Dịch vụ viễn thụng, Việt Nam cú thờm một số nhận nhượng so với BTA nhưng ở mức độ hợp lý, phự hợp với chiến lược phỏt triển của ta. Cụ thể là cho phộp thành lập liên doanh đa số vốn nước ngoài để cung cấp dịch vụ viễn thụng khụng gắn với hạ tầng mạng (phải thuờ mạng do DN Việt Nam nắm quyền kiểm soỏt) và nới lỏng một chỳt về việc cung cấp dịch vụ qua biờn giới để đổi lấy giữ lại hạn chế ỏp dụng cho viễn thụng cú gắn với hạ tầng mạng (chỉ cỏc cỏc doanh nghiệp nhà nước nắm đa số vốn mới đầu tư hạ tầng mạng, nước ngoài chỉ được gúp vốn đến 49% và cũng chỉ được liờn doanh với đối tỏc Việt Nam đó được cấp phộp).
Dịch vụ phõn phối, về cơ bản giữ được như BTA, tức là khỏ chặt sú với các nước mới gia nhập. Trước hết, về thời điểm cho phộp thành lập DN 100% vốn nước ngoài là như BTA (1/1/2009). Thứ hai, tương tự như BTA, ta không mở cửa thị trường phõn phối xăng dầu, dược phẩm, sỏch bỏo, tạp chí, băng hỡnh, thuốc lỏ, gạo, đường và kim loại quý cho nước ngoài. Nhiều sản phẩm nhạy cảm như sắt thép, xi măng, phân bón ta chỉ mở cửa thị trường sau 3 năm. DN có vốn đầu tư nước ngoài, mở điểm bỏn lẻ thứ hai trở đi phải được ta cho phộp theo từng trường hợp cụ thể.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Tác động của việc gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) đến hoạt động xuất khẩu gạo Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ia nhËp WTO. Gia nhËp WTO, g¹o ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi tiÕp cËn víi nhiÒu nguån c«ng nghÖ míi, gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng g¹o vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña g¹o ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi.
Thø t: thu hót ®Çu t vµo ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn g¹o. Víi tr×nh ®é ph¸t triÓn hiÖn t¹i, tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ nãi chung, ®Æc biÖt lµ tõ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cßn hÕt søc nhá bÐ, kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t. Trong nh÷ng n¨m qua, mÆc dï Nhµ níc ®· u tiªn t¨ng dÇn ®Çu t cho g¹o trong ®ã cã c¶ ®Çu t cho nghiªn cøu khoa häc. Tuy nhiªn so víi c¸c nø¬c trong khu vùc gåm c¶ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh th× ®Çu t cña ViÖt Nam rÊt thÊp: phÈm cÊp g¹o xuÊt khÈu vÉn cßn thÊp, g¹o cã phÈm cÊp cao vÉn cßn h¹n chÕ, kh¶ n¨ng t¨ng s¶n lîng do më réng diÖn tÝch cña ViÖt Nam rÊt h¹n chÕ, gièng lóa cã n¨ng suÊt cao, chèng ®îc s©u bÖnh nhng chÊt lîng g¹o l¹i cã tû lÖ g·y, b¹c bông cao, khã ®¶m b¶o tiªu chuÈn g¹o cao cÊp. V× vËy, gia nhËp vµo WTO, lµ ®iÒu kiÖn hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam c¶ vÒ vèn ®Çu t, thiÕt bÞ c«ng nghÖ, thÞ trêng tiªu thô, vµ c¬ së h¹ tÇng. §iÒu nµy ®îc lý gi¶i bëi nh÷ng ®iÓm chñ yÕu sau ®©y:
1/ ViÖt Nam lµ níc cã tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao.
2/ nhiÒu hµng n«ng s¶n ViÖt Nam trong ®ã cã g¹o ®· kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ trªn thÞ trêng quèc tÕ.
3/ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ khu vùc ®îc Nhµ níc ViÖt Nam khuyÕn khÝch ®Çu t, do vËy, nhËn ®îc sù u ®·i ®Çu t cao.
4/ héi nhËp quèc tÕ thóc ®Èy viÖc c¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t, t¹o nªn sù yªn t©m cho c¸c nhµ ®Çu t. Cã thÓ hi väng r»ng, víi chÝnh s¸ch chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, trong t¬ng lai n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nãi chung, g¹o ViÖt Nam nãi riªng sÏ trë thµnh ®Þa bµn vµ lÜnh vùc hÊp dÉn m¹nh h¬n c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi so víi hiÖn nay.
Thø n¨m: n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c DNNN . Gia nhËp WTO, ViÖt Nam kh«ng nh÷ng ®îc hëng quyÒn lîi mµ c¸c níc thµnh viªn dµnh cho nhau ngîc l¹i ViÖt Nam còng ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô dµnh u ®·i cho c¸c thµnh viªn kh¸c. Cã nghÜa lµ, ViÖt Nam còng ph¶i më cöa thÞ trêng cho g¹o cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nhiÒu h¬n, chÝnh s¸ch minh b¹ch vµ b×nh ®¼ng h¬n, c¸c chÝnh s¸ch trî cÊp hoÆc hç trî cho g¹o kh«ng phï hîp WTO còng dÇn ph¶i lo¹i bá. Nh vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nhÊt lµ c¸c DNNN kh«ng cßn û l¹i vµo sù hç trî cña Nhµ níc ®îc n÷a. C¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh. ¸p lùc nµy buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tù v¬n lªn n©ng cao c¹nh tranh cña cña doanh nghiÖp. H¬n n÷a, theo ®¸nh gi¸ cña IFPRI (ViÖn quèc tÕ nghiªn cøu chÝnh s¸ch l¬ng thùc), trong m« h×nh c©n b»ng kh«ng gian n«ng nghiÖp ViÖt Nam (VASEM) cßn l¹c quan h¬n khi cho r»ng nÕu b·i bá h¹n ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cho phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO th× hiÖu qu¶ rßng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sÏ t¨ng kho¶ng 800 triÖu USD/n¨m vÒ thu nhËp quèc d©n vµ víi møc thuÕ xuÊt khÈu 10% sÏ mang l¹i thªm cho ChÝnh phñ Ýt nhÊt 100 triÖu USD.
Thø s¸u: gia nhËp WTO, c¹nh tranh ph¸t triÓn sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp vµ ngêi tiªu dïng ®îc lîi nhiÒu h¬n. V× c¹nh tranh ph¸t triÓn vµ thuÕ nhËp khÈu gi¶m gióp chi phÝ nguyªn liÖu m¸y mãc nhËp khÈu gi¶m, gi¸ g¹o gi¶m do ViÖt Nam s¶n xuÊt mang tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸ h¬n, trong khi ®ã, chÊt lîng g¹o, tiªu chuÈn an toµn thùc phÈm t¨ng lªn do ®ßi hái cao cña c¸c níc trong hÖ thèng mËu dÞch quèc tÕ, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn kü thuËt cho n«ng d©n n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng.
Thø b¶y: gia nhËp WTO, buéc c¸c ngµnh qu¶n lý c¸c cÊp ph¶i thay ®æi c¸ch nghÜ, t¨ng cêng hiÓu biÕt vµ quan niÖm vÒ thÞ trêng, t«n träng ph¸p luËt ph¸p quy, nhanh chãng xo¸ bá triÖt ®Ó tµn d ¶nh hëng cña nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch. Buéc ph¶i c¶i c¸ch thÓ chÕ ngo¹i th¬ng cïng víi viÖc gi¶m thuÕ, sù ®ßi hái minh b¹ch cña c¶i c¸ch ®ã kh«ng nh÷ng cã lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho g¹o ViÖt Nam x©m nhËp thÞ trêng thÕ giíi, mÆt kh¸c cßn t¹o c¬ së chèng tham nhòng, chèng ®Æc quyÒn, ®Æc lîi trong lÜnh vùc kinh tÕ nh ký duyÖt h¹ng môc, h¹n ng¹ch xuÊt khÈu g¹o... Thóc ®Èy c¶i c¸ch chÝnh s¸ch thÞ trêng trong níc nh tù do h¬n trong lu th«ng g¹o..
Thø t¸m: gia nhËp WTO sÏ n©ng cao vÞ trÝ quèc tÕ cña ViÖt Nam, t¹o thÕ ®øng v÷ng ch¾c h¬n cho ViÖt Nam trong quan hÖ quèc tÕ. ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi tham gia vµo c¸c cuéc ®µm ph¸n ®a ph¬ng, gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu thÞ trêng v× c¸c quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña m×nh, tham gia vµo diÔn ®µn thÕ giíi vÒ g¹o ®Ó trao ®æi kinh nghiÖm, ®a ra nh÷ng th«ng tin míi nhÊt vÒ thÞ trêng, mËu dÞch g¹o, gi¸ c¶ còng nh t¹o c¬ héi cho c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam gÆp gì víi nhµ nhËp khÈu (hiÖn nay ViÖt Nam vµ c¸c níc xuÊt khÈu g¹o hµng ®Çu thÕ giíi lµ Th¸i Lan, Trung Quèc, Ên §é, Pakixtan ®· lËp ra Uû ban hîp t¸c mËu dÞch g¹o). Nh vËy,ViÖt Nam sÏ cã tiÕng nãi b×nh ®¼ng h¬n víi c¸c thµnh viªn kh¸c, cã quyÒn ®a ra c¸c quy t¾c vÒ n«ng nghiÖp, bµy tá lËp trêng cña m×nh trong c¸c quy t¾c n«ng nghiÖp quèc tÕ, tr¸nh ®èi kh¸ng víi Mü vµ c¸c níc kh¸c, b¶o vÖ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ thÞ trêng g¹o, t¹o ®iÒu kiÖn phi chÝnh trÞ hãa mËu dÞch trong ®ã cã mËu dÞch g¹o.
Thø chÝn: ViÖt Nam ®îc xÕp vµo c¸c níc kÐm ph¸t triÓn cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi díi 1000 USD/n¨m nªn khi lµ thµnh viªn cña WTO, s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ ®îc hëng nhiÒu u ®·i nhËp khÈu, khi th©m nh©p vµo thÞ trêng cña níc ph¸t triÓn. Ngoµi ra ViÖt Nam cßn ®îc phÐp duy tr× c¸c lo¹i trî cÊp xuÊt khÈu bÞ cÊm ®èi víi ®a sè c¸c níc thµnh viªn WTO kh¸c, vµ theo HiÖp ®Þnh n«ng nghiÖp, ViÖt Nam còng sÏ kh«ng ph¶i ®a ra c¸c cam kÕt gi¶m trî cÊp xuÊt khÈu g¹o (trong khi ®èi víi c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ph¶i c¾t gi¶m 36% nguån ng©n s¸ch trong vßng 6 n¨m, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nãi chung ph¶i c¾t gi¶m 24% trong vßng 10 n¨m). ViÖt Nam còng kh«ng bÞ yªu cÇu c¾t gi¶m hç trî trong níc ®èi víi n«ng d©n (trong khi c¸c níc n«ng nghiÖp ph¶i c¾t gi¶m 20% trong 6 n¨m, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn kh¸c lµ 13,3% trong vßng 10 n¨m)
2. Th¸ch thøc
Thø nhÊt: mÆc dï ViÖt Nam víi t c¸ch lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn nghÌo, ®îc miÔn trõ c¾t gi¶m trî gi¸ xuÊt khÈu còng nh gi¶m møc hç trî cho n«ng d©n trong níc, nhng ®æi l¹i ViÖt Nam sÏ ph¶i cam kÕt nhîng bé cho c¸c ®èi t¸c níc ngoµi vÝ dô nh gi¶m thuÕ nhËp khÈu, t¨ng h¹n ng¹ch nhËp khÈu, cho phÐp c¸c DNTN vµ níc ngoµi vµo thÞ trêng trong níc. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ trªn thÞ trêng trong níc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ ph¶i tham gia c¹nh tranh thùc sù víi c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi trong lÜnh vùc xuÊt khÈu g¹o. Mµ nh chóng ta ®· biÕt g¹o ViÖt Nam hiÖn nay mÆc dï ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn vÒ chÊt lîng nhng so víi g¹o Th¸i Lan Mü, Pakistan vÉn thua kÐm c¶ vÒ chÊt lîng lÉn sù ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i
H¬n thÕ n÷a, viÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu sÏ cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn nguån thu cña ng©n s¸ch nhµ níc. Bëi v× sau khi gi¶m thuÕ nhËp khÈu, ng©n s¸ch nhµ níc mÊt mét nguån thu nhËp tõ thuÕ nhËp khÈu. §©y lµ t¸c ®éng trùc tiÕp cña thuÕ quan mµ gi¶m thu ng©n s¸ch nhµ níc. Kh«ng nh÷ng thÕ, t¸c ®éng cña viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan nhËp khÈu cßn lµm gi¶m ®¸ng kÓ sù t¨ng trëng cña mét sè ngµnh, cô thÓ: ®èi víi n«ng nghiÖp nãi chung vµ g¹o nãi riªng t¸c ®éng cña c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu lµm gi¶m sù t¨ng trëng cña ngµnh nµy lµ 3,3%.
B¶ng 3.1. T¸c ®éng cña thùc hiÖn c¸c cam kÕt héi nhËp ®èi víi mét sè ngµnh s¶n xuÊt (møc thay ®æi %)
§¬n vÞ: %
Tªn ngµnh
AFTA
APEC
WTO
N«ng nghiÖp
0,2
-2,6
-3,3
Thùc phÈm
-10,2
-18,6
-23,2
Khai kho¸ng
0,1
-0,1
-0,3
DÖt
-2,7
3,6
6,4
May
-1,4
20
28,0
C¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ kh¸c
-2,6
-6,5
-7,4
( Nguồn báo thông tin kinh tế năm 2007)
Thø hai: n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ kinh doanh g¹o cßn thÊp. §a sè nhµ m¸y chÕ biÕn quy m« nhá, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ l¹c hËu h¬n nhiÒu so víi tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. V× vËy ¸p lùc cña viÖc më cöa thÞ trêng sÏ lµ th¸ch thøc to lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, ngay sau khi gia nhËp WTO hµng rµo b¶o hé sÏ ph¶i lo¹i bá dÇn, møc ®é trî cÊp sÏ ph¶i gi¶m bít trong vßng tõ 1 ®Õn 3 n¨m, c¸c doanh nghiÖp cã n¨ng lùc c¹nh tranh thÊp sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, thËm chÝ cã doanh nghiÖp sÏ ph¶i ®èi mÆt víi nguy c¬ ph¸ s¶n, ®©y sÏ lµ ®ßn gi¸ng m¹nh vµo viÖc xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam. Bëi v× hiÖn nay, ChÝnh phñ vÉn tiÕn hµnh trî cÊp xuÊt khÈu cho c¸c DNNN khi hä xuÊt khÈu g¹o ra níc ngoµi. Ch¼ng h¹n, hµng n¨m ChÝnh phñ thêng t×m kiÕm gióp thÞ trêng th«ng qua viÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh víi níc ngoµi, tæ chøc c¸c héi trî triÓn l·m ë níc ngoµi gióp cho c¸c doanh nghiÖp trong nø¬c cã ®iÒu kiÖn giíi thiÖu g¹o cña ViÖt Nam víi kh¸ch hµng thÕ giíi. KÓ tõ n¨m 2001, ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu n«ng s¶n nãi chung vµ g¹o nãi riªng, chóng ta ®· thùc hiÖn thëng theo kim ng¹ch xuÊt khÈu cho nhiÒu mÆt hµng trong ®ã møc thëng ®èi víi g¹o lµ 180 ®ång/USD. Ngoµi ra cßn ¸p dông møc gi¸ sµn ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ Ðp gi¸, g©y thiÖt h¹i cho ngêi s¶n xuÊt, khi thÞ trêng thÕ giíi cã biÕn ®éng bÊt lîi cho xuÊt khÈu g¹o.
Thø ba: mét th¸ch thøc kh¸c lµ hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, dÞch vô, hÖ thèng qu¶n lý cßn nhiÒu bÊt cËp so víi yªu cÇu cña héi nhËp. H¹ tÇng dÞch vô th¬ng m¹i phôc vô xuÊt khÈu g¹o cßn thiÕu nhiÒu: thiÕu c¶ng chuyªn dông, chi phÝ bèc xÕp chê ®îi cao. C¸c chi phÝ t¹i c¶ng cho mçi tÊn g¹o cña ViÖt Nam cao gÊp 2 lÇn cña Th¸i Lan.
Thø t: hÖ thèng tiªu chuÈn vµ qu¶n lý chÊt lîng g¹o trªn thÕ giíi, nhÊt lµ ë c¸c thÞ trêng lín, ®ßi hái cao vµ kh¾t khe ®èi víi g¹o cña ViÖt Nam th«ng qua c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, an toµn vÖ sinh thùc phÈm, ngoµi ra, c¸c thµnh viªn WTO yªu cÇu ViÖt Nam thùc hiÖn HiÖp ®Þnh SPS ngay khi gia nhËp. Trong khi ®ã, kh¶ n¨ng ®¸p øng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn thÊp, thiÕu ®ång bé ®iÒu nµy sÏ lµm gi¶m ®¸ng kÓ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña g¹o ViÖt Nam khi th©m nhËp vµo c¸c thÞ trêng lín. Thªm vµo ®ã, viÖc gia nhËp vµo WTO cµng vÒ sau cµng ph¶i chÊp nhËn nh÷ng cam kÕt lín h¬n, møc thuÕ thÊp h¬n, vµ ®iÒu kiÖn còng kh¾t khe h¬n. Ngîc l¹i, v× cßn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp, hiÖn t¹i ViÖt Nam hÇu nh cha sö dông c¸c hµng rµo kü thuËt nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong níc. MÆc dï, theo mét chuyªn gia, hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn hiÖn cã cña ViÖt Nam vÒ kiÓm dÞch ®éng thùc vËt kh¸ phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña WTO vÒ néi dung vµ tÝnh minh b¹ch cña c¸c quy ®Þnh nµy. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, viÖc thùc thi c¸c quy ®Þnh cßn kÐm hiÖu qu¶ c¶ trªn ph¬ng diÖn b¶o vÖ søc khoÎ con ngêi vµ t¹o hµng rµo b¶o hé cho s¶n xuÊt trong níc.
Thø n¨m: mÆc dï vßng ®µm ph¸n Urugoay ®· cã nhîng bé chót Ýt vÒ n«ng nghiÖp, song hç trî n«ng nghiÖp cña c¸c níc ph¸t triÓn hiÖn vÉn rÊt cao, theo sè liÖu cña tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ OECD th× tæng sè trî cÊp cho n«ng nghiÖp ®· ®¹t tíi 361 tû USD/n¨m, gÊp kho¶ng 2 lÇn tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã Mü vµ EU chiÕm kho¶ng 80% tæng sè ®ã. C¸c níc nµy sÏ l¹m dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng trî cÊp vµ c¸c rµo c¶n kü thuËt hÕt søc kh¾t khe nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong níc cña hä (ch¼ng h¹n, d lîng kh¸ng sinh, ®iÒu kiÖn vÒ vÖ sinh vµ kiÓm dÞch thùc vËt) ®Ó g©y khã dÔ cho mét sè n«ng s¶n cã hµm lîng lao ®éng cao nh g¹o ViÖt Nam khi xuÊt khÈu sang thÞ trêng c¸c níc nµy.
Thø s¸u: ho¹t ®éng ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµo c¸c mÆt hµng g¹o sÏ gÆp khã kh¨n h¬n khi ph¶i c¹nh tranh víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®îc hëng quyÒn t¬ng tù m×nh: xo¸ bá c¬ chÕ hai gi¸, x¸c lËp c¬ chÕ mét gi¸, quyÒn tù do ®Çu t nhiÒu h¬n..
Thø b¶y: mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ mÊt quyÒn sö dông ph¸t minh, s¸ng chÕ, c«ng thøc chÕ t¹o, th¬ng hiÖu...cña níc ngoµi bÊt hîp ph¸p. Hä ph¶i tù x¸c lËp th¬ng hiÖu cho g¹o, nghiªn cøu gièng lóa, hoÆc mua c¸c gièng lóa cña níc ngoµi n¨ng suÊt cao do ®ã chi phÝ s¶n xuÊt sÏ t¨ng h¬n, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ sÏ gi¶m.
Nh vËy, gia nhËp WTO víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam võa lµ c¬ héi võa lµ th¸ch thøc, võa lµ søc Ðp võa lµ søc ®Èy, võa cã ¶nh hëng tÝch cùc võa cã ¶nh hëng tiªu cùc. VÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo biÕn th¸ch thøc thµnh c¬ héi, chuyÓn søc Ðp thµnh søc ®Èy, biÕn nh÷ng ¶nh hëng bÊt lîi thµnh cã lîi, t×m ra ®èi s¸ch ®Ó ®a n«ng nghiÖp tiÕn lªn thµnh mét ngµnh kinh tÕ hiÖn ®¹i cã søc c¹nh tranh cao trªn thÞ trêng quèc tÕ.
Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO
i. Nh÷ng cam kÕt cña viÖt nam khi gia nhËp Wto
1. Cam kết đa phương
Theo kết quả đàm phán, Việt Nam đồng ý tuân thủ toàn bộ các hiệp định và quy định mang tính ràng buộc của WTO từ thời điểm gia nhập. Tuy nhiên do nước ta đang phát triển ở trình độ thấp lại đang trong quá trình chuyển đổi nên ta yêu cầu và được WTO chấp nhận cho hưởng một thời gian chuyển đổi để thực hiện một số cam kết có liên quan đến thuế tiêu thụ đặc biệt, trợ cấp phi nông nghiệp, quyền kinh doanh.
Các cam kết chính trong vấn đề đa phương là: Việt Nam chấp nhận bị coi là nền kinh tế phi thị trường trong 12 năm tức là không muộn hơn 31/12/2018.Tuy nhiên, trước thời điểm trên, nếu ta chứng minh được với đối tác nào là kinh tế Việt Nam hoàn toàn hoạt động theo cơ chế thị trường thì đối tác đó ngừng áp dụng chế độ “phi thị trường” đối với ta. Chế độ “phi thị trường” chỉ có ý nghĩa trong các vụ kiện chống bán phá giá. Và các thành viên WTO không có quyền áp dụng cơ chế tự vệ đặc thù đối với hàng xuất khẩu nước ta dù ta bị coi là nền kinh tế phi thị trường.
Về dệt may, các thành viên WTO sẽ không được áp dụng hạn ngạch dệt may đối với Việt Nam khi vào WTO (riêng trường hợp ta vi phạm quy định WTO về trợ cấp bị cấm đối với hàng dệt may thì một số nước có thể có biện pháp trã đũa nhất định). Ngoài ra thành viên WTO cũng sẽ không được áp dụng tự vệ đặc biệt đối với hàng dệt may của nước ta.
Về trợ cấp phi nông nghiệp, Việt Nam đồng ý bãi bỏ hoàn toàn các loại trợ cấp bị cấm theo quy định WTO như trợ cấp xuất khẩu và trợ cấp nội địa hóa. Tuy nhiên với các ưu đãi đầu tư dành cho hàng xuất khẩu đã cấp trước ngày gia nhập WTO, ta được bảo lưu thời gian quá độ là 5 năm (trừ ngành dệt may).
Về trợ cấp nông nghiệp, Việt Nam cam kết không áp dụng trợ cấp xuất khẩu đối với nông sản từ thời điểm gia nhập. Tuy nhiên, ta bảo lưu quyền được hưởng một số quy định riêng của WTO dành cho nước đang phát triển trong lĩnh vực này. Đối với loại hỗ trợ mà WTO quy định phải cắt giảm nhìn chung ta duy trì được ở mức không quá 10% giá trị sản lượng. Ngoài mức này, ta còn bảo lưu thêm một số khoản hỗ trợ nữa vào khoảng 4.000 tỷ đồng mỗi năm. Các loại trợ cấp mang tính chất khuyến nông hay trợ cấp phục vụ phát triển nông nghiệp được WTO cho phép nên ta được áp dụng không hạn chế.
Về quyền kinh doanh (quyền xuất nhập khẩu hàng hóa): Việt Nam đồng ý cho doanh nghiệp và cá nhân nước ngoài được quyền xuất nhập khẩu hàng hóa như người Việt Nam kể từ khi gia nhập, trừ các mặt hàng thuộc danh mục thương mại nhà nước (như xăng dầu, thuốc lá điếu, xì gà, băng đĩa hình, báo chí) và một số mặt hàng nhạy cảm khác mà ta chỉ cho phép sau một thời gian chuyển đổi (như gạo và dược phẩm).
Cam kết của Việt Nam đồng ý cho phép doanh nghiệp và cá nhân nước ngoài không có hiện diện tại Việt Nam được đăng ký quyền xuất nhập khẩu tại Việt Nam. Quyền xuất nhập khẩu chỉ là quyền đứng tên trên tờ khai hải quan để làm thủ tục xuất nhập khẩu. Trong mọi trường hợp, DN và cá nhân nước ngoài sẽ không được tự động tham gia vào hệ thống phân phối trong nước. Các cam kết về quyền kinh doanh sẽ không ảnh hưởng đến quyền của ta trong việc đưa ra các quy định để quản lý dịch vụ phân phối, đặc biệt đối với sản phẩm nhạy cảm như dược phẩm, xăng dầu, báo - tạp chí…
Về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu và bia, các thành viên WTO đồng ý cho ta thời gian chuyển đổi không quá 3 năm để điều chỉnh lại thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu và bia cho phù hợp với quy định WTO. Hướng sửa đổi là đối với rượu trên 20 độ cồn hoặc sẽ áp dụng một mức thuế tuyệt đối hoặc một mức thuế phấn trăm. Đối với bia, sẽ chỉ áp dụng một mức thuế phần trăm.
Đối với doanh nghiệp nhà nước (DNNN), doanh nghiệp thương mại nhà nước, cam kết trong lĩnh vực này là nhà nước sẽ không can thiệp trực tiếp hay gián tiếp vào hoạt dộng DNNN. Tuy nhiên, nhà nước với tư cách là một cổ đông được can thiệp bình đẳng vào hoạt động của DN như các cổ đông khác. Ta cũng đồng ý cách hiểu mua sắm của DNNN không phải là mua sắm Chính phủ.
Về tỷ lệ cổ phần thông qua quyết định tại DN: Điều 52 và 104 của Luật DN quy định một số vấn đề quan trọng có liên quan đến hoạt động của công ty TNHH và Công ty cổ phần chỉ được phép thông qua khi có số phiếu đại diện ít nhất là 65% hoặc 75% vốn góp chấp thuận. Quy định này có thể vô hiệu hóa quyền của bên góp đa số vốn trong liên doanh. Do vậy, ta đã xử lý theo hướng cho phép các bên tham gia liên doanh được thỏa thuận vấn đề này trong điều lệ công ty
Về một số biện pháp hạn chế nhập khẩu, ta đồng ý cho nhập khẩu xe máy phân phối lớn không muộn hơn ngày 31/5/2007. Với thuốc lá điếu và xì gà, ta đồng ý bỏ biện pháp cấm nhập khẩu từ thời điểm gia nhập. Tuy nhiên sẽ chỉ có một DN nhà nước được quyền nhập khẩu toàn bộ thuốc lá điều và xì gà. Mức thuế nhập khẩu mà ta đàm phán được cho hai mặt hàng này là rất cao. Với ôtô cũ ta cho phép nhập khẩu các loại xe đã qua sử dụng không quá 5 năm.
Về cam kết thực hiện minh bạch hóa, ngay từ khi gia nhập Việt Nam sẽ công bố dự thảo các văn bản quy phạm pháp luật do Quốc hội, Uỷ ban thường vụ quốc hội và Chính phủ ban hành để lấy ý kiến nhân dân. Thời hạn dành cho việc góp ý và sửa đổi tối thiểu là 60 ngày. Việt Nam cũng cam kết sẽ đăng công khai các văn bản pháp luật trên các tạp chí, trang tin điện tử của bộ, ngành.
Một số cam kết liên quan khác: thuế xuất khẩu, Việt Nam chỉ cam kết sẽ giảm thuế xuất khẩu đối với phế liệu kim loại đen và màu theo lộ trình, không cam kết về thuế xuất khẩu của các sản phẩm khác.
Về đa phương, Việt Nam còn đàm phán một số vấn dề đa phương khác như bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là sử dụng phần mềm hợp pháp trong cơ quan Chính phủ. Định giá tính thuế xuất nhập khẩu, các biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại, các biện pháp hàng rào kỹ thuật trong thương mại… Với nội dung này, ta cam kết tuân thủ các quy định của WTO kể từ khi gia nhập.
2. Cam kết về thuế nhập khẩu
Mức cam kết chung của Việt Nam là đồng ý ràng buộc mức trần cho toàn bộ biểu thuế (10.600 dòng). Mức thuế bình quân toàn biểu được giảm từ mức hiện hành 17,4% xuống còn 13,4% thực hiện dần trung bình 5 - 7 năm. Mức thuế bình quân đối với hàng nông sản giảm từ mức hiện hành 23,5% xuống còn 20,9% thực hiện trong khoảng 5 năm. Với hàng công nghiệp từ 16,8% xuống còn 12,6% thực hiện chủ yếu trong vòng 5 - 7 năm.
Mức cam kết cụ thể: sẽ có khoảng hơn 1/3 dòng số dòng thuế sẽ phải cắt giảm, chủ yếu là các dòng có thuế suất trên 20%. Các mặt hàng trọng yếu, nhạy cảm đối với nền kinh tế như nông sản, xi măng, sắt thép, vật liệu xây dựng, ôtô - xe máy… vẫn duy trì được mức bảo hộ nhất định.
Những ngành có mức giảm thuế nhiều nhất bao gồm: dệt may, cá và sản phẩm cá, gỗ và giấy, hàng chế tạo khác, máy móc và thiết bị điện - điện tử. Bên cạnh đó, Việt Nam đạt được mức thuế trần cao hơn mức đang áp dụng đối với nhóm hàng xăng dầu, kim loại, hóa chất là phương tiện vận tải.
Cam kết của Việt Nam sẽ cắt giảm thuế theo một số hiệp định tự do theo ngành của WTO (giảm thuế xuống 0% hoặc mức thấp). Đây là hiệp định tự nguyện của WTO nhưng các nước mới gia nhập đều phải tham gia một số ngành. Ngành mà ta cam kết tham gia là sản phẩm công nghệ thông tin, dệt may và thiết bị y tế. Ta cũng tham gia một phần với thời gian thực hiện từ 3 - 5 năm đối với ngành thiết bị máy bay, hóa chất và thiết bị xây dựng. Về hạn ngạch thuế quan, ta bảo lưu quyền áp dụng với đường, trứng gia cầm, lá thuốc lá và muối.
3. Cam kết về mở của thị trường dịch vụ
Về diện cam kết, trong Hiệp định thương mại song phương (BTA) với Hoa Kỳ ta đã cam kết 8 ngành dịch vụ (khoảng 65 phân ngành). Trong thỏa thuận WTO, ta cam kết đủ 11 ngành dịch vụ, tính theo phân ngành khoảng 110 ngành. Về mức độ cam kết, với hầu hết các ngành dịch vụ, trong đó có những ngành nhạy cảm như bảo hiểm, phân phối, du lịch… ta giữ được mức độ cam kết gần như trong BTA. Riêng viễn thông, ngân hàng và chứng khoán, để sớm kết thúc đàm phán, ta đã có một số bước tiến nhưng nhìn chung không quá xa so với hiện trạng và đều phù hợp với định hướng phát triển đã được phê duyệt cho các ngành này.
Cam kết chung cho các ngành dịch vụ về cơ bản như BTA. Trước hết, công ty nước ngoài không được hiện diện tại Việt Nam dưới hình thức chi nhánh, trừ phi điều đó được ta cho phép trong từng ngành cụ thể. Ngoài ra, công ty nước ngoài tuy được phép đưa cán bộ quản lý vào làm việc tại Việt Nam nhưng ít nhất 20% cán bộ quản lý của công ty phải là người Việt Nam. Cuối cùng, ta cho phép tổ chức và cá nhân nước ngoài được mua cổ phần trong các doanh nghiệp Việt Nam nhưng tỷ lệ phải phù hợp với mức mở cửa thị trường ngành đó. Riêng ngân hàng ta chỉ cho phép ngân hàng nước ngoài mua tối đa 30% cổ phần.
Dịch vụ khai thác hỗ trợ dầu khí: Đồng ý cho phép các DN nước ngoài được thành lập công ty 100% vốn nước ngoài sau 5 năm kể từ khi gia nhập để đáp ứng các dịch vụ hỗ trợ khai thác dầu khí. Tuy nhiên, Việt Nam còn giữ nguyên quyền quản lý các hoạt động trên biển, thềm lục địa và quyền chỉ định các ty thăm dò, khai thác tài nguyên. Bảo lưu được một danh mục các dịch vụ dành riêng cho các DN Việt Nam như dịch vụ bay, dịch vụ cung cấp trang thiết bị và vật phẩm cho dàn khoan xa bờ… Tất cả các công ty vào Việt Nam cung ứng dịch vụ hỗ trợ dầu khí đều phải đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Dịch vụ viễn thông, Việt Nam có thêm một số nhận nhượng so với BTA nhưng ở mức độ hợp lý, phù hợp với chiến lược phát triển của ta. Cụ thể là cho phép thành lập liên doanh đa số vốn nước ngoài để cung cấp dịch vụ viễn thông không gắn với hạ tầng mạng (phải thuê mạng do DN Việt Nam nắm quyền kiểm soát) và nới lỏng một chút về việc cung cấp dịch vụ qua biên giới để đổi lấy giữ lại hạn chế áp dụng cho viễn thông có gắn với hạ tầng mạng (chỉ các các doanh nghiệp nhà nước nắm đa số vốn mới đầu tư hạ tầng mạng, nước ngoài chỉ được góp vốn đến 49% và cũng chỉ được liên doanh với đối tác Việt Nam đã được cấp phép).
Dịch vụ phân phối, về cơ bản giữ được như BTA, tức là khá chặt só với các nước mới gia nhập. Trước hết, về thời điểm cho phép thành lập DN 100% vốn nước ngoài là như BTA (1/1/2009). Thứ hai, tương tự như BTA, ta không mở cửa thị trường phân phối xăng dầu, dược phẩm, sách báo, tạp chí, băng hình, thuốc lá, gạo, đường và kim loại quý cho nước ngoài. Nhiều sản phẩm nhạy cảm như sắt thép, xi măng, phân bón… ta chỉ mở cửa thị trường sau 3 năm. DN có vốn đầu tư nước ngoài, mở điểm bán lẻ thứ hai trở đi phải được ta cho phép theo từng trường hợp cụ thể.
Dịch vụ bảo hiểm, về tổng thể, mức độ cam kết ngang BTA, tuy nhiên, ta đồng ý cho Hoa Kỳ thành lập chi nhánh bảo hiểm phi nhân thọ sau 5 năm kể từ ngày gia nhập.
Dịch vụ ngân hàng, ta đồng ý cho thành lập ngân hàng con 100% vốn nước ngoài không muộn hơn ngày 1/4/2007. Ngoài ra ngân hàng nước ngoài muốn được thành lập chi nhánh tại Việt Nam nhưng chi nhánh đó không được phép mở chi nhánh phụ và vẫn phi chịu hạn chế về huy động tiền gửi bằng VND từ thể nhân Việt Nam trong vòng 5 năm kể từ khi ta gia nhập WTO. Ta vẫn giữ được hạn chế về mua cổ phần trong ngân hàng Việt Nam (không quá 30%).
Dịch vụ chứng khoán, ta cho phép thành lập công ty chứng khoán 100% vốn nước ngoài và chi nhánh sau 5 năm kể từ khi gia nhập WTO
Các cam kết khác, với các ngành còn lại như du lịch, giáo dục, pháp lý, kế toán, xây dựng, vận tải… mức độ cam kết về cơ bản không khác nhiều so với BTA. Ngoài ra không mở cửa dịch vụ in ấn - xuất bản.
Ii. Nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o cña viÖt nam
1. CÊp ®é vÜ m«
Víi nh÷ng ®Þnh híng trªn ®©y, vµ ®Ó nh»m ph¸t huy thÕ m¹nh, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ trêng g¹o trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu, vµ ®Ó chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh gia nhËp WTO, chóng ta cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau:
Thø nhÊt, gi¶i ph¸p vÒ quy ho¹ch vµ ®Çu t vïng chuyªn canh g¹o xuÊt khÈu. Thùc tÕ cho thÊy, chóng ta kh«ng thÓ t¨ng sè lîng, ®Æc biÖt lµ chÊt lîng vµ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm nÕu kh«ng quy ho¹ch ®ång bé quy tr×nh 7 kh©u liªn hoµn (canh t¸c - thu ho¹ch - chÕ biÕn - ®ãng gãi - b¶o qu¶n - vËn chuyÓn - c¶ng khÈu). ë ®©y, ®Æc biÖt chó träng viÖc n©ng cÊp c«ng nghÖ bèc xÕp, chØnh ®èn l¹i toµn bé kh©u tæ chøc ®iÒu hµnh t¹i c¶ng nh»m ®¶m b¶o thêi h¹n giao hµng kh«ng chËm trÔ. Nhµ níc cÇn ®Çu t trong viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ dÞch vô trong viÖc bu«n b¸n lóa g¹o ë nh÷ng vïng cã hµng ho¸ lín, ®Æc biÖt lµ ë §BSCL vµ §BSH. NhiÒu n¨m qua, chóng ta thêng xuÊt khÈu g¹o theo ®iÒu kiÖn giao hµng FOB, nghÜa lµ chän ph¬ng thøc giao dÞch quèc tÕ “nhµn nhÊt” vµ t¬ng øng lµ ¨n Ýt nhÊt. §· nh vËy, thêi gian giao hµng vÉn bÞ chËm trÔ, vi ph¹m hîp ®ång. §èi víi kh¸ch hµng níc ngoµi, cung c¸ch lµm ¨n kiÓu ®ã lµ kh«ng thÓ chÊp nhËn ®îc. §Ó thu hót ®îc kh¸ch hµng, tõng bíc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, t×nh tr¹ng bøc xóc ®ã hiÖn nay cÇn ph¶i sím kh¾c phôc.
Thø hai, nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt lîng thãc trong canh t¸c vµ thu ho¹ch nh gièng lóa, ph©n bãn, ph¬i sÊy lµ tËp hîp ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p tèi u vÒ khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ nh»m trùc tiÕp tuyÓn chän vµ t¹o nguån tèt nhÊt cho chÊt lîng g¹o xuÊt khÈu. Thùc tÕ nÕu kh«ng cã gièng lóa tèt th× kh«ng cã h¹t thãc tèt vµ kh«ng cã h¹t g¹o tèt ®Ó c¹nh tranh xuÊt khÈu. V× vËy, cÇn triÓn khai c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trong lÜnh vùc trän t¹o gièng, trong lÜnh vùc di truyÒn chÊt lîng vµ ho¸ sinh chÊt lîng lóa g¹o, øng dông c¸c kü thuËt cña c«ng nghÖ sinh häc (c«ng nghÖ gen, c«ng nghÖ tÕ bµo..) nh»m t¹o ra c¸c gièng lóa võa cã n¨ng suÊt cao, võa cã chÊt lîng tèt, võa cã tÝnh chèng chÞu cao phôc vô kÞp thêi c¸c yªu cÇu cña s¶n xuÊt vµ cña ®êi sèng, ®Æc biÖt lµ c¸c yªu cÇu cña c«ng t¸c xuÊt khÈu g¹o. Tõ ®ã, chóng ta míi cã kh¶ n¨ng thùc thi c¸c chiÕn lîc liªn kÕt s¶n phÈm vµ thÞ trêng mét c¸ch n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶. MÆt kh¸c, cÇn n©ng cao n¨ng lùc tæ chøc ®iÒu hµnh qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc. §Ó t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh, tæng hîp tõ c¸c kh©u liªn hoµn t¹o nªn chÊt lîng, chóng ta ®ang cÇn nh÷ng kü thuËt viªn giái, nh÷ng nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp tµi ba nhng tríc hÕt ph¶i cã ý thøc tr¸ch nhiÖm cao.
Thø ba nhãm gi¶i ph¸p hiÖn ®¹i ho¸ kh©u chÕ biÕn, b¶o qu¶n g¹o theo tiªu chuÈn chÊt lîng quèc tÕ ISO 9000, GMP, HACCP... cã ý nghÜa cÊp thiÕt, v× ®©y lµ kh©u yÕu næi bËt cña g¹o ViÖt Nam hiÖn nay so víi c¸c níc nh Th¸i Lan vµ nhÊt lµ Mü v× ViÖt Nam lµ níc võa ®i sau vÒ KHCN, võa ®i sau vÒ xuÊt khÈu g¹o. §©y còng lµ lý do chñ yÕu dÉn ®Õn chªnh lÖch gi¸ g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam so víi gi¸ cña Th¸i Lan vµ Mü. Do vËy, nhãm gi¶i ph¸p nµy lµ cÊp b¸ch, cÇn ®îc chó träng. Ngay tõ b©y giê, chóng ta cÇn tæ chøc tèt kh©u s¬ chÕ, ®ång thêi cÇn ®¶m b¶o tèt kh©u hoµn thiÖn s¶n phÈm g¹o xuÊt khÈu. HiÖn nay, chóng ta cã qu¸ nhiÒu c¬ së xay x¸t nhá, t nh©n. G¹o xuÊt khÈu ®îc thu gom tõ c¸c c¬ së ®ã nªn chÊt lîng kh«ng ®ång ®Òu. Dï sao, ®©y vÉn chØ lµ bíc s¬ chÕ cÇn thiÕt nªn kh«ng thÓ xem nhÑ hay qua loa bíc hoµn thiÖn s¶n phÈm xuÊt khÈu ë nh÷ng c¬ së lín, víi nh÷ng d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ®ång bé. Trong qu¸ tr×nh ®ång bé nµy, viÖc tæ chøc m¹ng líi vµ chuyªn chë tèt sÏ gióp cho viÖc gi¶m c¸c chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã thÓ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh xuÊt khÈu g¹o.
Thø t, hç trî ph¸t triÓn th¬ng hiÖu cho c¸c s¶n phÈm g¹o xuÊt khÈu. Trong xuÊt khÈu, tõ tríc ®Õn nay níc ta chØ tËp trung vµo c¸c s¶n phÈm th« mµ Ýt chó ý ®Õn viÖc n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm chÕ biÕn vµ x©y dùng th¬ng hiÖu riªng cho s¶n phÈm xuÊt khÈu cña m×nh. ChÝnh v× vËy, ®· 15 n¨m xuÊt khÈu g¹o víi sè lîng lín nhng ®Õn nay h¹t g¹o ViÖt Nam vÉn cha cã th¬ng hiÖu trªn thÞ trêng thÕ giíi, h×nh ¶nh g¹o ViÖt Nam g¾n liÒn víi chÊt lîng g¹o trung b×nh - gi¸ h¹, trong khi míi chØ nghe ®Õn tªn g¹o Basmati cña Ên §é hay g¹o Khao Dawk Mali cña Th¸i Lan lµ kh¸ch hµng ®· chän mua ngay. MÆc dï, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng lo¹i g¹o ®Æc s¶n næi tiÕng nh T¸m th¬m, t¸m xoan, Dù h¬ng, NÕp c¸i hoa vµng...víi ®é dÎo, mÒm vÞ ®Ëm vµ ngon, tinh bét cao cÊp amilopectin chiÕm tíi 80% (tinh bét thêng amiloza chØ kho¶ng 20%), gi¸ trÞ dinh dìng cao dÔ hÊp thô. Do vËy, ngêi tiªu dïng tõng ®i nhiÒu níc Ch©u ¸, Ch©u Mü, Ch©u ¢u ®· kh¼ng ®Þnh r»ng, thËt hiÕm cã lo¹i g¹o nµo cã mïi h¬ng tuyÖt vêi nh g¹o T¸m ®Æc s¶n cña níc ta. Ngay g¹o ®Æc s¶n Th¸i Lan xuÊt khÈu vµo Mü ®îc qu¶ng c¸o lµ ”g¹o th¬m” nhng thùc tÕ chØ cã mïi th¬m tho¶ng nhÑ, nhng ®Õn nay vÉn cha cã th¬ng hiÖu.
Do ®ã, cïng víi viÖc hç trî ho¹t ®éng ph¸t triÓn th¬ng hiÖu cña c¸c c«ng ty, doanh nghiÖp, ViÖt Nam còng cã thÓ tËn dông uy tÝn cña c¸c khu vùc vèn cã s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®Æc s¶n dïng lµm chØ dÉn ®Þa lý nh»m t¨ng thªm søc hót cho g¹o, ®èi víi mét níc cã nÒn n«ng nghiÖp truyÒn thèng l©u ®êi nh níc ta th× ®©y lµ thÕ m¹nh cã thÓ khai th¸c nh»m ®em l¹i lîi Ých cao vÝ dô nh ViÖt Nam cã thÓ x©y dùng th¬ng hiÖu cho c¸c lo¹i g¹o ®Æc s¶n nh: T¸m th¬m H¶i D¬ng, T¸m xoan Nam §Þnh, T¸m ®æ Thanh Ho¸... §ång thêi, Nhµ níc cÇn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®¨ng ký th¬ng hiÖu ë thÞ trêng trong vµ ngoµi níc vµ cho phÐp Nhµ níc ®ù¬c can thiÖp trong viÖc b¶o vÖ th¬ng hiÖu cho c¸c doanh nghiÖp
Trong giai ®o¹n ®Çu khi tÝch luü tõ n«ng nghiÖp cßn cha ®ñ lín ®Ó ph¸t triÓn th¬ng hiÖu riªng, Nhµ níc cÇn cã biÖn ph¸p hç trî thÝch ®¸ng cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c ngµnh nh kh«ng h¹n chÕ chi phÝ qu¶ng c¸o, xóc tiÕn th¬ng m¹i ë møc 7% doanh thu nh hiÖn nay.
Thø n¨m, nhãm gi¶i ph¸p marketing, hç trî th«ng qua ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i trong xuÊt khÈu g¹o, tuy kh«ng trùc tiÕp chi phèi chÊt lîng nhng l¹i hÕt søc cÇn thiÕt cho c¸c chiÕn lîc liªn kÕt s¶n phÈm vµ thÞ trêng ®¶m b¶o th¾ng lîi, ®Æc biÖt cho môc tiªu gi¶m xuÊt khÈu qua trung gian, më réng thÞ trêng g¹o hiÖn nay cña ViÖt Nam.
Tríc hÕt, trong nh÷ng n¨m tíi, ®Ó cã thÓ t¨ng nhanh g¹o ®Æc s¶n chÊt lîng cao nh»m më réng h¬n n÷a vµo thÞ trêng c¸c níc ph¸t triÓn B¾c Mü vµ T©y ¢u, NhËt B¶n, lµ nh÷ng thÞ trêng khã tÝnh nhng hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cao vµ tõ uy tÝn cña g¹o ®Æc s¶n bíc ®Çu ®Ó chiÕm lÜnh, chóng ta cã thÓ më réng nhanh h¬n thÞ trêng tiªu thô c¸c lo¹i g¹o th«ng thêng th× yÕu tè hµng ®Çu lµ ph¶i cã hÖ thèng th«ng tin cËp nhËt thÞ trêng ®Ó cã thÓ n¾m ch¾c nhu cÇu thêng xuyªn biÕn ®éng th«ng qua viÖc ®Æt c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn nhiÒu h¬n ë níc ngoµi, tríc hÕt lµ nh÷ng níc nhËp khÈu g¹o ë Ch©u ¸, thø ®Õn Ch©u Phi vµ Ch©u Mü Latinh, h¬n thÕ n÷a ®Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp, chóng ta cÇn chó träng h¬n viÖc tranh thñ c¸c c¬ héi giao tiÕp quèc tÕ víi quy m« lín nh Héi nghÞ thîng ®Ønh Ph¸p ng÷, Héi nghÞ thîng ®Ønh l¬ng thùc thÕ giíi, c¸c Héi th¶o quèc tÕ tuyªn truyÒn giíi thiÖu g¹o xuÊt khÈu ViÖt Nam, nh»m t×m kiÕm nhiÒu h¬n nh÷ng kh¸ch hµng míi.
Mét híng n÷a kh¸ tÝch cùc lµ t¨ng cêng ®µm ph¸n th¬ng m¹i ë cÊp ChÝnh phñ ®Ó ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh song ph¬ng vµ ®a ph¬ng t¹o ®iÒu kiÖn b×nh ®¼ng, minh b¹ch, c«ng b»ng cho th¬ng m¹i hµng n«ng s¶n nãi chung vµ g¹o nãi riªng cña ViÖt Nam vµo c¸c níc, mÆt kh¸c, t¨ng cêng cung cÊp th«ng tin vÒ nh÷ng néi dung cña c¸c HiÖp ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp. Cïng víi sù cung cÊp th«ng tin tÇm chiÕn lîc cña Nhµ níc ë cÊp Bé Th¬ng m¹i, Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Tæng C«ng ty vµ HiÖp héi xuÊt nhËp khÈu l¬ng thùc ViÖt Nam cÇn chñ ®éng tÝch cùc trong kh©u nghiªn cøu thÞ trêng thÕ giíi ®Ó cã thÓ vËn dông nhanh chãng trong ho¹t ®éng kinh doanh.
§Ó ®¶m b¶o sù thèng nhÊt trong môc tiªu ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc xóc tiÕn th¬ng m¹i Nhµ níc, phi ChÝnh phñ vµ doanh nghiÖp cÇn ®æi míi c¬ chÕ cung cÊp th«ng tin theo híng cËp nhËt, chÝnh x¸c th«ng tin vÒ thÞ trêng g¹o tíi c¸c doanh nghiÖp vµ nhµ s¶n xuÊt g¹o xuÊt khÈu. §Ò cao vai trß cña b¸o chÝ, ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng trong viÖc hç trî s¶n xuÊt, xuÊt khÈu g¹o, tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ cho g¹o ViÖt Nam tr¸nh ®a tin thÊt thiÖt lµm xÊu h×nh ¶nh g¹o xuÊt khÈu. ChØ cã nh vËy míi cã thÓ sím khai th«ng thÞ trêng g¹o trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO.
Thø s¸u, nhãm gi¶i ph¸p chÊn chØnh hÖ thèng lu th«ng ph©n phèi g¹o trong níc phôc vô xuÊt khÈu (nh ®¶m b¶o s¶n phÈm thãc ®Çu ra cho n«ng d©n, c¶i tiÕn hÖ thèng lu th«ng ph©n phèi hiÖn nay) lµ rÊt thiÕt thùc võa gi¶i quyÕt ®iÒu bøc xóc lín nhÊt cña n«ng d©n hiÖn ë kh©u b¸n thãc, võa còng nh»m t¨ng chÊt lîng g¹o trong viÖc tr¸nh xay x¸t chÕ biÕn hai lÇn vµ gi¶m gi¸ thµnh g¹o xuÊt khÈu.
NhiÒu n¨m qua, t th¬ng ®· ®¶m nhËn tíi 95% tæng sè l¬ng thùc thu mua, xay x¸t phôc vô xuÊt khÈu. T th¬ng mét mÆt ®ãng gãp tÝch cùc vµo thÞ trêng l¬ng thùc néi ®Þa th«ng tho¸ng nhng mÆt kh¸c còng béc lé mÆt tiªu cùc trong viÖc Ðp cÊp Ðp gi¸ mua thãc cña n«ng d©n mÆc dï Nhµ níc chñ tr¬ng gi÷ v÷ng gi¸ thãc sao cho n«ng d©n cã lîi nhuËn 25 - 45%. V× cÇn b¸n thãc ®Ó trang tr¶i nhiÒu kho¶n chi phÝ nªn thùc tÕ n«ng d©n thêng xuyªn ph¶i b¸n thãc víi gi¸ thÊp thiÖt thßi rÊt lín.
ë nhiÒu níc nh Mü, T©y ¢u, Nhµ níc th«ng qua hÖ thèng tµi chÝnh ®Ó kÝch cÇu, gi÷ gi¸ b¸n thãc cã lîi cho n«ng d©n ®ång thêi cßn trî gi¸ cho n«ng d©n 100 USD/ 1 tÊn g¹o. XÐt trong ®iÒu kiÖn níc ta, ®Ó hç trî cho n«ng d©n tiªu thô ®îc thãc ngay sau thu ho¹ch mµ kh«ng bÞ Ðp cÊp Ðp gi¸, Nhµ níc cÇn thµnh lËp riªng “Ng©n hµng thãc”. Víi chøc n¨ng cña ng©n hµng thãc, n«ng d©n thu ho¹ch vµ nhËp thãc kh« vµo Ng©n hµng, råi lÊy chøng tõ vµ nhËn tiÒn thãc víi møc gi¸ khi nhËp thãc, Sau nµy, n«ng d©n chñ ®éng b¸n thãc khi thÊy gi¸ cã lîi vµ tr¶ tiÒn vay cña ng©n hµng víi l·i suÊt u ®·i. Nh vËy, ng©n hµng thãc cã vai trß t¸c dông lín ë c¸c mÆt:
- Khai th«ng ®îc kÞp thêi s¶n phÈm ®Çu ra cña n«ng d©n, ngêi s¶n xuÊt tho¸t c¶nh mõng Ýt, lo nhiÒu vÒ sè phËn h¹t thãc ch×m næi....
- Gãp phÇn gi÷ gi¸ thãc ®Çu ra theo chñ tr¬ng cña Nhµ níc nh»m ®¶m b¶o cho n«ng d©n møc lîi nhuËn 25- 40% chèng ®îc viÖc t th¬ng Ðp gi¸.
- N«ng d©n an t©m ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, ®ång thêi chíp ®îc thêi c¬ xuÊt khÈu cã lîi nhÊt.
Thø b¶y, tiÕp tôc hoµn thiÖn vµ ®æi míi chÝnh s¸ch xuÊt khÈu g¹o nh xo¸ bá ®Çu mèi vµ h¹n ng¹ch, nghiªn cøu t¨ng mét c¸ch hîp lý møc chi m«i giíi hoa hång vµ møc thëng cho kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO, lîi dông triÖt ®Ó “chÝnh s¸ch hép xanh” cña WTO ®Ó hç trî m¹nh mÏ cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o. G¹o lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng xuÊt khÈu, ngay c¶ khi Nhµ níc cha cã biÖn ph¸p hç trî nµo th× nh÷ng mÆt hµng nµy còng ®· kh¼ng ®Þnh ®îc sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh trªn thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. V× vËy, ®èi víi mÆt hµng nµy Nhµ níc cã thÓ gi¶m møc ®é b¶o hé xuèng ®ång thêi chØ tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p hç trî gi¸n tiÕp nh: c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ níc nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mÆt hµng nµy bao gåm c¸c chÝnh s¸ch s¶n xuÊt nh gièng, ®Çu vµo chÊt lîng cao, kü thuËt, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ c¸c chÝnh s¸ch xóc tiÕn xuÊt khÈu hµng ho¸. Ngoµi ra ChÝnh phñ cßn cã thÓ trî cÊp cho g¹o vµ bï lç cho n«ng d©n mµ kh«ng vi ph¹m quy ®Þnh cña WTO, hiÖu qu¶ l¹i cao. §ã lµ biÖn ph¸p gi¶m thuÕ ®èi víi g¹o, vÝ dô nÕu møc thuÕ ®èi víi g¹o lµ 7%, vµ ®Þnh trî cÊp 4% th× nay chØ thu thuÕ 3%. Sè dù ®Þnh trî cÊp trao cho chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®Ó bï ®¾p cho thiÕu hôt ng©n s¸ch v× gi¶m thuÕ. NÕu ng©n s¸ch Nhµ níc kh¸ lªn, sÏ t¨ng dÇn møc bï ®¾p ®ã, thuÕ ®èi víi g¹o sÏ gi¶m t¬ng øng ®Õn khi b»ng 0. C¸ch trî cÊp nµy cã hiÖu qu¶ 100%, tøc lµ Nhµ níc bá ra 1®ång, th× n«ng d©n sÏ ®îc lîi 1 ®ång.
Thø t¸m, cÇn thùc hiÖn tèt ch¬ng tr×nh “Ba gi¶m, Ba t¨ng” trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ s¶n xuÊt lóa g¹o nãi riªng. Ba gi¶m ë ®©y lµ gi¶m ph©n bãn, gi¶m dïng ho¸ chÊt, thuèc trõ s©u, vµ gi¶m gièng. Ba t¨ng lµ t¨ng n¨ng suÊt, t¨ng chÊt lîng vµ t¨ng hiÖu qu¶. ChØ cã thùc hiÖn tèt c¸c vÊn ®Ò nµy, ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o nãi chung vµ kÕt qu¶ xuÊt khÈu g¹o nãi riªng míi tËn dông tèt c¬ héi, gi¶m bít th¸ch thøc vµ h¹n chÕ rñi ro do héi nhËp mang l¹i nh»m gia t¨ng c¸c môc tiªu ®Ó thµnh c«ng trong xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã, cÇn tiÕp tôc chuyÓn dÞch mét phÇn diÖn tÝch trång lóa sang s¶n xuÊt c¸c lo¹i c©y con kh¸c cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ch¨n nu«i, ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng chÕ biÕn. Duy tr× møc s¶n lîng lóa æn ®Þnh kho¶ng 35 triÖu tÊn. T¹o ®iÒu kiÖn vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng ®Ó chuyÓn ®æi 500-600 ngh×n ha gieo trång lóa cã n¨ng suÊt thÊp, kÐm hiÖu qu¶ sang s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm kh¸c cã hiÖu qu¶ cao h¬n. Sè diÖn tÝch trång lóa cßn l¹i cÇn tËp trung ®Çu t ®a tiÕn bé kü thuËt míi, tËp trung th©m canh, ®a c¸c gièng míi cã n¨ng suÊt vµ chÊt lîng cao ®Ó t¨ng gi¸ trÞ vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu.
Thø chÝn, nhãm gi¶i ph¸p chñ yÕu cuèi cïng cÇn nhÊn m¹nh ë ®©y lµ ®¶m b¶o ®ång bé hÖ thèng kho dù tr÷, vËn chuyÓn, c¶ng khÈu mét c¸ch hiÖn ®¹i vµ hîp lý, n©ng cao n¨ng lùc bèc xÕp t¹i c¶ng, gi¶i phãng tµu nhanh, t¹o uy tÝn cao cña ViÖt Nam ®èi víi kh¸ch hµng thÕ giíi. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã, cÇn huy ®éng linh ho¹t tõ c¸c nguån vèn hiÖn cã nh vèn ng©n s¸ch, FDI, ODA.. ®Ó kÕt hîp cã hiÖu qu¶ ®Çu t h¹ tÇng c¬ së vµ ®Çu t KHCN, t¹o bíc ®ét ph¸ míi cho chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO.
2. CÊp ®é vi m«
Thø nhÊt, ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ trêng vµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu. Tuy ®· cã 15 n¨m tham gia thÞ trêng lóa g¹o thÕ giíi, nhng nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn kh«ng khái lóng tóng mçi khi thÞ trêng thÕ giíi cã nh÷ng biÕn ®éng. V× vËy, h¬n lóc nµo hÕt ®Ó cïng víi ®Êt níc chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh gia nhËp vµo WTO, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thËt sù n¨ng ®éng, ®ãn b¾t thêi c¬, t×m tßi, g¾n kÕt s¶n xuÊt víi thÞ trêng, ®Ó tõ ®ã, tæ chøc quy m« s¶n xuÊt, kinh doanh thÝch hîp. C¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i vµ tæ chøc Tham t¸n th¬ng m¹i ViÖt Nam ë níc ngoµi còng cÇn tÝch cùc hç trî t×m kiÕm thÞ trêng, cung cÊp th«ng tin, tiÕp thÞ, giíi thiÖu ®èi t¸c lµm ¨n cã uy tÝn cho c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi cÇn kÕt hîp theo híng tËp trung ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o vÒ quy m« vµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp, quy m« ngµy mét lín ®Ó ®ñ søc ®øng v÷ng trong th¬ng trêng, lo¹i h×nh nªn më réng theo c¸c thµnh phÇn kinh tÕ mét c¸ch th«ng tho¸ng ®Ó khai th¸c thÕ m¹nh cña tõng thµnh phÇn ®ã.
Thø hai, theo nhiÒu chuyªn gia, ®Ó ngµnh xuÊt khÈu g¹o trong níc ph¸t triÓn theo híng bÒn v÷ng cÇn ph¶i cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp quèc doanh xuÊt khÈu g¹o. V× khi lîi Ých gi÷a n«ng d©n, doanh nghiÖp g¾n kÕt víi nhau, hä míi “chung lng ®Êu cËt” cho ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc nµy. Lµ mét nhµ xuÊt khÈu g¹o thø nh× trªn thÕ giíi, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã tÇm nh×n chiÕn lîc, ph¶i biÕt ®îc nhu cÇu cña mçi nø¬c cÇn bao nhiªu tÊn, thêi ®iÓm nµo gi¸ lªn cao nhÊt, nhu cÇu vÒ chÊt lîng cña thÞ trêng ®ã ®Ó ph©n phèi cho hiÖu qu¶. Kh«ng nh÷ng thÕ doanh nghiÖp ViÖt Nam còng ph¶i nghiªn cøu vÒ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh bªn c¹nh cña m×nh lµ Th¸i Lan, t¹i sao hä th©m nhËp ®îc vµo thÞ trêng cao cÊp, mµ ViÖt Nam kh«ng th©m nhËp ®îc. Doanh nghiÖp ph¶i liªn kÕt víi n«ng d©n, theo c¸ch “kª ®¬n ®Æt hµng”, chø kh«ng cßn bao tiªu lóa g¹o nh tríc n÷a, v× lîi Ých hµi hoµ cña hai bªn ®îc quy ®Þnh chi tiÕt trªn hîp ®ång.
Thø ba, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o theo hîp ®ång. Tríc ®©y, phÇn lín doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o chØ tËp trung vµo kh©u xuÊt nh÷ng lo¹i g¹o víi sè lîng mua gom ®îc vµ chÊt lîng s½n cã, nh÷ng kh©u kh¸c do n«ng d©n vµ t th¬ng tù lµm. MÆt kh¸c, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt còng nh tr×nh ®é KHCN cña n«ng d©n cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu vÒ chØ tiªu g¹o chÊt lîng cao, cho nªn c¸c doanh nghiÖp còng gÆp nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh trong viÖc thiÕt lËp hîp ®ång. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o thêng bÞ ®éng vÕ sè lîng, chÊt lîng còng nh thêi h¹n giao hµng, ViÖt Nam chØ cßn dùa vµo lîi thÕ gi¸ rÎ vµ sè lîng mµ ngêi n«ng d©n ph¶i chÞu thiÖt thßi. Gi¶i ph¸p kh¾c phôc lµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp híng vµo s¶n xuÊt th«ng qua hîp ®ång, kh«ng dõng l¹i ë møc tr¸ch nhiÖm c«ng ty tæ chøc thu mua vµ cö c¸n bé trùc tiÕp trao ®æi víi gióp bµ con n«ng d©n tiªu thô hÕt hµng ho¸, mµ cßn ph¶i ®Çu t chuyÓn giao gièng vµ kü thuËt, ®Çu t vËt t kü thuËt cho diÖn tÝch hîp ®ång theo yªu cÇu cña thÞ trêng, gi¶m dÇn mua gom b¸n chuyÕn. Thùc hiÖn xuÊt khÈu g¹o theo hîp ®ång sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o cã ®ñ sè lîng còng nh thêi gian giao hµng, ®Ó cã thÓ giao b¸n ngay hoÆc ký hîp ®ång xuÊt khÈu g¹o nhiÒu th¸ng tríc víi gi¸ cao h¬n vµ tranh thñ ®îc vèn ®Æt hµng tríc cña kh¸ch hµng. Cã lµm nh vËy, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o míi gi÷ ch©n ®îc kh¸ch hµng, t×m kh¸ch hµng míi, thÞ trêng míi, vµ t¨ng ®îc gi¸ b¸n theo kÞp Th¸i Lan.
Thø t, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc tham gia kinh doanh lóa g¹o. HiÖn nay, nhiÒu DNNN vay tiÒn ng©n hµng chuyÓn vèn cho DNTN 80-90% doanh sè kinh doanh lµm cho DNNN cµng mÊt thÕ chñ ®éng. C¸ch kh¾c phôc kh«ng chØ t¨ng cêng n¨ng lùc cho DNNN, mµ cÇn ph¶i cã c¬ chÕ ®Ó DNTN trùc tiÕp tham gia vµo xuÊt khÈu, ®Ó hä còng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm víi rñi ro vÒ gi¸ c¶ thÞ trêng. C¸c DNNN còng ph¶i t×m c¸ch v¬n lªn chñ ®éng xuÊt khÈu g¹o b»ng c¸ch trùc tiÕp tham gia c¸c kh©u tõ s¶n xuÊt ®Õn thu mua, xay x¸t, ®¸nh bãng, vËn chuyÓn, dù tr÷ vµ giao hµng ®Õn lßng tµu ®Ó xuÊt khÈu. Kh¾c phôc ®îc nh÷ng khã kh¨n nªu trªn sÏ lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó cã lîi thÕ víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh lµnh m¹nh, tríc hÕt do gi¶m dÇn trung gian.
Thø n¨m, x¸c ®Þnh c¬ cÊu s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu ®a d¹ng cña kh¸ch hµng. C¸c doanh nghiÖp cÇn chó ý ®Õn thÞ hiÕu tiªu dïng g¹o ë c¸c thÞ trêng kh¸c nhau, cã nh vËy míi kh«ng bÞ Ðp gi¸ vµ cè g¾ng n©ng cao møc ®é chÕ biÕn vµ chÊt lîng tuú theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Tõ nh÷ng tËp qu¸n vµ thÞ hiÕu rÊt kh¸c nhau nµy cña ngêi tiªu dïng trªn thÕ giíi, chóng ta cÇn ph¶i n¾m b¾t vµ ®Æt ph¬ng híng cho c«ng t¸c xuÊt khÈu g¹o cña níc ta c¨n cø theo c¸c thÞ hiÕu vµ c¸c tËp qu¸n cña ngêi tiªu dïng ë c¸c khu vùc kh¸c nhau trªn thÕ giíi. §èi víi thÞ trêng c¸c níc ph¸t triÓn nh NhËt B¶n, T©y ¢u, B¾c Mü ®ßi hái g¹o cã chÊt lîng cao, c¸c doanh nghiÖp nªn chñ yÕu tiÕp thÞ c¸c s¶n phÈm cã chÊt lîng cao. §èi víi thÞ trêng c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh c¸c níc ë vïng Trung §«ng, Ch©u Phi, th× c¸c doanh nghiÖp nªn chñ yÕu b¸n c¸c s¶n phÈm cã chÊt lîng võa vµ cã c¬ chÕ thanh to¸n hîp lý t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng.
ThÞ hiÕu tiªu dïng g¹o cña mét sè níc trªn thÕ giíi:
Khu vùc Ch©u ¸
- Indonexia: thÝch g¹o kh«ng hÊp, lo¹i h¹t «van, ®îc ®¸nh bãng, mµu s¾c tr¾ng trong, míi xay x¸t, cã mïi th¬m, dÎo, tû lÖ tÊm cµng Ýt cµng tèt vµ kh«ng qu¸ 20%.
- Trung Quèc: thÞ trêng réng lín nµy chuéng g¹o h¹t dµi h¬n h¹t trßn, g¹o tr¾ng ®îc xay x¸t kü, tØ lÖ tÊm th«ng thêng tõ 5 - 20%.
- Iran: quèc gia ®¹o håi nµy quen, tiªu thô g¹o tr¾ng, h¹t dµi, tû lÖ tÊm thÊp 5- 15%, yªu cÇu sè h¹t thãc lÉn kh«ng qu¸ 8 h¹t/ 1kg g¹o.
- NhËt B¶n: chuéng g¹o kh«ng hÊp, lo¹i g¹o h¹t trßn, dÎo, x¸t thËt tr¾ng, tû lÖ tÊm thÊp, thêng lµ 5% hoÆc thÊp h¬n n÷a vµ ®ßi hái vÖ sinh c«ng nghiÖp rÊt nghiªm ngÆt.
- Malaixia: d©n téc Hoa kiÒu thÝch g¹o tr¾ng, h¹t dµi, lo¹i tèt, tû lÖ tÊm thÊp. TÇng líp d©n nghÌo thêng dïng g¹o h¹t dµi, tû lÖ tÊm cao tõ 15 -25%. Tiªu dïng g¹o nÕp thêng xuyªn chiÕm kho¶ng 5% lîng nhËp khÈu.
- Hong Kong: nhËp khÈu lo¹i g¹o tr¾ng h¹t dµi chÊt lîng cao, xay x¸t kü vµ ®¸nh bãng. Lo¹i g¹o th¬m ®Æc s¶n rÊt ®îc a chuéng.
- Singapore: thÝch g¹o tr¾ng, h¹t dµi cã ®¸nh bãng kü, tû lÖ tÊm thêng lµ 5%, ®ßi hái chÊt lîng cao. Lo¹i g¹o th¬m còng ®îc a chuéng víi møc gi¸ cao.
- Philippin: a chuéng g¹o h¹t dµi hoÆc trung b×nh nhng ph¶i ®îc ®¸nh bãng kü, mµu s¾c tr¾ng trong vµ cã mïi th¬m, kh«ng yªu cÇu dÎo.
Khu vùc Ch©u Phi vµ Ch©u Mü Latinh
- Khu vùc Ch©u Phi: Mét sè níc nh C«tdivoa, Ghinª, Xu®¨ng... thÝch g¹o h¹t dµi hoÆc trung b×nh, hÊp kh«. Tû lÖ tÊm cao ®©y lµ mét thÞ trêng lín cña ViÖt Nam. Mét sè ngêi tiªu dïng T©y Phi sÏ tr¶ gi¸ cao h¬n gi¸ th«ng thêng cho c¸c lo¹i g¹o x¸t kü cã ®a sè h¹t mµu ®á.
- Khu vùc Ch©u Mü: Ngêi tiªu dïng Hoa Kú sÏ chi tr¶ mét nöa tiÒn ®èi víi lo¹i h¹t cã vÕt ®á hoÆc c¸c h¹t cã säc ®á, mÆc dÇu kh«ng cã sù sai kh¸c vÒ gi¸ trÞ dinh dìng gi÷a c¸c h¹t cã säc ®á víi c¸c h¹t g¹o kh«ng cã säc ®á, Hoa Kú nhËp khÈu g¹o tr¾ng h¹t dµi 100% chÊt lîng tèt cña Th¸i Lan. Ngêi tiªu dïng Mü Latinh ®ßi hái g¹o lËt, hä cho r»ng g¹o ®å ¨n gièng nh ¨n cao su,...
Nh vËy, nh×n chung ®a sè ngêi tiªu dïng trªn thÕ giíi ®Òu thÝch g¹o h¹t dµi. §©y lµ c¬ së quan träng trong ph¬ng híng s¶n xuÊt vµ qu¶n lý chÊt lîng lóa g¹o trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu cña níc ta.
Thø s¸u, ®æi míi c«ng nghÖ, ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo trong s¶n xuÊt ®ång thêi ®µo t¹o båi dìng nguån nh©n lùc ®Ó n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. G¹o lµ mÆt hµng n«ng s¶n nªn chÞu ¶nh hëng rÊt lín cña thêi tiÕt ®Õn chÊt lîng n¨ng suÊt còng nh qu¸ tr×nh chÕ biÕn, vËn chuyÓn.. N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm lµ nh©n tè hµng ®Çu vµ quan träng quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, lµ nh©n tè t¹o dùng uy tÝn cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. V× vËy, ®æi míi c«ng nghÖ c¶i tiÕn theo híng hiÖn ®¹i ho¸ sÏ gióp sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, t¸c ®éng trùc tiÕp tíi hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
§æi míi c«ng nghÖ, c¶i tiÕn trang thiÕt bÞ theo híng ®i t¾t ®ãn ®Çu, m¹nh d¹n ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn. X©y dùng vµ thùc hiÖn nghiªm chØnh chÕ ®é b¶o qu¶n vµ söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ. N©ng cÊp c¶i tiÕn kho dù tr÷ lóa, g¹o v× trong g¹o vÉn cßn gi÷ mét ®é Èm nhÊt ®Þnh, trong khi khÝ hËu níc ta ®é Èm 80% rÊt dÔ lµm gi¶m phÈm chÊt cña lóa g¹o do ®ã ®Ó trong kho dÔ bÞ s©u mät, chuét ph¸ ho¹i. ViÖc cÊt gi÷ b¶o qu¶n nguyªn vËt liÖu trong kho ph¶i ®îc thùc hiÖn hÕt søc nghiªm ngÆt theo ®óng c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o qu¶n nguyªn vËt liÖu. Nh vËy kho dù tr÷ míi ®¹t tiªu chuÈn: tho¸ng m¸t, cao r¸o, s¹ch sÏ... th× míi cã hiÖu qu¶ cao trong c«ng t¸c b¶o qu¶n nguyªn vËt liÖu, s¶n phÈm.
Mét yÕu tè kh¸c trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, vµ cña s¶n phÈm g¹o xuÊt khÈu ®ã lµ ®éi ngò lao ®éng, nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp. §éi ngò lao ®éng trong lÜnh vùc nµy ph¶i cã tr×nh ®é nghiÖp vô v÷ng vµng cña doanh nghiÖp míi cã thÓ gióp cho ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp cã hiÖu qu¶. V× vËy, thêng xuyªn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¸n bé trÎ cã triÓn väng ®i ®µo t¹o ë c¸c trung t©m ®µo t¹o c¸n bé trong vµ ngoµi níc nh»m gióp hä cã quan ®iÓm míi vÒ c¸ch nh×n nhËn thÞ trêng, n¾m b¾t thÞ trêng, trao ®æi kinh nghiÖm, tiÕp thu nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô trong lÜnh vùc kinh doanh, kü thuËt xuÊt nhËp khÈu. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông quy chÕ khuyÕn khÝch lîi Ých vËt chÊt vµ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt, sö dông c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc, cã khen thëng b»ng vËt chÊt vµ tinh thÇn ®èi víi c¸ nh©n, c¸n bé cã thµnh tÝch cao trong kinh doanh, s¸ng t¹o c¶i tiÕn trong s¶n xuÊt. §ång thêi, doanh nghiÖp còng ph¶i ¸p dông xö ph¹t, phª b×nh ®èi víi nh÷ng c¸ nh©n kh«ng hoµn thµnh tr¸ch nhiÖm nghÜa vô cña m×nh ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®Þnh híng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, h¹n chÕ mét phÇn nh÷ng nhîc ®iÓm vµ ®¹t ®îc môc tiªu ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp ®· ®Ò ra, lµ nÒn t¶ng c¬ së gióp doanh nghiÖp cã ®ñ søc c¹nh tranh vµ cã vÞ trÝ trªn thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi.
kÕt luËn
ChÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn thø 150 cña WTO lµ mét sù kiÖn v« cïng quan träng trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam. Ch¾c ch¾n nã sÏ t¹o ra nh÷ng ®éng lùc gióp ViÖt Nam kh¾c phôc cã hiÖu qu¶ t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn hiÖn nay, tõ ®ã thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch víi c¸c níc trªn thÕ giíi vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn. Gia nhËp WTO, ViÖt Nam sÏ cã nhiÒu c¬ héi më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, ®îc hëng quy chÕ tèi huÖ quèc, ®Æc biÖt sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam trong ®ã cã xuÊt khÈu g¹o dÔ dµng th©m nhËp vµo thÞ trêng thÕ giíi, tham gia vµo nhÞp sèng chung cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu, nhng víi søc c¹nh tranh cßn yÕu, g¹o ViÖt Nam còng sÏ gÆp ph¶i rÊt nhiÒu th¸ch thøc trong m«i trêng c¹nh tranh quèc tÕ ngµy cµng khèc liÖt nµy. Song th¸ch thøc lµ hiÖn thùc, c¬ héi lµ tiÒm tµng, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ vÒ l©u dµi viÖc gia nhËp WTO sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam ph¸t triÓn thuËn lîi, mÆc dï tríc m¾t cßn nhiÒu khã kh¨n.
T¹i ®¹i héi §¶ng IX, §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· nhËn ®Þnh: “Héi nhËp quèc tÕ lµ xu thÕ thêi ®¹i, lµ con ®êng tÊt yÕu ®Ó du nhËp thÞ trêng quèc tÕ, ®Ó t¹o vèn, tiÕp thu kü thuËt míi, nh»m rót ng¾n thêi gian tiÕn hµnh CNH, H§H”, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh ViÖt Nam cÇn ph¶i: “Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o ®¶m ®îc ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc vµ an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i trêng”. ViÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO thÓ hiÖn quyªt t©m thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.viªc gia nhËp WTO ®· ®a con thuyÒn ra biÓn lín bao la.
Tµi liÖu tham kh¶o
B¸o nghiªn cøu kinh tÕ: sè 278- th¸ng 7-2001, sè 295-th¸ng 12-2002.
B¸o Th¬ng m¹i: sè 17-2001. Sè 1,2,3,4,5-2002.
B¸o th«ng tin- kinh tÕ - x· héi : sè 2-2002
NguyÔn Trung V©n: Lóa g¹o ViÖt Nam tríc thiªn niªn kû míi-Híng xuÊt khÈu. NXB ChÝnh TrÞ Quèc Gia 2001
Sè liÖu thèng kª n¨m 2006- 2007, NXB Thèng Kª.
T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o : sè 4-2001
T¹p chÝ thÞ trêng gi¸ c¶ sè231, 232 th¸ng 6, 7 n¨m 2006.
T¹p chÝ th¬ng m¹i sè 45 n¨m 2006
T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 110 th¸ng 8 n¨m 2006
T¹p chÝ kinh tÕ th¬ng m¹i ngo¹i th¬ng sè 02 th¸ng1 n¨m 2007
§¹i häc Kinh tÕ quèc d©n - N«ng nghiÖp n«ng th«n ViÖt Nam buíc vµo thÕ kØ XXI - Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp – 2006
. GS.,TS. Bïi Xu©n Lu - B¶o hé hîp lý n«ng nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ - NXB Thèng kª Hµ Néi – 2004
Kim Th¸i - CÇn cã kÕ ho¹ch xuÊt khÈu g¹o - Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 2006 - Trang 2
Trung t©m t vÊn vµ ®µo t¹o kinh tÕ th¬ng m¹i ICTC - Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ triÓn väng gia nhËp cña ViÖt Nam - NXB ChÝnh trÞ quèc gia-2007
C¸c Website:
http:// www.vneconomy.com.vn
Môc lôc
Trang
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- R0020.doc