Đề tài Sự hình thành và quá trình phát triển của kinh tế trang trại trong nông nghiệp nước ta

­íc ta ®· cã nh÷ng ­u tiªn, khuyÕn khÝch cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp n­íc ta. Cïng víi c¸c chÝnh s¸ch ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ, c¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh vµ luËt ph¸p ®Þnh h­íng, t¹o khung ph¸p lý, khuyÕn khÝch trang tr¹i h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn th­êng xuyªn ®­îc ban hµnh vµ ngµy cµng hoµn thiÖn. NghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh trÞ (1988) vµ luËt ®Êt ®ai (1993) ban hµnh ®· më ®­êng vµ lµ chç dùa v÷ng ch¾c ®Ó c¸c hé tiÓu n«ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ h×nh thµnh c¸c trang tr¹i kh«ng chØ ë nh÷ng vïng ®· quen s¶n xuÊt hµng ho¸ mµ c¶ ë nh÷ng vïng chØ quanh quÈn sau hµng rµo tù cÊp, tù tóc. Tû suÊt hµng ho¸ n«ng nghiÖp cña c¶ n­íc ®­îc t¨ng lªn râ rÖt. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®iÒu nµy cµng ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt th«ng qua chñ tr­¬ng ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i ®· ®­îc nªu trong NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø t­ cña Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng (th¸ng 12 n¨m 1997) vµ NghÞ quyÕt sè 06 ngµy 10 th¸ng 11 n¨m 1998 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n. QuyÕt ®Þnh 67/1999/Q§UB ngµy 30/3/1999 cña ChÝnh phñ vÒ vay vèn kh«ng ph¶i thÕ chÊp. NghÞ ®Þnh sè 178/1999/NQ-CP ngµy 29/12/1999 vÒ viÖc trang tr¹i ®­îc dïng tµi s¶n tõ vèn vay ®Ó b¶o ®¶m tiÒn vay. NghÞ ®Þnh sè 30/1998/N§-CP ngµy 13/5/1998 quy ®Þnh vÒ viÖc thu thuÕ thu nhËp cña c¸c trang tr¹i, vµ míi ®©y nhÊt lµ NghÞ quyÕt sè 03/200/NQ-CP ra ngµy 02/2/2000 quy ®Þnh rÊt râ vÒ quan ®iÓm còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Trong ®ã nªu râ: Nhµ n­íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ b¶o hé kinh tÕ trang tr¹i. C¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®­îc Nhµ n­íc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt æn ®Þnh, l©u dµi theo ph¸p luËt ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. Nhµ n­íc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch viÖc ®Çu t­ khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ ®Êt trèng, ®åi nói träc ë trung du, miÒn nói, biªn giíi, h¶i ®¶o, tËn dông khai th¸c c¸c lo¹i ®Êt cßn hoang ho¸, ao, hå, ®Çm, b·i båi ven s«ng, ven biÓn, mÆt n­íc, eo vÞnh, ®Çm ph¸ ®Ó s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng­ nghiÖp theo h­íng chuyªn canh víi tû suÊt hµng ho¸ cao. §èi víi vïng ®Êt hÑp, ng­êi ®«ng, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i sö dông Ýt ®Êt, nhiÒu lao ®éng, th©m canh cao g¾n víi chÕ biÕn vµ th­¬ng m¹i, dÞch vô, lµm ra n«ng s¶n cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín. ¦u tiªn giao ®Êt, cho thuª ®Êt ®èi víi nh÷ng hé n«ng d©n cã vèn, kinh nghiÖm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ vµ nh÷ng hé kh«ng cã ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mµ cã nguyÖn väng t¹o dùng c¬ nghiÖp l©u dµi trong n«ng nghiÖp. Nhµ n­íc thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t huy kinh tÕ tù chñ cña hé n«ng d©n, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®i ®«i víi chuyÓn ®æi hîp t¸c x· cò, më réng c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c, liªn kÕt s¶n xuÊt - kinh doanh gi÷a c¸c hé n«ng d©n, c¸c trang tr¹i, c¸c n«ng, l©m tr­êng quèc doanh, doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®Ó t¹o ®éng lùc vµ søc m¹nh tæng hîp cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n ph¸t triÓn. Nhµ n­íc hç trî vÒ vèn, khoa häc - c«ng nghÖ chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c trang tr¹i ph¸t triÓn bÒn v÷ng. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc ®Ó c¸c trang tr¹i ph¸t triÓn lµnh m¹nh, cã hiÖu qu¶. Víi c¸c chÝnh s¸ch nªu trªn, chóng ta ®ang dÇn tiÕn tíi mét bé chÝnh s¸ch thùc sù hoµn chØnh ®Ó khuyÕn khÝch kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn. §iÒu nµy còng ®· thÓ hiÖn râ quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lµ chÊp nhËn vµ khuyÕn khÝch kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn nh­ lµ mét tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh ®i lªn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay I-/ T×nh h×nh chung vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta Thùc tÕ, thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, kinh tÕ hé n«ng d©n ®· ph¸t huy t¸c dông to lín, t¹o søc m¹nh míi trong sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. Trªn nÒn t¶ng kinh tÕ tù chñ cña hé n«ng d©n ®· h×nh thµnh c¸c trang tr¹i ®­îc ®Çu t­ vèn, lao ®éng víi tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ qu¶n lý cao h¬n, nh»m më réng quy m« s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ n©ng cao n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. HiÖn nay, h×nh thøc kinh tÕ trang tr¹i ®ang t¨ng nhanh vÒ sè l­îng víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia, nh­ng chñ yÕu vÉn lµ trang tr¹i hé gia ®×nh n«ng d©n vµ mét tû lÖ ®¸ng kÓ cña gia ®×nh c¸n bé, c«ng nh©n, viªn chøc, bé ®éi, c«ng an ®· nghØ h­u. HÇu hÕt c¸c trang tr¹i cã quy m« ®Êt ®ai t­¬ng ®èi nhá, nguån gèc ®Êt ®ai ®a d¹ng sö dông lao ®éng gia ®×nh lµ chñ yÕu; mét sè trang tr¹i cã thuª thuª lao ®éng thêi vô vµ th­êng xuyªn. HÇu hÕt vèn ®Çu t­ lµ vèn tù cã vµ vèn vay cña céng ®ång, vèn vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông chØ chiÕm tû träng thÊp. PhÇn lín trang tr¹i ®· ph¸t huy ®­îc lîi thÕ cña vïng, lÊy ng¾n nu«i dµi cã hiÖu qu¶. Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn khai th¸c thªm nguån lùc vèn trong d©n më mang thªm diÖn tÝch ®Êt trèng, ®åi nói träc, ®Êt hoang ho¸, nhÊt lµ ë c¸c vïng trung du, miÒn nói vµ ven biÓn; t¹o thªm viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; t¨ng thªm n«ng s¶n hµng ho¸, mét sè trang tr¹i ®· gãp phÇn s¶n xuÊt vµ cung øng gièng tèt, lµm dÞch vô, kü thuËt tiªu thô s¶n phÈm cho n«ng d©n trong vïng. Cô thÓ, theo sè liÖu ®iÒu tra thùc tÕ 3044 trang tr¹i do tr­êng §H Kinh tÕ Quèc d©n thùc hiÖn ë 15 tØnh, thµnh phè träng ®iÓm trong c¶ n­íc, lµm næi bËt nªn thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta nh­ sau: 1-/ Chñ trang tr¹i. Cã sù kh¸c biÖt rÊt lín vÒ nguån gèc xuÊt th©n, giíi tÝnh cña chñ trang tr¹i gi÷a c¸c vïng, c¸c miÒn trong c¶ n­íc. NÕu tùu chung l¹i th× cã tíi 91,85% chñ trang tr¹i lµ nam giíi, trong khi ®ã chØ cã 8,15% lµ n÷ chñ trang tr¹i. Nguån gèc xuÊt th©n cña chñ trang tr¹i còng rÊt ®a d¹ng, trong ®ã sè chñ trang tr¹i lµ n«ng d©n chiÕm tíi 62,35%, riªng Kh¸nh Hoµ tû lÖ nµy lµ 83,75; Ninh ThuËn lµ 81,25%. C¸n bé chñ chèt cÊp x· chiÕm 8,84%, riªng Yªn B¸i tû lÖ nµy lµ 17%. Sè chñ trang tr¹i lµ bé ®éi, c«ng an trë vÒ ®Þa ph­¬ng chiÕm 8,11%. Chñ trang tr¹i lµ c«ng chøc chiÕm 4,73%. C«ng nh©n ®ang lµm viÖc chiÕm 3,42% vµ chñ trang tr¹i kh¸c chiÕm 3,19%. Sè chñ trang tr¹i lµ §¶ng viªn chiÕm 24,08%. Trong ®ã Yªn B¸i tû lÖ nµy lµ 52%, NghÖ An 37,04%. Sè chñ trang tr¹i lµ ®oµn viªn thanh niªn chiÕm 2,92%. Trong ®ã S¬n La chiÕm 6,5% vµ ë NghÖ An tû lÖ nµy lµ 6,3%. 2-/ C¸c yÕu tè s¶n xuÊt cña trang tr¹i. 2.1. §Êt ®ai cña trang tr¹i §Êt ®ai lµ t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng, l©m vµ thuû s¶n. §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i tr­íc hÕt ph¶i dùa vµo ®Êt ®ai, nhÊt lµ nh÷ng c©y trång, vËt nu«i cÇn mét l­îng diÖn tÝch ®Êt ®ñ lín ®Ó s¶n xuÊt ra mét l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ nhÊt ®Þnh. V× thÕ kinh tÕ trang tr¹i cÇn ®­îc ph¸t triÓn ë vïng trung du, miÒn nói vµ ven biÓn n¬i mµ quü ®Êt cã kh¶ n¨ng khai ph¸ vµ sö dông cßn lín. Thùc tÕ cã sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ trong quü ®Êt cña trang tr¹i gi÷a c¸c tØnh. Trong khi b×nh qu©n chung mét trang tr¹i cã 6,63ha th× ë NghÖ An tû lÖ nµy lµ 12,69ha. Yªn B¸i 10,17ha nh­ng ë §ång Nai chØ cã 2,753ha, S¬n La 3,27ha. Nhãm trang tr¹i l©m nghiÖp cã quy m« ®Êt lµ 20,29ha, trang tr¹i kinh doanh c©y l©u n¨m cã 6,10ha, trang tr¹i ch¨n nu«i cã 1,48ha. Chñ trang tr¹i n«ng d©n cã quy m« 6,27ha, chñ trang tr¹i kh¸c cã quy m« lín h¬n 8,66ha. Nguån gèc ®Êt ®ai cña trang tr¹i còng rÊt ®a d¹ng, trong ®ã phÇn ®Êt ®­îc giao chiÕm ®¹i bé phËn, tÝnh b×nh qu©n phÇn ®Êt nµy lµ 71,83%, tû träng ®Êt ch­a ®­îc giao chiÕm 28,17%, trong ®ã diÖn tÝch nhËn thÇu cña HTX chiÕm 31,46%, nhËn chuyÓn nh­îng ®Êt 19,27%, nhËn thÇu cña n«ng - l©m tr­êng chiÕm 18,9%, tù khai hoang chiÕm 17,99%, nhËn kho¸n chñ dù ¸n 9,59%. C¸ biÖt cã c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ vµ Hµ Néi tû lÖ ®Êt ch­a ®­îc giao chiÕm trªn 50% trong ®ã chñ yÕu nhËn thÇu cña HTX trªn 72%. ë NghÖ An, tû träng ®Êt ch­a ®­îc giao chiÕm 21,48% nh­ng ë ®©y c¸c trang tr¹i phÇn lín nhËn thÇu ®Êt ®ai cña c¸c n«ng, l©m tr­êng vµ chñ dù ¸n (chiÕm 76,13%) víi nhiÒu h×nh thøc rÊt kh¸c nhau. C¬ cÊu quü ®Êt cña c¸c trang tr¹i bao gåm ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm 58,81%, ®Êt l©m nghiÖm chiÕm 28,73% ®Êt nu«i trång thuû s¶n chiÕm 11,49% vµ ®Êt thæ c­ 0,97%. C¬ cÊu ®Êt ®ai tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn tõng ®Þa ph­¬ng, tõng h­íng kinh doanh s¶n xuÊt, tõng nhãm chñ trang tr¹i. Gialai, §¨kl¨k tû träng ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm cao tõ 92-95%, trong khi ®ã c¸c trang tr¹i Yªn B¸i ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm 30,8%, ®Êt l©m nghiÖp chiÕm 67,64%. NghÖ An ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm 23,98%, ®Êt l©m nghiÖp chiÕm 64,46%. C¸c trang tr¹i kinh doanh c©y l©u n¨m ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm trªn 80%, nhãm trang tr¹i l©m nghiÖp, tû träng ®Êt l©m nghiÖp chiÕm 90%. Nhãm trang tr¹i thuû s¶n, diÖn tÝch mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n chiÕm 80,3%. Nghiªn cøu biÓu sè 1 sau ®©y ta sÏ thÊy râ ®­îc ®iÒu nµy. BiÓu 1: Nguån ®Êt b×nh qu©n n¨m (Chung 15 tØnh) §¬n vÞ: ha Tiªu chÝ §Êt n«ng nghiÖp §Êt l©m nghiÖp MÆt n­íc nu«i thuû s¶n Tæng sè I- §Êt ®· ®­îc giao 2,9218 1,4781 0,3229 4,7229 II - §Êt ch­a ®­îc giao 0,9828 0,4292 0,4398 1,8518 1- §Êt nhËn thÇu cña HTX 0,1713 0,0265 0,3847 0,5826 2- Thuª cña t­ nh©n 0,0192 0,0013 0,0018 0,0223 3- NhËn chuyÓn nh­îng 0,3294 0,0136 0,0139 0,3569 4- NhËn cÇm cè 0,0034 0,0011 0,0000 0,0045 5 - Tù khai hoang 0,2644 0,0607 0,0080 0,3332 - §Êt, båi 0,0743 0,0024 0,0071 0,0838 - §Êt trèng, ®åi träc 0,1549 0,0338 0,0003 0,01890 - Rõng 0,0328 0,0240 0,0001 0,0569 - Kh¸c 0,0024 0,0005 0,0005 0,0034 6 - ThÇu cña n«ng, l©m tr­êng 0,1596 0,1661 0,0250 0,3501 7 - NhËn kho¸n cña chñ dù ¸n 0,0284 0,1485 0,0008 0,1777 8- Nguån kh¸c 0,0071 0,0113 0,0056 0,0240 Tæng nguån ®Êt 3,9046 1,9073 0,7627 6,5747 2.2. Vèn vµ nguån vèn cña trang tr¹i. Vèn lµ yÕu tè quan träng, ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®ßi hái ph¶i cã vèn, trong ®ã c¸c chñ trang tr¹i cÇn ph¶i tÝch tô mét l­îng vèn tù cã nhÊt ®Þnh, ®ã lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, nÕu kh«ng cã ®iÒu kiÖn nµy sÏ kh«ng thÓ h×nh thµnh trang tr¹i mét c¸ch thuËn lîi. Quy m« vèn b×nh qu©n mét trang tr¹i t­¬ng ®èi lín, ®¹t 291,43 triÖu ®ång nh÷ng l¹i cã sù chªnh lÖch lín gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng. BiÓu 2 - Nguån vèn b×nh qu©n trang tr¹i thêi ®iÓm ®iÒu tra §¬n vÞ: triÖu ®ång Sè TT Nguån vèn Chung 15 tØnh S¬n La Yªn B¸i Qu¶ng Ninh Hµ Néi Thanh Ho¸ NghÖ An Gia Lai §¾c L¾c L©m §ång Kh¸nh Hoµ Ninh ThuËn B×nh D­¬ng §ång Nai Long An Cµ Mau I Tæng sè vèn 291,43 111,24 95,90 112,67 164,60 120,36 113,66 372,75 619,52 552,96 360,57 348,62 489,68 209,74 159,70 151,00 Vèn tù cã 265,18 88,71 85,02 102,04 125,66 97,10 99,66 344,19 595,75 513,22 334,14 304,33 439,71 189,41 141,30 136,82 Vèn vay 22,13 20,25 7,26 9,12 25,70 19,70 13,74 25,89 21,03 37,17 23,18 36,64 37,09 18,32 16,43 10,93 - Vay ng©n hµng 10,63 5,93 2,72 3,51 10,63 5,36 3,81 16,79 13,95 23,42 6,37 27,05 15,65 5,39 11,30 6,66 - Vay ®Çu t­ øng tr­íc 2,26 10,82 0,17 0,00 0,46 7,55 1,55 0,08 1,40 0,32 2,54 0,08 1,71 3,12 0,11 0,08 - Vay theo dù ¸n 1,50 1,33 2,71 3,37 1,53 1,37 2,20 2,23 0,68 0,03 3,28 0,64 2,43 0,19 0,85 0,00 - Vay kh¸c 7,73 2,18 1,65 2,24 13,08 5,43 6,18 6,79 4,99 13,40 11,00 8,88 17,29 9,63 4,17 4,20 3 Vèn kh¸c 4,12 2,28 3,62 1,51 13,24 3,56 0,26 2,67 2,73 2,57 3,25 7,65 12,88 2,00 1,96 3,25 C¬ cÊu theo % II Tæng nguån vèn 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 1 Vèn tù cã 90,99 79,75 88,66 90,57 76,34 80,67 87,68 92,34 96,16 92,81 92,67 87,3 89,8 90,31 88,48 90,61 2 Vèn vay 7,59 18,21 7,57 8,1 15,61 16,37 12,09 6,95 3,29 6,72 6,43 10,51 7,57 8,74 10,29 7,24 - Vay ng©n hµng 48,05 29,26 37,55 38,47 41,38 27,19 27,71 64,86 66,34 63,02 27,47 73,83 42,2 29,41 68,76 60,92 - Vay ®Çu t­ øng tr­íc 10,23 53,44 2,27 0,00 1,77 38,30 11,29 0,32 6,67 0,85 10,95 0,20 4,61 17,02 0,68 0,70 - Vay theo dù ¸n 6,78 6,55 37,37 36,97 5,94 6,96 16,00 8,60 3,25 0,07 14,13 1,74 6,56 1,04 5,16 0,00 - Vay kh¸c 34,94 10,76 22,81 24,56 50,88 27,55 45,00 26,22 23,74 36,06 47,45 24,22 46,63 52,54 25,39 38,38 3 Vèn kh¸c 1,41 2,05 3,78 1,34 8,04 2,96 0,23 0,72 0,44 0,47 0,90 2,19 2,63 0,95 1,23 2,15 Nh×n vµo biÓu 2 ta thÊy r»ng quy m« vèn b×nh qu©n mét trang tr¹i ë mçi tØnh kh«ng ®Òu nhau. Cao nhÊt lµ c¸c trang tr¹i §¨kl¨k ®¹t 619,50 triÖu, thÊp nhÊt lµ Yªn B¸i ®¹t 96,38 triÖu ®ång. Nhãm trang tr¹i ch¨n nu«i lîn vµ trång c©y l©u n¨m theo thèng kª ®iÒu tra cã quy m« trªn 300 triÖu ®ång. Nguån vèn chñ yÕu dùa vµo vèn tù cã lµ chÝnh, b×nh qu©n c¸c trang tr¹i vèn tù cã chiÕm 91,3%. Vèn vay chiÕm 8,93% trong ®ã vèn vay trùc tiÕp tõ ng©n hµng chiÕm 48,08%, vèn ®Çu t­ øng tr­íc chiÕm 10,19% vay theo dù ¸n 6,7%, vay kh¸c chiÕm 34,99%. Nguån vèn vay cña c¸c trang tr¹i rÊt ®a d¹ng, phÇn lín c¸c tØnh phÝa Nam c¸c trang tr¹i dùa vµo vèn vay trùc tiÕp tõ ng©n hµng chiÕm tû träng cao nh­ Gia Lai chiÕm 65,57%, §¨kl¨k chiÕm 66,34%, Ninh ThuËn 73,83%, Long An lµ 68,76%... mét sè tØnh kh¸c l¹i dùa vµo ®Çu t­ øng tr­íc nh­ S¬n La chiÕm 53,17% vèn vay, Yªn B¸i dùa vµo vay dù ¸n chiÕm 37,37%, Hµ Néi dùa vµo vèn vay kh¸c chiÕm 52,56%. Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña tõng ®Þa ph­¬ng tõng h­íng kinh doanh chÝnh mµ c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ tµi s¶n chñ yÕu cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸c trang tr¹i. Trang tr¹i ë Gia Lai, §¾c L¾c tû träng gi¸ trÞ v­ên c©y l©u n¨m chiÕm trªn 84%, gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh cã nguån gèc kü thuËt chiÕm 10,41%. Trang tr¹i ë §ång Nai gi¸ trÞ tµi s¶n cã nguån gèc kü thuËt chiÕm cao 28,37%, gi¸ trÞ ®µn vËt nu«i c¬ b¶n chiÕm 11,08%. 2.3. Lao ®éng cña trang tr¹i B¶ng 3 - Ph©n tæ sè trang tr¹i ®iÒu tra theo quy m« lao ®éng trong ®é tuæi vµ lao ®éng lµm thuª §¬n vÞ: trang tr¹i Sè TT Tiªu thøc ph©n tæ Chia theo TØnh Chung 15 tØnh S¬n La Yªn B¸i Qu¶ng Ninh Hµ Néi Thanh Ho¸ NghÖ An Gia Lai §¾c L¾c L©m §ång Kh¸nh Hoµ Ninh ThuËn B×nh D­¬ng §ång Nai Long An Cµ Mau Tæng sè 200 300 80 134 268 270 304 298 280 80 80 300 290 80 80 3.044 I Ph©n tæ theo sè lao ®éng trong ®é tuæi Tõ 2 L§ trë xuèng 101 169 32 168 181 170 139 153 38 28 162 164 38 23 23 1.636 Tõ 3-4 lao ®éng 77 103 41 86 75 95 121 95 31 33 106 92 24 37 37 1.055 Tõ 5-6 lao ®éng 17 20 7 14 13 34 33 25 10 17 27 27 13 18 14 299 Tõ 7 L§ trë lªn 5 8 0 0 1 5 5 7 1 2 5 7 5 2 2 54 II Ph©n tæ theo sè lao ®éng lµm thuª th­êng xuyªn Sè trang tr¹i thuª L§ th­êng xuyªn 13 34 13 64 143 106 169 228 145 26 34 128 46 24 11 1.184 Chia ra: - Thuª tõ 1-2 L§ 9 25 9 38 79 90 123 156 99 18 32 78 35 18 8 817 - Thuª tõ 3-4 L§ 4 5 1 12 41 9 27 47 35 5 1 23 8 4 2 224 - Thuª tõ 5 L§ trë lªn 0 4 3 14 23 7 19 25 11 3 1 27 3 2 1 143 III Ph©n tæ theo sè ngµy c«ng lao ®éng thuª theo thêi vô Sè trang tr¹i thuª L§ thêi vô 133 203 31 85 264 246 278 270 257 67 68 228 116 79 78 2.403 Chia ra: - Thuª d­íi 500 c«ng 128 173 31 70 143 212 232 202 202 67 63 173 96 64 74 1.930 - Thuª tõ 500-990 3 23 0 11 75 22 39 55 44 0 3 29 14 12 4 334 - Thuª tõ 1000 c«ng 2 7 0 4 46 12 7 13 11 0 2 26 6 3 0 139 §¹i bé phËn c¸c chñ trang tr¹i lµ nam giíi vµ d©n téc kinh. Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña chñ trang tr¹i cã tr×nh ®é cÊp II trë lªn chiÕm 80,7%, trong ®ã c¸c chñ trang tr¹i ë Hµ Néi, Thanh Ho¸, NghÖ An chiÕm tû lÖ tõ 91,8 ®Õn 96,7%. C¸c chñ trang tr¹i cã tr×nh ®é chuyªn m«n tõ s¬ cÊp ®Õn ®¹i häc cã 949 ng­êi, chiÕm 31,8%, trong ®ã sè cã tr×nh ®é ®¹i häc chØ chiÕm 5,6%. Sè lao ®éng trong ®é tuæi b×nh qu©n 1 trang tr¹i lµ 2,86 ng­êi lao ®éng trªn ®é tuæi lµ 0,41 ng­êi, lao ®éng d­íi ®é tuæi lµ 0,84 ng­êi. Qua sè liÖu ë biÓu 3 cho thÊy sè lao ®éng lµm thuª ë c¸c trang tr¹i ch­a nhiÒu, b×nh qu©n mét trang tr¹i thuª 0,98 lao ®éng th­êng xuyªn, trong ®ã c¸c trang tr¹i ë §¾c L¾c thuª gÇn 2 lao ®éng, ë Hµ Néi, Thanh Ho¸ thuª gÇn 1,5 lao ®éng. Trong sè 3044 trang tr¹i ®iÒu tra cã 1184 trang tr¹i thuª lao ®éng th­êng xuyªn (chiÕm 38,90%) trong ®ã c¸c trang tr¹i ë L©m §ång chiÕm 51,79%, ë §¾c L¾c lµ 76,51%. Ph©n tæ c¸c trang tr¹i thuª lao ®éng th­êng xuyªn tõ 1-2 lao ®éng chiÕm 69,01%, trong ®ã tû lÖ nµy ë c¸c trang tr¹i NghÖ An lµ 90%, Gia Lai chiÕm 72,79%. Sè lao ®éng thuª tõ 3-4 lao ®éng th­êng xuyªn chiÕm 18,92%, riªng c¸c trang tr¹i ë L©m §ång chiÕm 24,14%, Thanh Ho¸ lµ 28,68%. Sè trang tr¹i thuª th­êng xuyªn tõ 5 lao ®éng trë lªn chiÕm 12,08%, trong ®ã c¸c trang tr¹i ë Hµ Néi chiÕm 21,88%, B×nh D­¬ng 21,10%. Cã 2403 trang tr¹i thuª lao ®éng theo thêi vô, chiÕm 78,95% tæng sè trang tr¹i ®iÒu tra, trong ®ã cã 80,32% c¸c trang tr¹i thuª hµng n¨m d­íi 500 ngµy c«ng. Sè trang tr¹i tõ 1000 ngµy c«ng trë lªn rÊt Ýt, chØ cã 139 trang tr¹i. II-/ KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña trang tr¹i. Kinh tÕ trang tr¹i n­íc ta míi ph¸t triÓn vµ ®· ph¸t triÓn t­¬ng ®èi m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nh­ng phÇn lín trang tr¹i ®ang ë thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n ®èi víi c¸c v­ên c©y l©u n¨m, rõng trång nguyªn liÖu, nhÊt lµ c¸c trang tr¹i b­íc ®Çu ®· ®em l¹i kÕt qu¶ râ rÖt. §iÒu nµy thÓ hiÖn trªn nhiÒu mÆt, tuy nhiªn chóng ta chØ xem xÐt trªn mét sè mÆt chñ yÕu sau ®©y: 1. Tæng doanh thu cña trang tr¹i. BiÓu 6: Tæng thu b×nh qu©n mét trang tr¹i n¨m 1998 §¬n vÞ: triÖu ®ång Trang tr¹i ë c¸c tØnh Tæng thu Trong ®ã Trång trät Ch¨n nu«i Thuû s¶n L©m nghiÖp B×nh qu©n chung 105,426 60,880 28,776 14,526 1,246 Trong ®ã: S¬n La 46,05 41,07 4,21 0,48 0,29 Yªn B¸i 33,25 16,10 10,02 2,28 4,85 Qu¶ng Ninh 24,48 12,00 4,73 6,86 0,89 Hµ Néi 129,74 18,48 52,05 58,64 0,57 Thanh Ho¸ 101,94 51,03 6,23 43,23 1,45 NghÖ An 38,58 20,65 8,96 5,81 3,16 Gia Lai 104,33 98,57 5,72 0,03 0,0 §¾c L¾c 162,92 160,97 1,76 0,20 0,0 L©m §ång 150,83 130,23 20,45 0,154 0,0 Kh¸nh Hoµ 164,67 35,91 1,52 127,24 0,0 Ninh ThuËn 148,25 35,66 20,33 91,99 0,28 B×nh D­¬ng 57,79 41,85 13,11 2,79 0,04 §ång Nai 224,94 23,60 198,63 0,27 2,41 Long An 110,86 95,65 11,15 2,34 1,75 Cµ Mau 70,98 30,19 1,17 38,99 0,03 Nghiªn cøu biÓu 6 ta thÊy r»ng møc tæng thu trung b×nh mét trang tr¹i lµ 105,426 triÖu ®ång. Trong ®ã trång trät 60,880 triÖu, ch¨n nu«i 28,776 triÖu, thuû s¶n 14,526 triÖu vµ l©m nghiÖp 1,246 triÖu. Møc tæng thu gi÷a c¸c tØnh cã sù chªnh lÖch rÊt lín, tíi 9 lÇn, cô thÓ §ång Nai ®¹t 224,94 triÖu, trong khi ®ã Qu¶ng Ninh chØ ®¹t 24,48 triÖu. Nh×n chung møc tæng thu cña c¸c trang tr¹i ë c¸c tØnh phÝa B¾c vµ khu 4 cò thÊp do cã vèn ®Çu t­ thÊp, chñ yÕu dùa vµo trång trät vµ ®ang ë thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n. Ng­îc l¹i c¸c trang tr¹i ë T©y Nguyªn, Duyªn h¶i miÒn Trung, §«ng Nam Bé ®¹t møc doanh thu kh¸ cao. C¸c trang tr¹i cã h­íng kinh doanh ch¨n nu«i lîn, gia cÇm, thuû s¶n cã quy m« doanh thu lín, cao h¬n nhiÒu so víi møc b×nh qu©n chung. Chñ trang tr¹i n«ng d©n vµ chñ trang tr¹i kh¸c cã møc tæng thu cao h¬n møc trung b×nh chung, ®¹t 110 ®Õn 139 triÖu ®ång. 2. Gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ cña trang tr¹i. S¶n xuÊt hµng ho¸ lµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n vµ b¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i, ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ cã thÓ sö dông hai chØ tiªu ®ã lµ quy m« gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ vµ tû suÊt gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸. Gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ b×nh qu©n mét trang tr¹i ®iÒu tra lµ 91,449 triÖu ®ång, trong ®ã c¸c trang tr¹i ë c¸c tØnh cã quy m« nhá ®¹t tõ 18-27 triÖu ®ång nh­ Qu¶ng Ninh, Yªn B¸i, NghÖ An. Ng­îc l¹i c¸c tØnh nh­ §¾c L¾c, L©m §ång, Kh¸nh Hoµ, Ninh ThuËn ®¹t quy m« tõ 132 triÖu ®ång trë lªn. C¸c s¶n phÈm hµng ho¸ cña trang tr¹i ®iÒu tra, chñ yÕu lµ n«ng s¶n vµ thuû s¶n. Ch­a cã l©m s¶n v× ®¹i ®a sè rõng trång ®ang trong thêi gian ch¨m sãc vµ tu bæ. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ ë biÓu 7. Quy m« gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ cña trang tr¹i gi÷a c¸c vïng cã sù chªnh lÖch kh¸ lín. Trong khi c¸c trang tr¹i vïng nói phÝa B¾c quy m« gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ cßn nhá, phÇn lín ®ang ë thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n th× ë vïng Duyªn H¶i miÒn Trung chñ yÕu kinh doanh thuû s¶n cã quy m« gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ lín. Nhãm trang tr¹i l©m nghiÖp quy m« gi¸ trÞ s¶n phÈm míi ®¹t 19,322 triÖu ®ång, trong ®ã ngµnh chÝnh lµ l©m nghiÖp ch­a cã s¶n phÈm hµng ho¸, gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ trªn lµ kÕt qu¶ cña m« h×nh l©m n«ng kÕt hîp, lÊy ng¾n nu«i dµi. BiÓu 7: Quy m« gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ cña trang tr¹i §¬n vÞ: triÖu ®ång Trang tr¹i ë c¸c tØnh Gi¸ trÞ hµng ho¸ Trong ®ã Trång trät Ch¨n nu«i Thuû s¶n B×nh qu©n chung 91,449 53,048 24,403 13,998 Trong ®ã: S¬n La 40,816 36,407 3,981 0,428 Yªn B¸i 21,916 12,882 7,037 1,997 Qu¶ng Ninh 18,056 7,396 4,128 6,533 Hµ Néi 117,551 15,132 15,479 56,941 Thanh Ho¸ 90,766 45,322 6,946 38,498 NghÖ An 28,103 16,613 6,358 5,231 Gia Lai 82,892 78,321 4,540 0,030 §¾c L¾c 141,867 140,355 1,383 0,129 L©m §ång 132,744 114,165 18,472 0,107 Kh¸nh Hoµ 163,126 34,988 1,384 126,754 Ninh ThuËn 139,766 33,298 14,481 91,988 B×nh D­¬ng 57,187 41,335 11,793 4,059 §ång Nai 189,192 20,816 168,128 0,248 Long An 103,177 91,403 9,478 2,296 Cµ Mau 67,159 28,334 1,407 37,418 3. Thu nhËp vµ ®êi sèng cña trang tr¹i. Thu nhËp trang tr¹i lµ phÇn thu nhËp sau khi lÊy tæng thu trõ ®i phÇn chi phÝ vËt chÊt, tiÒn c«ng thuª lao ®éng vµ chi phÝ kh¸c. BiÓu 8: Quy m« thu nhËp cña c¸c trang tr¹i §¬n vÞ: TriÖu ®ång Trang tr¹i ë c¸c tØnh Tæng thu nhËp Trong ®ã Trång trät Ch¨n nu«i Thuû s¶n L©m nghiÖp B×nh qu©n chung 46,112 29,359 8,726 7,493 0,534 Trong ®ã: S¬n La 29,512 26,707 2,226 0,333 0,206 Yªn B¸i 21,425 10,384 6,332 1,494 3,244 Qu¶ng Ninh 13,310 7,791 2,073 3,275 0,474 Hµ Néi 43,231 5,667 11,517 26,883 -0,836 Thanh Ho¸ 54,260 27,618 2,626 23,237 0,778 NghÖ An 18,076 9,061 5,376 2,985 0,653 Gia Lai 43,109 40,651 2,435 0,018 0,005 §¾c L¾c 79,262 78,455 0,836 0,127 -0,156 L©m §ång 71,303 66,416 4,797 0,097 -0,007 Kh¸nh Hoµ 93,380 25,745 0,927 66,709 0,0 Ninh ThuËn 78,986 19,740 11,953 47,652 0,0 B×nh D­¬ng 18,927 13,981 4,373 0,716 -0,14 §ång Nai 62,932 8,304 53,092 0,149 1,416 Long An 46,128 41,248 2,792 1,613 0,415 Cµ Mau 45,726 22,590 0,975 22,472 -0,310 C¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy thu nhËp trang tr¹i b×nh qu©n lµ 43,47% tæng thu. Mét sè tØnh cã møc thu nhËp thÊp nh­ Yªn B¸i, NghÖ An, Qu¶ng Ninh tõ 13-20 triÖu ®ång, ë c¸c tØnh nh­ §¾c L¾c, Ninh ThuËn, Kh¸nh Hoµ cã møc thu nhËp rÊt cao tõ 75-91 triÖu ®ång. Nhãm chñ trang tr¹i lµ n«ng d©n cã møc thu nhËp 48,463 triÖu ®ång. Nhãm trang tr¹i cã h­íng kinh doanh gia cÇm, ch¨n nu«i lîn, thuû s¶n cã møc thu nhËp rÊt cao tõ 49-88 triÖu ®ång/n¨m. BiÓu 9: Møc thu nhËp b×nh qu©n lao ®éng trong ®é tuæi vµ nh©n khÈu cña c¸c trang tr¹i ®iÒu tra §¬n vÞ: 1.000.000® ChØ tiªu Trang tr¹i ë c¸c tØnh Thu nhËp cña 1 lao ®éng TN cña mét nh©n khÈu BQ 1 n¨m BQ 1 th¸ng BQ 1 n¨m BQ 1 th¸ng B×nh qu©n chung 16,120 1,343 7,920 0,660 Trong ®ã: S¬n La 9,772 0,814 4,611 0,384 Yªn B¸i 7,762 0,640 4,012 0,334 Qu¶ng Ninh 4,452 0,371 2,874 0,239 Hµ Néi 14,315 1,193 7,817 0,651 Thanh Ho¸ 21,113 1,759 9,974 0,831 NghÖ An 7,230 0,602 3,347 0,279 Gia Lai 15,233 1,269 7,185 0,599 §¾c L¾c 26,073 2,173 11,055 0,921 L©m §ång 25,285 2,107 11,211 0,934 Kh¸nh Hoµ 30,220 2,518 15,434 1,286 Ninh ThuËn 22,632 1,886 11,220 0,935 B×nh D­¬ng 7,113 0,593 4,009 0,334 §ång Nai 22,004 1,834 11,099 0,925 Long An 13,978 1,165 7,818 0,652 Cµ Mau 12,737 1,061 7,672 0,639 NÕu ta tÝnh thu nhËp trang tr¹i tÝnh b×nh qu©n cho 1 lao ®éng th× møc ®ã lµ 16,120 triÖu ®ång/n¨m tøc 1,343 triÖu ®ång/th¸ng. ë chØ tiªu nµy møc ®é chªnh lÖch gi÷a c¸c tØnh còng rÊt lín, nh­ ë §¾c L¾c, L©m §ång, Kh¸nh Hoµ c¸c trang tr¹i ®¹t tõ 24 ®Õn 29 triÖu ®ång/n¨m tøc 2,033 ®Õn 2,643 triÖu ®ång/th¸ng. Trong khi ®ã mét sè tØnh nh­ Qu¶ng Ninh, NghÖ An møc nµy chØ cã 4,340 ®Õn 6,971 triÖu ®ång/n¨m, tøc lµ 0,362 ®Õn 0,573 triÖu ®ång/th¸ng. NÕu ta tÝnh cho nh©n khÈu th× møc thu nhËp lµ 7,513 triÖu ®ång/n¨m tøc 0,626 triÖu ®ång/th¸ng. Do møc thu nhËp cña c¸c trang tr¹i t­¬ng ®èi cao cho nªn møc chi tiªu cho ®êi sèng còng lín, bao gåm c¶ ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn. Møc chi tiªu vÒ ¨n uèng b×nh qu©n n¨m 1998 cña trang tr¹i lµ 13,294 triÖu ®ång. Trong ®ã mét sè tØnh cã thu nhËp cao nh­ §¾c L¾c, L©m §ång, Kh¸nh Hoµ cã møc chi tõ 18 ®Õn 22 triÖu ®ång cho viÖc ¨n uèng. C¸c trang tr¹i ë vïng nói phÝa B¾c, khu 4 cò, møc chi tiªu ¨n uèng thÊp, chØ b»ng kho¶ng 1/2 møc chi tiªu ë c¸c trang tr¹i T©y Nguyªn. Kh«ng nh÷ng chØ cã ®êi sèng vËt chÊt ®­îc n©ng cao mµ ®êi sèng tinh thÇn cña c¸c trang tr¹i còng ngµy cµng ®­îc ®Çy ®ñ h¬n. Tõ tµi liÖu ®iÒu tra cho chóng ta thÊy gi¸ trÞ tµi s¶n sinh ho¹t b×nh qu©n mét trang tr¹i lµ 83,938 triÖu ®ång. Trong ®ã §¾c L¾c ®¹t b×nh qu©n 160,76 triÖu ®ång, Yªn B¸i chØ ®¹t 33,62 triÖu. DiÖn tÝch nhµ ë còng ngµy mét khang trang vµ kiªn cè, b×nh qu©n chung mçi trang tr¹i cã 84,38m2 nhµ ë, trong ®ã tû lÖ nhµ m¸i b»ng chiÕm 24,4%, nhµ m¸i ngãi t­êng x©y chiÕm 63,54%. C¸c ph­¬ng tiÖn phôc vô ®êi sèng còng ngµy mét n©ng cao, xe g¾n m¸y b×nh qu©n mét trang tr¹i cã 0,886 c¸i, ti vi mµu 0,778 c¸i, ®iÖn tho¹i 0,186 c¸i... - T¹o viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i hiÖn nay trong n«ng nghiÖp n­íc ta ®ßi hái mét l­îng lao ®éng kh¸ lín. Ngoµi sè lao ®éng cña b¶n th©n trang tr¹i, hµng n¨m c¸c trang tr¹i cßn thuª thªm lao ®éng th­êng xuyªn vµ lao ®éng thêi vô. Trong tæng sè 3044 trang tr¹i ®­îc ®iÒu tra ®· t¹o thªm viÖc lµm cho 6079 lao ®éng, trong ®ã cã 2983 lao ®éng ®­îc thuª th­êng xuyªn vµ 3096 lao ®éng lµm thuª theo thêi vô quy ®æi. Theo tµi liÖu cña Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n tÝnh chung cho c¶ n­íc, kinh tÕ trang tr¹i ®· t¹o ra viÖc lµm cho h¬n 60 v¹n lao ®éng víi møc tiÒn c«ng tho¶ ®¸ng. B×nh qu©n møc tiÒn c«ng hµng th¸ng ®¹t 434,29 ngµn ®ång, trong ®ã §¾c L¾c vµ B×nh D­¬ng cã møc tiÒn c«ng tõ 521 ®Õn 527 ngµn ®ång, thÊp nhÊt nh­ c¸c trang tr¹i ë phÝa B¾c còng ®¹t 272 ®Õn 296 ngµn ®ång/th¸ng. Nhãm trang tr¹i ch¨n nu«i lîn ®¹t møc tiÒn c«ng 538 ngµn ®ång. TiÒn c«ng thuª lao ®éng thêi vô ®­îc chñ trang tr¹i tr¶ 18 ngµn ®ång/ngµy c«ng. Tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp n­íc ta nh­ ®· nªu ë trªn, em nhËn thÊy r»ng, trong thêi gian qua kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng b­íc ®Çu kh¶ quan, më ra mét h­íng ph¸t triÓn míi cho nÒn n«ng nghiÖp n­íc nhµ. Thùc tÕ cho thÊy ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i lµ mét h­íng ®i ®óng ®¾n vµ phï hîp víi qu¸ tr×nh ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Kinh tÕ trang tr¹i ®· tá ra ®­îc ­u thÕ vµ t­¬ng lai ph¸t triÓn cña m×nh so víi c¸c h×nh thøc s¶n xuÊt kh¸c. Kinh tÕ trang tr¹i tá ra v­ît tréi vÒ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hµng ho¸, kh¶ n¨ng tËn dông nh÷ng ­u thÕ cña vïng vµ c¶ kh¶ n¨ng cho thu nhËp cao. Tuy nhiªn, tõ thùc tÕ ph©n tÝch thùc tr¹ng nh­ trªn còng më ra cho chóng ta nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt trong thêi gian tíi. Cô thÓ chóng ta cã thÓ rót ra mét sè nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ vÒ sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp thêi gian võa qua nh­ sau: Mét lµ, nh÷ng ­u ®iÓm ®· lµm tèt, cÇn ph¸t huy h¬n n÷a trong thêi gian tíi: - Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y kinh tÕ trang tr¹i ®· ph¸t triÓn m¹nh ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc, nhÊt lµ trung du, miÒn nói vµ ven biÓn. MÆc dï cßn nhiÒu míi mÎ vµ ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, nh­ng trang tr¹i ®· thùc sù lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸ lín, mét mÆt ®· t¹o ra l­îng gi¸ trÞ lín vÒ n«ng, l©m, thuû s¶n hµng ho¸ mµ quy m« ®· v­ît tréi so víi kinh tÕ hé n«ng d©n, mÆt kh¸c lµ m« h×nh lÊy s¶n xuÊt hµng ho¸ lµm môc tiªu chÝnh, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra lµ ®Ó bÕn trªn thÞ tr­êng. - Kinh tÕ trang tr¹i ®ãng vai trß lµ nh©n tè míi trong n«ng th«n, lµ ®éng lùc míi, nèi tiÕp vµ ph¸t huy ®éng lùc kinh tÕ hé n«ng d©n, lµ kh©u ®ét ph¸ trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸. C¸c trang tr¹i ®· t¹o ra khèi l­îng lín vÒ n«ng s¶n hµng ho¸ ®¸p øng tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. - Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i lµ qu¸ tr×nh tÊt yÕu, lµ b­íc ®i thÝch hîp ®Ó chuyÓn nÒn n«ng nghiÖp tõ tù cÊp tù tóc sang s¶n xuÊt hµng ho¸ lín. - Chñ trang tr¹i víi c¬ cÊu xuÊt th©n rÊt ®a d¹ng, trong ®ã chñ yÕu cã nguån gèc tõ hé lµm ¨n kinh tÕ giái ë kh¾p c¸c vïng trong c¶ n­íc, lµ lùc l­îng chñ yÕu ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, víi tû träng 71,19% lµ n«ng d©n, nãi lªn r»ng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta tr­íc hÕt vµ chñ yÕu ph¶i dùa vµo lùc l­îng n«ng d©n lµm kinh tÕ giái. §iÒu nµy thËt ®óng víi mong muèn cña §¶ng vµ Nhµ n­íc lµ lµm sao ®Ó n«ng d©n cã thÓ giµu lªn mét c¸ch chÝnh ®¸ng. - Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®· huy ®éng ®­îc mét sè vèn lín nhµn dçi trong d©n ®Çu t­ s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. - Mét sè ®¸ng kÓ c¸c trang tr¹i ®· chän h­íng kinh doanh phï hîp víi vïng chuyªn canh, vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ theo quy ho¹ch cña Nhµ n­íc vµ cña c¸c ®Þa ph­¬ng. Gãp phÇn sím ®Þnh h×nh c¸c vïng s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ g¾n víi c¸c trang tr¹i chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n, ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña toµn vïng. - ë n­íc ta, b×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp trªn ®Çu ng­êi rÊt thÊp, nh­ng ®Êt cã kh¶ n¨ng trång trät vµ diÖn tÝch cã kh¶ n¨ng ch¨n nu«i cßn rÊt lín ch­a ®­îc khai th¸c vµ sö dông. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn khai th¸c vµ sö dông tèt h¬n quü ®Êt, ®­a ®Êt ®ang hoang ho¸ vµo s¶n xuÊt nhÊt lµ ë c¸c vïng trung du vµ miÒn nói, ven biÓn. - N­íc ta cã trªn 70% lao ®éng lµm viÖc trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, ®ã lµ mét tû lÖ qu¸ cao ®èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo, ®iÒu ®ã dÉn ®Õn vÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt n¹n thÊt nghiÖp, lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm th­êng xuyªn. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®· t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho mét bé phËn ®¸ng kÓ d©n c­ sèng ë n«ng th«n. - MÆt kh¸c víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña m×nh, trang tr¹i, nhÊt lµ c¸c trang tr¹i trång c©y l©u n¨m vµ trång rõng ®· c¶i thiÖn ®¸ng kÓ m«i tr­êng sinh th¸i - mét lîi Ých kh«ng thÓ tÝnh ®­îc b»ng tiÒn. - Trang tr¹i cßn lµ cÇu nèi truyÒn t¶i khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ vÒ n«ng th«n, lµ tÊm g­¬ng lµm ¨n giái cho mäi ng­êi cïng noi theo. MÆc dï ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín nh­ vËy vµ t¸c dông vµ ­u ®iÓm cña viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp lµ kh«ng thÓ chèi c·i nh­ng bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm ®ã kinh tÕ trang tr¹i n­íc ta còng cã nhiÒu tån t¹i ®ang ®Æt ra mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò cßn tiÕpt ôc nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt trong thêi gian tíi, ®ã lµ: - Chóng ta ch­a cã mét hÖ thèng chÝnh s¸ch thËt sù ®ång bé, cô thÓ nh»m khuyÕn khÝch, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i mÆc dï ®· cã rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch ®­îc ®­a ra. §iÒu nµy g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho c¸c hé n«ng d©n, cho c¸c trang tr¹i vµ cho c¶ nh÷ng ng­êi qu¶n lý. Së dÜ cã t×nh tr¹ng nµy lµ do cã sù ch­a thèng nhÊt thùc sù vÒ nhiÒu vÊn ®Ò trong c¸c c¬ quan l·nh ®¹o nh­: ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ trang tr¹i cã nªn hay kh«ng? cã lµm chÖch h­íng XHCN mµ chóng ta ®· x¸c ®Þnh hay kh«ng? cã nªn ®Ó c¸n bé ®­¬ng chøc, ®¶ng viªn thµnh lËp, lµm chñ trang tr¹i hay kh«ng?.... kinh tÕ trang tr¹i míi ph¸t triÓn ë n­íc ta nªn ch­a cã thËt nhiÒu kinh nghiÖm gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. MÆc dï NghÞ quyÕt sè 03/2000 cña ChÝnh phñ ®· ®­îc ban hµnh, ®· phÇn nµo gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng th¾c m¾c nªu trªn nh­ng vÒ l©u dµi th× viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch vÉn lµ viÖc hÕt søc cÇn thiÕt. - Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn kh¸ m¹nh, song chñ yÕu lµ tù ph¸t vµ ph©n t¸n, ch­a thËt g¾n víi quy ho¹ch c¸c vïng s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n. T×nh tr¹ng nµy diÔn ra lµ do ch­a cã sù chØ ®¹o, phèi hîp s¸t sao cña c¸c c¬ quan, c¸c ®¬n vÞ lµm c«ng t¸c thu gom chÕ biÕn, quy ho¹ch ch­a tèt, tr×nh ®é cña ng­êi n«ng d©n cßn thÊp vµ thãi quen tiÓu n«ng vÉn cßn tån t¹i. - Quü ®Êt cña trang tr¹i cã nguån gèc rÊt ®a d¹ng bao gåm c¶ phÇn ®Êt ®· ®­îc giao sö dông l©u dµi vµ phÇn ®Êt ch­a ®­îc giao, trong ®ã phÇn ®Êt ch­a ®­îc giao chiÕm tû träng ®¸ng kÓ. Nguån gèc vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý quü ®Êt ®ai ch­a ®­îc giao rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng. §Êt nhËn thÇu cña HTX, cña n«ng, l©m tr­êng vµ chñ dù ¸n nhiÒu khi kh«ng døt kho¸t râ rµng mang ®Õn cho chñ trang tr¹i nhiÒu b¨n kho¨n, ch­a thËt yªn t©m bá thªm vèn ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh. T×nh tr¹ng trªn diÔn ra còng cã mét phÇn nguyªn nh©n tõ viÖc hÖ thèng chÝnh s¸ch ch­a thËt ®ång bé, c¸c cÊp c¸c ngµnh ë c¸c ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn ch­a nghiªm tóc c¸c chÝnh s¸ch ®· ®Ò ra. - Gi¸ trÞ vµ khèi l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ cña trang tr¹i s¶n xuÊt ra t­¬ng ®èi lín nh­ng mét sè vÊn ®Ò vÒ chÕ biÕn, b¶o qu¶n, thÞ tr­êng tiªu thô, gi¸ c¶ ch­a thËt hoµn h¶o, tuy ®· ®­îc ®Æt ra nh­ng cßn mang tÝnh côc bé. Trong mét sè n¨m tíi, hÇu hÕt c¸c trang tr¹i ®­a diÖn tÝch c©y l©u n¨m, rõng nguyªn liÖu vµo khai th¸c vµ thÞ tr­êng cµng ph¶i ®Æt nªn tr­íc hÕt. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nµy ngay tõ ®Çu sÏ g©y tæn thÊt lín cho c¸c trang tr¹i vµ cho nÒn kinh tÕ cña chóng ta. - Tr×nh ®é qu¶n lý còng nh­ chuyªn m«n cña chñ trang tr¹i ë n­íc ta kh¸ thÊp chñ yÕu chØ häc hÕt cÊp hai, sè ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n chØ chiÕm 31,8%. Së dÜ cã t×nh tr¹ng nµy còng lµ do mÆt b»ng d©n trÝ cña n­íc ta thÊp, sè chñ trang tr¹i lµ n«ng d©n hÇu hÕt ch­a ®­îc ®µo t¹o mét c¸ch bµi b¶n tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ chuyªn m«n chiÕm tû träng lín. - HÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n, phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ kinh tÕ trang tr¹i nãi riªng ch­a ®¶m b¶o, nh­ hÖ thèng thuû lîi, ®iÖn giao th«ng, c¬ së chÕ biÕn,... ®Òu v­ît qu¸ kh¶ n¨ng ®Çu t­ cña c¸c hé n«ng d©n vµ trang tr¹i, cÇn cã sù ®Çu t­ hç trî cña Nhµ n­íc. - Khoa häc, kü thuËt, c«ng nghÖ ch­a thùc sù ph¸t huy hÕt vai trß ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i mét phÇn lµ do sù h¹n chÕ vÒ häc vÊn cña chñ trang tr¹i vµ ng­êi lao ®éng vµ mét phÇn lµ c¸c trung t©m vµ tæ chøc khuyÕn n«ng ch­a thùc sù ph¸t triÓn. - ChÝnh s¸ch thuÕ vµ tr×nh ®é lao ®éng thuª m­ín còng cÇn nhiÒu ®iÒu ®¸ng bµn. - Mét thùc tÕ rÊt ®¸ng buån ë hÇu hÕt c¸c vïng trong c¶ n­íc hiÖn nay lµ vÊn ®Ò cho c¸c trang tr¹i vay vèn. C¸c trang tr¹i míi chØ chñ yÕu s¶n xuÊt kinh doanh b»ng vèn tù cã cña m×nh (91,03%), phÇn cßn l¹i lµ do vay tõ bªn ngoµi, phÇn vèn vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông v« cïng khiªm tèn so víi nhu cÇu vay vèn cña c¸c trang tr¹i. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ do m¹ng l­íi tÝn dông ho¹t ®éng ch­a thùc sù hiÖu qu¶, thñ tôc vay vèn cßn nhiÒu d­êm dµ, tiªu cùc trong ngµnh ng©n hµng vÉn cßn tån t¹i, c¸c kho¶n thu vµ ®ãng gãp khi ®­îc vay vèn qu¸ nhiÒu,... Gi¶i quyÕt tèt nh÷ng v­íng m¾c trªn lµ ®iÒu kh«ng dÔ, tuy nhiªn ®Ó kinh tÕ trang tr¹i h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thuËn lîi, chóng ta ph¶i lµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn tån t¹i trªn. Ch­¬ng iii C¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë viÖt nam thêi kú 2001-2005 I-/ Mét sè quan ®iÓm vµ ph­¬ng h­íng chung vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i thêi kú 2001-2005 Theo em, muèn cã nh÷ng gi¶i ph¸p tèt cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i chóng ta kh«ng thÓ kh«ng xem xÐt ®Õn xu h­íng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nã. Xu h­íng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn sÏ cho chóng ta nh÷ng th«ng tin ®Þnh h×nh vÒ nh÷ng trang tr¹i míi sÏ ®­îc h×nh thµnh vµ sù ph¸t triÓn cña nh÷ng trang tr¹i hiÖn cã, kÕt hîp víi nh÷ng ®iÒu chóng ta ®· ph©n tÝch ë trªn sÏ gióp chóng ta cã ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt. HiÖn nay vµ trong thêi gian tíi, c¸c trang tr¹i n­íc ta ®· ®­îc h×nh thµnh vµ sÏ tiÕp tôc h×nh thµnh tõ c¸c h­íng chñ yÕu sau ®©y: - C¸c hé n«ng d©n ®i x©y dùng vïng kinh tÕ míi hoÆc c¸c hé t¹i ®Þa ph­¬ng ®­îc giao ®Êt n«ng, l©m, thuû s¶n víi quy m« ®ñ lín lËp trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶, trång rõng, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc, nu«i trång thuû s¶n. - C¸c hé n«ng d©n lËp trang tr¹i trªn c¬ së tËp trung ruéng ®Êt th«ng qua nhËn chuyÓn nh­îng vµ chuyÓn ®æi ruéng ®Êt cho nhau cã quy m« ruéng ®Êt ®ñ lín. Mét sè hé n«ng d©n kh¸c l¹i thuª ®Êt cña hîp t¸c x· hay chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng d­íi h×nh thøc nhËn thÇu. - Mét sè c«ng nh©n, viªn chøc bé ®éi, c«ng an vÒ h­u hay phôc viªn trë vÒ ®Þa ph­¬ng cã vÊn vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hµng ho¸ trªn quy m« ruéng ®Êt. Mét sè kh¸c ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm, thuû s¶n h×nh thµnh nªn c¸c trang tr¹i. - Mét sè Ýt ng­êi ë thµnh thÞ vÒ n«ng th«n lËp trang tr¹i. H­íng h×nh thµnh ë c¸c vïng còng sÏ cã sù kh¸c nhau. - ë ®ång b»ng s«ng Hång, diÖn tÝch ruéng ®Êt Ýt, viÖc h×nh thµnh c¸c trang tr¹i ë ®©y sÏ diÔn ra chËm ch¹p vµ sÏ cã diÖn tÝch nhá. H­íng chñ yÕu sÏ lµ ®Çu t­ vèn ®Ó th©m canh. - §ång b»ng s«ng Cöu Long: diÖn tÝch canh t¸c lín, ®iÒu kiÖn chuyÓn nh­îng thuËn lîi nªn ®· vµ sÏ h×nh thµnh nh÷ng trang tr¹i víi quy m« kh¸ lín, trång c©y l­¬ng thùc, c©y ¨n qu¶, ch¨n nu«i gia sóc, thuû s¶n. - ë Trung Du vµ miÒn nói: DiÖn tÝch ®Êt canh t¸c lín, thuËn lîi cho viÖc trång vµ khai th¸c c©y ¨n qu¶ vµ c©y c«ng nghiÖp nªn sÏ h×nh thµnh nh÷ng trang tr¹i l©m nghiÖp vµ trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp lµ chñ yÕu. - ë T©y Nguyªn vµ §«ng Nam Bé: cã quü ®Êt réng, cã ®iÒu kiÖn hÕt søc thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy. ë ®©y ®· vµ sÏ tiÕp tôc h×nh thµnh c¸c trang tr¹i trång c©y dµi ngµy nh­ cµ phª, cao su, hå tiªu vµ trång rõng. C¸c trang tr¹i ®· h×nh thµnh, trong thêi gian tíi sÏ ph¸t triÓn theo nh÷ng xu h­íng sau ®©y: - TÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt. - Chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. - N©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ th©m canh ho¸ s¶n xuÊt. - Hîp t¸c vµ c¹nh tranh. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn cho chóng ta thÊy mét bøc tranh toµn c¶nh vÒ kinh tÕ trang tr¹i trong nh÷ng n¨m tíi. Tuy nhiªn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®i ®óng h­íng vµ thuËn lîi còng nh­ thèng nhÊt vÒ nhËn thøc, chóng ta ph¶i thèng nhÊt mét sè quan ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y: - Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh chñ yÕu cña n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ ë n­íc ta trong t­¬ng lai. §iÒu nµy lµ tÊt yÕu, trong nh÷ng n¨m võa qua nã ®· thÓ hiÖn ®­îc ­u thÕ vµ kh¼ng ®Þnh ®­îc t­¬ng lai cña m×nh. - Ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i, nh­ng ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m tíi ®Æc biÖt chó träng ph¸t triÓn cña trang tr¹i gia ®×nh. NÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang ®æi míi víi tÊt c¶ mäi thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia vµ kinh tÕ trang tr¹i còng kh«ng ra ngoµi xu thÕ nµy, tuy nhiªn trang tr¹i gia ®×nh vÉn sÏ lµ lùc l­îng chñ ®¹o vµ quan träng trong viÖc ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp n­íc nhµ. - Ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh kinh doanh cña trang tr¹i theo h­íng tËp trung ho¸, chuyªn m«n ho¸ ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh ë mçi vïng trong c¶ n­íc. §iÒu nµy thùc sù cÇn thiÕt, mong ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt cã thÓ. - Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn mäi vïng ®Êt n­íc ®Ó khai th¸c mäi tiÒm n¨ng kinh tÕ cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nh­ng trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t tËp trung ph¸t triÓn ë c¸c vïng trung du, miÒn nói vµ nh÷ng vïng cã quü ®Êt n«ng, l©m nghiÖp b×nh qu©n trªn nh©n khÈu cao. - Ph¸t huy néi lùc trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n t¹o b­íc ph¸t triÓn míi cña kinh tÕ trang tr¹i, nh»m t¹o søc thu hót c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi cho sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta nh÷ng n¨m tíi. - Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ph¶i cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Lîi Ých cña kinh tÕ trang tr¹i ®· thÊy râ, nh÷ng ­u ®iÓm cña nã lµ kh«ng thÓ phñ nhËn, ®ßi hái trong thêi gian tíi vµ c¶ vÒ l©u dµi chóng ta ph¶i ngµy cµng hoµn thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña lo¹i h×nh s¶n xuÊt, kinh doanh nµy. II-/ c¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë viÖt nam thêi kú 2001-2005 1. ChÝnh S¸ch Vèn TÝn Dông vèn tù cã cña chñ trang tr¹i víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u ®­îc ®Çu t­ vµo lÜnh vùc n«ng l©m ng­ nghiÖp lµ lÜnh vùc cã nhiÒu rñi ro vµ khã kªu gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, lµ nguån vèn hiÕm hoi ,quÝ gi¸ ®­îc coi nh­ lµ nguån néi lùc trong c«ng nghiÖp,n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. Tïy yªu cÇu cña vèn ®Çu t­ cho tõng lo¹i s¶n phÈm mµ chñ trang tr¹i cã møc ®é huy ®éng vèn kh¸c nhau.RÊt nhiÒu chñ trang tr¹i huy ®éng vèn tõ ng­êi th©n trong gia ®×nh,song còng kh«ng Ýt chñ trang tr¹i cã t©m huyÕt lµm ¨n,nh­ng l¹i thiÕu vèn,nªn viÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng vèn mét c¸ch ®a d¹ng,linh ho¹t,tr­íc m¾t lµ m¹ng l­íi tÝn dông trung vµ dµi h¹n ë n«ng th«n cho vay theo dù ¸n kh¶ thi vµ chu kú c©y trång vËt nu«i ®Ó gióp c¸c chñ trang tr¹i ph¸t triÓn ®­îc s¶n xuÊt mét c¸ch æn ®Þnh lµ cùc kú cÇn thiÕt. C¨n cø vµo quy ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng l©m, ng­ nghiÖp trªn c¸c ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ -x· héi khã kh¨n vµ dÆc biÖt khã kh¨n,nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t­ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng vÒ giao th«ng thuû lîi,®iÖn,n­íc sinh ho¹t,th«ng tin,c¬ së chÕ biÕn ®Ó khuyÕn khÝch c¸c hé gia ®×nh,c¸ nh©n ph¸t triÓn trang tr¹i s¶n xuÊt n«ng,l©m ,ng­ nghiÖp. Trang tr¹i ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh trong nh÷ng lÜnh vùc thuéc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 8,môc 1 ch­¬ng 2 cña nghÞ ®Þnh 43/1999/N§-CP ngµy 29/6/1999 cña chÝnh phñ ®­îc vay vèn tõ quü hç trî ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc vµ viÖc vay vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc thùc hiÖn theo c¸c quy ®Þnh cña nghÞ ®Þnh nµy. Trang tr¹i ph¸t triÓn s¶n xuÊt,kinh doanh ®­îc vay vèn tÝn dông th­¬ng m¹i cña ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh.ViÖc vay vèn ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i quyÕt ®Þnh sè 67/1999/Q§-TTG ngµy 30/3/1999 cña thñ t­íng chÝnh phñ vÒ mét sè chÝnh s¸ch tÝn dông ng©n hµng ph¸t triÓn n«ng nhiÖp vµ n«ng th«n,chñ trang tr¹i ®­îc dïng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay ®Ó b¶o ®¶m tiÒn vay theo quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þng sè 187/1999/N§-CP ngµy 29/12/1999 cña chÝnh phñ vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông. 2. ChÝnh S¸ch ThuÕ §Ó khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn hé gia ®×nh,c¸ nh©n ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nhÊt lµ ë c¸c vung ®Êt trèng,®åi nói träc,b·i båi,®Çm ph¸ ven biÓn, thùc hiÖn miÔn thuÕ thu nhËp cho trang tr¹i víi thêi gian tèi ®a theo nghÞ ®Þnh sè 51/1999/N§-CP ngµy 08/07/1999 cña chÝnh phñ vÒ viÖc quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc ( s­¶ ®æi) sè 03/1998/QH10. Theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp th× hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xu©ts hµng ho¸ cã thu nhËp cao thuéc ®èi t­¬ng nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.Giao bé tµi chÝnh nghiªn cøu tr×nh chÝnh phñ söa ®æi,bæ xung nghÞ ®Þnh sè 30/1998/N§-CP ngµy 15/05/1998 cña chÝnh phñ vÒ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo h­íng quy ®Þnh ®èi t­îng nép thuÕ lµ nh÷ng hé lµm kinh tÕ trang tr¹i ®· s¶n xuÊt kinh doanh án ®Þnh cã gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ l·i lín, gi¶m thÊp nhÊt møc thuÕ suÊt nh»m khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®­îc nh©n d©n ®ång t×nh vµ cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn. C¸c trang tr¹i ®­îc miÔn gi¶m tiÒn thuª ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai khi thuª ®Êt trèng, ®åi nói träc,®Êt hoang ho¸ ®Ó trång rõng s¶n xuÊt,trång c©y l©u n¨m vµ khi thuª diÖn tÝch ë c¸c vïng n­íc tù nhiªn ch­a cã ®Çu t­ c¶i t¹o vµo môc ®Ých s¶n xuÊt n«ng l©m ng­ nghiÖp. 3. ChÝnh S¸ch ThÞ Tr­êng Bé th­¬ng m¹i,bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n,uû ban nh©n d©n c¸c tØnh,thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng tæ chøc tèt viÖc cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng,khuyÕn c¸o khoa häc kü thuËt,gióp trang tr¹i ®Þnh h­íng s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Nhµ n­íc hç trî viÖc ®Çu t­ n©ng cÊp,më réng vµ x©y dùng míic¸c c¬ së c«ng nghiÖp chÕ biÕn ë c¸c vïng tËp trung,chuyªn canh;H­íng dÉn viÖc ký kÕt hîp ®ång cung øng vËt t­ vµ tiªu thô n«ng s¶n.KhuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ph¸t triÓn c«ng nghÖp chÕ biÕn n«ng s¶n vµ tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ cña trang tr¹i vµ n«ng d©n trªn ®Þa bµn. Nhµ n­íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn chî n«ng th«n,c¸c trung t©m giao dÞch mua n«ng s¶n vµ vËt t­ n«ng nghiÖp.T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c chñ trang tr¹i ®­îc tiÕp cËn vµ tham gia c¸c ch­¬ng tr×nh,dù ¸n hîp t¸c,héi chî triÓn l·m trong vµ ngoµi n­íc. §Èy m¹nh sù liªn kÕt gi÷a c¸c c¬ së s¶n xuÊt ,chÕ biÕn, tiªu thô n«ng s¶n thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ,®Æc biÖt lµ gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc víi hîp t¸c x·,chñ trang tr¹i,hé n«ng d©n. Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn vµ khuyÕn khÝch chñ trang tr¹i xuÊt khÈu trùc tiÕp s¶n ph¶m cña m×nh vµ s¶n phÈm mua gom cña trang tr¹i kh¸c,cña c¸c hé n«ng d©n vµ nhËp khÈu vËt t­ n«ng nghiÖp. Thùc tiÔn hiÖn nay do viÖc c¹nh tranh gay g¾t ë thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc do vËy c¸c chñ trang tr¹i ph¶i tù c¶i tiÕn kinh doanh , n©ng cao kü thuËt, c«ng nghÖ cña kh©u s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn .Cô thÓ lµ: H×nh thµnh c¸c vïng chuyªn canh nguyªn liÖu trong c¸c trang tr¹i vµ c¶ vïng ®¹t quy m« ®ñ lín ®Ó tiÕp thu c«ng nghiÖp. HiÖn nay hµng lo¹t c¸c c¬ së chÕ biÕn-kÓ c¶c quy m« võu vµ nhá còng ph¶i ®i nhiÒu n¬i víi kh«ng gian rÊt lín ®Ó thu gom nguyªn liÖu.Chi phÝ thu gom vËn chuyÓn nguyªn liÖu lín,®Çu vµo t¨ng sÏ lµm cho kh¶ n¨ng c¹nh tranh gi¶m;ChuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång võa chuyªn canh,võa h×nh thµnh c¬ c¸c kinh doanh tæng hîp trong tõng trang tr¹ivµ c¶ vïng ®Ó n©ng cao møc ®é sö dông thêi gian lµm viÖc cña thiÕt bÞ chÕ biÕn;h¹ thÊp chi phÝ n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng nguyªn liÖu n«ng nghiÖp. Xö lý lîi Ých gi÷a chñ trang tr¹i kinh doanh nguªn liÖu víi c¬ së chÕ biÕn vµ c¸c c¸ nh©n,tæ chøc tiªu thô s¶n phÈm cuèi cïng. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ t¹o trong n­íc nh»m t¹o ra m¸y mãc thiÕt bÞ chÕ biÕn ®Ó cung cÊp cho c¸c chñ trang tr¹i. Cuèi cïng ®iÒu khã kh¨n nhÊt nh­ng còng rÊt quan träng lµ më réng thÞ tr­êng tiªu thô n«ng s¶n chÕ biÕn ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn,®éng lùc cho c¸c chñ trang tr¹i më réng chÕ biÕn n«ng s¶n. KÕt luËn Kinh tÕ trang tr¹i lµ b­íc ®ét ph¸ quan träng ®Ó ph¸t triÓn n«ng th«n, n«ng nghiÖp, lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ kinh tÕ hé n«ng d©n tù cÊp tù tóc sang s¶n xuÊt hµng ho¸ qui m« lín. ChØ khi nµo c¸c bµi to¸n vÒ vèn, lao ®éng, khoa häc c«ng nghÖ thÞ tr­êng ®­îc nhµ n­íc quan t©m ®óng møc h×nh thµnh mèi quan hÖ hîp t¸c bÒn v÷ng, ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn m¹nh mÏ, t¹o có kÝch cÇn thiÕt kÕt hîp n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ khoa häc, kinh tÕ trang tr¹i míi thùc sù t¹o nguån ®éng lùc m¹nh, thóc ®Èy c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n. Thay lêi kÕt, xin trÝch dÉn lêi Tæng bÝ th­ Lª Kh¶ Phiªu t¹i Héi nghÞ ®¹i biÓu n«ng d©n s¶n xuÊt - kinh doanh giái: "ViÖc x©y dùng n«ng th«n míi chñ yÕu dùa vµo søc d©n, nh­ng nhÊt thiÕt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc vai trß to lín cña nhµ n­íc trong viÖc ®Çu t­ vµ th«ng qua c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, vÊn ®Ò quan träng lµ tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch trong lÜnh vùc n«ng, l©m, ng­ nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh quèc tÕ th× nguån ®éng lùc quan träng tr­íc hÕt vÉn lµ nh÷ng lîi Ých chÝnh ®¸ng cña n«ng d©n ®­îc b¶o vÖ b»ng c¸c chÝnh s¸ch ®· ban hµnh, ®ång thêi tiÕp tôc hoµn thiÖn, x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch míi. §ã lµ nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ chÝnh s¸ch ruéng ®Êt: chøng nhËn quyÒn sö dông ruéng ®Êt æn ®Þnh l©u dµi cho hé n«ng d©n, nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch n«ng d©n lµm giµu chÝnh ®¸ng". Tµi liÖu tham kh¶o 1. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VIII. 2. NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 4 cña Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng. 3. NghÞ quyÕt sè 06 ngµy 10/11/1998 cña Bé ChÝnh trÞ. 4. NghÞ ®Þnh sè 51/1999/ND-CP cña ChÝnh phñ. 5. NghÞ ®Þnh sè 30/1998/ND-CP söa ®æi. 6. NghÞ quyÕt sè 03/2000/NQ-CP cña ChÝnh phñ. 7. B¸o c¸o vÒ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp toµn diÖn b¶o ®¶m æn ®Þnh x· héi, ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc cña Ban c¸n sù ChÝnh phñ ngµy 7/10/1998. 8. Gi¸o tr×nh kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp n«ng nghiÖp cña Tr­êng §H KTQD. 9. T¹p chÝ kinh tÕ n«ng nghiÖp sè 4/2000. 10. Xu thÕ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp thÕ giíi vµ ViÖt Nam ®Çu thÕ kû XXI. 11. Kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ViÖt Nam vµ thÕ giíi cña TrÇn §øc. 12. Nghiªn cøu kinh tÕ sè 248. Th¸ng 1/1999 13. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú CNH - H§H ë ViÖt Nam - GS.TS NguyÔn §×nh H­ng chñ biªn. 14. T¹p chÝ n«ng th«n míi - Sè 1, 2 n¨m 2000 môc lôc ch­¬ng i: C¬ së tæ chøc s¶n xuÊt vµ m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam................................................................................................1 1.Kh¸i niÖm vµ c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt.....................................................2 2.Tæ chøc s¶n xuÊt vµ vai trß tæ chøc s¶n xuÊt......................................................6 ch­¬ng ii : Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp viÖt nam hiÖn nay...............................................................................................................13 I-/ T×nh h×nh chung vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta................. 13 Chñ trang tr¹i .................................................................................................13 C¸c yÕu tè s¶n xuÊt trang tr¹i........................................................................14 II-/KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña trang tr¹i...........................................20 Ch­¬ng iii : C¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta thêi kú 2001-2005.........................................................................................31 I-/ Mét sè quan ®iÓm vµ ph­¬ng h­íng chung vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i thêi kú 2001-2005.............................................................................31 II-/ C¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn linh tÕ trang tr¹i ë viÖt nam thêi kú 2001-2005...................................................................................33 chÝnh s¸ch vèn tÝn dông........................................................................33 chÝnh s¸ch thuÕ................................. ......................................................34 chÝnh s¸ch thÞ tr­êng...............................................................................34 KÕt luËn..........................................................................................................36 tµi liÖu tham kh¶o...................................................................................37