Đề tài Thành lập bản đồ địa hình tỷ lệ 1:10000 bằng công nghệ đo ảnh số có sử dụng tư liệu ảnh vệ tinh

phiªn hiÖu m¶nh)TH.dgn C¸c yÕu tè thuû v¨n vµ c¸c ®èi t­îng liªn quan. 3 §Þah×nh (phiªn hiÖu m¶nh)DH.dgn C¸c yÕu tè d¸ng ®Êt, chÊt ®Êt, c¸c ®iÓm ®é cao. 4 Giaoth«ng (phiªn hiÖu m¶nh) GT.dgn C¸c yÕu tè giao th«ng vµ c¸c thiÕt bÞ phô thuéc. 5 D©nc­ (phiªn hiÖu m¶nh) DC.dgn Néi dung d©n c­ vµ c¸c ®èi t­îng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi. 6 Ranhgiíi (phiªn hiÖu m¶nh)RG.dgn §­êng biªn giíi, mèc biªn giíi, ®Þa giíi hµnh chÝnh c¸c cÊp, ranh giíi khu cÊm, ranh giíi sö dông ®Êt. 7 ThùcvËt (phiªn hiÖu m¶nh) TV.dgn Ranh giíi thùc vËt vµ c¸c yÕu tè thùc vËt B¶ng 3.2. Néi dung vµ quy t¾c ®Æt tªn cña c¸c nhãm líp (tËp tin). §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 44 - 3.3.2.Ph©n líp néi dung b¶n ®å ®Þa h×nh 1. C¬ së to¸n häc - Khung b¶n ®å gåm: khung trong, khung gi÷a vµ khung ngoµi. Khung trong: lµ ®­êng giíi h¹n ph¹m vi cña b¶n ®å, nã trïng víi kinh vÜ tuyÕn biªn cña b¶n ®å. Khung gi÷a: lµ c¸c ®ai chia ®é, phót. Khung ngoµi dïng ®Ó trang trÝ b¶n ®å cho ®Ñp b¶n ®å. - L­íi kil«mÐt. - C¸c ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa: + §iÓm thiªn v¨n. + §iÓm to¹ ®é nhµ n­íc th­êng. + §iÓm ®é cao nhµ n­íc c¬ b¶n. + §iÓm ®é cao kü thuËt. + §iÓm to¹ ®é c¬ së th­êng/ to¹ ®é ®Þa chÝnh. + §iÓm khèng chÕ ®o vÏ, ®iÓm tr¹m ®o. + Ghi chó ®é cao cña c¸c ®iÓm ®é cao. - Gi¶i thÝch: C¸c ký hiÖu bªn trong khung b¶n ®å, s¬ ®å gãc lÖch nam ch©m, th­íc ®o ®é dèc. - Tr×nh bµy ngoµi khung vµ c¸c néi dung cã liªn quan. 2. Thuû hÖ Gåm c¸c yÕu tè thuû v¨n: biÓn, ao, hå, ®¶o, s«ng, suèi, ngßi, m¹ch n­íc kho¸ng thiªn nhiªn… vµ c¸c ®èi t­îng cã liªn quan: tr¹m thuû v¨n, nghiÖm triÒu lín… - §­êng mÐp n­íc. - §­êng bê. - §­êng bê nöa tû lÖ. - H­íng dßng ch¶y, ghi chó ®é réng dßng ch¶y, vÞ trÝ ®é réng (n¬i cã ®é réng thay ®æi). - Kªnh, m­¬ng, r·nh tho¸t n­íc. - Cèng, ®Ëp. - §ª. - Tªn s«ng, ao, hå, suèi, kªnh, m­¬ng… 3. §Þa h×nh C¸c yÕu tè thuéc líp ®Þa h×nh bao gåm: D¸ng ®Êt, chÊt ®Êt, ®iÓm ®é cao. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 45 - - §­êng b×nh ®é c¬ b¶n. - B×nh ®é c¸i. - §­êng b×nh ®é nöa kho¶ng cao ®Òu. - B×nh ®é phô. - B×nh ®é vÏ nh¸p. - Ghi chó ®é cao ®­êng b×nh ®é. - §Çm lÇy n­íc ngät: B·i c¸t, b·i ®¸… - Tû cao s­ên ®Êt ®¸. - §iÓm ®é cao. 4. Giao th«ng C¸c yÕu tè giao th«ng vµ c¸c thiÕt bÞ phô thuéc: - S©n bay, s©n ga. - §­êng ray, ®­êng hÇm. - §­êng bª t«ng, ®­êng r¶i g¹ch, ®­êng ®Êt lín, ®­êng ®Êt nhá… - §­êng « t«, ghi chó ®­êng « t«. - Tim ®­êng, phè, tÝnh chÊt ®­êng. - CÇu c¸c lo¹i: cÇu s¾t, cÇu bª t«ng… - BÕn tµu, bÕn phµ, bÕn ®ß… 5.D©n c­ Néi dung d©n c­ vµ c¸c yÕu tè kinh tÕ- v¨n ho¸- x· héi: - Nhµ, bÖnh viÖn, tr­êng häc… - T­îng ®µi, bia kû niÖm, nghÜa trang. - L¨ng tÈm, nhµ må, mé x©y ®éc lËp. - Vßi phun n­íc. - KiÕn tróc d¹ng th¸p cæ. - §×nh, chïa, ®Òn, miÕu, nhµ thê. - Tam quan, l« cèt, chßi cao, th¸p cao… - Tr¹m biÕn thÕ, ®­êng d©y ®iÖn h¹ thÕ, ®­êng d©y th«ng tin. - §­êng èng, cèng tho¸t n­íc… 6.Ranh giíi - Biªn giíi quèc gia x¸c ®Þnh. - §Þa giíi tØnh, huyÖn, x·. - Ranh giíi khu cÊm, ranh giíi sö dông ®Êt, ranh giíi thùc vËt… - Mèc biªn giíi, mèc ®Þa giíi tØnh, ®Þa giíi x·. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 46 - - Sè hiÖu mèc biªn giíi. - Biªn giíi quèc gia ch­a x¸c ®Þnh . - Tªn ®Þa danh, côm d©n c­. 7. Thùc vËt Gåm ranh giíi thùc vËt vµ c¸c yÕu tè thùc vËt; - Rõng non, rõng t¸i sinh, rõng c©y bôi… - C©y ®éc lËp, c©y th©n gç, th©n bôi, - rau, mµu, hoa… 3.4. C¸c c«ng ®o¹n trong quy tr×nh c«ng nghÖ thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10 000 Khi thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh sè tõ ¶nh hµng kh«ng cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c b­íc sau: 3.4.1. C«ng t¸c chuÈn bÞ, thiÕt kÕ kü thuËt Thu thËp tµi liÖu cã liªn quan ®Õn khu ®o, t×m c¸c ®iÓm tr¾c ®Þa gÇn khu vùc thµnh lËp b¶n ®å, ®Þa giíi hµnh chÝnh, ®iÒu kiÖn ®¹i lý, kinh tÕ, v¨n ho¸,d©n c­, tr×nh ®é v¨n ho¸.. ViÖc kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, bay chôp, thu thËp phim ¶nh hµng kh«ng ®­îc tiÕn hµnh nh­ trong c¸c quy tr×nh ®o ¶nh kh¸c, ®ång thêi ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt c¸c quy ®Þnh kü thuËt vÒ ®é phñ cña ¶nh, ®é cao bay chôp vµ tû lÖ ¶nh chôp … 3.4.2. §o nèi khèng chÕ mÆt b»ng vµ ®é cao §o nèi khèng chÕ lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh to¹ ®é c¸c ®iÓm ®Þa vËt ®­îc chän lµm ®iÓm khèng chÕ (mÆt b»ng vµ ®é cao) trªn ¶nh ngoµi thùc ®Þa, nh»m phôc vô qu¸ tr×nh t¨ng dµy khèng chÕ ¶nh néi nghiÖp. C¸c ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp ®­îc chän theo ®å h×nh ®· thiÕt kÕ trªn ¶nh. C¸c ®iÓm ®Þa vËt ph¶i chän sao cho cã h×nh ¶nh râ nÐt trªn ¶nh vµ tån t¹i æn ®Þnh ngoµi thùc ®Þa. VÝ dô: - VÒ mÆt ph¼ng: Chän c¸c ®Þa vËt dÔ x¸c ®Þnh: ng· ba, ng· t­ ®­êng… - VÒ ®é cao: Chän n¬i b»ng ph¼ng 3.4.3. C«ng t¸c bay chôp C«ng t¸c bay chôp ¶nh ®­îc tiÕn hµnh theo thiÕt kÕ kü thuËt ®· ®­îc thµnh lËp. C¸c tham sè h×nh häc vµ quang häc chôp ¶nh ®­îc chän phï hîp víi yªu cÇu ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 47 - 3.4.4. QuÐt phim §Ó cã ¶nh sè phim hµng kh«ng ph¶i ®­îc chuyÓn tõ d¹ng t­¬ng tù (Analogue) sang d¹ng sè raster (Digital). Qu¸ tr×nh ®ã ®­îc gäi lµ quÐt phim.Khi quÐt phim c¸c tÊm ¶nh cÇn ®­îc hÖ thèng theo thø tù ®¸nh sè cña mçi ®­êng bay. §¨ng ký to¹ ®é c¸c ®iÓm dÊu khung, kÝch th­íc tèi ®a cÇn ph¶i quÐt. Phim ®­îc quÐt trªn m¸y SCAI-2 vµ phÇn mÒm PHOTOSCAN-TD. 3.4.5. T¨ng dµy khèng chÕ ¶nh 1.X©y dùng projects Lµ qu¸ tr×nh nhËp vµo c¸c th«ng sè cÇn thiÕt vµ x¸c nhËn c¸c file ¶nh sö dông cho c«ng viÖc theo yªu cÇu cña hÖ thèng ®o vÏ. - T¹o Seed.dgn file vµ c¸c th«ng sè cña projects. - NhËp vµo c¸c th«ng sè cña m¸y ¶nh: f, x0, y0, c¸c sè liÖu kiÓm ®Þnh cña m¸y ¶nh. - Khai b¸o hÖ to¹ ®é, ®¬n vÞ sö dông ®o vÏ, c¸c h¹n sai khi ®o vÏ. - Khai b¸o, khëi t¹o c¸c th«ng sè tuyÕn bay, ®Æt c¸c ®­êng dÉn tíi c¸c file sè liÖu. 2. X©y dùng m« h×nh lËp thÓ ,t¨ng dµy khèng chÕ ¶nh Qu¸ tr×nh nµy nh»m x¸c ®Þnh to¹ ®é c¸c ®iÓm khèng chÕ phôc vô cho c«ng t¸c ®Þnh h­íng m« h×nh vµ x©y dùng m« h×nh sè ®é cao. §èi víi hÖ thèng xö lý ¶nh sè cña h·ng Intergraph, qu¸ tr×nh nµy ®­îc tiÕn hµnh b»ng phÇn mÒm ImageStation Digital Mensuration (ISDM) trªn tr¹m xö lý ¶nh sè. PhÇn mÒm Image Station Digital Mensuration (ISDM) cã chøc n¨ng ®o ¶nh, nhËn c¸c th«ng tin, t¹o ¶nh trùc giao, qu¶n lý sè liÖu, l­u tr÷ c¸c th«ng tin vÒ ¶nh… §Ó lËp m« h×nh lËp thÓ, ISDM sö dông ba d¹ng ®Þnh h­íng ®Ó t¹o c¸c tham sè cÇn thiÕt th«ng qua qu¸ tr×nh xö lý ®iÓm ¶nh: - §Þnh h­íng trong (IO): Lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña c¸c pixel ¶nh trong hÖ to¹ ®é mÆt ph¼ng ¶nh theo mÊu khung. C¸c yÕu tè ®Þnh h­íng trong bao gåm (x0, y0,f). Trong ®ã: x0, y0: lµ to¹ ®é ®iÓm chÝnh ¶nh. f: tiªu cù m¸y chôp ¶nh. - §Þnh h­íng t­¬ng ®èi (RO): Qu¸ tr×nh nµy x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a tÊm ¶nh tr¸i vµ tÊm ¶nh ph¶i cña mét cÆp ¶nh lËp thÓ. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 48 - - §Þnh h­íng tuyÖt ®èi (AO): Môc ®Ých cña c«ng t¸c ®Þnh h­íng tuyÖt ®èi lµ quy tû lÖ, tøc lµ ®­a tû lÖ m« h×nh vÒ mét gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh cho tr­íc vµ xoay m« h×nh ®­a hÖ trôc to¹ ®é cña m« h×nh vÒ hÖ trôc to¹ ®é tr¾c ®Þa, hay cßn gäi lµ c©n b»ng m« h×nh. Vµ tiÕp ®Õn lµ ®Þnh h­íng ngoµi, tÝnh to¸n b×nh sai khèi tam gi¸c ¶nh kh«ng gian ( sö dông ch­¬ng tr×nh PHOTO-T). C¸c ®iÓm t¨ng dµy ®­îc chän ph¶i cã hiÖu øng lËp thÓ tèt, c¸c ®Þa vËt ph¶i cã h×nh ¶nh râ rÖt trªn ¶nh, kh«ng nªn chän ®iÓm ë khu vùc cã ®é dèc thay ®æi ®ét ngét… 3.4.6. §o vÏ ®iÓm ®Æc tr­ng ®Þa h×nh vµ thuû hÖ - §o vÏ c¸c ®iÓm ®Ë­c tr­ng cña ®Þa h×nh lµm cë së cho thµnh lËp m« h×nh bÒ mÆt còng nh­ cho m« h×nh sè ®é cao. - §o vÏ toµn bé s«ng suèi cã trªn khu ®o. TÊt c¶ c¸c c«ng viÖc trªn ®Òu ®­îc thùc hiÖn trªn tr¹m ®o ¶nh sè. 3.4.7.LËp m« h×nh sè ®é cao (DEM) M« h×nh sè ®é cao DEM ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®iÓm t¨ng dµy ®­îc ®o trªn tr¹m ®o ¶nh sè .M« h×nh sè ®é cao cã thÓ ®­îc x©y dùng tù ®éng theo ch­¬ng tr×nh MATCH_T cña h·ng INPHO stuttgart vµ ®­îc sö dung ®Ó n¾n ¶nh trùc giao vµ biªn tËp l¹i ®Ó lËp m« h×nh sè ®Þa h×nh (DTM). 3.4.8.LËp m« h×nh sè ®Þa h×nh (DTM) M« h×nh sè ®é ®Þa h×nh DTM bao gåm l­íi c¸c ®iÓm ®é cao b¸m s¸t bÒ mÆt ®Þa h×nh. DTM ®­îc biªn tËp l¹i tõ DEM ®· ®­îc thµnh lËp tr­íc ®ã. §Ó cã ®­îc DTM chÝnh x¸c, nhÊt thiÕt ph¶i cã ®é cao cña c¸c ®èi t­îng líp phñ bÒ mÆt ®­îc lÊy tõ kÕt qu¶ ®iÒu vÏ, hoÆc ph¶i ®­îc hiÖu chØnh biªn tËp l¹i trªn tõng m« h×nh lËp thÓ víi kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh, kÕt hîp víi c¸c yÕu tè ®Æc tr­ng ®Þa h×nh ®­îc sè ho¸ lËp thÓ. C¸c tham sè cña DTM bao gåm: lùa chän ®­êng viÒn, cÊu tróc bÒ mÆt, th«ng tin ®Þa m¹o vµ d¹ng ®Þa h×nh. Ngoµi ra, cßn cã c¸c tham sè ngÇm ®Þnh nh­: tû lÖ ¶nh, ®é ph©n gi¶i cña ¶nh quÐt… Qu¸ tr×nh lËp DTM cã thÓ tiÕn hµnh theo hai c¸ch: tù ®éng vµ b¸n tù ®éng. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm khu vùc, chÊt l­îng ¶nh chôp ®Ó lùa chän mét trong hai ph­¬ng ¸n trªn. C¸c yÕu tè ®Æc tr­ng ®Þa h×nh bao gåm: C¸c ®­êng sèng nói, tô thuû, ph©n thuû, s«ng, suèi, hå, nói, ®åi, ®Ønh nói, ®­êng giao th«ng,… §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 49 - 3.4.9.Néi suy vµ tu chØnh ®­êng b×nh ®é Trªn c¬ së m« h×nh sè ®Þa h×nh, tiÕn hµnh néi suy c¸c ®­êng b×nh ®é tù ®éng b»ng c¸c phÇn mÒm chuyªn dông. Tuy nhiªn ®­êng b×nh ®é cã thÓ vÏ trùc tiÕp b»ng ph­¬ng ph¸p quan s¸t lËp thÓ khi rµ tiªu ®o vµo bÒ mÆt ®Þa h×nh. Cã thÓ sö dông m« h×nh sè ®Þa h×nh DTM víi viÖc ®o dµy ®Æc c¸c ®iÓm trªn l­íi tam gi¸c TIN hoÆc l­íi « vu«ng GRID, ®Ó tiÕn hµnh néi suy ®­êng b×nh ®é. Ta tiÕn hµnh néi suy ®­êng b×nh ®é víi kho¶ng cao ®Òu ®· ®­îc x¸c ®Þnh sau ®ã lµm tr¬n ®­êng b×nh ®é trªn c¸c thuËt to¸n néi suy. §­êng b×nh ®é ®­îc n¾n chØnh trùc tiÕp khi chóng c¾t qua s«ng suèi, qua c¸c ®­êng ®Æc tr­ng cña bÒ mÆt ®Þa h×nh vµ qua c¸c dèc ®øng, c¸c v¸ch ®¸… 3.4.10. N¾n ¶nh vµ lËp b×nh ®å ¶nh Sö dông phÇn mÒm ISIR hoÆc BRECT ®Ó n¾n ¶nh m¸y bay víi ®é chÝnh x¸c cao. C¸c phÇn mÒm nµy cho phÐp t¹o lËp b¶n ®å trùc ¶nh sè nhê ¶nh quÐt,c¸c tham sè ®Þnh h­íng ngoµi cña ¶nh EO vµ m« h×nh sè thùc ®Þa. Trong qu¸ tr×nh n¾n ¶nh th­êng chó ý tíi: - Chän kÝch th­íc pixel cña ¶nh n¾n t­¬ng ®­¬ng víi ¶nh quÐt. - Lo¹i bá c¸c pixel ë ngoµi ph¹m vi DTM. - Ph­¬ng ph¸p lÊy mÉu ¶nh dïng ph­¬ng ph¸p xo¾n lËp ph­¬ng. - Sai sè n¾n ¶nh t¹i c¸c ®iÓm khèng chÕ  0.4mm theo tû lÖ b¶n ®å. ¶nh sau khi n¾n xong sÏ ®­îc ghÐp l¹i vµ tiÕn hµnh chia m¶nh theo quy ®Þnh. §Ó cã ®­îc mét khèi ¶nh liÒn nhau ph¶i tiÕn hµnh ghÐp tõng tÊm ¶nh ®­îc n¾n riªng biÖt l¹i víi nhau. C¸c ¶nh muèn ghÐp l¹i víi nhau ph¶i cã ®é phñ chêm lªn nhau vµ ph¶i cïng mét ®é ph©n gi¶i. ¶nh tr­íc khi ®­îc ghÐp víi nhau, chóng ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh ®é t­¬ng ph¶n vµ ®é s¸ng tèi cho ®ång ®Òu. Sö dông lÖnh MOSAIC cña phÇn mÒm MBI hoÆc IRASC ®Ó ghÐp ¶nh. Sau khi ¶nh ®· ghÐp liÒn víi nhau thµnh mét khèi, dïng lÖnh EXTRAC cña phÇn mÒm IRASC hoÆc MBI c¾t ¶nh theo tõng m¶nh b¶n ®å. Sai sè ghÐp ¶nh: ®é chªnh lÖch vÞ trÝ cña ®Þa vËt cïng tªn kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 0.6mm trong tû lÖ b¶n ®å. B×nh ®å trùc ¶nh ®­îc sö dông lµm nÒn ®Ó sè ho¸ nh÷ng yÕu tè néi dung b¶n ®å theo ¶nh ®iÒu vÏ. KÕt qu¶ ®o vÏ ®Þa h×nh, thuû hÖ vµ ®Þa vËt ®­îc ghÐp l¹i theo to¹ ®é cña m¶nh b¶n ®å vµ tiÕn hµnh biªn tËp néi dung b¶n ®å gèc d¹ng sè theo quy ®Þnh §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 50 - biªn tËp néi dung b¶n ®å tû lÖ t­¬ng øng. 3.4.11. §iÒu vÏ vµ ®o vÏ bæ sung Qu¸ tr×nh nµy ®­îc tiÕn hµnh víi môc ®Ých bæ sung c¸c néi dung cÇn biÓu thÞ trªn b¶n då n­ng cßn tiÕu trªn ¶nh, chØnh söa l¹i c¸c néi dung ®Þa h×nh (®­êng b×nh ®é vµ ®iÓm ghi chó ®é cao), ®ång thêi ®iÒu tra, x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè ®Þnh tÝnh, ®Þnh l­îng cña c¸c ®èi t­îng, c¸c néi dung ghi chó trªn b¶n ®å nh­: tÝnh chÊt cña hÖ thèng thuû hÖ, giao th«ng, d©n c­, ®Þa lý, hµnh chÝnh… KÕt qu¶ ®iÒu vÏ ph¶i ®­îc vÏ lªn ¶nh theo tr×nh tù sau: ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa, c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp, ®iÓm d©n c­, ghi chó c¸c c«ng tr×nh giao th«ng, m¹ng l­íi thuû v¨n vµ c¸c ®Æc tr­ng cña chóng, ®­êng x¸, ®­êng th«ng tin, c¸c yÕu tè ®Þa h×nh (v¸ch ®øng, hang ®éng, khe xãi…), c¸c ranh giíi thæ nh­ìng, thùc vËt…C¸c yÕu tè néi dung ®­îc kÝ hiÖu trªn ¶nh ®iÒu vÏ theo quy ®Þnh cña Qui ph¹m. Nh÷ng ®èi t­îng cÇn thiÕt nh­ng ch­a cã ký hiÖu quy ®Þnh th× ph¶i thÓ hiÖn theo ®óng h×nh d¸ng, t¹i ®óng vÞ trÝ kÌm theo ghi chó, gi¶i thÝch. ViÖc lÊy, bá, tæng hîp vµ xª dÞch ph¶i biÓu thÞ tu©n theo nguyªn t¾c: ®èi t­îng thø yÕu nh­êng cho ®èi t­îng chñ yÕu, ®èi t­îng cã yªu cÇu ®é chÝnh x¸c thÊp nh­êng cho ®èi t­îng cã yªu cÇu ®é chÝnh x¸c cao vµ ­u tiªn biÓu thÞ c¸c ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa nhµ n­íc. C«ng t¸c ®o vÏ bæ sung nh»m ®o ®¹c nh÷ng yÕu tè khã nhËn biÕt hoÆc kh«ng thÓ nhËn biÕt ®­îc trªn ¶nh. 3.4.12. Sè ho¸ néi dung b¶n ®å ViÖc sè ho¸, biªn tËp c¸c ®Þa vËt ®­îc tiÕn hµnh trªn m¸y PC dùa trªn nÒn ¶nh n¾n. Trong qu¸ tr×nh sè ho¸, c¸c ®èi t­îng ph¶i ®­îc ph©n líp vµ sö dông kÝ hiÖu, mµu s¾c, lùc nÐt, kÝch th­íc, font ch÷ theo ®óng c¸c quy ®Þnh cña quy ph¹m hiÖn hµnh (7 líp). Sau khi sè ho¸ ®Þa vËt ph¶i kÕt hîp víi phÇn ®Þa h×nh ®Ó chØnh söa c¸c yÕu tè sao cho ®¶m b¶o tÝnh hîp lý cña c¸c ®èi t­îng vµ sù t­¬ng quan gi÷a chóng. 3.4.13.Biªn tËp b¶n ®å gèc - Biªn tËp kÝ hiÖu cho c¸c ®èi t­îng d¹ng ®­êng vµ d¹ng ®iÓm. - Biªn tËp ch÷ chó thÝch cho c¸c ®èi t­îng. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 51 - - Tr×nh bµy chó gi¶i ngoµi khung. C¨n cø vµo b¶n ®å gèc, c¸c file sè liÖu ®· ®­îc thµnh lËp trong c«ng ®o¹n vector ho¸ ®Ó biªn tËp. - Quy ®Þnh vÒ tiÕp biªn sè ho¸: Sau khi sè ho¸ vµ biªn tËp ta ph¶i tiÕn hµnh tiÕp biªn b¶n ®å. §èi víi b¶n ®å cïng tû lÖ, c¸c biªn ph¶i tiÕp khíp nhau vµ n»m trong h¹n sai cña sai sè tiÕp biªn. NÕu sai sè tiÕp biªn  0.2mm ng­êi tiÕp biªn ®­îc tù ®éng dÞch chuyÓn ®èi t­îng trªn phÇn mÐp biªn b¶n ®å ®Ó lµm trïng khíp. NÕu v­ît qu¸ h¹n sai ph¶i t×m nguyªn nh©n ®Ó xö lý. 3.4.14.In vµ l­u tr÷ Sau khi ®· hoµn chØnh viÖc sè ho¸, biªn tËp, tiÕp biªn víi c¸c m¶nh xung quanh vµ ®­îc kiÓm tra trªn m¸y tÝnh, ng­êi ta tiÕn hµnh in thö. B¶n in thö nµy ®­îc kiÓm tra mét lÇn n÷a ®Ó lùa chän c¸c yÕu tè in, mµu in chuÈn, kÝch th­íc giÊy in, x¸c ®Þnh tû lÖ in cho phï hîp. C¸c d÷ liÖu sè ph¶i ®­îc l­u gi÷ trong c¸c ®Üa CD-ROM vµ giao nép s¶n phÈm. 3.5. ViÔn th¸m vµ kh¶ n¨ng kÕt hîp sö dông trong c«ng nghÖ thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng ph­¬ng ph¸p ¶nh sè 3.5.1. ViÔn th¸m 1. Kh¸i niÖm ViÔn th¸m ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ mét khoa häc c«ng nghÖ mµ nhê nã c¸c tÝnh chÊt cña vËt thÓ quan s¸t ®­îc x¸c ®Þnh, ®o ®¹c hoÆc ph©n tÝch mµ kh«ng cÇn tiÕp xóc trùc tiÕp víi chóng. Sãng ®iÖn tõ hoÆc ®­îc ph¶n x¹ hoÆc ®­îc bøc x¹ tõ vËt thÓ th­êng lµ nguån tµi nguyªn chñ yÕu trong viÕn th¸m. Tuy nhiªn nh÷ng n¨ng l­îng nh­ tõ tr­êng, träng tr­êng còng cã thÓ thay ®æi ®­îc. ThiÕt bÞ dïng ®Ó c¶m nhËn sãng ®iÖn tõ ph¶n x¹ hay bøc x¹ tõ vËt thÓ ®­îc gäi lµ bé c¶m. Ph­¬ng tiÖn dïng ®Ó mang c¸c bé c¶m ®­îc gäi lµ “vËt mang”. VËt mang cã thÓ lµ kinh khÝ cÇu, m¸y bay hoÆc vÖ tinh. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 52 - H×nh 3.3. S¬ ®å nguyªn lý thu nhËn ¶nh vÖ tinh 2. Ph©n lo¹i viÔn th¸m ViÔn th¸m cã thÓ ®­îc ph©n chia thµnh 3 lo¹i c¬ b¶n øng víi vïng b­íc sãng sö dông: - ViÔn th¸m trong gi¶i sãng nh×n thÊy vµ hång ngo¹i: nguån n¨ng l­äng chÝnh lµ bøc x¹ mÆt trêi vµ ¶nh viÔn th¸m nhËn ®­îc dùa vµo sù ®o l­êng n¨ng l­îng vïng ¸nh s¸ng kh¶ kiÕn vµ hång ngo¹i ®­îc ph¶n x¹ tõ vËt thÓ vµ bÒ mÆt tr¸i ®Êt. ¶nh thu ®­îc bëi kü thuËt nµy gäi chung lµ ¶nh quang häc. - ViÔn th¸m hång ngo¹i nhiÖt. Nguån n¨ng l­îng sö dông lµ bøc x¹ nhiÖt do chÝnh vËt thÓ s¶n sinh ra, hÇu nh­ mçi vËt thÓ ë nhiÖt ®é b×nh th­êng ®Òu tù ph¸t ra mét bøc x¹. ¶nh thu ®­îc bëi kü thuËt nµy ®­îc gäi lµ ¶nh nhiÖt. - ViÔn th¸m siªu cao tÇn: trong viÔn th¸m siªu cao tÇn ng­êi ta sö dông hai lo¹i kü thuËt lµ chñ ®éng vµ bÞ ®éng. Trong viÔn th¸m bÞ ®éng th× bøc x¹ siªu cao tÇn do chÝnh vËt thÓ ph¸t ra ®­îc ghi l¹i, cßn trong viÔn th¸m siªu cao tÇn chñ ®éng l¹i thu nh÷ng bøc x¹, t¸n x¹ hoÆc ph¶n x¹ tõ vËt thÓ. 3. C¸c hÖ thèng vÖ tinh viÔn th¸m HiÖn nay mét sè lo¹i ¶nh vÖ tinh ®ang ®­îc sö dông kh¸ phæ biÕn ë ViÖt nam còng nh­ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Tuú vµo c¸c môc ®Ých kh¸c nhau mµ ng­êi ta lùa chän ¶nh cã ®é ph©n gi¶i thÊp, ®é ph©n gi¶i cao hay ¶nh siªu ph©n gi¶i. Mét trong nh÷ng hÖ thèng vÖ tinh ph¶i kÓ ®Õn ®Çu tiªn ®ã lµ vÖ tinh VËt mang MÆt trêi KhÝ quyÓn Rõng N­íc Cá MÆt ®­êng C«ng tr×nh x©y dùng, nhµ cöa HÊp thô mÆt trêi Bøc x¹ mÆt trêi §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 53 - Landsat cña Mü, vÖ tinh Spot cña Ph¸p hay COSMOS cña Liªn x« cò. Nh÷ng hÖ thçng nµy cho ¶nh vÖ tinh ®é ph©n gi¶i thÊp vµ trung b×nh. GÇn ®©y cïng víi sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña khoa häc c«ng nghÖ c¸c quèc gia ®· lÇn l­ît ®­a lªn quü ®¹o c¸c hÖ thèng vÖ tinh cã ®é ph©n gi¶i rÊt cao, cao ®Õn 0.6m trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn c¸c hÖ thèng vÖ tinh cña Mü nh­; IKONOS phãng vµo quü ®¹o n¨m 1999 vµ Quickbird phãng vµo vµo quü ®¹o n¨m 2001. Kh«ng chØ c¸c quèc gia ph¸t triÓn mµ c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn còng ®· cã nh÷ng vÖ tinh viÔn th¸m cña riªng m×nh nh­ thÕ hÖ vÖ tinh IRS cña Ên ®é phãng lªn quü ®¹o lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1988 cho ®Õn nay ®· cã 5 thÕ hÖ vÖ tinh ®­îc phãng lªn. H×nh 3.4 . VÖ tinh SPOT5 2002 CNES H×nh 3.5. VÖ tinh Quickbird 4.Xö lý ¶nh vÖ tinh C¸c d÷ liÖu ¶nh vÖ tinh thu ®­îc trong kü thuËt viÔn th¸m th­êng ®­îc l­u d­íi d¹ng sè vµ ®­îc xö lý bëi m¸y tÝnh ®Ó t¹o ¶nh ®· ®­îc gi¶i ®o¸n øng §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 54 - dông vµo c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau. Qu¸ tr×nh xö lý ¶nh bao gåm c¸c c«ng ®o¹n: - Kh«i phôc vµ hiÖu chØnh ¶nh : ®©y lµ giai ®o¹n tiÒn xö lý mµ ph¶i ®­îc thùc hiÖn tr­íc khi tiÕn hµnh ph©n tÝch vµ t¸ch c¸c th«ng tin trªn ¶nh vÖ tinh.TiÒn xö lý bao gåm hiÖu chØnh h×nh häc vµ bøc x¹. Bøc x¹ ®Ó ®¶m b¶o ¶nh sè nhËn ®­îc nh÷ng gi¸ trÞ chÝnh x¸c n¨ng l­îng bøc x¹ vµ ph¶n x¹ ®­îc thu bëi bé c¶m.HiÖu chØnh h×nh häc bao gåm nh÷ng hiÖu chØnh do biÕn d¹ng h×nh häc do sù thay ®æi cña bÒ mÆt ®Êt hay cña sensor vµ chuyÓn ®æi ¶nh sè vÒ to¹ ®é thùc cña ®Þa ph­¬ng hay toµn cÇu ®Ó thuËn lîi cho viÖc t¸ch c¸c th«ng tin h÷u Ých trªn ¶nh vÖ tinh. - BiÕn ®æi ¶nh: lµ thao t¸c biÕn ®æi ¶nh gèc thµnh ¶nh míi nh»m thÓ hiÖn ¶nh ®­îc râ rµng h¬n, hay t¹o ®iÓm nhÊn ®èi víi c¸c ®èi t­îng cÇn quan t©m gióp cho c«ng t¸c gi¶i ®o¸n hiÖu qu¶ vµ chÝnh x¸c h¬n. - Ph©n lo¹i vµ ph©n tÝch: thùc chÊt lµ gép c¸c nhãm ®èi t­îng nµo ®ã cã c¸c tÝnh chÊt t­¬ng ®èi ®ång nhÊt trªn ¶nh, b»ng c¸ch tiÕn hµnh g¸n mµu hay kho¶ng cÊp ®é s¸ng nhÊt ®Þnh nh»m ph©n biÖt c¸c nhãm ®ã víi nhau trong khu«n khæ ¶nh. - XuÊt kÕt qu¶; sau khi hoµn tÊt c¸c kh©u xö lý, kÕt qu¶ nhËn ®­îc cã thÓ xuÊt d­íi d¹ng phim ¶nh, d­íi d¹ng sè. 3.5.2. Kh¶ n¨ng kÕt hîp sö dông ¶nh viÔn th¸m vµ ¶nh hµng kh«ng trong c«ng nghÖ thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh sè Trong thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh th× viÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p thµnh lËp phô thuéc nhiÒu vµo ®Æc ®iÓm t×nh h×nh khu ®o còng nh­ t­ liÖu vÒ tr¾c ®Þa b¶n ®å hiÖn cã cña khu vùc dù kiÕn ®o ®¹c. §èi víi nh÷ng khu vùc cã ®Þa h×nh phøc t¹p, bÞ chia c¾t th× viÖc thµnh lËp b¶n ®å b»ng c«ng nghÖ ®o ¶nh lµ phï hîp vµ cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Víi nh÷ng khu vùc cã ®Þa h×nh phøc t¹p, bÞ chia c¾t vµ t­ liÖu tr¾c ®Þa b¶n ®å kh«ng cã hoÆc cã nh­ng kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®o ®¹c th× viÖc sö dông ¶nh vÖ tinh kÕt hîp víi ¶nh hµng kh«ng trong thµnh lËp b¶n ®å lµ mét gi¶i ph¸p c«ng nghÖ phï hîp cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®ång thêi tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian thi c«ng… ¶nh vÖ tinh cã thÓ phôc vô c¸c nhiÖm vô nh­: lµm tµi liÖu phôc vô cho dÉn ®¹c bay, thµnh lËp b×nh ®å ¶nh ,… §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 55 - Ch­¬ng 4. Thùc nghiÖm thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10000 khu vùc lßng hå c«ng tr×nh thuû ®iÖn H¹ Sªsan 2 (Campuchia) 4.1.Kh¸i qu¸t vÒ vÞ trÝ ,®Æc ®iÓm vµ t×nh h×nh khu ®o 4.1.1.VÞ trÝ khu ®o Khu ®o n»m trän trong 2 tØnh Stungtreng vµ Ratanakiri trªn l·nh thæ v­¬ng quèc Campuchia ( Xem phô lôc 1 ). PhÝa §«ng gi¸p: hai tØnh Gia Lai vµ KonTum cña n­íc CHXHCN ViÖt Nam. PhÝa T©y gi¸p : hai tØnh C«ng-p«ng-Th¬m vµ Camp«t. PhÝa Nam gi¸p : hai tØnh Cratchª vµ M«ng-®un-kiri. PhÝa B¾c gi¸p : hai tØnh Attapu vµ Champasak cña n­íc CHDCND Lµo. 4.1.2. §Æc ®iÓm t×nh h×nh khu ®o 1. §iÒu kiÖn tù nhiªn C«ng tr×nh thuû ®iÖn H¹ sª san 2 ®­îc dù kiÕn thiÕt kÕ trªn hîp l­u cña s«ng Sª san vµ s«ng Sªrªp«k trªn l·nh thæ V­¬ng Quèc Cam pu chia víi c«ng suÊt dù kiÕn 420MW øng víi MNDBT 75m. Khu vùc vïng hå c«ng tr×nh n»m trªn 2 tØnh Stungtreng vµ Ratanakiri, ®Þa h×nh t­¬ng ®èi b»ng ph¼ng. Khu vùc c«ng tr×nh chñ yÕu lµ rõng rËm víi chiÒu cao c©y trung b×nh kho¶ng 30m ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu ®Õn viÖc ®o nèi khèng chÕ ¶nh vµ ®iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp. Khu ®o n»m trªn l·nh thæ C¨m Pu Chia, thêi gian thi c«ng vµo cuèi mïa m­a v× vËy c«ng t¸c tæ chøc thi c«ng ë d· ngo¹i ®­îc chuÈn bÞ chu ®¸o vµ khoa häc. §Þa h×nh khu vùc thi c«ng phøc t¹p, bÞ chia c¾t bëi s«ng SªSan vµ s«ng SªrªPok. 2 . §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi D©n c­: Trong khu ®o chñ yÕu lµ ng­êi kh¬ me sinh sèng, tr×nh ®é d©n trÝ kh«ng cao, kinh tÕ nghÌo nµn, nghÒ nghiÖp chñ yÕu lµ lµm n­¬ng, khai th¸c gç, trång rõng v.v.. Giao th«ng: HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i ch­a ph¸t triÓn, ®i l¹i gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®­êng lªn tuyÕn chñ yÕu lµ c¸c ®­êng mßn nèi tõ c¸c trôc ®­êng 178 hoÆc c¸c ®­êng tiÓu ng¹ch. §­êng giao th«ng ch¹y tõ cöa khÈu §øc C¬ ( ViÖt Nam) sang thÞ trÊn Ratnakiri, TungStreng (Campuchia). Tuy nhiªn hÖ thèng ®­êng nµy §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 56 - c¸ch xa khu vùc c«ng tr×nh nªn viÖc ®i l¹i t¹i khu ®o chñ yÕu lµ ®i bé vµ xuång m¸y. T×nh h×nh an ninh t¹i Campuchia cßn ch­a ®­îc tèt, ®Æc biÖt khu vùc nµy cßn chÊt ®éc ho¸ häc do chiÕn tranh ®Ó l¹i, c¸c bÖnh sèt rÐt cÊp cßn nhiÒu ®Æc biÖt lµ vµo mïa m­a. 4.2. T­ liÖu cña qu¸ tr×nh thùc nghiÖm 4.2.1. T­ liÖu ¶nh 1. ¶nh hµng kh«ng T­ liÖu ¶nh hµng kh«ng cña khu vùc 2 tØnh Stungtreng vµ Ratanakiri trªn l·nh thæ Campuchia lµ ¶nh ®ù¬c C«ng ty tr¾c ®Þa - b¶n ®å bay chôp vµo th¸ng 12-2007 : (xem phô lôc 2) * C¸c th«ng sè kü thuËt : - M¸y bay KingAir B-200, tèc ®é trung b×nh 380 km/h. - M¸y chôp ¶nh hµng kh«ng Leica RC-30, tiªu cù f=152,76mm. - §é cao bay chôp ¶nh : 1900 m. - Tû lÖ ¶nh chup : 1/12000. - §é ph©n gi¶i quÐt ¶nh : 16 m . - KÝch cì phim ¶nh (23x23) cm. - §é phñ ngang p = 30%. - §é phñ däc q = 60% - 70%. - Gãc nghiªng cña ¶nh  < 30. - To¹ ®é t©m ¶nh kh«ng gian (X, Y, Z) ®­îc x¸c ®Þnh b»ng GPS trªn hÖ to¹ ®é WGS 84. * C¸c hÖ thèng phô trî : - HÖ thèng ®Þnh vÞ tuyÕn bay chôp ¶nh GCN. - HÖ thèng m¸y thu GPS x¸c ®Þnh täa ®é t©m ¶nh: M¸y thu GPS hai tÇn Trimble 4000 SSIvµ c¸c phÇn mÒm xö lý kÌm theo 2. ¶nh vÖ tinh ¶nh vÖ tinh ®­îc mua l¹i tõ ViÖn C«ng nghÖ Vò trô ViÖt Nam, víi ®é ph©n gi¶i trung b×nh (xem phô lôc 3 ). 4.2.2. T­ liÖu tr¾c ®Þa b¶n ®å 1. Khèng chÕ täa ®é, ®é cao L­íi khung bao gåm 04 ®iÓm täa ®é, ®é cao h¹ng IV mang sè hiÖu IV- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 57 - 39, IV-30, IV-09, IV-24; 02 ®iÓm ®é cao h¹ng IV mang sè hiÖu CPIV-17; CPIV-05 vµ 1 ®iÓm phô P001. Trong ®ã ®é cao ®iÓm IV-39 ®­îc ®o cao thuû chuÈn tõ ®iÓm CP-IV10 tíi víi chªnh cao lµ h=+0,556m. 2. B¶n ®å ®Þa h×nh B¶n ®å tû lÖ 1: 50 000 hÖ to¹ ®é UTM dïng ®Ó thiÕt kÕ ®o nèi khèng chÕ ¶nh vµ lµm tµi liÖu tham kh¶o, thiÕt kÕ vµ dÉn ®¹c 4.2.3. ThiÕt bÞ sö dông trong qu¸ tr×nh ®o ®¹c néi, ngo¹i nghiÖp - M¸y ®Þnh vÞ vÖ tinh Trimble 4600LS,Trimble 5700 SE. - M¸y GPS cÇm tay. - M¸y thuû chuÈn Ni 030. - Mia thuû chuÈn. - M¸y tÝnh x¸ch tay. - Tr¹m ¶nh sè Image Station. - PhÇn mÒm Microsation SE. - M¸y tÝnh PC. - C¸c thiÕt bÞ liªn quan kh¸c. TÊt c¶ c¸c m¸y ®o ®¹c vµ c¸c linh kiÖn kÌm theo ®· ®­îc kiÓm tra, kiÓm nghiÖm vµ hiÖu chØnh tr­íc khi ®­a vµo sö dông. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 58 - 4.3. Quy tr×nh c«ng nghÖ thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10 000 1.C«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å ®­îc tiÕn hµnh theo quy tr×nh c«ng nghÖ sau H×nh 4.1.Quy tr×nh c«ng nghÖ thµnh lËp b¶n ®å 1:10 000 b»ng c«ng nghÖ ®o ¶nh sè vïng lßng hå C«ng Tr×nh thuû ®iÖn H¹ Sªsan 2 – Campuchia. ChuÈn bÞ, thu thËp, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t­ liÖu: B¶n ®å, ¶nh vµ c¸c t­ liÖu kh¸c. LËp PAKTKT §o nèi khèng chÕ MP+§C Bay chôp ¶nh hµng kh«ng T¨ng Dµy §o vÏ ®iÓm ®Æc tr­ng ®Þa h×nh vµ Thuû hÖ trªn tr¹m ®o vÏ ¶nh sè LËp m« h×nh sè ®é cao (DEM) N¾n vµ LËp b×nh ®å ¶nh LËp DTM Néi suy ®­êng b×nh ®é Sè ho¸ néi dung b¶n ®å Biªn tËp b¶n ®å gèc In vµ l­u tr÷ §iÒu vÏ vµ §o vÏ bæ sung QuÐt phim §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 59 - 4.3.2. C¸c b­íc thùc hiÖn 1. C«ng t¸c chuÈn bÞ Thu thËp c¸c t­ liÖu, tµi liÖu liªn quan tíi khu ®o tõ ®ã ph©n tÝch ®¸nh gi¸ møc ®é sö dông cña c¸c t­ liÖu nµy. Trªn c¬ së ®ã lËp ph­¬ng ¸n kinh tÕ kü thuËt cho c¸c c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å nh­ ph­¬ng ¸n ®o nèi khèng chÕ hay ph­¬ng ¸n bay chôp ¶nh … 2. §o nèi, tÝnh to¸n b×nh sai ®iÓm KCA mÆt ph¼ng vµ ®é cao ngo¹i nghiÖp C¸c ®iÓm KCA (mÆt ph¼ng vµ ®é cao) trong toµn khu ®o ®Òu ®­îc ®o b»ng c«ng nghÖ GPS 2 tÇn Trimble5700. Tæng sè ®iÓm cña l­íi KCA: 41 ®iÓm. + §iÓm gèc täa ®é, ®é cao : 06 ®iÓm . + §iÓm KCA : 32 ®iÓm. + §iÓm phô : 01 ®iÓm. + C¹nh dµi nhÊt (P001 _ CP-17) : 109.7 km. + C¹nh ng¾n nhÊt (IV-24_ N004) : 0.16 km. ViÖc tÝnh to¸n b×nh sai Sö dông phÇn mÒm GPServey 2.35a ®Ó tÝnh to¸n, b×nh sai l­íi KCA. Täa ®é vµ ®é cao ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp sau b×nh sai xem( Phô lôc 4). 3. Bay chôp ¶nh hµng kh«ng Khu vùc bay chôp ¶nh khu vùc dù kiÕn x©y dung c«ng tr×nh thuû ®iÖn H¹ Sª San 2 n»m toµn bé trªn l·nh thæ V­¬ng Quèc C¨m Pu Chia. Hoµn thµnh c«ng t¸c ®¸nh dÊu mèc ®iÓm khèng chÕ ¶nh tr­íc khi bay chôp ¶nh. Sau khi cã ®Çy ®ñ phÐp bay chôp ¶nh tõ c¸c c¬ quan h÷u quan cña hai n­íc ViÖt Nam vµ V­¬ng quèc Campuchia.ViÖc bay chôp ¶nh ®­îc thùc hiÖn trong 12-2007. To¹ ®é t©m chôp ®­îc x¸c ®Þnh b»ng DGPS. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 60 - 4. Thùc hiªn ®o vÏ trªn tr¹m §VAS a. X©y dùng Project vµ c¸c th«ng sè kh¸c * T¹o Project X©y dùng project lµ qu¸ tr×nh nhËp c¸c th«ng sè cÇn thiÕt vµ x¸c nhËn c¸c file ¶nh sö dông cho c«ng viÖc theo yªu cÇu cña hÖ thèng xö lý ¶nh sè. Khëi ®éng phÇn mÒm (ISPM). - Vµo menu file/New project.Trªn mµn h×nh sÏ hiÖn lªn b¶ng hép tho¹i (Project location) ta tiÕn hµnh nhËp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt trªn c¸c cöa sæ héi tho¹i nh­: tªn Project Th­ môc cña chóng (Location). - TiÕp theo bÊm Next th× b¶ng héi tho¹i hiÖn lªn Project Type: Cho phÐp chän kiÓu d÷ liÖu: ¶nh hµng kh«ng, ¶nh vò trô…vµ chän kiÓu file d¹ng m· nhÞ ph©n hay kiÓu file ASCII. - Project Units: Lùa chän ®¬n vÞ cho c«ng viÖc,®¬n vÞ ®o dµi vµ ®¬n vÞ gèc. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 61 - - Project Parameter Setting: C¸c th«ng sè cña c«ng viÖc: + Sai sè trung ph­¬ng cña trÞ ®o ¶nh. + B¸n kÝnh tr¸i ®Êt. + §é cao bay chôp. - Enable Atmospheric Refraction: HiÖu chØnh to¹ ®é khái ¶nh h­ëng cña khóc x¹ khÝ quyÓn. - Enable Eath Cuvature: HiÖu chØnh ®é cong tr¸i ®Êt. Ên Next th× b¶ng hép tho¹i User Setting hiÖn ra ta tiÕn hµnh nhËp c¸c h¹n sai cho phÐp cña phÐp ®Þnh h­íng trong, ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi, ®Þnh h­íng tuyÖt ®èi. C¸c gi¸ trÞ h¹n sai nµy ph¶i phï hîp víi ®é chÝnh x¸c cho phÐp cña viÖc thµnh lËp b¶n ®å. KÕt thóc cña b­íc t¹o míi lµ lùa chän c¸c ®iÓm dïng trong qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng. NÕu chän 6 ®iÓm trªn mét m« h×nh th× chän nót 3 Point. Khi sö dông kiÓu 10 ®iÓm trªn mét m« h×nh th× ta chän nót 5 Point. NhÊn nót Finish ®Ó kÕt thóc t¹o míi Project. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 62 - * NhËp th«ng sè cña Camera Vµo ch­¬ng tr×nh ISPM chän menu Edit/ Camera Wizard. Ta tiÕn hµnh nhËp c¸c th«ng tin mµ hÖ thèng sö dông nh­: Tªn m¸y ¶nh, chiÒu dµi tiªn cù,to¹ ®é ®iÓm chÝnh ¶nh, to¹ ®é ®iÓm mÊu khung vµ d÷ liÖu hiÖu chØnh ®é mÐo h×nh kÝnh vËt. * NhËp c¸c sè liÖu vÒ c¸c d¶i bay Vµo ch­¬ng tr×nh ISPM chän menu Edit/ Strip Wizard. NhËp c¸c th«ng sè vÒ d¶i bay nh­; sè hiÖu d¶i bay… * NhËp ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp Sau khi thùc hiÖn xong c¸c b­íc ta ®­îc mét file Project hoµn chØnh, nh»m phôc vô cho c«ng ®o¹n tiÕp theo cña qu¸ tr×nh t¹o ra ¶nh trùc giao. 2. T¨ng dµy khèng chÕ ¶nh Khëi ®éng phÇn mÒm Image Station Digital Mensuration ( ISDM) trªn cöa sæ cña (ISDM) sö dông Tool /Options ®Ó chän vµ chän c¸c th«ng sè: + KiÓu d¹ng tiªu ®o. + Mµu s¾c tiªu ®o. + KiÓu tÝnh to¸n ®èi víi ®Þnh h­íng trong. a. §Þnh h­íng trong IO (Interior Orientation) §©y lµ b­íc ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng ¶nh, nã cho phÐp x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a to¹ ®é m¸y quÐt (®¬n vÞ pixel) va hÖ to¹ ®é ¶nh (mm). Chän lÖnh ISDM/ Orientation/ Interior vµ chän c¸c tÊm ¶nh cÇn ®Þnh h­íng trong. Chó ý chän c«ng cô Geometry ®Ó xoay tÊm ¶nh theo ®óng chiÒu nh­ thiÕt kÕ bay chôp ®Ó thuËn lîi cho ®Þnh h­íng trong mét c¸ch tù ®éng. Trong qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng trong, tiÕn hµnh ®o to¹ ®é c¸c ®iÓm mÊu khung cña ¶nh theo ®óng thø tù. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 63 - Trªn mµn h×nh cña ®Þnh h­íng trong cã ba cöa sæ: + Overview: HiÓn thÞ toµn bé tÊm ¶nh. + Fullres: HiÓn thÞ ¶nh dÊu khung to¹ ®é Camera. + Detail: HiÓn thÞ chi tiÕt h×nh ¶nh dÊu khung to¹ ®é Camera víi møc phãng ®¹i lín. - Chän ph­¬ng ph¸p tÝnh Affine vµ tiÕn hµnh ®o tÊt c¶ 4 ®iÓm mÊu khung. Sai sè trung ph­¬ng träng sè ®¬n vÞ ph¶i nhá h¬n hoÆc b»ng 0.3 kÝch cì pixel. - Sau khi ®Þnh h­íng xong nÕu sai sè ®Þnh h­íng n»m trong giíi h¹n cho phÐp th× m¸y sÏ b¸o Good Solution. b. §Þnh h­íng t­¬ng ®èi RO (Relative Orientation) Sau khi ®Þnh h­íng trong xong ta tiÕn hµnh ®Þnh h­íng m« h×nh lËp thÓ nh»m x¸c ®Þnh mèi quan hÖ chïm tia cña tÊm ¶nh nµy so víi tÊm ¶nh kia cña ¶nh lËp thÓ. Chän lÖnh ISDM/ Orientation/ Relative ®Ó hiÓn thÞ héi tho¹i lùa chän m« h×nh (Select Models). - Sau khi chän xong m« h×nh ta chän OK ®Ó hiÓn thÞ mµn h×nh lµm viÖc. - TiÕn hµnh ®o 6 ®iÓm ph©n bè chuÈn trªn m« h×nh lËp thÓ theo chÕ ®é mono hoÆc ®o lËp thÓ. Khi ®o xong 6 ®iÓm phÇn mÒm sÏ tÝnh to¸n kÕt qu¶ vµ hiÓn thÞ trªn mµn h×nh theo ph­¬ng ph¸p sè b×nh ph­¬ng nhá nhÊt. KÕt qu¶ ®­îc hiÓn thÞ trong b¶ng Relative Orientation. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 64 - - Sau ®ã mçi khi ®o thªm mét ®iÓm phÇn mÒm sÏ tÝnh to¸n l¹i vµ cËp nhËt l¹i kÕt qu¶. Khi kÕt qu¶ tho¶ m·n yªu cÇu ®é chÝnh x¸c Sigma  5 m th× l­u l¹i kÕt qu¶ b»ng c¸ch bÊm vµo Apply vµ chuyÓn tíi m« h×nh tiÕp theo, b»ng c¸ch bÊm ph¶i chuét vµ chän Next Model. C«ng viÖc cø tiÕp tôc nh­ vËy víi tÊt c¶ c¸c m« h×nh trong tuyÕn vµ trong khèi ¶nh. Trong qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi sö dông 5 cÆp ®iÓm ®Þnh h­íng tiªu chuÈn. Nh­ vËy, ®Ó tiÕn hµnh ®Þnh h­íng vµ ®o lËp thÓ mçi cÆp ¶nh th× cÇn ph¶i ®o Ýt nhÊt 10 ®iÓm. Tøc lµ víi ®é phñ tiªu chuÈn 60% th× trªn mçi ¶nh sÏ cã tèi thiÓu 15 ®iÓm ®Þnh h­íng. TiÕn hµnh ®o c¸c ®iÓm ®Þnh h­íng lµ c¸c ®iÓm ®Þa vËt râ nÐt cã kÝch th­íc nhá vµ n»m ë vïng l©n cËn víi ®iÓm ®Þnh h­íng tiªu chuÈn nh­ trªn. Gi¸ trÞ thÞ sai cña cÆp ¶nh kh«ng v­ît qu¸ 10m. Gi¸ trÞ sai sè trung ph­¬ng träng sè ®¬n vÞ cña kh©u ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi tõng d¶i bay ph¶i nhá h¬n 0.3 kÝch cì pixel. c. Liªn kÕt d¶i bay C¸c ®iÓm sö dông lµm ®iÓm liªn kÕt ( Tie Points) ph¶i n»m trªn vïng phñ 6 tøc lµ n»m ë c¶ 3 ¶nh d¶i trªn vµ 3 ¶nh d¶i d­íi. Chän lÖnh ISDM/ Orientation/ Multiphoto ®Ó hiÓn thÞ nhiÒu ¶nh mét lóc vµ kiÓm tra sai sè thÞ sai däc cña c¸c ®iÓm chung liªn kÕt c¸c m« h×nh trong tuyÕn. Sè ®iÓm liªn kÕt tèi thiÓu lµ 5 ®iÓm. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 65 - d. §Þnh h­íng tuyÖt ®èi AO (Absolute Orientation) §©y lµ b­íc ®Þnh h­íng cuèi cïng víi mét m« h×nh. NÕu trong mçi m« h×nh lËp thÓ cã ®ñ sè l­îng ®iÓm cã to¹ ®é mÆt ®Êt th× khi hoµn thµnh b­íc ®Þnh h­íng tuyÖt ®èi ch­¬ng tr×nh tÝnh chuyÓn ®æi to¹ ®é m« h×nh sang hÖ to¹ ®é mÆt ®Êt ­¬ng øng. Chän lÖnh ISDM/ Orientation/ Absolute. Sö dông chÕ ®é quan s¸t lËp thÓ ®Ó ®o tÊt c¶ c¸c ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp cã trªn m« h×nh lËp thÓ. Sau khi ®o xong tÊt c¶ c¸c ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o kh«ng ph¸ vì kÕt qu¶ ®é chÝnh x¸c ®¹t ®­îc ë kh©u ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi tõng m« h×nh lËp thÓ. e. B×nh sai khèi tam gi¸c ¶nh kh«ng gian * TÝnh to¸n b×nh sai khèi tam gi¸c ¶nh kh«ng gian - Chän lÖnh Orientation/ Phototriangutation…/Triangutation ®Ó b×nh sai t¨ng dµy khèi ¶nh §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 66 - Trong Option cña b¶ng Phototriangutation Results chän: + Relative ®Ó tÝnh to¸n b×nh sai khèi ¶nh trong hÖ to¹ ®é m« h×nh. + Absolute ®Ó tÝnh to¸n b×nh sai khèi ¶nh trong hÖ to¹ ®é tr¾c ®Þa. - BÊm nót Compute ®Ó ch¹y ch­¬ng tr×nh, kÕt qu¶ hiÓn thÞ trong b¶ng Phototriangutation Results cho phÐp ta kiÓm tra vµ biªn tËp lùa chän ®iÓm khèng chÕ ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c thµnh lËp b¶n ®æ ë tû lÖ x¸c ®Þnh theo ®óng yªu cÇu kü thuËt. * ChÊp nhËn to¹ ®é sau b×nh sai Chän lÖnh ISDM/ Orientation/ Phototriangutation… Densify ®Ó ghi l¹i c¸c ®iÓm t¨ng dµy khèng chÕ ¶nh trong file Control cña c«ng viÖc. * Ghi c¸c th«ng sè ®Þnh h­íng ¶nh §©y lµ b­íc cuèi cïng trong qu¸ tr×nh b×nh sai khèi tam gi¸c ¶nh kh«ng gian nh»m ghi l¹i tÊt c¶ c¸c nguyªn tè ®Þnh h­íng cña tÊm ¶nh, c¸c m« h×nh ®· chän ®Ó b×nh sai. Chän lÖnh ISDM/ Orientation/ Phototriangutation…Bulk Orient ®Ó cËp nhËt l¹i c¸c nguyªn tè ®Þnh h­íng ngoµi cho tõng m« h×nh trong khèi ¶nh. 4.3.2.5. §o vÏ ®iÓm ®Æc tr­ng ®Þa h×nh vµ thuû hÖ 1 §o vÏ ®Æc tr­ng ®Þa h×nh §o vÏ b×nh ®é dùa vµo kÕt qu¶ t¨ng dµy ë trªn. Ta tiÕn hµnh ®o vÏ ®Þa h×nh trªn tr¹m ®o ¶nh sè, cô thÓ nh­ sau: - §o vÏ c¸c ®iÓm ®Æc tr­ng ®Þa h×nh nh­ ®Ønh nói, c¸c ®­êng ph©n thuû, ®­êng tô thuû, c¸c v¸ch ®øng .... - Kho¶ng cao ®Òu ®­êng b×nh ®é c¬ b¶n lµ 2m. - Cø 4 ®­êng b×nh ®é c¬ b¶n th× thÓ hiÖn mét ®­êng b×nh ®é c¸i, ë nh÷ng §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 67 - khu vùc d¸ng cña ®Þa h×nh ch­a ®­îc lét t¶ hÕt ®­îc vÏ thªm ®­êng b×nh ®é nöa kho¶ng cao ®Òu hoÆc ®­êng b×nh ®é phô. - Mçi dm2 trªn b¶n ®å, ®­îc ®o 10-15 ®iÓm ghi chó ®é cao ë nh÷ng vÞ trÝ ®Æc tr­ng cña ®Þa h×nh. - §­êng b×nh ®é 75m ®­îc ®o vÏ ®Ó phôc vô tÝnh diÖn tÝch vïng ngËp n­íc. 2. §o vÏ thuû hÖ - VÏ toµn bé s«ng, hå, theo ¶nh. - §­êng mÐp n­íc vÏ theo ®­êng mÐp n­íc lóc chôp ¶nh. - §iÓm ®é cao mùc n­íc ®­îc ®o theo thêi ®iÓm chôp ¶nh vµ ghi chó lªn b¶n gèc theo quy ®Þnh kü thuËt, thêi ®iÓm ®o lÊy theo thêi ®iÓm chôp ¶nh. - §iÓm ®é cao mùc n­íc ®o theo h×nh ziczac hai bªn bê s«ng víi d·n c¸ch 15cm ®o mét ®iÓm vµ chØ ®o ®é cao mùc n­íc ë nh÷ng con s«ng cã ®é réng7mm vµ nh÷ng hå cã ®é réng  25cm2 trªn b¶n ®å. 4.3.2.6. T¹o m« h×nh sè ®é cao DEM M« h×nh sè ®é cao ®­îc lËp dùa trªn kÕt qu¶ t¨ng dµy. LËp m« h×nh sè ®é cao tù ®éng b»ng ch­¬ng tr×nh MATCH_T cña h·ng INPHO Stuttgart. 4.3.2.7. LËp m« h×nh sè ®Þa h×nh DTM * Sö dông ph­¬ng ph¸p ®o DTM tù ®éng ; Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng vµ thuËn tiÖn nh­ng ®èi víi ®Þa h×nh phøc t¹p th× kh¶ n¨ng néi suy tù ®éng m« h×nh sè ®Þa h×nh kh«ng ®¶m b¶o chÝnh x¸c. Tõ phÇn mÒm ISDC trªn thanh menu chän Define Match-T Parameters hép tho¹i Match- T sÏ hiÓn thÞ ®Ó ta cµi ®Æt c¸c th«ng sè cÇn thiÕt. Sau ®ã nhÊn OK ®Ó ch¹y ch­¬ng tr×nh. Chän lÖnh External Data/ Input ®Ó ghi c¸c ®iÓm DTM vµo file Design. * KiÓm tra m« h×nh sè ®Þa h×nh DTM: M« h×nh sè ®Þa h×nh ph¶i ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c theo yªu cÇu cña b¶n ®å cÇn thµnh lËp. C¨n cø vµo sai sè cho phÐp, ph¶i quan s¸t lËp thÓ vµ sö dông c¸c c«ng cô hç trî ®Ó kiÓm tra vµ söa ®é cao cho c¸c ®iÓm bÞ sai. 4.3.2.8. Néi suy ®­êng b×nh ®é §­êng b×nh ®é ®­îc néi suy dùa trªn m« h×nh sè ®Þa h×nh DTM nh­ sau : - Kho¶ng cao ®Òu ®­êng b×nh ®é c¬ b¶n lµ 2m. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 68 - - Cø 4 ®­êng b×nh ®é c¬ b¶n th× thÓ hiÖn mét ®­êng b×nh ®é c¸i, ë nh÷ng khu vùc d¸ng cña ®Þa h×nh ch­a ®­îc lét t¶ hÕt ®­îc vÏ thªm ®­êng b×nh ®é nöa kho¶ng cao ®Òu hoÆc ®­êng b×nh ®é phô. - §­êng b×nh ®é 75m ®­îc ®o vÏ ®Ó phôc vô tÝnh diÖn tÝch vïng ngËp n­íc 4.3.2.9. N¾n ¶nh vµ lËp b×nh ®å ¶nh Sö dông phÇn mÒm ISIR, IRASC ®Ó n¾n, c¾t ghÐp ¶nh. Chän lÖnh Start/ Program/ Base Rectifer. XuÊt hiÖn b¶ng Base Rectifer cho phÐp n¾n ¶nh. 1. C¸c thñ khai b¸o, nhËp file ¶nh Project: Vµo tªn khu ®o. Photo: Vµo tªn ¶nh. Input Image: Chän ®­êng dÉn cña ¶nh ®Çu vµo. Output Image: Chän ®­êng dÉn cña ¶nh ®Çu ra. Size Of Pixel: §Æt ch÷ cña pixel. 2. N¾n vµ tuú chän m« h×nh sè ®Þa h×nh Chän Rectification and Option. DTM chän file TIN hoÆc Grid Interpolation Options: C¸c ph­¬ng ph¸p néi suy: + Ph­¬ng ph¸p Nearest Neighbour sö dông gi¸ trÞ ®é x¸m cña pixel gÇn nhÊt. + Ph­¬ng ph¸p Bilinear: Sö dông gi¸ trÞ ®é x¸m cña 4 pixel kÒ bªn. + Ph­¬ng ph¸p Cubic Convolution: Néi suy gi¸ trÞ ®é x¸m tõ 16 pixel gÇn nhÊt. Digital Terrain Model Option: Chän ph­¬ng ph¸p n¾n: + N¾n ¶nh sö dông m« h×nh sè ®Þa h×nh: Ph­¬ng ph¸p nµy cho ®é chÝnh x¸c cao. + N¾n ¶nh kh«ng sö dông m« h×nh sè ®Þa h×nh cho ®é chÝnh x¸c trung b×nh. + Rigisteriar Option: Chän c¸c th«ng sè x¸c ®Þnh vïng n¾n. Process Option: Hép tho¹i cho phÐp thªm vµo c«ng ®o¹n (Add Tob) hoÆc lo¹i bá (Remove Tob) khái danh s¸ch c¸c file ¶nh ®­îc thùc hiÖn. 3. C¾t ¶nh, ghÐp lËp b×nh ®å ¶nh * GhÐp ¶nh: §Ó thùc hiÖn ghÐp hai tÊm ¶nh ta chän lÖnh Tool/ Mosaic Image trong phÇn mÒm IRASC. Khi ghÐp ¶nh ta ph¶i ®iÒu chØnh ®é x¸m gi÷a hai ¶nh kÒ nhau ®Ó tr¸nh sù t­¬ng ph¶n qu¸ lín. C¸c ¶nh ghÐp ®­îc víi nhau ph¶i cã ®é §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 69 - chêm phñ lªn nhau vµ cïng mËt ®é ph©n gi¶i. * C¾t ¶nh: Chän lÖnh Tool/ Extract trong IRASC ®Ó c¾t lÊy khu vùc cÇn ®o vÏ trong khung b¶n ®å cã tr­íc. Sai sè ghÐp ¶nh: §é chªnh lÖch vÞ trÝ ®iÓm ®Þa vËt cïng tªn kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 0.4mm theo tû lÖ b¶n ®å. 4.3.2.10. §iÒu vÏ ¶nh vµ ®o vÏ bæ sung 1. §iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp B¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1/10.000 c«ng tr×nh thñy ®iÖn Sª San 2 (Dù ¸n ®Çu t­) ®­îc thµnh lËp ®Ó phôc vô thiÕt kÕ, di d©n t¸i ®Þnh c­, ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, v× vËy khi ®iÒu tra ngo¹i nghiÖp, ®éi thi c«ng ®· tËp trung vµo c¸c yÕu tè néi dung sau: * D©n c­ vµ c¸c ®èi t­îng v¨n hãa x· héi : - §iÒu tra cËp nhËt tªn ®Þa danh hµnh chÝnh, ®iÓm d©n c­, sè hé trong ®iÓm d©n c­. §iÒu tra, x¸c ®Þnh vÞ trÝ, tªn, biÓu thÞ theo ký hiÖu c¸c ®èi t­îng v¨n hãa: ñy ban, tr­êng häc, chïa, doanh tr¹i qu©n ®éi. Thèng nhÊt ghi chó trong toµn bé hÖ thèng b¶n ®å. + Khu vùc ®o vÏ trung chñ yÕu t¹i 4 x· (Khum) thuéc huyÖn (Srok) Sª San, tØnh (Khet) StungTreng: Phluk, Srae Kor, Kbal Romeas, Ta Lat. Ghi chó theo phiªn ©m quèc tÕ, trong ®ã: + C¸c tªn gäi ®iÓm d©n c­ kh¸c ghi chó theo phiªn ©m tiÕng ®Þa ph­¬ng (®· ghi trong tµi liÖu ®iÒu tra). * Giao th«ng vµ c¸c thiÕt bÞ phô thuéc : - Khu ®o cã duy nhÊt mét quèc lé 78 (®­êng ®Êt), cßn l¹i lµ ®­êng ®Êt, c¸t lín, ®Êt nhá, ®­êng mßn vµ ®­êng bê ruéng. C¸c ®èi t­îng nµy hÇu hÕt ®· cã trªn ¶nh. §iÒu tra ngo¹i nghiÖp ®· chØ râ thuéc tÝnh tªn ®­êng, ®é réng vµ chÊt liÖu mÆt ®­êng. - KiÓm tra, biÓu thÞ c¸c ®­êng giao th«ng cßn thiÕu ch­a thÓ hiÖn (chñ yÕu ë c¸c vïng d©n c­ ë tËp trung). - §iÒu tra ®Çy ®ñ vÞ trÝ vµ ghi chó tªn, thuéc tÝnh cÇu b¾c qua s«ng, suèi, bÕn ®ß... * §Þa h×nh : KiÓm tra c¸c khu vùc thay ®æi ®é cao hai bªn s«ng lín (møc ®é dèc), tËp trung vµo c¸c khu vùc thiÕt kÕ ®Ëp, x©y dùng nhµ m¸y. Ngoµi ra, kiÓm tra c¸c khu §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 70 - vùc ®Þa h×nh thay ®æi ®ét xuÊt mµ néi nghiÖp kh«ng ph¸t hiÖn ®­îc. BiÓu thÞ nÐt chØ dèc trªn b¶n ®å. * Thñy hÖ vµ c¸c ®èi t­îng liªn quan: - §iÒu tra vµ biÓu thÞ thèng nhÊt m¹ng l­íi thuû v¨n theo kÝ hiÖu. TËp trung vµo ®é réng cña suèi, th¸ng cã n­íc cña c¸c s«ng suèi, tõ ®ã chØ râ cho biªn tËp néi nghiÖp h­íng biÓu thÞ ®óng vµ ®Çy ®ñ. - §iÒu tra tªn s«ng, suèi, ao hå; tªn ®¶o trªn hai s«ng lín vµ thèng nhÊt c¸ch ghi theo c¸ch gäi cña ®Þa ph­¬ng. - KiÓm tra c¸c ®èi t­îng cã h×nh ¶nh kh«ng râ xuÊt hiÖn ë khu vùc d©n c­. - §iÒu tra, biÓu thÞ c¸c b·i ®¸, c¸t; khu vùc cã ghÒnh, ®o¹n s«ng kh«ng ®i l¹i ®­îc b»ng thuyÒn ë thêi ®iÓm mïa kh«. * Thùc vËt: - KiÓm tra, khoanh vÏ l¹i ranh giíi: khu vùc rõng rËm, rõng th­a, cá, lóa vµ hoa mµu. - KiÓm tra vµ ph©n biÖt c¸c khu vùc cã h×nh ¶nh thay ®æi trªn ¶nh (vïng ®Êt trèng, ®Çm lÇy, cá, hoa mµu, lóa...), ®iÒu tra vµ biÓu thÞ theo ký hiÖu quy ®Þnh. - §iÒu tra lo¹i c©y, tªn c©y vµ c¸c th«ng sè kh¸c (®o chiÒu cao c©y, ®­êng kÝnh th©n c©y, mËt ®é c©y). Møc ®é ghi chó tÝnh chÊt rõng phô thuéc vµo ph¹m vi diÖn tÝch vµ ®èi t­îng thÓ hiÖn theo quy ®Þnh cña quy ph¹m. - §iÒu tra vµ thÓ hiÖn nh÷ng d¶i rõng dµi, hÑp, nh÷ng hµng c©y. * §Þa giíi hµnh chÝnh: HiÖn t¹i ®Þa giíi trong toµn tØnh StungTreng nãi chung vµ huyÖn Sª San nãi riªng, ch­a cã mèc ®Þa giíi chÝnh x¸c ngoµi thùc ®Þa. ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng qu¶n lý ®Þa giíi hµnh chÝnh theo tµi liÖu GIS, b¶n ®å ®Þa giíi ®­îc l­u tr÷ trong hÖ to¹ ®é UTM, kinh tuyÕn trôc 1050. §Þa giíi hµnh chÝnh trong kÕt qu¶ ®iÒu tra ®­îc chuyÓn vÏ tõ tµi liÖu do Uû ban tØnh Stung Treng cung cÊp. 2. §iÒu vÏ néi nghiÖp - Ph¹m vi ®iÒu vÏ chÝnh lµ ph¹m vi cña tê b¶n ®å cÇn thµnh lËp. - Ph­¬ng ph¸p ®iÒu vÏ: gi¶i ®o¸n ®iÒu vÏ trªn m¸y tÝnh PC. - Dùa vµo c¸c yÕu tè ®Þa h×nh, thuû hÖ, giao th«ng, d©n c­ ®· ®­îc ®o vÏ trªn tr¹m vµ tµi liÖu ®iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp tiÕn hµnh chuyÓn ®æi, biªn tËp néi dung b¶n ®å theo hÖ thèng kÝ hiÖu quy ®Þnh. - Dùa vµo nÒn trùc ¶nh gi¶i ®o¸n bæ sung ranh giíi thùc vËt. - §èi t­îng ®iÒu vÏ lµ c¸c ®èi t­îng giao th«ng, d©n c­, c¸c c«ng tr×nh §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 71 - kiÕn tróc, thùc phñ.... - Sö dông ¶nh vÖ tinh ®Ó gi¶i ®o¸n c¸c yÕu tè ®Þa vËt míi còng nh­ tÝnh chÊt cña nã. Hay thµnh lËp b×nh ®å ¶nh tõ ¶nh vÖ tinh. 3. §o vÏ bæ sung §o vÏ bæ sung c¸c ®èi t­îng khã ph¸t hiÖn vµ c¸c ®èi t­îng kh«ng ph¸t hiÖn ®­îc trªn ¶nh b»ng c¸c m¸y toµn ®¹c vµ c¸c c«ng cô, m¸y mãc kh¸c. 4.3.2.12 . Sè ho¸ néi dung b¶n ®å 1. T¹o m«i tr­êng lµm viÖc - Khëi ®éng Microtation, chän file b¶n ®å cÇn sè ho¸. N¹p modul qu¶n lý c¸c líp th«ng tin. Tõ cöa sæ lÖnh gâ MDLL MSFC trªn mµn h×nh xuÊt hiÖn thªm thanh c«ng cô MSFC. N¹p modul qu¶n lý ¶nh sè Tõ cöa sæ lÖnh gâ MDLL IRASC trªn mµn h×nh xuÊt hiÖn thªm thanh c«ng cô IRASC. Gäi ¶nh sè ra ®Ó lµm nÒn sè ho¸. Trªn file cña menu IRASC chän Open vµ më file ¶nh tu¬ng øng. 2. Chän líp th«ng tin cÇn sè ho¸ Tr­íc khi tiÕn hµnh sè ho¸ ta ph¶i cã mét b¶ng chøa c¸c ®èi t­îng, môc tiªu cña b¶ng ®èi t­îng lµ ph©n chia vµ qu¶n lý c¸c líp th«ng tin vµ qu¸ tr×nh sè ho¸ c¸c ®èi t­îng trªn ¶nh. 3. Sè ho¸ c¸c ®èi t­îng trªn ¶nh C¸c yÕu tè ®­îc sè ho¸ trªn ¶nh bao gåm: §iÓm khèng chÕ to¹ ®é nhµ n­íc, d©n c­, ®èi t­îng ®Þa vËt kinh tÕ x· héi, giao th«ng, thuû v¨n vµ c¸c ®èi t­îng cã liªn quan, khoanh vïng chÊt ®Êt thùc vËt, ®Þa giíi hµnh chÝnh, ranh giíi t­êng rµo, ghi chó. Cßn l¹i d¸ng ®Êt ®­îc x©y dùng tõ mét file b×nh ®é riªng. Dùa vµo ¶nh nÒn, sè ho¸ tõng ®èi t­îng b¶n ®å vµ ph¶i ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c khi thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh. Khi sè ho¸ cÇn tu©n theo 3 nguyªn t¾c sau: - §o¸n ®äc chÝnh x¸c c¸c yÕu tè néi dung. - Tr×nh tù sè ho¸ c¸c yÕu tè néi dung nh­ sau: §iÓm khèng chÕ, d©n c­,®èi t­îng ®Þa vËt, giao th«ng, thuû v¨n, thùc vËt, chÊt ®Êt, ranh giíi, ghi chó. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 72 - - Sè ho¸ ®óng quy ph¹m. 4. Hoµn thiÖn d÷ liÖu, kiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c cña ®èi t­îng Sau qu¸ tr×nh sè ho¸ d÷ liÖu nhËn ®­îc ch­a hoµn thiÖn vµ sö dông ®­îc.D÷ liÖu nµy ph¶i ®­îc kiÓm tra, bæ sung ®èi t­îng vµ xö lý tÊt c¶ c¸c lçi ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c. 4.3.2.13. Biªn tËp b¶n ®å gèc sè - Biªn tËp kÝ hiÖu cho c¸c ®èi t­îng d¹ng ®­êng vµ d¹ng ®iÓm. - Biªn tËp ch÷ chó thÝch cho c¸c ®èi t­îng. - Tr×nh bµy chó gi¶i ngoµi khung. C¨n cø vµo b¶n ®å gèc, c¸c file sè liÖu ®· ®­îc thµnh lËp trong c«ng ®o¹n vector ho¸ ®Ó biªn tËp. - Quy ®Þnh vÒ tiÕp biªn sè ho¸: Sau khi sè ho¸ vµ biªn tËp ta ph¶i tiÕn hµnh tiÕp biªn b¶n ®å. §èi víi b¶n ®å cïng tû lÖ, c¸c biªn ph¶i tiÕp khíp nhau vµ n»m trong h¹n sai cña sai sè tiÕp biªn. NÕu sai sè tiÕp biªn  0.2mm ng­êi tiÕp biªn ®­îc tù ®éng dÞch chuyÓn ®èi t­îng trªn phÇn mÐp biªn b¶n ®å ®Ó lµm trïng khíp. NÕu v­ît qu¸ h¹n sai ph¶i t×m nguyªn nh©n ®Ó xö lý. 4.3.2.13. KiÓm tra chØnh söa, bæ sung - Néi dung ®o vÏ bæ sung ngoµi thùc ®Þa. - §o vÏ bæ sung c¸c ®Þa vËt, ®­êng giao th«ng, thuû hÖ… ®Òu ph¶i phï hîp víi yªu cÇu kÜ thuËt hiÖn hµnh, ký hiÖu nhµ n­íc. - Néi dung kiÓm tra: + KiÓm tra ®é chÝnh x¸c n¾n chØnh. + KiÓm tra to¹ ®é gãc khung, gi¸ trÞ ®é cao cña c¸c ®iÓm khèng chÕ to¹ ®é. + KiÓm tra ph©n líp néi dung b¶n ®å + KiÓm tra tiÕp biªn c¸c yÕu tè néi dung… 4.3.2.14. In b¶n ®å vµ l­u tr÷ Tr­íc khi in b¶n ®å, file b¶n ®å cÇn thµnh lËp ph¶i ®­îc kiÓm tra vµ chØnh lý vÒ møc ®é hîp lý gi÷a c¸c ®èi t­îng trong tr×nh bµy b¶n ®å. C¸c ®èi t­îng ph¶i ®¶m b¶o ®Çy ®ñ khi tr×nh bµy b¶n ®å. B¶n ®å ®­îc in trªn m¸y in Ploter 800 Ps Tõ thanh menu chÝnh cña thanh c«ng cô Microtation chän filechän PrintPlotxuÊt hiÖn hép tho¹i Plot. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 73 - §Æt c¸c th«ng sè cho b¶n vÏ trong hép héi tho¹i Plot ë Setup. Units: §¬n vÞ chÝnh. Scale: §Æt tû lÖ b¶n ®å. Rotation: §Æt h­íng quay cùc cña b¶n ®å theo chiÒu giÊy. Origin: §Æt vÞ trÝ cña b¶n ®å khi in. Sau khi ®· xong chän th«ng sè vµo Setupchän DriverxuÊt hiÖn b¶ng Selectplotter Driver File, ®Ó chän lo¹i m¸y in chän file chän Plotm¸y sÏ in ra b¶n ®å cÇn in. Sau ®ã l­u sè liÖu, b¶n ®å vµo m¸y hoÆc ®Üa CD. 4.4. KÕt qu¶ thùc nghiÖm - TrÝch mÉu kÕt qu¶ ®Þnh h­íng ¶nh ( xem phô lôc 5 ) - TrÝch mÉu b¶n ®å m¶nh 12 thuû ®iÖn H¹ Sªsan 2 ®­îc thµnh lËp b»ng c«ng nghÖ ®o ¶nh sè cã sö dông t­ liÖu ¶nh vÖ tinh ( xem phô lôc 6 ) §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 74 - KÕt LuËn vµ KiÕn nghÞ Trªn c¬ së kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi “ Thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng c«ng nghÖ ®o ¶nh sè cã sö dông t­ liÖu ¶nh vÖ tinh “ t«i xin rót ra mét sè kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ sau : 1. KÕt luËn: - C«ng nghÖ ®o ¶nh sè víi t­ liÖu chÝnh lµ ¶nh hµng kh«ng cã sö dông t­ liÖu ¶nh vÖ tinh, ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ lín, ®ång thêi tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ gi¶i phãng con ng­êi khái lao ®éng nÆng nhäc, nguy hiÓm…….. - Tèc ®é tÝnh to¸n lín víi kh¶ n¨ng tù ®éng ho¸ cao cña hÖ thèng ®o vÏ ¶nh sè gióp ta cã thÓ tiÕn hµnh kiÓm tra ngay c¸c c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tr¸nh sai sãt. - T­ liÖu ®Çu vµo còng nh­ t­ liÖu ®Çu ra ®Òu ë d­íi d¹ng sè nªn thuËn tiÖn cho viÖc b¶o qu¶n, l­u tr÷ vµ xö lý. S¶n phÈm l­u tr÷ d­íi d¹ng sè nªn ®¸p øng nhanh chãng nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ, còng nh­ qu©n sù hiÖn nay ®Æt ra. Tuy vËy, viÖc qu¶n lý tµi liÖu cÇn ph¶i ®­îc tæ chøc chÆt chÏ tr¸nh sù sao chÐp, thÊt l¹c d÷ liÖu. - §Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c vµ tÝnh kinh tÕ cña c«ng t¸c ®o ¶nh sè ta ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao ®é chÝnh x¸c cña c¸c thiÕt bÞ sö dông, ®ång thêi ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é cao, vËn dông s¸ng t¹o vµ ¸p dông c¸c thuËt to¸n chÆt chÏ trong qu¸ t×nh t¨ng dµy, trªn c¬ së ®ã tiÕn hµnh khai th¸c tèi ®a c«ng dông vµ c«ng suÊt cña c¸c phÇn mÒm chuyªn dïng. - Cã thÓ sö dông ¶nh vÖ tinh ®é ph©n gi¶i trung b×nh ®Ó lµm tµi liÖu dÉn ®¹c vµ ®iÒu vÏ bæ sung trong c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10000 cho nh÷ng khu vùc t­ liÖu vÒ tr¾c ®Þa, b¶n ®å cßn h¹n chÕ. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 75 - 2. KiÕn nghÞ - Ngµy nay víi sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt nãi chung vµ khoa häc vò trô nãi riªng. C¸c vÖ tinh ViÔn Th¸m ®· cho ¶nh víi ®é ph©n gi¶i rÊt cao vµ c«ng nghÖ xö lý ¶nh hiÖn ®¹i , cã thÓ øng dông c¸c quy tr×nh thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh nh­ ®· ®Ò xuÊt ®Ó thµnh lËp b¶n ®å tû lÖ lín h¬n nh­: tû lÖ 1:5000 vµ 1: 2000. - Víi nh÷ng vïng cã t­ liÖu ¶nh hµng kh«ng cò ta cã thÓ kÕt hîp t­ liÖu ¶nh hµng kh«ng cò ®ã víi t­ liÖu ¶nh vÖ tinh míi ®Ó thµnh lËp b¶n ®å tû lÖ lín mµ kh«ng cÇn ph¶i bay chôp ¶nh hµng kh«ng míi. Nh­ vËy cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt th× c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ lín b»ng c«ng nghÖ ¶nh sè cã sö dông t­ liÖu ¶nh vÖ tinh ®· trë thµnh mét h­íng ®i míi , ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh thêi hiÖn ®¹i. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 76 - Tµi liÖu tham kh¶o  1 Ph¹m Väng Thµnh - Gi¸o tr×nh C¬ së chôp ¶nh vµ chôp ¶nh hµng kh«ng, Nhµ xuÊt b¶n Giao th«ng vËn t¶i, 2000.  2 Tr­¬ng Anh KiÖt - Gi¸o tr×nh C¬ së ®o ¶nh, Nhµ xuÊt b¶n Giao th«ng vËn t¶i, 2001.  3 Phan V¨n Léc - Gi¸o tr×nh ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh lËp thÓ, Nhµ xuÊt b¶n Giao th«ng vËn t¶i , 2000.  4 Ph¹m Väng Thµnh - Gi¸o tr×nh ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh, Nhµ xuÊt b¶n X©y dùng , 2000.  5 Tr­¬ng Anh KiÖt - Gi¸o tr×nh C«ng t¸c t¨ng dµy khèng chÕ ¶nh, Nhµ xuÊt b¶n Giao th«ng vËn t¶i, 2004.  6 Lª V¨n Trung - ViÔn Th¸m, Nhµ xuÊt b¶n §¹i Häc Quèc gia TPHCM,2005.  7 Ký hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1: 10.000 – 1: 25.000 - Tæng côc §Þa chÝnh ban hµnh n¨m 1995.  8 Quy ®Þnh kü thuËt thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10000, 1:25000 vµ 1:50000 b»ng c«ng nghÖ ¶nh sè - Bé tµi nguyªn vµ M«i tr­êng ,2005. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48- 77 - Phô lôc