Đề tài Thị trường chứng khoán Trung Quốc và bài học cho sự phát triển và hội nhập của Thị trường chứng khoán Việt Nam

nh chñ yÕu míi ®­îc triÓn khai t¹i mét sè c«ng ty nh­ BVSC, VCBS, ARSC. Trong n¨m 2001, chØ cã hai c«ng ty lµ BVSC vµ IBS cã doanh thu tõ ho¹t ®éng nµy. Trong n¨m 2002, ch­a cã c«ng ty nµo thùc hiÖn b¶o l·nh ph¸t hµnh cæ phiÕu. C«ng ty VCBS thùc hiÖn b¶o l·nh 6 ®ît ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cña chÝnh phñ (qua Quü Hç trî ph¸t triÓn). Mét sè c«ng ty kh¸c nh­ BVSC, ARSC, ACBS, VCBC lµm ®¹i lý ph¸t hµnh kú phiÕu cña mét sè tæ chøc tÝn dông nh­ Ng©n hµng ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam hoÆc ®¹i lý ph¸t hµnh cæ phiÕu cho c«ng ty cæ phÇn B¶o hiÓm Nhµ Rång. e.Ho¹t ®éng t­ vÊn ®Çu t­, t­ vÊn niªm yÕt C¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Òu thùc hiÖn t­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n cho kh¸ch hµng th«ng qua viÖc ph¸t hµnh c¸c b¶n ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vÒ thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty niªm yÕt. §a sè c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Òu cã c¸c trang web cËp nhËt th«ng tin vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ tham kh¶o. Trong n¨m 2002, c¸c c«ng ty BVSC, SSI, BSC, FSC, IBS ®· t­ vÊn vµ gióp lµm hå s¬ niªm yÕt cho 11 c«ng ty niªm yÕt míi trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ trî gióp, t­ vÊn ph¸t hµnh cæ phiÕu bæ sung cho c«ng ty HAPACO. Ngoµi c¸c nghiÖp vô chÝnh trªn, c¸c c«ng ty chøng kho¸n cßn chñ ®éng phèi hîp víi c¸c tæ chøc tÝn dông, c«ng ty viÔn th«ng nh»m cung cÊp thªm c¸c dÞch vô hç trî kh¸ch hµng nh­ cÇm cè chøng kho¸n, theo dâi giao dÞch, ®Æt lÖnh tõ xa, ký hîp ®ång thùc hiÖn viÖc l­u ký chøng kho¸n, qu¶n lý danh s¸ch cæ ®«ng... 2.7.HÖ thèng l­u ký, thanh to¸n bï trõ Sè l­îng c¸c thµnh viªn l­u ký lµ 16 tæ chøc gåm 11 c«ng ty chøng kho¸n, 2 ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam (Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam, ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam), 3 chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi (Ng©n hµng HångK«nh vµ Th­îng H¶i (HSBC)-chi nh¸nh thµnh phè Hå ChÝ Minh, Ng©n hµng Standard Chartered-chi nh¸nh Hµ Néi, Ng©n hµng DÐutche Bank-chi nh¸nh thµnh phè Hå ChÝ Minh. Trong 3 n¨m qua, sè l­îng chøng kho¸n ®­îc ®­a vµo l­u ký tËp trung t¨ng lªn râ rÖt tõ 9,7 triÖu cæ phiÕu trong n¨m 2000 lªn 73,6 triÖu cæ phiÕu vµo n¨m 2003. HiÖn nay chØ cã 3 lo¹i cæ phiÕu cã tû lÖ l­u ký so víi sè ®¨ng ký niªm yÕt d­íi 50% gåm cæ phiÕu SAM, BT6, VTC. 4 thµnh viªn cã tû lÖ chøng kho¸n l­u ký lín nhÊt lµ C«ng ty chøng kho¸n Sµi Gßn (SSI), c«ng ty chøng kho¸n B¶o ViÖt (BVSC), c«ng ty chøng kho¸n ng©n hµng ¸ Ch©u (ACBS) vµ HSBC. §Õn nay, hÇu hÕt c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®· triÓn khai nghiÖp vô cÇm cè chøng kho¸n. Ng©n hµng ®­îc chØ ®Þnh thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n bï trõ lµ Ng©n hµng §Çu t­ vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam. TiÒn göi t¹i ng©n hµng nµy ®Õn 31/12/2003 lµ 72.877 triÖu ®ång, t¨ng 125% so víi 32/12/2001 vµ 274,77% so víi 31/12/2000. 2.8.HiÖp héi kinh doanh chøng kho¸n HiÖp héi kinh doanh chøng kho¸n ®­îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 29/2003/Q§-BNV cña Bé tr­ëng Bé Néi vô ban hµnh ngµy 11/6/2003 víi môc ®Ých b¶o vÖ quyÒn lîi vµ nghÒ nghiÖp cña c¸c thµnh viªn, tõ ®ã triÓn khai c¸c ho¹t ®éng chuyªn s©u vµ æn ®Þnh thÞ tr­êng. HiÖp héi cßn lµ n¬i tham m­u cho c¸c c¬ quan ®iÒu hµnh, t¹o sù hµi hoµ vÒ lîi Ých cho c¸c bªn tham gia thÞ tr­êng, qu¶ng b¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­, kinh doanh chøng kho¸n tíi c«ng chóng ngµy cµng réng r·i vµ hiÖu qu¶ h¬n. 3.C«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n C«ng t¸c qu¶n lý ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu quan träng, thÓ hiÖn ë nh÷ng néi dung sau: 3.1.X©y dùng vµ hoµn thiÖn khung ph¸p lý Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan ®· x©y dùng ®­îc mét hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý thÞ tr­êng t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ, bao gåm: NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11/7/1998 cña ChÝnh phñ vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n NghÞ ®Þnh sè 22/2000/N§-CP ngµy 10/7/2000 vÒ xö ph¹t hµnh chÝnh trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n QuyÕt ®Þnh 139/1999/Q§-Ttg ngµy 10/6/1999 cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ tû lÖ tham gia cña bªn n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam QuyÕt ®Þnh 39/2000/Q§-Ttg ngµy 27/3/2000 cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ ­u ®·i thuÕ t¹m thêi ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n Trªn c¬ së ®ã, Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn bao gåm Th«ng t­ vÒ ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ra c«ng chóng, Quy chÕ thµnh viªn, niªm yÕt, c«ng bè th«ng tin, giao dÞch chøng kho¸n, Quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty chøng kho¸n, Quy chÕ ®¨ng ký, l­u ký vµ thanh to¸n bï trõ, Quy chÕ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña quü ®Çu t­ chøng kho¸n. Nhµ n­íc phèi hîp víi c¸c Bé ngµnh liªn quan ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ, phÝ, lÖ phÝ, qu¶n lý ngo¹i hèi ®èi víi c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. ChÝnh s¸ch hç trî vÒ thuÕ, phÝ, lÖ phÝ ®èi víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®· ®­îc thÓ chÕ ho¸ b»ng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy nh­ QuyÕt ®Þnh sè 39/2000/Q§-Ttg ngµy 27/3/2000 cña Thñ t­íng chÝnh phñ quy ®Þnh t¹m thêi ­u ®·i thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n; Th«ng t­ 74/2000/TT-BTC ngµy 19/7/2000 cña Bé tµi chÝnh h­íng dÉn thi hµnh QuyÕt ®Þnh 39/2000/Q§-Ttg, C«ng v¨n 2819/TC/TCT ngµy 13/7/2000 vµ C«ng v¨n 14365/TC/TCNH ngµy 31/12/2002 vÒ thu phÝ ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n. VÒ vÊn ®Ò chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n: Theo QuyÕt ®Þnh 39/2000/Q§-Ttg ngµy 27/3/2000 vµ C«ng v¨n 47808/TC/TCT ngµy 23/5/2001, c¸c c¸ nh©n ViÖt Nam vµ n­íc ngoµi hiÖn ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp cæ tøc, l·i tr¸i phiÕu, chªnh lÖch mua b¸n chøng kho¸n. §èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, theo quy ®Þnh cña C«ng v¨n 4708/TC/TCT, møc thuÕ duy nhÊt ®­îc ¸p dông lµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp víi thuÕ suÊt 10%, mét møc thuÕ kh¸ ­u ®·i so víi víi thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong n­íc lµ 28%. HiÖn nay, Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc còng ®· hoµn thµnh dù th¶o NghÞ ®Þnh thay thÕ NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP, dù th¶o NghÞ quyÕt cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ tû lÖ tham gia cña bªn n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam tr×nh chÝnh phñ ký ban hµnh, vµ ®ang dù th¶o NghÞ ®Þnh thay thÕ NghÞ ®Þnh sè 22/2000/N§-Cp vÒ xö ph¹t hµnh chÝnh trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n, tr×nh chÝnh phñ ban hµnh cuèi n¨m 2003. 3.2.X©y dùng kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· nghiªn cøu, tr×nh chÝnh phñ vµ ®ang triÓn khai x©y dùng thÞ tr­êng giao dÞch cæ phiÕu cho doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i Hµ Néi. Ngoµi ra, Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc còng ®· tr×nh chÝnh phñ phª duyÖt ChiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, nªu râ môc tiªu, ®Þnh h­íng vµ c¸c gi¶i ph¸p x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n trong giai ®o¹n tíi. 3.3.C«ng t¸c cÊp phÐp, thanh tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng thÞ tr­êng. Trong ba n¨m qua, Vô qu¶n lý ph¸t hµnh ®· tiÕp nhËn, xem xÐt, thÈm ®Þnh vµ tr×nh Chñ tÞch Uû ban chøng kho¸n cÊp giÊy phÐp ®¨ng ký l¹i cæ phiÕu ®Ó niªm yÕt cho 21 c«ng ty cæ phÇn víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt ®¹t trªn 1000 tØ ®ång vµ giÊy phÐp niªm yÕt tr¸i phiÕu cho Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn víi tæng gi¸ trÞ tr¸i phiÕu niªm yÕt lµ 157 tØ ®ång. Vô ®· xem xÐt, tr×nh Chñ tÞch Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÊp giÊy phÐp ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu cho 5 c«ng ty niªm yÕt lµ c«ng ty giÊy H¶i Phßng (HAPACO), c«ng ty CP c¬ ®iÖn l¹nh (REE), c«ng ty cæ phÇn xuÊt nhËp khÈu B×nh Th¹nh (GILIMEX), c«ng ty CP c¸p vµ vËt liÖu viÔn th«ng (SAM), c«ng ty CP xuÊt nhËp khÈu Kh¸nh Héi (KHAHOMEX) Ho¹t ®éng thanh tra trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®­îc tiÕn hµnh bëi Ban thanh tra Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc. Trong thêi gian qua, c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t ®· gióp ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ chÊn chØnh c¸c thiÕu sãt cña c¸c c«ng ty niªm yÕt nh­ ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ cam kÕt trong b¶n c¸o b¹ch, ch­a thùc tèt nguyªn t¾c c«ng khai ho¸ th«ng tin... hoÆc c¸c thiÕu sãt cña c«ng ty chøng kho¸n nh­ nh©n viªn ch­a cã giÊy phÐp hµnh nghÒ, ch­a thùc hiÖn viÖc niªm yÕt giÊy phÐp kinh doanh chøng kho¸n vµ tªn nh©n viªn ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n vµ tªn nh©n viªn ®¹i diÖn trªn sµn, thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o chËm vµ kh«ng ®ñ néi dung... nh­ vi ph¹m chÕ ®é c«ng bè th«ng tin cña c«ng ty cæ phÇn ®å hép H¹ Long (kh«ng c«ng bè kÞp thêi vô gian lËn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña mét sè c¸n bé c«ng ty) , c«ng ty b¸nh kÑo Biªn Hoµ (kh«ng kÞp thêi b¸o c¸o t×nh tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh thua lç cña c«ng ty), c«ng ty GILIMEX, c«ng ty TRIBECO (kh«ng nªu trong b¶n c¸o b¹ch vµ n¸o c¸o tµi chÝnh khi ®¨ng ký niªm yÕt vÒ c¸c kho¶n nî Nhµ n­íc vµ nî cæ ®«ng cò ch­a ®­îc gi¶i quyÕt). 3.4.C«ng t¸c ®µo t¹o C«ng t¸c ®µo t¹o ®­îc phô tr¸ch bëi Trung t©m Nghiªn cøu, båi d­ìng nghiÖp vô chøng kho¸n trùc thuéc Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc. Trong ba n¨m qua, trung t©m nµy ®· më 18 líp häc miÔn phÝ cho trªn 3500 ng­êi lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn, b¸o chÝ vµ cho c«ng chóng quan t©m, tæ chøc hµng chôc chuyªn ®Ò ®µo t¹o vµ to¹ ®µm vÒ ThÞ tr­êng chøng kho¸n. Trung t©m nghiªn cøu vµ båi d­ìng nghiÖp vô chøng kho¸n ®ang thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n gåm c¸c néi dung: Ch­¬ng tr×nh c¬ b¶n vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n, Ch­¬ng tr×nh ph©n tÝch ®Çu t­ chøng kho¸n, Ch­¬ng tr×nh LuËt ¸p dông trong ngµnh chøng kho¸n, Ch­¬ng tr×nh båi d­ìng nghiÖp vô chøng kho¸n, Ch­¬ng tr×nh thùc hµnh giao dÞch chøng kho¸n, Ch­¬ng tr×nh phæ cËp miÔn phÝ cho c«ng chóng. 3.5.Hîp t¸c quèc tÕ Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· tranh thñ ®­îc sù trî gióp song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng tõ h¬n 20 quèc gia, c¸c Uû ban chøng kho¸n, c¸c Së giao dÞch chøng kho¸n vµ c¸c Tæ chøc tµi chÝnh nh­ Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB), C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ (IFC) trong viÖc trî gióp x©y dùng khu«n khæ ph¸p lý, thùc hiÖn th«ng lÖ quèc tÕ vÒ qu¶n trÞ c«ng ty, x©y dùng lé tr×nh ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn còng nh­ ®µo t¹o nh©n lùc cho ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. Ngoµi ra, Uû ban chøng kho¸n còng ®· chÝnh thøc gia nhËp Tæ chøc quèc tÕ c¸c Uû ban chøng kho¸n (IOSCO) vµo th¸ng 5 n¨m 2001. 3.6.X©y dùng c¬ së vËt chÊt D­íi sù chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, sù phèi hîp cña c¸c Bé, ngµnh liªn quan, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n vµ c¸c tæ chøc tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· x©y dùng ®­îc hÖ thèng c¬ së vËt chÊt h¹ tÇng ban ®Çu cho thÞ tr­êng, bao gåm c¸c hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô giao dÞch, thanh to¸n, l­u ký chøng kho¸n, trô së vµ trang thiÕt bÞ phôc vô ho¹t ®éng qu¶n lý, kinh doanh chøng kho¸n. HiÖn nay, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®ang triÓn khai x©y dùng hÖ thèng giao dÞch hiÖn ®¹i, c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®· vµ ®ang cã kÕ ho¹ch n©ng cÊp hÖ thèng thiÕt bÞ phôc vô kinh doanh chøng kho¸n vµ më réng ph¹m vi ho¹t ®éng. II.Nh÷ng tån t¹i hiÖn nay cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam vµ nguyªn nh©n 1.VÒ phÝa cung chøng kho¸n 1.1.Hµng ho¸ kÐm hÊp dÉn vµ c¬ chÕ ph¸t hµnh ch­a hîp lý a.Cæ phiÕu Hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n tuy cã t¨ng vÒ sè l­îng qua c¸c n¨m nh­ng ch­a nhiÒu, ch­a ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i. Trªn thÞ tr­êng hiÖn nay chØ cã hai lo¹i hµng ho¸ lµ cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu. Cæ phiÕu niªm yÕt phÇn lín lµ cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cæ phÇn ho¸, lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã t×nh h×nh tµi chÝnh t­¬ng ®èi lµnh m¹nh, nh­ng ®a phÇn vèn kinh doanh nhá, s¶n phÈm ch­a cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh m¹nh, ®Æc biÖt lµ trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi. C¬ chÕ qu¶n trÞ, chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n vµ c«ng bè th«ng tin cña c¸c c«ng ty nµy cßn nhiÒu ®iÓm ch­a phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. HÇu hÕt c¸c cæ phiÕu ®Òu cã møc gi¸ tõ gÇn 20.000 ®Õn 35.000. Gièng nh­ thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc, thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam còng cã cÊu tróc d¹ng nãn (ch­a cã cæ phiÕu th­îng h¹ng), cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu lµ hai c«ng cô chÝnh, c¸c c«ng cô ph¸i sinh vµ c¸c giao dÞch t­¬ng lai ch­a ®­îc phÐp thùc hiÖn trªn thÞ tr­êng. KÕ ho¹ch niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn ®­îc chuÈn bÞ tõ nhiÒu n¨m nay. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay, vÉn ch­a cã ng©n hµng nµo ®­îc chÝnh thøc “lªn sµn”.Cã mét sè nguyªn nh©n dÉn ®Õn thùc tr¹ng nµy nh­ng cã lÏ quan träng nhÊt vÉn lµ sù rôt rÌ cña c¸c nhµ qu¶n lý. T©m lý lo sî rñi ro khiÕn kÕ ho¹ch niªm yÕt cæ phiÕu c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn ®­îc xem xÐt hÕt søc thËn träng, dÉn ®Õn nh÷ng tr­êng hîp nh­ Ng©n hµng Th­¬ng m¹i cæ phÇn ¸ ch©u (ACB) vµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn qu©n ®éi ®· xin niªm yÕt ®­îc gÇn 3 n¨m mµ hå s¬ vÉn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt. b.Tr¸i phiÕu Tr¸i phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam gåm hai lo¹i: tr¸i phiÕu cña Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn (chØ chiÕm 2,6 % trÞ gi¸ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu) vµ tr¸i phiÕu chÝnh phñ. Khèi l­îng tr¸i phiÕu chÝnh phñ ph¸t hµnh tuy lín nh­ng do kú h¹n ng¾n nªn hiÖu qu¶ sö dông vèn ch­a cao, c¸c tr¸i phiÕu ph¸t hµnh míi chñ yÕu ®Ó thanh to¸n nî ®Õn h¹n. Khu«n khæ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu chÝnh phñ bÐ, tæng d­ nî ®Õn n¨m 2002 chØ lµ 4% GDP. C¸c lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ ch­a ®a d¹ng vµ ch­a ph©n ®Þnh râ c¸c lo¹i tr¸i phiÕu c«ng tr×nh Trung ­¬ng hay ®Þa ph­¬ng hay tr¸i phiÕu do C¬ quan chÝnh phñ ph¸t hµnh. C¬ chÕ nhËn nî vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh gi÷a Kho b¹c Nhµ n­íc vµ ®¬n vÞ sö dông phÇn nµo mang tÝnh bao cÊp ThÞ tr­êng ®Êu thÇu tÝn phiÕu bÞ chia c¾t, tÝn phiÕu kho b¹c ®Êu thÇu qua Ng©n hµng Nhµ n­íc, tr¸i phiÕu kho b¹c qua Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n, do ®ã, ®· kh«ng t¹o ra sù kÕt nèi gi÷a c¸c c¬ quan trong ®iÒu hµnh l·i suÊt. Ngoµi ra, ch­a cã mét hÖ thèng ph©n phèi tr¸i phiÕu trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp, ®a phÇn c¸c tr¸i phiÕu ph¸t hµnh ®­îc n¾m bëi c¸c tæ chøc b¶o l·nh, v× thÕ, mang tÝnh ph¸t hµnh riªng lÎ nhiÒu h¬n lµ ph¸t hµnh ®¹i chóng. H×nh thøc b¸n lÎ cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc ®¨ng ký, chuyÓn nh­îng vµ thùc hiÖn quyÒn. Ngoµi ra, tÝnh thanh kho¶n cña thÞ tr­êng tr¸i phiÕu chÝnh phñ thø cÊp kÐm, ng­êi ®Çu t­ e ng¹i khi mua cæ phiÕu nµy v× hä kh«ng thÓ chuyÓn thµnh tiÒn mÆt khi cÇn thiÕt. Nhµ n­íc ch­a cã c¬ chÕ thÝch hîp trong viÖc ®Þnh gi¸ tr¸i phiÕu. ViÖc ¸p dông l·i suÊt chØ ®¹o trong ®Êu thÇu tÝn phiÕu vµ tr¸i phiÕu kho b¹c lµm mÊt ®i tÝnh thÞ tr­êng trong viÖc x¸c lËp gi¸ ph¸t hµnh. L·i suÊt tr¸i phiÕu chÝnh phñ kh«ng nh÷ng ch­a trë thµnh chuÈn mùc cho c¸c c«ng cô nî kh¸c mµ cßn lÖ thuéc vµo l·i suÊt ng©n hµng. Nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ trªn do nhiÒu nguyªn nh©n g©y nªn: Thø nhÊt, t­ t­ëng, quan ®iÓm huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh ch­a ®­îc coi träng, chÝnh phñ ch­a khuyÕn khÝch c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¬ quan chÝnh phñ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Thø hai, khu«n khæ ph¸p lý vÒ ph¸t hµnh vµ giao dÞch tr¸i phiÕu ch­a thùc sù hoµn chØnh. Thø ba, chóng ta cßn thiÕu mét hÖ thèng ph©n phèi tr¸i phiÕu trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp vµ c¸c nhµ kinh doanh tr¸i phiÕu chuyªn nghiÖp. 1.2.BÊt cËp vÒ phÝa c«ng ty chøng kho¸n Ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc trung gian vµ hç trî thÞ tr­êng cßn nhiÒu mÆt h¹n chÕ nh­: Thø nhÊt, ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn kinh doanh ch­a th«ng th¹o vÒ kiÕn thøc, kinh nghiÖm vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp, ch­a thùc sù ph¸t huy vai trß trung gian, kÝch thÝch thÞ tr­êng. Thø hai, nghiÖp vô cña c¸c c«ng ty nµy cßn nghÌo nµn, chØ dõng l¹i ë nghiÖp vô m«i giíi, tù doanh, mét vµi c«ng ty cã triÓn khai b¶o l·nh ph¸t hµnh, nh­ng chñ yÕu lµ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, mÆt kh¸c chÊt l­îng phôc vô còng ch­a cao. Thø ba, mét sè c«ng ty ch­a cã ®ñ nh©n sù trong Ban gi¸m ®èc, vÉn tån t¹i t×nh tr¹ng gi¸m ®èc ph¶i ®¶m tr¸ch qu¸ nhiÒu c«ng viÖc, do ®ã, hiÖu qu¶ qu¶n lý ch­a cao. 1.3.BÊt cËp trong c«ng t¸c vËn hµnh Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n M« h×nh tæ chøc hiÖn t¹i cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n sÏ kh«ng phï hîp khi Trung t©m ®­îc ph¸t triÓn theo h­íng n©ng cao tÝnh tù chñ vÒ sau nµy. Bé phËn l­u ký, ®¨ng ký, thanh to¸n bï trõ ch­a ®­îc t¸ch biÖt thµnh mét trung t©m ®éc lËp, cã chøc n¨ng chuyªn tr¸ch riªng. So víi Trung Quèc, ®Çu t­ cña Nhµ n­íc ta cho ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt cña thÞ tr­êng chøng kho¸n cßn khiªm tèn. Trong khi mçi Së giao dÞch chøng kho¸n cña Trung Quèc ®Òu cã hai ®­êng truyÒn vÖ tinh hiÖn ®¹i, ®­îc s¸nh víi c¸c Së giao dÞch ph¸t triÓn hµng ®Çu thÕ giíi, thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam vÉn ®­îc vËn hµnh b¸n tù ®éng, nhiÒu ho¹t ®éng cßn mang tÝnh thñ c«ng. 1.4.H¹n chÕ trong c«ng t¸c cung cÊp vµ c«ng bè th«ng tin HiÖn nay viÖc c«ng bè th«ng tin cña c¸c c«ng ty niªm yÕt cßn nh÷ng h¹n chÕ nh­: l­îng th«ng tin Ýt, chñ yÕu lµ c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh hµng quý, n¨m theo ®Þnh kú. C¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng, chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh, tiÕn ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña c«ng ty... cßn rÊt Ýt. Bªn c¹nh ®ã, møc ®é c«ng bè th«ng tin kh«ng ®­îc th­êng xuyªn, thËm chÝ kh«ng c«ng bè th«ng tin trong mét thêi gian dµi. Thùc tÕ nµy t¹o ra kÏ hë cho nh÷ng nguån th«ng tin kh«ng chÝnh thøc ®­îc ®­a ra thÞ tr­êng phôc vô lîi Ých c¸ nh©n hoÆc mét nhãm ng­êi, dÉn ®Õn nh÷ng biÕn ®éng thÊt th­êng trªn thÞ tr­êng do c¸c nhµ ®Çu t­ mÊt ph­¬ng h­íng vµ hµnh ®éng theo sè ®«ng. 1.5.HÖ thèng l­u ký chøng kho¸n HÖ thèng l­u ký chøng kho¸n cßn nhiÒu h¹n chÕ nh­: L­u ký chøng kho¸n míi chØ ®­îc thùc hiÖn ®èi víi c¸c chøng kho¸n niªm yÕt. C¸c lo¹i chøng kho¸n ch­a niªm yÕt hÇu nh­ kh«ng ®­îc l­u ký. NhiÒu nghiÖp vô cña hÖ thèng l­u ký chøng kho¸n ch­a ®­îc thùc hiÖn do nh÷ng h¹n chÕ vÒ khung ph¸p lý, nh­ ho¹t ®éng cho vay chøng kho¸n, lµm ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng. NhiÒu nghiÖp vô ®¨ng ký vµ thanh to¸n bï trõ hiÖn ch­a ®­îc tù ®éng ho¸ vµ ph¶i xö lý thñ c«ng lµm t¨ng thêi gian, chi phÝ mµ ®é an toµn thÊp. 2.VÒ phÝa cÇu chøng kho¸n 2.1.H¹n chÕ vÒ sè l­îng vµ thµnh phÇn nhµ ®Çu t­ Sè l­îng nhµ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam kh«ng nhiÒu vµ chñ yÕu lµ c¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n, Ýt vèn, tham gia thÞ tr­êng mang tÝnh chÊt th¨m dß (chØ cã 35 nhµ ®Çu t­ trong tæng sè 14500 tµi kho¶n). MÆt kh¸c, trong tæng sè 14500 tµi kho¶n, chØ cã 1000 tµi kho¶n th­êng xuyªn giao dÞch, sè cßn l¹i ®ãng b¨ng. Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng chñ yÕu lµ nh÷ng ng­êi c­ tró t¹i ViÖt Nam. Do quy m« thÞ tr­êng bÐ, c¸c chÝnh s¸ch víi nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a thùc sù râ rµng, c¬ chÕ më tµi kho¶n l­u ký cßn phøc t¹p...., nªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ch­a thu hót ®­îc ®«ng ®¶o c¸c ®èi t­îng nµy. C¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n chiÕm ®a sè lµ ®Æc ®iÓm chung cña thÞ tr­êng chøng kho¸n cña Trung Quèc vµ cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, thµnh phÇn nhµ ®Çu t­ cña Trung Quèc phong phó h¬n nhiÒu, bao gåm c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc (c¸ nh©n, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c quü ®Çu t­...), c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng cæ phiÕu B, H, L, N... Trong thêi gian gÇn ®©y, chÝnh phñ Trung Quèc ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt níi láng h¹n chÕ ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m t¨ng c­êng lùc l­îng nhµ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng. 2.2.Sù suy gi¶m lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng ThÞ tr­êng chøng kho¸n trong 3 n¨m ho¹t ®éng ®i liÒn víi diÔn biÕn suy gi¶m lßng tin cña nhµ ®Çu t­ vµ c«ng chóng, b¾t ®Çu râ nÐt tõ th¸ng 6 n¨m 2001. Trong 4 th¸ng ®Çu n¨m 2003, thÞ tr­êng chøng kho¸n tiÕp tôc ®×nh trÖ, khèi l­îng giao dÞch b×nh qu©n chØ ®¹t kho¶ng 91.000 cæ phiÕu/phiªn, gi¸ trÞ giao dÞch b×nh qu©n ch­a ®Çy 2 tû ®ång. Lóc nµy niÒm tin cña nhµ ®Çu t­ vµ c«ng chóng ®èi víi sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng còng ®· tíi ®iÓm giíi h¹n. Vµo thêi ®iÓm hiÖn nay, chØ sè VN-Index ®ang dao ®éng quanh ng­ìng 150 ®iÓm, tæng gi¸ trÞ giao dÞch qua tõng phiªn còng biÓu hiÖn xu h­íng chËm vµ kh«ng ®Òu, niÒm tin cña c«ng chóng ®Çu t­ cã dÊu hiÖu phôc håi nh­ng chËm ch¹p. Sù suy gi¶m lßng tin trong c«ng chóng ®Çu t­ b¾t nguån tõ nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau nh­ ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cña c«ng ty niªm yÕt, c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh kÐm hiÖu qu¶, c«ng t¸c c«ng khai th«ng tin.... Trong ®ã, nguyªn nh©n chñ quan chÝnh lµ sù hiÓu biÕt cña c«ng chóng vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n bÞ h¹n chÕ. PhÇn lín c«ng chóng tham gia ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n hiÖn nay ®Òu x©y dùng niÒm tin chñ yÕu dùa trªn yÕu tè lîi nhuËn ®¹t ®­îc tõ chªnh lÖch gi¸ cæ phiÕu. Gièng nh­ c¸c nhµ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc, c¸c nhµ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n chñ yÕu muèn ®Çu c¬ ¨n chªnh lÖch gi¸, hä Ýt quan t©m ®Õn triÓn väng l©u dµi cña c«ng ty niªm yÕt, cßn bÞ t¸c ®éng bëi trµo l­u, theo sè ®«ng vµ ng¾n h¹n, mµ nguyªn nh©n chñ quan lµ do c¸c nhµ ®Çu t­ cßn thiÕu sù hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. 3.VÒ vai trß cña chÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý 3.1.BÊt cËp tõ mét sè chÝnh s¸ch vÜ m« a.HÖ thèng thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ HÖ thèng thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam hiÖn nay ch­a ®­îc qu¶n lý thèng nhÊt. ThÞ tr­êng tiÒn tÖ do Ng©n hµng Nhµ n­íc qu¶n lý, thÞ tr­êng B¶o hiÓm do Bé tµi chÝnh qu¶n lý, thÞ tr­êng chøng kho¸n do Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc gi¸m s¸t. C¸c Bé ngµnh ®Òu x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn cho m×nh, song ch­a cã sù tæng hîp thèng nhÊt chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung. Do ®ã, ®Þnh h­íng vµ c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn thiÕu ®ång bé, ch­a coi viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ b­íc ®ét ph¸ trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. b.ChÝnh s¸ch hç trî c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cßn ®­îc ­u ®·i vèn ®Çu t­, vay vèn ng©n hµng kh«ng cÇn thÕ chÊp vµ khi kh«ng tr¶ ®­îc nî th× cã thÕ ®­îc xo¸ nî, khoanh nî. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng cã ®éng lùc thùc hiÖn cæ phÇn hãa hay ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng ®Ó niªm yÕt. c.ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ Nh÷ng thay ®æi ®éng th¸i cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hiÖn nay cßn chøa ®ùng nhiÒu h¹n chÕ vµ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho thÞ tr­êng kÐm s«i ®éng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ hiÖn nay vÉn theo h­íng ®¶m b¶o cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã ®ñ vèn ®Ó tµi trî c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµ ch­¬ng tr×nh kinh tÕ theo chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, do ®ã ch­a kÝch thÝch c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n. MÆt kh¸c, c¸c h¹n chÕ, rµo c¶n vÒ kiÓm so¸t c¸c giao dÞch tµi kho¶n vèn vµ c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi hiÖn hµnh phÇn nµo lµm gi¶m søc hÊp dÉn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®èi víi ng­êi n­íc ngoµi. HÖ thèng ng©n hµng hiÖn nay còng ch­a hç trî ®­îc cho thÞ tr­êng chøng kho¸n. §Ó ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng, c¸c ng©n hµng bÞ h¹n chÕ vÒ møc gãp vèn, mua cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp (§iÒu 80 LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông). Ngoµi ra, tæ chøc tÝn dông chØ ®­îc phÐp ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ ®Ó huy ®éng vèn khi ®­îc Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc cho phÐp (§iÒu 46). HiÖn nay, ch­a cã ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn nµo ®­îc phÐp niªm yÕt cæ phiÕu t¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n. TÊt c¶ nh÷ng quy ®Þnh trªn ®· ng¨n c¶n sù tham gia cña c¸c ng©n hµng vµo thÞ tr­êng nµy. d.ChÝnh s¸ch thuÕ *VÒ chÝnh s¸ch thuÕ cho c«ng ty chøng kho¸n Ngµnh nghÒ kinh doanh chøng kho¸n hiÖn kh«ng cã trong danh môc ngµnh nghÒ ®­îc h­ëng ­u ®·i theo NghÞ ®Þnh sè 51/1999/N§-CP h­íng dÉn thi hµnh LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. V× thÕ, c¸c c«ng ty chøng kho¸n kh«ng thuéc ®èi t­îng ®­îc miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiªp theo LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh LuËt nµy. Nh­ vËy, thùc chÊt, c¸c c«ng ty chøng kho¸n chØ ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 1 n¨m vµ gi¶m 50% trong 2 n¨m tiÕp theo. Nh­ vËy, ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp quy ®Þnh t¹i §iÒu 3 QuyÕt ®Þnh39/2000/Q§-Ttg vµ Kho¶n 2a Môc II, Th«ng t­ 74/2000/TT-BTC kh«ng mang l¹i lîi Ých thùc sù cho c«ng ty chøng kho¸n. C¶ hai v¨n b¶n nµy ®Òu kh«ng ghi râ thêi ®iÓm ®­îc tÝnh ­u ®·i thuÕ. Trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÞu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp tõ n¨m 2001, trong khi thÞ tr­êng chøng kho¸n chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ th¸ng 7 n¨m 2000 vµ trong n¨m ®ã, tÊt c¶ c¸c c«ng ty ®Òu bÞ lç, nªn viÖc miÔn thuÕ trë nªn kh«ng cã ý nghÜa. *VÒ chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi nhµ ®Çu t­ C¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ tæ chøc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n nh­ ng©n hµng, b¶o hiÓm vÉn ph¶i thùc hiÖn theo c¸c quy ®Þnh cña LuËt ThuÕ doanh nghiÖp, tøc lµ ch­a ®­îc h­ëng mét chÕ ®é ­u ®·i nµo. §©y lµ mét bÊt cËp, nã lµm gi¶m søc hÊp dÉn cña thÞ tr­êng ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ tæ chøc, mét chñ thÓ ®Çu t­ quan träng. HiÖn nay chóng ta còng ch­a cã quy ®Þnh nµo vÒ thuÕ ®èi víi Quü ®Çu t­, bëi theo ®Þnh nghÜa vÒ Quü ®Çu t­ trong NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11/7/1998 th× Quü ®Çu t­ kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, kh«ng thuéc ®èi t­îng ®iÒu chØnh cña LuËt doanh nghiÖp. 3.2.Khung ph¸p lý cho thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ch­a hoµn chØnh ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ch­a cã LuËt chøng kho¸n riªng, dù kiÕn LuËt nµy sÏ ®­îc ban hµnh n¨m 2006. HiÖn nay, v¨n b¶n ph¸p lý cao nhÊt trªn thÞ tr­êng lµ NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11/7/1998, do ®­îc so¹n th¶o trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng chøng kho¸n t¹i ViÖt Nam ch­a ®i vµo ho¹t ®éng, nªn cã nhiÒu néi dung ch­a phï hîp víi yªu cÇu thùc tÕ vµ víi LuËt Doanh nghiÖp míi. Trong khi Dù th¶o NghÞ ®Þnh thay thÕ NghÞ ®Þnh nµy ®ang trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh ®Ó ban hµnh th× viÖc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. 3.3.C«ng t¸c thanh tra gi¸m s¸t thÞ tr­êng Trong thêi gian qua, c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t vÉn ch­a ®­îc thùc hiÖn theo mét quy tr×nh hîp lý, do ®ã, ch­a kÞp thêi ph¸t hiÖn vµ xö lý c¸c vô viÖc ph¸t sinh, ®Æc biÖt c«ng t¸c thanh tra ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n cßn h¹n chÕ. Nguyªn nh©n lµ do lùc l­îng c¸n bé thanh tra, gi¸m s¸t cßn máng, thiÕu kinh nghiÖm, viÖc gi¸m s¸t chñ yÕu mang tÝnh thñ c«ng, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cho lÜnh vùc nµy cßn ch­a ®Çy ®ñ. 3.4.C«ng t¸c x©y dùng c¬ së vËt chÊt h¹ tÇng vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho thÞ tr­êng chøng kho¸n MÆc dï Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc ®· cã nhiÒu dù ¸n x©y dùng, ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt cho thÞ tr­êng chøng kho¸n nh­ng tiÕn ®é thùc hiÖn th× rÊt chËm. C«ng t¸c ®µo t¹o ®­îc më réng nh­ng ch­a s©u. C¸c ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ ®µo t¹o cßn thiÕu thèn, nguån kinh phÝ h¹n hÑp còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn chÊt l­îng ®µo t¹o. III.Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®óc rót tõ bµi häc kinh nghiÖm ph¸t triÓn vµ héi nhËp cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc 1.Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n 1.1.T¹o m«i tr­êng vÜ m« thuËn lîi ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét bé phËn cña hÖ thèng c¸c thÞ tr­êng cña nÒn kinh tÕ vµ nã chØ cã thÓ ph¸t triÓn khi m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh vµ t¹o thuËn lîi. ChÝnh phñ Trung Quèc ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ®· lµm tèt trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch vÜ m« gi÷a thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ cã hiÖu qu¶, t¹o ®iÒu kiÖn cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn. ChÝnh phñ ViÖt Nam cã thÓ t¹o ra nh÷ng thuËn lîi ®ã b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch tµi chÝnh- tiÒn tÖ phï hîp, th«ng qua nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau: Ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ, nhÊt lµ thÞ tr­êng liªn ng©n hµng, thÞ tr­êng më vµ thÞ tr­êng c¸c c«ng cô ph¸i sinh. N©ng cao n¨ng lùc x©y dùng vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng nhµ n­íc; sö dông c¸c giÊy tê cã gi¸ dµi h¹n trong c¸c nghiÖp vô thÞ tr­êng cña Ng©n hµng nhµ n­íc ®Ó t¨ng tÝnh láng cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu. §æi míi c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt vµ tû gi¸; l·i suÊt huy ®éng vèn cña ng©n hµng cÇn ë møc hîp lý ®Ó c¸c kho¶n ®Çu t­ vµo chøng kho¸n trë nªn hÊp dÉn; tù do ho¸ cã chän läc c¸c giao dÞch vèn ®Ó thu hót sù tham gia cña tæ chøc vµ c¸ nh©n trong n­íc vµ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n. C¬ cÊu l¹i triÖt ®Ó vÒ tæ chøc, tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn an toµn, lµnh m¹nh vµ hiÖu qu¶. Hoµn thiÖn hÖ thèng thanh tra, gi¸m s¸t tµi chÝnh (thanh tra ng©n hµng vµ thanh tra chøng kho¸n), bao gåm: HÖ thèng c¸c quy ®Þnh chuÈn mùc vÒ an toµn tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng. Thùc hµnh nguyªn t¾c qu¶n lý vµ gi¸m s¸t ng©n hµng theo chuÈn mùc thèng nhÊt trªn nguyªn t¾c t«n träng kû luËt thÞ tr­êng; Kü n¨ng vµ tr×nh ®é thanh tra, gi¸m s¸t, trong ®ã ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c«ng t¸c gi¸m s¸t rñi ro vµ thÞ tr­êng víi nguyªn t¾c “ph¸t hiÖn sím vµ phßng ngõa tõ xa”; T¨ng c­êng sù phèi hîp gi÷a thanh tra ng©n hµng vµ thanh tra chøng kho¸n. Ph¸t triÓn hÖ thèng h¹ tÇng kü thuËt tiªn tiÕn cho c¶ thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ ng©n hµng theo h­íng gi¶m thiÓu nh÷ng h¹n chÕ mang tÝnh hµnh chÝnh ®èi víi viÖc tham gia thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh ë ViÖt Nam. Níi láng vµ tiÕn tíi lo¹i bá c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc chÊp thuËn cña Ng©n hµng nhµ n­íc vÒ t¨ng gi¶m vèn ®iÒu lÖ vµ ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn trong sù ®¶m b¶o an toµn tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng ®ã. 1.2.Hoµn thiÖn khung ph¸p lý Trung Quèc ®· rÊt chó träng c«ng t¸c hoµn thiÖn khung ph¸p lý vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n, mµ thµnh c«ng cña nã lµ sù ra ®êi LuËt chøng kho¸n hoµn chØnh n¨m 1999. §èi víi ViÖt Nam, tr­íc m¾t, cÇn hoµn thµnh c«ng t¸c söa ®æi NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP theo h­íng më réng ph¹m vi ®iÒu chØnh vµ phï hîp víi thùc tiÔn, yªu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng. Bªn c¹nh viÖc söa ®æi NghÞ ®Þnh 48/CP, cÇn söa ®æi, ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, v¨n b¶n vÒ thuÕ, phÝ, chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n, chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi vµ së h÷u cña bªn n­íc ngoµi theo h­íng t¨ng c­êng tÝnh minh b¹ch, tiÕp tôc hç trî, ­u ®·i cho thÞ tr­êng ph¸t triÓn. VÒ ng¾n h¹n: Bæ sung ngµnh nghÒ ®Çu t­ chøng kho¸n vµo Danh môc A- danh môc ngµnh nghÒ ®­îc h­ëng ­u ®·i ®Çu t­ theo NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP T¨ng thêi gian ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp b»ng c¸ch t¨ng thêi gian miÔn thuÕ thªm 5 n¨m vµ lÊy n¨m b¾t ®Çu tÝnh ­u ®·i thuÕ lµ n¨m 2001 Quy ®Þnh ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n ®­îc h­ëng thuÕ suÊt 0% ®Ó ®¶m b¶o c«ng ty chøng kho¸n ®­îc h­ëng chÝnh s¸ch ­u ®·i theo QuyÕt ®Þnh 39/2000/Q§-Ttg KÐo dµi thêi gian miÔn phÝ thµnh viªn, phÝ giao dÞch chøng kho¸n, phÝ thµnh viªn l­u ký, phÝ l­u ký chøng kho¸n cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n. VÒ mÆt dµi h¹n: H¹ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c«ng ty chøng kho¸n vµ thèng nhÊt møc thuÕ suÊt gi÷a c«ng ty chøng kho¸n 100% vèn trong n­íc víi c«ng ty chøng kho¸n liªn doanh ë møc 28% ¸p dông miÔn thuÕ thu nhËp tõ cæ tøc, l·i tr¸i tøc vµ chªnh lÖch mua b¸n chøng kho¸n cho c¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n trong n­íc ®Õn n¨m 2010 Ngoµi ra, cÇn sím hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p lý ®èi víi giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö nh»m gióp c¸c c«ng ty chøng kho¸n hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ giao dÞch chøng kho¸n qua Internet. 1.3.T¨ng c­êng phèi hîp c¸c Bé ngµnh Mét ®Æc ®iÓm trong c«ng t¸c qu¶n lý cña Trung Quèc lµ lu«n h­íng tíi sù ph©n cÊp râ rµng nh­ng vÉn chó träng sù phèi hîp gi÷a c¸c cÊp. §iÒu ®ã thÓ hiÖn trong qu¸ tr×nh c¬ cÊu l¹i hÖ thèng ng©n hµng, ë qu¸ tr×nh ra ®êi Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc... Mét sù phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c Bé, ngµnh sÏ gióp c¸c chiÕn l­îc kinh tÕ ®­îc ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶. ChÝnh phñ cÇn chØ ®¹o thèng nhÊt viÖc x©y dùng chiÕn l­îc tæng thÓ vÒ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh, g¾n thÞ tr­êng tiÒn tÖ víi ThÞ tr­êng chøng kho¸n, trong ®ã cã sù phèi hîp tham gia cña Bé kÕ ho¹ch-®Çu t­, Bé tµi chÝnh, Ng©n hµng nhµ n­íc vµ Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc. Bé tµi chÝnh cã kÕ ho¹ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ mét c¸ch ®Òu ®Æn vµ hîp lý, x©y dùng quy chÕ ®èi víi nhµ t¹o lËp thÞ tr­êng; phèi hîp víi Ng©n hµng Nhµ n­íc vÒ chÝnh s¸ch l·i suÊt, víi Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc vÒ chÝnh s¸ch thuÕ vµ tµi chÝnh ®èi víi c«ng ty niªm yÕt vµ c«ng ty chøng kho¸n. ChÝnh phñ giao cho Bé tµi chÝnh chñ tr× sím thµnh lËp c«ng ty tµi chÝnh Nhµ n­íc cã chøc n¨ng mua, b¸n chøng kho¸n ®Ó hç trî thÞ tr­êng vµ b×nh æn gi¸ chøng kho¸n khi thÞ tr­êng cã biÕn ®éng xÊu. 1.4.T¨ng c­êng hµng ho¸ cho thÞ tr­êng Tèc ®é t¨ng hµng ho¸ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam so víi Trung Quèc lµ rÊt chËm. Bµi häc rót ra tõ sù t¨ng tr­ëng thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc lµ cÇn h¹n chÕ sù ph¸t hµnh chøng kho¸n míi trµn lan, kh«ng hiÖu qu¶, tËp trung vµo lµm t¨ng gi¸ chøng kho¸n, t¹o ®éng lùc cho thÞ tr­¬ng ph¸t triÓn cã chiÒu s©u vµ bÒn v÷ng. Víi ViÖt Nam, hiÖn nay, chóng ta cÇn më réng thÞ tr­êng theo c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u (do sè l­îng hµng ho¸ cßn qu¸ Ýt ái), nh­ng ph¶i cã hiÖu qu¶ vµ chó träng vµo chÊt l­îng. §Ó t¨ng c­êng hµng ho¸, cÇn thóc ®Èy cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc th«ng qua c¸c biÖn ph¸p: T¨ng c­êng c«ng t¸c chØ ®¹o, tæ chøc thùc hiÖn c¸c môc tiªu, nhiÖm vô s¾p xÕp, ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. §Æc biÖt, cÇn triÓn khai cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp mµ nhµ n­íc gi÷ kh«ng ®Õn 100% vèn. T¨ng c­êng sù gi¸m s¸t cña ®¹i biÓu Quèc héi, Héi ®ång nh©n d©n vµ c¸c cÊp, ngµnh ®èi víi c«ng cuéc cæ phÇn ho¸, biÓu d­¬ng kÞp thêi nh÷ng ®¬n vÞ, c¸ nh©n lµm tèt. Tr­íc m¾t, chÝnh phñ cÇn giao cho Ban chØ ®¹o ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp chñ tr× ph­¬ng ¸n ®Èy m¹nh ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc theo tinh thÇn NghÞ quyÕt Trung ­¬ng III theo h­íng kÕt hîp ngay tõ ®Çu lùa chän c¸c doanh nghiÖp lín, ®ñ tiªu chuÈn ®Ó ®­a ra niªm yÕt; ®ång thêi giao cho Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ®­a vµo niªm yÕt. Nghiªn cøu, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p niªm yÕt b¾t buéc ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ cã vèn ®iÒu lÖ trªn 10 tû ®ång vµ cã trªn 100 cæ ®«ng bªn ngoµi; vµ c¸c chøng kho¸n nî gi¸ trÞ trªn 250 tû ®ång. Mét chñ thÓ quan träng cÇn ®­a lªn thÞ tr­êng ®Ó cung cÊp hµng ho¸ lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn. Nhµ n­íc cÇn sím cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Èy nhanh c«ng t¸c nµy. Ngoµi ra, cã thÓ tiÕp tôc ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu qua c¸c biÖn ph¸p nh­: §a d¹ng ho¸ c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh, ®ång thêi ph¶i x¸c ®Þnh râ c¸c ®èi t­îng, ph¹m vi tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ngoµi c¸c lo¹i tr¸i phiÕu do Kho b¹c Nhµ n­íc ph¸t hµnh, cÇn khuyÕn khÝch chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, c¸c tæ chøc tµi chÝnh Nhµ n­íc nh­ Quü hç trî ph¸t triÓn, Ng©n hµng chÝnh s¸ch... ph¸t hµnh c¸c lo¹i tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, tr¸i phiÕu ®Çu t­. §Ó khuyÕn khÝch c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc t¨ng c­êng huy ®éng vèn qua tr¸i phiÕu, cÇn ph¶i gi¶m bao cÊp cña Ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ. Nhµ n­íc chØ nªn tµi trî vèn cho c¸c c«ng tr×nh, dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi vèn trùc tiÕp vµ c¸c dù ¸n quan träng cña nÒn kinh tÕ, ®èi víi c¸c dù ¸n cßn l¹i, cÇn huy ®éng vèn tõ tr¸i phiÕu. C¶i tiÕn c¬ chÕ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ. ChÝnh phñ cÇn ph¸t hµnh liªn tôc c¸c lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ cã kú h¹n kh¸c nhau, theo lÞch biÓu víi khèi l­îng ®ñ lín ®Ó t¹o cung tr¸i phiÕu ®Òu ®Æn cho thÞ tr­êng. Bé tµi chÝnh cÇn c¶i tiÕn ph­¬ng thøc ®Êu thÇu, b¶o l·nh ph¸t hµnh ®Ó ®¶m b¶o tr¸i phiÕu ®­îc ph©n phèi réng r·i ra c«ng chóng. Bªn c¹nh ®ã, cÇn c¶i tiÕn ph­¬ng thøc ®Þnh gi¸ ph¸t hµnh. §èi víi tÝn phiÕu kho b¹c ®Êu thÇu, l·i suÊt ®­îc h×nh thµnh theo kÕt qu¶ ®Êu thÇu, kh«ng khèng chÕ l·i suÊt trÇn. §èi víi tr¸i phiÕu míi ph¸t hµnh, l·i suÊt ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo l·i suÊt tÝn phiÕu, l¹m ph¸t dù tÝnh vµ l¸i suÊt chiÕt khÊu khi mua b¸n tr¸i phiÕu trªn thÞ tr­êng thø cÊp. KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty cæ phÇn sö dông c«ng cô tr¸i phiÕu c«ng ty khi cã nhu cÇu vÒ vèn trung vµ dµi h¹n, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty sÏ lµm ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. N©ng cao chÊt l­îng cña c¸c c«ng ty niªm yÕt vµ c«ng ty chøng kho¸n còng lµ nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m lµm cho hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng cã chÊt l­îng vµ hÊp dÉn nhµ ®Çu t­. 1.5.KÝch cÇu chøng kho¸n Trong n¨m 2003, Uû ban chøng kho¸n Trung Quèc ®· thùc hiÖn mét ch­¬ng tr×nh rµ so¸t g¾t gao ®èi víi c¸c c«ng ty niªm yÕt, c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Nh÷ng c«ng ty, tæ chøc bÞ ph¸t hiÖn lµm ¨n thua lç trong 3 n¨m liªn tiÕp hoÆc vi ph¹m ph¸p luËt ®Òu bÞ t­íc quyÒn kinh doanh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Ch­¬ng tr×nh nµy ®­îc thùc hiÖn c«ng khai, mµ mét trong nh÷ng môc ®Ých cña nã lµ lµm t¨ng lßng tin cña nhµ ®Çu t­ vÒ mét thÞ tr­êng minh b¹ch, lµnh m¹nh. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó kÝch cÇu chøng kho¸n chÝnh lµ c¶i thiÖn c«ng t¸c cung cÊp vµ c«ng bè th«ng tin trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n nh»m t¨ng c­êng lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t­. Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n cÇn cã quy ®Þnh c¸c c«ng ty niªm yÕt c«ng bè th«ng tin ®Þnh kú t×nh h×nh thùc hiÖn s¶n xuÊt, kinh doanh, tiÕn ®é thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh doanh ®· ®Ò ra trong kÕ ho¹ch cña n¨m, nh÷ng thay ®æi vÒ chiÕn l­îc kinh doanh, c¸c dù ¸n thùc hiÖn, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶... C¸c cÊp qu¶n lý c«ng ty niªm yÕt cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ h¬n vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ biÕn ®éng cña c«ng ty niªm yÕt ®Ó cã nh÷ng th«ng tin c«ng bè kÞp thêi. C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®Þnh kú cÇn ®­îc thùc hiÖn theo ®óng quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh vÒ mÆt thêi gian. Nh÷ng tr­êng hîp chËm trÔ cña c¸c c«ng ty niªm yÕt cÇn ph¶i ®­îc c«ng bè lý do cô thÓ trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. KhuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c tæ chøc ®éc lËp ®¸nh gi¸ ®Þnh møc tÝn nhiÖm c¸c doanh nghiÖp nh»m hç trî c¸c nhµ ®Çu t­ trong viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­. Mçi c«ng ty niªm yÕt cã thÓ lËp mét trang web riªng vµ cËp nhËt th­êng xuyªn c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tµi chÝnh cña m×nh. Bªn c¹nh c«ng t¸c th«ng tin, c¸c c«ng ty niªm yÕt ph¶i cho thÊy ®­îc lîi nhuËn cao, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh. N©ng cao chÊt l­îng c«ng ty niªm yÕt vµ c¸c chñ thÓ trung gian sÏ lµm t¨ng lßng tin trong giíi ®Çu t­. Ngoµi ra, cÇn nghiªn cøu ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p lµm ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc giao dÞch trªn Së giao dÞch chøng kho¸n nh­ rót ng¾n thêi gian l­u ký xuèng cßn T+2, qu¶n lý l­u ký mét cÊp, tiÕn tíi ®Æt lÖn tõ xa, giao dÞch khíp lÖnh liªn tôc, lÖnh thÞ tr­êng....... 1.6.N©ng cao chÊt l­îng c¸c chñ thÓ trung gian Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÇn cã quyÕt ®Þnh bæ sung chøc n¨ng ho¹t ®éng cÇn thiÕt cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n theo yªu cÇu phï hîp víi t×nh h×nh thÞ tr­êng hiÖn nay. UBCKNN ®· cã kÕ ho¹ch ®Õn n¨m 2005 sÏ t¨ng møc vèn ®iÒu lÖ quy ®Þnh cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n lªn 20 tØ VND. §Õn n¨m 2010, c¸c c«ng ty chøng kho¸n sÏ ®­îc chia lµm hai lo¹i: mét lµ c¸c c«ng ty cung cÊp dÞch vô m«i giíi vµ t­ vÊn ®Çu t­ víi vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu lµ 5 tØ VND, hai lµ c¸c c«ng ty cung cÊp c¸c lo¹i dÞch vô kh¸c vµ kinh doanh chøng kho¸n víi vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu lµ 50 tØ VND. ViÖc ph©n lo¹i nh­ vËy cã ý nghÜa thùc tiÔn rÊt lín, cã t¸c dông khuyÕn khÝch sù thµnh lËp c¸c c«ng ty chøng kho¸n míi. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó t¨ng c­êng tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n, cÇn xóc tiÕn viÖc më réng c¸c chi nh¸nh, v¨n phßng giao dÞch, c¸c ®¹i lý nhËn lÖnh cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n, nh»m ®­a dÞch vô cña c«ng ty ®Õn tËn gèc c¸c kh¸ch hµng. Mét sè gi¶i ph¸p kh¸c bao gåm: hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng h¹ tÇng kü thuËt, c«ng nghÖ th«ng tin gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n víi hai së giao dÞch chøng kho¸n vµ c¸c nhµ ®Çu t­; tinh gi¶n bé m¸y qu¶n lý ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ; t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o chuyªn m«n vµ n¨ng lùc qu¶n lý; khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty chøng kho¸n cung cÊp c¸c dÞch vô míi mÎ nh­ t­ vÊn ®Çu t­, b¶o l·nh ph¸t hµnh, t­ vÊn cho doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, tù doanh......... 1.7.Hoµn thiÖn Bé m¸y Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n VÒ l©u dµi, chóng ta cÇn nghiªn cøu, cho phÐp Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n chuyÓn ®æi c¬ chÕ ho¹t ®éng tõ c¬ chÕ hµnh chÝnh sù nghiÖp sang h­íng doanh nghiÖp. §iÒu nµy sÏ gióp Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n tù hoµn thiÖn h¬n n÷a c¬ chÕ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng, ®ång thêi n©ng cao n¨ng lùc vµ tÝnh chuyªn nghiÖp cña ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn Ngoµi ra, cÇn hoµn thiÖn c¬ së vËt chÊt, kü thuËt cña thÞ tr­êng b»ng c¸ch n©ng cÊp, hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng giao dÞch vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n; tù ®éng ho¸ mét b­íc hÖ thèng l­u ký, thanh to¸n bõ trõ. X©y dùng trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi cho giao dÞch cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm c¬ së ph¸t triÓn thÞ tr­êng OTC. S¾p xÕp, hoµn thiÖn tæ chøc Bé m¸y cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ttheo tinh thÇn NghÞ ®Þnh 30/2003/N§/CP ngµy 1/4/2003 cña ChÝnh phñ nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý ®iÒu hµnh, gi¸m s¸t thÞ tr­êng mét c¸ch linh ho¹t, hiÖu qu¶. øng dông c«ng nghÖ míi cho thÞ tr­êng chøng kho¸n. Víi ch­¬ng tr×nh giao dÞch míi cho phÐp t¨ng kh¶ n¨ng nhËn lÖnh, bá ®¹i diÖn sµn giao dÞch, thiÕt lËp c¬ së d÷ liÖu thèng nhÊt cho thÞ tr­êng vµ ®­a ra c¸c chuÈn vÒ c«ng nghÖ ®èi víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n. §iÒu nµy sÏ t¹o sù ®ång bé cho thÞ tr­êng vµ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ph¸t triÓn cho t­¬ng lai. 1.8.C«ng t¸c ®µo t¹o, tuyªn truyÒn TiÕp tôc ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cho ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng thÞ tr­êng, nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng, c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¶ng d¹y. CÇn hîp t¸c ®µo t¹o víi n­íc ngoµi d­íi nhiÒu h×nh thøc: cö c¸n bé ®i ®µo t¹o ng¾n h¹n vµ dµi h¹n ë n­íc ngoµi, mêi c¸c chuyªn gia sang gi¶ng d¹y, tranh thñ sù hç trî vÒ nghiÖp vô vµ kü thuËt, nghiªn cøu kinh nghiÖm cña n­íc ngoµi ®Ó ¸p dông vµo ViÖt Nam. T¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch tµi chÝnh hç trî cho c«ng t¸c gi¸o dôc, ®µo t¹o vÒ lÜnh vùc nµy. CÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ c¸c tr­êng §¹i häc, c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ... ®Ó c«ng t¸c nµy ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. T¨ng c­êng th«ng tin cho thÞ tr­êng vÒ c¸c quan ®iÓm cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vÒ c¸c vô viÖc liªn quan ®Õn C«ng ty niªm yÕt, ®ång thêi tuyªn truyÒn, vËn ®éng c¸c c«ng ty ra niªm yÕt. 2.Gi¶i ph¸p cho sù héi nhËp cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng còng ®ång thêi lµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam héi nhËp víi thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta cÇn thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p sau ®©y: 2.1.Gi¶i ph¸p thu hót nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi Trong giai ®o¹n nµy, khi thÞ tr­êng chøng kho¸n cßn ch­a ph¸t triÓn vµ ch­a ®ñ søc thu hót sù quan t©m cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th× c¸c biÖn ph¸p ­u ®·i cã vai trß quan träng. Chóng ta cÇn t¨ng c­êng h¬n n÷a ­u ®·i cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµinh­: Kh«ng ¸p dông thuÕ thu nhËp bæ sung vµ thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi ®èi víi tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Níi láng h¹n chÕ ®èi víi ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi b»ng viÖc Thñ t­íng ChÝnh phñ ban hµnh QuyÕt ®Þnh thay thÕ QuyÕt ®Þnh 139/Q§-Ttg cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ tû lÖ tham gia cña bªn n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam Bµi häc rót ra tõ viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc lµ trong khi thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cho thÞ tr­êng chøng kho¸n, cÇn cã chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi, qu¶n lý thÞ tr­êng tiÒn tÖ, hÖ thèng ng©n hµng phï hîp, tr¸nh nh÷ng t¸c ®éng xÊu tõ bªn ngoµi cã thÓ g©y nªn khñng ho¶ng. Bªn c¹nh ­u ®·i dµnh cho nhµ ®Çu t­, t¨ng c­êng vµ n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸ lµ gi¶i ph¸p l©u dµi. Mét ®éng th¸i quan träng cña UBCKNN lµ theo NghÞ ®Þnh 38/2003 cña chÝnh phñ th× c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi khi tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn qui ®Þnh t¹i ®iÒu 7 NghÞ ®Þnh sÏ ®­îc phÐp chuyÓn ®æi sang h×nh thøc C«ng ty cæ phÇn cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®­îc phÐp niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. §iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc sÏ xuÊt hiÖn nh÷ng c«ng ty cæ phÇn mµ tû lÖ tham gia cña bªn n­íc ngoµi lín h¬n 30%. Bªn c¹nh ®ã, chÝnh nh÷ng c«ng ty nµy sÏ t¹o søc hót m¹nh mÏ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c, t¹o nªn nhu cÇu chøng kho¸n cña c¸c c«ng ty nµy tõ phÝa c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi v­ît qu¸ 30%. C¸c c«ng ty liªn doanh trong ®ã bªn ViÖt Nam tham gia gãp vèn b»ng quyÒn sö dông ®Êt th× quuyÒn sö dông ®Êt ®ã còng sÏ ®­îc chuyÓn thµnh cæ phÇn. NhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tá ra l¹c quan vÒ NghÞ ®Þnh míi nµy. ¤ng Tony Foster, Chñ tÞch Phßng th­¬ng m¹i Mü t¹i Hµ Néi nãi: “Chóng t«i ®· chê ®îi qu¸ l©u. TTCK ViÖt Nam yÕu kÐm trong thêi gian còng mét phÇn bëi kh«ng cã qui ®Þnh nµy. Ch¾c ch¾n viÖc thùc hiÖn NghÞ ®Þnh nµy sÏ dÉn ®Õn sù në ré TTCK ViÖt Nam do sù tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ®©y sÏ t¨ng m¹nh mÏ”. NghÞ ®Þnh nµy lµ mét b­íc tiÕn xa h¬n cña NghÞ ®Þnh 36 cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mua chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam. Cho ®Õn tr­íc khi NghÞ ®Þnh sè 38 CP vÒ chuyÓn ®æi mét sè doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn cã hiÖu lùc, th× trªn ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ch­a cã mét lo¹i cæ phiÕu nµo cña c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Theo nh÷ng qui ®Þnh cò th× c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi theo qui ®Þnh LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam chØ ®­îc tån t¹i d­íi h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, do ®ã kh«ng cã quyÒn ph¸t hµnh cæ phiÕu. Mét trong nh÷ng môc tiªu cña NghÞ ®Þnh 38 nãi trªn chÝnh lµ ®Ó nh»m t¹o thªm nguån hµng cho TTCK ViÖt Nam vèn ®ang rÊt nghÌo nµn vÒ sè l­îng vµ chñng lo¹i hµng ho¸. Tuy nhiªn, còng cÇn thÊy r»ng tõ NghÞ ®Þnh ®Õn thùc tiÔn cßn lµ mét qu¸ tr×nh. Theo dù tÝnh cña c¸c nhµ lµm luËt th× tõ nay cho ®Õn n¨m 2010 sÏ chØ cã kho¶ng 15-20 doanh nghiÖp FDI tho¶ m·n ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn vµ ®­îc niªm yÕt chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam. Cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp FDI lµ mét nguån hµng dåi dµo vµ lµnh m¹nh, cã kh¶ n¨ng thóc ®Èy sù s«i ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, nh­ng sÏ kh«ng xuÊt hiÖn ngay lËp tøc, Ýt nhÊt lµ trong mét, hai n¨m tíi. Do ®ã, vµo hoµn c¶nh nµy, chóng ta vÉn ph¶i tËp trung vµo nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng lµ 21 cæ phiÕu vµ 41 lo¹i tr¸i phiÕu ®· ®­îc niªm yÕt hiÖn nay, còng nh­ mét sè lo¹i chøng kho¸n s¾p ®­îc niªm yÕt bëi c¸c c«ng ty ViÖt Nam nh­ c«ng ty cæ phÇn bao b× vµ ®ãng gãi , c«ng ty cæ phÇn lôa t¬ t»m Dung tõ, c«ng ty cæ phÇn x©y dùng vµ s¶n xuÊt vËt liÖu c©y dùng Cµ Mau (c¸c c«ng ty cæ phÇn míi thµnh lËp cña Vinaconex), c¸c lo¹i chøng kho¸n s¾p ®­îc niªm yÕt bæ sung cña Incomfish, REE, SAM..... C¶i thiÖn khung ph¸p lý còng cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o thuËn lîi cho ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nh÷ng qui ®Þnh vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi t­¬ng ®èi chÆt chÏ cña ViÖt Nam trong thêi gian qua ®· g©y khã kh¨n cho kh«ng chØ c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n mµ víi c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. C¸c chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam ®Òu ®­îc niªm yÕt ë VND. Theo qui ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 38/2003- N§-CP vÒ chuyÓn ®æi mét sè doanh nghiÖp FDI sang h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, mÖnh gi¸ cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty nµy sÏ ®­îc ghi b»ng tiÒn §ång ViÖt Nam hoÆc b»ng mét ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi th«ng dông. Mäi cæ phiÕu giao dÞch t¹i ViÖt Nam ph¶i ®­îc ghi b»ng §ång ViÖt Nam. Nh­ vËy, ngay c¶ c¸c doanh nghiÖp FDI còng sÏ niªm yÕt cæ phiÕu trªn TTCK ViÖt Nam b»ng ®ång ViÖt Nam. §iÒu ®ã sÏ liªn quan ®Õn hai qu¸ tr×nh qui ®æi tiÒn cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Theo QuyÕt ®Þnh 998/Q§-NHNN 13/9/2002 vÒ Qu¶n lý ngo¹i hèi ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th×, c¸ nh©n, tæ chøc n­íc ngoµi muèn chuyÓn vèn vµo ViÖt Nam ®Ó mua chøng kho¸n sÏ ph¶i b¸n ngo¹i tÖ cho ng©n hµng lµ thµnh viªn l­u ký n­íc ngoµi n¬i tæ chøc, c¸ nh©n ®ã më tµi kho¶n, lÊy ®ång ViÖt Nam mua, b¸n chøng kho¸n. Sau qu¸ tr×nh ®Çu t­, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp håi h­¬ng vèn vµ chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc d­íi d¹ng ngo¹i tÖ. Vèn håi h­¬ng sÏ kh«ng bÞ ®¸nh thuÕ chuyÓn tiÒn, tuy nhiªn kho¶n lîi nhuËn chuyÓn vÒ n­íc sÏ bÞ ®¸nh thuÕ 5%. Nh­ vËy, kh«ng cã qu¸ nhiÒu khã kh¨n ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi hä muèn ®Çu t­ vµo TTCK t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn, vÉn tån t¹i mét trë ng¹i kh«ng nhá ®èi víi hä, ®ã lµ viÖc chuyÓn ®æi ®ång tiÒn hoµn toµn bÞ phô thuéc vµo møc ®é cã s½n t¹i Ng©n hµng trung ­¬ng, mµ ®iÒu nµy th× kh«ng hÒ ®­îc ®¶m b¶o. Trªn thùc tÕ, thñ tôc ®Ó mét nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn vèn vµ lîi nhuËn d­íi d¹ng ngo¹i tÖ vÒ n­íc kh¸ r­êm rµ, g©y nhiÒu phiÒn nhiÔu cho hä c¶ vÒ mÆt tµi chÝnh vµ thêi gian. ViÖc qui ®Þnh qu¶n lý ngo¹i hèi t­¬ng ®èi chÆt chÏ vµ b¾t buéc ph¶i niªm yÕt chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam b»ng VND lµ mét c¶n trë ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­, nh­ng l¹i lµ nh÷ng g× chóng ta buéc ph¶i lµm trong hoµn c¶nh kinh nghiÖm qu¶n lý nh÷ng lÜnh vùc nµy cña chóng ta cßn ch­a nhiÒu. Trung Quèc, tuy næi tiÕng lµ cã chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi chÆt chÏ nh­ng hiÖn nay ®· cho phÐp c¸c doanh nghiÖp FDI niªm yÕt chøng kho¸n d­íi d¹ng ®ång Nh©n d©n tÖ hoÆc mét ngo¹i tÖ kh¸c. Mét sè c«ng ty ®a quèc gia cã chi nh¸nh t¹i ®©y ®· thÓ hiÖn ý ®Þnh niªm yÕt chøng kho¸n cña m×nh nh­ Unilever, Procter and Gamble, Philips, Giant....., trong ®ã Uniliver dù ®Þnh ph¸t hµnh d­íi mÖnh gi¸ b»ng ®ång nh©n d©n tÖ, cßn P&G dù ®Þnh niªm yÕt b»ng ®ång ®« la Mü. 2.2.Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n n­íc ngoµi Thµnh c«ng lín cña Trung Quèc lµ ®· ®­a c¸c c«ng ty trong n­íc ra niªm yÕt trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi víi c¸c chøng kho¸n H, K, L, N. ViÖt Nam ch­a lµm ®­îc ®iÒu nµy. ChÝnh phñ cÇn cã chiÕn l­îc cô thÓ cho viÖc niªm yÕt chøng kho¸n trªn c¸c Së giao dÞch n­íc ngoµi, tr­íc hÕt lµ c¸c thÞ tr­êng Ch©u ¸. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, chóng ta cÇn chó träng vµo mét sè c«ng t¸c: N©ng cao chÊt l­îng c«ng ty niªm yÕt: ¸p dông nh÷ng m« h×nh qu¶n trÞ doanh nghiÖp cô thÓ cho c¸c c«ng ty nµy, n©ng cao c¸c tiªu chuÈn vÒ c«ng t¸c c«ng khai ho¸ th«ng tin, cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh khen th­ëng vµ qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu cho nh÷ng c«ng ty ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶, xö ph¹t nghiªm kh¾c víi nh÷ng c«ng ty thua lç trong thêi gian dµi hoÆc vi ph¹m ph¸p luËt. T¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ cho c¸c c«ng ty ViÖt Nam th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh Héi nghÞ giíi thiÖu thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam, c¸c website chÝnh thøc cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc, HiÖp héi kinh doanh chøng kho¸n, c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c¸c c«ng ty niªm yÕt, t¨ng c­êng hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc gi¸o dôc, ®µo t¹o, tuyªn truyÒn. X©y dùng lé tr×nh cô thÓ cho sù héi nhËp cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, yªu cÇu vµ kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña c¸c doanh nghiÖp cho sù gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO. 2.3.Ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c trong lÜnh vùc chøng kho¸n §Ó ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc chøng kho¸n, ChÝnh phñ cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh cô thÓ vµ c«ng bè cho c¸c c¸c chñ thÓ cña thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c«ng ty niªm yÕt. HiÖp héi kinh doanh chøng kho¸n ViÖt Nam cÇn xóc tiÕn x©y dùng c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ, mµ tr­íc hÕt lµ tham gia lµm thµnh viªn cña c¸c tæ chøc nh­: Héi ®ång quèc tÕ c¸c HiÖp héi chøng kho¸n ICSA, DiÔn ®µn chøng kho¸n Ch©u ¸ ASF vµ Tæ chøc quèc tÕ c¸c Uû ban chøng kho¸n IOSCO Trong lÜnh vùc luËt chøng kho¸n, cÇn ®iÒu chØnh, söa ®æi nh÷ng quy ®Þnh hiÖn hµnh cho phï hîp víi th«ng lÖ chung trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n chuÈn bÞ cho AFTA vµ gia nhËp WTO.