Đề tài Thực trạng của tăng cường vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước ở nước ta hiện nay

Lêi më ®Çu TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Trong mÊy n¨m trë l¹i ®©y , nÒn kinh tÕ n­íc ta cã nhiÒu chuyÓn biÕn, ph¸t triÓn n¨ng ®éng h¬n, s«i næi h¬n víi sù xuÊt hiÖn vµ ho¹t ®éng cña nhiÒu doanh ngiÖp t­ nh©n, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi §Æc biÖt lµ viªc n­íc ta gia nhËp tæ chøc kinh tÕ thÕ giíi WTO vµ trë thµnh thµnh viªn thø 127 cña tæ chøc nµy më ra nhiÒu c¬ héi cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi . Tõ n¨m 1988 , khi LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng cho ®ªn nay , ViÖt Nam ngµy cµng chó träng h¬n ®Õn viÖc söa ®æi, bæ sung bé luËt nµy nh»m t¨ng tÝnh hÊp dÉn h¬n ®Ó ®Çu t­ n­íc ngoµi. Míi ®©y, chÝnh phñ ViÖt Nam còng ®· cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ cho phÐp tham gia trùc tiÕp vµo c¸c c«ng ty cæ phÇn do c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam s¸ng lËp Tuy nhiªn, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh mét c¸ch nhÊt qu¸n nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn , trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc ®ãng vai trß chñ ®¹o . V× vËy , viÖc x¸ch ®Þnh râ rµng vµ nhÊt qu¸n vÞ trÝ, vai trß cña kinh tÕ nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh ®­êng lèi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhµ n­íc lµ rÊt cÇn thiÕt . Vµ do ®ã , viÖc "T¨ng c­êng vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë n­íc ta hiÖn nay lµ nhiÖm vô cÊp thiÕt vµ th­êng xuyªn . §èi víi mét sinh viªn n¨m thø nhÊt míi b­íc vµo cæng tr­êng ®¹i häc, ®­îc tiÖp cËn víi nh÷ng kiÕn thøc còng nh­ nh÷ng hiÓu biÕt vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ vµ tµi liÖu tham kh¶o cßn h¹n chÕ nh­ng ®­îc sù gióp ®ì cña thÇy gi¸o em ®· hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy . I. Nh÷ng kh¸I niÖm vµ Lý LuËn chung : Trong h¬n 20 n¨m qua, qu¸ tr×nh c¶i tæ cña c¸c n­íc X· héi Chñ nghÜa (XHCN) cã thÓ nãi ®· ®i theo hai con ®­êng kh¸c nhau. C¸c n­íc XHCN ë Ch©u ¢u lùa chän con ®­êng quay trë l¹i chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa (TBCN). Tuy nhiªn sù lùa chän quay trë l¹i con ®­êng TBCN ®· kh«ng ®em l¹i cho c¸c n­íc nµy kÕt qu¶ nh­ mong muèn. Ng­îc l¹i, nhiÒu n­íc r¬i vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i , hçn lo¹n , bÞ ¶nh h­ëng bëi c¸c m©u thuÉm d©n téc vµ ©m m­u ph¸ ho¹i cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch . ViÖt Nam lùa chän x©y dung nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN . ViÖt Nam ®· x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn , thõa nhËn c¸c lo¹i h×nh vµ chÕ ®é së h÷u kh¸c nhau nh­ng c«ng h÷u víi kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o , thõa nhËn kinh tÕ, chñ ®éng héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh­ng vÒ mÆt chÝnh trÞ vÉn duy tr× nÒn t¶ng XHCN ,trong ®ã mÊu chèt lµ §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o , x©y dùng nhµ n­íc XHCN cã kh¶ n¨ng thi hµnh c¸c chÝnh s¸ch ®Þnh h­íng XHCN . Nh÷ng thµnh tùu trong ph¸t triÓn kinh tÕ , æn ®Þnh x· héi , n©ng cao vÞ thÕ quèc gia :trong gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ , tù chñ , tù quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®èi néi , ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam®· kh¼ng ®Þnh sù lùa chän ®­êng lèi ph¸t triÓn ®Êt n­íc lµ ®óng ®¾n . 1. Mét sè kh¸i niÖm : Thµnh phÇn kinh tÕ : Lµ bé phËn cÊu thµnh nÒn kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt hay kiÓu quan hÖ dùa trªn mét h×nh thøc së h÷u nhÊt ®Þnh vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt do tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt quy ®Þnh . Mçi thµnh phÇn kinh tÕ ®¹i diÖn cho mét quan hÖ s¶n xuÊt vµ vèn , theo ®ã lµ mét quan hÖ tæ chøc qu¶n lý vµ mét quan hÖ ph©n phèi thu nhËp . Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc : Lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn c¬ së vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt , bao gåm c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc , c¸c quü dù tr÷ quèc gia , c¸c quü b¶o hiÓm nhµ n­íc vµ c¸c tµi s¶n thuéc së h÷u nhµ n­íc cã thÓ ®­a vµo chu chuyÓn kinh tÕ , trong ®ã doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ bé phËn nßng cèt . §¹i héi §¶ng lÇn thø X kh¼ng ®Þnh l¹i vai trß chñ ®¹o , nÒn t¶ng trong chÕ ®ä kinh tÕ XHCN cña kinh tÕ nhµ n­íc: “ Kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o, lµ lùc l­îng vËt chÊt quan träng ®Ó Nhµ n­íc ®Þnh h­íng vµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ, t¹o m«i tr­êng vµ thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn. Kinh tÕ nhµ n­íc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng tr¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. MÆc dï kh¼ng ®Þnh l¹i quan ®iÓm cña c¸c k× §¹i héi tr­íc, nh­ng ®¹i héi §¶ng lÇn X còng lµm râ néi hµm cña kh¸i niÖm chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc : - Mét lµ , kinh tÕ nhµ n­íc lµ l­îng vËt chÊt gióp Nhµ n­íc ®Þnh h­íng XHCN nÒn kinh tÕ quèc d©n. - Hai lµ , kinh tÕ nhµ n­íc lµ søc m¹nh ®»ng sau c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc. - Ba lµ, ho¹t ®éng kinh tÕ nhµ n­íc nh»m ®Ó t¹o méi tr­êng chung cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ , chø kh«ng ph¶i chØ cho doanh nghiÖp nhµ n­íc. - Bèn lµ, kh¼ng ®Þnh l¹i mét lÇn n÷a kinh tÕ nhµ n­íc cã néi hµm réng h¬n doanh nghiÖp nhµ n­íc , hay nãi c¸ch kh¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc chØ lµ mét bé phËn quan träng cña kinh tÕ nhµ n­íc. Kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o , tøc lµ nã gi÷ chøc n¨ng chi phèi sù vËn ®éng cña tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong hÖ th«ng kinh tÕ quèc d©n - Kinh tÕ nhµ n­íc n¾m gi÷ c¸c vÞ trÝ, lÜnh vùc träng yÕu, then chèt cña nÒn kinh tÕ. Nhê ®ã, cã thÓ chi phèi ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c vµ cña toµn bé nÒn kinh tÕ . C¸c vÞ , trÝ lÜnh vùc ®ã lµ : ng©n hµng , b¶o hiÓm, b­u ®iÖn , hµng kh«ng , ®­êng s¾t , khai thac má Kinh tÕ nhµ n­íc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc cung cÊp s¶n phÈm c«ng céng cho nÒn kinh tÕ :®­êng s¸ , s©c bay, bÕn c¶ng , ®iÖn , n­íc ..§©y lµ nh÷ng s¶n phÈm tuyÖt ®èi cÇn thiÕt cña mét nÒn kinh tÕ . - Doanh nghiÖp nhµ n­íc gi÷ nh÷ng vÞ trÝ then chèt , ®i ®Çu trong viÖc øng dông tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ , nªu g­¬ng vÒ n¨ng suÊt , chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi . Nã kh«ng chØ trùc tiÕp ®ãng vµo qu¸ tr×nh t¨ng t­ëng nhanh vµ bÒn v÷ng cña nÒo-n kinh tÕ quèc d©n mµ cßn t¹o søc m¹nh trong c¹nh tranh , buéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c còng ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt , chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ , ®ãng gãp ngµy cang nhiÒu h¬n vµo t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ . - Kinh tÕ nhµ n­íc lµ c«ng cô ®Ó nhµ n­íc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng , c«ng cô ®Ó Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt tæng cung vµ t«ng cÇu ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vµ c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ . Theo ®¹i héi §¶ng IX cña n­íc ta (4/2001) , n­íc ta cã 6 thµnh phÇn kinh tÕ : kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ tËp thÓ , kinh tÕ t­ nh©n , kinh tÕ c¸ thÓ tiÓu chñ, kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc vµ kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi . §¹i héi X (4/2006 ) x¸c ®Þnh : n­¬c ta cã 5 thµnh phÇn kinh tÕ lµ kinh tÕ nhµ n­íc , kinh tÕ tËp thÓ , kinh tÕ t­ nh©n (c¸ thÓ , tiÓu chñ , t­ b¶n t­ nh©n ), kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc , kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi . Trước đ©y, kh¸i niệm thường dïng là kinh tế quốc doanh để chỉ bộ phận kinh tế thuộc sở hữu nhà nước, do nhà nước trực tiếp quản lý và kinh doanh. B¸o c¸o chÝnh trị tại Đại hội VII (1991) nªu r»ng: “Khẩn trương sắp xếp lại và đổi mới quản lý kinh tế quốc doanh, bảo đảm kinh tế quốc doanh ph¸t triển cã hiệu quả, nắm vững những lĩnh vực và ngành then chốt để ph¸t huy vai trß chủ đạo trong nền kinh tế”.  Hội nghị Đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ kho¸ VII (1994), kh¸i niệm kinh tế quốc doanh kh«ng được sử dụng nữa mà thay vào đã là khu vực doanh nghiệp nhà nước. Lý do: trong c¸c doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước, nhà nước chỉ nắm giữ quyền chủ sở hữu chứ kh«ng trực tiếp nắm quyền kinh doanh và quyền này là thuộc doanh nghiệp. Văn kiện Hội nghị Đại biểu toàn quốc chủ trương ph©n biệt sở hữu nhà nước với h×nh thức doanh nghiệp nhà nước như sau: tài sản và vốn thuộc sở hữu nhà nước được sử dụng dưới nhiều h×nh thức, vừa bảo đảm hiệu quả kinh tế x· hội cao, vừa tăng cường khả năng thóc đẩy và kiểm so¸t trực tiếp của nhà nước đối với c¸c hoạt động kinh doanh, như đầu tư vào khu vực doanh nghiệp nhà nước (gồm những doanh nghiệp 100% vốn nhà nước hay nhà nước nắm một tỷ lệ cổ phần đủ sức khống chế); cho thuª, t« nhượng (hầm mỏ), liªn doanh, gãp cổ phần, mua cổ phiếu của c¸c doanh nghiệp thuộc những thành phần kh¸c. Từ Đại hội VIII (1996) trở đi, kh¸i niệm kinh tế nhà nước đã được sử dụng phổ biến và hoàn toàn thay thế cho khái niệm kinh tế quốc doanh. Kinh tế nhà nước bao gồm kh«ng chỉ c¸c doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước mà cßn cã cả một số lĩnh vực kh¸c như tài nguyªn quốc doanh (do doanh nghiệp nhà nước sử dụng) ng©n s¸ch nhà nước và dự trữ quốc gia 2. TÊt yÕu kh¸ch quan cña tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë n­íc ta : Sù tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ë n­íc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan , ®­îc quyÕt ®Þnh bëi c¸c yÕu tè : - Sù ph¸t triÓn cña l­îng s¶n xu¸t cßn ë tr×nh ®é thÊp , cã nhiÒu tr×nh ®é kh¸c nhau ; t­¬ng øng víi mçi tr×nh ®é tÊt yÕu cã mét kiÓu quan hÖ kinh tÕ . Do ®ã , nÒn kinh tÕ , xÐt vÒ ph­¬ng diÖn c¬ cÊu kinh tÕ – x· héi , ph¶i lµ c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn . - VÒ mÆt lÞch sö , sau khi giµnh ®­îc chÝnh quyÒn , Nhµ n­íc XHCN ®øng tr­íc mét thùc tÕ kh¸ch quan lµ tiÕp qu¶n toµn bé c¬ së kinh tÕ do x· héi cò ®Ó l¹i gåm kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n vµ kinh tÕ c¸ thÓ tiÓu chñ . Th¸i ®é cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy lµ ph¶i xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu vµ tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt , tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lý cña nhµ n­íc chø kh«ng thÓ bçng chèc xo¸ bá ®­îc . H¬n n÷a , c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy cßn cã vai trß quan träng. Sù tån t¹i cña chóng lµ cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt vµ ®íi sèng kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n. - §Ó x©y dùng CNXH, mét ®ßi hái kh¸ch quan lµ ph¶i tõng b­íc x©y dùng c¬ së kinh tÕ – x· héi cña chÕ ®é míi víi hai h×nh thøc së h÷u nhµ n­íc vµ së h÷u tËp thÓ, lµm ra ®êi vµ ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc vµ kinh tÕ tËp thÓ . - Trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ , nhµ n­íc XHCN ph¶i tiÕn hµnh hîp t¸c ®Çu t­ víi n­íc ngoµi . Do ®ã , tÊt yÕu ph¶i cïng c¸c nhµ t­ b¶n, c¸c c«ng ty trong vµ ngoµi n­íc tiÕn hµnh hîp t¸c kinh doanh , t¹o lËp lùc l­îng kinh tÕ d©n téc , lµm ra ®êi vµ ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ kinh tÕ t­ b¶n n­íc ngoµi. Sù tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn kh«ng chØ lµ tÊt yÕu , mµ cån ®em l¹i nhiÒu lîi Ých thiÐt thùc nhu :gi¶i phãng ®­îc søc s¶n xuÊt khai th¸c ph¸t huy nguån lùc cña ®Êt n­îc , t¹o viÖc lµm , kÝch thÝch ®éng lùc c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng , thóc ®¶y ®æi míi kü thuËt vµ c«ng nghÖ, gi¶m sù c¨ng th¼ng vÒ cung cÇu hµng ho¸ , n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n Kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë ViÖt Nam, §¶ng ta nªu quan ®iÓm : “ChÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cã ý nghÜa chiÕn l­îc l©u dµi , cã tÝnh quy luËt tõ s¶n xuÊt nhá ®i lªn chñ nghÜa x· héi vµ thÓ hiÖn tinh thÇn d©n chñ vÒ kinh tÕ b¶o ®¶m cho mäi ng­êi ®­îc tù do lµm ¨n theo ph¸p luËt “ . §¹i héi IX nhÊn m¹nh : “C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN , cïng ph¸t triÓn l©u dµi , hîp t¸c c¹nh tranh lµnh m¹nh “Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch phï hîp víi tong thµnh phÇn kinh tÕ nh»m thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi II. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p: 1. Thùc tr¹ng cña t¨ng c­êng vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc ë n­íc ta hiÖn nay : Nh÷ng thèng kª kinh tÕ mÊy n¨m trë l¹i ®©y cho thÊy sù ph¸t triÓn cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc d· ®¹t nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh . VÝ dô víi viÖc ®ãng gãp ®Õn gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp 2 n¨m 2004 , 2005 so víi n¨m 1994 nh­ sau: - N¨m 2004: Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m , sản xuất toàn ngành công nghiệp trong 6 tháng đầu năm 2004 ước tăng 15,4% so với 6 tháng đầu năm trước, trong đó khu vực doanh nghiệp Nhà nước tăng 11,9% (doanh nghiệp Nhà nước do trung ương quản lý tăng 14,3% và doanh nghiệp Nhà nước địa phương tăng 7%), khu vực ngoài quốc doanh tăng 21,8% và khu vực các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tăng 14,7%. Sản xuất công nghiệp năm 2004 tiếp tục tăng trưởng với tốc độ cao hơn mức kế hoạch đề ra và tăng cao so với năm 2003. Giá trị sản xuất công nghiệp năm 2004 tính theo giá cố định 1994, ước tính đạt 354 nghìn tỷ đồng, tăng 16% so với cùng kỳ, trong đó khu vực Nhà nước đạt 131,6 nghìn tỷ đồng, tăng 11,8% (Doanh nghiệp Nhà nước do trung ương quản lý đạt 92,6 nghìn tỷ đồng, tăng 14,5% và doanh nghiệp Nhà nước do địa phương quản lý đạt 38,9 nghìn tỷ đồng, chỉ tăng 6%), khu vực ngoài quốc doanh đạt 96,2 nghìn tỷ, tăng 22,8% và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 126,3 nghìn tỷ đồng, tăng 15,7% (dầu mỏ, khí đốt đạt 29,7 nghìn tỷ đồng, tăng 18,5% và các ngành khác tăng 14,9%). - N¨m 2005: Giá trị sản xuất công nghiệp tháng 01 năm 2005 ước tính đạt 35,2 nghìn tỷ đồng, tăng 32,4% so với tháng 01/2004, trong đó khu vực doanh nghiệp nhà nước tăng 25,9%; khu vực công nghiệp ngoài quốc doanh tăng 44,8% và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tăng 29,8% (tổng công ty dầu khí giảm 11,6% và các ngành khác tăng 46,2%). Giá trị sản xuất công nghiệp tháng 02 năm 2005 ước tính đạt 29,26 nghìn tỷ đồng, chỉ bằng 80,9% tháng trước và tăng 2,1% so với tháng 02/2004. Công nghiệp tháng 02 tăng thấp so với tháng trước và so với cùng kỳ trước chủ yếu do yếu tố mùa vụ: tháng 02 có 28 ngày và trừ thêm 4 ngày nghỉ Tết Ất Dậu. Giá trị sản xuất của tất cả các khu vực kinh tế đều chỉ đạt ở mức trên dưới 80% giá trị sản xuất tháng 01; so với tháng 02 năm trước công nghiệp Nhà nước chỉ bằng 95,9%, kinh tế ngoài quốc doanh tăng 9,1% và kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài tăng 2,8% Giá trị sản xuất công nghiệp tháng 3 năm 2005 ước tính đạt 36,27 nghìn tỷ đồng, tăng 13,4% so với cùng kỳ năm 2004. Công nghiệp tháng 3 tăng thấp so với cùng kỳ năm trước chủ yếu do giảm lượng khai thác dầu thô và khối các doanh nghiệp Nhà nước tăng chậm (+5,2%), đáng chú ý là doanh nghiệp Nhà nước địa phương quản lý chỉ tăng 1,5%, do một số doanh nghiệp Nhà nước có quy mô lớn thực hiện cổ phần hoá Giá trị sản xuất công nghiệp tháng 4 năm 2005 ước tính đạt 37,35 nghìn tỷ đồng, tăng 16,4% so với cùng kỳ năm 2004, trong đó khu vực doanh nghiệp Nhà nước tăng 12,5% (doanh nghiệp Nhà nước trung ương quản lý tăng 16,6% và doanh nghiệp Nhà nước do địa phương quản lý tăng 3,8%); khu vực kinh tế ngoài quốc doanh vẫn duy trì mức tăng cao (+23,3%); khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài tăng 14,7% (do tăng mạnh ở các nhóm ngành ngoài dầu mỏ và khí đốt (+24,2%) nên đã bù được sự giảm sút của dầu, khí so với tháng 4 năm trước). Giá trị sản xuất công nghiệp tháng 5/2005 ước tính đạt 38,41 nghìn tỷ đồng, tăng 16,9% so với cùng kỳ năm 2004, trong đó khu vực doanh nghiệp Nhà nước tăng 10,2% (doanh nghiệp Nhà nước trung ương quản lý tăng 16,2% và doanh nghiệp Nhà nước do địa phương quản lý giảm 2,5%); khu vực kinh tế ngoài Nhà nước vẫn tiếp tục duy trì mức tăng cao (+25%); khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài tăng 16,6% (do tăng mạnh ở các nhóm ngành ngoài dầu mỏ và khí đốt (+26,6%) nên đã bù được sự giảm sút tới 11,4% của dầu, khí so với tháng 5/2004). Giá trị sản xuất công nghiệp tháng 6/2005 ước tính đạt 39,11 nghìn tỷ đồng theo giá so sánh 1994, tăng 17,8 % so với cùng kỳ năm 2004, trong đó khu vực Nhà nước tăng 9,6% (công nghiệp Nhà nước do trung ương quản lý tăng 16,2% và công nghiệp Nhà nước do địa phương quản lý giảm 4,3%); khu vực kinh tế ngoài Nhà nước vẫn tiếp tục duy trì mức tăng cao (+24,9%); khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài tăng 19,4% (do tăng mạnh ở các nhóm ngành ngoài dầu mỏ và khí đốt (+30,8%) nên đã bù được sự giảm sút tới 15,4% của dầu, khí so với tháng 6/2004). Tính chung 7 tháng, giá trị sản xuất công nghiệp ước tính tăng 16% so với cùng kỳ năm trước, trong đó khu vực doanh nghiệp Nhà nước tăng 10% (doanh nghiệp Nhà nước trung ương quản lý tăng 14,3%; doanh nghiệp Nhà nước địa phương quản lý tăng 0,9%); khu vực công nghiệp ngoài quốc doanh tăng 23,4%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tăng 15,9% (trong đó dầu mỏ và khí đốt giảm 10,3%, các ngành khác tăng 25,2%). Tính chung 8 tháng, giá trị sản xuất công nghiệp ước tính tăng 16,2% so với cùng kỳ năm trước, trong đó, khu vực doanh nghiệp Nhà nước tăng 9,6% (doanh nghiệp Nhà nước trung ương quản lý tăng 13,7%; doanh nghiệp Nhà nước địa phương quản lý tăng 0,8%); khu vực công nghiệp ngoài quốc doanh tăng 23,5%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tăng 16,7% (trong đó dầu mỏ và khí đốt giảm 9,3%, các ngành khác tăng 25,8%). Tính chung 9 tháng, giá trị sản xuất công nghiệp ước tính đạt 308,6 nghìn tỷ đồng, tăng 16,5% so với cùng kỳ năm 2004. Trong đó, doanh nghiệp Nhà nước tăng 9,6% (doanh nghiệp Nhà nước trung ương quản lý tăng 13,7%, doanh nghiệp Nhà nước địa phương quản lý tăng 0,5%); công nghiệp ngoài Nhà nước tăng 24,8%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tăng 17,2% (dầu mỏ và khí đốt giảm 8%, các ngành khác tăng 26,7%). Tính chung 10 tháng, giá trị sản xuất công nghiệp đạt 351,1 nghìn tỷ đồng, tăng 16,7% so với cùng kỳ năm 2004, trong đó khu vực doanh nghiệp Nhà nước tăng 9,1% (doanh nghiệp Nhà nước trung ương quản lý tăng 13,3%, doanh nghiệp Nhà nước địa phương quản lý chỉ đạt xấp xỉ mức 10 tháng năm trước); khu vực ngoài Nhà nước tăng 24,5%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tăng 18,4% (dầu mỏ và khí đốt giảm 7,3%; các ngành khác tăng 27,8%) Tính chung 11 tháng, giá trị sản xuất công nghiệp tăng 17% so với 11 tháng năm 2004, trong đó khu vực doanh nghiệp Nhà nư¬ớc tăng 8,9% (doanh nghiệp Nhà nước trung ương quản lý tăng 13,3%, doanh nghiệp Nhà nước địa phương quản lý giảm 0,6%); khu vực ngoài Nhà nước tăng 24,6% và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tăng 19,8% (dầu mỏ, khí đốt giảm 7,5%, các ngành khác tăng 28,2%). Giá trị sản xuất công nghiệp năm 2005 theo giá cố định 1994 ước tính tăng 17,2% so với năm 2004, trong đó khu vực Nhà nước, chiếm tỷ trọng 34,3% giá trị sản xuất công nghiệp, tăng 8,7%; khu vực ngoài quốc doanh, chiếm tỷ trọng 28,5%, tăng 24,1%, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài chiếm tỷ trọng 37,2%, tăng 20,9% Giá trị sản xuất công nghiệp năm 2005 theo giá cố định 1994 ước tính tăng 17,2% so với năm 2004, trong đó khu vực Nhà nước, chiếm tỷ trọng 34,3% giá trị sản xuất công nghiệp, tăng 8,7%; khu vực ngoài quốc doanh, chiếm tỷ trọng 28,5%, tăng 24,1%, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài chiếm tỷ trọng 37,2%, tăng 20,9% Nh­ thÕ , chØ trong 2 n¨m 2004 , 2005 víi nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong viÖc ®ãng gãp gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cho thÊy thùc tr¹ng viÖc t¨ng c­êng vai trß cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc ®ang dÇn ®­îc cñng cè.§èi víi ngµnh c«ng nghiÖp nãi riªng vµ c¸c ngµnh kinh tÕ nãi chung sù ®ãng gãp cña kinh tÕ nhµ n­íc ngµy cµng ®­îc t¨ng c­êng , qua ®ã còng bé lé nh÷ng h¹n chÕ . MÆt tÝch cùc: Thực tiễn đ· khẳng định rằng kinh tế nhà nước đ·, đang và sẽ tiếp tục được đổi mới, ph¸t huy vai trß chủ đạo, là lực lượng vật chất quan trọng để nhà nước định hướng, điều tiết nền kinh tế, bảo đảm tÝnh định hướng x· hội chủ nghĩa của nền kinh tế thị trường ở nước ta. Trong khu vực doanh nghiệp nhà nước, những chính sách và biện pháp điều chỉnh, sắp xếp lại doanh nghiệp, đặc biệt là những biện pháp về quản lý tài chính của công ty nhà nước, quản lý các nguồn vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp, hay việc chuyển các công ty nhà nước thành công ty cổ phần theo tinh thần cải cách mạnh mẽ hơn nữa các doanh nghiệp nhà nước, ngày càng được coi trọng nhằm nâng cao tính hiệu quả cho khu vực kinh tế quốc doanh. Trong giai đoạn 2001-2005, kinh tế nhà nước lu«n chiếm tỷ trọng và cã tốc độ tăng trưởng cao trong cơ cấu và tốc độ tăng trưởng được tÝnh theo thành phần kinh tế. Với chính sách xây dựng nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, tỷ trọng của khu vực kinh tế nhà nước có xu hướng giảm đi, từ 40,1% GDP năm 1991 xuống còn 38,3% năm 2003, kinh tế tập thể giảm từ 10,2% xuống 7,9% trong thời gian tương ứng. Trong các năm 2002-2003, có 1.655 doanh nghiệp nhà nước được đưa vào chương trình sắp xếp và đổi mới, năm 2004 là 882 doanh nghiệp.Năm 2005, doanh nghiệp nhà nước đóng gãp 39% GDP và một nửa tổng ng©n s¸ch nhà nước. Nhiều doanh nghiệp nhà nước kinh doanh có hiệu quả và những doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong lĩnh vực công ích đang góp phần thể hiện rõ vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước. Đó là những "người lính đi đầu" trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, trong cuộc chiến chống đói, nghèo và tụt hậu; là chỗ dựa để Nhà nước điều tiết nền kinh tế thị trường đúng định hướng xã hội chủ nghĩa. Ngay cả những người "phản biện" nghiêm khắc nhất đối với các doanh nghiệp nhà nước cũng không thể phủ nhận được thực tế đó. Hàng loạt hợp t¸c x·, tổ hợp t¸c kiểu cũ đ· được chuyển đổi thành hợp t¸c x·, tổ hợp t¸c kiểu mới, đứng vững và ph¸t triển trong kinh tế thị trường, đãng gãp xứng đ¸ng cho sự nghiệp ph¸t triển đất nước . Nã đ· chứng tỏ được râ hơn vai trß, vị trÝ đối với kinh tế hộ trong sản xuất hàng ho¸ và đang cã chiều hướng phục hồi . Năm 2005, kinh tế tập thể đ· đãng gãp 8% GDP . §©y thùc sù lµ mét con sè kh«ng nhá so víi sù ho¹t ®éng ch­a hiÖu qu¶ cña nh÷ng hîp t¸c x· , tæ hîp t¸c kiÓu cò . b. MÆt h¹n chÕ: Chóng ta cã thÓ thÊy r»ng ấn tượng về mô hình kinh tế tập thể thời bao cấp còn ám ảnh về một kiểu tổ chức sản xuất kinh doanh không mang lợi, khép kín, “góp gạo nấu cơm chung” còn dai dẳng đến ngày nay . §iÒu ®ã g©y ra rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc x©y dùng bé m¸y qu¶n lý vµ ph¸t triÒn kinh tÕ, còng nh­ trong d­ luËn x· héi .Th­c tr¹ng gÇn ®©y còng cho thÊy nhiÒu doanh nghiÖp nhµ n­íc lµm ¨n ch­a hiÖu qu¶,tham «, lÊy tiÒn c«ng bá vµo tói riªng,.. g©y thiÖt h¹i ®¸ng kÓ cho nhµ n­íc vµ lµm gi¶m sót uy tÝn cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trong quÇn chóng nh©n d©n . Tuy nhiên, phải thừa nhận rằng, hiện nay, trong thành phần kinh tế nhà nước các doanh nghiệp nhà nước giữ vị trí cơ bản và rất to lớn nhưng không ít đơn vị chưa xứng đáng với vai trò mà nó đang nắm giữ. Vẫn tồn tại những doanh nghiệp nhà nước không những không nuôi nổi người lao động của mình, mà còn luôn đòi được Nhà nước cứu trợ cho sự tồn tại của nó; số khác liên tục thua lỗ, dù đã hơn một lần được Nhà nước "khoanh nợ" hoặc trợ cấp vốn từ ngân sách. Sự phê phán của dư luận xã hội đối với kinh tế nhà nước chính là nhằm vào bộ phận những doanh nghiệp loại này. Xét từ góc độ lợi ích của xã hội mà Nhà nước là người đại diện, những doanh nghiệp nhà nước được nêu ở đây thật sự đang là những gánh nặng, cần giải quyết càng sớm càng tốt. Ngoµi ra,một bài toán hóc búa đối với các Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước trong lúc này là làm thế nào để “không được tăng giá nhưng cũng không được lỗ”. Muốn giải bài toán này thì các đơn vị phải rà soát lại hoạt động sản xuất kinh doanh của mình để kiên quyết giảm bỏ những khâu trung gian, những lĩnh vực đầu tư ít hiệu quả. Cùng với việc tổ chức lại sản xuất một cách hợp lý thì một biện pháp quan trọng là gom vốn, dồn vốn để đầu tư vào các phương tiện, thiết bị hiện đại nhằm tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng hàng hóa phục vụ tiêu dùng và xuất khẩu. Lãng phí trang thiết bị, lãng phí giờ giấc trong sản xuất, lãng phí do hàng hỏng, hàng kém phẩm chất trong các đơn vị sản xuất, kinh doanh hiện vẫn đang rất lớn. Bởi vậy, chống lãng phí, tiết kiệm từng gam nguyên liệu cũng là một trong những biện pháp để hạ giá thành sản phẩm. Làm được những điều này chắc chắn các Tập đoàn, Tổng công ty, kể cả các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Nhà nước thực hiện được cam kết của Chính phủ “không tăng giá nhưng cũng không được lỗ”. Các Tập đoàn, các Tổng công ty Nhà nước đã làm ra 40% GDP nhưng vay ngân hàng cũng chiếm 60% tổng mức vay của toàn xã hội. Vì vậy, các đơn vị này cũng phải là người đi tiên phong trong chống lạm phát hiện nay. Đây là lúc phát huy và khẳng định vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước trong hoạt động của nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN của nước ta. 2. Gi¶i ph¸p vµ h­íng ph¸t triÓn : Trong thời gian tới phải tiếp tục đẩy mạnh sắp xếp, đổi mới, n©ng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của doanh nghiệp nhà nước, theo hướng h×nh thành loại h×nh c«ng ty nhà nước đa sở hữu, chủ yếu là c¸c c«ng ty cổ phần. Thóc đẩy việc h×nh thành một số tập đoàn kinh tế và tổng c«ng ty nhà nước mạnh, hoạt động đa ngành, đa lĩnh vực, trong đã cã ngành chÝnh; cã nhiÒu chủ sở hữu, sở hữu nhà nước giữ vai trß chi phối. Đẩy mạnh và mở rộng diện cổ phần hãa doanh nghiệp nhà nước, kể cả c¸c tổng c«ng ty, nhằm tạo động lực mạnh mẽ và cơ chế quản lý năng động, để vốn nhà nước được sử dụng cã hiệu quả và ngày càng tăng lªn, đồng thời thu hót mạnh c¸c nguồn lực trong, ngoài nước cho ph¸t triển. Thu hẹp tối đa diện Nhà nước độc quyền kinh doanh, xãa bỏ đặc quyền kinh doanh của doanh nghiệp . TiÕp tục đổi mới, tạo động lực ph¸t triển cã hiệu quả c¸c loại h×nh kinh tế tập thể. Đổi mới chÝnh s¸ch để khuyến khÝch, thóc đẩy ph¸t triển mạnh c¸c loại h×nh kinh tế tập thể với những h×nh thức hợp t¸c đa dạng, tự nguyện, đ¸p ứng nhu cầu của c¸c thành viên, phï hợp với tr×nh độ ph¸t triển của c¸c ngành, nghề, trªn c¸c địa bàn. Tiếp tục nghiªn cứu x©y dựng m« h×nh hợp t¸c x· kiểu mới trªn cơ sở tổng kết c¸c đơn vị làm tốt để tăng sức hấp dẫn, tạo động lực cho kinh tế tập thể, nhất là đối với n«ng nghiệp, tiểu, thủ c«ng nghiệp. Đa dạng hãa h×nh thức sở hữu trong kinh tế tập thể (cã sở hữu ph¸p nh©n, thể nh©n). Ph¸t triển c¸c loại h×nh doanh nghiệp trong hợp t¸c x· và c¸c h×nh thức liªn hiệp hợp t¸c x·. Doanh nghiệp nhà nước hiện đang nắm giữ một tỷ trọng lớn trong nền kinh tế cả về giá trị trong GDP, số vốn, và những ngành kinh tế then chốt của quốc gia. Do vậy, không thể phát triển nhanh nền kinh tế thị trường nếu các doanh nghiệp nhà nước này không được quản lý, vận hành theo cơ chế thị trường. Nhà nước phải tiến hành đổi mới tổ chức, quản lý doanh nghiệp nhà nước, để hệ thống doanh nghiệp này hoạt động trong một sân chơi chung với doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác trong nền kinh tế thị trường. Cải cách doanh nghiệp nhà nước có ý nghĩa rất quan trọng trong việc hình thành và phát triển đồng bộ các loại thị trường ở nước ta. Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thành phÇn. C¸c thành phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu là bé phËn cÊu thành quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghĩa, cïng ph¸t triÓn l©u dài, hîp t¸c và c¹nh tranh lành m¹nh; trong ®ã kinh tÕ nhà n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ nhà n­íc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngày càng trë thành nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n . Tõ c¸c h×nh thøc së h÷u :së h÷u toµn d©n , së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t­ nh©n , h×nh thµnh nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi nh÷ng h×nh thøc tæ chøc kinh doanh ®a d¹ng , ®an xen , hçn hîp . Kinh tÕ nhµ n­íc ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ : n¾m nh÷ng vÞ trÝ then chèt , lµ nh©n tè më ®­êng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ , lµ lùc l­îng vËt chÊt quan träng vµ lµ mét c«ng cô ®Ó Nhµ n­íc ®Þnh h­íng vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ , ®i ®Çu øng dông tiÕn khoa häc – c«ng nghÖ , nªu g­¬ng vÒ n¨ng suÊt , chÊt l­îng , hiÖu qu¶ , kinh tÕ – x· héi vµ chÊp hµnh ph¸p luËt . Trong 5 n¨m tíi , hoµn thµnh viÖc cñng cè , s¾p xÕp , ®iÒu chØnh , c¬ cÊu c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn cã , ®ång thêi ph¸t triÓn thªm mét sè doanh nghiÖp mµ nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ 100% vèn hoÆc cã cæ phÇn chi phèi ë mét sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trªn c¬ së c¸c tæng c«ng ty nhµ n­í , cã sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ . Thùc hiÖn tèt chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ së h÷u ®ãi víi doanh nghiÖp mµ nhµ n­íc kh«ng cÇn n¨m 100% cèn , thùc hiÖn giao , b¸n , kho¸n , cho thuª ,..c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc lo¹i nhá mµ Nhµ n­íc kh«ng cÇn n¾m gi÷ .S¸p nhËp , gi¶i thÓ cho ph¸ s¶n nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ . Cñng cè vµ hiÖn ®¹i mét b­íc ®¹i bé phËn doanh nghiÖp nhµ n­íc . KhÈn tr­¬ng c¶i thiÖn t×nh h×nh tµi chÝnh vµ lao ®éng cña doanh nghiÖp nhµ n­íc . Đổi mới căn bản phương thức đầu tư vốn của Nhà nước cho các doanh nghiệp thông qua các công ty đầu tư tài chính của Nhà nước và thông qua thị trường vốn. Thực hiện chế độ quản lý công ty đối với tất cả các doanh nghiệp kinh doanh có vốn Nhà nước; giao cho hội đồng quản trị doanh nghiệp quyền chủ sở hữu trực tiếp gắn với quyền tự chủ trong kinh doanh; quy định rõ quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp. Kinh tế tập thể gồm các hình thức hợp tác đa dạng, trong đó hợp tác xã là nòng cốt. Các hợp tác xã dựa trên sở hữu của các hộ xã viên và sở hữu tập thể (các quỹ sử dụng chung trong hợp tác xã), liên kết rộng rãi những người lao động, các hộ sản xuất, kinh doanh, các doanh nghiệp nhỏ và vừa, không giới hạn quy mô, lĩnh vực và địa bàn. Phát triển hợp tác xã kinh doanh tổng hợp đa ngành hoặc chuyên ngành. Nhân rộng mô hình hợp tác, liên kết công nghiệp và nông nghiệp, doanh nghiệp nhà nước và kinh tế hộ nông nghiệp. Nhà nước giúp hợp tác xã đào tạo cán bộ, xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh, mở rộng thị trường, giải quyết nợ tồn đọng. Khuyến khích việc tích luỹ, phát triển có hiệu quả vốn tập thể trong hợp tác xã. Tổng kết việc chuyển đổi hợp tác xã theo Luật Hợp tác xã Tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách đối với doanh nghiệp nhà nước để tạo động lực phát triển và nâng cao hiệu quả theo hướng : xoá bao cấp; doanh nghiệp thực sự cạnh tranh bình đẳng trên thị trường, tự chịu trách nhiệm trong sản xuất, kinh doanh; nộp ngân sách nhà nước đầy đủ và có lãi. Thực hiện tốt quy chế dân chủ trong doanh nghiệp. Có cơ chế phù hợp về kiểm tra, kiểm soát của Nhà nước và của xã hội. Cần tiếp tục đẩy mạnh quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước theo nguyên tắc giữ cổ phần chi phối của Nhà nước. Đặc biệt, đối với các doanh nghiệp nhà nước do cấp tỉnh, thành phố quản lý, phải coi cổ phần hóa là giải pháp cấp thiết. Đã đến lúc các cấp ủy và tổ chức đảng, các cấp chính quyền cần nhanh chóng vào cuộc để đẩy nhanh quá trình cổ phần hóa và coi đây là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm, cấp bách. Đối với những doanh nghiệp mà Nhà nước cần nắm 100% vốn thì vấn đề số một là phải có những cơ chế bảo đảm để các doanh nghiệp này đủ sức vươn lên đóng vai trò "chủ lực quân" trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Muốn thế, việc bổ nhiệm tổng giám đốc doanh nghiệp nhà nước phải trên cơ sở giao khoán các nhiệm vụ và chỉ tiêu cụ thể, trước hết là yêu cầu bảo toàn vốn, tỷ suất lợi nhuận doanh nghiệp, đóng góp cho ngân sách nhà nước,... và có cơ chế ngăn chặn mọi sự can thiệp vô nguyên tắc vào hoạt động của doanh nghiệp. Để các doanh nghiệp nhà nước có thể tăng sức cạnh tranh và ngăn ngừa nguy cơ "chảy máu chất xám", cần thực hiện nghiêm Luật Doanh nghiệp nhà nước, bảo vệ các quyền tự chủ của họ trong giải quyết các vấn đề về trả lương và các hình thức phân phối thu nhập phù hợp với khả năng của doanh nghiệp. Nhà nước chỉ quy định mức lương tối thiểu của người lao động trong doanh nghiệp nhà nước, không hạn chế mức lương tối đa. Về mức lương tối đa và các loại hình khuyến khích vật chất tại doanh nghiệp nhà nước sẽ do đại hội công nhân, viên chức của doanh nghiệp quyết định theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Đây là một cơ chế bảo đảm và thúc đẩy doanh nghiệp nhà nước nâng cao năng suất lao động và nêu gương trước các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác về trả công cho người lao động. Do đó, xóa bỏ cơ chế chủ quản theo lối hành chính quan liêu, bao cấp đối với các doanh nghiệp nhà nước, để các doanh nghiệp này được tự chủ trong cơ chế thị trường và tự chịu trách nhiệm về hiệu quả sử dụng đồng vốn của Nhà nước trước các cơ quan tài chính là một giải pháp cần được áp dụng trong đổi mới doanh nghiệp nhà nước nói chung và trước hết là đối với các doanh nghiệp nhà nước giữ vị trí then chốt của nền kinh tế. Cần có cơ chế bảo đảm để phân định rạch ròi nhiệm vụ chính trị - xã hội mà Nhà nước giao cho với lợi nhuận kinh doanh của doanh nghiệp. III. KÕt luËn CHUng: Vai trß cña nÒn kinh tÕ nhµ n­íc thùc sù rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta . §ã lµ thµnh phÇn kinh tÕ gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Cả lý luận và thực tiễn đều khẳng định, trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa không thể thiếu khu vực kinh tế nhà nước vững mạnh, đủ khả năng đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong thành phần kinh tế nhà nước, không có những doanh nghiệp nhà nước hoạt động công ích và những doanh nghiệp giữ các vị trí then chốt của nền kinh tế quốc dân không thể tiến hành thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa. Chúng ta sẽ thất bại, nếu để kinh tế nhà nước nói chung, doanh nghiệp nhà nước nói riêng, rơi vào tình trạng yếu kém kéo dài. Từ góc độ lợi ích của chủ nghĩa xã hội, trong quá trình phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, rõ ràng vị trí quan trọng, vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước là điều không cần tranh luận, nhất là khi hiểu đúng quan điểm của Đảng và Nhà nước ta: "kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân... Doanh nghiệp nhà nước giữ những vị trí then chốt; đi đầu ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ; nêu gương về năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế - xã hội và chấp hành pháp luật"(1). Điều cần làm hiện nay là, phải tiếp tục đổi mới các doanh nghiệp nhà nước. Ngoài việc giải thể không chậm trễ những doanh nghiệp không còn khả năng tự tồn tại, Cùng với việc khẳng định vai trò to lớn của kinh tế nhà nước còng kh«ng thÓ phñ nhËn vai trß cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, ®Æc biÖt lµ thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n vµ thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §©y lµ 2 thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶. §¹i héi §¶ng X ®· nªu râ: “Các thành phần kinh tế hoạt động theo pháp luật đều là bộ phận hợp thành quan trọng của nền KTTT định hướng XHCN, bình đẳng trước pháp luật, cùng phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh” Víi mét chÝnh s¸ch phï hîp, s¸ng suèt vµ nhanh nh¹y cã thÓ thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng ph¸t triÓn mét c¸ch b×nh ®¼ng nh­ng vÉn gi÷ v÷ng ®­îc vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc. Chóng ta lu«n hi väng vµo mét t­¬ng lai kh«ng xa ViÖt Nam víi mét c¬ cÊu kinh tÕ v÷ng m¹nh nhÊt qu¸n vµ n¨ng ®éng sÏ thu hÑp dÇn ®­îc kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi vµ s¸nh ngang tÇm víi khu vùc vµ thÕ giíi. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o - Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c- Lªnin – NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2007 - Ph­¬ng c¸ch lµm bµi kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c- Lªnin – NXB §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 2006 . - V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng c¸c kho¸ VII (1994), VIII(1996), IX(2001), X(2006) - Tuæi trÎ online - Sè ra ngµy 04/02/2006 - Tạp chí “Triết học” - số 9 (148) tháng 9-2003 - ViÖt b¸o- sè ra ngµy 18/03/2006. - T¹p chÝ Céng s¶n – Sè 5 (125) 2007 Môc lôc