng 15000 tØ ®ång. ViÖc thµnh lËp KTNB ë Petrolimex b­íc ®Çu còng cã mét sè thuËn lîi, ®ã lµ l·nh ®¹o tæng c«ng ty coi träng viÖc h×nh thµnh hÖ thèng nµy, ®· nhÊt trÝ lÊy bé phËn kiÓm tra kÕ to¸n lµm nßng cèt x©y dùng phßng KTNB tæng c«ng ty, tõ ®ã tiÕp tôc x©y dông hÖ thèng KTNB ë c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn . Th¸ng 2/1999, phßng KTNB tæng c«ng ty víi 6 c¸n bé KTV ra ®êi vµ ®i vµo ho¹t ®éng. Tr­íc sù míi mÎ vµ khèi l­îng c«ng viÖc rÊt lín, c¨n cø theo chøc n¨ng KTNB, phßng KTNB ®Ò xuÊt víi l·nh ®¹o cho thùc hiÖn ph­¬ng ¸n phèi, kÕt hîp chÆt chÏ víi c¸c lùc l­îng néi kiÓm vµ ngo¹i kiÓm ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô. Lùc l­îng néi kiÓm trong tæng c«ng ty bao gåm: ban kiÓm so¸t cña héi ®ång qu¶n trÞ; hÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng KTNB tõ tæng c«ng ty ®Õn c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ®­îc chØ ®¹o hç trî lÉn nhau vÒ lùc l­îng chuyªn m«n. BiÖn ph¸p nµy b¶o ®¶m th­êng xuyªn duy tr× ®­îc tèi thiÓu hai ®oµn kiÓm to¸n ho¹t ®éng cïng lóc, ®ång thêi lùc l­îng nµy sö dông c¸c tµi liÖu chuyªn m«n, kÕt qu¶ kiÓm tra kiÓm so¸t cña c¸c lùc l­îng kh¸c trªn c¬ së cã ph©n tÝch, chän lùa ®Ó võa tr¸nh trïng lÆp, võa b¶o ®¶m tÝnh ®éc lËp kh¸ch quan. Lùc l­îng ngo¹i kiÓm bao gåm thanh tra nhµ n­íc , KTNN , viÖn kiÓm s¸t, thanh tra ngµnh thuÕ, thanh tra tµi chÝnh . Víi c¸c lùc l­îng ngo¹i kiÓm, trªn c¬ së ph©n tÝch ®· sö dông nh÷ng kÕt qu¶ kiÓm tra, kiÓm so¸t cña bé m¸y KTNB nªn ®· gi¶m bít ®­îc nhiÒu c«ng ®o¹n, tr¸nh l·ng phÝ thêi gian. Nhê nh÷ng biÖn ph¸p nh­ vËy, trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 1999, phßng KTNB Petrolimex ®· triÓn khai kiÓm to¸n toµn diÖn ®­îc 12 c«ng ty thµnh viªn cã doanh sè lín, kiÓm to¸n chi tiªu cña khèi v¨n phßng tæng c«ng ty, hoµn thµnh kiÓm to¸n BCTC tæng c«ng ty 1998 víi chÊt l­îng b¸o c¸o ®­îc ®¸nh gi¸ lµ b¶o ®¶m ®é tin cËy, ®ång thêi kiÓm to¸n mét sè m¶ng ho¹t ®éng ®Ó thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ mét sè néi dung träng yÕu nh­ t×nh h×nh c«ng nî, t×nh h×nh nép ng©n s¸ch cña tæng c«ng ty. Sau gÇn mét n¨m ®i vµo ho¹t ®éng, phßng KTNB Petrolimex nhËn thÊy: ®Ó cã ®­îc mét kÕt luËn kiÓm to¸n BCTC hµng n¨m cña tæng c«ng ty ®¹t chÊt l­îng, ®ßi hái ph¶i ®¶m ®­¬ng mét khèi l­îng c«ng viÖc rÊt lín, ph¶i cã sù chuÈn bÞ chu ®¸o , tËp trung ®«ng lùc l­îng cã nghiÖp vô v÷ng ®Ó døt ®iÓm trong thêi gian ng¾n.....V× thÕ néi dung nµy thuª KT§L lµ phï hîp h¬n, v× KT§L cã nhiÒu ­u thÕ do cã lùc l­îng chuyªn m«n thµnh th¹o kiÓm to¸n BCTC , cã ®iÒu kiÖn tËp trung ®ñ lùc l­îng KTV theo yªu cÇu quy m« c«ng viÖc, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ thêi ®iÓm c«ng khai BCTC DN hiÖn hµnh. Tr­íc nhËn ®Þnh nh­ vËy, phßng ®· ®Ò xuÊt víi l·nh ®¹o tæng c«ng ty ph­¬ng ¸n tiÕn tíi thuª KT§L thùc hiÖn kiÓm to¸n BCTC hµng n¨m, KTNB chØ phèi hîp hç trî vµ häc hái kinh nghiÖm. Theo ®Ò xuÊt, nhiÖm vô chÝnh cña KTNB lµ kiÓm to¸n ho¹t ®éng vµ kiÓm to¸n tÝnh tu©n thñ.... C¸c néi dung nµy kh«ng ®ßi hái ph¶i huy ®éng lùc l­îng lín nh­ kiÓm to¸n BCTC mµ ®ßi hái ph¶i cã sù cËp nhËt th«ng tin néi bé, th­êng xuyªn tæ chøc ®­îc c¸c cuéc kiÓm to¸n tr­íc, trong vµ sau c¸c ho¹t ®éng qu¶n lÝ, s¶n xuÊt kinh doanh theo chuyªn ®Ò, ®iÒu ®ã phï hîp víi mét lùc l­îng kiÓm to¸n trong néi bé, sÏ gi¶m chi phÝ ®¸ng kÓ so víi thuª KT§L. Tõ thùc tÕ trªn cho thÊy, ®· cã nh÷ng xu h­íng kh¸c nhau trong ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng hÖ thèng KTNB ë c¸c nhãm DN. Nhãm thø nhÊt lµ nh÷ng tæng c«ng ty cã quy m« kinh doanh lín. M« h×nh KTNB Petrolimex mang nhiÒu ®iÓm tiªu biÓu cña nhãm nµy nh­: ph¸t triÓn vµ duy tr× KTNB theo hÖ thèng däc tõ tæng c«ng ty xuèng c¸c ®¬n vÞ c¬ së, phèi hîp chÆt chÏ néi kiÓm, ngo¹i kiÓm ®Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n. §Æc biÖt lµ xu h­íng thuª KT§L ®Ó kiÓm to¸n BCTC hµng n¨m ngo¹i trõ nh÷ng n¨m KTNN ®· thùc hiÖn kiÓm to¸n, KTNB chØ tËp trung chñ yÕu vµo hai néi dung kiÓm to¸n ho¹t ®éng vµ kiÓm to¸n tÝnh tu©n thñ. Ng­îc l¹i, KTNB TCTXDS§ tiªu biÓu cho nhãm thø hai, nhãm nh÷ng tæng c«ng ty cã quy m« trung b×nh. M« h×nh nµy c¬ b¶n lµ kh«ng tæ chøc bé m¸y KTNB theo hÖ thèng däc, kh«ng thuª, mêi kiÓm to¸n t­ bªn ngoµi vµ KTNB cña tæng c«ng ty ®¶m nhiÖm toµn bé c¸c néi dung vÒ kiÓm to¸n trong ®¬n vÞ. C¶ hai m« h×nh KTNB trªn, m« h×nh nµo còng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm phï hîp víi quy m«, tÝnh chÊt ho¹t ®éng trong lo¹i h×nh DN cña m×nh. Tuy nhiªn, m« h×nh nµo còng cã mét môc ®Ých chung lµ lµm c«ng cô trî gióp l·nh ®¹o DN t¨ng c­êng hiÖu lùc qu¶n lÝ, t¨ng hiÖu qu¶ vµ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng rñi ro trong s¶n xuÊt kinh doanh. Nh÷ng H¹n chÕ cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n ViÖt Nam vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c bé m¸y tæ chøc kiÓm to¸n ViÖt Nam Nh÷ng h¹n chÕ cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n ViÖt Nam : 1.1. KT§L: H¬n 10 n¨m qua, ho¹t ®éng KT§L ®· cã nh÷ng ph¸t triÓn v­ît bËc vÒ chÊt l­îng dÞch vô vµ sè l­îng DN tham gia trªn thÞ tr­êng, høa hÑn mét sù bïng næ trong thêi gian tíi. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ vÉn cßn nh÷ng tån t¹i lµm h¹n chÕ ®Õn ho¹t ®éng KT§L. Mét lµ, trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n, vai trß cña c¸c KTV chuyªn nghiÖp lµ nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh. Tuy vËy, ë n­íc ta, nhµ n­íc ch­a c«ng nhËn mét chøc danh nghÒ nghiÖp vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n (t­¬ng tù chøc danh CPA cña c¸c n­íc) vµ ch­a cã ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chÝnh quy, thi vµ cÊp b»ng chuyªn gia kÕ to¸n, kiÓm to¸n (trong khi Trung Quèc ®· cã luËt vÒ Chuyªn viªn kÕ to¸n hµnh nghÒ cã ®¨ng kÝ tõ n¨m 1993). Sù h¹n chÕ vÒ mÆt kÜ thuËt nghÒ nghiÖp ®· lµm cho viÖc hµnh sù cña KTV cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ vµ ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng kiÓm to¸n. Do ®ã, viÖc tæ chøc thi tuyÓn KTV hiÖn nay cßn nhiÒu bÊt cËp. Thªm vµo ®ã, còng cã lóc, v× nhiÒu lÝ do kh¸c nhau, cã nh÷ng KTV ®· tõ chèi yªu cÇu ®­îc phôc vô cña kh¸ch hµng kh«ng ph¶i v× yªu cÇu v­ît qu¸ kh¶ n¨ng cña m×nh. §©y còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn rót kinh nghiÖm ®èi víi c¸c KTV. Hai lµ, kiÓm so¸t chÊt l­îng ho¹t ®éng KT§L cã ý nghÜa rÊt quan träng ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng dÞch vô kiÓm to¸n, lµ c¬ së ®Ó t¨ng thªm niÒm tin cña c¸c ®èi t­îng sö dông th«ng tin kÕt qu¶ kiÓm to¸n. ë ViÖt Nam, c¬ chÕ kiÓm tra chÊt l­îng ®èi víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n vµ ho¹t ®éng kiÓm to¸n ch­a ®­îc x¸c lËp vµ thùc hiÖn nªn trªn thùc tÕ kh«ng thÓ kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch s¸t thùc chÊt l­îng dÞch vô cña tõng c«ng ty kiÓm to¸n. MÆt kh¸c, dÞch vô kiÓm to¸n còng ch­a ®­îc thÈm ®Þnh tõ bªn ngoµi ( tõ phÝa héi KÕ to¸n vµ bé Tµi chÝnh ). §©y còng lµ nguyªn nh©n lµm cho chÊt l­îng dÞch vô ch­a ®­îc nh­ mong muèn, v× thÕ, c¸c tæ chøc kiÓm to¸n ch­a m¹nh d¹n thùc hiÖn c¸c dÞch vô t­ vÊn qu¶n trÞ lµ ®iÒu mµ c¸c nhµ qu¶n lÝ quan t©m nhÊt. Ba lµ, do ë ViÖt Nam, kiÓm to¸n chØ míi xuÊt hiÖn, nªn ®èi víi nhiÒu DN, kiÓm to¸n lµ mét kh¸i niÖm cßn qu¸ míi mÎ, cã thÓ nãi lµ xa l¹ trong nhËn thøc cña hä. Tõ ®ã dÉn tíi tÝnh hiÖu lùc kh«ng cao cña KT§L . VÉn cßn kh¸ nhiÒu DN kh«ng thùc hiÖn kiÓm to¸n theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. Cßn ®èi víi nh÷ng ®¬n vÞ cã thùc hiÖn viÖc kiÓm to¸n th× hiÖu lùc ph¸p lÝ cña b¸o c¸o kiÓm to¸n ch­a ®uîc t«n träng. VÒ phÝa nhµ n­íc, vÉn ch­a cã quy ®Þnh vÒ viÖc xö lÝ ®èi víi nh÷ng ®¬n vÞ thuéc diÖn kiÓm to¸n hµng n¨m nh­ng kh«ng thùc hiÖn kiÓm to¸n. Bèn lµ, ®a sè c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam ch­a cã ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n riªng nªn ph¶i sö dông c¸c ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi, lÊy kinh nghiÖm cña ®éi ngò KTV cña m×nh lµ chÝnh trong ho¹t ®éng nghiÖp vô. Trong khi ®ã, ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n lµ mét c¬ së ph¸p lÝ quan träng ®èi víi c«ng ty kiÓm to¸n, nã thÓ hiÖn uy tÝn, chÊt l­îng cña KTV vµ t¹o ra sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng ®èi víi c«ng ty kiÓm to¸n. KTNN: Tõ khi ra ®êi, KTNN ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc kiÓm so¸t NSNN, thÓ hiÖn vai trß tÝch cùc cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng KTNN trong thêi gian qua vÉn cßn mét sè h¹n chÕ cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p kh¾c phôc, ®ã lµ: Thø nhÊt, hiÖu lùc ho¹t ®éng kiÓm to¸n cßn h¹n chÕ, ch­a ®ñ m¹nh ®Ó ®i s©u lµm râ sai ph¹m trong qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh, ph©n phèi vµ sö dông NSNN. MÆc dï KTNN ®· ph¸t hiÖn, tiÕt kiÖm chi tiªu cho nhµ n­íc hµng ngh×n tØ ®ång nh­ng ®ã vÉn lµ mét con sè rÊt nhá so víi thùc tÕ. VÉn cßn tÖ n¹n tham nhòng, tham « NSNN, mµ chØ ®Õn khi nã lµ mét con sè qu¸ lín th× KTNN míi cã thÓ ph¸t hiÖn ®­îc . Thø hai, ph¹m vi ho¹t ®éng cña KTNN cßn hÑp, khèi l­îng thu chi ng©n s¸ch ®­îc kiÓm to¸n hµng n¨m cßn chiÕm tØ träng nhá trong tæng thu chi ng©n s¸ch, chÊt l­îng kiÓm to¸n ch­a cao, míi chØ dõng l¹i ë viÖc xem xÐt, xö lÝ nh÷ng vÊn ®Ò riªng lÎ cña tõng ®èi t­îng kiÓm to¸n mµ ch­a ®i s©u ph©n tÝch tæng hîp ®Ó ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p cã tÝnh chÊt vÜ m«. Yªu cÇu ®èi víi KTNN, ®ã lµ KTNN ph¶i trë thµnh mét c«ng cô ®¾c lùc cña nhµ n­íc ®Ó qu¶n lÝ nÒn kinh tÕ vÜ m«, do ®ã, KTNN ph¶i ph¸t huy hÕt vai trß cña m×nh, ho¹t ®éng tÝch cùc h¬n, cã hiÖu qu¶ h¬n ®Ó ®¹t ®­îc chÊt l­îng tèt nhÊt . Thø ba, ®éi ngò KTV nh×n chung cã phÈm chÊt tèt, cÇn cï, chÞu khã trong c«ng viÖc nh­ng tr×nh ®é ch­a t­¬ng xøng víi ®ßi hái cña nhiÖm vô ®­îc giao. §©y ®ã ®· xuÊt hiÖn mét vµi hiÖn t­îng c¸ biÖt ph¶n ¸nh sù thiÕu trong s¸ng trong c«ng viÖc vµ trong sinh ho¹t lµm ¶nh h­ëng ®Õn thanh danh cña KTNN. §èi víi c«ng viÖc kiÓm to¸n, KTV gi÷ mét vai trß hÕt søc quan träng, nh­ng KTV nhµ n­íc ViÖt Nam, còng nh­ KTV ®éc lËp, vÉn ch­a cã nh÷ng kho¸ ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô mang tÝnh chÊt chuyªn s©u vµ cã tÇm cì quèc tÕ trong n­íc. MÆc dï nguån lùc vÒ nh©n viªn kiÓm to¸n cña n­íc ta kh¸ cao, nh­ng tØ lÖ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n mang tÝnh chÊt quèc tÕ l¹i thÊp. §©y lµ mét trong nh÷ng bÊt lîi mµ kiÓm to¸n ViÖt Nam ph¶i ®­¬ng ®Çu. KTNB: KTNB ViÖt Nam lµ lo¹i h×nh ra ®êi muén nhÊt, kinh nghiÖm ho¹t ®éng cßn ch­a nhiÒu, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ KTNB còng ch­a ®­îc hoµn thiÖn, do ®ã, kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ sau: Thø nhÊt, ®èi t­îng cña c¸c quy ®Þnh vµ h­íng dÉn vÒ KTNB cßn ®ang bÞ bã hÑp trong ph¹m vi c¸c DNNN. Thùc tÕ ë n­íc ta cho thÊy r»ng kh«ng chØ c¸c DNNN míi cÇn cã bé m¸y KTNB mµ rÊt nhiÒu c¸c DN thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c còng cã nhu cÇu vµ thùc sù ®· thiÕt lËp vµ duy tr× mét c¸ch cã hiÖu qu¶ bé m¸y nµy. MÆt kh¸c, nhu cÇu nµy rÊt khã cã thÓ ®Þnh l­îng, nªn viÖc ¸p dông c¸c nguyªn t¾c cøng nh¾c cã thÓ thõa, kh«ng cÇn thiÕt hoÆc mang tÝnh h×nh thøc ®èi víi mét sè DN, trong khi mét sè DN kh¸c cã nhu cÇu l¹i kh«ng ®­îc h­íng dÉn hoÆc quy ®Þnh cô thÓ. Thø hai, trong khi mét sè DNNN tiÕp tôc cho ra ®êi, cñng cè ho¹t ®éng vµ ph¸t huy vai trß KTNB th× ë mét sè DN ®· thµnh lËp tr­íc ®ã l¹i cho gi¶i t¸n lùc l­îng nµy, mét sè tæng c«ng ty th× chØ duy tr× phßng KTNB cña tæng c«ng ty vµ gi¶i t¸n KTNB ë c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. Cho ®Õn nay, cã thÓ nãi r»ng, ®¹i bé phËn c¸c DNNN, ®Æc biÖt lµ c¸c DN võa vµ nhá hoÆc DN lµm ¨n thua lç thùc tÕ lµ kh«ng thµnh lËp KTNB. Trong bèi c¶nh ®ã, ë c¸c DN ®ang tån t¹i bé m¸y KTNB l¹i ®ang xuÊt hiÖn nh÷ng v­íng m¾c xuÊt ph¸t tõ c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ lo¹i h×nh kiÓm to¸n nµy. Thø ba, KTNB võa míi ra ®êi nh­ng ë mçi DN, thËm chÝ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cña mét tæng c«ng ty ®· cã xu h­íng ho¹t ®éng kh¸c nhau, DN cã quy m« võa vµ nhá th× thùc hiÖn tÊt c¶ mäi néi dng kiÓm to¸n trong ®¬n vÞ m×nh, DN quy m« lín th×, hoÆc chØ kiÓm to¸n BCTC , hoÆc chØ kiÓm to¸n ho¹t ®éng, tu©n thñ, cßn lÜnh vùc kh¸c th× thuª KT§L. Nh­ vËy, vÉn ch­a cã sù thèng nhÊt trong lo¹i h×nh ho¹t ®éng cña KTNB. 2. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c bé m¸y tæ chøc kiÓm to¸n ViÖt Nam . §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn cña 3 bé m¸y tæ chøc kiÓm to¸n ViÖt Nam, ta thÊy cÇn xóc tiÕn viÖc ph¸t triÓn, t¨ng c­êng hÖ thèng kiÓm to¸n, bao gåm KTNN, KT§L, KTNB, ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p sau: Thø nhÊt, cÇn n©ng cao chÊt l­îng cña KTV. C¸c c«ng ty kiÓm to¸n nhµ n­íc cÇn thay ®æi phong c¸ch lµm viÖc, kh«ng quan liªu, lµm viÖc n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶. CÇn ®æi míi, cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn nh©n viªn kiÓm to¸n mét c¸ch chuyªn m«n vµ mang tÇm cì quèc tÕ. Tr­íc m¾t nªn chó träng vµo viÖc ®µo t¹o cho c¸c thÕ hÖ trÎ. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch tµi trî thiÕt thùc nh­: gióp ®ì vÒ mÆt tµi chÝnh, thµnh lËp c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o KTV ë n­íc ngoµi....nh»m gióp ®ì c¸c c«ng ty kiÓm to¸n nhµ n­íc thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Nhµ n­íc còng cÇn nhanh chãng c«ng nhËn chøc danh chuyªn gia kÕ to¸n vµ chuyªn gia kiÓm to¸n (mét chøc danh nghÒ nghiÖp th«ng dông vµ ®­îc thõa nhËn réng r·i trªn thÕ giíi ), tiÕn hµnh thùc hiÖn khÈn tr­¬ng §Ò ¸n ®µo t¹o chuyªn gia kÕ to¸n, kiÓm to¸n ®· ®­îc héi ®ång khoa häc ngµnh tµi chÝnh nghiÖm thu trong khu«n khæ dù ¸n kÕ to¸n-kiÓm to¸n EURO TAPVIET. §Ó qu¶n lÝ ®­îc ®éi ngò KTV, nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn c¬ chÕ s¸t h¹ch tr×nh ®é vµ cÊp phÐp ho¹t ®éng ®èi víi KTV ng­êi n­íc ngoµi, qu¶n lÝ danh s¸ch vµ c«ng khai danh s¸ch c¸c KTV ®­îc cÊp b»ng. §èi víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña KTNN, yÕu tè con ng­êi cã vai trß ®Æc biÖt quan träng quyÕt ®Þnh chÊt l­îng kiÓm to¸n vµ sù ph¸t triÓn cña KTNN. Muèn æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn, KTNN cÇn ph¶i x©y dùng vµ thùc hiÖn mét chiÕn l­îc vÒ con ng­êi. Tr­íc hÕt, tiÕn hµnh x©y dùng hÖ thèng chøc danh tiªu chuÈn KTV nhµ n­íc . Th­êng xuyªn kiÓm tra s¸t h¹ch, ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i KTV ®Ó s¾p xÕp bè trÝ c«ng viÖc phï hîp n¨ng lùc tr×nh ®é. CÇn cã quy ho¹ch c¸n bé ®Ó cã kÕ ho¹ch ®µo tao båi d­ìng dµi h¹n ®¸p øng yªu cÇu c¸n bé cña ngµnh. VËn hµnh chÆt chÏ c¬ chÕ thi tuyÓn, s¸t h¹ch ®Ó n©ng cÊp, n©ng bËc vµ cÊp chøng chØ hµnh nghÒ KTV nhµ n­íc. KiÕn nghÞ chÝnh phñ x©y dùng vµ ¸p dông chÕ ®é l­¬ng, chÕ ®é ®·i ngé t­¬ng xøng víi nhiÖm vô vµ yªu cÇu c«ng viÖc cña KTV ®Ó võa thu hót ®­îc ng­êi cã n¨ng lùc tr×nh ®é, võa ®¶m b¶o tu thÕ ng­êi thay mÆt nhµ n­íc lµm c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t viÖc sö dông ng©n quü, c«ng s¶n quèc gia, b¶o vÖ lîi Ých kinh tÕ cña ®Êt n­íc, ®ång thêi tr¸nh sù mua chuéc c¸m dç. Thø hai, cÇn hoµn thiÖn hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ViÖt Nam. Cïng víi viÖc ban hµnh hÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam, nhµ n­íc ®· ban hµnh thªm 4 chuÈn mùc vÒ kÕ to¸n ViÖt Nam. ViÖc luËt ho¸ c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n kiÓm to¸n sÏ gióp cho c¸c c¬ quan kiÓm to¸n cã c¬ sá ph¸p lÝ v÷ng ch¾c khi lµm viÖc víi kh¸ch hµng, h¹n chÕ nh÷ng rñi ro ®¸ng tiÕc do luËt ®Þnh kh«ng râ rµng. Thø ba, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cÇn ph¶i x©y dùng cho m×nh mét ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n riªng, ®iÒu ®ã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao uy tÝn chuyªn m«n cña c«ng ty, x©y dùng vµ ¸p dông mét hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt l­îng dÞch vô, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng kh¾t khe cña thÞ tr­êng vµ cã thÕ c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ t¹i thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi. Ngoµi viÖc duy tr× kh¸ch hµng trong n­íc, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam cÇn ph¶i më réng ra thÕ giíi bªn ngoµi ®Ó më réng m¹ng l­íi kiÓm to¸n ®éc lËp, ®¸p øng nhu cÇu kiÓm to¸n mäi doanh nghiÖp trong vµ ngoµi quèc doanh, c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµ c¸c c«ng tr×nh XDCB, c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, tr­íc m¾t ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ lín, cã doanh thu lín vµ nép nhiÒu vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc. M¹ng l­íi kiÓm to¸n nµy bao gåm c¸c c«ng ty (v¨n phßng) kiÓm to¸n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, ho¹t ®éng theo ph¸p luËt nhµ n­íc vµ hîp ®ång tr¸ch nhiÖm gi÷a ®¬n vÞ kiÓm to¸n víi ®¬n vÞ kinh tÕ, sù nghiÖp, c¸c c¬ quan, tæ chøc chñ dù ¸n, chñ ®Çu t­. Thø t­, t¨ng c­êng ®æi míi c«ng t¸c tæ chøc ho¹t ®éng kiÓm to¸n vµ n©ng cao hiÖu lùc cña ho¹t ®éng KTNN. Nhanh chãng ¸p dông ph­¬ng ph¸p kü thuËt kiÓm to¸n tiªn tiÕn vµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng t¸c kiÓm to¸n. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm thu ®­îc qua kiÓm to¸n vµ kiÕn thøc häc tËp tiÕp thu cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi cÇn khÈn tr­¬ng ¸p dông ®Ó ®æi míi c«ng t¸c tæ chøc ho¹t ®éng kiÓm to¸n, t¹o ®µ cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña KTNN cã sù biÕn ®æi vÒ chÊt. + LËp kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng x©y dùng vµ ph¸t triÓn dµi h¹n ngµy KTNN. X©y dùng ®Þnh h­íng c«ng t¸c kiÓm to¸n môc tiªu cho c«ng t¸c kiÓm to¸n cho tõng thêi kú vµ l©u dµi. C¶i tiÕn c«ng t¸c kh¶o s¸t lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n hµng n¨m vµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cho tõng cuéc kiÓm to¸n phï hîp ®iÒu kiÖn cña KTNN vµ kh¶ n¨ng tr×nh ®é KTV; nh»m ®¶m b¶o ®¸p øng tèt nhÊt cho môc tiªu ho¹t ®éng kiÓm to¸n trong tõng thêi kú. + Kh¾c phôc nh÷ng yÕu ®iÓm trong c«ng t¸c kiÓm to¸n, chÊn chØnh c«ng t¸c tæ chøc ®iÒu hµnh cña c¸c ®oµn kiÓm to¸n; n©ng cao kü n¨ng kiÓm to¸n vµ thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n cña KTV. KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a kiÓm tra sæ s¸ch chøng tõ vµ kiÓm tra thùc tÕ. ChuÈn ho¸ qu¸ tr×nh xö lý kÕt qu¶, tæng hîp viÕt b¸o c¸o kiÓm to¸n. N©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n, b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ chÊt l­îng b¸o c¸o tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n hµng n¨m cña KTNN. ¸p dông thö nghiÖm vµ tõng b­íc ®­a kiÓm to¸n tr­íc, kiÓm to¸n ho¹t ®éng vµo thùc hiÖn t¹i KTNN. + KhÈn tr­¬ng x©y dùng ®Ò ¸n chiÕn l­îc vÒ øng dông kü thuËt tin häc lµm c¨n cø ®Þnh h­íng cho viÖc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh trang bÞ kü thuËt vµ øng dông tin häc, tõng b­íc hiÖn ®¹i hãa c«ng t¸c kiÓm to¸n. X©y dùng ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n viÖc øng dông tin häc ë c¸c c¬ quan ®¬n vÞ ®Ó h¹n chÕ l·ng phÝ thiÖt h¹i vµ t¨ng c­êng tÝnh kinh tÕ hiÖu qu¶. + Më réng quan hÖ quèc tÕ, tranh thñ sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc vµ KTNN, tiÕn tíi më cöa héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi vÒ kiÓm to¸n. T¨ng c­êng tuyªn truyÒn ®Ó qu¶ng ®¹i quÇn chóng nhËn thøc ®­îc vai trß vÞ trÝ vµ t¸c dông cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n. + Thùc hiÖn c«ng khai ho¸ kÕt qu¶ kiÓm to¸n vµ b¸o c¸o tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n hµng n¨m trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó t¨ng c­êng quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, t¨ng c­êng søc Ðp cña d­ luËn x· héi ®èi víi c¸c hµnh vi lµm tr¸i do KTNN ph¸t hiÖn ra, lµm t¨ng tÝnh hiÖu lùc cña nh÷ng ph¸t hiÖn vµ kiÕn nghÞ cña KTNN. Thø n¨m, Cñng cè vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y KTNN trung ­¬ng theo h­íng chuyªn m«n ho¸ kiÓm to¸n theo chuyªn ngµnh hÑp; t¨ng c­êng n¨ng lùc cho c¸c bé phËn cã chøc n¨ng tham m­u chuyªn m«n nghiÖp vô cña khèi v¨ieät nam phßng. Cñng cè tæ chøc c¸c phßng kiÓm to¸n, kÕt hîp gi÷a qu¶n lý hµnh chÝnh víi qu¶n lý chuyªn m«n nghiÖp vô, xem träng c«ng t¸c kiÓm tra ®¹o ®øc hµnh nghÒ. Thø s¸u, cïng víi viÖc sím ban hµnh luËt kÕ to¸n míi thay cho ph¸p lÖnh hiÖn hµnh (v× ban hµnh tõ n¨m 1988, nay ®· cã nhiÒu néi dung kh«ng phï hîp), cñng cè phßng Tµi chÝnh - KÕ to¸n cña c¸c doanh nghiÖp, ®¬n vÞ sù nghiÖp, cÇn sím tæ chøc bé phËn kiÓm to¸n néi bé trong c¸c doanh nghiÖp lín. Tr­íc m¾t cÇn lµm ngay ®èi víi c¸c tæng c«ng ty 90, 91 vµ c¸c doanh nghiÖp ®éc lËp cã qui m« lín, quan träng trong nÒn kinh tÕ. Bé phËn kiÓm to¸n néi bé doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®éc lËp víi phßng Tµi chÝnh - KÕ to¸n cña doanh nghiÖp, theo ph¸p luËt, d­íi sù ®µo t¹o, h­íng dÉn vµ kiÓm tra vÒ nghiÖp vô chuyªn m«n kiÓm to¸n cña kiÓm to¸n nhµ n­íc. Nã ph¶i ®­îc giao mét quyÒn h¹n réng r·i ®Ó cã th kiÓm to¸n toµn bé ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. Trong mçi cuéc kiÓm to¸n KTNB ®­îc hoµn toµn ®éc lËp vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô, truy nhËp th«ng tin kh«ng giíi h¹n trong ph¹m vi ®¬n vÞ ®ã. KÕt luËn Cã thÓ nãi, trong t×nh h×nh ho¹t ®éng ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña c¸c tæ chøc kinh tÕ: DNNN, DN t­ nh©n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c«ng ty liªn doanh cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, vÊn ®Ò ®Æt ra cho chóng ta lµ ph¶i hÕt søc quan t©m ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh, hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ nµy. Bëi vËy, kiÓm to¸n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu kh¸ch quan, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña ViÖt Nam, mét khi thÞ tr­êng chøng kho¸n ra ®êi vµ ho¹t ®éng th× kiÓm to¸n sÏ cã mét vai trß hÕt søc quan träng, kh«ng nh÷ng ®èi víi nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu sö dông BCTC cña doanh nghiÖp mµ c¶ ®èi víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng nãi riªng vµ nhµ n­íc nãi chung. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµnh kiÓm to¸n t¹i ViÖt Nam trong mét thêi gian t­¬ng ®èi ng¾n, ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm phong phó nh­ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Do ®ã, ngµnh kiÓm to¸n n­íc ta ph¶i kh«ng ngõng nghiªn cøu, ®iÒu chØnh vµ vËn dông phï hîp c¸c kü thuËt kiÓm to¸n hiÖn ®¹i, chÊt l­îng vµ sè l­îng dÞch vô kiÓm to¸n ph¶i ®­îc ph¸t triÓn vµ n©ng cao. §ã lµ mét yªu cÇu cÊp b¸ch vµ ph¶i coi ®©y lµ mét trong nh÷ng c«ng cô ®¾c lùc cã ý nghÜa quan träng trong ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ n­íc ta nãi chung.