Đề tài Tác động của dòng vốn và những giải pháp kiểm soát dòng vốn tại Việt Nam trong quá trình hội nhập

äc söû duïng noù trong caùc giao dòch thanh toaùn hoaëc cho nhöõng ngöôøi khoâng cö truù vay, töø ñoù haïn cheá moät caùch hieäu quaû vieäc caùc doøng ngoaïi teä ñoå ra nöôùc ngoaøi. - Caùc giao dòch ngoaïi hoái chæ ñöôïc cho pheùp chæ khi naøo coù söï ñoàng yù cuûa cô quan coù thaåm quyeàn vaø phaûi coù caùc giaáy tôø chöùng minh muïc ñích cuûa taøi khoaûn hieän taïi. Chính phuû coù theå ban haønh caùc ñaïo luaät taøi chính ñeå ngaên chaën tình traïng laån traùnh kieåm soaùt voán. 3.3.2.2.Caùc giaûi phaùp giaùn tieáp kieåm soaùt doøng voán ra - Moät chính saùch thueá ñaùnh treân caùc doøng voán ra ngaén haïn coù theå ñöôïc aùp duïng ñeå thay theá cho chính saùch ngaên caám tröïc tieáp leân söï ñaûo ngöôïc doøng voán, trong khi vaãn baûo ñaûm thöïc hieän nhöõng chính saùch ñaõi ngoä ñoái vôùi doøng ñaàu tö daøi haïn vaøo Vieät Nam ñuùng vôùi xu theá hoäi nhaäp. Höôùng ñi cuûa bieän phaùp naøy chính laø ngaên caûn ñöôïc doøng voán ñaàu tö ngaén haïn, höôùng caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán caùc doøng ñaàu tö daøi haïn. - Ngoaøi ra, chính phuû coù theå aùp duïng caùc khoaûn thueá tröïc tieáp ñaùnh leân caùc doøng chaûy voán xuyeân bieân giôùi: bao goàm caùc khoaûn thueá vaø caùc nghóa vuï taøi chính ñaùnh treân caùc giao dòch taøi chính xuyeân quoác gia, caùc khoaûn thu nhaäp chuyeån ra nöôùc ngoaøi cuûa nhöõng coâng daân nöôùc ngoaøi sôû höõu taøi saûn taøi chính ôû trong nöôùc. Caùc khoaûn thueá naøy laøm cho chi phí cuûa vieäc voán hoaù taøi saûn quoác teá trôû neân cao hôn, vì theá tyû suaát sinh lôïi töø hoaït ñoäng ñaàu tö naøy trôû neân thaáp hôn, töø ñoù laøm giaûm nhieät tình ñaàu cô. Caùc loaïi thueá suaát khaùc nhau ñöôïc aùp duïng cho caùc giao dòch khaùc loaïi nhau hoaëc khaùc thôøi gian ñaùo haïn. - Chính saùch ngaên chaën doøng voán ra phaûn aùnh moät söï keát hôïp cuûa caùc nhaân toá. Nhoùm nhaân toá ñaàu tieân coù lieân quan ñeán vieäc laäp keá hoaïch vaø thöïc hieän caùc bieän 76 phaùp kieåm soaùt sao cho mang laïi hieäu quaû. Nhöõng nhaân toá naøy bao goàm: Haøng loaït caùc bieän phaùp kieåm soaùt töï nhieân bao truøm toaøn boä nhöõng loã hoång tieàm taøng quan troïng trong heä thoáng; Vieäc thöïc hieän vaø baét buoäc thöïc hieän caùc bieän phaùp kieåm soaùt thoâng qua ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam coù aùp duïng kyû luaät nghieâm khaéc cho heä thoáng ngaân haøng; Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam caàn noã löïc trong vieäc truyeàn ñaït nhöõng thoâng tin veà baûn chaát cuûa caùc quy taéc kieåm soaùt ngoaïi hoái vaø laøm taêng theâm tính minh baïch vaø deã hieåu cuûa nhöõng bieän phaùp naøy… 3.3.3. Caùc giaûi phaùp höôùng ñeán moâi tröôøng ñaàu tö: OÅn ñònh kinh teá chính trò xaõ hoäi nhaèm taïo döïng nieàm tin cho caùc nhaø ñaàu tö ñoái vôùi cô cheá ñieàu haønh neàn kinh teá trong nöôùc vaø caùc chính saùch vó moâ cuûa chính phuû. Trong thôøi kyø môû cöûa hoäi nhaäp, chính phuû Vieät Nam caàn thieát laäp moät chieán löôïc ña daïng hoaù moâi tröôøng ñaàu tö trong nöôùc nhaèm khuyeán khích caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi giöõ voán laïi trong nöôùc laâu hôn, söû duïng caùc doøng voán ñaàu tö ngaén haïn, linh hoaït ñeå doøng voán naøy khoâng chuyeån veà nöôùc maø tham gia tieáp tuïc vaøo nhöõng cô hoäi ñaàu tö môùi taïi Vieät Nam, trôû thaønh doøng ñaàu tö vôùi muïc tieâu chieán löôïc daøi haïn. Moät moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi seõ laø moät “danh muïc ñaàu tö” hieäu quaû haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñieàu naøy ñoøi hoûi moät noã löïc caûi caùch haønh chính, giaûm thieåu thuû tuïc ñaàu tö, choáng tham nhuõng maïnh meõ vaø kieän toaøn boä maùy chính phuû ngaøy caøng toát hôn vôùi hieäu quaû vaø naêng suaát cao hôn. Heä thoáng taøi chính vaø ngaân haøng oån ñònh vaø phaùt trieån laø ñieàu kieän tieân quyeát cuûa moät moâi tröôøng ñaàu tö laønh maïnh, an toaøn vaø haáp daãn. Muoán vaäy chính phuû caàn phaûi coù caùc bieän phaùp kieåm soaùt doøng voán löu thoâng ra vaøo Vieät Nam, khoâng phaûi laø haïn cheá hay thuùc ñaåy maø laø phaûi naém ñöôïc söï vaän haønh cuûa caùc doøng voán naøy. Khi ñoù, keát hôïp vôùi caùc moâ hình döï baùo khuûng hoaûng taøi chính, caùc chuyeân gia kinh teá coù theå döï baùo ñöôïc caùc nguy cô ruûi ro coù theå xaûy ñeán, khaû naêng xaûy ra vaø töø ñoù ñöa ra ñöôïc caùc giaûi phaùp ñoái phoù kòp thôøi, hieäu quaû. Moïi söï vaän haønh cuûa caùc doøng voán ra vaøo Vieät Nam caàn phaûi thoâng qua heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam, chòu söï giaùm saùt cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam. Caùc giao dòch voán, giao dòch ngoaïi hoái, chuyeån tieàn veà nöôùc hay chuyeån tieàn ra nöôùc ngoaøi ñeàu phaûi thoâng qua cô cheá giaùm saùt cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam. 77 Noã löïc hoaøn thieän hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn ñeå thò truôøng naøy thöïc söï laø moät keânh thu huùt vaø kieåm soaùt voán hieäu quaû. Phaùt trieån thò tröôøng kyø haïn, nghieäp vuï thò tröôøng môû… Taêng cöôøng döï tröõ ñaày ñuû ngoaïi teä, noã löïc taêng toác trong quaù trình caûi caùch kinh teá vó moâ vaø heä thoáng taøi chính, töø ñoù cuûng coá nieàm tin cuûa caùc nhaø ñaàu tö vaøo söï ñieàu haønh cuûa chính phuû Vieät Nam. 3.4. MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP VEÀ CHÍNH SAÙCH AN TOAØN TAØI CHÍNH NHAÈM GIAÛM THIEÅU NGUY CÔ ÑAÛO NGÖÔÏC DOØNG VOÁN. 3.4.1 Chính saùch an toaøn taøi chính Moät muïc tieâu chuû yeáu cuûa chính saùch an toaøn taøi chính laø quaûn lyù nhöõng ruûi ro khaùc nhau gaén lieàn vôùi doøng voán thoâng qua kieåm soaùt voán. Caùc bieän phaùp kieåm soaùt voán ñaët troïng taâm vaøo caùc loaïi giao dòch cuï theå vaø coá gaéng quaûn lyù vaø giaûm thieåu ruûi ro baèng caùch gaây aûnh höôûng ñeán thaønh phaàn vaø khoái löôïng cuûa nhöõng giao dòch naøy ñöôïc goïi laø chính saùch kieåm soaùt voán an toaøn. Moät soá chính saùch an toaøn taøi chính maø caùc nöôùc ñaõ söû duïng ñoù laø haïn cheá veà soá löôïng doøng voán vaø aùp duïng moät cô cheá goïi laø thueá Tobin. Ñoäng cô noåi baät cuûa kieåm soaùt voán laø do caùc vaán ñeà thuoäc veà kinh teá vó moâ, chuû yeáu laø ñieàu tieát caû hai, ñoù laø chính saùch tieàn teä laãn muïc tieâu cuûa chính saùch tyû giaù. Moät phöông phaùp khaùc quaûn lyù ruûi ro cuûa doøng voán khoâng phaûi laø coá gaéng kieåm soaùt doøng voán ñoù moät caùch tröïc tieáp maø laø haïn cheá tính deã bò toån thöông cuûa neàn kinh teá ñoái vôùi nhöõng ruûi ro gaén lieàn vôùi nhöõng doøng voán nhö vaäy. Nhöõng chính saùch an toaøn taøi chính ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc ñònh cheá taøi chính coù theå ñoùng goùp vaøo muïc tieâu naøy baèng caùch gaây aûnh höôûng leân nhöõng hoaït ñoäng ruûi ro cuûa caùc ñònh cheá taøi chính naøy vaø baèng caùch ñoù caûi thieän söùc maïnh cuûa heä thoáng taøi chính ñoái vôùi caùc cuù soác beân ngoaøi. Moät soá nöôùc ñaõ nhaän thöùc ñöôïc ñieàu naøy vaø thöïc hieän töøng böôùc cuûng coá cô cheá giaùm saùt ngaân haøng ñeå ñoái phoù vôùi caùc doøng voán (ví duï ôû Argentina, Chile, AÁn Ñoä). Nhöng chæ ñeán nhöõng naêm gaàn ñaây, vai troø mang tính quyeát ñònh cuûa nhöõng chính saùch an toaøn taøi chính trong vieäc quaûn lyù ruûi ro vaø quaûn lyù caùc toå chöùc taøi chính trung gian môùi ñöôïc coâng nhaän moät caùch roäng raõi. Nhöõng am hieåu veà caùc chính saùch an toaøn taøi chính ñaõ aûnh höôûng ñeán thaønh quaû kinh teá vó moâ nhö theá naøo vaãn coøn ôû giai ñoaïn thaêm doø vaø caùc phaân tích thoáng keâ vaø kinh teá löôïng nhöõng moái lieân heä nhö 78 vaäy vaãn coøn laø treân lyù thuyeát. Vì theá, toâi chæ neâu leân moät soá vaán ñeà quan troïng cuûa chính saùch an toaøn taøi chính hôn laø ñi ñeán nhöõng keát luaän cuoái cuøng. 3.4.2 Noäi dung cuûa chính saùch an toaøn taøi chính trong quaù trình hoäi nhaäp Caùc loaïi ruûi ro cuûa doøng voán quoác teá veà cô baûn cuõng gioáng vôùi ruûi ro cuûa nhöõng giao dòch noäi ñòa nhöng coù phaïm vi roäng hôn. Nhieàu trong soá nhöõng ruûi ro naøy lieân quan ñeán vieäc söû duïng ngoaïi hoái nhöng moät soá loaïi khaùc xuaát phaùt töø söï khaùc bieät trong chính saùch cuûa caùc nöôùc. Caùc quy taéc veà chính saùch an toaøn taøi chính coù tính thöïc tieãn cao laø höôùng vaøo quaûn lyù nhöõng ruûi ro taêng theâm tieàm aån trong doøng voán quoác teá baèng caùch haïn cheá nhöõng ruûi ro tyû giaù cuûa caùc ñònh cheá taøi chính so vôùi khaû naêng quaûn lyù vaø chòu ñöïng ruûi ro cuûa caùc ñònh cheá naøy. Nhö vaäy, trong khi caùc qui taéc khoâng nhaèm vaøo doøng voán moät caùch tröïc tieáp, thì chuùng coù theå aûnh höôûng ñeán khoái löôïng, keát caáu vaø tính bieán ñoäng cuûa doøng voán. Nhöõng qui taéc nhö vaäy bao goàm vieäc taêng cöôøng giaùm saùt, coâng khai thoâng tin, laäp baùo caùo, giôùi haïn caùc chæ soá taøi chính vaø phaân loaïi caùc khoaûn cho vay, ñaùnh giaù taøi saûn, laäp döï phoøng, nhöõng chuaån möïc lieân quan ñeán tình hình quaûn lyù ruûi ro noäi boä moät caùch chaéc chaén vaø heä thoáng keá toaùn - kieåm toaùn. Nhöõng tieâu chuaån an toaøn taøi chính caàn phaûi höôùng moät söï chuù yù ñaëc bieät ñeán heä thoáng ngaân haøng do vai troø to lôùn cuûa ngaân haøng trong vieäc cung caáp tín duïng, vò trí trung taâm cuûa ngaân haøng trong heä thoáng thanh toaùn, ñoøn caân nôï cao cuûa ngaân haøng, söï maát caân ñoái trong tính thanh khoaûn cuûa taøi saûn vaø vaø khaû naêng traû nôï cuûa ngaân haøng. Doøng voán vaøo cuõng thöôøng ñöôïc haáp thuï thoâng qua heä thoáng ngaân haøng vaø söï ñaûo ngöôïc cuûa doøng voán gaén lieàn vôùi moät cuoäc khuûng hoaûng ngaân haøng neáu ngaân haøng khoâng ñöôïc chuaån bò moät caùch ñaày ñuû. Kinh nghieäm gaàn ñaây ôû Chaâu AÙ ñaõ laøm noåi baät tính deã bò toån thöông coù theå gia taêng nhö theá naøo döôùi moät cô cheá keùm an toaøn veà maët taøi chính(Balino - 1999). Doøng voán chaûy vaøo khu vöïc ngaân haøng ñaõ boâi trôn söï môû roäng tín duïng moät caùch nhanh choùng, vôùi heä thoáng ngaân haøng ngaøy caøng bieåu loä ruûi ro ngoaïi hoái vaø ruûi ro tín duïng cuõng nhö nhöõng maát caân ñoái veà thôøi haïn trong vò theá ngoaïi hoái. Do caùc ngöôøi ñi vay khoâng ñaûm baûo doøng thu ngoaïi teä moät caùch oån ñònh neân ñaõ gaây ra nhöõng vaán ñeà traàm troïng khi ñoàng tieàn baét ñaàu maát giaù. Noùi chung, toác ñoä taêng tröôûng nhanh cuûa taøi saûn cuõng gaây caêng thaúng cho khaû naêng cuûa ngaân haøng trong vieäc ñaùnh giaù ruûi ro moät caùch ñaày ñuû. Nhöõng quy taéc vaø cô cheá giaùm saùt an toaøn taøi chính maø coù leõ ñaõ laøm giaûm nheï 79 vaán ñeà naøy ñaõ coù nhöõng thieáu soùt nghieâm troïng lieân quan ñeán vieäc maát caân ñoái veà thôøi haïn trong vò theá ngoaïi hoái. Trong caùc hoäi thaûo quoác teá ñaõ ñeà caäp ñeán nhieàu veà nhöõng nguyeân taéc giaùm saùt vaø nhöõng quy taéc an toaøn taøi chính, phaûn aùnh moái quan taâm vaø hoaøi nghi cao ñoä veà doøng voán quoác teá, caùc tieâu chuaån vaø giaûi phaùp ñöôïc caäp nhaät ñeå phaûn aùnh nhöõng ruûi ro ôû caùc ñònh cheá ngaân haøng veà doøng voán quoác teá. UÛy ban Basel ñaõ ñöa ra nhöõng söûa ñoåi ñoái vôùi quy cheá voán phaùp ñònh, phaùt trieån nhöõng phöông phaùp luaän veà quaûn trò ruûi ro tín duïng, ruûi ro laõi suaát vaø moâ hình hoùa moái quan heä giöõa caùc ngaân haøng vôùi nhöõng ñònh cheá taøi chính söû duïng ñoøn caân nôï cao (quyõ phoøng ngöøa), nhöõng thoâng leä phoå bieán veà keá toaùn caùc khoaûn cho vay vaø coâng khai ruûi ro tín duïng, tính minh baïch cuûa ngaân haøng, heä thoáng kieåm soaùt noäi boä vaø quaûn trò ruûi ro kinh doanh. UÛy ban Basel cuõng ban haønh nhöõng taøi lieäu veà caùc thuû tuïc phaùp lyù vaø nhöõng nguyeân taéc giaùm saùt cô sôû nöôùc ngoaøi cuûa ngaân haøng, doøng thoâng tin giöõa ngaân haøng vaø caùc cô quan giaùm saùt ngaân haøng vaø moái quan heä giöõa cô quan giaùm saùt ngaân haøng vôùi coâng ty kieåm toaùn beân ngoaøi. 3.4.3 Chính saùch an toaøn taøi chính ñoái vôùi caùc ñònh cheá taøi chính Vieät Nam trong quaù trình töï do hoùa taøi khoaûn voán Maëc duø hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá cuûa caùc ñònh cheá taøi chính trung gian cuûa Vieät Nam coøn ôû möùc ñoä thaáp, nhöng ruûi ro khoâng vì theá laïi thaáp ñi. Ñeå thöïc hieän chính saùch n toaøn taøi chính, chính phuû Vieät Nam caàn chuù yù moät soá ñieåm sau: • Chính phuû caàn phaûi baét buoäc caùc ñònh cheá taøi chính Vieät Nam coù caùc giao dòch quoác teá coù ñaày ñuû xeáp haïng tín nhieäm cuûa caùc coâng ty xeáp haïng tín nhieäm noåi tieáng veà ñaùnh giaù ruûi ro ñoái ngoaïi. Caùc tieâu chuaån naøy seõ ñöôïc söû duïng ñeå thieát laäp tyû troïng ruûi ro ñoái vôùi ngöôøi ñi vay. Theo thoûa thuaän 1988 vaø sau ñoù söûa ñoåi vaø boå sung thì tyû troïng ruûi ro chuû quyeàn chuû yeáu döïa vaøo nöôùc ñoù coù laø thaønh vieân cuûa OECD hay khoâng. Baûn döï thaûo cuõng ñeà nghò raèng chæ nhöõng nöôùc naøy haàu heát laø coù ñuû tö caùch coù tyû troïng ruûi ro zero vôùi tyû troïng ruûi ro gia taêng trong nhöõng giai ñoaïn leân ñeán 150% ñoái vôùi nhöõng yeâu caàu nhöõng nöôùc vôùi möùc xeáâp haïng B hoaëc thaáp hôn. • Tröôùc khi thöïc hieän giao dòch vôùi nhöõng ñònh cheá coù ñoøn caân nôï cao, caùc ñònh cheá taøi chính neân thieát laäp nhöõng chính saùch roõ raøng ñeå quaûn lyù quan heä giöõa ngaân haøng vôùi nhöõng ñònh cheá naøy thích hôïp vôùi toaøn boä chieán löôïc ruûi ro tín 80 duïng. Nhöõng tieán trình quaûn lyù ruûi ro thöïc söï tinh xaûo caàn thích hôïp ñeå nhaän daïng vaø ño löôøng nhöõng ruûi ro ñaëc thuø cuûa nhöõng ñònh cheá coù ñoøn caân nôï cao, ñaëc bieät laø nhöõng ruûi ro xaûy ra vôùi coâng cuï phaùi sinh. • Nhöõng giôùi haïn tín duïng toång theå caàn ñöôïc thieát laäp. Vaán ñeà vaät theá chaáp, döï phoøng söï ruùt voán sôùm cuõng neân caân nhaéc khaû naêng cuûa nhöõng ñònh cheá coù ñoøn caân nôï cao ñoái vôùi nhöõng chieán löôïc giao dòch thay ñoåi moät caùch nhanh choùng. • Ngoaøi ra, nhöõng thoâng leä keá toaùn phoå bieán veà caùc khoaûn cho vay, coâng khai ruûi ro tín duïng, tính minh baïch cuûa caùc ñònh cheá taøi chính, vaø nhöõng vaán ñeà coù lieân quan cuõng seõ giuùp giaûm nheï ruûi ro gaén lieàn vôùi doøng voán quoác teá. UÛy ban Basel gaàn ñaây ñaõ phaùt haønh moät taøi lieäu coù lieät keâ danh saùch 26 thoâng leä keá toaùn cho vay vaø phaân bieät nhaïy caûm ruûi ro tín duïng. Nhöõng thoâng leä ñaõ ñöôïc ñeà xuaát phaûn aùnh nhöõng nhaän xeùt raèng caùc tieâu chuaån voán phaùp ñònh khoâng roõ raøng vaø vieäc quaûn lyù ruûi ro ñaõ bò suy yeáu moät caùch nghieâm troïng, neáu caùc khoaûn cho vay khoâng ñöôïc ñaùnh giaù moät caùch ñuùng ñaén vaø nhöõng toån thaát caùc khoaûn cho vay khoâng ñöôïc nhaän thöùc vaø döï phoøng moät caùch ñaày ñuû trong baûng caân ñoái keá toaùn cuûa caùc ñònh cheá taøi chính. Trong nhöõng neàn kinh teá phaùt trieån, caùc tieâu chuaån naøy khaù toát nhöng khoâng deã daøng chuyeån giao sang nhöõng nöôùc coù cô sôû haï taàng veà taøi chính vaø phaùp lyù keùm phaùt trieån. Trong nhöõng nöôùc nhö theá, nhöõng phöông phaùp mang tính chaát cô hoïc hôn döïa vaøo tieâu chuaån soá löôïng ñôn giaûn coù leõ laø thích hôïp hôn. 81 KEÁT LUAÄN Söï di chuyeån voán giöõa caùc quoác gia ngaøy caøng ñöôïc töï do hoaù trong thôøi gian qua ñaõ ñem laïi lôïi ích cho toaøn boä neàn kinh teá theá giôùi, caû nhöõng nöôùc cung caáp laãn nhöõng nöôùc tieáp nhaän voán. Caùc doøng voán naøy ñöôïc xem laø ñoäng löïc mang laïi söï taêng tröôûng kinh teá thaàn kyø ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån vaø caùc neàn kinh teá môùi noåi. Töông tö nhö maäu dòch töï do, hoäi nhaäp taøi chính mang laïi cho Vieät Nam nhöõng lôïi ích tieàm taøng raát to lôùn bao goàm lôïi ích töø hoïc taäp kinh nghieäm quaûn lyù, caïnh tranh cao vaø saâu hôn, thuùc ñaåy vieäc caûi thieän khuoân khoå phaùp lyù vaø theå cheá. Tuy nhieân söï gia taêng hoäi nhaäp taøi chính seõ gaây neân maát oån ñònh thò tröôøng taøi chính, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc quoác gia coù chính saùch taøi khoùa yeáu, heä thoáng ngaân haøng ñöôïc baûo veä quaù möùc caàn thieát hoaëc quaûn lyù toài vaø thò tröôøng voán noäi ñòa laïi keùm phaùt trieån nhö Vieät Nam. Duø vaäy ñeå coù theå thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, taêng cöôøng naêng löïc caïnh tranh cuûa haøng hoaù, goùp phaàn naâng cao vò trí cuûa Vieät Nam treân tröôøng quoác teá, chuùng ta caàn phaûi noã löïc vöôït qua nhöõng khoù khaên ñeå tieán tôùi hoäi nhaäp vaø hoäi nhaäp coù hieäu quaû. Theo döï baùo cuûa Boä Keá Hoaïch vaø Ñaàu Tö thì khaû naêng huy ñoäng nguoàn voán cho ñaàu tö phaùt trieån naêm 2005 vaøo khoaûng 295 – 310 nghìn tyû ñoàng, töông ñöông 18 – 19 tyû USD, taêng 18,5% - 24,5% so vôùi naêm 2004. Trong ñoù voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi khoaûng 44 – 47 nghìn tyû ñoàng (khoaûng 2,7 – 2,9 tyû USD), chieám khoaûng 16% toång nguoàn voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi; voán töø ngaân saùch nhaø nöôùc khoaûng 67 – 72 nghìn tyû ñoàng, chieám 23% toång nguoàn; voán tín duïng khoaûng 30 – 32 nghìn tyû ñoàng chieám 10% toång nguoàn. Döï kieán voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn vaøo lónh vöïc kinh teá chieám khoaûng 70%, lónh vöïc xaõ hoäi 26%, caùc lónh vöïc khaùc 4%. Ñieàu naøy cho thaáy nhu caàu voán ñeå phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, caûi thieän keát caáu haï taàng, taïo tieàn ñeà ñeå ñaåy maïnh quaù trình coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc ôû Vieät Nam laø raát lôùn. Ñöùng tröôùc yeâu caàu phaûi huy ñoäng toái ña moïi nguoàn löïc ñeå phaùt trieån kinh teá ñoàng thôøi baûo ñaûm söï oån ñònh cuûa thò tröôøng taøi chính, caùc nhaø laøm chính saùch cuûa Vieät Nam seõ phaûi caân nhaéc khi thöïc hieän keát hôïp caùc bieän phaùp khuyeán khích caùc doøng voán ít bieán ñoäng nhö doøng voán ñaàu tö tröïc tieáp chaûy vaøo, ñoàng thôøi kieåm soaùt caùc doøng voán nhaïy caûm, deã bieán ñoäng nhö doøng voán ñaàu tö giaùn tieáp. Kieåm soaùt voán trong hoaøn caûnh nhö theá naøy seõ khoâng coøn laø aùp duïng nhöõng bieän phaùp haønh chính cöùng nhaéc, khoâ khan, gaây maát loøng caùc nhaø ñaàu tö maø noù seõ trôû neân khoa hoïc hôn, uyeån chuyeån hôn, khoâng laøm moâi tröôøng ñaàu tö ôû Vieät Nam maát ñi söï haáp daãn voán coù 82 PHUÏ LUÏC 1: XU HÖÔÙNG VAØ THAØNH PHAÀN DOØNG VOÁN TAÏI MOÄT SOÁ QUOÁC GIA ÑANG PHAÙT TRIEÅN. Söï di chuyeån voán giöõa caùc quoác gia ngaøy caøng ñöôïc töï do hoaù trong thôøi gian qua ñaõ ñem laïi lôïi ích cho toaøn boä neàn kinh teá theá giôùi, caû nhöõng nöôùc cung caáp laãn nhöõng nöôùc tieáp nhaän voán. Caùc doøng voán naøy ñöôïc xem laø ñoäng löïc mang laïi söï taêng tröôûng kinh teá thaàn kyø ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån vaø caùc neàn kinh teá môùi noåi. Haõy cuøng xem xeùt xu höôùng vaø thaønh phaàn cuûa doøng voán taïi moät soá quoác gia ñieån hình, nhöõng nöôùc coù vò trí ñòa lyù gaàn guõi vôùi Vieät Nam, coù moät soá neùt töông ñoàng trong ñôøi soáng vaên hoaù xaõ hoäi vaø coù cuøng moät xuaát phaùt ñieåm trong noã löïc phaùt trieån kinh teá. 1. Xu höôùng vaø thaønh phaàn doøng voán ôû Haøn Quoác Quoác gia naøy baét ñaàu chöùng kieán moät laøn soùng voán vaøo trong naêm 1991. Cheânh leäch lôùn giöõa laõi suaát ôû thò tröôøng taøi chính trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi cuøng vôùi nhöõng trieån voïng ñaày höùa heïn ñaõ bieán Haøn Quoác trôû thaønh moät trong nhöõng thò tröôøng haáp daãn nhaát trong soá caùc thò tröôøng môùi noåi ñoái vôùi nhöõng nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Vieäc baõi boû kieåm soaùt taøi khoaûn voán cuûa chính phuû ñaõ khôi daäy luoàng voán vaøo coù qui moâ. Toång voán thuaàn vaøo trong nhöõng naêm 1990 – 1994 laø 32,1 tyû USD, hôn gaáp 10 laàn toång voán vaøo caû thaäp nieân 80. Neáu xeùt veà qui moâ kinh teá, soá voán naøy töông ñoái nhoû hôn so vôùi nhöõng nöôùc Ñoâng AÙ khaùc. Thaëng dö taøi khoaûn voán giöõa naêm 1990 vaø 1994 bình quaân chæ 2%GDP, so vôùi 10,6% GDP ôû Thaùi Lan, 9,3% ôû Malaysia, vaø 4,9% ôû Indonesia. Söï khaùc bieät naøy moät phaàn laø do kieåm soaùt hoaït ñoäng voán ôû Haøn Quoác chaët cheõ. Tuy nhieân caùi chính laø do thaâm huït taøi khoaûn vaõng lai töông ñoái nhoû, hay noùi caùch khaùc möùc cheânh leäch tieát kieäm vaø ñaàu tö ôû Haøn Quoác nhoû hôn so vôùi caùc nöôùc kia. Trong nhöõng naêm 1990 voán vaøo chuû yeáu ôû Haøn Quoác laø voán ñaàu tö giaùn tieáp. Ñaàu tö giaùn tieáp thuaàn taêng töø 29 trieäu USD trong naêm 1989 leân 3,2 tyû USD naêm 1991, vaø cao ñieåm ôû möùc 11 tyû USD trong naêm 1993. Coäng doàn trong nhöõng naêm 1991 – 1994 laø 27,2 tyû USD, baèng 88% toång voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo cuøng kyø. 83 Hình 1.1 : Xu höôùng vaø thaønh phaàn doøng voán vaøo Haøn Quoác Tyû USD Naêm Vay daøi haïn ToångFDI FPI Nguoàn: Managing Foreign Capital Flows: The Experiences of Korea, ThaiLan, Malaysia, Indonesia - Yung Chul Park vaø Chi-Young Song, thaùng 5 naêm 1996 Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI) laø nguoàn voán chuû ñaïo trong nöõa sau thaäp nieân 80, cao ñieåm laø naêm 1991. Nöõa ñaàu thaäp nieân 90 Haøn Quoác trôû neân ít haáp daãn hôn ñoái vôùi ñaàu tö cuûa caùc coâng ty nöôùc ngoaøi do chi phí saûn xuaát taêng leân nhieàu. Nhöõng khoaûn vay daøi haïn nöôùc ngoaøi ñöôïc coi laø voán ra thuaàn vì vaãn tieáp tuïc hoaøn daàn nôï. Taêng ñaàu tö giaùn tieáp trong thaäp nieân 90 chuû yeáu do nôùi loûng nhöõng qui taéc phaùt haønh traùi phieáu nöôùc ngoaøi do nhöõng coâng ty trong nöôùc ñaûm nhieäm vaø vieäc môû thò tröôøng chöùng khoaùn Haøn Quoác. Vieäc giaûm laõi suaát thò tröôøng theá giôùi do suy thoaùi kinh teá ôû nhöõng nöôùc phaùt trieån ñaõ thuùc ñaåy caùc coâng ty vaø ngaân haøng Haøn Quoác huy ñoäng voán saün coù ôû nöôùc ngoaøi vaø thò tröôøng voán quoác teá coù laõi suaát thaáp hôn. Cuøng luùc ñoù, laõi suaát thaáp ôû nhöõng nöôùc coâng nghieäp ñaõ khuyeán khích maïnh meõ caùc nhaø ñaàu tö quoác teá gia taêng naém giöõ chöùng khoaùn cuûa mình ôû nhöõng thò tröôøng môùi noåi, trong ñoù coù Haøn Quoác. Vieäc khai tröông thò tröôøng chöùng khoaùn Haøn Quoác vaøo thaùng 1/1992 ñaõ taêng nhanh voán vaøo, nhöng phaùt haønh chöùng khoaùn ôû thò tröôøng taøi chính quoác teá vaãn ñoùng vai troø quan troïng. Töø quùi I/1992 ñeán quí III/1995, voán coäng doàn coù lieân quan ñeán vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi do coâng ty vaø ngaân haøng noäi ñòa ñaûm nhaän leân tôùi 19 tyû USD, tính ra xaáp xæ 62% toång voán ñaàu tö giaùn tieáp. 84 Nhìn chung duø thò tröôøng chöùng khoaùn Haøn Quoác toû ra yeáu keùm, vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn vaãn chieám öu theá vaøo nhöõng naêm 1994 -1995. 2. Xu höôùng vaø thaønh phaàn doøng voán ôû Thaùi Lan Thaùi Lan ñaõ chöùng kieán moät söï gia taêng lôùn veà voán vaøo khoaûng naêm 1988. Voán vaøo thuaàn taêng töø 1 tyû USD naêm 1987 ñeán 3 tyû USD naêm 1988 vaø taêng ñoät ngoät naêm 1993 laø 14 tyû USD. Coäng tích luõy voán thuaàn vaøo seõ leân tôùi 66 tyû USD ôû giai ñoaïn 1988 – 1994, gaáp hôn 8 laàn soá coäng tích luõy trong giai ñoaïn 1980 -1987. Hình 1.2 : Xu höôùng vaø thaønh phaàn doøng voán vaøo Thaùi Lan Tyû USD Naêm Vay daøi haïn ToångFDI FPI OFI Nguoàn: Managing Foreign Capital Flows: The Experiences of Korea, ThaiLan, Malaysia, Indonesia - Yung Chul Park vaø Chi-Young Song, 5/1996 Hình 1.2 moâ taû xu höôùng doøng voán vaøo theo töøng loaïi: khoaûn vay daøi haïn, FDI, ñaàu tö giaùn tieáp vaø loaïi ñaàu tö khaùc cuûa nöôùc ngoaøi (OFI), chöùng toû raèng OFI (toång doøng voán vay ngaén haïn cuûa ngaân haøng thöông maïi vaø taøi khoaûn tieàn göûi cuûa nhöõng ngöôøi khoâng cö truù baèng bath) laø doøng voán vaøo chuû yeáu (tröø naêm 1991). Doøng voán naøy ñaõ taêng moät caùch ñaùng keå vaøo naêm 1988 do taêng maïnh taøi khoaûn tieàn göûi cuûa nhöõng ngöôøi khoâng cö truù baèng ñoàng bath töø naêm 1994 vaø ñaëc bieät taêng maïnh nhöõng naêm 1991-1993, chieám 70% doøng voán tích luõy OFI nhöõng naêm 91 – 93. Moät phaàn do chính phuû Thaùi Lan ñöa ra laõi suaát cao hôn caùc nöôùc coâng nghieäp vaø cho pheùp caùc nhaø xuaát khaåu nhaän tieàn töø taøi khoaûn cuûa nhöõng ngöôøi khoâng cö truù baèng ñoàng bath. Caùc nhaø xuaát khaåu nöôùc ngoaøi coù xu höôùng nhaän tieàn töø taøi khoaûn cuûa ngöôøi daân khoâng cö truù baèng ñoàng bath ñeå haïn cheá ruûi ro tyû giaù. Theâm vaøo ñoù nhöõng nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi söû duïng taøi khoaûn naøy laøm moät nôi thu hoài voán tröôùc khi ñem ñaàu tö vaøo loaïi 85 hình khaùc, ñaëc bieät laø ñaàu tö giaùn tieáp, do thò tröôøng chöùng khoaùn Thaùi Lan ñang coù nhöõng böôùc caûi tieán. Vaøo naêm 1994, voán vay ngaén haïn cuûa ngaân haøng thöông maïi gia taêng do coù söï thieát laäp theå thöùc thanh toaùn quoác teá ôû Bangkok trong naêm 1993 ñaõ lyù giaûi ñöôïc haàu heát löôïng voán vaøo OFI. FDI giaûm töø ñænh cao 2,4 tyû USD naêm 1990. Cô sôû haï taàng ngheøo naøn laø lyù do quan troïng laøm tieàm naêng cuûa ñaàu tö giaûm xuoáng. FDI coù xu höôùng giaûm treân toaøn caàu trong nhöõng naêm 1990-1991, söï caïnh tranh maõnh lieät giöõa caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö Trung Quoác, Vieät Nam, vaø AÁn Ñoä chæ laø nhöõng nguyeân nhaân phuï maø thoâi. Nhìn chung chæ coù Malaysia do coù cô sôû haï taàng töông ñoái toát vaø nhaân löïc laønh ngheà hôn ñoâi chuùt neân ñaõ duy trì ñöôïc voán FDI laøm vai troø chuû ñaïo maëc duø coøn coù nhieàu yeáu toá baát lôïi. Cheânh leäch cao veà laõi suaát ñaõ ñaåy maïnh voán vay daøi haïn nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät trong nhöõng naêm 1989-1991. Ñaàu tö giaùn tieáp taêng maïnh vaøo nhöõng naêm 1993, nhaûy voït töø 750 trieäu USD naêm 1992 ñeán 5,5 tyû USD naêm 1993, chieám treân 1/3 toång voán thuaàn vaøo. Vieäc taêng maïnh ñaàu tö giaùn tieáp do coù söï ñoåi môùi loøng tin vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn cuûa caùc nhaø ñaàu tö sau cuoäc toång tuyeån cöû thaùng 9 naêm 1992, cheânh leäch cao veà laõi suaát giöõa Thaùi Lan vaø caùc nöôùc coâng nghieäp, cuøng vôùi vieäc oån ñònh ñoàng bath. Xu höôùng ñaàu tö maïnh treân toaøn caàu cuûa caùc nhaø ñaàu tö theo theå cheá nhaèm vaøo nhöõng thò tröôøng môùi noåi cuõng laø moät nguyeân nhaân quan troïng. Vaøo naêm 1994, ñaàu tö giaùn tieáp giaûm maïnh vì laõi suaát taêng ôû caùc nöôùc coâng nghieäp laøm thu heïp cheânh leäch laõi suaát. 3. Xu höôùng vaø thaønh phaàn doøng voán ôû Malaysia : ÔÛ Malaysia doøng voán vaøo baét ñaàu taêng töø möùc voán ra 0,9 tyû USD cuûa naêm 1988 leân ñeán 1,3 tyû USD voán vaøo naêm 1989, taêng voït leân 4,7 tyû USD naêm 1991 roài 16,9 tyû USD naêm 1993. Coäng doàn voán vaøo trong nhöõng naêm 1989-1993 leân ñeán 26 tyû USD, so vôùi 17 tyû USD trong caû thaäp nieân 80. 86 Hình 1.3 : Xu höôùng vaø thaønh phaàn doøng voán vaøo Malaysia Tyû USD Naêm Vay daøi haïn Toång FDI OFI Nguoàn: Managing Foreign Capital Flows: The Experiences of Korea, ThaiLan, Malaysia, Indonesia - Yung Chul Park vaø Chi-Young Song, thaùng 5 naêm 1996 Hình 1.3 cho thaáy khuynh höôùng khoaûn vay daøi haïn, voán FDI vaø voán OFI ôû Malaysia, chöùng toû FDI laø doøng voán vaøo chuû yeáu nöõa sau thaäp nieân 80 vaø ñeán naêm 1992, tính xaáp xæ 86% toång doøng voán vaøo thuaàn nhöõng naêm 1989-1992. Taêng tröôûng kinh teá nhanh vaø lieân tuïc cuøng vôùi nhöõng nguyeân taéc kinh teá cô baûn hôïp lyù laø nhaân toá chính cho vieäc ñöa FDI ñi ñuùng höôùng trong giai ñoaïn naøy; baõi boû quy ñònh cuûa voán FDI vaø ñöa ra nhöõng nhaân toá khuyeán khích cuõng goùp phaàn vaøo vieäc gia taêng naøy. Malaysia ñaõ huûy boû hoaëc nôùi loûng nhöõng haïn cheá veà sôû höõu ngöôøi nöôùc ngoaøi vaø caùc loaïi voán FDI cuõng nhö vieäc ñôn giaûn hoaù nhöõng thuû tuïc phaùp ñònh. Chính saùch thueá öu ñaõi, keå caû mieãn tröø thueá thu nhaäp doanh nghieäp ôû moät soá tröôøng hôïp. Nhöõng yeáu toá beân ngoaøi keå caû taêng giaù ñoàng yeân lieân tuïc vaø taêng nhanh chi phí nhaân coâng ôû nhöõng nöôùc coâng nghieäp môùi (NIEs) gaàn ñaây laø nhöõng lyù do giaûi thích cho doøng voán vaøo Malaysia. Theo hình treân, doøng voán OFI ñeán naêm 1990 khoâng ñaùng keå, noù baét ñaàu gia taêng moät caùch ñaùng keå vaøo naêm 1991 vaø 1993, vöôït quaù doøng voán FDI. ÔÛ Malaysia OFI bao goàm caû doøng voán ñaàu tö giaùn tieáp vaø nhöõng khoaûn nôï ngaén haïn beân ngoaøi cuûa ngaân haøng thöông maïi, nhöõng khoaûn nôï ngaén haïn ñeàu coù lieân quan ñeán doøng voán vay ngaén haïn vaø taøi khoaûn ñoàng ringgit cuûa ngöôøi daân khoâng cö truù. OFI ñaït 5,3 tyû USD vaøo naêm 1993, gaáp treân 2,5 laàn so vôùi naêm 1992. Hay noùi caùch khaùc trong naêm 1993, sai soá 4 tyû USD cuûa taøi khoaûn voán lôùn hôn raát nhieàu laàn so vôùi nhöõng naêm tröôùc ñaây. 87 Voán ñaàu tö giaùn tieáp vaø voán vay cuûa ngaân haøng ngoaïi thöông taêng do coù söï cheânh leäch lôùn giöõa laõi suaát nöôùc ngoaøi vaø laõi suaát noäi ñòa, nhöõng trieån voïng ñaày höùa heïn cuûa kinh teá Malaysia vaø thaønh coâng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn noäi ñòa phaàn naøo coù lieân quan ñeán tö nhaân hoaù doanh nghieäp nhaø nöôùc vaøo ñaàu naêm 1994, chính phuû Malaysia thöïc thi nhieàu bieän phaùp haønh chính nhaèm haïn cheá voán ñaàu cô ngaén haïn. Cuoái cuøng voán OFI ñöôïc coi laø doøng voán ra thuaàn lôùn. 4. Xu höôùng vaø thaønh phaàn doøng voán ôû Indonesia Indonesia chöùng kieán doøng voán vaøo coù qui moâ baét ñaàu töø naêm 1990, taêng töø 3,6 tyû USD naêm 1989 leân 6,8 tyû USD naêm 1990 roài 7,1 tyû USD naêm 1992. Coäng tích luõy töø naêm 1990 ñeán 1994 laø 34 tyû USD, so vôùi 25 tyû USD giai ñoaïn 1982-1989. Khoaûn vay daøi haïn laø daïng voán vaøo chuû yeáu suoát thaäp nieân 80 cho ñeán naêm 1993 (hình 1.4). Vaøo nhöõng naêm 1990-1993 khoaûn vay naøy leân ñeán 16 tyû USD, töông öùng 57% toång voán thuaàn vaøo trong cuøng giai ñoaïn. Trong ñoù haàu heát voán vay cuûa thaäp nieân 80 cuûa khu vöïc coâng, möùc voán vay cuûa coâng ty tö nhaân vaø ngaân haøng chæ taêng maïnh töø naêm 1990. Trong giai ñoaïn 1990-1993 doøng voán vaøo thuaàn do caùc khoaûn vay daøi haïn cuûa khu vöïc coâng vaø tö taêng theo thöù töï 12,4 tyû USD vaø 3,3 tyû USD, töông öùng vôùi 0,5 tyû USD vaø 2,2 tyû USD vaøo nhöõng naêm 1982-1989. Baõi boû möùc traàn ñoái vôùi voán vay cuûa ngaân haøng ngoaïi thöông trong naêm 1989 vaø taêng laõi suaát noäi ñòa vaøo ñaàu thaäp nieân 90 laø nhöõng nhaân toá chính laøm gia taêng voán vay tö nhaân. Ñöa ra theå thöùc hoaùn ñoåi vôùi ngaân haøng Indonesia, ngaân haøng trung öông cuõng laø nhöõng nhaân toá höõu hieäu cho vaán ñeà naøy. Hình 1.4 : Xu höôùng vaø thaønh phaàn doøng voán vaøo Indonesia Tyû USD Naêm Vay daøi haïn Toång FDI FPI 88 Nguoàn: Managing Foreign Capital Flows: The Experiences of Korea, ThaiLan, Malaysia, Indonesia - Yung Chul Park vaø Chi-Young Song, thaùng 5 naêm 1996 AÛnh höôûng khoaûn vay daøi haïn cuûa Indonesia lôùn hôn cuûa Haøn Quoác, Malaysia vaø Thaùi Lan. Hoäi nhaäp thò tröôøng voán quoác teá cuûa Indonesia bò haïn cheá do ñaùnh giaù thaáp möùc ñoä tín nhieäm cuûa caùc coâng ty trong nöôùc. Baõi boû quy ñònh cuûa doøng voán FDI vaø trieån voïng neàn kinh teá ñöôïc caûi thieän ñaõ giuùp Indonesia gia taêng voán ñaàu tö FDI. Tuy vaäy, Indonesia ñaõ khoâng theå ñaït ñeán möùc ñuû FDI ñeå trang traõi khoaûng troáng giöõa cheânh leäch tieát kieäm vaø ñaàu tö nhö caùc nöôùc khaùc ôû Ñoâng AÙ, ví duï nhö Malaysia hay Haøn Quoác. Chính vì cô sôû haï taàng ngheøo naøn vaø nhaân löïc chaát löôïng thaáp neân Indonesia phaûi döïa vaøo nhöõng khoaûn vay coù söï baûo trôï cuûa chính phuû. Ñieàu naøy cuõng töông töï cho Philippin, trong nhöõng thaùng gaàn ñaây chính phuû Philippin ñaõ khuyeán caùo veà nguy cô vôõ nôï cuûa nöôùc naøy. Tuy nhieân, tyû leä khoaûn vay so vôùi toång voán coøn giaûm trong thaäp nieân 90, trong khi ñoù tyû leä voán FDI vaø voán ñaàu tö giaùn tieáp taêng so vôùi thaäp nieân 80. FDI vaø FPI laàn löôït laø 12% vaø 7% toång voán vaøo trong nhöõng naêm 1982-1989, taêng ñeán 23% vaø 21% trong nhöõng naêm 1990-1993. Vaø cuoái cuøng voán ñaàu tö FDI vöôït quaù khoaûn vay daøi haïn trong naêm 1994. Haàu heát FPI ôû Indonesia ñöôïc hình thaønh töø thò tröôøng chöùng khoaùn, nôi maø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp tham gia vaøo naêm 1987. Ñaàu tö giaùn tieáp vaøo ñaàu thaäp nieân 90 coù lieân quan chaët cheõ ñeán vieäc baõi boû nhöõng qui ñònh cuûa thò tröôøng voán noäi ñòa nhö laø ñôn giaûn hoaù nhöõng ñieàu kieän nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn vaø thieát laäp thò tröôøng OTC. Thò tröôøng chöùng khoaùn coù chieàu höôùng taêng giaù vaø cheânh leäch laõi suaát lôùn giöõa Indonesia vaø caùc nöôùc coâng nghieäp daãn ñeán taêng voán ñaàu tö giaùn tieáp trong naêm 1993. Töø naêm 1993, cuøng vôùi vieäc ñaùnh giaù tín duïng coù böôùc caûi thieän hôn trong nhöõng coâng ty Indonesia, vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn cuûa Indonesia ôû thò tröôøng voán quoác teá cuõng gia taêng. Nhìn chung, trong nhöõng naêm 1990-1994, phaàn lôùn voán ñaàu tö ñeàu chaûy vaøo nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån ôû Chaâu AÙ. Theo IMF (1995a), doøng voán thuaàn ñaàu tö vaøo caùc nöôùc naøy leân ñeán 261 tyû USD, cao hôn gaáp ñoâi so vôùi doøng voán vaøo cuûa caû thaäp nieân 80. Xaáp xæ chöøng 50% toång soá doøng voán vaøo cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Tuy nhieân, phaàn lôùn doøng voán vaøo cuûa giai ñoaïn naøy ñeàu laø voán ñaàu tö giaùn tieáp, ñoù laø moät söï töông phaûn so vôùi thaäp nieân 80. Tyû troïng cuûa doøng voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi trong toång doøng voán vaøo thuaàn bình quaân 8% (töông ñöông 10 tyû USD) trong nhöõng naêm 1983-1989, taêng leân 24% (töông ñöông 63 tyû USD) trong nhöõng naêm 1990-1994. Maëc duø vaäy trong giai ñoaïn naøy, voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI) laø nguoàn taøi trôï beân ngoaøi quan troïng nhaát taïi nhöõng nöôùc naøy. Voán FDI thuaàn taêng moät caùch roõ reät töø 36 tyû ñoâla trong nhöõng naêm 1983-1989 leân ñeán 117 tyû ñoâla trong suoát 89 nhöõng naêm 1990-1994, tính ra laø 45% toång doøng voán thuaàn vaøo (ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån ôû Taây baùn caàu, ñaàu tö giaùn tieáp laø 66% toång doøng voán vaøo thuaàn trong nhöõng naêm 90-94, trong khi FDI chæ ñaït 30% trong cuøng giai ñoaïn naøy). PHUÏ LUÏC 2 KINH NGHIEÄM KIEÅM SOAÙT DOØNG VOÁN ÔÛ INDONESIA Nguyeân nhaân cuûa doøng voán taïi Indonesia : ÔÛ Indonesia töø thaäp nieân 70 ñeán giöõa thaäp nieân 80 phaàn lôùn FDI töø ngoaøi vaøo ñeàu taäp trung vaøo lónh vöïc daàu khí. Nhaèm noã löïc phaùt trieån cô caáu coâng ngheä caân baèng hôn vaø khuyeán khích xuaát khaåu haøng coâng nghieäp, chính phuû Indonesia baét ñaàu chuû ñoäng töï do hoaù voán FDI töø beân ngoaøi vaøo trong lónh vöïc phi daàu khí. Töø naêm 1985 qui trình caáp pheùp cho voán FDI töø ngoaøi vaøo ñöôïc ñôn giaûn hoaù moät caùch ñaùng keå, daân khoâng cö truù ñöôïc pheùp thaønh laäp coâng ty lieân doanh ôû lónh vöïc xuaát khaåu phi daàu khí. Daân khoâng cö truù ñöôïc pheùp sôû höõu caùc coâng ty lieân doanh xuaát khaåu toái ña 80% saûn phaåm ñaàu ra, giôùi haïn naøy naêm 1987 taêng leân 95%. Soá löôïng toái thieåu voán FDI caét giaûm daàn daàn xuoáng coøn 1 trieäu vaø baõi boû vaøo naêm 1994. Naêm 1994 caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc bò caám tröôùc ñaây nhö vieãn thoâng, caûng, taøu löûa vaø naêng löôïng haït nhaân. Suoát ñaàu thaäp nieân 90 haàu nhö caùc haïn cheá coøn laïi veà quyeàn sôû höõu nöôùc ngoaøi ñeàu ñöôïc baõi boû. Cuøng vôùi söï hoã trôï cuûa caùc bieän phaùp naøy, maø soá löôïng voán FDI töø beân ngoaøi vaøo töø 0,6 tyû USD naêm 1987 ñeán 1,5 tyû USD naêm 1991 vaø sau ñoù laø 2 tyû USD naêm 1994. Keøm theo noã löïc ñôn giaûn hoaù voán vaøo, Indonesia baét ñaàu phaùt ñoäng moät caùch tích cöïc töï do hoaù giao dòch taøi chính qua bieân giôùi giöõa thaäp nieân 80. Töø naêm 1987, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp tham gia vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn noäi ñòa vôùi giôùi haïn 49% quyeàn sôû höõu cuûa coâng ty. Töø naêm 1988, daân khoâng cö truù ñöôïc pheùp thaønh laäp coâng ty chöùng khoaùn lieân doanh vôùi daân cö truù, möùc voán vay thöông maïi qua caùc ngaân haøng cao nhaát ñaõ bò loaïi boû. Luùc ñaàu mua baùn coå phieáu qua ngaân haøng ñoái vôùi daân khoâng cö truù bò caám nhöng vaøo naêm 1992 thì cho pheùp ñeán 49% Kinh nghieäm kieåm soaùt doøng voán cuûa Indonesia Taêng tröôûng kinh teá nhanh ôû Indonesia vaøo thaäp nieân 90 laø do luoàng voán vaøo. Theá nhöhg cuõng coù nhöõng taùc ñoäng ngöôïc nhö taêng cung tieàn. Töø 1990-1991, kinh teá 90 Indonesia coù daáu hieäu cuûa moät thò tröôøng soâi ñoäng nhôø môû roäng caàu tieàn do coù moät löôïng voán vaøo ñaùng keå (Bank Indonesia – 1994). Tyû leä laïm phaùt ñöôïc tính baèng chæ soá CPI taêng töø 6,4% naêm 1989 ñeán 7,8% naêm 1990 vaø taêng 9,9% naêm 1991. Cuõng coù ñoâi chuùt thieät haïi taøi khoaûn vaõng lai do gia taêng caàu nhaäp khaåu thaâm huït môû roäng ñeán 3,2 tyû USD giöõa nhöõng naêm 1989 vaø 1991, trong khi tyû leä thaâm huït GDP cuõng taêng töø 2,5% ñeán 4,4%. Naêm 1991, chính phuû Indonesia ñaõ thöïc hieän nhieàu bieän phaùp ñeå haïn cheá vay voán nöôùc ngoaøi. Ngaân haøng Trung Öông Indonesia ñaõ haïn cheá caùc hoaït ñoäng swap baèng caùch haï thaáp giôùi haïn voán sôû höõu caù nhaân (veà swap) töø 25 xuoáng 20%, baèng caùch taêng tieàn laõi swap leân 5 ñieåm, vaø baèng caùch thoâng baùo hoaït ñoäng future swap chæ ñöôïc thöïc hieän ôû luùc ban ñaàu maø thoâi. Chính phuû coøn ñaët ra nhöõng haïn cheá veà vay voán nöôùc ngoaøi ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø caùc ngaân haøng thöông maïi vaø toaøn boä voán vay thöông maïi nöôùc ngoaøi coù lieân quan ñeán nhaø nöôùc, tröôùc heát caàn coù söï ñoàng yù cuûa chính phuû. Trong cuøng naêm ñoù, ñoäi nguõ quaûn lyù nôï hình thaønh nhaèm giaùm saùt caùc giao dòch cho vay ôû nöôùc ngoaøi. Doøng voán vaøo laøm taêng tính thanh khoaûn trong nöôùc vaø döï tröõ ngoaïi hoái ôû ngaân haøng Indonesia. Nhö Haøn Quoác vaø Malaysia, chính phuû Indonesia coá gaéng thu huùt tính thanh khoaûn chuû yeáu baèng caùch voâ hieäu hoaù tieàn teä. Chính phuû cuõng gia taêng nhöõng nguyeân taéc thaän troïng ñoái vôùi nhöõng ngaân haøng thöông maïi vaø ñaët ra moät soá bieän phaùp kieåm soaùt tröïc tieáp vieäc môû roäng tín duïng. Tuy coù khoù khaên trong quaûn lyù vó moâ nhöng chính phuû vaãn öu tieân duy trì ñoàng rupi yeáu keùm ñeå taêng tính caïnh tranh xuaát khaåu quoác teá (daàu khí chieám ¼ xuaát khaåu). Ngaân haøng trung öông can thieäp vaøo thò tröôøng ngoaïi hoái lieân ngaân haøng nhaèm duy trì chính saùch naøy. Yeáu toá chính maø ngaân haøng Indonesia ñöa ra xem xeùt khi caøi ñaët tyû giaù chính thöùc cuûa ngaân haøng laø cheânh leäch laïm phaùt giöõa Indonesia vaø nhöõng ñoái taùc thöông maïi chuû choát cuûa mình (Bank Indonesia Annual Report 92-93 vaø Euro Money-1995). Chính saùch veà tyû giaù chuù troïng vaøo vieäc oån ñònh hoaù tyû giaù ñeå kìm haõm voán vaøo ngaén haïn. Chính saùch naøy nhaèm vaøo vieäc duy trì tính oån ñònh cuûa tyû giaù maëc duø voán vaøo laøm gia taêng cung tieàn, vieäc ñöa ra thay ñoåi veà taøi saûn nöùôc ngoaøi thuaàn laø moät quyeát ñònh quan troïng cuûa thay ñoåi cung tieàn. Keát quaû naøy khieán cho ngaân haøng Indonesia theo ñuoåi voâ hieäu hoaù tieàn teä lieân tuïc. Ñeå thu huùt thanh khoaûn thaëng dö, ngaân haøng Indonesia chuû yeáu döïa vaøo doanh thu chöùng khoaùn ngaén haïn do ngaân haøng phaùt haønh 91 (Sertifikat Bank Indonesia - SBI), laàn ñaàu vaøo thaùng 02/1984. Ngaân haøng cuõng thu huùt thanh khoaûn baèng caùch baùn chöùng khoaùn thò tröôøng tieàn teä (Sural Berhaga pasa Uang, SBPU) cho ngaân haøng ngoaïi thöông. SBPU laø nhöõng chöùng khoaùn tö nhaân ngaén haïn ñöôïc mua baùn ôû thò tröôøng tieàn teä, goàm kyø phieáu ñöôïc phaùt haønh giöõa ngaân haøng vaø khaùch haøng; vaø hoái phieáu. Ngaân haøng Indonesia baùn ñaáu giaù SBPU töø danh muïc ñaàu tö coù nhu caàu ruùt tieàn maët. Ngaân haøng Indonesia ñaõ söû duïng nhieàu phöông phaùp phuï ñeå kieåm soaùt tính thanh khoaûn. Chaéc chaén ñieàu naøy seõ laøm taêng tyû leä chieát khaáu hoái phieáu xuaát khaåu. Kieåm soaùt tröïc tieáp cuõng ñöôïc ñaët ra cho caùc ngaân haøng nhaèm kìm haõm môû roäng tín duïng. Ví duï vaøo naêm 1991 phaàn tieàn coïc cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc taïi caùc ngaân haøng ngoaïi thöông ñöôïc chuyeån giao cho ngaân haøng trung öông. Nhieàu bieän phaùp haïn cheá voán vaøo ñöôïc thöïc hieän suoát naêm 1991. Taêng nhanh cung tieàn cuõng laø moät nguoàn quan troïng cuûa laïm phaùt (Asian Development Bank – 1995). Giaù caû noäi ñòa taêng cuõng goùp phaàn vaøo vieäc duy trì giaûm tyû giaù ñoàng rupi. Giaûm ñoät ngoät ñoàng rupi so vôùi yeân Nhaät do taêng nhanh giaù ñoàng yeân ôõ thò tröôøng ngoaïi hoái quoác teá, cuøng vôùi chính saùch duy trì ñoàng rupi ôû tình traïng yeáu ñaõ laøm cho giaù haøng hoaù nhaäp khaàu töø Nhaät taêng leân. Ñieàu naøy aùm chæ raèng chính saùch voâ hieäu hoaù tyû giaù ñaõ laøm maát oån ñònh neàn kinh teá vó moâ. Vaøo ñaàu thaäp nieân 90 vieäc gia taêng phaùt haønh chöùng khoaùn ngaân haøng trung öông ñaõ taïo xu höôùng taêng tyû leä chieát khaáu, do ñoù daãn ñeán laõi suaát cao hôn ñoái vôùi neàn kinh teá Indonesia, vaø môû roäng hôn cheânh leäch giöõa trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. Thaùng 3/1992 chính phuû ñaõ cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö naém giöõ 49% coå phieáu ôû ngaân haøng thöông maïi tö nhaân vaø nhaø nöôùc coù ñaêng kyù taïi thò tröôøng chöùng khoaùn Indonesia. Tröôùc tieân hoï ñöôïc pheùp mua nhöõng coå phieáu cuûa ngaân haøng. Cheânh leäch laõi suaát lôùn hôn, ñi cuøng phaùt trieån vaø giaûm giaù thò tröôøng voán noäi ñòa, ñaõ mang laïi moät nguoàn khích leä maïnh ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo coå phieáu Indonesia. Cuoái cuøng voán vaøo ñaàu tö giaùn tieáp – ñöôïc cho laø voán ñaàu cô ngaén haïn – ñaõ taêng ñoät ngoät. Cuøng vôùi noã löïc giaûm voán vaøo ngaén haïn, ngaân haøng Indonesia giaûm tyû leä chieát khaáu SBI vaøo naêm 1992 vaø duy trì giaûm giaù ñoàng rupi. Ñöông nhieân, vaãn duy trì tyû leä sinh lôøi thöïc teá (laõi suaát noäi ñòa – tyû leä taêng giaù ñoàng rupi) ôû möùc töông ñöông vôùi laõi suaát hieän haønh giöõa caùc nöôùc coâng nghieäp. 92 Cuoäc khuûng hoaûng kinh teá Mexico thaùng 12/1994 ñaõ laøm lung lay thò tröôøng voán vaø thò tröôøng ngoaïi hoái Indonesia. Nhaèm khoâi phuïc laïi tính oån ñònh veà tyû giaù, ngaân haøng Indonesia can thieäp baèng caùch baùn 580 trieäu USD baèng caùch giao dòch spot, forward,… Ñoàng thôøi ngaân haøng naøy cuõng taêng tyû leä chieát khaáu chính thöùc laø 50 ñieåm. Nhöõng bieän phaùp naøy hoã trôï cho vieäc khoâi phuïc nieàm tin raèng ñoàng rupi seõ khoâng coøn giaûm giaù nhieàu nhö tröôùc ñaây nöõa, vì theá caàu ñoâla giaûm. Vaøo ñaàu thaùng 01/1995, thò tröôøng chöùng khoaùn Indonesia ñaõ traõi qua moät ñôït voán ra thuaàn vaø giaûm giaù coå phieáu. Cuoái thaùng 01/1995 thì ngöôïc laïi, nhöng voán vaøo thuaàn vaãn thaáp hôn tröôùc khi xaûy ra khuûng hoaûng kinh teá Mexico. Quyeàn sôû höõu cuûa ngöøôi daân khoâng cö truù ñoái vôùi nhöõng coå phieáu ñöôïc lieät keâ ôû thò tröôøng chöùng khoaùn Jakarta giaûm töø 31,8% vaøo cuoái thaùng 03/1994 xuoáng 28,9% moät naêm sau ñoù. Tình traïng ñaàu cô haï giaù vaãn keùo daøi töø khi xaûy ra cuoäc khuûng hoaûng ñoù. Hôn nöõa, laõi suaát coù khuynh höôùng taêng do ngaân haøng Indonesia taêng tyû leä chieát khaáu ñoái vôùi SBIs, phaàn naøo ñaõ caûn trôû nhöõng ñôït di cö voán khaùc. PHUÏ LUÏC 3 ÑAÙNH GIAÙ MÖÙC ÑOÄ HOÄI NHAÄP CUÛA VIEÄT NAM QUA CAÙC THÖÔÙC ÑO CUÛA WORLD BANK Caùc thöôùc ño chuaån cuûa Toå chöùc Ngaân Haøng Theá Giôùi ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä hoäi nhaäp cuûa moät quoác gia trong phaïm vi taøi chính bao goàm : - Caùch thöùc tieáp caän cuûa quoác gia ñoù ñeán caùc thò tröôøng taøi chính quoác teá. Theo caùc ñaùnh giaù xeáp haïng ruûi ro quoác gia cuûa IIS (Institutional Investor Survey), neáu moät nöôùc coù xeáp haïng ruûi ro nhoû hôn 20 (chæ soá IIS) laø thaáp, lôùn hôn 50 laø cao vaø giöõa hai möùc naøy laø trung bình. - Tyû soá giöõa doøng voán tö nhaân so vôùi GDP chính laø thöôùc ño ñaùnh giaù thöù hai, bôûi vì noù theå hieän khaû naêng haáp daãn caùc nguoàn voán ñaàu tö caù nhaân vaøo trong nöôùc. Tuy nhieân cô caáu cuûa caùc doøng voán naøy neân ñöôïc phaân bieät roõ raøng vì hoäi nhaäp taøi chính haøm yù söï lieân keát cuûa caùc thò tröôøng. Theo WB, nhöõng quoác gia naøo coù tieáp nhaän caùc doøng voán tö nhaân thoâng qua hình thöùc ñaàu tö giaùn tieáp FPI vaø caùc khoaûn vay ngaân haøng seõ coù möùc ñoä hoäi nhaäp vôùi thò tröôøng taøi chính cao hôn hình thöùc ñaàu tö caù nhaân baèng hình thöùc tröïc tieáp FDI. Caùc heä soá ñöôïc xaùc ñònh nhö 93 sau: ñaàu tö giaùn tieáp laø 5, doøng voán ngaân haøng laø 3 vaø FDI laø1. Theo heä soá naøy, caùc nöôùc coù doøng voán ít hôn 20%GDP ñöôïc cho laø coù möùc ñoä hoäi nhaäp taøi chính thaáp, lôùn hôn möùc naøy laø cao. - Keát caáu caùc doøng voán ñaàu tö vaøo moät quoác gia khaùc nhau seõ taïo nhöõng aûnh höôûng khaùc nhau leân quaù trình hoäi nhaäp cuûa quoác gia ñoù: doøng FDI mang laïi lôïi ích cho caùc nhaø tieáp nhaän ñaàu tö trong nöôùc vaø ñeán löôït noù nhöõng chuû theå tieáp nhaän FDI coù khaû naêng tieáp caän ñeán caùc nhaø ñaàu tö voán coå phaàn quoác teá ñeå thu huùt nguoàn taøi trôï cho caùc döï aùn ñaàu tö taêng tröôûng. Vì vaäy thöôùc ño thöù ba chính laø xem xeùt möùc ñoä ña daïng hoùa nguoàn taøi trôï cuûa töøng nöôùc döïa treân keát caáu doøng voán. Moái lieân heä giöõa FDI vaø FPI laø raát lôùn, neáu hai doøng voán naøy ñöôïc ña daïng hoùa toát vaø möùc ñoä giao thoa vôùi nhau caøng lôùn thì möùc ñoä hoäi nhaäp caøng lôùn. - Tính caân ñoái trong hoäi nhaäp cuõng ñöôïc ñaùnh giaù laø moät thöôùc ño cuûa hoäi nhaäp. Caùc quoác gia ñang phaùt trieån naøo nhaän ñöôïc toái thieåu 5% trong toång soá doøng voán vaøo caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø cho moãi loaïi doøng voán (FDI, FPI vaø vay ngaân haøng) ñöôïc xem laø hoäi nhaäp caân ñoái. Quoác gia nhaän toái thieåu 5% trong toång doøng voán nhöng chæ coù hai trong ba loaïi doøng voán noùi treân ñöôïc xem laø hoäi nhaäp trung bình vaø caùc quoác gia khoâng thuoäc nhoùm treân coù möùc ñoä hoäi nhaäp coøn thaáp. - Caùc chuyeân gia kinh teá cuûa WB coøn nhaän ñònh raèng vieäc xoùa boû caùc giôùi haïn treân taøi khoaûn vaõng lai, taøi khoaûn voán vaø vieäc aùp duïng cheá ñoä ña tyû giaù (aùp duïng nhieàu cô cheá tyû giaù cho caùc giao dòch treân taøi khoaûn vaõng lai vaø aùp duïng moät tyû giaù chính thöùc cho caùc giao dòch treân taøi khoaûn voán) cuõng ñöôïc xem laø moät tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù hoäi nhaäp. Vaøo naêm 1985, coù ñeán 60% caùc thaønh vieân cuûa IMF ñaët caùc raøo caûn treân taøi khoaûn vaõng lai cuûa mình; ñeán naêm 2000, con soá naøy chæ coøn khoâng tôùi 1/3. Cuõng trong thôøi gian naøy, vieäc aùp ñaët caùc giôùi haïn treân taøi khoaûn voán ñaõ giaûm töø 80% xuoáng coøn 70% trong soá caùc thaønh vieân cuûa IMF vaø vieäc aùp duïng cô cheá ña tyû giaù giaûm xuoáng töø 30% coøn 16% trong toång soá thaønh vieân IMF. Hieän nay, tyû leä phaàn traêm voán ñaàu tö vaøo Vieät Nam trong toång soá doøng voán vaøo caùc nöôùc ñang phaùt trieån chöa ñaït ñöôïc toái thieåu 5%, cô caáu FDI, FPI vaø nguoàn vay ngaân haøng chöa ñoàng ñeàu. Nguoàn voán ñaàu tö vaøo Vieät Nam phaàn lôùn laø nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp. Theo baùo caùo gaàn ñaây, Vieät Nam cam keát seõ boû haïn ngaïch vaø giaûm thueá nhaäp khaåu cuûa khoaûng 5.500 maët haøng xuoáng coøn 20-30%, seõ giaûm tieáp tuïc thueá nhaäp khaåu vaøo naêm 2003õ xuoáng coøn 20% cuûa 800 maët haøng 94 khaùc nöõa, ñeán naêm 2006 xuoáng coøn 0-5%. Nghóa laø nöôùc ta vaãn ñang böôùc ñaàu tieán ñeán xoùa boû caùc giôùi haïn treân taøi khoaûn vaõng lai. Nhö vaäy theo caùc thöôùc ño ñaùnh giaù treân, chuùng ta cuõng thaáy hieän nay, möùc ñoä hoäi nhaäp cuûa Vieät Nam coøn ñang ôû möùc thaáp. Nhöng trong töông lai khoâng xa nöõa nguy cô veà tính bieán ñoäng trong doøng voán ngaén haïn laø raát cao, sôû dó chuùng toâi coù theå maïnh daïn ñi ñeán keát luaän naøy vì nhöõng lí do sau: - Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñang coù chuû tröông phaùt trieån khu vöïc kinh teá tu nhaân vaø thöïc hieän taùi caáu truùc laïi neàn kinh teá. - Tình traïng taêng tröôûng khoù kieåm soaùt cuûa doøng voán vay möôïn tö nhaân giöõa caùc doanh nghieäp trong nöôùc bao goàm caùc doanh nghieäp tö nhaân, coâng ty coå phaàn caùc toång coâng ty vaø taäp ñoaøn kinh teá vôùi caùc ñònh cheá taøi chính nöôùc ngoaøi. Chính phuû ngaøy caøng nôùi loûng caùc qui ñònh veà coå phaàn hoùa caùc doanh nghieäp FDI, hieän nay ñaõ cho pheùp ngöôøi nöôùc ngoaøi mua coå phieáu vaø ñaàu tö vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam. 95 DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Global development finance 2003, 2004 – World Bank 2. Global Financial Stability Report, April 2004 – International Monetary Fund 3. Trade and Development Report 2003 – UNCTAD 4. Vietnam: Statistical Appendix – 2003 International Monetary Fund 5. Capital Flow and Capital Control – Prof. Robert Weiner 6. Capital controls – Jomo K.S. 7. Managing Foriegn Capital Flows: The Experiences of Korea, Thailand, Malaysia and Indonesia – Working Paper No. 163 8. Control on Capital Inflows Do They Work? - Working Paper No. 7645 – National Bureau of Economic Research 9. Capital flows, real exchange rates and capital controls: Some Latin American experiences - Working Paper No. 6800 – National Bureau of Economic Research 10. Capital flows, real exchange rates and capital controls: Some Latin American experiences - Working Paper No. 6800 – National Bureau of Economic Research 11. Currency crises and Capital Controls: A Selective Survey – Sweta C. Saxena and Kar-yiu Wong – University of Washington 12. Taøi chính quoác teá – TS. Traàn Ngoïc Thô – NXB Thoáng Keâ 13. Ñaùnh giaù taùc ñoäng kinh teá cuûa Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät Nam – Hoa Kyø – NXB Chính Trò Quoác Gia 2003 14. Nhöõng vaên baûn phaùp luaät cuûa nhaø nöôùc ban haønh veà quaûn lyù ngoaïi hoái, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, ñaàu tö giaùn tieáp,...