Đề tài Tạo việc làm cho lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp trong quá trình đô thị hóa ở quận Cầu Giấy

ế hoạch đào tạo nghề có tốt thì công tác đào tạo nghề cho lao động nói chung và lao động thuộc diện thu hồi đất nông nghiệp nói riêng mới hiệu quả. 3.3.2.3 Hướng đào tạo nghề cho người lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp trên địa bàn Quận Hướng đào tạo nghề phải xuất phát từ nhu cầu thực tế của người lao động, phải gắn với nhu cầu của thị trường. Quận Cầu Giấy có nhiều thuận lợi về vị trí địa lý, tài nguyên du lịch, quận lại đang trong thời kỳ đô thị hóa nên quận có nhiều lợi thế về hoạt động kinh doanh dịch vụ và phát triển tiểu thủ công nghiệp, xây dựng, do vậy cần chú ý một số ngành nghề mũi nhọn sau: Thương mại dịch vụ: Chú ý đào tạo tại chỗ, người đi trước rước người đi sau, giúp nhau kinh nghiệm buôn bán kinh doanh, cách quản lý, chế biến thực phẩm, tìm mua nguồn hàng hợp lý. Tăng cường đào tạo các nghề dịch vụ phục vụ nhu cầu thiết yếu của người dân trên địa bàn Quận nói chung và công nhân các khu công nghiệp, nhóm dân cư tạm trú để học tập, làm việc nói riêng như : làm đầu, nấu ăn Công nghiệp, xây dựng, giao thông: Đây là lĩnh vực phát triển tương đối thuận lợi, cần khuyến khích nông dân học các nghề như: lái xe, sửa chữa ô tô, xe máy, xây dựng, điện dân dụng, cơ khí, gò, hàn phục vụ nhu cầu của xã hội. Tiểu thủ công nghiệp: Chú trọng đào tạo và phát triển tiểu thủ công nghiệp tại địa phương nhằm thu hút lao động tại chỗ, như: may mặc, thêu, sản xuất hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu, hàng thủ công mỹ nghệ, mộc dân dụng phục vụ nhu cầu xây dựngBên cạnh đó cũng cần khai thác và đào tạo các nghề truyền thống của quận như : nghề làm hàng mã, nghề làm hương, tăm mành Khuyến khích đào tạo các nghề mới xuất phát từ nhu cầu của xã hội phát sinh từ sự phát triển của nền kinh tế, của thị trường. Tăng cường nguồn tài chính cho đào tạo nghề Huy động mọi nguồn lực đầu tư cho dạy nghề như : Thứ nhất, vốn đầu tư cho dạy nghề từ ngân sách của Nhà nước, của thành phố và của Quận. Việc đào tạo nghề cho người dân thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp để xât dựng khu đô thị, khu công nghiệp là việc đòi hởi phải huy động tài chính từ nhiều nguồn, trong đó nguồn ngân sách của thành phố, của Quận có vai trò quan trọng. Việc đào tạo này đòi hỏi phải duy trì liên tục trong suốt quá trình thu hồi đất phục vụ cho đô thị hóa của Quận, vì vậy chi ngân sách cho đào tạo nghề cần trở thành một khoản mục trong chi thường xuyên của ngân sách. Khoản chi thường xuyên này là một biện pháp của chính quyền trực tiếp tác động tới quá trình đào tạo nghề, chuyển đổi nghề nghiệp cho người dân bị thu hồi đất. Thứ hai, vốn từ chủ dự án, chủ doanh nghiệp thuê đất trong vùng thu hồi đất, hoặc từ các cơ sở sản xuất kinh doanh khác hỗ trợ cho việc đào tạo nghề cho người lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp. Những nguồn vốn hỗ trợ trên trước đây có thể giao trực tiếp cho người dân có đất bị thu hồi, nhưng nay có thể được giao cho tổ chức, cơ sở đào tạo nghề nếu người lao động có nhu cầu học nghề, hoặc có thể hỗ trợ dưới dạng những thẻ học nghề giới hạn giá trị và thời hạn thẻ, giao cho người dân để họ tham gia học nghề. Làm như vậy có thể tránh được trường hợp người lao động sau khi nhận được tiền hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, hỗ trợ học nghề lại sử dụng vào các mục đích ăn chơi tiêu xài, khác với mục đích đào tạo nghề ban đầu. Thứ ba, nguồn hỗ trợ từ các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể của Quận. Thứ tư, vốn tự đóng góp của bản thân người lao động tham gia học nghề. Người lao động là người nhận được lợi ích đầu tiên từ việc đào tạo nghề. Chính vì vậy cần có các hình thức tuyên truyền, vận động người lao động mất đất trích một phần số tiền đền bù thu hồi đất đầu tư cho học nghề. Lựa chọn hình thức đào tạo nghề Hiện nay đào tạo nghề có thể được thực hiện theo hai hình thức là đào tạo nghề dài hạn và đào tạo ngắn hạn. Đào tạo dài hạn: hình thức đào tạo này thường áp dụng trong các trường chuyên nghiệp,trường dạy nghề công lập của Nhà nước, của thành phố nhằm trang bị cho người học kiến thức và kỹ năng nghề diện rộng hoặc chuyên sâu, có khả năng đảm nhận những công việc phức tạp. Người học có thể chuyển đổi nghề trong nhóm nghề có liên quan. Hình thức đào tạo này thường chú trọng tới đội ngũ thanh niên để đáp ứng yêu cầu của các nhà tuyển dụng. Hình thức đào tạo này cần chú trọng tới đội ngũ lao động thanh niên. Cần có chính sách khuyến khích, xem xét việc cấp học bổng toàn phần hoặc một phần cho những người theo học tại các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp ; hỗ trợ chi phí học nghề cho người học tại các trung tâm dạy nghề. Đào tạo ngắn hạn: Hình thức đào tạo này thường áp dụng trong các trung tâm dạy nghề, cơ sở dạy nghề tư nhân, hình thức đào tạo này phù hợp với đối tượng người học là những lao động thuộc diện thu hồi đất hơn bởi lẽ: Thời gian đào tạo ngắn (thường vài tháng đến dưới 1 năm); nội dụng đào tạo dễ hiểu, thiết thực cho người học nhằm trang bị một số kiến thức và kỹ năng cần thiết của nghề, đào tạo xong có thể ứng dụng nhanh chóng và có nghề để kiếm sống. Mở rộng các cơ sở dạy nghề Đây là một giải pháp hết sức quan trọng trong việc đào tạo nghề, nhằm đẩy mạnh xã hội hóa đào tạo nghề. Cần khuyến khích, huy động và tạo điều kiện để toàn xã hội tham gia phát triển dạy nghề. Phát triển hệ thống đào tạo nghề ngày càng đa dạng, năng động, linh hoạt và thiết thực, bao gồm cả các cơ sở đào tạo công lập và ngoài công lập, chính quy và phi chính squy. Do nhu cầu đào tạo nghề của những người dân thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp là khá đa dạng, trong đó có cả nhu cầu đào tạo cấp bách trước mắt và nhu cầu đào tạo cơ bản, lâu dài ; có nhu cầu được đào tạo tại các trung tâm dạy nghề của Quận, thành phố, quốc gia, có nhu cầu được đào tạo tại chỗ Nhu cầu đào tạo cho các đối tượng này là rất lớn, nhưng không nhất thiết phải mở ra những trường, lớp đào tạo riêng mà trước hết nên khai thác, mở rộng các cơ sở đào tạo hiện có để tận dụng tối đa nguồn lực. Vì việc đào tạo trong các trường cao đẳng, đại học, trung học chuyên nghiệp hầu như chỉ phụ thuộc vào năng lực của các trường đó, nên ta chỉ xét đến việc hoàn thiện các cơ sở đào tạo nghề cho người lao động, đặc biệt là những lao động mất đất. Cụ thể : Tiếp tục củng cố và phát triển các cơ sở đào tạo nghề, trường dạy nghề công lập để phục vụ nhu cầu đào tạo lâu dài. Khuyến khích việc đầu tư xây dựng và mở chi nhánh của các trường dạy nghề công lập của Nhà nước, của thành phố trên địa bàn quận Cầu Giấy. Chú trọng phát triển các cơ sở đào tạo tư nhân của thành phố, của quận nhằm đáp ứng nhu cầu đào tạo ngắn hạn theo những nghề thông dụng kể cả nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ. Thành phố và Quận xem xét quy hoạch mạng lưới các cơ sở dạy nghề, chú trọng đến việc mở rộng quy mô các trường, các trung tâm có sẵn, mở thêm các ngành nghề đào tạo để đáp ứng tối đa nhu cầu của đối tượng học. Đồng thời tổ chức thêm các trung tâm, cơ sở mới. Khuyến khích xây dựng các cơ sở dạy nghề, truyền nghề thủ công truyền thống trên địa bàn Quận. Quận cũng có thể quy hoạch một phần đất đã thu hồi để xây dựng các cơ sở dạy nghề, truyền nghề TTCN, nghề truyền thống. Chuẩn bị và nâng cao cơ sở vật chất cho các cơ sở đào tạo nghề. Nói đến cơ sở vật chất dành cho dạy nghề là nói đến những yếu tố như trường lớp, nhà xưởng thực hành, bàn ghế, trang thiết bị dạy nghề, chương trình, giáo trình dạy nghề và các yếu tố khác có liên quan trực tiếp đến hiệu quả dạy nghề như : điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, Tất cả những thứ trên phối hợp lại tạo thành một cơ sở vật chất hoàn thiện phục vụ cho công tác đào tạo nghề. Một cơ sở vật chất tốt không chỉ là đủ về số lượng, mà còn bao gồm tính chất hiện đại, phù hợp của các bộ phận cấu thành cơ sở vật chất với quá trình sản xuất thực tế. Trong thời đại ngày nay cách mạng khoa học kỹ thuật phát triển như vũ bão, kỹ thuật sản xuất thay đổi liên tục, công nghệ không ngừng đổi mới trong mỗi giờ, mỗi ngày chứ chưa nói là mỗi tháng, mỗi năm. Nhiều loại máy móc mới ra đời ưu việt hơn thay thế các máy móc cũ đã lạc hậu. Điều đó đòi hỏi các cơ sở dạy nghề cũng phải thường xuyên đổi mới trang thiết bị, máy móc thực hành để việc đào tạo đáp ứng được quá trình sản xuất, đáp ứng được quá trình công nghiệp hóa. Tuy nhiên trên thực tế ở một số trung tâm, cơ sở dạy nghề của quận, và thành phố, trang thiết bị dành cho thực hành lại quá đỗi lạc hậu, giáo trình chậm đổi mới. Điều này làm cho người lao động sau khi đào tạo nghề bước vào sản xuất thực tế còn nhiều ngỡ ngàng, cần một thời gian mới có thể thích nghi với công việc hoặc lại cần một khóa đào tạo lại từ doanh nghiệp. Điều này gây nên sự lãng phí lớn về thời gian và tiền của. Thực tế này cũng do nguyên nhân khách quan là nguồn kinh phí dành cho đổi mới máy móc, thiết bị quá hạn hẹp, trong khi nhu cầu vồn đầu tư lại khá lớn, trung tâm không thể thu hết từ người học. Để chuẩn bị và cải thiện cơ sở vật chất cho hoạt động đào tạo nghề cho người lao động, đặc biệt là những lao động mất đất trên địa bàn quận Cầu Giấy tôi xin đưa ra một số giải pháp sau : Quận có thể tận dụng các cơ sở của các hợp tác xã trước kia mà bây giờ không được sử dụng hoặc sử dụng không đúng mục đích để làm nơi dạy nghề tại chỗ hoặc xưởng thực hành cho các cơ sở dạy nghề. Để khắc phục tình trạng máy móc, thiết bị thực hành cũ kỹ, lạc hậu, mà kinh phí đổi mới kỹ thuật lại thiếu thốn, chính quyền thành phố và Quận nên có các chính sách khuyến khích doanh nghiệp tạo điều kiện cho học viên tại các cơ sở dạy nghề có cơ hội tham quan, tìm hiểu, làm quen trực tiếp máy móc, thiết bị của doanh nghiệp. Tuy nhiên việc này cũng gặp khó khăn là dễ gây ảnh hưởng đến việc sản xuất của doanh nghiệp. Các cơ sở dạy nghề có thể liên kết với nhau, tận dụng cơ sở vật chất hiện đại của các cơ sở đào tạo nghề của trung ương, của thành phố đóng trên địa bàn quận, của thành phố, như vậy có thể giúp các học viên có cơ hội học tập hoặc tiếp xúc với các máy móc, thiết bị hiện đại của các cơ sở dạy nghề có cơ sở vật chất tốt. Đồng thời các cơ sở dạy nghề có thể học tập lẫn nhau những phương pháp dạy và học tiên tiến. Chuẩn hóa hệ thống giáo trình, tài liệu giảng dạy trong các cơ sở dạy nghề trên địa bàn thành phố Hà Nội. Việc xây dựng hệ thống giáo trình, tài liệu dạy nghề cần có sự tham gia đóng góp ý kiến của nhiều chuyên gia trong lĩnh vực đó, thường xuyên cập nhật tri thức mới đưa vào giảng dạy. Nên tránh tình trạng học suông lý thuyết, cần kết hợp giữa học lý thuyết và thực hành, tạo điều kiện cho học viên được thực hành nhiều hơn. Cũng cần xây dựng chương trình dạy nghề thích hợp cho từng loại độ tuổi của đối tượng là người lao động bị thu hồi đất nông nghiệp, ví dụ trên 35 tuổi và dưới 35 tuổi. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đào tạo nghề Nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đào tạo nghề, tôi xin đưa ra một vài kiến nghị với quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội và các cơ quan chủ quản các cơ sở dạy nghề như sau : Đối với những giáo viên dạy nghề có khả năng đáp ứng được nhu cầu đào tạo, nhưng cần bổ sung một số kiến thức cần thiết cho giảng dạy thì nên tổ chức cho họ học tập để nâng cao về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, hoặc một số kiến thức về các lĩnh vực có liên quan. Tạo điều kiện để giáo viên được bồi dưỡng thường xuyên nhằm cập nhật kiến thức, tiếp thu tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới và phương pháp giảng dạy tiên tiến. Có thể thực hiện hợp tác quốc tế về đào tạo, bồi dưỡng giáo viên dạy nghề. Duy trì và đổi mới nội dung, hình thức thực hiện các phong trào thi đua dạy tố, học tốt, tạo ra các phong trào thi đua nâng cao chất lượng giảng dạy. Nâng cao đời sống cho giáo viên dạy nghề : cần có những biện pháp khuyến khích về vật chất và tinh thần để giáo viên dạy nghề yêu nghề, gắn bó với nghề như cải cách về tiền lương cho giáo viên dạy nghề, có chế độ khen thưởng đối với những cống hiến cũng như có hình thức kỷ luật rõ ràng với những sai lầm của giáo viên dạy nghề. Kiểm định chất lượng đào tạo nghề Kiểm định chất lượng đào tạo nghề là khâu có ý nghĩa quan trọng và không thể bỏ qua trong công tác đào tạo nghề cho người lao động, đặc biệt là đào tạo cho những lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp. Đây là hoạt động nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề của các địa phương và cả các tỉnh, thành phố, nhằm đảm bảo cho người lao động sau khi đào tạo có thể đáp ứng được yêu cầu công việc. Do đó, cần tập trung xây dựng và hoàn thiện các tiêu chí đánh giá và cách thức kiểm định chất lượng đào tạo của các cơ sở đào tạo nghề. Từng bước áp dụng và mở rộng phạm vi việc kiểm định chất lượng đào tạo nghề thông qua các tiêu chí đánh giá, từ dó phát hiện các cơ sở đào tạo nghề không đủ tiêu chuẩn và có biện pháp thích hợp để xử lý kịp thời. Hoàn thiện công tác quản lý Nhà nước về đào tạo nghề Hoàn thiện phân cấp trong quản lý đào tạo nghề, trên cơ sở đó kiện toàn hệ thống quản lý đào tạo nghề, tiến tới xóa bỏ tình trạng quản lý chồng chéo, kém hiệu lực. Cơ chế quản lý phải đổi mới theo hướng vừa phát huy tính chủ động, năng động của từng cơ sở đào tạo nghề, vừa tuân thủ và thực hiện những quy định chung của Nhà nước. Đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ thông tin vào trong công tác quản lý. Có kế hoạch thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho các cán bộ quản lý làm công tác quản lý Nhà nước về đào tạo nghề. Gắn đào tạo nghề với giải quyết việc làm Để công tác đào tạo nghề có thể gắn với giải quyết việc làm cho người lao động, đặc biệt là những lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp, thì công tác đào tạo nghề phải chú trọng tới yếu tố thị trường. Trước hết, căn cứ vào quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội của thành phố Hà Nội mà thành phố có thể dưa ra dự báo về nhu cầu lao động của các ngành trong thời gian tới. Trên cơ sở đó, Quận Cầu Giấy kết hợp với việc nghiên cứu thị trường lao động ở địa phương để có thể xây dựng kế hoạch đào tạo nghề cho lao động trong quận. Từ đó, Quận phổ biến lại kế hoạch này với các cơ sở đào tạo nghề và lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp. Các cơ sở đào tạo nghề liên kết chặt chẽ với chính quyền Quận và các trung tâm giới thiệu việc làm nhằm xác định nhu cầu của thị trường lao động về số lượng, cơ cấu lao động theo nghề, cơ cấu lao động theo trình độ, từ đó có kế hoạch tuyển sinh và đào tạo cho phù hợp. Làm tốt công tác nghiên cứu thị trường là một giải pháp đảm bảo khâu đầu ra của lao động đã qua đào tạo nghề. Quận nên có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp, có sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn Quận để các doanh nghiệp này có thể ưu tiên tuyển lao động bị thu hồi đất nông nghiệp đã qua đào tạo nghề về làm việc tại doanh nghiệp. Hoặc có thể ký kết các hợp đồng đào tạo lao động giữa các cơ sở đào tạo nghề và các doanh nghiệp thuê đất trong vùng thu hồi đất nông nghiệp để vừa đảm bảo đầu ra về việc làm cho các lao động mất đất sau khi đào tạo nghề khi doanh nghiệp đi vào hoạt động, vừa đáp ứng được yêu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp về trình độ lao động. Chính quyền Quận phối hợp với các cơ sở đào tạo nghề cho lao động của quận cung cấp thông tin về các hội chợ việc làm và sàn giao dịch việc làm trên địa bàn quận và thành phố đến người lao động đang trong đào tạo để họ có cơ hội tiếp xúc và tìm hiểu nhu cầu của doanh nghiệp. Nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách kinh tế - xã hội Khai thác và phát triển nghề tiểu thủ công nghiệp và nghề truyền thống phù hợp với quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa của quận Cầu Giấy. Mỗi địa phương đều có những đặc thù riêng, chính vì vậy trước khi đưa dự án đầu tư vào địa phương cần điều tra điều kiện từng nơi để có các chính sách tạo việc làm cho người lao động bị thu hồi đất sao cho phù hợp phù hợp. Mặc dù các khu công nghiệp xây dựng lên có thể thu hút nhiều lao động vào làm việc, nhưng không phải đối tượng nào cũng đáp ứng được yêu cầu của quá trình sản xuất, do đó cần phát triển đa dạng các ngành nghề ở địa phương để đáp ứng nhu cầu việc làm của đại đa số các đối tượng. Quận Cầu Giấy có lợi thế và tiềm năng phát triển các nghề tiểu thủ công nghiệp và nghề truyền thống, việc duy trì và phát triển các ngành nghề náy trên địa bàn là giải pháp tạo việc làm không những cho đối tượng lao động trong độ tuổi lao động mà còn đặc biệt phù hợp với lao động trẻ em và những người trên độ tuổi lao động, trong đó phải kể đến những lao động cao niên mất việc làm do mất đất sản xuất nông nghiệp mà đã quá tuổi tuyển dụng của các doanh nghiệp. VIệc khai thác và phát triển nghề TTCN và nghề truyền thống trên địa bàn Quận có nhiều thuận lợi đó là : - Nhận thức của cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành địa phương đối với sự phát triển nghề TTCN và làng nghề truyền thống ngày càng được nâng lên rõ rệt. - Nhiều hộ gia đình có tiền đền bù có điều kiện về vốn ban đầu để tự mở cơ sở sản xuất kinh doanh hoặc thành lập doanh nghiệp. - Nghề truyền thống đã có từ lâu trên địa bàn Quận, đã tích lũy được một số kinh nghiệm, sản phẩm có uy tín, được lưu truyền qua nhiều đời. - Việc tổ chức sản xuất linh hoạt, có thể theo kiểu mô hình sản xuất tập trung hoặc theo mô hình sản xuất phân tán hộ gia đình. Tuy nhiên, công tác phát triển nghề TTCN và nghề truyền thống trên địa bàn quận trong thời gian qua còn tồn tại một số hạn chế là : - Sản xuất còn mang tính tự phát trong dân, chưa có sự quy hoạch của các cấp, các ngành địa phương. - Mặt bằng sản xuất làng nghề và hộ gia đình còn quá chật hẹp. Quy mô sản xuất của các chủ sản xuất còn nhỏ làm cho sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường còn kém. - Trình độ quản lý, kiến thức kinh doanh và kiến thức về pháp luật của các chủ cơ sở sản xuất còn hạn chế, chưa thực sự chủ động trong việc tìm kiếm thị trường đầu ra cho sản phẩm ; đầu ra cho sản phẩm còn hạn chế, sản phẩm chủ yếu phục vụ nhu cầu tại chỗ của địa phương. - Công nghệ sản xuất cũ, máy móc lạc hậu, chậm cải tiến, sản phẩm chủ yếu được sản xuấ thủ công là chính, sản phẩm còn kém chất lượng. - Việc quảng bá, giới thiệu sản phẩm còn hạn chế. Trong thời gian tới cần tiếp tục chú trọng phát triển các ngành nghề TTCN, đặc biệt là nghề truyền thống để tạo thêm nhiều việc làm cho người lao động trong quận nói chung và lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp nói riêng. Cần tập trung vào các giải pháp cụ thể như : Thứ nhất, xây dựng quy hoạch phát triển nghề TTCN và nghề truyền thống theo từng vùng, cụ thể : Phường Yên Hòa : tập trung phát triển nghề làm hàng mã, làm giấy vàng mã, làm bánh tráng. Phường Trung Hòa : tập trung phát triển nghề làm hương. Phường Nghĩa Đô : tập trung phát triển nghề chế biến bánh kẹo. Phường Dịch VỌng : phát triển nghề làm cốm và bánh cốm Bên cạnh việc phát triển các ngành nghề truyền thống ở các phường trên, cần đẩy mạnh phát triển các nghề TTCN trên địa bàn toàn Quận như may mặc, mộc dân dụng, thủ công mỹ nghệ Cần xác định rõ hướng phát triển của các ngành nghề truyền thống, trong thời gian qua đã thu hút được bao nhiêu lao động, và trong thời gian tới sẽ phát triển ra sao, khả năng tạo việc làm cho người lao động, cần có những chính sách gì để phát triển các ngành nghề này. Thứ hai, Quận cần có chính sách khuyến khích phát triển nghề và làng nghề truyền thống, cụ thể như : - Miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp với những năm đầu cho các cơ sở làm nghề truyền thống, miễn giảm thuế những năm tiếp theo cho các cơ sở sản xuất có quy mô lao động lớn. - Cho các chủ sản xuất vay vốn với lãi suất ưu đãi. - Tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ cơ sở sản xuất kinh doanh có quy mô lao động lớn thuê đất để hoạt động sản xuất, tùy từng ngành nghề, miễn giảm tiền thuê đất. - Ưu tiên vị trí thuận lợi để xây dựng xưởng sản xuất tập trung. Thứ ba, Quận cần có chính sách khuyến khích du nhập nghề mới như : khen thưởng bằng tiền đối với các tổ chức, cá nhân du nhập nghề mới vào Quận mà có quy mô sử dụng lao động khoảng 50 người trở lên. Bên cạnh đó cần có các chính sách ưu đãi về thuế, về giá thuê đất, về mặt bằng, về vay vốn đối với các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân du nhập nghề mới vào Quận. Có như vậy việc du nhập nghề mới vào địa phương mới thực sự có hiệu quả. Thứ tư, đào tạo bồi dưỡng trình độ quản lý kinh doanh đối với các chủ cơ sở sản xuất. Các chủ cơ sở sản xuất hầu như đều đi lên từ thực tiễn và kinh nghiệm trong sản xuất, vì vậy những kiến thức về quản lý, kinh doanh, điều hành đơn vị, kiến thức về pháp luật còn nhiều hạn chế làm cho các chủ sản xuất gặp nhiều khó khăn trong việc xây dựng chiến lược, kế hoạch kinh doanh ; tổ chức quản lý doanh nghiệp, cơ sở sản xuất ; tiếp cận thị trường Đây là vấn đề mà đa số các chủ sản xuất chưa biết và muốn tìm hiểu, học hỏi. Do đó, thành phố cần tổ chức các lớp học, các chương trình đào tạo bồi dưỡng riêng cho các chủ doanh nghiêp, chủ cơ sở sản xuất, và Quận cần cung cấp thông tin về các chương trình đào tạo này đến chủ sản xuất. Kinh phí cho hoạt động đào tạo này có thể do các chủ sản xuất đóng góp, và thành phố có thể hỗ trợ một phần. Nội dung của các chương trình đào tạo có thể là cung cấp các kiến thức cần thiết về pháp luật, việc hình thành và phát triển ý tưởng kinh doanh ; cung cấp những kiến thức và kỹ năng về lập chiến lược và kế hoạch sản xuất kinh doanh ; cách quản lý và phân bố nguồn lực lao động và các yếu tố sản xuất hợp lý ; kỹ năng cần thiết về xây dựng chiến lược sản phẩm, nghiên cứu thị trường, chính sách giá, xây dựng mạng lưới bán hàng và các biện pháp quảng cáo sản phẩm ; cung cấp kỹ năng khai thác nguồn thông tin vô tận trên Internet Thứ năm, các cấp, các ngành quận Cầu Giấy nên tập trung tuyên truyền, mở các buổi hội thảo để các chủ sản xuất, các hộ gia đình, người nông dân có điều kiện học hỏi, trao đổi kinh nghiệm và cách làm, cùng giúp đỡ nhau làm kinh tế. Thứ sáu, Quận cần có các chính sách khuyến khích các cơ sở sản xuất TTCN và làm nghề truyền thống đầu tư theo chiều sâu, đổi mới máy móc, thiết bị, hiện đại hóa công nghệ theo phương châm : kết hợp công nghệ thủ công truyền thống với công nghệ tiên tiến, lựa chọn công nghệ phù hợp để nâng cao chất lượng sản phẩm dủ sức cạnh tranh trên thi trường và tạo ra khối lượng sản phẩm lớn. Từ đó ổn định và mở rộng sản xuất, tạo ra nhiều việc làm cho người lao động, khuyến khích sử dụng lao động không có việc làm do bị mất đất sản xuất. Các hình thức hỗ trọ như : miến thuế từ 1-2 năm đầu, giảm thuế trong 2-3 năm tiếp theo ; cho vay vốn với lãi suất ưu đãi ; miễn, giảm tiền thuê đất Thứ bảy, Quận cần cố gắng mở rộng quan hệ hợp tác, giao lưu, tìm thị trường tiêu thụ sản phẩm của các ngành nghề truyền thống, giúp người dân an tâm sản xuất. Thứ tám, khuyến khích thành lập các hợp tác xã TTCN, hợp tác xã làm nghề truyền thống, các HTX này có ưu thế là nguồn vốn lớn, có thể tiến hành sản xuất tập trung, thuận lợi cho việc đầu tư đổi mới công nghệ, quy mô sản xuất lớn, sản phẩm có sức cạnh tranh trên thị trường. Giải pháp về quy hoạch hợp lý các chợ và các trung tâm thương mại Với lao động khó chuyển đổi nghề thì cần tạo điều kiện phát triển những lĩnh vực mà các lao động này có khả năng tham gia. Qua phân tích ở phần thực trạng ở trên ta thấy một khả năng hợp lý để tạo việc làm cho những lao động khó chuyển đổi nghề là tạo điều kiện cho họ được buôn bán kinh doanh trong các chợ, các trung tâm thương mại bởi vì những công việc đó thường là buôn bán nhỏ nên cần ít vốn, kỹ năng bán hàng đơn giản. Mỗi chợ và trung tâm thương mại có thể tạo được số lượng khá lớn việc làm cho người dân bị thu hồi đất. Quận Cầu Giấy là một quận đang trong qua trình đô thị hóa, hàng năm thu hút một số lượng lớn người nhập cư đến sinh sống và làm việc trên địa bàn quận. Bên cạnh đó cũng có rất nhiều trường Đại học, Cao đẳng, trung học chuyên nghiệp đóng trên địa bàn quận, hàng năm các trường này đều thu hút một số lượng không nhỏ sinh viên từ các nơi khác về học tập và ở lại làm việc trên dịa bàn quận. Nhu cầu tiêu dùng dồi dào của các đối tượng trên cộng với nhu cầu tiêu dùng của người dân của quận và thói quen đi chợ của người Việt Nam đòi hỏi phải xây dựng thêm một số chợ trên địa bàn các phường để đáp ứng tối đa nhu cầu tiêu dùng. Thực tế cũng cho thấy việc đầu tư xây dựng, quản lý chợ không đòi hỏi vốn lớn và năng lực quản lý cao, do đó phù hợp với khả năng quản lý của chính quyền địa phương cấp phường, đặc biệt đối với một quận mới thành lập như Cầu Giấy. Trong thời gian tới để phát triển mạng lưới chợ trong quận, quận có thể tận dụng các khu đất kẹt trong quá trình xây dựng khu đô thị để xây dựng chợ phục vụ nhu cầu mua bán hết sức đa dạng của người dân. Theo điều tra thị trường thì quận cần bố trí, xây dựng và mở rộng hệ thống chợ theo quy hoạch sau : Phường Dịch Vọng Hậu cần xây dựng thêm một chợ mới là chợ Dịch Vọng Hậu. Phường Mai Dịch xây dựng thêm một chợ mới vào khu Thành phố giao lưu, sắp xếp lại các chợ tạm trước bệnh viện 198 Bộ Công an. Phường Dịch Vọng cần xây dựng một trung tâm thương mại tại khu đô thị 50,7 ha. Phường Quan Hoa : đầu tư cải tạo, nâng cấp chợ Quan Hoa. Phường Yên Hòa : sắp xếp hợp lý chợ Hợp Nhất, xây dựng khu trung tâm thương mại dịch vụ và cho thuê văn phòng giao dịch. Phường Trung Hòa : xây dựng một chợ mới tại đường Trần Duy Hưng. Cùng với việc quy hoạch mạng lưới các chợ trên địa bàn quận cần có kế hoạch bố trí việc làm cho các lao động bị thu hồi đất nông nghiệp trong các chợ và trung tâm thương mại đó. Củng cố hoạt động dịch vụ tạo việc làm : Trong phần thực trạng ta đã phân tích, nguyên nhân thiếu thông tin về việc làm là một trong những nguyên nhân chủ yếu chỉ sau nguyên nhân về trình độ của người lao động làm cho tỷ lệ thất nghiệp của lao động mất đất thời điểm sau khi thu hồi đất lớn hơn rất nhiều so với thời điểm trước khi thu hồi đất. Hệ thống thông tin chưa đầy đủ, chưa thực sự trợ giúp được cho người lao động trong việc tìm việc làm. Hiện nay trên địa bàn quận Cầu Giấy đã có hội chợ việc làm và sàn giao dịch việc làm. Nơi đây diễn ra hội chợ việc làm của thành phố khoảng 1 tháng 1 lần tại Trung Kính, và sàn giao dịch việc làm được tổ chức tại Hoàng Quốc Việt diễn ra 1 năm 1 lần do Đoàn trường Đại học Ngoại thương phối hợp với các tổ chức, các doanh nghiệp thực hiện. Tuy nhiên, trong thời gian qua, số lao động được tuyển dụng qua các đợt hội chợ việc làm này lại chủ yếu là lao động có trình độ đã qua đào tạo tại các trường lớp chính quy, cơ hội việc làm cho những lao động cùng bị thu hồi đất mà chưa qua đào tạo nghề và cả qua đào tạo nghề đều rất thấp.Một thực tế khác là lao động mất đất không biết thông tin về các đợt hội chợ này. Do vậy, trong thời gian tới để khắc phục tình trạng này, chính quyền địa phương cần có sự phối hợp với ban tổ chức hội chợ để có thêm thông tin về thời gian và địa điểm tổ chức hội chợ, đồng thời liên hệ với các địa phương khác để biết thêm thông tin về các đợt hội chợ việc làm tại các địa phương đó, sau đó tuyên truyền lại cho người lao động địa phương mình có thể qua đài, báo, áp phích, băng rôn nhằm giúp cho người lao động, đặc biệt là những lao động mất đất có cơ hội đến các hội chợ tìm việc làm cho bản thân, hoặc ít ra là để tìm hiểu yêu cầu của nhà tuyển dụng, từ đó có hướng đào tạo cho bản thân. Một dịch vụ tạo việc làm khác cũng không kém phần quan trọng đó là các trung tâm giới thiệu việc làm. Ngày nay do yêu cầu phát triển thị trường lao động mà các trung tâm giới thiệu việc làm (TTGTVL) xuất hiện ngày càng nhiều và càng tỏ rõ vai trò của mình trong việc là trung gian của thị trường lao động. Các trung tâm này thường là của tư nhân được sự cấp phép và chịu sự quản lý của các cấp chính quyền. Do trình độ hạn chế của người lao động thuộc diện thu hồi đất nông nghiệp nên họ ít có khả năng tiếp cận và sử dụng các website tuyển dụng trên mạng Internet. Do đó tìm việc làm qua các trung tâm giới thiệu việc làm dường như là một giải pháp hữu hiệu, đóng góp không nhỏ vào việc giảm thiểu đội quân thất nghiệp trong những vùng bị thu hồi đất nông nghiệp. Mục đích của hệ thống các TTGTVL là phát triển thị trường lao động, cung cấp những thông tin cơ bản nhất về cung cầu lao động trên thị trường, nó là trung gian tích cực giữa người lao động, người sử dụng lao động và các cơ sở dạy nghề. Do đó, việc nâng cao chất lượng các TTGTVL là giải pháp có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc khắc phục sự trì trệ của thị trường, đấy nhanh quá trình di chuyển lao động. Trong thời gian tới Quận Cầu Giấy và thành phố Hà Nội cần giải quyết những vấn đề sau : Trước hết, cần tuyên truyền nâng cao nhận thức của người lao động, của các cơ sở đào tạo nghề, của doanh nghiệp về vai trò của các TTGTVL, sự hình thành và phát triển của nó là yêu cầu khách quan của thị trường lao động, góp phần xúc tiến và chắp nối việc làm, chủ động cung ứng lao động đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương, từng vùng và cả nước. Chính quyền Quận cần tuyên truyền, phổ biến thông tin về các TTGTVL trên địa bàn Quận và thành phố tới người lao động, đồng thời Quận và thành phố cũng nên có sự quan tâm, hỗ trợ các TTGTVL trên địa bàn như miễn thế, giảm thuế đối với những trung tâm mà giới thiệu việc làm cho nhiều lao động Thứ hai, xây dựng website kết nối giữa các TTGTVL để tạo điều kiện tìm kiếm, trao đổi thông tin về lao động, việc làm, tiếp thu kinh nghiệm về giới thiệu việc làm. Thứ ba, nghiên cứu và đầu tư xây dựng phần mềm trắc nghiệm đánh giá khả năng của từng người lao động để giúp cho việc tư vấn nghề nghiệp và giới thiệu việc làm. Thứ tư, phối hợp chặt chẽ giữa các TTGTVL và các cơ sở dạy nghề. Đặc biệt là các cơ sở dạy nghề cho người lao động bị thu hồi đất nông nghiệp, tạo điều kiện trao đổi thông tin về lao động. Thứ năm là tăng cường công tác quản lý Nhà nước về dịch vụ GTVL, kết hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý Nhà nước và các cơ quan chủ quản của các TTGTVL để cùng quản lý hoạt động GTVL. Cần chú trọng công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các vi phạm của các TTGTVL. Xuất khẩu lao động Xuất khẩu lao động là một giải pháp có ý nghĩa trong việc giải quyết việc làm cho những lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp hiện chưa có việc làm, đây là một biện pháp để giảm sức ép việc làm ở địa phương. Trong thời gian tới để đẩy mạnh hoạt động XKLĐ trên địa bàn quận Cầu Giấy nhằm tạo việc làm cho lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp thì Quận cần chú trọng giải quyết các vấn đề sau : Trước hết, Quận cần tập trung chủ động quan hệ với các cơ quan, doanh nghiệp được phép của Nhà nước đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài để tạo nguồn cung cho các hoạt động XKLĐ từ nguồn lao động của Quận. Thứ hai, nâng cao nhận thức của lao động mất đất đối với hoạt động XKLĐ, cho họ thấy được những lợi ích mà XKLĐ đem lại. Hướng dẫn cho người dân hiểu về quy trình XKLĐ để tránh bị các đối tượng xấu lợi dụng khi họ muốn tham gia XKLĐ. Thứ ba, UBND Quận chỉ đạo UBND phường và các cơ sở dạy nghề cung cấp danh sách người lao động đăng ký đi XKLĐ nhằm tuyển chọn lao động đưa đi XKLĐ. Thứ tư, Quận tăng cường phối hợp với các doanh nghiệp XKLĐ và các cơ sở dạy nghề tổ chức giáo dục, định hướng cho người lao động trước khi tham gia XKLĐ về các mặt : trình độ tay nghề, kỷ luật lao động, ngoại ngữ, văn hóa và phong tục của nước mà người lao động sẽ đến. Đây là một khâu vô cùng quan trọng nhằm nâng cao chất lượng nguồn lao động đưa đi xuất khẩu đáp ứng nhu cầu của thị trường. Chất lượng lao động xuất khẩu thấp sẽ là một trong những nguy cơ tiềm ẩn về khả năng mất thị trường xuất khẩu, hoặc giảm sức cạnh tranh của lao động Việt Nam so với các nước trong khu vực. Bên cạnh đó, vấn đề giáo dục về pháp luật XKLĐ cũng là một trong những vấn đề được đặt lên hàng đầu nhằm giảm và khắc phục tình trạng phá vỡ hợp đồng lao động. Thứ năm, Quận cần có chính sách hỗ trợ và ưu đãi tín dụng đối với những lao động thuộc diện thu hồi đất nông nghiệp tham gia XKLĐ. Thứ sáu, nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước về XKLĐ. Các doanh nghiệp XKLĐ được phép hoạt động trên địa bàn Quận phải thực hiện chế độ báo cáo thường xuyên và đột xuất với UBND quận và chịu sự kiểm tra của UBND quận. Đồng thời các doanh nghiệp XKLĐ được kiến nghị nhằm tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình tuyển lao động và làm thủ tục cho lao động của Quận đi XKLĐ. Tăng cường phối hợp giữa các cấp, các ngành và người dân trong việc phòng, chống các hành vi tiêu cực, lừa đảo trong XKLĐ. Chính sách thuế Chính sách thuế ở đây chủ yếu được áp dụng đối với các doanh nghiệp, các hộ sản xuất kinh doanh, để khuyến khích các doanh nghiệp trên địa bàn Quận mở rộng quy mô, thu hút nhiều hơn nữa lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp vào làm việc. Một số biện pháp cụ thể nên áp dụng là : Thứ nhất, thực hiện chính sách miễn, giảm thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp trong 1-2 năm đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các hộ gia đình mới đăng ký kinh doanh lần đầu khi thu hút được nhiếu lao động, trong đó có số lượng lớn là lao động mất đất hiện đang không có việc làm. Thứ hai, miễn giảm thuế đối với những doanh nghiệp, hộ sản xuất kinh doanh sản xuất hàng TTCN hoặc làm nghề truyền thống mà tạo việc làm cho một số lượng lớn lao động mất đất hiện không có việc làm. THứ ba, miễn giảm thuế đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh đang sử dụng nhiều lao động thuộc diện thu hồi đất, hoặc đang cung cấp dịch vụ hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động bị thu hồi đất nông nghiệp. Ngoài ra, miễn giảm thuế cho các cơ sở đào tạo nghề cho người lao động mất đất, các trung tâm GTVL đã giới thiệu được nhiều việc làm cho lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp. Các giải pháp khác Kiến nghị chính sách liên quan tới đền bù và bồi thường thiệt hại cho người dân khi thu hồi đất nông nghiệp Trước hết, Nhà nước và chính quyền thành phố khi xây dựng chính sách liên quan tới thu hồi đất cần thống nhất quan điểm sau : Thứ nhất, việc thu hồi đất không phải chỉ là một công việc đơn giản là đưa ra các văn bản hành chính và thực hiện các văn bản đó, mà nó còn tác động tới nhiều mối quan hệ trong xã hội. Do đó, khi xây dựng chính sách liên quan tới thu hồi đất thì trước hết cần tìm hiểu rõ về địa phương nơi có đất bị thu hồi để đưa ra những phương pháp xử lý phù hợp với hoàn cảnh đặc thù của địa phương đó. Thứ hai, khi xây dựng chính sách cần chú ý tới nguyên tắc: người có đất bị thu hồi không phải là nạn nhân của sự phát triển mà là người đóng góp vào sự phát triển xã hội nên cần được hưởng lợi ích xứng đáng từ sự phát triển. Phải quan niệm như vậy mới có thể đưa ra được chính sách thu hồi đất công bằng. Việc thực hiện các phương án bồi thường, đền bù thu hồi đất không phải mang nặng tính hành chính mà phải tuân theo nguyên tắc thị trường. Thứ ba, việc thu hồi đất phải được thực hiện theo thể thức pháp lý chặt chẽ, đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước và người có đất bị thu hồi. Việc xây dựng những chính sách liên quan tới thu hồi đất là một công việc phức tạp, có quan hệ đến nhiều vấn đề như kinh tế, tài chính, xã hội, do vậy nó cần được thực hiện với tính chuyên nghiệp cao và có sự tham gia đóng góp ý kiến của nhiều chuyên gia về địa chính, về pháp luật, về giá và về xã hội học. Thứ tư, để giải quyết tốt việc làm cho người lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp Chính phủ cần quy định rõ việc xây dựng các phương án giải quyết việc làm cho người lao động không còn đất sản xuất là một bộ phận cấu thành bắt buộc trong phương án bồi thường, đền bù thu hồi đất của các chủ đầu tư, đồng thời quy định rõ trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc tuyển dụng lao động bị mất đất nông nghiệp, trong việc hỗ trợ chuyển đổi nghề cho những lao động bị thu hồi đất. Ngoài ra, Nhà nước cần công khai, minh bạch trong công tác đền bù, giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cư, hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệpcho người dân bị thu hồi đất. Trên thực tế hiện nay, các chính sách liên quan tới đền bù và bồi thường thiệt hại cho những hộ gia đình bị thu hồi đất còn tồn tại nhiều bất cập, dẫn tới nhiều tranh chấp và khiếu kiện liên quan tới việc đền bù và bồi thường thiệt hại cho người dân bị thu hồi đất bởi một số lý do như: mức giá đền bù đất chưa thỏa đáng, không sát với giá thị trường, thường tính ở khung giá thấp, đặc biệt là giá đền bù cho đất nông nghiệp, quan hệ giao dịch đất đai còn mang nặng tính hành chính, nặng về ép buộc, thậm chí cưỡng chế. Chính vì vậy, cần hoàn thiện chính sách theo hướng: đối với tất cả các loại đất đều được đền bù theo giá thị trường tại thời diểm thu hồi đất. Quy hoạch và sử dụng đất Về dài hạn cần có sự gắn kết chặt chẽ giữa chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Quận nói chung, chiến lược phát triển các vùng kinh tế trọng điểm, các khu công nghiệp với chiến lược phát triển và sử dụng nguồn nhân lực. Nắm rõ tình hình lao động, việc làm ở những khu vực có đất bị thu hồi để có kế hoạch đào tạo lao động cụ thể. Trong thời gian tới cần hạn chế và dần khắc phục tình trạng “quy hoạch treo”, “dự án treo”, đất đã được thu hồi nhưng không triển khai dự án theo đúng tiến độ, hoặc dự án đã được phê duyệt và cấp đất nhưng không được đầu tư và triển khai xây dựng, dẫn đến tình trạng doanh nghiệp không thu hút được lao động vào làm việc và người dân bị mất đất không có việc làm. Đây là một thực tế phổ biến hiện nay và gây lãng phí lớn, do đó thành phố cần có biện pháp xử lý triệt để, đối với những dự án trây ỳ, không thực hiện đầu tư thì thu hồi giấy phép đã phê duyệt. Cần có hệ thống chế tài và khung pháp lý hoàn chỉnh từ lập dự án, quản lý hồ sơ, kiểm kê giấy chứng nhận quyền sử dụng đấtCần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban ngành và các cấp chính quyền địa phương trong quá trình tổ chức thực hiện để giải quyết việc làm cho người dân bị thu hồi đất. Cần có điều tra, khảo sát trước khi phê duyệt các dự án đầu tư cần thu hồi đất Các dự án đầu tư một mặt đem lại lợi ích rất lớn cho địa phương và người dân trên địa bàn, nhưng mặt khác cũng có những tác động tiêu cực đến môi trường và đời sống, việc làm của những hộ gia đình có đất bị thu hồi. Do vậy, trước khi đền bù thu hồi đất các cơ quan bồi thường cần tiến hành điều tra xã hội học để nắm bắt được nhu cầu, phương thức kiếm sống, thực trạng đời sống và việc làm của người dân bị thu hồi đất để có thể đưa ra những phương thức bồi thường phù hợp. Trước khi phê duyệt các dự án đầu tư thì các nhà đầu tư và các cơ quan, ban ngành cần trả lời các câu hỏi sau: Dự án đầu tư đó đạt được lợi ích gì về các mặt kinh tế, xã hội, môi trường ? Dự án đòi hỏi cần thu hồi bao nhiêu đất nông nông nghiệp? Có bao nhiêu lao động bị mất việc làm trong dự án đó? Và phương án giải quyết việc làm cho những lao động đó như thế nào? Khi đó, thành phố sẽ xây dựng được kế hoạch hiệu quả để tạo việc làm cho đối tượng lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp. Xây dựng quy hoạch chiến lược tạo việc làm cho người lao động trong quá trình đô thị hóa trên địa bàn quận Cầu Giấy Đây là tiền đề hết sức quan trọng, định hướng cho chiến lược tạo việc làm, cần xác định các chỉ tiêu cụ thể như: Số việc làm có thể tạo ra của khu vực đô thị hóa Số lao động có thể thu hút hàng năm vào các cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ Số việc làm gián tiếp có khả năng tạo ra được do quá trình đô thị hóa. Cần chú ý tới số việc làm được tạo ra gián tiếp từ các khu vực công nghiệp dịch vụ. Những việc làm gián tiếp này được tạo ra do hình thành hệ thống mạng lưới phục vụ đời sống cho nhân dân: bán hàng, các dịch vụ, văn hóa phẩm thiết yếu Do vậy, khi quy hoạch cần quan tâm đến sự hình thành hệ thống việc làm được gián tiếp tạo ra và hệ thống chính sách cần có để thu hút, khuyến khích phát triển Tứ quy hoạch này ta sẽ xây dựng được kế hoạch tạo việc làm cho người lao động, đặc biệt là những lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp. Tăng cường vai trò và trách nhiệm của chính quyền các cấp trong việc thu hồi, tạo việc làm cho người lao động bị thu hồi đất nông nghiệp Đây là một trong những yếu tố quyết định đến sự thành công của công tác thu hồi đất để xây dựng khu đô thị, khu công nghiệp. Muốn vậy, mọi cam kết với người dân cần phải được thực hiện một cách nghiêm túc. Chính quyền cùng với các ban ngành và người dân cùng tháo gỡ những khó khăn trong quá trình thực hiện thu hồi đất nông nghiệp. Cụ thể, trước khi thu hồi đất, cán bộ ban đền bù cùng cán bộ các ban ngành địa phương xuống với dân, giải thích mọi vướn mắc để người dân chấp thuận nhận tiền đền bù, tạo điều kiện thu hồi đất nhanh. Sau khi thu hồi đất, cán bộ các ngành có liên quan cần tiếp tục gần dân, lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng và kiến nghị của người dân để có những giải pháp phù hợp giải quyết kịp thời, hoặc kiến nghị lên các cấp có thẩm quyền để giải quyết. Cán bộ lãnh đạo Quận cần tổ chức các buổi đối thoại trực tiếp với người dân có đất nông nghiệp bị thu hồi để giải quyết những vấn đề gay cấn nhất trong việc đền bù thu hồi đất cũng như trong việc hỗ trợ đào tạo nghề, tạo việc làm cho người dân mất đất. Bên cạnh đó cần có những biện pháp xử lý nghiêm những trường hợp gây cản trở cho quá trình thu hồi đất. Có như vậy dự án đầu tư mới nhanh chóng được xây dựng và hoàn thành, khi các khu đô thị và các khu công nghiệp đi vào hoạt động sẽ tạo ra được nhiều việc làm cho người dân trong quận, đặc biệt có thể thu hút lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp đang không có việc làm. Đồng thời các cấp chính quyền là đại diện của dân nên phải có trách nhiệm kêu gọi và yêu cầu các chủ đầu tư tiến hành thu hồi đất để xây dựng nhà máy và khu công nghiệp giữ đúng cam kết thu hút lao động bị thu hồi đất vào làm việc. Hoàn thiện chính sách về thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp Sau khi bị thu hồi đất một số hộ nông dân còn một phần diện tích đất nông nghiệp có thể muốn mua quyền sử dụng phần đất nông nghiệp khác bù đắp vapf phần diện tích đã bị thu hồi để tiếp tục làm nông nghiệp, hoặc một số hộ lại muốn bán quyền sử dụng phần đất nông nghiệp còn lại để chuyển sang làm ngành phi nông nghiệp. Những hộ này đều cần sử dụng thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp để giải quyết nhu cầu của mình. Tuy nhiên, hiện nay thị trường này vẫn chậm phát triển, do đó còn gây nhiều trở ngại cho cả bên mua và bên bán trong các giao dịch về chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp. Để tháo gỡ những trở ngại này nhằm tạo điều kiện cho các hộ nông dân bị thu hồi đất tiếp tục sản xuất theo nguyện vọng và các lợi thế của mình thì trong thời gian tới thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp cần được hoàn thiện theo hướng sau : Bổ sung vào hệ thống pháp luật việc Nhà nước mua lại quyền sử dụng đất nông nghiệp của các hộ nông dân cần bán, rồi bán lại quyền này cho các hộ nông dân cần mua tại các vùng Nhà nước thu hồi đất để xây dựng khu công nghiệp, khu đô thị. Nhà nước cũng có thể tận dụng việc mua lại quyền sử dụng đất nông nghiệp từ các bên bán rồi sau đó bồi thường bằng đất với những hộ gia đình bị thu hồi đất mà cần đất nông nghiệp để tiếp tục sản xuất. Tiến tới công nhận và tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ nông dân bị thu hồi đất nông nghiệp được tự do mua và bán quyền sử dụng đất nông nghiệp trong và ngoài vùng Nhà nước xây dựng khu đô thị, khu công nghiệp theo thỏa thuận giữa các bên. Chính sách này sẽ giảm thiểu được việc phải đảm nhận vai trò trung gian của Nhà nước như ở phần trên. KẾT LUẬN Vấn đề tạo việc làm là nhu cầu bức thiết của toàn xã hội. Đối với quận Cầu Giấy trong thời gian qua, cùng với quá trình đô thị hóa nhanh, Nhà nước tiến hành thu hồi ngày càng nhiều diện tích đất nông nghiệp để thực hiện các dự án xây dựng đô thị, hàng vạn nông dân hết tư liệu sản xuất phải chuyển đổi ngành nghề để đảm bảo cuộc sống và họ đang đứng trước nguy cơ bị thất nghiệp. Vì vậy tạo việc làm cho người lao động thuộc diện thu hồi đất nông nghiệp oqqr quận Cầu Giấy lại càng bức xúc và có tính thời sự trong giai đoạn hiện nay và trong những năm tới. Sau một thời gian thực tập tại quận Cầu Giấy, trực tiếp đi điều tra, phỏng vấn về tình trạng việc làm của người lao động trong các hộ bị thu hồi đất nông nghiệp, được nghe và chứng kiến những nỗi trăn trở của người lao động khi mất việc làm, cuộc sống bị đảo lộn, lo lắng cho tương lai của mình khi chưa hình dung hết khó khăn phải vượt qua, sự cạnh tranh khốc liệt trong cơ chể thị trường để tồn tại và vươn lên đứng vững trong xã hội, người lao động rất cần một chỗ dựa, một niềm tin vững chắc. Đó là sự quan tâm, tạo điều kiện của các cấp, các ngành, trang bị cho họ “cần câu cơm” để mưu sinh cuộc sống lâu dài. Được học tập lý luận tại trường Đại học Kinh tế Quốc dân, tôi đã đầu tư thời gian nghiên cứu và viết chuyên đề này nhằm phân tích, đánh giá thực trạng việc làm của người lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp trên địa bàn Quận Cầu Giấy trong thời gian qua, tìm ra những tồn tại trong việc tạo việc làm cho người lao động, từ đó đề ra các giải pháp tạo việc làm cho người lao động trong quận, đặc biệt là lao động mất đất, trong thời gian tới. Tuy nhiên do thời gian có hạn và kiến thức hiểu biết còn nhiều hạn chế nên trong chuyên đề còn nhiều thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý của các thầy giáo, cô giáo để chuyên đề của tôi được hoàn chỉnh hơn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 05 năm 2009 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Đảng bộ Thành phố Hà Nội, Quận ủy Cầu Giấy (2005), Tài liệu triển khai quán triệt và chỉ đạo thực hiện nghị quyết Đại hội Đại biểu lần thứ III Đảng bộ Quận Cầu Giấy nhiệm kỳ 2005 – 2010. GS.TS Tống Văn Đường, TS. Nguyễn Nam Phương (2007), “Giáo trình Dân số và phát triển”, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội. PGS.TS Trần Xuân Cầu, PGS.TS Mai Quốc Chánh (2008), “Giáo trình Kinh tế nguồn nhân lực”, Nxb Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội. Phòng Lao động, Thương binh và Xã hội quận Cầu Giấy (2009), Các tài liệu, số liệu về lao động quận Cầu Giấy. Phòng Tài nguyên Môi trường quận Cầu Giấy (2009), các số liệu về diện tích đất thu hồi. Phòng THống kê quận Cầu Giấy (2009), số liệu về dân số quận Cầu Giấy. Quận ủy, Hội đồng Nhân dân, UBND quận Cầu Giấy (2007), “Quận Cầu Giấy 10 năm xây dựng và phát triển”, Nxb Hà Nội. TS Mai Quốc Chánh, TS Trần Xuân Cầu (2003), “Giáo trình kinh tế lao động”, Nxb Lao động – Xã hội, Hà Nội. website: www.sotaichinh.gov.vn DANH MỤC BẢNG BIỂU MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU 1 Chương I: SỰ CẦN THIẾT TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG THUỘC DIỆN THU HỒI ĐẤT NÔNG NGHIỆP DO QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA 3 1.1 Một số khái niệm cơ bản 3 1.1.1 Đô thị hóa 3 1.1.2 Việc làm 11 1.2 Cơ chế tạo việc làm 15 1.3 Những nhân tố ảnh hưởng tới tạo việc làm 17 1.3.1 Điều kiện tự nhiên, vốn và con người 17 1.3.2 Nhân tố thuộc về sức lao động 18 1.3.3 Cơ chế, chính sách kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến tạo việc làm 19 1.4. Sự cần thiết tạo việc làm cho người lao động 20 Chương II: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG VIỆC LÀM VÀ TẠO VIỆC LÀM CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG THUỘC DIỆN BỊ THU HỒI ĐẤT NÔNG NGHIỆP DO QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA Ở QUẬN CẦU GIẤY GIAI ĐOẠN 1998-2008. 23 2.1 Những đặc điểm của Quận ảnh hưởng đến tạo việc làm cho người lao động bị thu hồi đất nông nghiệp do quá trình đô thị hóa 23 2.1.1 Khái quát chung về sự hình thành và phát triển của quận Cầu Giấy 23 2.1.2 Đặc điểm của Quận ảnh hưởng tới tạo việc làm cho người lao động trong diện thu hồi đất nông nghiệp do quá trình đô thị hóa 24 2.1.3 Tình hình thu hồi đất nông nghiệp phục vụ cho quá trình đô thị hóa ở quận Cầu Giấy 37 2.1.4 Đặc điểm của người lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp. 41 2.2 Phân tích thực trạng việc làm của người lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp do quá trình đô thị hóa ở quận Cầu Giấy trong thời gian vừa qua 46 2.2.1 Khái quát thực trạng việc làm, thất nghiệp, thiếu việc làm của lao động mất đất 46 2.2.2 Thực trạng việc làm của lao động mất đất theo ngành kinh tế 51 2.2.3 Phân tích thực trạng việc làm của lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp do quá trình đô thị hóa sau khi mất đất theo khu vực hành chính tại quận Cầu Giấy. 53 2.3 Các chính sách của Quận tham gia hỗ trợ tạo việc làm cho lao động mất đất ở quận Cầu Giấy 55 2.3.1 Các chính sách đền bù, hỗ trợ 55 2.3.2 Thực trạng học nghề và giải quyết việc làm của lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp ở quận Cầu Giấy trong thời gian vừa qua 58 2.4 Đánh giá những ưu điểm, tồn tại và những vấn đề đặt ra nhằm tạo việc làm cho lao động thuộc diện thu hồi đất nông nghiệp ở quận Cầu Giấy 63 CHƯƠNG III: NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG THUỘC DIỆN THU HỒI ĐẤT NÔNG NGHIỆP TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA Ở QUẬN CẦU GIẤY TRONG THỜI GIAN TỚI 67 3.1 Các quan điểm về tạo việc làm cho người lao động bị thu hồi đất nông nghiệp do quá trình đô thị hóa ở quận Cầu Giấy 67 3.2 Phương hướng phát triển kinh tế và dự báo dân số - lao động quận Cầu Giấy đến năm 2010 67 3.2.1 Dự báo dân số - lao động đến năm 2010 của quận Cầu Giấy 67 3.2.2 Định hướng chung về phát triển kinh tế 68 3.3 Giải pháp về tạo việc làm 69 3.3.1 Nhóm giải pháp về cơ chế chính sách 69 3.3.2 Nhóm giải pháp về công tác quản lý và tổ chức thực hiện 72 KẾT LUẬN 83 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CĐ Cao đẳng CN Công nghiệp CNH Công nghiệp hóa CNKT Công nhân kỹ thuật ĐH Đại học GDP Gross Domestic Products – Tổng sản phẩm quốc nội HĐH Hiện đại hóa LĐ Lao động NLĐ Nguồn lao động THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TTCN Tiểu thủ công nghiệp UBND Ủy ban nhân dân XDCB Xây dựng cơ bản LỜI CAM ĐOAN Tên em là : Phạm Lê Mai Mã sinh viên : CQ 472021 Lớp : Kinh tế lao động 47 Khoa : Kinh tế và quản lý nguồn nhân lực Trong thời gian thực tập tại phòng Kinh tế, UBND quận Cầu Giấy tôi đã chọn chuyên đề thực tập “Việc làm cho lao động thuộc diện bị thu hồi đất nông nghiệp trong quá trình đô thị hóa ở quận Cầu Giấy”. Tôi xin cam đoan những gì tôi viết trong chuyên đề thực tập này là do tôi nghiên cứu, không sao chép từ bất kỳ một tài liệu nào khác. Những phần trích dẫn thực hiện theo đúng quy định của nhà trường. Nếu có gì sai phạm tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Sinh viên Phạm Lê Mai LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới PGS.TS Mai Quốc Chánh và các cô chú, anh chị trong phòng Kinh tế, UBND quận Cầu Giấy đã giành thời gian và công sức, nhiệt tình giúp đỡ tôi hoàn thành Chuyên đề thực tập tốt nghiệp của mình. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nỗ lực trong nghiên cứu, song do kiến thức và thời gian còn hạn chế nên chuyên đề còn nhiều thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy, cô giáo, các anh chị và các bạn để tôi có thể hoàn thiện kiến thức của mình hơn nữa, phục vụ cho các công trình nghiên cứu sau. Tôi xin chân thành cảm ơn !