Đề tài Thực trạng cạnh tranh của ngành may mặc nhìn nhận dưới góc độ "mô hình năm lực lượng"

a c¸c doanh nghiÖp hoÆc v× nã cã mét gi¸ trÞ chiÕn l­îc nµo ®ã ®èi víi sù thµnh c«ng cña chóng. 8. Hµng rµo rót khái cao: NÕu viÖc rót khái ngµnh ph¶i chÞu chi phÝ cao th× c¸c doanh nghiÖp sÏ thËn träng ë l¹i ngµnh vµ sô c¹nh tranh sÏ cã xu h­íng c¨ng th¼ng. Chi phÝ cña viÖc rót khái ngµnh cã thÓ bao gåm c¸c chi phÝ tµi chÝnh nh­ tr¶ l­¬ng th«i viÖc hoÆc mÊt m¸t vÒ c¸c tµi s¶n chuyªn m«n ho¸ cao, nh­ng còng cã thÓ bao gåm c¸c chi phÝ t©m lý nh­ c¸c c¸n bé qu¶n lý kh«ng s½n sµng tõ bá kinh doanh hoÆc mÊt uy tÝn víi chÝnh phñ v× g©y ra thÊt nghiÖp. II. Mèi ®e do¹ cña nh÷ng ng­êi gia nhËp míi. TÇm quan träng cña lùc l­îng nµy ®­îc x¸c ®Þnh b»ng "®é cao cña hµng rµo gia nhËp". Hµng rµo c¶n trë viÖc gia nhËp ngµnh cµng cao th× ¸p lùc c¹nh tranh ®èi víi ngµnh vµ nh÷ng h·ng hiÖn cã trong ngµnh cµng thÊp vµ ng­îc l¹i. Cã nh÷ng rµo c¶n chÝnh sau ®©y ®èi víi sù gia nhËp ngµnh: 1. TÝnh kinh tÕ cña quy m«: NÕu cã tÝnh kinh tÕ cña quy m« ®¸ng kÓ th× mét doanh nghiÖp ®ang c©n nh¾c cã gia nhËp ngµnh hay kh«ng hoÆc lµ x©y dùng mét thÞ phÇn lín ngay lËp tøc ®Ó ®¹t ®­îc quy m« cÇn thiÕt ®¶m b¶o cã chi phÝ thÊp hoÆc lµ chÞu chi phÝ cao h¬n doanh nghiÖp ®ang tån t¹i. Do ®ã tÝnh kinh tÕ cña quy m« lµ nguån gèc quan träng cña c¸c hµng rµo gia nhËp. Cã thÓ cã c¸c ¶nh h­ëng quy m« quan träng trong hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, bao gåm c¶ nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, marketing vµ ph©n phèi. 2. Sù kh¸c biÖt cña s¶n phÈm vµ lßng trung thµnh víi nh·n hµng. NÕu c¸c doanh nghiÖp ®ang tån t¹i ®· g©y dùng ®­îc lßng trung thµnh cña ng­êi mua ®èi víi s¶n phÈm cña hä th× ng­êi ra nhËp míi sÏ ph¶i ®Çu t­ rÊt nhiÒu vµ ph¶i m¹o hiÓm vµo viÖc qu¶ng c¸o vµ xóc tiÕn b¸n hµng ®Ó v­ît qua lßng trung thµnh ®ã. NÕu sù gia nhËp thÊt b¹i th× c¸c kho¶n ®Çu t­ ®ã lµ kh«ng cã gi¸ trÞ. 3. §ßi hái vÒ vèn: Trong mét sè ngµnh, nÕu muèn gia nhËp cÇn ph¶i cã mét l­îng vèn rÊt lín. Khi mµ thÞ tr­êng vèn ho¹t ®éng tèt, vèn s½n cã th× viÖc gia nhËp ®­îc xem lµ mét c«ng viÑc m¹o hiÓm vµ ng­êi ®Çu t­ ®ßi hái l·i cao ®Ó thuyÕt phôc hä chÊp nhËn rñi ro. 4. Chi phÝ chuyÓn ®èi víi ng­êi mua. NÕu kh¸ch hµng ph¶i chÞu chi phÝ cao khi chuyÓn tõ ng­êi cung øng nµy sang ng­êi cung øng kh¸c th× hä sÏ kh«ng s½n sµng thay ®æi ng­êi cung øng vµ nh÷ng ng­êi gia nhËp míi khã mµ thµnh c«ng ®­îc nÕu kh«ng ®Çu t­ nhiÒu ®Ó gióp kh¸ch hµng v­ît qua nh÷ng chi phÝ chuyÓn nµy. 5. Cã ®­îc c¸c kªnh ph©n phèi. Ng­êi gia nhËp míi ph¶i thiÕt lËp c¸c kªnh ph©n phèi riªng cña m×nh, thuyÕt phôc nh÷ng ng­êi b¸n bu«n vµ b¸n lÎ gi÷ vµ b¸n hµng cña m×nh cïng hoÆc ­u tiªn h¬n s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp ®ang tån t¹i. NÕu c¸c doanh nghiÖp ®· g©y dùng ®­îc c¸c mèi quan hÖ tèt víi c¸c kªnh ph©n phèi th× ng­êi gia nhËp míi khã mµ ®¹t ®­îc c¸c kªnh ®ã hoÆc ®¹t ®­îc víi chi phÝ cao. 6. Lîi thÕ chi phÝ tuyÖt ®èi: Mét trong c¸c nguån gèc chung nhÊt cña hµng rµo gia nhËp lµ sù tån t¹i cña lîi thÕ chi phÝ tuyÖt ®èi, nghi· lµ c¸c doanh nghiÖp ®ang ë trong ngµnh cã chi phÝ thÊp h¬n cña nh÷ng ng­êi míi gia nhËp , NÕu cã lîi thÕ nµy th× c¸c doanh nghiÖp ®ang ë trong ngµnh lu«n lu«n cã kh¶ n¨ng gi¶m gi¸ cña m×nh ®Õn møc mµ nh÷ng ng­êi gia nhËp míi kh«ng thÓ tån t¹i ®­îc, ®iÒu ®ã lµm gi¶m ý muèn gia nhËp. Mét sè nguån gèc cña lîi thÕ chi phÝ tuyÖt ®èi: - §éc quyÒn c«ng nghÖ: NÕu doanh nghiÖp cã mét s¶n phÈm hoÆc mét quy tr×nh s¶n xuÊt ®­îc b¶o vÖ b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ hoÆc gi÷ bÝ mËt th× ng­êi gia nhËp míi kh«ng thÓ copy s¶n phÈm hoÆc quy tr×ng s¶n xuÊt ®ã vµ sÏ ë vµo thÕ bÊt lîi. - Cã c¸c ®Çu vµo: C¸c doanh nghiÖp ®ang tån t¹i cã c¸c ®Çu vµo cã lîi. - §éc quyÒn ¶nh h­ëng rót kinh nghiÖm: Khi c¸c doanh nghiÖp cã kinh nghiÖm trong ngµnh hä cã thÓ h¹ thÊp chi phÝ nhê " ¶nh h­ëng rót kinh nghiÖm". NÕu c¸c ¶nh h­ëng nµy lµ "®éc quyÒn" vµ nh÷ng nng­êi gia nhËp míi kh«ng thÓ cã ®­îc chóng b»ng viÖc thuª c¸n bé qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp ®ang tån t¹i th× ng­êi gia nhËp míi cã thÓ ë vµo thÕ bÊt lîi cho ®Õn khi tù rót a ®­îc kinh nghiÖm, nh­ng trong thêi gian ®ã c¸c doanh nghiÖp ®· ®­îc thµnh lËp l©u h¬n cã thÓ cã thªm kinh nghiÖm vµ vÉn ®i tr­íc mét b­íc so víi nh÷ng ng­êi míi gia nhËp. - VÞ trÝ thuËn lîi : §èi víi mét sè h¹t ®éng chØ cã méy sè h÷u h¹n vÞ trÝ thuËn lîi. NÕu c¸c vÞ trÝ ®ã ®· bÞ c¸c doanh nghiÖp ®ang tån t¹i chiÕm gi÷ hÕt th× viÖc gia nhËp míi sÏ cùc k× khã kh¨n. 7. Sù tr¶ ®òa dù kiÕn. Trong nhiÒu ngµnh sù tr¶ ®òa cña c¸c doanh nghiÖp ®ang ë trong ngµnh ®èi víi sù gia nhËp míi lµ yÕu tè then chèt quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña ng­êi míi gia nhËp. NÕu nh÷ng ng­êi trong ngµnh chÊp nhËn th× ng­êi míi gia nhËp sÏ cã c¬ héi thµnh c«ng lín h¬n. Ng­îc l¹i, nÕu hä tr¶ ®òa quyÕt liÖt th«ng qua gi¶m gi¸ hoÆc c¸c chiÕn dÞch qu¶ng c¸o xóc tiÕn b¸n hµng th× ng­êi míi gia nhËp chØ cã thÓ tån t¹i ®­îc nÕu cã nh÷ng lîi thÕ to lín ®Ó bï ®¾p l¹i sù thiÕu kinh nghiÖm trong ngµnh. Do ®ã sù tr¶ ®òa lµ mét hµng rµo quan träng ®èi víi viÖc gia nhËp. 8. ChÝnh s¸ch cña chÝnh phñ. Trong mét sã ngµnh, ë mét sè n­íc, chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ t¹o ra hµng rµo gia nhËp.ë mét th¸i cùc, ®ã lµ cÊp giÊy phÐp tøc lµ doang nghiÖp ®­îc chÝnh phñ cÊp giÊy phÐp tr­íc khi gia nhËp ngµnh. Trong c¸c tr­êng hîp kh¸c hµng rµo gia nhËp do chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ t¹o ra lµ khã ph¸t hiÖn vµ th­êng kh«ng ®­îc có ý tíi. VÝ dô nÕu chÝnh phñ ®Æt ra quy ®Þnh nghiªm ngÆt vÒ ®iÒu kiÖn y tÕ hoÆc ®iÒu kiÖn an toµn ®èi víi ngµnh th× ®iÒu ®ã cã thÓ lµm t¨ng ®åi hái vÒ vèn ®èi víi viÖc gia nhËp do ®ã n©ng cao hµng rµo gia nhËp. III. Mèi ®e do¹ cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ. NÕu tån t¹i nh÷ng s¶n phÈm t­¬ng ®ång víi nh÷ng s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp trong ngµnh ®ã ®ang cung cÊp vµ kh¸ch hµng cã thÓ dïng chóng ®Ó thay thÕ cho s¶n phÈm ®ã th× nh÷ng hµng ho¸ thay thÕ ®ã ®· x¸c ®Þnh ra mét møc gi¸ trÇn cho ngµnh mµ doanh nghiÖp ®ang kinh doanh. TÇm quan träng cña mèi ®e do¹ nµy phô thuéc vµo ba yÕu tè sau: 1. Gi¸ vµ c«ng dông t­¬ng ®èi cña s¶n phÈm thay thÕ: NÕu c¸c s¶n phÈm thay thÕ lµ s½n cã vµ c«ng dông t­¬ng tù ë cïng mét møc gi¸ th× mèi ®e do¹ cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ lµ rÊt m¹nh. Ng­îc l¹i, nÕu c¸c s¶n phÈm thay thÕ mµ ®¾t h¬n vµ cã c«ng dông kÐm h¬n th× sù ®e do¹ sÏ yÕu h¬n nhiÒu. 2. Chi phÝ chuyÓn ®èi víi kh¸ch hµng: YÕu tè nµy ®· ®­îc ®Ò cËp ë trªn nh­ mét nguån gèc cña hµng rµo gia nhËp vµ nã còng x¸c ®Þnh mmèi ®e do¹ thay thÕ. 3. Khuynh h­íng thay thÕ cña ng­êi mua: NÕu kh¸ch hµng Ýt nç lùc t×m kiÕm c¸c s¶n phÈm thay thÕ vµ kh«ng thÝch chuyÓn ng­êi cung øng th× mèi ®e do¹ thay thÕ sÏ gi¶m. IV. Søc m¹nh cña ng­êi mua. Søc m¹nh cña ng­êi mua phô thuéc hai yÕu tè c¬ b¶n: møc ®é cña ®é nh¹y c¶m cña hä ®èi víi gi¸ vµ viÖc mÆc c¶ nî cña hä. 1. §é nh¹y c¶m ®èi víi gi¸: VÒ b¶n chÊt, ®é nh¹y c¶m ®èi víi gi¸ chÝnh lµ co gi·n cña cÇu, mÆc dï vËy trong ph©n tÝch cña Porter «ng còng kh«ng l­îng ho¸ nã. §é nh¹y c¶m ®èi víi chÝnh lµ hµm sè cña: 1.1. L­îng mua cña ngµnh lµ mét phÇn cña tæng l­îng mua. NÕu s¶n phÈm cña ngµnh t¹o nªn mét phÇn kh«ng ®¸ng kÓ trong tæng l­îng mua cña nh÷ng ng­êi sö dông th× hä cã xu h­íng kh«ng nh¹y c¶m ®èi víi gi¸ cña nã, nh­ vËy nã sÏ Ýt cã ¶nh h­ëng ®Õn chi phÝ cña hä, ng­îc l¹i nÕu s¶n phÈm t¹o nªn mét phÇn ®¸ng kÓ trong tæng l­îng mua cña ng­êi mua th× hä sÏ thËn träng h¬n ®èi víi gi¸. 1.2. Nh÷ng kh¸c biÖt cña s¶n phÈm vµ sù x¸c ®Þnh nh·n hµng. C¶ hai yÕu tè ®ã ®Òu lµm gi¶m sù nh¹y c¶m ®èi víi gi¸. 1.3. ¶nh h­ëng cña s¶n phÈm cña ngµnh ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm hoÆc dÞch vô cña kh¸ch hµng. NÕu s¶n phÈm cña ngµnh lµ yÕu tè then chèt trong viÖc duy tr× chÊt l­îng s¶n phÈm cña kh¸ch hµng th× ch¾c ch¾n lµ hä kh«ng nh¹y c¶m ®èi víi gi¸. 1.4. Tû lÖ lîi nhuËn cña kh¸ch hµng: Nh÷ng kh¸ch hµng cã tû lÖ lîi nhuËn cao sÏ Ýt nh¹y c¶m ®èi víi gi¸. 1.5. ®éng c¬ cña ng­êi ra quyÕt ®Þnh. Nh÷ng nh­êi qu¶n lý chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mua hµng cã thÓ cã nhiÒu ®éng c¬ kh¸c nhau, mét sè ®éng c¬ khuyÕn khÝch h¬n nh¹y c¶m víi gi¸, mét sè kh¸c l¹i khuyÕn khÝch hä chó ý h¬n ®Õn c¸c yÕu tè kh¸c nh­ viÖc giao hµng vµ chÊt l­îng. 2. ViÖc mÆc c¶ chÞu. Møc ®é mµ ng­êi mua cã thÓ thùc hiÖn viÖc mÆc c¶ chÞu còng phô thuéc vµo mét danh môc c¸c yÕu tè sau: 2.1. Sù tËp trung cña ng­êi mua vµ dung l­îng cña ng­êi mua Nh÷ng ng­êi mua mµ cµng tËp trung vµ mua dung l­îng cµng lín th× sÏ cã kh¶ n¨ng chÞu nhiÒu h¬n. 2.2. Chi phÝ chuyÓn cña ng­êi mua. NÕu chi phÝ chuyÓn cña ng­êi mua cµng cao th× hä sÏ Ýt kh¶ n¨ng chÞu h¬n, v× hä sî r»ng c«ng viÖc kinh doanh cña hä ë n¬i kh¸c sÏ cã ®é tin cËy thÊp h¬n. 2.3. Th«ng tin cña ng­êi mua: Ng­êi mua ®­îc th«ng tin tèt sÏ cã nhiÒu kh¶ n¨ng chÞu h¬n. 2.4. Mèi ®e do¹ cña viÖc ng­êi mua liªn kÕt däc ng­îc trë l¹i nguån nguyªn liÖu: NÕu ng­êi mua cã kh¶ n¨ng ®e do¹ ngµnh b»ng viÖc liªn kÕt däc nh­îc th× hä sÏ cã kh¨ n¨ng chÞu nhiÒu h¬n. 2.5. Sù tån t¹i cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ: NÕu cã c¸c s¶n phÈm thay thÕ cã thÓ ®­îc cho c¸c s¶n phÈm cña ngµnh ë møc ®é cao th× ng­êi mua sÏ cã kh¨ n¨ng chÞu lín h¬n. V. Søc m¹nh cña ng­êi cung øng. Lùc l­îng nµy ®­îc x¸c ®Þnh bëi c¸c yÕu tè sau: 1. Sù kh¸c biÖt cña ®Çu vµo. NÕu c¸c doanh nghiÖp trong mét ngµnh phô thuéc vµo nh÷ng d¹ng kh¸c nhau cña mét ®Çu vµo do nh÷ng ng­êi cung øng riªng lÎ s¶n xuÊt ra th× nh÷ng ng­êi cung øng nµy sÏ t­¬ng ®èi m¹nh. 2. Chi phÝ cña viÖc chuyÓn sang ng­êi cung øng kh¸c. NÕu c¸c chi phÝ nµy lµ cao th× ng­êi cung øng cã thÓ t­¬ng ®èi m¹nh v× c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÞu chi phÝ khi chuyÓn sang ng­êi cung øng kh¸c. 3. Sù s½n cã cña c¸c ®Çu vµo thay thÕ. NÕu c¸c ®Çu vµo thay thÕ lµ s½n cã th× søc m¹nh cña ng­êi cung øng sÏ gi¶m. 4. Sù tËp trung cña ng­êi cung øng. Møc ®é tËp trung ho¸ cao gi÷a nh÷ng ng­êi cung øng sÏ cã xu h­íng t¹o cho hä søc m¹nh, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng­êi cung øng tËp trung h¬n nh÷ng ng­êi mua. 5. TÇm quan träng cña dung l­îng ®èi víi nh÷ng ng­êi cung øng. NÕu nh÷ng ng­êi cung øng v× lîi nhuËn hoÆc v× sù tån t¹i cña m×nh mµ phô thuéc vµo viÖc duy tr× dung l­îng lín sÏ cã xu h­íng cã Ýt søc m¹nh mÆc c¶ h¬n. 6. Chi phÝ t­¬ng ®èi so víi tæng chi phÝ mua cña ngµnh. NÕu chi phÝ cña c¸c ®Çu vµo mua tõ mét ng­êi cung øng cô thÓ lµ mét phÇn quan träng cña tæng chi phÝ cña ngµnh ht× ng­êi cung øng sÏ thÊy doanh nghiÖp khã cã thÓ mua chÞu ®­îc. Ng­îc l¹i, nÕu mét ngµnh cung øng c¸c ®Çu vµo chØ lµ mét phÇn nhá trong tæng chi phÝ cña ng­êi sö dông th× nã sÏ thÊy lµ cã thÓ ®Æt gi¸ cao h¬n rÊt nhiÒu. 7. ¶nh h­ëng cña c¸c ®Çu vµo ®Õn chi phÝ hoÆc sù kh¸c biÖt s¶n phÈm. Søc m¹nh cña ng­êi cung øng còng phô thuéc vµo tÇm quan träng cña c¸c ®Çu vµo trong kh¶ n¨ng duy tr× chi phÝ thÊp hoÆc ®Ó lµm cho s¶n phÈm kh¸c biÖt. NÕu sè l­îng cña c¸c ®Çu vµo hoÆc chi phÝ cña nã lµ mét yÕu tè quan träng ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh th× nh÷ng ng­êi cung øng sÏ cã søc m¹nh mÆc c¶ ®¸ng kÓ. 8. Mèi ®e do¹ cña viÖc liªn kÕt xu«i cña nh÷ng ng­êi cung øng. NÕu viÖc liªn kÕt xu«i cña nh÷ng ng­êi cung øng trong mét ngµnh lµ dÔ dµng th× nh÷ng ng­êi cung øng sÏ cã søc m¹nh mÆc c¶ ®¸ng kÓ. BÊt kú sù cè g¾ng nµo tõ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh ®Ó cã ®­îc møc gi¸ ®Çu vµo thÊp còng cã thÎe ®­îc ®¸p l¹i b»ng viÖc nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt x©y dùng c¸c thiÕt bÞ s¶n xuÊt cho riªng hä. KÕt luËn rót ra tõ ph­¬ng ph¸p n¨m lùc l­îng: øng dông cña kü thuËt n¨m lùc l­îng nµy ®ßi hái mét nghiªn cøu ®¸ng kÓ vÒ ngµnh ®ang xem xÐt, ®ßi hái ph©n tÝch mét lo¹t c¸c yÕu tè vµ viÖc sö dông viÖc ®¸nh gi¸ ®Ó tæng hîp tÊt c¶ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng dÕn mçi lùc l­îng. Nh­ng khi viÖc ph©n tÝch ®· hoµn thµnh th× cã thÓ tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc quan träng nhÊt cña sù c¹nh tranh ®Ó n¾m v÷ng ngµnh ®ang xem xÐt, chó ý Ýt h¬n ®Õn c¸c ®Æc ®iÓm kh«ng quan träng. Còng cã thÓ ®¸nh gi¸ " sù hÊp dÉn" nãi chung cña mçi ngµnh trªn quan ®iÓm cña nh÷ng doanh nghiÖp n»m trong ®ã. PhÇn hai. Thùc tr¹ng c¹nh tranh cña ngµnh may mÆc nh×n nhËn d­íi gãc ®é " m« h×nh n¨m lùc l­îng ". I. T×m hiÓu chung vÒ ngµnh may mÆc ViÖt Nam hiÖn nay. §Êt n­íc ®ang trªn con ®­êng ®æi míi, nÒn kinh tÕ n­íc ta ngµy cµng ph¸t triÓn do ®­êng lèi l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc còng nh­ nh÷ng nç lùc kh«ng ngõng cña mäi tÇn líp nh©n d©n, ®êi sèng cña ng­êi d©n ngµy cµng ®­îc n©ng cao râ rÖt. ChÝnh v× thÕ nhu cÇu may mÆc còng ngµy cµng t¨ng lªn c­ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. C«ng nghiÖp may mÆc còng ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc cung cÊp c¸c s¶n phÈm phôc vô ®«ng mäi tÇng líp nh©n d©n víi nhiÒu chñng lo¹i phong phó, mÉu m·, gi¸ c¶ kh¸c nhau phï hîp víi tói tiÒn cña ng­êi tiªu dïng. Trong lóc ®ã, chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ, ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®· cho phÐp c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp ®Çu t­ ph¸t triÓn mäi ngµnh nghÒ trong khu«n khæ ph¸p luËt cho phÐp. Víi nhu cÇu phong phó cña thÞ tr­êng, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc còng nh­ tiÒm n¨ng lín cña thÞ tr­êng nh©n c«ng dåi dµo vµ nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi kh¸cc, ngµnh may mÆc n­íc ta ®ang trªn con ®­êng ph¸t triÓn ®Çy høa hÑn. Nghµnh may mÆc ViÖt Nam hiÖn nay thu hót gÇn mét triÖu lao ®éng, tæng sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tÝnh tõ n¨m 1988 ®Õn th¸ng s¸u n¨m 2001 lµ trªn 2.7 tû USD, cã mét tæng c«ng ty víi tæng gi¸ trÞ tµi s¶n trªn 5200 tû ®ång, h¬n 200 c«ng ty, xÝ nghiÖp, 01 viÖn nghiªn cøu thêi trang, 03 tr­êng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt chuyªn ngµnh....NÕu so s¸nh vÒ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ sã l­îng c«ng nh©n th× ngµnh dÖt may nãi chung vµ ngµnh may mÆc nãi riªng qu¶ thËt lµ mét trong sè Ýt ngµnh dÉn ®Çu vÒ kim ng¹ch vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. May mÆc chiÕm gÇn 20% tæng sè lao ®éng c«ng nghiÖp cña c¶ n­íc vµ lµ ngµnh kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ chñ yÕu. Tèm l¹i, may mÆc lµ ngµnh kh«ng ®ßi hái vèn lín l¹i thu håi vèn nhanh vµ sö dông nhiÒu lao ®éng nªn nã lµ ngµnh ®­îc nhiÒu n­íc tham gia. II. Thùc tr¹ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh. M­êi n¨m võa qua, ngµnh may mÆc ViÖt Nam ph¸t triÓn kh¸ nhanh. Møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n ®¹t 23,8%/ n¨m, trë thµnh ngµnh xuÊt khÈu chiÕm vÞ thÕ thø hai sau dÇu th«, ®Õn n¨m 2001 ®· gi¶i quyÕt viÖc lµm cho gÇn mét triÖu ng­êi lao ®éng. ChÝnh phñ ®· x¸c ®Þnh d©y lµ mét thÕ m¹nh cña ViÖt Nam cÇn ph¶i ®Çu t­ tËp trung s¶n xuÊt. Do vËy, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y quy m« cña ngµnh may mÆc n­íc ta ngµy cµng gia t¨ng víi sù ra ®êi cña hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ së dÖt may, may mÆc víi ®ñu mäi thµnh phÇn. H¬n n÷a, do sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp may mÆc hiÖn nay ®ang cïng ho¹t ®éng trong m«i tr­êng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th­êng xuyªn biÕn ®éng. ChÝnh v× vËy , c¸c c¬ së, c¸c doanh nghiÖp may mÆc tÊt yÕu khã tr¸nh khái sù c¹nh tranh nh»m giµnh giËt thi tr­êng cña nhau ®Ó thóc ®Èy tiªu thô vµ t¨ng thu lîi nhuËn. VËn dông "m« h×nh n¨m lùc l­îng c¹nh tranh" cña gi¸o s­ Michael Porter ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh c¹nh tranh nãi trªn cã thÓ lý gi¶i phÇn nµo taÞ sao møc lîi nhuËn ®èi víi c¸c d¬n vÞ s¶n xuÊt may mÆc vÉn cßn thÊp. 1. Møc ®é ganh ®ua gi÷a c¸c ®¬n vÞ ®ang hiÖn h÷u trong ngµnh. Nh÷ng n¨m ggÇn ®©y, ngµnh may ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp quan träng trong nÒn kinh tÐ quèc d©n vµ hiÖn nay lµ mét ngµnh xuÊt khÈu mòi nhän cña n­íc ta. §Æc biÖt n¨m 1999 lµ n¨m thµnh c«ng nhÊt cña ngµnh may víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t gÇn 2tû USD ®uøng thø hai chØ sau ngµnh dÇu khÝ víi møc t¨ng tr­ëng 28%. Nh­ vËy, ngµnh may lµ mét ngµnh ®ang cã sù t¨ng tr­ëng nhanh do ®ã c¸c doanh nghiÖp cã thÓ t¨ng tr­ëng mµ kh«ng cÇn chiÕm lÜnh thi tr­êng cña ®èi thñ. C¸c doanh nghiÖp trong ngµnh may mÆc quan t©m ®Õn viÖc duy tr× sù t¨ng tr­ëng cïng víi sù t¨ng tr­ëng nhanh cña ngµnh chø kh«ng giµng ®Ó tÊn c«ng ®èi thñ cña m×nh. V× vËy, trªn khÝa c¹nh t¨ng tr­ëng cña ngµnh th× c¹nh tranh trong ngµnh sÏ Ýt c¨ng th¼ng h¬n. Theo thèng kª chung cho ngµnh dÖt-may cho tíi ngµy 31/12/2001 c¶ n­íc cã 822 doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ hµng ngµn hîp t¸c x· vµ hé c¸ thÓ cã qui m« lín, trong ®ã cã 187 doanh nghiÖp Nhµ n­íc, 178 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngaßi víi tæng vèn ®¨ng kÝ lµ 1804 triÖu USD. TÝnh riªng cho ngµnh may mÆc cña ViÖt Nam, cã kho¶ng trªn 1/2 trong sè c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh dÖt- may thuéc c¸c thµnh phÇn quèc doanh, t­ nh©n, liªn doanh,...cïng may xuÊt khÈu t¹o nªn sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau. Trong tæng sè ®ã chØ cã 5% trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ søc c¹nh tranh ë khu vùc vµ thÕ giíi. Víi quy m« ch­a h¼n lµ lín nh­ trªn nh­ng còng ®ñ ®Ó t¹o ra sù c¹nh tranh trong ngµnh. Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh cßn ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt víi hµng nhËp khÈu, hµng gi¶, hµng trèn thuÕ, hµng ®· qua sö dông trµn vµo n­íc ta b»ng nhiÒu con ®­êng. Cã thÓ so s¸nh quy m« cña ngµnh may ViÖt Nam víi mét sè n­íc trong khu vùc: STT Tªn n­íc S¶n phÈm may/triÖu s¶n phÈm 1. 2. 3. 4. Trung Quèc Th¸i Lan Indonexia ViÖt Nam 17.000 6500 5000 1400 Thªm n÷a, ngµnh may mÆc lµ ngµnh kh«ng ®ßi hái c«ng nghÖ phøc t¹p nh­ng chi phÝ cè ®Þnh còng kh«ng ph¶i lµ thÊp. MÆt kh¸c, sè l­îng lao ®éng nhiÒu, tr×nh ®é lao ®éng kh«ng cao, nÕu chuyÓn sang lÜnh vùc kinh doanh kh¸c th× sÏ tèn chi phÝ ®µo t¹o l¹i tõ ®Çu. Ngµnh may cã ®Æc thï lµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm lµ chñ yÕu, cho mét sè l­îng lao ®éng lín. Do vËy, buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i cè g¾ng tån t¹i ®Ó c¹nh tranh víi nhau. S¶n phÈm may mÆc tiªu thô ë n­íc ta phÇn lín dùa vµo mÉu mèt vµ nh·n hiÖu n­íc ngoµi. Lý gi¶i chuyÖn nµy cã thÓ lµ mét phÇn do ng­êi tiªu dïng cßn sÝnh hµng ngo¹i mÆc dï chÊt l­îng kh«ng thua kÐm hµng ngo¹i, mét phÇn quan träng lµ do c¸c nhµ s¶n xuÊt ch­a tin vµo chÝnh nh÷ng s¶n phÈm do m×nh lµm ra, ch­a x©y dùng ®­îc nh·n hiÖu th­¬ng phÈm cã uy tÝn vµ thuyÕt phôc trªn thÞ tr­êng. Ho¹t ®éng thêi trang cña chóng ta cßn yÕu, ch­a cã nhiÕu s¶n phÈm ®Æc tr­ng, c¬ cÊu s¶n phÈm còng rÊt nghÌo nµn, míi chØ dõng l¹i ë c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng nh­: s¬ mi, j¾ckÐt, quÇn, s¶n phÈm dÖt kim...Cã nh÷ng lÜnh vùc cßn Ýt ®­îc quan t©m nh­: thêi trang c«ng së, quÇn ¸o n÷ giíi, trang phôc häc sinh, quÇn ¸o thÓ thao... TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ch­a t¹o nªn sù kh¸c biÖt vÒ s¶n phÈm cña m×nh, ch­a t¹o ra cho mçi s¶n phÈm nh·n m¸c riªng trong mçi kh¸ch hµng, c¸c s¶n phÈm lµ t­¬ng ®èi gièng nhau. M¹ng l­íi tiªu thô cña c¸c doanh nghiÖp míi chØ tËp trung ë c¸c thµnh phè lín, thiÐu sù liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau, cßn chång chÐo g©y l·ng phÝ, c¹nh tranh b¸n ph¸ gi¸ nhau. H¬n n÷a, ®¹i bé ph¹n ng­êi d©n ViÖt Nam lµ nh÷ng ng­êi cã thu nhËp thÊp nªn khi mua bÊt k× mét s¶n phÈm c¸i mµ hä quan t©m ®Çu tiªn lµ gi¸ c¶ sau ®ã míi lµ c¸c ®Æc ®iÓm kh¸c cña s¶n phÈm: chÊt l­îng, kiÓu d¸ng, mµu s¾c... C¸c s¶n phÈm may s½n trong ngµnh lµ t­¬ng ®èi gièng nhau, chi phÝ chuyÓn ®æi tõ h·ng nµy sang h·ng kh¸c hÇu nh­ kh«ng cã ( trõ tr­êng hîp gi÷a h·ng vµ ng­êi mua cã nh÷ng rµng buéc vÒ hîp ®ßng). Do vËy, sù t¸c ®éng vÒ gi¸ t¸c ®éng tíi sù quan t©m cña kh¸ch hµng. §iÒu nµy lµm t¨ng c¹nh tranh gi÷a c¸c h·ng trong ngµnh may mÆc ë n­íc ta. VÝ dô : C«ng ty may 10- mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng hiÑu qu¶ trªn thi tr­êng lu«n x¸c ®Þnh ®èi thñ c¹nh tranh cho m×nh c¶ ë thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. - Trªn thi tr­êng quèc tÕ ( thÞ tr­êng xuÊt khÈu) tiªu biÓu lµ EU vµ MÜ, NhËt B¶n, ®èi thñ cña may 10 lµ c¸c doanh nghiÖp cña Trung Quèc, Pakistan, c¸c n­íc ASEAN ®ang phôc håi sau cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ Ch©u ¸ võa qua. Thùc tÕ so víi c¸c n­íc nµy thùc tr¹ng c¹nh tranh cña ta so víi hä kÐm rÊt nhiÒu. -ë thÞtr­êng trong n­íc c¸c ®èi thñ lµ c¸c doanh nghiÖp may cña ViÖt Nam, nh÷ng doanh nghiÖp cã kinh nghiÖm, cã n¨ng lùc vµ còng s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng t­¬ng tù nh­ may 10 nh­ c«ng ty may Th¨ng Long, c«ng ty may ViÖt TiÕn, céng ty may Nhµ BÌ...Ngoµi ra c«ng ty cßn ph¶i ®­¬ng ®Çu víi mét sè ®èi thñ kh¸c nh­: + Hµng may mÆc nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ cña Trung Quèc, hµng cña hä rÎ h¬n, mÉu m· phong phó h¬n, phï hîp h¬n víi møc thu nhËp trung b×nh cña ng­êi d©n ViÖt Nam. + Hµng may ®o: HiÖn nay, dÞch vô may ®o rÊt phong phó víi sù gãp mÆt cña c¸c c¸ nh©n, c¸c c¬ së may t­ nh©n thu hót mét bé phËn kh¸ch hµng bëi c¸c s¶n phÈm may ®o ®Ñp, võa ý kh¸ch. + Hµng quÇn ¸o cò: Lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· qua sö dông nh­ng vÉn cßn tèt víi nhiÒu kiÓu d¸ng ®éc ®¸o hÊp dÉn ng­êi tiªu dïng ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng­êi cã thu nhËp thÊp. 2. Mãi ®e do¹ cña nh÷ng ng­êi gia nhËp míi. ViÖt Nam cã nguån lao ®éng dåi dµo, cÇn mÉn, s¸ng t¹o, phï hîp víi ngµnh may mÆc. Gi¸ nh©n c«ng rÎ lµ nh÷ng nh©n tè hÊp dÉn thu hót d­îc nhiÒu hîp ®ång gia c«ng may mÆc còng nh­ tiÕp nhËn sù dÞch chuyÓn cña ngµnh may tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc NICS, tr×nh ®é tay nghÒ ng­êi lao ®éng ®ßi hái kh«ng cao. MÆt kh¸c, ngµnh maymÆc víi ®Æc ®iÓm cã hµm l­îng lao ®éng lín, yªu cÇu c«ng nghÖ kh«ng qu¸ hiÖn ®¹i vµ phøc t¹p vµ cã tû lÖ hµng xuÊt khÈu lín, ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã tÝnh phï hîp cao trong nÒn kinh tÕ thi tr­êng. §ång thêi nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, Nhµ n­íc ®· cã ccs diÒu chØnh chÝnh s¸ch cho phï hîp v¬Ý thêi k× míi, do vËy ®· khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë mäi ngµnh nghÒ trong ®ã cã ngµnh may mÆc. Ngµnh may mÆc gåm phÇn lín c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, Ýt cã doanh nghiÖp næi tréi lªn vÒqui m« nªn khã tË dông ®­îc ­u thÕ vÒ quy m« lín ®Ó t¹o ra lîi thÕ vÒ chi phÝ thÊp ( gi¸ thµnh ) cho riªng m×nh. Nh­ chóng ta ®· biÕt, nhiÒu doanh nghiÖp may mÆc ë n­íc ta cã c¬ së vËt chÊt kü thuË nghÌo nµn, l¹c hËu, c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ ®a phÇn nhËp cña c¸c n­íc §«ng ¢u cã ®é tuæi hµng chôc n¨m, diÒu nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ®iÒu kiÖn lµm viÖc còng nh­ n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm nªn kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trong t×nh h×nh míi. §ång thêi c¸c doanh nghiÖp n­íc ta ch­a cã nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng vµo trong s¶n xuÊt kinh doanh nªn Ýt cã nh÷ng ph¸t minh, c¶i tiÕn kü thuËt lµm t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng, mÉu m· cña s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt mÆt hµng ®¬n thuÇn gièng nhau mµ kh«ng cã sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c s¶n phÈm gi÷a c¸c doanh nghiÖp. V× thÕ, c¸c doanh nghiÖp cã ­u viÖt h¬n vÒ c«ng nghÖ sÏ cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n ®Ó gia nhËp ngµnh. C¸c doanh nghiÖp may mÆc Viªt Nam ch­a x©y dùng ®­îc h×nh ¶nh, tªn hiÖu cña riªng m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Cã tíi 90% doanh nghiÖp may mÆc hiÖn nay vÉn thùc hiÖn hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu cho n­íc ngoa× do c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a cã tªn tuæi, danh tiÕng ®Ó tù m×nh x©m nhËp vµo nh÷ng thÞ tr­êng khæng lå, xa l¹. Møc ®é trung thµnh víi s¶n phÈm cña kh¸ch hµng do sù kh¸c biÖt ho¸ s¶n phÈm cao ®é t¹o ra lµ thÊp. S¶n phÈm c¬ b¶n cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh lµ t­¬ng ®èi gièng nhau, chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm dÔ lµm nh­: ¸o s¬ mi, quÇn ©u, ¸o j¾ckÐt.... Kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c kªnh ph©n phèi ®­îc kiÓm so¸t chÆt chÏ bëi nh÷ng ®èi thñ ®ang tån t¹i trong ngµnh kÐm v× hai lý do: - Thø nhÊt, ë thÞ tr­êng trong n­íc, lµ thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng cho tiªu thô hµng ho¸ nãi chung vµ hµng may mÆc nãi riªng th× ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi hµng nhËp lËu vµ nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ hµng Trung Quèc gi¸ rÎ h¬n vµ mÉu m· phong phó h¬n, phï hîp víi møc thu nhËp cña ®¹i ®a sè ng­êi d©n ë n«ng th«n ViÖt Nam. Cßn hµng may mÆc cña ta mét sè kh¸ lín kh«ng b¸n ®­îc ë thi tr­êng thµnh phè v× lçi mèt hoÆc ch©ts l­îng kh«ng cao nh­ng còng kh«ng b¸n ®­îc ë n«ng th«n v× gi¸ ®¾t. - Thø hai, ë thi tr­êng n­íc ngoµi. Ngµnh may ch­a chñ ®éng tiÕp cËn ®­îc trùc tiÕp víi kh¸ch hµng tiªu thñan phÈm ë thÞ tr­êng thÕ giíi, vÉn ph¶i xuÊt khÈu s¶n phÈm th«ng qua ®èi t¸c trung gian. V× nh÷ng lý do ®ã mµ nh©n tè nµy Ýt cã ¶nh h­ëng ®èi víi viÖc gia nhËp ngµnh vµ v× thÕ còng Ýt ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh. Mét khÝa c¹nh n÷a lµ c¸c doanh nghiÖp hiÖn cã trong ngµnh may cã lîi thÕ h¬n nhiÒu so víi nhòng ng­êi gia nhËp míi. Do ho¹t ®éng l©u n¨m trong ngµnh nªn hä cã mét ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ, cã c¸c c¸n bé qu¶n lý cã kinh nghiÖm, cã thÓ h¹ thÊp chi phÝ nhê " ¶nh h­ëng rót kinh nghiÖm ". Hä cã mèi quan hÖ l©u n¨m víi ng­êi cung øng vµ hÇu hÕt ®· chän cho m×nh nh÷ng ®Þa ®iÓm kinh doanh thuËn lîi, dÔ dµng thu hót kh¸ch hµng vµ thuËn lîi cho viÖc giao dÞch cña c«ng ty. §ã lµ c¸c lîi thÕ mµ c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp hoÆc míi gia nhËp kh«ng cã. Sù khã kh¨n trong khi gia nhËp nµy cã thÓ lµm t¨ng gi¸ cña s¶n phÈm dÉn tíi gi¶m søc c¹nh tranh. Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp míi còng cã lîi thÕ lµ hä cã thÓ rót ra ®­îc kinh nghiÖm tõ sai lÇm cña nh÷ng ng­êi ®i tr­íc. Trªn ®©y lµ ¶nh h­ëng cña nh÷ng ng­êi gia nhËp míi ®Õn t×nh h×nh c¹nh tranh néi bé ngµnh may mÆc. Ngoµi ra t×nh h×nh c¹nh tranh cßn chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng cña mét sè nh©n tè kh¸c trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn søc m¹nh cña ng­êi cung øng. 3. Søc m¹nh cña ng­êi cung øng. Trong ngµnh may mÆc, ®Çu vµo lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña doanh nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc tiÐn hµnh mét c¸ch liªn tôc, ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ n¨ng suÊt cña s¶n phÈm. §Çu vµo chñ yÕu cña ngµnh may lµ c¸c nguyªn vËt liÖu, phô liÖu nh­: v¶i, kho¸, chØ mµu, mÕc... víi nhiÒu mÉu m·, chñng lo¹i, sè l­îng kh¸c nhau tuú theo yªu cÇu cña s¶n phÈm. Nh­ vËy, c¸c doanh nghiÖp may phô thuéc vµo nhiÒu nhµ cung øng riªng lÎ kh¸c nhau liªn quan tíi ngµnh may cho nªnkhi mét nhµ cung øng gÆp bÊt k× khã kh¨n còng nh­ mét ph¶n øng nµo còng ¶nh h­ëng trùc tiªps tíi hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ë n­íc ta hiÖn nay, sù ph¸t triÓn khËp khiÔng gi÷a ngµnh dÖt vµ ngµnh may k×m h·m sù ph¸t triÓn cña ngµnh may nãi riªng vµ ngµnh dÖt may nãi chung.Hµng n¨m, ®Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng xuÊt khÈu, ngµnh may ph¶i nhËp khÈu kho¶ng 80% nguyªn phô liÖu mµ chñ yÕu lµ nv¶i vãc. Nguyªn nh©n do m¸y mãc thiÕt bÞ cña ngµnh dÖt n­íc ta ®· cò kÜ, l¹c hËu mµ tiÒm lùc trong n­íc ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ mét c¸ch ®ång bé. H¬n n÷a, nÕu dïng c¸c nguyªn liÖu do ngµnh dÖt cung cÊp sÏ kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ th«ng sè kÜ thuËt cña bªn ®Æt hµng xuÊt khÈu. Ch­a cã sù g¾n kÕt, mèi liªn hÖ gi÷a dÖt vµ may, ch­a cã sù g¾n kÕt gi÷a c¸c kh©u vµ thiÕu sù hîp t¸c chung. S¶n xuÊt phô liÖu trong n­íc ch­a ®­îc chó ý ph¸t triÓn ®óng møc nªn ngµnh may mÆc ®ang gÆp khã kh¨n do ph¶i nhËp khÈu nhiÒu nguyªn liÖu phôc vô s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, dÉn ®Õn lµm t¨ng gi¸ thµnh s¶n phÈm may vµ lµm suy yÕu søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thi tr­êng thÕ giíi . Tuy nhiªn, vµi n¨m trë l¹i ®©y do m¹nh d¹n ®Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ, c¸c ngµnh cung øng nguyªn vËt liÖu cho ngµnh may cña n­íc ta ®· dÇn dÇn ®¸p øng ®­îcnhu cÇu cña ngµnh may mÆc n­íc ta. Ngµnh dÖt ®· cung cÊp phÇn lín khèi l­îng v¶i vãc víi mµu s¾c ®a d¹ng, chÊt l­îng phong phó ®· dÇn dÇn trë thanh ng­êi cung øng chÝnh cho ngµnh may n­íc ta. C¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong ngµnh biÕt tËn dông triÖt ®Ó nguån lao ®éng dåi dµo víi gi¸ rÎ, kh«ng nhõng ®Çu t­ c«ng nghÖ ®æi míi, c¶i tiÕn kÜ thuËt kÕt hîp víi thay thÕ dÇn nguån nguyªn liÖu tr­íc ®©y nhËp cña n­íc ngoµi b»ng c¸c nguyªn liÖu cu¶ nhµ cung øng trong n­íc cã chÊt l­îng t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ thµnh rÎ. Tõ ®ã lµm h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm phÇn nµo ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc. Nh­ vËy, c¸ doanh nghiÖp may n­íc ta cã quyÒn lùa chän nh÷ng nhµ cung øng phï hîp víi kh¶ n¨ng cña m×nh. §ång thêi, c¸c nhµ cung øng cña ngµnh may cung cÊp c¸s s¶n phÈm kh¸c nhau, chóng chØ lµ mét kh©u trong ngµnh may mÆc mµ hÇu nh­ Ýt cã sù liªn quan tíi nhau cho nªn kh¶ n¨ng nh÷ng nhµ cung cÊp liªn kÕt víi nhau t¹o thµnh mét nhµ cung øng ®éc quyÒn ®Ó t¨ng gi¸ lµ thÊp. V× thÕ hä kh¸ phô thuéc vµo nhµ may ®Ó tån t¹i, hä ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm thu hótnh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh trong lÜnh vùc may mÆc. Tãm l¹i, nh÷ng nhµ cung øng nguyªn vËt liÖu cña ngµnh may n­íc ta ®ang dÇn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nhtrªn thÞ tr­êng néi ®Þa, lµ chç dùa v÷ng ch¾c cña ngµnh may n­íc ta. §ång thêi, nhµ cung øng cã phÇn lÖ thuéc vµo ng­êi mua hµng do ®ã hä ph¶i c¹nh tranh víi nhau giµnh vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng. Tõ ®ã hä lu«n t×m tßi ph¸t hiÖn ra nh÷ng s¶n phÈm míi, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m thu hót kh¸ch hµng vÒ phÝa m×nh. 4. Søc m¹nh cña ng­êi mua. NÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng. VÞ thÕ cña kh¸ch do ®ã còng chuyÓn tõ " ng­êi ®­îc ban ¬n " trë thµnh "th­îng ®Õ " . §èi víi c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ c¬ chÕ thÞ tr­êng, kh¸ch hµng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. Sè l­îng vµ sù ñng hé cña kh¸ch hµng sÏ quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña c«ng ty. §èi víingµnh may mÆc, ng­êi mua cã nhiÒu sù lùa chän do sè l­îng doanh nghiÖp nhiÒu vµ cã thÓ dÔ dµng chuyÓn sang ng­¬× mua kh¸c v× s¶n phÈm gÇn nh­ t­¬ng ®ång, kh«ng cã sù kh¸c biÖt ho¸ s¶n phÈm, ®iÒu mµ kh¸ch hµng quan t©m lµ gi¸ c¶. NÕu doanh nghiÖp nµo ®¸p øng ®­îcgi¸ thÊp th× cã thÓ thµnh c«ng trong viÖc thu hót kh¸ch hµng. Ng­êi mua cã thÓ kh¶o gi¸ ë nhiÒu n¬i vµ chän mua ë nh÷ng n¬i nµo gi¸ thÊp nhÊt hoÆc nh÷ng ®iÒu kiÖn kÌm theo hÊp dÉn nhÊt. Søc mua cña ng­êi d©n ViÖt Nam hiÖn nay ch­a cao, nh­ng víi gÇn 80 triÖu d©n thÞ tr­êng may ViÖt Nam kh«ng chØ ®¸p øng thÞ tr­êng trong n­íc mµ cßn cã c¶ doanh nghiÖp n­íc ngoµi. Víi kh¶ n¨ng vµ tiÒm lùc cßn h¹n chÕ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc kh«ng thÓ cïng mét lóc ®¸p øng ®ång thêi mäi nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Do vËy, mçi doanh nghiÖp chØ cã thÓ lùa chän cho m×nh mét nhãm kh¸ch hµng nhÊt ®Þnh ®Ó tËp trung mäi tiÒm lùc vµo tho¶ m·n nhu cÇu cña nhãm kh¸ch hµng ®ã. C¸c nhãm kh¸ch hµng cã thÓ chia thµnh: * Nh÷ng ng­êi cã thu nhËp cao ( chiÕm sè Ýt ): quÇn ¸o cña hä ®­îc nhËp tõ c¸c h·ng trªn thÕ giíi hoÆc ®­îc may ë c¸c hiÖu may cã uy tØntªn thÞ tr­êng ViÖt Nam. C¸c s¶n phÈm nµy cã chÊt l­îng cao, kiÓu d¸ng ®Ñp, lich sù ....vµ tÊt nhiªn lµ gi¸ cao h¬n. Nh­ng ®èi víi tÇng líp nµy gi¸ c¶ kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò quan träng. * Nh÷ng ng­êi cã thu nhËp kh¸, ®©y ®ang lµ ®èi t­îng cña c¸c doanh nghiÖp may n­íc ta. VÊn ®Ò gi¸ c¶ cña s¶n phÈm ¶nh h­ëngkh¸ lín ®Õn quyÕt ®Þnh mua cña hä. V× vËy nhu cÇu vÒ quÇn ¸o cña hä lµ kh«ng qu¸ ®¾t nh­ng ph¶i lÞch sù, gän gµng vµ ®Ñp. T©m lý cña hä lµ thÝch hµng néi h¬n hµng ngo¹i v× gi¸ c¶ nh×n chung thÝch hîp vµ chÊt l­îng vµ kiÓu d¸ng lµ chÊp nhËn ®­îc. * Nh÷ng ng­êi cã thu nhËp thÊp ( nh÷ng ng­êi nghÌo ) . Nhu cÇu vÒ may mÆc cña hä tËp trung vµo mÆc bÒn vµ mÆc ®ñ. Do vËy, hä th­êng quan t©m ®Õn quÇn ¸o rÎ tiÒn nh­ng chÊt l­îng cao nh­ hµng sida, hµng may t­ nh©n rÎ tiÒn hoÆc hµng Trung Quèc nhËp lËu. Sù ph©n nhãm kh¸ch hµng nh­ vËy gióp doanh nghiÖp cã thÓ ®Æt gi¸ phï hîp víi chÊt l­îng còng nh­ thu nhËp cña kh¸ch hµng. §ång thêic¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm cña m×nh trong khi gi¸ c¶ Ýt thay ®æi vµ t¨ng c¸c ®¹i lý tiªu thô nh»m tiÕp cËn trùc tiÕp víi kh¸ch hµng. Nh­ vËy, mét mÆt kh«ng nh÷ng doanh nghiÖp gi÷ ®­îc kh¸ch hµng cña m×nh mµ cßn thu hót ®­îc kh¸ch hµng cña ®èi thñ. Gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng phï hîp lu«n lµ yÕu tè quan t©m hµng ®Çu cña ng­êi tiªu dïng. Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, s¶n phÈm may mÆc cña c¸c nh·n hiÖ tªn tuæi hoÆc chØ míi nnæi lªn nh­: may10, may ViÖt TiÕn, may Thµnh C«ng, may Nhµ BÌ... d· dÇn thay thÕ hµng nhËp khÈu Hång K«ng, Trung Quèc, Hµn Quèc...Ng­êi tiªu dïng ®· nhËn thÊy hµng may mÆc néi ®Þa cã mÉu m· ngµy cµng phong phó vµ chÊt l­îng kh«ng thua hµng ngo¹i. §¬n cö mét chiÕc quÇn kaki víi th­¬ng hiÖu quen thuéc gi¸ tõ 70.000§ ®Õn 130.000§ ( cã c«ng ty b¶o hµnh cho s¶n phÈm cña m×nh tõ 6 ®Õn 12 th¸ng) ®· thi tr­êng chÊp nhËn tiªu dïng so víi hµng nhËp cã gi¸ trªn 200.000§ vµ kh«ng râ xuÊt xø. H×nh ¶nh ng­êi tiªu dïng chen chóc nhau trong mét cöa hiÖu thêi trang ViÖt Nam víi hµng tr¨m mÉu m· hîp thêi trang, phï hîp theo mïa vµ gi¸ c¶ còng thËt phï hîp, trong khi c¸c shop quÇn ¸o thêi trang ngo¹i nhËp th× rÊt v¾ng kh¸ch...v× gi¸ ""trªn trêi " vµ mÉu m· th× lh«ng cßn xa l¹ n÷a. Cã ®­îc c¸c thµnh qu¶ trªn lµ do c¸c doanh nghiÖp n­íc ta ®· x¸c ®Þnh ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ ngµy cµng ®¸p øng tèt h¬n c¸c nhu cÇu ®ã. T¹o thuËn lîi ®¸ng kÓ cho c¸c quyÕt ®Þnh mua cña ng­êi tiªu dïng. §ång thêi, ®Ó thu hót nhiÒu kh¸ch hµng h¬n vÒ phÝa m×nh c¸c doang nghiÖp ®· cã c¸c h×nh thøc thanh to¸n linh ho¹t nh­ thanh to¸n b»ng sÐc, thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n, tr¶ chËm...hay thùc hiÖn chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ hoÆc tÆng th­ëng cho nh÷ng ng­êi mua víi sè l­îng lín hoÆc tr¶ tiÒn ngay. Víi nhiÒu h×nh thøc vµ chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó thu hót kh¸ch hµng cña c¸c c«ng ty may, kh¸ch hµng ngµy cµng cã vÞ thÕ cao h¬n vµ ®­îc tho¶ m·n ngµy cµng tèt h¬n c¸c nhu cÇu, mong muèn cña m×nh. Mèi ®e do¹ thay thÕ cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ. §©y lµ nh©n tè cuèi cïng ¶nh h­ëng ®Ðn sù c¹nh tranh trong néi bé ngµnh theo ph­¬ng ph¸p n¨n lùc l­îng cña gi¸o s­ Michael Porter. Trong x· héi nhu cÇu may s¾m cña con ng­êi lu«n lu«n tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §ã lµ nhu cÇu bËc mét thiÕt yÕu vµ quan träng nhÊt ®èi víi con ng­êi ( theo häc thuyÕt Marshall). Kh«ng gièng nh­ c¸c ngµnh kh¸c, nÕu thiÕu s¶n phÈm nµy th× cã thÓ dïng s¶n phÈm kh¸c thay thÕ mµ kh«ng ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn lîi Ých cña ng­êi sö dông, vÝ dô cµ phª vµ chÌ lµ hai s¶n phÈm thay thÕ... cña ngµnh n«ng nghiÖp, c¸c s¶n phÈm thay thÕ nlu«n t¹o ra sù c¹nh tranh m·nh liÖt víi c¸c s¶n phÈm trong ngµnh. Ngµnh may mÆc gÇn nh­ kh«ng cã ngµnh s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm thay thÕ. X· héi ph¸t triÓn, nhu cÇu may s¾m thay ®æi, h×nh thóc vµ chÊt l­îng cña hµng may mÆc cã sù thay ®æi nh­ng chØ lµ thay ®æi qui m« vµ c¸ch thøc ho¹t ®éng vµ vÉn kh«ng cã s¶n phÈm thay thÕ. S¶n phÈm thay thÕ kh«ng cã s½n v× thÕ mèi ®e do¹ cña c¸c s¶n phÈm kh«ng cao vµ do vËy sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh sÏ bÞ gi¶m ®i. PhÇn ba : Ph­¬ng h­íng vµ biÖn ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ngµnh may mÆc. I. Nh÷ng quan ®iÓm chÝnh. 1. CÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c mèi quan hÖ liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp may mÆc. HiÖn nay, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh may mÆc kÐm còng b¾t nguån tõ viÖc ch­a thùc hiÖn mèi liªn kÕt nµy. 2. §èi víi hµng may mÆc xuÊt khÈu, ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc to lín, ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ph¸t triÓn toµn ngµnh giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2020, ngµnh may mÆc n­íc ta cÇn thùc hiÖn nhiÒu gi¶i ph¸p quan träng, cô thÓ cã tÝnh chÊt ®Þnh h­íng ph­¬ng ph¸p vµ chiÕn l­îc. 3. Kh«ng ngõng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh may mÆc b»ng c¸ch n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng. 4 .§Êt n­íc ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn, ngµnh may mÆc ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi tiÕn tr×nh ®ã. V× vËy n©ng cao søc c¹nh tranh cho ngµnh trong thêi k× héi nhËp ®ßi hái ph¶i cã c¸c ph­¬ng h­íng vµ ®­êng lèi cô thÓ. Nh­ vËy, n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c ph­¬ng h­íng ®Ò ra. Thùc hiÖn c¸c ph­¬ng h­íng nµy, nhiÖm vô chÝnh lµ c¸c doanh nghiÖp ngµnh may mÆc, bªn c¹nh ®ã lµ sù ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý cña Nhµ n­íc th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­, ph¸t triÓn cïng víi sù tham gia liªn kÕt cña nhiÒu ngµnh cã liªn quan trong ®ã ®Æc biÖt ph¶i kÓ ®Õn c¸c ngµnh cung øng nguyªn vËt liÖu, c¸c c¬ quan ®µo t¹o, c¸c viÖn nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn.... II. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ. 1. Gi¶i ph¸p vÒ c¸c mèi quan hÖ liªn kÕt. 1.1. Mèi quan hÖ liªn kÕt dÖt- may. HiÖn nay, v¶i chóng ta ®Öt ra kh«ng ®¶m b¶o ®­îc cho may xuÊt khÈu; 90% l­îng v¶i dïng cho may xuÊt khÈu ( theo c¶ h×nh thøc gia c«ng vµ mua nguyªn liÖu b¸n thµnh phÈm) ®Òu ph¶i nhËp khÈu. Nguyªn nh©n lµ c¸c doanh nghiÖp may kh«ng muèn dïng hµng néi mµ thùc tÕ lµ ®· cã nhiÒu hîp ®ång ®­äc ký kÕt víi kh¸ch hµng n­íc ngoµi, v¶i do ngµnh dÖt s¶n xuÊt thö, ®em chµo hµng ®· cã kÕt qu¶, song khi ®i vµo s¶n xuÊt ®¹i trµ th× chÊt l­îng kh«ng æn ®Þnh, buéc kh¸ch hµng ph¶i huû hîp ®ång. Liªn kÕt dÖt may nÕu kh«ng ®­îc thùc hiÖn sÏ mÊt ®i mét nguån lùc to lín trong n­íc phôc vô cho xuÊt khÈu. §Æc biÖt khi thÞ tr­êng Mü ®­îc khai th«ng ( thÞ tr­êng nµy chØ nhËp khÈu hµng FOB ) th× vÊn ®Ò liªn kÕt dÖt may cµng trë nªn cÊp thiÕt h¬n vµ nÕu kh«ng sím ®­îc gi¶i quyÕt, chóng ta sÏ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó x©m nhËp thÞ tr­êng réng lín nµy. 1.2. Mèi liªn kÕt trong ngµnh may mÆc: CÇn thùc hiÖn h×nh thøc liªn kÕt vÖ tinh trong ®ã doanh nghiÖp quèc doanh lµ chñ ®¹o, víi t­ c¸ch lµ doanh nghiÖp mÑ, c¸c doanh nghiÖp ë ®Þa ph­¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c lµ c¸c doanh nghiÖp vÖ tinh, doanh nghiÖp con. 1.3. Mèi liªn hÖ gi÷a c¸c doanh nghiÖp may mÆc víi c¸c c¬ quan ®µo t¹o, nghiªn cøu khoa häc vµ cung cÊp th«ng tin , víi môc ®Ých: ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng, nghiªn cøu thÞ tr­êng, ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc s¶n phÈm vµ gi¸ c¶, nghiªn cøu vËn hµnh, ®Çu t­ vµ ®æi míi m¸y mãc, trang thiÕt bÞ., cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c, kÞp thêi. 2. C¸c gi¶i ph¸p vÒ viÖc t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho hµng may mÆc xuÊt khÈu. 2.1. Cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu: §Ó c¸c doanh nghiÖp may mÆc gi÷ v÷ng thÞ tr­êng truyÒn thèng ®ång thêi t×m kiÕm vµ x©m nhËp thÞ tr­êng míi, cÇn chó träng c¸c biÖn ph¸p cô thÓ sau: * Nhµ n­íc hç trî cho c¸c doanh nghiÖp trong c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng. Ngoµi phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam, cÇn cã mét trung t©m giao dÞch xuÊt khÈu hµng may mÆc ®¶m nhiÖm chøc n¨ng t×m kiÕm thÞ tr­êng, m«i giíi, giíi thiÖu s¶n phÈmmay mÆc ViÖt Nam víi kh¸ch hµng quèc tÕ, thu thËp, xö lý c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, vÒ kh¸ch hµng mét c¸ch kÞp thêi, kh¶o s¸t thùc tÕ thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp cÇn x©m nhËp vµo thÞ tr­êng míi vµ cñng cè thi tr­êng hiÖn cã. §èi víi thÞ tr­êng trong n­íc, cÇn x©y dùng m¹ng l­íi tiªu thô vµ c¸c siªu thÞ hµng may mÆc, tham gia héi chî triÓn l·m. ThiÕt lËp quy chÕ më chi nh¸nh kinh doanh ë n­íc ngoµi vµ ®ãng gãp c¸c kho¶n phÝ. * KhÈn tr­¬ng tham gia hÖ thèng "Th«ng tin ngµnh dÖt may Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng" cña 7 n­ëctong khu vùc Ch©u ¸ ®Ó tiÕt kiÖm tèi ®a chi phÝ vÒ thêi gian, tiÒn cña trong c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng. 2.2. Thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­. C«ng ty tµi chÝnh ngµnh may mÆc cÇnph¸t huy vai trß b»ng c¸ch thay mÆt cho tËp ®oµn c¸c doanh nghiÖp may mÆc trong n­íc ®Ó huy ®éng vèn, sau ®ã hç trî cho c¸c doanh nghiÖp riªng lÎ. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp , ph¶i ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ®Ó huy ®éng vèn trong n­íc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. §ång thêi ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ngµnh may nh­ ®Çu t­ trùc tiÕp, ®Çu t­ gi¸n tiÕp ( qua chøng kho¸n ), liªn doanh, liªn kÕt. Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc c¶i tiÕn m«i tr­êng ph¸p lý vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc hµnh chÝnh, ®Çu t­ vµo nh÷ng mÆt hµng träng ®iÓm, æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng c¶ vÒ chÊt l­îng còng nh­ thÞ tr­êng. 2.3. N©ng cao hiÖu qu¶ gia c«ng xuÊt khÈu, tõng b­íc t¹o tiÒn ®Ò chuyÓn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp, gi¶m tû träng gia c«ng vµ xuÊt khÈu sang n­íc thø ba. Trong thêi gian tíi, ViÖt Nam vÉn sÏ tiÕp tôc thùc hiÖn gia c«ng hµng xuÊt khÈu ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm, tõng b­íc kh¾c phôc ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt l¹c hËu. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng gia c«ng. c¸c doanh nghiÖp cÇn më réng gia c«ng cho c¸c hµngmíi, sang c¸c thÞ tr­êng míi. Tr¸nh tËp trung vµo gia c«ng cho mét mÆt hµng cho mét thÞ tr­êng®Ô dÉn ®Õn bÞ Ðp gi¸, lÖ thuéc.Trong ho¹t ®éng gia c«ng, phÝa ViÖt Nam cÇn giµnh quyÒn tù cung cÊp nguyªn liÖu, quyÒn ®­îc g¾n nh·n m¸c vµ ®Þa ®iÓm gia c«ng trªn s¶n phÈm ®Ó tõng b­ícgióp kh¸ch hµng lµm quen víi s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh gia c«ng xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ®ång thêi ph¶i chuÈn bÞ cho xuÊt khÈu trùc tiÕp, häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý, s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®èi t¸c. Gi¶m tû trânguÊt khÈu gi¸n tiÕp qua n­íc thø ba lµ mét biÖn ph¸p quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu hµng may mÆc. Muèn vËy, c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i tù m×nh n©ng cao uy tÝn, chÊt l­îng s¶n phÈm. ®ång thêi thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ ®¨ng kÝ nh·n hiÖu th­¬ng m¹i cña hµng ho¸. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ngµnh t¹o mèt ë ViÖt Nam b»ng viÖc hç trî cho c¸c nh©n tµi trong nghµnh ra n­íc ngoµi du häc. 2.4. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Yªu cÇu ®Çu tiªn ®Ó cã thÓ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm lµ kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cô thÓ lµ: - Kh«ng ngõng øng dông c¸c thiÕt bÞ khoa häc kÜ thuËt míi, hiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ cho nghµnh may ®Ó tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, gi÷ ch÷ tÝn víi kh¸ch hµng. - KiÓm tra cÆt chÏ nguån nguyªn phô liÖu ®Çu vµo, t¹o b¹n hµng cung cÊp nguyªn v¹t lÖu ®óng thêi h¹n vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng. - Tu©n thñ nghiªm ngÆt yªu cÇu cña bªn ®Æt hµng vÒnguyªn liÖu, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu chuÈn kÜ thuËt, quy tr×nh kiÓm tra chÊt tr­íc khi xuÊt khÈu qua hÖ thèng kiÓm tra b¾t buéc. - §¶m b¶o yªu cÇu giao hµng b»ng c¸ch ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc xuÊt nhËp khÈu, chñ ®éng trong vËn chuyÓn vµ bèc xÕp hang ho¸. HiÖn nay, hµng ho¸ cña n­íc ta t¹i thÞ tr­êng MÜ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cao do c¸c doanh nghiÖp cña ta giao hµng ®óng thêi h¹n. - Nhµ n­íc cã thÓ hç trî tÝn dông cho doanh nghiÖp b»ng c¸ch kÐo dµi thêi gian hoµn vèn ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm n©ng cao søc canh tranh b»ng gi¸. 2.5. Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu. - Trt­íc hÕt cÇn ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc nhËp nguyªn vËt liÖu, h¶ng mÉu, b¶n vÏ. Ngµnh may mÆc cÇn ®­îc h­ëng chÕ ®é thuÕ quan ­u ®·i hîp lý, chÝnh s¸ch th­ëng ®¹i lý, cÇn cã chÕ ®é trî cÊp gi¸ tho¶ ®¸ngcho c¸c doah nghiÖp vµ thÞ tr­êng MÜ. - Trong bèi c¶nh thÞ tr­êng tiªu thô truÒn thèng gÆp nhiÒu khã kh¨n, Nhµ n­íc cÇn sö dông quü th­ëng xuÊt khÈu ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp t¨ng tû lÖ xuÊt khÈu. H¬n ÷a Nhµ n­íc cÇn hç trî cô thÓ cho c¸c doanh nghiÖpt×m kiÕm vµ khai th¸c c¸c thÞ tr­êng hoµn toµn míi nh­ thÞ tr­êng Trung §«ng nh­ cÊp tÝn dông dµi h¹n, l·i xuÊt thÊp. C¸c doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu quy chÕ tÝn dông xuÊt khÈu vµo MÜ, chÕ ®é ­u ®·i phæ cËp ®Ó khai th¸c nguån vèn nµy mua s¾m nguyªn vËt liÖu. §Ó ®èi phã víi sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng nh­ng khèc liÖt nµy, víi t­ c¸ch lµ thµnh viªn cña c¸c tæ chøc thÕ giíi, Nhµ n­íc ViÖt Nam cïng víi ngµnh may mÆc ph¶i thùc hiÖn méy c¸ch nhanh chãng vµ ®ång bé c¸c hÖ thèng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p vÒ qu¶n lý vµ s¶n xuÊt nh»m n©ng cao kh¨ n¨ng c¹nh tranh cña hµng may mÆc trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. 3. C¸c biÖn ph¸p vÒ n©ng cao kh¨ n¨ng c¹nh tranh chung cña ngµnh may mÆc. 3.1. T¨ng c­êng vµ n©ng cao chÊt l­îng cña c«ng t¸c ngiªn cøu thÞ tr­êng, chó ý c¶ thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc thÞ tr­êng hiÖn cã vµ thÞ tr­êng t×mm n¨ng cña ngµnh may mÆc ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó lùa chän vµ t×m ra nh÷ng ng¸ch thÞ tr­¬ng xuÊt khÈu mµ ViÖt Nam cã nh÷ng lîi thÕ nhÊt ®Þnh trong c¹nh tranh ë c¸c khu vùc thÞ tr­êng nªu trªn. §èi víi thÞ tr­êng trong n­íc cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn thÞ tr­êng vïng s©u, vïng xa. c¸c ®èi t­îng cã møc thu nhËp vµ nhu cÇu cô thÓ kh¸c nhau vÒ hµng may mÆc nh­ häc sinh, c«ng nh©n. KÕt hîp gi÷a nghiªn cøu mÉu mèt giíi thiÖu , s¶n xuÊt vµ h­íng dÉn tiªu dïng. - X©y dùng chiÕn l­îc s¶n phÈm ®óng ®¾n cho tõng s¶n phÈm may mÆc, x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng s¶n phÈm mòi nhän vµ cã thÕ m¹nh trong c¹nh tranh ë tõng thÞ tr­êng vµ cña moâi doanh nghiÖp. §a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng s¶n phÈm may ®Ó ddaps øng nhu cÇu tèi ®a trong n­íc vÒ hµng may mÆc. - Khai th¸c vµ huy ®éng mäi nguån vèn ®Ó tËp trung ®Çu t­ vµ n©ng cao n¨ng lùc hiÖn ®¹i ho¸ tr×nh ®é c«ng nghÖ, thiÕt bÞ cho c¸c doanh nghiÖp may mÆc. T¨ng c­êng ®Çu t­ cho ho¹t ®éng nghiªn cøu thiÕt kÕ mÉu m· s¶n phÈm, nghiªn cøu thêi trang, qu¶ng b¸ c¸c s¶n phÈm míi ®Ó hµng may mÆc nhanh chãng®¸p øng ®­îc thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng trong n­íc vµg xuÊt khÈu. - Hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­, gi¶m thuÕ ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. §æi míi trang thiÕt bÞ ë c¸c nhµ m¸y ®· qu¸ l¹c hËu. - Gi¶m thuÕ c¸c lo¹i nguyªn pphô liÖu nhËp khÈu phôc vô cho ngµnh may trong n­íc. Ngµnh may mÆc lµ ngµnh kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ chñ yÕu v× v©y cÇn gi¶m thuÕ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ cho c¸c s¶n phÈm may mÆc. - §µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt cho ngµnh may ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò lao ®éng, c¸n bé qu¶n lý vµ c¸n bé kü thuËt. Trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch chÕ ®é tiÒn l­¬ng vµo nh÷ng n¨m tíi Nhµ n­íc cÇn söa ®æi møc l­¬ng vµ hÑe sè ®éc h¹i quy ®Þnh cho ngµnh may mÆc. §©y còng lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp cã nhiÒu ®éc h¹i vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ®èi víi ng­êi lao ®éng, ®Æc biÖt lµ lao ®éng n÷ dÓ khyÕn khÝch ng­êi lao ®éngyªn t©m lµm viÖc trong ngµnh. - Cñng cè vµ ph¸t huy vai trß cña tæng c«ng ty, nh»m tæ chøc mèi quan hÖ liªn kÕt kinh tÕ vµ ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô cña c¸c doanh nghiÖp ngµnh may mÆc. N©ng cao søc c¹nh tranh tæng thÓ c¸c doanh nghiÖp may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ vµ trong n­íc. - T¹o m«i tr­êng ®Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp dÖt may c¹nh tranh lµnh m¹nh, khuyÕn khÝch ®æi míi c«ng nghÖ hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, c¶i tiÕn qu¶n lý gi¶m chi phÝ s¶n phÈm s¶ xuÊt c¸ biÖt. - KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®¨ng ký tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng theo tiªu chuÈn ISO 9002 nh»m nhanh chãng n©ng cao chÊt l­îng cña hµng may mÆc ViÖt Nam. - KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp may mÆc më v¨n phßng ®¹i diÖn, ®¹i lý ë n­íc ngoµi ®Ó ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng may mÆc. Ph¸t huy vai trß tÝch cùc cña c¸c c¬ quan th­¬ng vô, tham t¸n th­¬ng m¹i ë c¸c §¹i sø qu¸n ViÖt nam t¹i c¸c n­íc trong viÖc t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cho ngµnh may mÆc n­íc ta trong trêi gian tíi. 4. Gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao n¨ng lùc cña ngµnh dÖt may trong tiÕn tr×nh héi nhËp. §Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña hang may mÆc ViÖt Nam trong thêi kú héi nhËp cÇn n©ng cao kh¶ n¨ng cña tõng doanh nghiÖp bao g«mg: chÊt l­îng, gi¸, th­¬ng hiÖu, tiÕp thÞ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña toµn hÖ thèng. 4.1 VÒ chÊt l­îng: §©y lµ yÕu tè chÝnh vµ ®iÓm m¹nh chÝnh lµm cho hµng may mÆc ViÖt Nam t¨ng tÝnh c¹nh tranh nh­ hiÖn nay. VÊn ®Ò lµ chÊt l­îng ph¶i tèt h¬n ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm may mÆc. §¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm tèt h¬n chØ cã thÓ thùc hiÖn bëi chÝnh b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp b»ng c¸ch ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi thiÕt bÞ t¨ng kh¶ n¨ng tù ®éng ho¸ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kÕt hîp víi viÖc ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng theo tiªu chuÈn ISO9000. HiÖn nay theo thèng kª cña c¸c chuyªn gia ngµnh may ®½ ®æi míi ®­îc kho¶ng 90- 95 % sè thiÕt bÞ, kh¶ n¨ng tù ®éng ho¸ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chØ ë møc trung b×nh. C«ng nghÖ c¾t may vµ n¨ng lùc thiÕt kÕ thêi trang cßn qu¸ yÕu. Do vËy, viÖc ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn nµy nh×n chung lµ cÇn thiÕt. 4.2. VÒ yÕu tè gi¸: §©y lµ yÕu tè h¹n chÕ cña hµng may mÆc n­íc ta. Gi¸ cña chóng ta th­êng cao h¬n gi¸ cña c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c n­íc trong khu vùc kho¶ng 10-15% , ®Æc biÖt so víi hµng Trung Quèc. §Ó gi¶m gi¸, c¸c nhµ s¶n xuÊt cÇn tiÕn hµnh c¶i tiÕn hÖ thèng qu¶n lý, tæ chøc d©y chuyÒn s¶n xuÊt, tæ chøc c«ng viÖc huÊn luyÖn n©ng cao tay nghÒ, n©ng cao kh¨ n¨ng vËn hµnh vµ xö lý c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng nh»m t¨ng nhanh n¨ng suÊt lao ®éng. §ång thêi c¸c doanh nghiÖp cÇn quan t©m ¸p dông mäi biÖn ph¸p ®Ó tiÕt kiÖm c¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. HiÖn cã nh÷ng l·ng phÝ mµ chóng ta Ýt ®Ó ý tíi ®ã lµ l·ng phÝ thêi gian vµ l·ng phÝ søc ng­êi. 4.3. YÕu tè " nghÖ thuËt b¸n hµng." Quy luËt ®· chØ ra r»ng: s¶n xuÊt cÇn ®­îc thùc hiÖn t¹i khu vùc cã lao ®éng rÎ, cã h¹ tÇng c¬ së tèt vµ cã nguån nguyªn liÖu dåi dµo. Cßn th­¬ng m¹i cÇn d­îc tiÕn hµnh t¹i c¸c khu vùc " giµu ", cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy tù b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp cÇn sím x©y dùng ®éi ngò b¸n hµng vµ tiÕp thÞ cã kü n¨ng cao vµ thiÕt lËp kªnh ph©n phèi trong c¶ n­íc. §èi víi thÞ tr­êng khu vùc vµ toµn cÇu, nÕu doanh nghiÖp ch­a lµm ®­îc th× cÇn sù hîp lùc cña mét sè doanh nghiÖp víi nhau ®Ó cã mÆt th­oõng trùc t¹i c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng. 4.4. Uy tÝn cña th­¬ng hiÖu s¶n phÈm: ngµy cµng trë nªn quan träng. Cïng mét møc chÊt l­îng nh­ng s¶n phÈm cã th­¬ng hiÖu uy tÝn ®­îc nhiÒu ng­êi biÕt ®Õn cã thÓ bans gi¸ cao h¬n hµng chuch lÇn. Xu thÕ héi nhËp ATC/WTO cßn yªu cÇu cao h¬n cho th­¬ng hiÖu doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp ph¶i xø lý vµ qu¶n lý m«i tr­êng theo tiªu chuÈn ISO- 1400 vµ cã tr¸ch nhiÖm víi x· héi víi ng­êi lao ®éng theo tiªu chuÈn SA- 8000. 4.5. VÒ biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña toµn hÖ thèng. - ViÖt Nam cÇn kÝ kÕt c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng vÒ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc vµ tæ chøc quèc tÕ ®Æc biÖt trªn lÜnh vùc may mÆc. - HÖ thèngc¸c viÖn ngiªn cøu vµ tr­êng ®µo t¹o chuyªn ngµnh may mÆccÇn ®­îc ®Çu t­ ®Ó cã thÓ yÓm trî cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc x©y d­ng chiÕn l­îc s¶n phÈm, chuyÓn giao hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ vµ cung cÊp ®éi ngò c¸n bé qu¶n trÞ kinh doanh vµ qu¶n lý kü thuËt cã n¨ng lùc ngang tÇm víi c¸c n­íc trong khu vùc. - C¬ chÕ qu¶n lý DNNN cÇn ®­îc ®æi míi theo m« h×nh qu¶n lý tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu hµnh trong c¸c doanh nghiÖp may mÆc. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña doanh nghiÖp trong tiÕn tr×nh héi nhËp. Doanh nghiÖp lµ chñ thÓ chÝnh cña q¸u tr×nh nµy. Tuy nhiªn vai trß cña Nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ còng hÕt søc quan träng. Nªn ch¨ng vÒ mÆt qu¶n lý vÜ m« , cÇn cã mét v¨n phßng ph¸t triÓn quèc gia vÒ ph¸t triÓn ngµnh may mÆc nh»m nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ ®Ò xuÊt víi chÝnh phñ ¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch phï hîp t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngµnh may mÆc ph¸t triÓn trong tõng giai ®o¹n. Tham gia c¸c diÔn ®µn dÖt may khu vùc vµ quèc tÕ, ®Êu tranh ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng cã lîi cho ngµnh may ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. KÕt luËn: Qua ph©n tÝch møc ®é c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ngµnh may mÆc b»ng m« h×nh n¨m lùc l­îng , ta thÊy ngµnh may mÆc n­íc ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn nhanh chãng vµ sù c¹nh tranh trong n«Þ bé ngµnh lµ t­¬ng ®èi gay g¾t. Sù c¹nh tranh nµy chÞu sù t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè mµ b¶n th©n mçi yÕu tè l¹i chÞu sù t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè kh¸c. Do vËy, ®Ó cã thÓ tån t¹i ®­îc trong m«i tr­êng nh­ vËy ®ßi hái mçi doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn ®æi míi ®Ó b¾t kÞp víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi, ®æi míi vÒ c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ m¸y mãc, ®iÒu kiÖn lµm viÖc, chÕ ®é qu¶n lý... nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m thu hót kh¸ch hµng. tuy nhiªn, ngµnh may mÆc víi nhiÒu tiÒm n¨ng ch­a khai th¸c hÕt ®ang lµ thÞ tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn víi c¸c nhµ ®Çu t­, nh÷ng nhµ doanh nghiÖp. Víi sù cè g¾ng hÕt m×nh cïng víi sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o Ph¹m V¨n Minh vµ c¸c b¹n cïng líp nh­ng víi kh¶ n¨ng thùc tÕ cßn Ýt vµ tr×nh ®é cßn h¹n hÑp bµi viÕt nµy ch¾c ch¾n vÉn cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o cïng toµn thÓ c¸c b¹n ®Ó bµi viÕt ®­îc hoµn chØnh. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Hµ Néi, ngµy 30 th¸ng 11 n¨m 2002