Đề tài Thực trạng cổ phần hoá - Những kết quả tích cực và những khó khăn cần tháo gỡ

ng doanh nghiÖp chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇnNhê ®ã tèc ®é Cæ phÇn ho¸ ®· t¨ng lªn râ rÖt. KÓ tõ khi NghÞ ®Þnh 28/CP ®­îc ban hµnh ®Õn hÕt th¸ng 5/1998 ®· cã 25 doanh nghiÖp Nhµ n­íc chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn. Nh­ vËy tÝnh gép tõ n¨m 1992 ®Õn th¸ng 5/1998 c¶ n­íc ®· cã 30 doanh nghiÖp ®· hoµn thµnh cæ phÇn ho¸ víi sè vèn ®iÒu lÖ ban ®Çu lµ: 281 tû ®ång ( b×nh qu©n 9,6 tû ®ång/c«ng ty) vµ gÇn 6000 lao ®éng. Kh«ng chØ t¨ng lªn vÒ sè l­îng, diÖn CPH còng ®· më réng h¬n, ®· cã 3 Bé vµ 9 TØnh, Thµnh phè cã doanh nghiÖp CPH. Trong sè c¸c doanh nghiÖp ®· CPH , cã 12 doanh nghiÖp ®· ho¹t ®éng tõ mét n¨m trë lªn theo LuËt c«ng ty. Nh÷ng doanh nghiÖp tr­íc khi cæ phÇn ho¸ gÆp khã kh¨n, nh­ xÝ nghiÖp Méc Hµ néi, xÝ nghiÖp §ãng tµu thuyÒn B×nh §Þnh, xÝ nghiÖp Giµy HiÖp An, mÆc dï kh«ng ®­îc Nhµ n­íc hç trî vèn, nh­ng ®· cè g¾ng kh¾c phôc khã kh¨n vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt-kinh doanh liªn tôc hµng n¨m. §Ó hç trî cho c«ng t¸c Cæ phÇn ho¸, trong thêi gian nµy, c¸c cÊp c¸c ngµnh ®· triÓn khai viÖc cñng cè tæ chøc, bæ sung thµnh viªn vµo Ban chØ ®¹o Cæ phÇn ho¸ ë ®Þa ph­¬ng vµ thµnh lËp c¸c ban chØ ®¹o Cæ phÇn ho¸ ChÝnh phñ, trung ­¬ng §¶ng, Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam. 1.3.Giai ®o¹n ®Èy m¹nh Cæ phÇn ho¸ (tõ 29/6/1998 ®Õn nay) Trong giai ®o¹n nµy, nhê nh÷ng chuyÓn biÕn thuËn lîi vÒ c¬ së ph¸p lý mµ næi bËt lµ sù ra ®êi cña NghÞ ®Þnh 44/CP ngµy 29/6/1998 vµ viÖc thµnh lËp Ban ®æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp TW, con sè c¸c doanh nghiÖp Cæ phÇn ho¸ ®· t¨ng nhanh so víi c¸c thêi kú tr­íc. Sau h¬n 2 n¨m thùc hiÖn Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc theo NghÞ ®Þnh sè 44/CP, tõ th¸ng 6/1998 ®Õn hÕt th¸ng 8/2000 c¶ n­íc ®· cæ phÇn ho¸ 430 doanh nghiÖp ®­a tæng sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®· thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ lªn 460 doanh nghiÖp. Trong sè nh÷ng doanh nghiÖp ®· Cæ phÇn ho¸, nh÷ng doanh nghiÖp thuéc lÜnh vùc C«ng nghiÖp vµ X©y dùng chiÕm kho¶ng 44,2%; DÞch vô th­¬ng m¹i chiÕm 39,2%; Giao th«ng vËn t¶i chiÕm 9,5%; N«ng nghiÖp chiÕm 4,1% vµ thuû s¶n chiÕm 2%. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®· Cæ phÇn ho¸ ®Òu t­¬ng ®èi nhá, nh÷ng c«ng ty cã tæng sè vèn lín h¬n 10 tû ®ång chiÕm kho¶ng 12%, trong khi c¸c doanh nghiÖp cã vèn nhá h¬n 5 tû ®ång chiÕm ®Õn h¬n 50%. Vèn trung b×nh cña c¸c doanh nghiÖp ®· Cæ phÇn ho¸ chØ vµo kho¶ng 3,1 tû ®ång. §a sè c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn Cæ phÇn ho¸ theo h×nh thøc thø 2 nghÜa lµ b¸n mét phÇn gi¸ trÞ vèn cña Nhµ n­íc n¾m gi÷ trong doanh nghiÖp. TÝnh tíi thêi ®iÓm 31/12/1999, trong sè c¸c ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn Cæ phÇn ho¸ , Hµ Néi lµ thµnh phè cã sè doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ nhiÒu nhÊt, gåm 70 doanh nghiÖp trong tæng sè 210 doanh nghiÖp thuéc c¸c tØnh, thµnh phè thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, tiÕp theo lµ TP Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng, Nam §Þnh vµ Thanh Ho¸. C¸c doanh nghiÖp sau khi chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn ®Òu ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cao h¬n vÒ nhiÒu mÆt, kÓ c¶ nh÷ng doanh nghiÖp míi Cæ phÇn ho¸. Mét sè doanh nghiÖp tr­íc Cæ phÇn ho¸ gÆp nhiÒu khã kh¨n th× sau Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nµy ®· cã nh÷ng tiÕn bé râ rÖt, b¶o ®¶m viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. Nh­ vËy, trªn thùc tÕ, NghÞ ®Þnh 44/CP ®­îc ban hµnh ®· t¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý kh¸ th«ng tho¸ng, khuyÕn khÝch c¶ doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng tham gia cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc . Tuy nhiªn, tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ trong thêi gian qua cßn chËm so víi yªu cÇu s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc. S¸u th¸ng cuèi n¨m 1998, kÕ ho¹ch ®Æt ra lµ Cæ phÇn ho¸ 150 doanh nghiÖp, thùc hiÖn chØ lµ 100 doanh nghiÖp ®­îc Cæ phÇn ho¸ (®¹t 66,6%). N¨m 1999, kÕ ho¹ch ®Æt ra lµ Cæ phÇn ho¸ 450 doanh nghiÖp, nh­ng chØ thùc hiÖn ®­îc 250 doanh nghiÖp (®¹t 55,5%). §Ó thùc hiÖn nhanh vµ cã hiÖu qu¶ c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc , ph¶i gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò, tõ nhËn thøc t­ tuëng, c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Õn tæ chøc thùc hiÖn, tõ doanh nghiÖp ®Õn c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. II/ Thùc tr¹ng Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc tõ n¨m 1992 ®Õn nay 2.1. Mét sè thµnh c«ng ban ®Çu mµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®em l¹i: * KÕt qu¶ cña cæ phÇn ho¸: §èi víi doanh nghiÖp: Nh×n chung, doanh nghiÖp lµ ®èi t­îng ®­îc lîi nhiÒu nhÊt tõ chÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp khi chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn ®Òu ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n tr­íc xÐt tæng thÓ trªn c¸c mÆt doanh thu, lîi nhuËn, nép ng©n s¸ch, tÝch luü vènNhiÒu doanh nghiÖp ®· tho¸t ra khái t×nh tr¹ng nî nÇn, ph¸ s¶n, kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ do c¬ chÕ qu¶n lý cò nh­ n¹n tham nhòng, l·ng phÝ trong s¶n xuÊt, sù thiÕu tr¸ch nhiÖm trong lao ®éng, qu¶n lý tr× trÖ, yÕu kÐm KÕt qu¶ ho¹t ®éng cña 15 doanh nghiÖp ®· ®­îc Cæ phÇn ho¸ tr­íc n¨m 1998 lµ rÊt kh¶ quan. Nh÷ng lîi Ých mµ Cæ phÇn ho¸ mang l¹i cho doanh nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ qua nh÷ng con sè sau: B¸o c¸o ho¹t ®éng n¨m 1999 cña 20 doanh nghiÖp ®· Cæ phÇn ho¸ cã thêi gian ho¹t ®éng trªn 1 n¨m còng cho thÊy nh÷ng sè liÖu rÊt kh¶ quan, cô thÓ nh­ sau: Doanh thu t¨ng b×nh qu©n gÇn 2 lÇn: §iÓn h×nh c«ng ty cæ phÇn C¬ ®iÖn l¹nh n¨m 1999 ®¹t 178 tû ®ång, gÊp gÇn 4 lÇn so víi tr­íc khi Cæ phÇn ho¸ ; c«ng ty cæ phÇn b«ng B¹ch TuyÕt n¨m 1999 ®¹t 86 tû ®ång, gÊp 1,5 lÇn so víi tr­íc khi Cæ phÇn ho¸... Lîi nhuËn t¨ng b×nh qu©n h¬n 2 lÇn, cæ tøc b×nh qu©n ®¹t 1-2%/th¸ng. Vèn t¨ng gÇn 2,5 lÇn (bao gåm c¶ tÝch luü tõ lîi nhuËn vµ thu hót thªm vèn ®Çu t­ tõ bªn ngoµi) : Næi bËt lµ c«ng ty cæ phÇn chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu Long An vèn t¨ng 5 lÇn; c«ng ty cæ phÇn ViÖt Phong vèn t¨ng 2,4 lÇn Ngoµi nh÷ng lîi Ých kinh tÕ kÓ trªn, khi Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc cßn cã thªm nh÷ng lîi Ých kh¸c gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc n¨ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh: w Thø nhÊt: N¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp t¨ng lªn nhê ®­îc bæ sung nguån vèn l­u ®éng vµ ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ. VÒ nguyªn t¾c, tÊt c¶ sè tiÒn b¸n cæ phiÕu, sau khi trõ ®i c¸c chi phÝ sÏ ®­îc ®iÒu chuyÓn ®Ó bæ sung vèn, më réng s¶n xuÊt kinh doanh. w Thø hai: Doanh nghiÖp cã quyÒn chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh. Sù chuyÓn ®æi nµy ®· h¹n chÕ thÊp nhÊt nh÷ng can thiÖp th« b¹o, phi kinh tÕ cña c¸c c¬ quan c«ng quyÒn, h¹n chÕ c¸c chØ ®¹o vèn cã cña mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc . w Thø ba: Doanh nghiÖp ®· cã ®­îc mét c¸ch qu¶n lý míi mang tÝnh d©n chñ. Víi viÖc Cæ phÇn ho¸ , doanh nghiÖp ®· chuyÓn tõ doanh nghiÖp Nhµ n­íc sang c«ng ty cæ phÇn, còng cã nghÜa lµ x¸c ®Þnh vai trß chñ nh©n tËp thÓ. Héi ®ång qu¶n trÞ sÏ thùc sù lµm chñ c«ng ty víi ®éng lùc lîi nhuËn, v× lîi Ých cña c¸c cæ ®«ng (trong ®ã cã chÝnh m×nh), thay mÆt c¸c cæ ®«ng vµ ®­îc c¸c cæ ®«ng bÇu lªn chø kh«ng ph¶i ai kh¸c. §èi víi Nhµ n­íc: Lîi Ých ®Çu tiªn mµ Nhµ n­íc thu ®­îc tõ chÝnh s¸ch Cæ phÇn ho¸ lµ phÇn thuÕ thu ®­îc tõ c¸c c«ng ty cæ phÇn t¨ng h¬n so víi khi cßn lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc, tÊt c¶ c¸c c«ng ty Cæ phÇn ®Òu ®ãng thuÕ ®Çy ®ñ, n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc tõ 30-35%, nép ng©n s¸ch t¨ng b×nh qu©n 2 lÇn so víi tr­íc khi Cæ phÇn ho¸ : cô thÓ nh­ CTCP c¬ ®iÖn l¹nh t¨ng gÇn 3 lÇn, c«ng ty Cæ phÇn s¬n B¹ch TuyÕt t¨ng 2,7 lÇn Theo sè liÖu cña 17 c«ng ty cæ phÇn, Nhµ n­íc ®· thu ®­îc 377.244 triÖu ®ång tõ c¸c nguån sau: TiÒn thu vÒ b¸n cæ phÇn: 30.207 triÖu ®ång PhÇn lîi tøc cña Nhµ n­íc t¹i c¸c c«ng ty Cæ phÇn : 6.905 triÖu ®ång L·i tiÒn vay mua chÞu cæ phÇn cña CBCNV: 522 triÖu ®ång VÒ huy ®éng vèn: T¹i thêi ®iÓm Cæ phÇn ho¸ tr­íc 31/12/1999, 370 doanh nghiÖp Cæ phÇn ho¸ cã gi¸ trÞ phÇn vèn Nhµ n­íc lµ 1.349 tû ®ång, qua thùc hiÖn Cæ phÇn ho¸ ®· thu hót thªm 1.432 tû ®ång, ®ång thêi Nhµ n­íc còng ®· thu l¹i ®­îc 714 tû ®ång ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ gi¶i quyÕt mét sè chÝnh s¸ch cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp Nhµ n­íc thùc hiÖn Cæ phÇn hãa PhÇn vèn Nhµ n­íc t¹i c¸c doanh nghiÖp Cæ phÇn ho¸ khi x¸c ®Þnh l¹i, nh×n chung ®Òu t¨ng tõ 10-50% so víi gi¸ trÞ ghi trªn sæ s¸ch. Nh­ vËy, khi Cæ phÇn ho¸ vèn Nhµ n­íc kh«ng bÞ mÊt ®i, ®­îc b¶o toµn mµ cßn t¨ng thªm. Ngoµi nh÷ng lîi Ých trªn, tõ kÕt qu¶ cæ phÇn ho¸, hµng n¨m Nhµ n­íc kh«ng cßn tèn mét kho¶n ng©n s¸ch lín ®Ó bï ®¾p cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc thua lç, c¸n c©n thu chi cña Nhµ n­íc ®­îc c©n b»ng h¬n. HÖ thèng c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ®­îc hoµn chØnh vµ g¾n víi môc tiªu cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh c¬ chÕ t¹o chuyªn m«n ho¸ dÉn ®Õn sù thay ®æi vÒ tr×nh ®é qu¶n lý ®¹t møc cao. Nhµ n­íc cã ®iÒu kiÖn qu¶n lý nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch vÜ m«. Cæ phÇn ho¸ ®· ®Æt c¬ së cho thÞ tr­êng vèn ra ®êi b»ng viÖc ra m¾t Uû ban chøng kho¸n quèc gia vµ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n võa qua, lµm c¬ së ®Ó Nhµ n­íc kiÓm so¸t l¹m ph¸t. L­îng tiÒn l­u th«ng trong x· héi trong t­¬ng lai gÇn sÏ chuyÓn mét phÇn vµo thÞ tr­¬ng vèn, thùc hiÖn t¸i ®Çu t­ trªn diÖn réng hoÆc tËp trung vèn gi¶i quyÕt c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm cña Nhµ n­íc. §èi víi ng­êi lao ®éng: Cã thÓ nãi, nhê Cæ phÇn ho¸ mµ ng­êi lao ®éng ®· trë thµnh ng­êi chñ thùc sù cña doanh nghiÖp xÐt theo cæ phÇn mµ hä së h÷u. Qua Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc , tÊt c¶ ng­ßi lao ®éng trong doanh nghiÖp b»ng c¸c nguån vèn tù cã, quü phóc lîi cña doanh nghiÖp ®­îc ph©n bæ vµ c¶ vèn riªng cña c¸ nh©n, ®Òu cã thÓ tham gia mua cæ phÇn t¹i c«ng ty, xÝ nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸. Víi viÖc gãp vèn nµy, ng­êi lao ®éng , tõ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt ®Õn vÞ gi¸m ®èc, ®Òu cã thÓ trë thµnh ng­êi chñ thùc sù ®èi víi doanh nghiÖp, ®­îc tham gia trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vµo viÖc lËp ph­¬ng h­íng kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc kinh doanh cña doanh nghiÖp víi quyÕt t©m vµ ý chÝ chung lµ gÆt h¸i ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt, tèt nhÊt. Trong thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc Cæ phÇn ho¸ b¶o ®¶m viÖc lµm vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng æn ®Þnh vµ cã chiÒu h­íng t¨ng lªn. Do më réng s¶n xuÊt, sè lao ®éng ë c¸c doanh nghiÖp nµy t¨ng b×nh qu©n 12%. Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng lµm viÖc tai c¸c c«ng ty cæ phÇn t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m gÇn 20% (ch­a kÓ thu nhËp tõ cæ tøc). §iÓn h×nh trong n¨m 1999, ng­êi lao ®éng t¹i c«ng ty cæ phÇn ®¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn cã thu nhËp 4 triÖu ®ång/ng­êi/th¸ng b»ng gÇn 3 lÇn so víi tr­íc khi Cæ phÇn ho¸; c«ng ty cæ phÇn Ong mËt TP.HCM ®¹t 1,3 triÖu ®ång/ng­êi/th¸ng b»ng 2,6 lÇn so víi tr­íc khi Cæ phÇn ho¸ ViÖc ®Çu t­ vµo c¸c c«ng ty cæ phÇn, nãi chung ng­êi lao ®éng ®· thu ®­îc lîi tøc cao h¬n göi tiÕt kiÖm vµ vèn cña hä trong c«ng ty t¨ng gÊp 1,5-2 lÇn so víi lóc míi mua cæ phiÕu. Do l·i cao ®· bæ sung thªm vµo vèn, ®Õn nay gi¸ trÞ cæ phÇn ng­êi lao ®éng së h÷u b×nh qu©n t¨ng gÊp 2-3 lÇn, ®Æc biÖt cã nh÷ng c«ng ty t¨ng tíi 4-5 lÇn nh­ C«ng ty Cæ phÇn C¬ ®iÖn l¹nh vµ C«ng ty Cæ phÇn §¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn. Lµ chñ nh©n thùc sù trong C«ng ty Cæ phÇn , ng­ßi lao ®éng ®· n©ng cao tÝnh chñ ®éng, ý thøc kû luËt, tinh thÇn tù gi¸c, tiÕt kiÖm trong lao ®éng s¶n xuÊt, gãp phÇn lµm hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ngµy mét n©ng cao, mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho b¶n th©n m×nh, c«ng ty, Nhµ n­íc vµ x· héi. 2.2. §¸nh gi¸ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc b­íc ®Çu cña tiÕn tr×nh Cæ phÇn ho¸ : Víi nh÷ng kÕt qu¶ nªu trªn, chóng ta cã c¬ së ®Ó kh¼ng ®Þnh chÝnh s¸ch CPH mét bé phËn DNNN lµ phï hîp vµ ®óng ®¾n trong giai ®o¹n hiÖn nay. Cæ phÇn ho¸ ®· thùc sù ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cô thÓ kh«ng chØ cho doanh nghiÖp mµ cßn cho c¶ Nhµ n­íc vµ b¶n th©n ng­êi lao ®éng. Nh÷ng thµnh c«ng ®ã cã thÓ xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn nh©n sau. §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· nhËn thøc ®­îc vai trß vµ sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN: §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng khñng ho¶ng cña nÒn kinh tÕ n­íc ta giai ®o¹n 1980-1990, §¶ng vµ ChÝnh phñ ®· cã chñ tr­¬ng ®æi míi kinh tÕ nh»m ®­a nÒn kinh tÕ tho¸t ra khái t×nh tr¹ng tr× trÖ, nghÌo nµn, l¹c hËu. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc lùa chän lµ CPH mét bé phËn DNNN nh»m s¾p xÕp l¹i c¸c DNNN, n©ng cao vÞ thÕ chñ ®¹o cña khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc. §¶ng ta ®· m¹nh d¹n tiÕn hµnh thÝ ®iÓm vµ sau gÇn 10 n¨m thùc hiÖn ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ rÊt kh¶ quan. §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· b­íc ®Çu quan t©m, chØ ®¹o tiÕn tr×nh CPH: §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· dµnh rÊt nhiÒu quan t©m cho c«ng t¸c cæ phÇn ho¸, thÓ hiÖn qua viÖc theo dâi s¸t sao tiÕn tr×nh thùc hiÖn, kh«ng ngõng ®óc kÕt kinh nghiÖm vµ kh¾c phôc h¹n chÕ, ban hµnh kÞp thêi nhiÒu v¨n b¶n ph¸p quy h­íng dÉn, t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c CPH, gÇn ®©y nhÊt lµ nghÞ ®Þnh 44/CP (29/6/1998), c¸c QuyÕt ®Þnh 145/TTg(28/6/1999), 177/TTg(30/8/1999). Néi dung cña NghÞ ®Þnh 44/CP lµ mét b­íc tiÕn lín so víi c¸c v¨n b¶n tr­íc ®©y, thÓ hiÖn mét c¸ch nh×n míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta vÒ vÊn ®Ò CPH. NghÞ ®Þnh 44 ra ®êi ®· t¹o mét b­íc ph¸t triÓn míi trong tiÕn tr×nh thùc hiÖn CPH , hoµn thiÖn vµ ®Èy nhanh tèc ®é CPH lµm cho CPH ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. c)Néi dung CPH lµ ®óng ®¾n, môc tiªu CPH ®Æt ra lµ cô thÓ, mang tÝnh kh¶ thi; lîi Ých mµ CPH mang l¹i lµ cô thÓ, kh¸ch quan vµ g¾n víi b¶n th©n doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng. Cã thÓ nãi, CPH ®· nh­ mét luång giã míi thæi sinh khÝ vµo khu vùc Kinh tÕ Nhµ n­íc , mang l¹i søc sèng cho khu vùc kinh tÕ nµy, tõ ®ã mang l¹i hiÑu qu¶ cho Nhµ n­íc, doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng. Cæ phÇn hãa thùc sù t¹o ®éng lùc cho ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ. Th«ng qua CPH thu hót ®­îc mét l­îng lín nguån vèn trong d©n c­, t¹o tiÒn ®Ò më cöa cho thÞ tr­êng vèn trong n­íc, n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. d)CPH ®· thùc sù n©ng cao quyÒn lµm chñ cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp, g¾n lîi Ých cña ng­êi lao ®éng víi lîi Ých cña doanh nghiÖp, tõ ®ã thóc ®Èy hä h¨ng say s¶n xuÊt, tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt –kinh doanh . e)C¸c nhµ l·nh ®¹o DNNN vµ c¸c CBCNV ®· nhËn thøc ®­îc ®­îc lîi Ých vµ sù cÇn thiÕt cæ phÇn ho¸. III. nguyªn nh©n chËm trÔ trong viÖc Cæ phÇn ho¸ vµ Nh÷ng khã kh¨n cÇn ®­îc th¸o gì 3.1. Nh÷ng h¹n chÕ cña c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ 3.1.1. Nh÷ng v­íng m¾c vÒ ph¸p luËt vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch C¸c quy ®Þnh vÒ chÕ ®é víi doanh nghiÖp sau Cæ phÇn ho¸ vÉn ch­a râ rµng. C¸c quy ®Þnh ®­îc söa ®æi vµ bæ sung th­êng th× cµng vÒ sau cµng cã lîi, cµng cã nhiÒu ­u ®·i. ChÝnh v× vËy, bvÒ mÆt t©m lý, c¸c doanh nghiÖp kh«ng muèn triÓn khai nhanh mµ chê ®îi ®Ó ®­îc h­ëng ­u ®·i nhiÒu h¬n. C¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ Cæ phÇn ho¸ ®· ®­îc ban hµnh còng cã nhiÒu vÊn ®Ò cÇn xem xÐt l¹i. Quy ®Þnh vÒ b¸n cæ phÇn ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng còng kh«ng ®­îc cô thÓ hãa, linh ho¹t. Cã n¬i ng­êi lao ®éng kh«ng cã tiÒn mua cæ phÇn ­u ®·i; l¹i cã n¬i do vèn Nhµ n­íc Ýt, sè l­îng cæ phÇn b¸n ra h¹n chÕ, kh«ng ®ñ cho nhu cÇu. Cho ®Õn nay, qu¸ tr×nh Cæ phÇn ho¸ cßn ch­a cã mét ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc râ rµng. Tõ tr­íc ®Õn nay, Cæ phÇn hãa ®­îc chñ yÕu tiÕn hµnh trªn c¬ së tù nguyÖn mµ kh«ng cã quy ®Þnh ph¶i ­u tiªn Cæ phÇn ho¸ ®èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp hay thµnh phÇn kinh tÕ nµo. Trªn thùc tÕ, ChÝnh phñ d­êng nh­ ®i theo con ®­êng Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhá tr­íc, c¸c doanh nghiÖp lín sau. Do ®ã, tû lÖ c¸c doanh nghiÖp lín chØ chiÕm mét phÇn nhá trong sè c¸c doanh nghiÖp ®· ®­îc Cæ phÇn ho¸ . Bªn c¹nh ®ã, nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh«ng thùc sù quan t©m ®Õn vÊn ®Ò Cæ phÇn ho¸ vµ coi ®ã lµ nhiÖm vô cña c¸c cÊp ban nghµnh cao h¬n. Sù ph©n quyÒn, h­íng dÉn vµ phèi hîp gi÷a ®Þa ph­¬ng vµ TW ch­a thùc sù th«ng suèt còng lµ nh÷ng nh©n tè gãp phÇn kÐo dµi qu¸ tr×nh CPH. 3.1.2.Nguyªn nh©n cã nguån gèctõ phÝa chÝnh quyÒn TW vµ chÝnh quyÒn c¸c cÊp: Trong mét thêi gian dµi, viÖc chØ ®¹o, tæ chøc ®iÒu hµnh Cæ phÇn ho¸ ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch rêi r¹c bÞ ®éng. Ban ®æi míi doanh nghiÖp Nhµ n­íc kh«ng chñ ®éng giao chØ tiªu vµ chØ ®¹o s¸t sao viÖc thùc hiÖn mµ ngåi ®îi c¸c doanh nghiÖp tù ®éng ®¨ng ký. B¶n th©n Ban ®æi míi doanh nghiÖp Nhµ n­íc ch­a ho¹t ®éng chuyªn tr¸ch, ®éi ngò qu¸ máng, ch­a ®ñ tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò phøc t¹p, l¹i ch­a cã ®ñ thÈm quyÒn chøc n¨ng ®Ó tæ chøc ho¹t ®éng phèi hîp lµm cho c¸c b­íc thñ tôc th­êng d©y d­a kÐo dµi 3.1.3. Nguyªn nh©n vÒ vÊn ®Ò tèc ®é cæ phÇn ho¸ KÓ tõ thêi ®iÓm doanh nghiÖp ®Çu tiªn tiÕn hµnh Cæ phÇn ho¸ (7/1993), tiÕn ®é Cæ phÇn ho¸ kh«ng n¨m nµo ®¹t chØ tiªu kÕ ho¹ch ( n¨m 1993: 2 doanh nghiÖp ; 1994:1 ; 1995: 2 ; 1996: 5 ; 1997: 5) , n¨m 1998, chØ tiªu lµ 150 doanh nghiÖp ®­îc Cæ phÇn ho¸ th× chØ cã 100 doanh nghiÖp , n¨m 1999 sè doanh nghiÖp ®­îc Cæ phÇn ho¸ lµ 250 so víi kÕ ho¹ch lµ 450. Nh­ vËy, nÕu hoµn thµnh ®óng theo kÕ ho¹ch th× nay ta ®· cã kho¶ng h¬n 600 doanh nghiÖp ®­îc Cæ phÇn ho¸. Trªn thùc tÕ, ®Õn 8/2000 ta míi Cæ phÇn ho¸ ®­îc 460 doanh nghiÖp. Tèc ®é Cæ phÇn ho¸ nh­ vËy ®· kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc. 3.1.4. Nguyªn nh©n tõ phÝa doanh nghiÖp: NhiÒu chuyªn gia cho r»ng Cæ phÇn ho¸ ë ViÖt Nam lµ mét qu¸ tr×nh rèi r¾m, phøc t¹p vµ tèn thêi gian, lµm hao tæn c¸c nguån lùc tµi chÝnh vµ lµm gi¶m sót sù kiªn nhÉn cña c¸c doanh nghiÖp. HiÖn nay, ViÖt Nam ch­a cã mét ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tµi s¶n doanh nghiÖp thèng nhÊt theo ®óng chuÈn mùc quèc tÕ. Sù phøc t¹p nµy cßn gia t¨ng bëi nh÷ng yÕu tè ®i kÌm nh­: viÖc xö lý nî khã ®ßi, thÈm ®Þnh gi¸ trÞ nhµ x­ëng m¸y mãc thiÕt bÞ vµ quyÒn sö dông ®Êt. Do ®ã viÖc ®Þnh gi¸ tµi s¶n doanh nghiÖp th­êng lµ kh©u kÐo dµi nhÊt (kho¶ng trªn 3 th¸ng). HiÖn nay, viÖc thiÕu mét ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp theo tiªu chuÈn quèc tÕ sÏ lµm cho chóng ta khã kh¨n rÊt nhiÒu trong viÖc huy ®éng vèn tõ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, mét yÕu tè kh«ng thÓ xem nhÑ trong xu h­íng héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay. 3.1.5.VÒ mÆt tµi chÝnh vµ t­ t­ëng : NhiÒu doanh nghiÖp (gåm c¶ l·nh ®¹o vµ ng­êi lao ®éng) còng nh­ nhiÒu cÊp qu¶n lý vÉn ng¹i Cæ phÇn ho¸ do sî mÊt ®i nhiÒu quyÒn lîi. Cã ng­êi l¹i nhËn thøc sai vÒ Cæ phÇn ho¸ cho r»ng viÖc viÖc chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u sÏ dÉn ®Õn mÊt chÕ ®é, chÖch h­íng XHCNCã t×nh tr¹ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ®· Cæ phÇn ho¸ nhÊt lµ t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông ng©n hµng. ViÖc t×m ®èi t¸c liªn doanh, liªn kÕt ë c¸c c«ng ty cæ phÇn còng gÆp khã kh¨n. Doanh nghiÖp Nhµ n­íc vÉn ®­îc ­u ®·i nhiÒu h¬n. lµm ¨n thua lç vÉn ®­îc vay kh«ng ph¶i tr¶ l·i, bï lç tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ mét sè ­u ®·i kh¸c. TÊt c¶ ®Òu t¸c ®éng lín tíi t©m lý cña c¸c doanh nghiÖp chuÈn bÞ b­íc vµo Cæ phÇn ho¸. MÆt kh¸c, nhiÒu gi¸m ®èc cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc sî r»ng Cæ phÇn ho¸ sÏ lµm mÊt ®i quyÒn lùc vèn cã bÊy l©u nay. T­ t­ëng bao cÊp ®· ¨n s©u vµo suy nghÜ cña nhiÒu doanh nghiÖp nªn cè t×nh tr× ho·n Cæ phÇn ho¸, l¶ng tr¸nh nhiÖm vô míi. 3.1.6.So¹n th¶o ph­¬ng ¸n kinh doanh vµ ®iÒu lÖ cña c«ng ty Cæ phÇn §èi víi c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay, t×nh tr¹ng chung lµ ch­a cã ®ñ giÊy tê ph¸p lý vÒ quyÒn së h÷u Tµi s¶n cè ®Þnh nh­ nhµ x­ëng, m¸y mãc thiÕt bÞViÖc nµy cã nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã cã viÖc th­ìng xuyªn thay ®æi cña c¸c luËt, v¨n b¶n d­íi luËt, hoÆc ®¬n gi¶n lµ do hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®Òu qua nhiÒu ®êi gi¸m ®èc nªn kh«ng ®ñ biªn b¶n bµn giaoNgoµi ra cßn cã t×nh tr¹ng nhiÒu doanh nghiÖp ®i thuª nhµ x­ëng, kho b·i cña ®¬n vÞ kh¸c, sau ®ã x©y c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc lªn hoÆc c¶i t¹o söa ch÷a víi sè tiÒn kh«ng nhá g©y khã kh¨n cho qu¸ tr×nh Cæ phÇn ho¸. Ngoµi ra, do mét sè doanh nghiÖp ch­a nhËn thøc râ tÇm quan träng vµ môc tiªu cña Cæ phÇn ho¸, thiÕu sù chÆt chÏ trong phèi hîp ho¹t ®éng cña cÊp uû, c«ng ®oµn, ban gi¸m ®èc vµ CBCNV cña doanh nghiÖp. Do ®ã viÖc x©y dùng ph­¬ng ¸n Cæ phÇn ho¸ chËm, dÉn ®Õn viÖc triÓn khai thùc hiÖn còng bÞ chËm theo. MÆt kh¸c, mÆc dï ®­îc sù h­íng d½n qua nhiÒu v¨n b¶n cña ChÝnh phñ nh­ng phÇn lín c¸c doanh nghiÖp ch­a h×nh dung ®­îc quy tr×nh Cæ phÇn ho¸, c¸c thñ tôc cßn qu¸ míi mÎ ®èi víi hä. H¬n thÕ n÷a, mét sè cÊp chøc n¨ng cã thÈm quyÒn, l¹i v« t×nh hay h÷u ý, vÉn muèn thÓ hiÖn quyÒn lùc cña m×nh, nªn c¸c doanh nghiÖp ®ang chuÈn bÞ tiÕn hµnh Cæ phÇn ho¸ rÊt ngÇn ng¹i cho hµnh tr×nh Cæ phÇn ho¸ cña doanh nghiÖp m×nh. 3.1.7.Nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh Cæ phÇn ho¸ cßn cã t×nh tr¹ng h¹n chÕ tiªu chuÈn vµ møc cho h­ëng cæ tøc trªn sè cæ phÇn thuéc së h÷u Nhµ n­íc ®èi víi ng­êi lao ®éng v× chØ nh÷ng ng­êi cã th©m niªn tõ 3 n¨m trë lªn míi ®­îc h­ëng nh­ng møc h­ëng còng kh«ng ®¸ng kÓ (chØ chiÕm tõ 6-12 th¸ng l­¬ng cÊp bËc). §iÒu nµy khiÕn cho ng­êi lao ®éng kh«ng cã nhiÒu c¬ héi tham gia thùc sù vµo qu¸ tr×nh qu¶n lý doanh nghiÖp, thùc sù lµm chñ doanh nghiÖp nh­ môc ®Ých ban ®Çu cña Cæ phÇn ho¸. Bªn c¹nh ®ã lµ t×nh tr¹ng h¹n chÕ møc mua chÞu cæ phÇn cña ng­êi lao ®éng, còng chØ cã ng­êi cã th©m niªn tõ 3 n¨m trë lªn míi ®­îc mua chÞu. Trong c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh còng nªu lµ tæng møc mua chÞu kh«ng ®­îc v­ît qu¸ tæng møc mua tiÒn mÆt, nh­ng l¹i kh«ng ®Ò cËp viÖc tõng ng­êi cã thÓ mua chÞu nhiÒu h¬n hay kh«ng, vµ nh÷ng ai kh«ng mua tiÒn mÆt th× cã ®­îc mua chÞu hay kh«ng. H¬n n÷a, trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®· Cæ phÇn ho¸, th­êng xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng c¸ch biÖt vÓ sè l­îng mua cæ phiÕu cña c«ng nh©n vµ c¸n bé l·nh ®¹o trong doanh nghiÖp. Thùc chÊt lµ do sù c¸ch biÖt gi÷a ng­êi cã nhiÒu tiÒn vµ ng­êi cã Ýt tiÒn trong viÖc mua cæ phÇn. Ng­êi cµng cã nhiÒu tiÒn mua cæ phÇn l¹i cµng cã c¬ héi mua chÞu nhiÒu, ®©y qu¶ lµ mét mÆt tr¸i mµ chóng ta ph¶i tÝnh ®Õn. 3.2.§¸nh gi¸ nguyªn nh©n: Nh­ vËy bªn c¹nh nh÷ng nÐt tÝch cùc mµ Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®em l¹i, cßn cã rÊt nhiÒu nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c lµm ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh Cæ phÇn ho¸, g©y t¸c ®éng kh«ng tèt ®Õn viÖc s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc . VËy ®iÒu g× ®· dÉn tíi nh÷ng h¹n chÕ ®ã? Theo t«i, ®ã lµ do mét sè nguyªn nh©n sau ®©y: w Thø nhÊt: Bé m¸y tæ chøc thùc hiÖn Cæ phÇn ho¸ cßn thiÕu thèng nhÊt vµ ¨n khíp. HiÖn nay, n­íc ta ®· thiÕt lËp bé m¸y ®æi míi doanh nghiÖp c¸c cÊp trong ®ã cã Ban CPH. Song viÖc phèi hîp ho¹t ®éng cßn h¹n chÕ do bé m¸y tæ chøc cña Ban ch­a ®éc lËp, chuyªn tr¸ch mµ phÇn lín c¸n bé ®Òu lµ kiªm nhiÖm. w Thø hai: Chñ tr­¬ng CPH lµ mét vÊn ®Ò míi nh­ng ChÝnh phñ ch­a cã c¸c v¨n b¶n ®­îc ban hµnh mét c¸ch chÆt chÏ vµ hÖ thèng v× vËy cßn g©y nh÷ng ¸ch t¾c tr× trÖ ®¸ng tiÕc trong qu¸ tr×nh CPH. w Thø ba: Tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng trong chØ ®¹o CPH cßn ch­a râ rµng, Thñ tôc qui tr×nh CPH cßn r­êm rµ, phiÒn nhiÔu w Thø t­: ViÖc x¸c ®Þnh tµi s¶n cña doanh nghiÖp cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do kh«ng cã ®ñ c¬ së ph¸p lý vµ sù h­íng dÉn chØ ®¹o. w Thø n¨m: Møc ®é khuyÕn khÝch ®èi víi doanh nghiÖp còng nh­ ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp cßn ch­a ®ñ søc hÊp dÉn, chÕ ®é ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng cßn nhiÒu bÊt cËp.. còng c¶n trë tèc ®é Cæ phÇn ho¸. w Thø s¸u: C«ng t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng, gi¶i thÝch vÒ chñ tr­¬ng CPH cßn ch­a ®­îc qu¸n triÖt, ch­a ®­îc lµm ®Õn n¬i ®Õn chèn. ThËm chÝ cã nh÷ng c«ng nh©n ®· mua cæ phÇn ë c«ng ty nh­ng còng kh«ng biÕt mua ®Ó lµm g×. w Thø b¶y: T©m lý e ng¹i cña mét sè doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp còng lµm ¶nh h­ëng tíi c«ng t¸c Cæ phÇn ho¸... Nh­ vËy , nh÷ng nguyªn nh©n trªn ®· c¶n trë tiÕn tr×nh CPH, lµm cho qu¸ tr×nh CPH gÆp nhiÒu trë ng¹i, ch­a ®¹t yªu cÇu vÒ môc tiªu lÉn tiÕn ®é thùc hiÖn. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, yªu cÇu cÊp thiÕt ®Æt ra lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ, thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt nam. PhÇn thø ba Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt nam I. Xu h­íng ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty Cæ phÇn hiÖn nay trªn thÕ giíi Xu h­íng hiÖn nay lµ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸, do ®ã, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ trong n­íc lu«n g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Do ®ã ph¸t triÓn c¸c c«ng ty Cæ phÇn nãi riªng, nÒn kinh tÕ Cæ phÇn nãi chung còng kh«ng thÓ n»m ngoµi xu h­íng ph¸t triÓn c«ng ty Cæ phÇn cña c¸c m­íc trong khu vùc, nhÊt lµ c¸c n­íc cã ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ t­¬ng ®ång vµ c¸c n­íc cã tr×nh ®ä ph¸t triÓn cao trªn thÕ giíi. BiÓu hiÖn : Thø nhÊt: chÕ ®é Cæ phÇn trë thµnh phæ biÕn, ®· ph¸t triÓn më réng tõ ba lÜnh vùc (giao th«ng vËn t¶i, tÝn dông tiÒn tÖ vµ b¶o hiÓm) ®Õn c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n vµ trë thµnh lùc l­îng chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ. Thø hai: lµ quy ph¹m ho¸ chÕ ®é Cæ phÇn. §Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ x· héi ®­îc vËn hµnh th­êng xuyªn thuËn lîi, c¸c n­íc ph­¬ng T©y ®· ®Þnh ra hµng lo¹t nh÷ng luËt t­¬ng ®èi hoµn chØnh vÒ chÕ ®é Cæ phÇn. Néi dung cña c¸c luËt ®Þnh ngµy cµng chÆt chÏ, chi tiÕt, nghiªm ngÆt Nh÷ng luËt ®Þnh ®ã bao gåm: luËt c«ng ty , luËt chøng kho¸n, luËt giao dÞch chøng kho¸n, luËt ph¸ s¶n tÊt c¶ nh÷ng luËt ®Þnh ®ã quy ®Þnh hÕt søc râ rµng ®èi víi viÖc thµnh lËp c«ng ty, tæ chøc qu¶n lý c«ng ty, s¸t nhËp, gi¶i thÓ c«ng ty, thanh to¸n, giao dÞch cæ phiÕuViÖc ®Þnh chÕ luËt ph¸p trªn cã ý nghÜa tÝch cùc ®èi víi viÖc hµnh thiÖn chÕ ®é Cæ phÇn, ph¸t huy vai trß, chøc n¨ng cña chÕ ®é Cæ phÇn Thø ba: Lµ ph©n t¸n vµ ®a d¹ng ho¸ së h÷u Cæ phÇn. Trong c¸c c«ng ty lín cña c¸c n­íc T­ b¶n, hiÖn nay mét sè cæ ®«ng cã thÓ n¾m 4% hoÆc trªn 5 % cæ phÇn cña mét c«ng ty lµ chuyÖn b×nh th­êng . Xu h­íng chung lµ quy m« cµng lín th× quyÒn së h÷u sÏ cµng ph©n t¸n vµ ®a d¹ng ho¸. Mét biÓu hiÖn kh¸c cña viÖc ph©n t¸n lµ ®a d¹ng ho¸ së h÷u Cæ phÇn lµ mét sè ng­êi gi÷ cæ phiÕu t¨ng lªn rÊt nhanh vµ thÓ hiÖn ngµy cµng râ tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña T­ b¶n doanh nghiÖp Thø t­: lµ ph¸p nh©n ho¸ viÖc n¾m cæ phÇn. Trong c¸c c«ng ty cæ phÇn hiÖn nay, tû lÖ ph¸p nh©n n¾m cæ phÇn t¨ng lªn, tû lÖ c¸ nh©n n¾m cæ phÇn gi¶m ®i lµ hiÖn t­îng phæ biÕn. Vèn cña c¸c c«ng ty Cæ phÇn chñ yÕu lµ Cæ phÇn ph¸p nh©n, phÇn lín c¸c c«ng ty Cæ phÇn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi d­íi hiµnh thøc ph¸p nh©n cïng tham gia voµ Cæ phÇn vµ tû lÖ Cæ phÇn cña c¸c c«ng ty Cæ phÇn kh¸c. Xu h­íng c¸c ph¸p nh©n cïng tham gia vµo Cæ phÇn vµ tû lÖ Cæ phÇn cña ph¸p nh©n t¨ng lªn, thÓ hiÖn sù ph¸t triÓn cña x· héi ho¸ T­ b¶n, g¾n liÒn víi thu nhËp vµ rñi ro, quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c«ng ty Cæ phÇn . §ång thêi xu h­íng nµy cßn thuËn lîi cho viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu néi bé cña c«ng ty Cæ phÇn, hoµn thiÖn c¬ chÕ kinh doanh vµ t¨ng c­êng ®éng lùc néi taÞ cho viªc ph¸t triÓn c«ng ty cæ ph©n. Thø n¨m lµ quyÒn lùc cña cæ ®«ng gi¶m sót,ng­êi kinh doanh chi phèi doanh nghiÖp .Cïng víi sù ph¸t triÓn cua c¸nh m¹ng khoa häc ki thuËt ,t¸c dông cña c¸c nh©n tè chuyÓn giao c«ng nghÖ,vÊn ®Ò qu¶n lÝ trong c¹nh tranh ®­¬c t¨ng c­êng ®a x¶y ra mét hiÖn t­îng mµ ng­êi ta quen gäi lµ’’C¸ lín nuèt c¸ bÐ’’.do ®ã mét vÊn ®Ò mµ thùc tÕkh¸ch quan ®Æt ra lµ ®ßi hái tr×nh ®é tri thøc ,tr×nh ®é chuyªn m«n ki thu©t cao cña c¸c nhµ kinh doanh ,c¸c nhµ qu¶n lÝ cña cÊ c«ng ty cæ phÇn ®­îc t¨ng lªn mét c¸ch nhanh chãng .V× vËy trong c¬ cÊu tæ chøc cña c«ng ty cæ phÇn,®Þa vÞ cña §¹i cæ ®«ng dÇn dÇn bÞ h¹ thÊp ,vai trß cña Héi ®ång qu¶n trÞ vµ tæng gi¸m ®èc ngµy cµng ®­îc ®Ò cao. V× vËy nhiÒu nhµ kinh tÕ häc cho r»ng: ph¶i t¸ch biÖt gi÷a cæ ®«ng vµ kinh doanh ®Ó c¸c chuyªn gia kinh doanh chi phèi doanh nghiÖp lµ xu thÕ quan träng ®Ó ph¸t triÓn Cæ phÇn hiÖn ®¹i. QuyÒn l·nh ®¹o doanh nghiÖp hiÖn ®¹i ®· r¬i vµo tay tÇng líp kÕt cÊu kü thuËt cña c«ng ty Thø s¸u: lµ chÕ ®é phÇn phèi cña c«ng ty Cæ phÇn ®· chuyÓn tõ hoa hång tiÒn mÆt cña cæ tøc sang gi¸ trÞ gia t¨ng toµn diÖn cña cæ phÇn. Cho nªn trong thêi ®¹i ngµy nay, ë nhiÒu n­íc T­ B¶n Chñ nghÜa, ®éng c¬ ®Çu t­ vµo Cæ phÇn vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm toµn diÖn cña c¸c Cæ phÇn chø kh«ng ph¶i lµ cæ tøc vµ hoa hång tiÒn tiÒn mÆt. Trong ph©n phèi cña c«ng ty Cæ phÇn cã xu h­íng ®Ó tû lÖ hoa hång tiÒn mÆt ë møc thÊp, thËm chÝ cã doanh nghiÖp kh«ng thùc hoa hång tiÒn mÆt mµ chØ x©y dùng kiÖn toµn chÕ ®é quü c«ng lµm cho Cæ phÇn t¨ng thªm gi¸ trÞ toµn diÖn. Trong ®iÒu kiÖn më réng chÕ ®é gia t¨ng toµn diÖn cña Cæ phÇn, sù thay ®æi chÕ ®é ph©n phèi trong c¸c c«ng ty Cæ phÇn sÏ cã ý nghÜa tÝch cùc ®èi víi viÖc tÝch luü vèn vµ më réng s¶n xuÊt cña c«ng ty Cæ phÇn. Thø b¶y : lµ cã sù thay ®æi vÒ chÕ ®é vèn vµ kÕt cÊu vèn cña c«ng ty Cæ phÇn : VÒ chÕ ®é vèn ph¸p ®Þnh: Tæng sè vèn khi thµnh lËp c«ng ty theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i ®­îc cæ ®«ng thõa nhËn toµn bé VÒ chÕ ®é vèn ph¸p ®Þnh: Tæng sè vèn ®iÒu lÖ khi thµnh lËp c«ng ty kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i do c¸c cæ ®«ng nhËn mua ®ñ mµ chØ nhËn mua mét tØ lÖ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt lµ -®­îc. ë mét sè n­íc®· bá chÕ ®é vèn ph¸p ®Þnh, thùc hiÖn chÕ ®é vèn së h÷u VÒ kÕt cÊu cña c«ng ty Cæ phÇn thay ®æi chñ yÕu ë hai mÆt sau + Tû lÖ vèn cña ng­êi ngoµi chiÕm phÇn lín trong tæng sè vèn cña c«ng ty Cæ phÇn, tøc lag kinh doanh víi tû lÖ nî cao + Tû träng tÝch luü cña c«ng ty Cæ phÇn th­êng gÊp 2-3 lÇn vèn cña doanh nghiÖp Thø t¸m: T­ b¶n Ng©n hµng ®· x©m nhËp vµo kinh tÕ Cæ phÇn. Sau §¹i chiÕn thø hai, trªn c¬ së cña chÕ ®é Cæ phÇn , t­ b¶n ng©n hµng ®· th«ng qua h×nh thøc ®Çu t­ vµo Cæ phÇn ®Ó khèng chÕ quyÒn së h÷u c«ng ty, Nhµ t­ b¶n ®· th«ng qua tæ chøc tÝn dông cña m×nh, ¸p dông ph­¬ng thøc mua b¸n, trao ®æi cæ phiÕu cña c«ng ty ®Ó ®¹t ®­îc møc khèng chÕ cæ phiÕu. §ã lµ mét thñ ®o¹n quan träng cña tæ chøc tÝn dông ng©n hµng, biÓu hiÖn ë hai c¸ch sau: + Tæ chøc tÝn dông tæ chøc thu nhËn cæ phiÕu ®¹t ®Õn mét tû lÖ nhÊt ®Þnh sÏ khèng chÕ ®­îc c«ng ty + T­ b¶n lòng ®o¹n th«ng qua ho¹t ®éng bao tiªu chøng kho¸n cña c«ng ty hoÆc th«ng qua ng­êi m«i giíi bu«n b¸n cæ phiÕu ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých khèng chÕ c«ng ty. Nh­ vËy, sù ®Çu t­ vµo cæ phÇn vµ khèng chÕ cæ phÇn cña t­ b¶n ng©n hµng ®èi víi c¸c c«ng ty c«ng nghiÖp ®· thóc ®Èy nÒn kinh tÕ Cæ phÇn ph¸t triÓn Thø chÝn: ChÕ ®é Cæ phÇn vµ c«ng ty Cæ phÇn ®· trë thµnh h×nh thøc tæ chøc chñ yÕu vµ thñ ®o¹n lòng ®o¹n cña c«ng ty. ChÕ ®é Cæ phÇn ®· cã t¸c dông t¨ng nhanh tèc ®é tËp trung v«n, t¨ng c­êng thùc lùc kinh tÕ cho c«ng ty. Th«ng qua c¸c h×nh thøc x©m nhËp, khèng chÕ, ®Çu t­ Cæ phÇn ®Ó nh»m môc dÝch th«n tÝnh hoÆc chi phèi c¸c doanh nghiÖp kh¸c, tõ ®ã h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp lín cã quy m« kinh tÕ m¹nh, lùc l­îng kinh tÕ hïng hËu. Sù lòng ®o¹n cña c¸c c«ng ty Cæ phÇn kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh trªn quy m« mµ cßn ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng c¬ cÊu nÒn kinh tÕ, h×nh thµnh nhiÒu tËp ®oµn kinh tÕ lín, ®a d¹ng ho¸ kinh doanh.Do tiÕn bé cña khoa häc, kü thuËt vµ c¹nh tranh thÞ tr­êng gay g¾t, xu thÕ thÞ tr­êng diÔn biÕn phøc t¹p, th× c¸c c«ng ty Cæ phÇn chØ cã thÓ lùa chän chiÕn l­îc kinh doanh ®a d¹ng ho¸. MÆc dï chiÕn l­îc nµy ph¸t sinh nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p nhang nã l¹i cã lîi trong viÖc h¹n chÕ ®­îc rñi ro trong kinh doanh, gióp cho c«ng ty ®øng v÷ng, cã thÊt b¹i còng chØ mét phÇn nhá nµo ®ã mµ th«i. Lý do nµy khiÕn cho phÇn lín c¸c c«ng ty Cæ phÇn kinh doanh tæng hîp ®a chøc n¨ng. Cuèi cïng lµ xu thÕ Quèc tÕ ho¸ vèn cæ phÇn. Sau §¹i chiÕn II, T­ b¶n ng©n hµng cùc kú bµnh tr­íng, ®a thóc ®Èy qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt vµ quèc tÕ ho¸ vèn Cæ phÇn. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty Cæ phÇn, chÕ ®é Cæ phÇn cµng trë thµnh ph­¬ng tiÖn ®Ó cho c¸c tËp ®oµn c¸c n­íc x©y dùng ®Þa vÞ lòng ®o¹n cña m×nh. Tõ ®ã thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty Cæ phÇn ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi Trªn ®©y lµ xu h­íng ph¸t triÓn chung cña kinh tÕ Cæ phÇn diÔn ra trªn toµn thÕ giíi. Cßn ë ViÖt nam, tiÕp nhËn ¶nh h­ëng ®ã nh­ thÕ nµo, vµ thùc hiÖn ra sao, th× chóng ta ph¶i dù b¸o chÝnh x¸cvµ cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp nh»m ®Èy nhanh tiÕn tr×nh Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc cña chóng ta. II. Ph­¬ng h­íng cho tiÕn tr×nh Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt nam trong thêi gian tíi Dù kiÕn r»ng trong ba n¨m 2000- 2003, n­íc ta ph¶i ®a d¹ng ho¸ së h÷u 1.498 doanh nghiÖp Nhµ n­íc chiÕm 63,5 % trong tæng sè 2.280 doanh nghiÖp Nhµ n­íc thuéc diÖn s¾p xÕp cña thêi kú ®ã, vµ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vµo ®Çu n¨m 2003 ®¹t ®óng môc tiªu dù kiÕn, cô thÓ theo sè liÖu b¶ng sau: ChØ tiªu 2000 20001 2002 3 n¨m Tæng sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc Cæ phÇn ho¸ 508 481 500 1.498 Trong ®ã Cæ phÇn ho¸ 337 345 374 1.056 Giao, b¸n, kho¸n, cho thuª 171 136 126 433 Dù kiÕm 3 n¨m tiÕp theo tõ 2003- 2005 sÏ Cæ phÇn ho¸, giao, b¸n, kho¸n, cho thuª trªn 900 doanh nghiÖp Nhµ n­íc , cïng víi c¸c h×nh thøc kh¸c, tæng céng trong 6 n¨m liÒn tõ 2000 dÕn 2005 s¾p xÕp l¹i 3.280 doanh nghiÖp Nhµ n­íc VÒ quy m«, c¸c doanh nghiÖp thuéc diÖn s¾p xÕp nãi chung còng nh­ nh÷ng doanh nghiÖp thùc hiÖn Cæ phÇn ho¸, giao, b¸n, kho¸n, cho thuª nãi riªng ®a phÇn lµ doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá: sè doanh nghiÖp cã vèn Nhµ n­íc d­íi 10 tû ®ång chiÕm tíi 75 % vµ thuéc nh÷ng ngµnh Nhµ n­íc kh«ng cÇn n¾m gi÷ Qu¸ tr×nh triÓn khai Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc víi nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc tèt sÏ lµm t¨ng quy m« doanh nghiÖp Nhµ n­íc tõ vèn b×nh qu©n 18,425 tû ®ång lªn 27, 117 tû ®ång / mét doanh nghiÖp , gi¶m 18,5 % tæng nî, gi¶m 21 % nî ng©n hµng. Nh×n chung hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ III. Mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt nam 3.1. Hoµn thiÖn viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp vµ gi¶i quyÕt nh÷ng tån ®äng vÒ mÆt tµi chÝnh X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp lµ mét kh©u hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh CPH doanh nghiÖp. §Ó lµm tèt c«ng viÖc nµy kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu dÔ dµng vµ nhanh chãng. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ c«ng viÖc mang tÝnh kü thuËt nghiÖp vô thuÇn tuý mµ nã cßn cã ý nghÜa kinh tÕ - x· héi träng yÕu v× nã liªn quan ®Õn viÖc b¶o toµn vèn cña Nhµ n­íc, ®Õn quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp vµ ®Õn kh¶ n¨ng ®¶m b¶o hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh cña c«ng ty cæ phÇn trong t­¬ng lai. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña doanh nghiÖp cÇn b¶o ®¶m: kh«ng g©y nªn nh÷ng thÊt tho¸t tµi s¶n vµ vèn cña Nhµ n­íc; t¹o tiÒn ®Ò tµi chÝnh thuËn lîi cho doanh nghiÖp sau cæ phÇn ho¸. Trªn thùc tÕ trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp cÇn chó ý thªm mét sè vÊn ®Ò sau: w Thø nhÊt: TiÕn hµnh ph©n lo¹i c¸c tµi s¶n mµ tr­íc ®©y Nhµ n­íc ®Çu t­ cho doanh nghiÖp ®Ó cã biÖn ph¸p sö lý hîp lý, theo ®ã : - Nh÷ng tµi s¶n cña Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp phï hîp víi ph­¬ng ¸n kinh doanh míi cña c«ng ty cæ phÇn sÏ chuyÓn giao l¹i cho c«ng ty cæ phÇn theo gi¸ thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. - Nh÷ng tµi s¶n cña Nhµ n­íc kh«ng phï hîp sÏ ®­îc chuyÓn giao l¹i cho Nhµ n­íc ®Ó ®iÒu chuyÓn cho doanh nghiÖp kh¸c hoÆc thanh lý, chø kh«ng Ðp buéc c«ng ty cæ phÇn míi ph¶i nhËn. - Nh÷ng tµi s¶n ®· hÕt thêi h¹n khÊu hao sÏ ®­îc chuyÓn giao l¹i cho c«ng ty cæ phÇn mµ kh«ng tÝnh vµo gi¸ trÞ phÇn vèn Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp. w Thø hai: Víi nh÷ng tµi s¶n tr­íc ®©y doanh nghiÖp vay vèn ®Ó ®Çu t­, nay ®· hoµn l¹i ®ñ vèn cho ng­êi cho vay, nªn ®­îc chia lµm 2 phÇn: - Mét phÇn thuéc së h÷u Nhµ n­íc theo tinh thÇn doanh nghiÖp cña Nhµ n­íc ®Çu t­, phÇn vèn t¨ng thªm thuéc së h÷u Nhµ n­íc. - Mét phÇn tÝnh cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp, coi ®ã lµ sù ­u ®·i khuyÕn khÝch tÝnh tÝch cùc vµ chñ ®éng ph¸t triÓn vèn cña ng­êi lao déng trong doanh nghiÖp. w Thø ba: X¸c ®Þnh hîp lý nh÷ng tån ®äng tµi chÝnh mµ c«ng ty cæ phÇn cã thÓ kÕ thõa tõ doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Cã thÓ xo¸ bá cho doanh nghiÖp nh÷ng kho¶n nî khã ®ßi, kho¶n lç ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh tr­íc ®©y do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan. w Thø t­: §æi míi viÖc tæ chøc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp: - Mêi c¸c chuyªn gia kinh tÕ - kü thuËt ë c¸c c¬ quan khoa häc vµo viÖc ®¸nh gi¸ tµi s¶n, t«n träng ý kiÕn cña hä trong viÖc ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c tµi s¶n. - §Ò cao vai trß cña §¹i diÖn doanh nghiÖp trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp - Më réng sù ph©n cÊp trong viÖc quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp. Víi c¸c doanh nghiÖp cã gi¸ trÞ trªn 10 tû ®ång, thay v× Bé Tµi chÝnh thÈm ®Þnh vµ Thñ t­íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh, nªn quy ®Þnh lµ " cÊp nµo ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp sÏ cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp khi chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn". §iÒu nµy sÏ gãp phÇn rót ng¾n thêi gian cæ phÇn ho¸. 3.2. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸: NghÞ ®Þnh 44/CP ra ®êi ®· t¨ng c­êng ­u ®·i, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng ®­îc së h÷u cæ phÇn vµ thùc hiÖn quyÒn lµm chñ cña m×nh ®èi víi doanh nghiÖp. Tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh nµy trong thùc tÕ l¹i n¶y sinh thªm nh÷ng vÊn ®Ò míi cÇn ph¶i bæ sung vµ ®iÒu chØnh. D­íi ®©y lµ mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng. w T¨ng c­êng møc ®é ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc theo th©m niªn c«ng t¸c vµ møc ®é ®ãng gãp cña hä víi doanh nghiÖp. Møc ®é ­u ®·i nµy thÓ hiÖn ë chç Nhµ n­íc sÏ cho ng­êi lao ®éng lµm ë doanh nghiÖp mét sè cæ phÇn. Nªn cã ®iÒu nµy bëi lÏ ng­êi lao ®éng ®· cèng hiÕn cho doanh nghiÖp th× khi doanh nghiÖp chuyÓn ®æi së h÷u ng­êi chñ së h÷u nªn trÝch mét phÇn vèn cho hä. MÆt kh¸c, viÖc ®iÒu chØnh nµy cßn b¶o ®¶m cho ng­êi lao ®éng cã kh¶ n¨ng trë thµnh ng­êi chñ thùc sù cña c«ng ty cæ phÇn khi n¨ng lùc tµi chÝnh cña b¶n th©n hä kh«ng ®ñ ®Ó mua cæ phÇn theo gi¸ mµ Nhµ n­íc b¸n ­u ®·i cho hä. w TiÕn hµnh ®iÒu chØnh sù ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng t­¬ng øng víi ngµnh nghÒ vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng, thay v× quy ®Þnh sù ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng cña tÊt c¶ c¸c lo¹i doanh nghiÖp thuéc c¸c ngµnh nghÒ vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng. Sù ®iÒu chØnh nµy nh»m h­íng tíi sù b×nh ®¼ng, tr¸nh sù ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè kh¸ch quan ®Õn quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng. Nh­ vËy, møc ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ, x©y dùng, giao th«ng vËn t¶i, th­¬ng m¹i, du lÞch, kh¸ch s¹n. sÏ kh¸c nhau. w ChÕ ®é ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng nghÌo ®­îc mua chÞu cæ phÇn vµ tr¶ chËm cho Nhµ n­íc trong thêi h¹n 10 n¨m còng cÇn ®­îc ®iÒu chØnh l¹i cho phï hîp víi thùc tÕ. ViÖc x¸c dÞnh mét chuÈn mùc chung vÒ lao ®éng nghÌo cho tÊt c¶ c¸c vïng râ rµng lµ kh«ng hîp lý do møc gi¸ sinh ho¹t vµ møc sèng cña c¸c vïng lµ rÊt kh¸c nhau. V× vËy, ChÝnh phñ cÇn ph¶i xem xÐt l¹i chuÈn mùc nghÌo theo vïng trªn c¬ së nh÷ng tµi liÖu ®iÒu tra vÒ møc sèng ®· thùc hiÖn trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y. Nh÷ng thµnh phè lín nh­ TP. Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, H¶i Phßngcã møc gi¸ c¶ sinh ho¹t cao h¬n c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c nªn tiªu chuÈn lao ®éng nghÌo ë ®©y còng ph¶i kh¸c. w T¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng tham gia mua cæ phiÕu lµm sao ®Ó kh«ng cã sù chªnh lÖch qu¸ lín gi÷a l·nh ®¹o doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng h¹n chÕ møc cho h­ëng cæ tøc trªn sè cæ phÇn thuéc vÒ së h÷u Nhµ n­íc. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng h¹n chÕ møc mua chÞu cæ phÇn, l­u ý ®Õn t×nh tr¹ng c¸ch biÖt vÒ sè l­îng mua cæ phÇn gi÷a c«ng nh©n vµ c¸n bé l·nh ®¹o doanh nghiÖp. w Gi¶i quyÕt hîp lý lao ®éng d«i d­ trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt sè lao ®éng d«i d­ ®­îc xÐt trªn 2 mÆt: B¶o ®¶m viÖc lµm vµ cuéc sèng cña ng­êi lao ®éng; b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn ®Ó c«ng ty cæ phÇn ®¹t ®­îc yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, trong ®ã cã hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng. Trªn c¬ së nhËn thøc râ rµng quan ®iÓm gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ tr¸ch nhiÖm cña c¶ ng­êi lao ®éng, doanh nghiÖp vµ Nhµ n­íc. w Xo¸ bá quy ®Þnh møc khèng chÕ cæ phÇn tèi ®a ®­îc mua cña c¸n bé chñ chèt trong doanh nghiÖp. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, c¸n bé chñ chèt trong doanh nghiÖp (Gi¸m ®èc, Phã Gi¸m ®èc, KÕ to¸n tr­ëng) kh«ng ®­îc mua cæ phÇn qu¸ møc b×nh qu©n chung cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. Quy ®Þnh nµy béc lé nh÷ng khiÕm khuyÕt trong viÖc t¹o t©m lý tin t­ëng cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp, h¹n chÕ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn. Bëi vËy, ®Ó b¶o ®¶m sù c«ng b»ng x· héi, Nhµ n­íc cã thÓ sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ kh¸c chø kh«ng nªn quy ®Þnh h¹n chÕ møc mua cæ phÇn cña mäi ng­êi trong doanh nghiÖp. 3.3. §æi míi tæ chøc chØ ®¹o thùc hiÖn qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc : * X¸c ®Þnh ®èi t­îng thùc hiÖn CPH: Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CPH, cÇn linh ho¹t vµ mÒm dÎo trong viÖc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, tr¸nh sù gß Ðp khiªn c­ìng vµ cøng nh¾c. TiÕn hµnh ph©n lo¹i doanh nghiÖp lµ ho¹t ®éng v« cïng quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp CPH. Th«ng qua ph©n lo¹i, chóng ta sÏ cã chÝnh s¸ch cô thÓ ¸p dông cho tõng lo¹i doanh nghiÖp. Tõ sù ph©n lo¹i doanh nghiÖp ®ã, b¶n th©n mçi doanh nghiÖp ®· tù x¸c ®Þnh ®­îc sù tÊt yÕu ph¶i tiÕn hµnh CPH. Bªn c¹nh ®ã, khi chØ ®Þnh doanh nghiÖp CPH cÇn cã sù trao ®æi,gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c t­ t­ëng cho ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt cña doanh nghiÖp, ®ång thêi t¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ chñ tr­¬ng CPH cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. §ã chÝnh lµ ®iÒu kiÖn rÊt quan träng ®¶m b¶o qu¸ tr×nh CPH cña doanh nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch thuËn lîi. * X©y dùng vµ chØ ®¹o thùc hiÖn kÕ ho¹ch CPH doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë cÊp Trung ­¬ng, kÕ ho¹ch Cæ phÇn o¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc x©y dùng trªn c¬ së chiÕn l­îc ®æi míi vµ s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc mµ §¶ng, Nhµ n­íc ®Ò ra. Cßn ë cÊp doanh nghiÖp, trong viÖc tæ chøc chØ ®¹o thùc hiÖn qu¸ tr×nh Cæ phÇn ho¸ cÇn chó ý tíi nh÷ng vÊn ®Ò sau: l X¸c ®Þnh râ nh÷ng c«ng viÖc ph¶i lµm trong toµn bé qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, nh÷ng c«ng viÖc träng t©m trong tõng giai ®o¹n cña quy tr×nh Cæ phÇn ho¸. Tõ ®ã cã kÕ ho¹ch bè trÝ lùc l­îng hîp lý thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc ®ã. l Ph©n chia tr¸ch nhiÖm cô thÓ râ rµng trong Ban cæ phÇn ho¸ cña doanh nghiÖp, quy ®Þnh râ chøc n¨ng nhiÖm vô quyÒn h¹n cña tõng bé phËn trong Ban, ®Ò ra ®­îc kÕ ho¹ch chung trong tiÕn tr×nh ho¹t ®éng cña Ban. Tõ kÕ ho¹ch chung, Tr­ëng ban sÏ tæ chøc sù ®iÒu hoµ, phèi hîp chung b¶o ®¶m sù nhÞp nhµng c©n ®èi trong thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc cña qu¸ tr×nh Cæ phÇn ho¸. l §Ò cao tr¸ch nhiÖm cña Ban chØ ®¹o Cæ phÇn ho¸, Ban nµy kh«ng chØ cã chøc n¨ng ®«n ®èc vµ kiÓm tra qu¸ tr×nh Cæ phÇn ho¸ mµ cßn ph¶i hÕt søc coi träng viÖc h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc cña qu¸ tr×nh nµy vµ trùc tiÕp gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh thuéc thÈm quyÒn cña m×nh. l §¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc liªn quan ®Õn cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh cho c«ng ty cæ phÇn cã nguån gèc tõ doanh nghiÖp Nhµ n­íc l Coi träng viÖc sö dông c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n lµm t­ vÊn cho c¸n bé l·nh ®¹o doanh nghiÖp trong viÖc triÓn khai c¸c c«ng viÖc cña qu¸ tr×nh chuyÓn doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn còng nh­ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña nã sau khi chuyÓn ®æi. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµ c«ng t¸c ®­îc tiÕn hµnh l©u dµi. Bëi vËy, ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cÇn ®æi míi Ban chØ ®¹o cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt chuyªn tr¸ch. Ban nµy sÏ cã tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp lËp kÕ ho¹ch vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc liªn quan ®Õn chuyÓn doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn vµ nh÷ng vÊn ®Ò hËu cæ phÇn ho¸. 3.4. T¹o m«i tr­êng ph¸p lý ®Çy ®ñ, ngµy cµng ®ång bé h¬n cho tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty Cæ phÇn §Ó c«ng cuéc Cæ phÇn ho¸ thùc sù ®i vµo ®óng quü ®¹o, viÖc t¹o dùng khung ph¸p lý ®Çy ®ñ vµ thuËn lîi còng hÕt søc cÇn thiÕt. Chóng ta cÇn ph¶i söa ®æi néi dung c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ cæ phÇn ho¸ tr­íc ®©y còng nh­ ban hµnh c¸c v¨n b¶n míi sao cho thËt phï hîp víi t×nh h×nh hiÖn nay. Nhµ n­íc vµ ChÝnh phñ nªn ban hµnh nh÷ng tµi liÖu ®Çy ®ñ vµ hoµn chØnh vÒ c«ng t¸c Cæ phÇn ho¸: tõ c¸c v¨n b¶n mang tÝnh chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch, c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cho tíi nh÷ng h­íng dÉn cho c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c b­íc Cæ phÇn ho¸ mét c¸ch chi tiÕt nhÊt, cô thÓ nhÊt. Thùc ra nh­ ®· nãi ë trªn, trong sè c¸c doanh nghiÖp muèn Cæ phÇn ho¸, cã t×nh tr¹ng c¸c cÊp l·nh ®¹o kh«ng n¾m râ m×nh ph¶i lµm theo tr×nh tù nµo, cã nh÷ng v¨n b¶n nµo h­íng dÉn viÖc Cæ phÇn ho¸ do vËy ®ã còng lµ nguyªn nh©n lµm chËm tiÕn ®é Cæ phÇn ho¸. Nh­ vËy mét mÆt cÇn thªm c¸c v¨n b¶n ®Ó t¹o m«i tr­êng ph¸p lý ®Çy ®ñ, ®ång bé vÒ Cæ phÇn ho¸, mÆt kh¸c còng nªn tr¸nh viÖc ban hµnh qu¸ nhiÒu v¨n b¶n h­íng dÉn Cæ phÇn ho¸ nh­ tr­íc ®©y, bëi ®iÒu nµy sÏ g©y ra nhiÒu bÊt lîi cho c¸c doanh nghiÖp. Ch¼ng h¹n nh­ hÇu hÕt c¸c nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ Cæ phÇn ho¸ khi ban hµnh ®Òu cã söa ®æi so víi t×nh h×nh thùc tÕ nh­ng sau mét thêi gian ng¾n l¹i kh«ng phï hîp nªn ph¶i bæ sung hoÆc söa ®æi. §èi víi c¸c doanh nghiÖp Cæ phÇn ho¸, ®©y lµ mét khã kh¨n, g©y ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh Cæ phÇn ho¸. V× vËy c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch nªn nghiªn cøu kü ®Ó ban hµnh c¸c v¨n b¶n sao cho c¸c v¨n b¶n thùc sù t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý lµnh m¹nh vµ æn ®Þnh ®Ó c¸c cÊp c¸c ngµnh thuËn lîi trong c«ng t¸c Cæ phÇn ho¸. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn ph¶i t¹o mét khu«n khæ ph¸p lý ngµy cµng ®ång bé cho viÖc tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn. Chó träng viÖc h­íng dÉn thi hµnh c¸c ®iÒu kho¶n vÒ c«ng ty cæ phÇn trong LuËt Doanh nghiÖp, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cña trung t©m giao dÞch chøng kho¸n v× nÕu ho¹t ®éng cña nã ph¸t triÓn sÏ gióp c«ng ty cæ phÇn t¹o vµ t¨ng ®­îc nguån vèn vµ ®Þnh møc ®­îc gi¸ thÞ tr­êng cæ phÇn cña c«ng ty. IV. Mét sè kiÕn nghÞ KÓ tõ khi cã quyÕt ®Þnh thÝ ®iÓm Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh c«ng ty Cæ phÇn (1992), chóng ta míi chØ tiÕn hµnh Cæ phÇn ho¸ ®­îc h¬n 500 doanh nghiÖp Nhµ n­íc. §©y lµ con sè nhá bÐ so víi so doanh nghiÖp Nhµ n­íc hiÖn cã. Xem xÐt d­íi mäi gãc ®é th× thÊy tiÕn tr×nh Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc cña ta lµ chËm ch¹p. Nguyªn nh©n th× nhiÒu, song chñ yÕu vÉn lµ quan ®iÓm ch­a th«ng suèt, m«i tr­êng ph¸p lý ch­a thËt hoµn thiÖn, sù chØ ®¹o cña c¸c c¬ quan ban ngµnh cßn chËm ch¹p, lóng tóng, tr×nh ®é qu¶n lý thÊp, t¸c phong qu¶n lý vµ lµm viÖc ch­a linh ho¹t hiÖn ®¹i, chÕ ®é cô thÓ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp víi c¸ nh©n con ng­êi khi cæ phÇn ho¸ ch­a thËt sù hÊp dÉn, thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng ch­a cã hiÖu qu¶ . §Ó thùc hiÖn nhgÞ quyÕt §¹i héi VIII: “ TriÓn khai tÝch cùc vµ v÷ng ch¾c Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ” t«i xin ®Ò xuÊt mét sè kiÕnnghÞ sau: Thø nhÊt: Tæng kÕt kinh nghiÖm ®Ó hoµn thiÖn khhu«n khæ ph¸p lý, nh»m thóc ®Èy tiÕn tr×nh Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®¹t tèc ®é nhanh vµ hiÖu qu¶ Thø hai: Sím x©y dùng vµ thùc hµnh mét c¬ chÕ cã kh¶ n¨ng qu¸n triÖt ®Çy ®ñ quan ®iÓm chñ tr­¬ng Cæ phÇn ho¸ mét bé phËn doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®Õn tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c cÊp tõ TW ®Õn ®Þa ph­¬ng ®Ó mäi ng­êi cïng hiÓu biÕt vµ thùc hiÖn Thø ba: Trªn c¬ s¬ s¾p xÕp, ph©n lo¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc thuéc cÊp m×nh qu¶n lý , c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng cÇn sím cã ph­¬ng ¸n lùa chän vµ ®­a ra c¸c danh s¸ch nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn ®­îc Cæ phÇn ho¸ ®ång thêi x¸c ®Þnh râ rµng thêi gian tiÕn hµnh chuyÓn doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh c«ng ty Cæ phÇn . §Ó Cæ phÇn ho¸ cã hiÖu qu¶ th× cÇn nh»m vµo c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc võa vµ nhá, hay ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, dÞch vô, c«ng nghiÖp nhÑ s¶n xuÊt hµng ho¸ tiªu dïng , chÕ biÕn hµng n«ng, l©m, thuû s¶n, ¸p dông ®a d¹ng ho¸ c¸c c¸ch thøc tiÕn hµnh Cæ phÇn ho¸ theo c¬ chÕ linh ho¹t. Nhµ n­íc sÏ n¾m gi÷ mét tû lÖ cæ phiÕu nhÊt ®Þnh tuú theo quy m« vµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp Thø t­: Nhµ n­íc nghiªn cøu mét chÝnh s¸ch ­u ®·i tµi chÝnh th«ng tho¸ng h¬n cho mäi tÇng líp d©n c­ ®Ó hä cã thÓ tham gia mua cæ phiÕu, ®Ó ®­îc cïng kinh doanh, n©ng cao hiÓu biÕt vµ t¨ng thu nhËp, tõ ®ã møc sèng toµn x· héi sÏ ®­îc t¨ng cao Thø n¨m: ®èi víi ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp Nhµ n­íc, khi doanh nghiÖp Nhµ n­íc chuyÓn ®æi sang c«ng ty Cæ phÇn, th× Nhµ n­íc nªn cã chÝnh s¸ch xem xÐt giµnh mét phÇn hç trî ®Ó gi¶m bít khã kh¨n khi hä bÞ mÊt viÖc nÕu doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®ã chuyÓn sang h×nh thøc c«ng ty Cæ phÇn Thø s¸u: CÇn ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé, c«ng nh©n viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n, cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o, tæ chøc, dÉn d¾t vµ thùc hiÖn mäi ho¹t ®éng cña c«ng ty Cæ phÇn vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Thø bÈy: CÇn ph¶i cã biÖn ph¸p cøng r¾n ®Ó c­ìng chÕ nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc n»m trong diÖn ph¶i cæ phÇn ho¸ thùc hiÖn nhiÖm vô nµy Thø t¸m: Nhµ n­íc nªn sím ban hµnh mét luËt gäi lµ: “LuËt Cæ phÇn ho¸ ” vµ nh÷ng v¨n b¶n d­íi luËt ®Ó chØ ®¹o , dÉn d¾t ho¹t ®éng nµy, nh­ vËy tiÕn tr×nh Cæ phÇn ho¸ míi diÔn ra nhanh, gän vµ ®óng h­íng Thø chÝn: Trong NghÞ ®Þnh sè 202/ Cæ phÇn ngµy 8/6/92 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc xóc tiÕn thÝ ®iÓm Cæ phÇn ho¸ mét bé phËn doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã nªu : “ Doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã quy m« võa vµ nhá ®ang lµm ¨n cã l·i, Nhµ n­íc kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn th× trong diÖn Cæ phÇn ho¸”, nh­ng l¹i kh«ng x¸c ®Þnh tiªu chuÈn cña quy m« võa nªn viÖc chØ ®¹o thùc hiÖn rÊt lóng tóng, cã nhiÒu bÊt cËp. Quy m« võa vµ nhá lµ mét ph¹m trï lu«n vËn ®éng vÒ thêi gian vµ kh«ng gian. Do vËy mµ Bé tµi chÝnh nªn c¨n cø vµo thêi ®iÓm Cæ phÇn ho¸, vµo ®Æc ®iÓm ngµnh nghÒ ®Ó ®­a ra nh÷ng ý kiÕn cô thÓ vÒ mÆt ®Þnh l­îng cho chØ tiªu võa vµ nhá cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc Thø m­êi: CÇn cã sù thèng nhÊt th«ng suèt vÒ mÆt t­ t­ëng cña §¶ng, ChÝnh phñ, tõ Trung ­¬ng ®Õn c¸c ban ngµnh ®Þa ph­¬ng vÒ tÝnh cÊp thiÕt vµ tÝnh kh¶ thi cña viÖc Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt nam ta hiÖn nay. §©y cã lÏ lµ ®iÒu quan träng h¬n c¶ trong tiÕn tr×nh Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt nam . KÕt luËn Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµ mét qu¸ tr×nh khã kh¨n vµ phøc t¹p v× nã ®ông ch¹m ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò nhËy c¶m, h¬n n÷a l¹i kh«ng cã mét con ®­êng chung nµo cho mäi doanh nghiÖp ®i theo, mµ tuú thuéc vµo tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi doanh nghiÖp, §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø 9 võa qua ®· kh¼ng ®Þnh " Kinh tÕ Nhµ n­íc ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ: n¾m nh÷ng vÞ trÝ then chèt, lµ nh©n tè më ®­êng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, lµ lùc l­îng vËt chÊt quan träng vµ lµ mét c«ng cô ®Ó Nhµ n­íc ®Þnh h­íng vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ ". §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu ®ã th× viÖc s¾p xÕp l¹i vµ ®æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp Nhµ n­íc ch¾c ch¾n ph¶i lµ mét nhiÖm vô träng yÕu vµ ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch liªn tôc, cã hiÖu qu¶. Trong ®ã cæ phÇn ho¸ l¹i lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña s¾p xÕp vµ ®æi míi doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Nh÷ng thµnh c«ng vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cã ®­îc trong tiÕn tr×nh Cæ phÇn ho¸ võa qua ®· kh¼ng ®Þnh Cæ phÇn ho¸ lµ mét chñ tr­¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay, hiÖu qu¶ mµ cæ phÇn ho¸ ®em l¹i lµ kh«ng thÓ phñ nhËn vµ hoµn toµn cã thÓ t¨ng trong t­¬ng lai. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc, cßn cã rÊt nhiÒu v­íng m¾c, h¹n chÕ vµ thÊt b¹i. Nh­ng tin ch¾c r»ng, víi quyÕt t©m cña §¶ng, ChÝnh phñ céng víi sù nç lùc cña toµn d©n ta th× viÖc kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp hoµn toµn cã thÓ lµm ®­îc ®­îc trong thêi gian tíi, nghÜa lµ ch­¬ng tr×nh Cæ phÇn ho¸ hoµn toµn cã thÓ thµnh c«ng, gãp phÇn vµo nh÷ng th¾ng lîi chung cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Tµi liÖu tham kh¶o B¸o c¸o chÝnh trÞ §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI, VII, VIII, IX. LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n­íc. LuËt Doanh nghiÖp. V¨n b¶n h­íng dÉn Cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc t¹i ViÖt Nam - NXB Thèng kª - n¨m 1999. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ & qu¶n lý c«ng nghiÖp - §¹i häc KTQD T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn - sè 34/2000. T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ - sè 111, 113, 121, 122/2000. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o - sè 3, 5, 8/2000 ; sè 1/2001. T¹p chÝ Con sè vµ sù kiÖn - sè 5, 8/1999.