Đề tài Thưc trạng đầu tư trực tiếp nước ngoài và giải pháp nhằm tăng cường thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam

iÓn khai nh­: Dù ¸n BOT x©y dùng c¶ng Sao Mai-BÕn §×nh ë Vòng Tµu, Dù ¸n kh«i phôc c¶i t¹o quèc lé 1, quèc lé 5vµ n©ng cÊp mét sè tuyÕn ®­êng quan träng kh¸c. Sù ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm míi cã chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh h¹ ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Ngoµi ra, c¸c kÕt qu¶ kh¶ quan cña c¸c dù ¸n th¨m dß dÇu khÝ ®· t¹o c¬ s¬ ®Ó ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp läc dÇu, ho¸ dÇu thµnh ngµnh c«ng nghiÖp mñi nhän ë n­íc ta. c. Thêi k× 1997-2000. TÝnh ®Õn 31/12/2000 ®· cã 3020 dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ víi tæng sè vèn ®¨ng ký trªn 44,3 tû USD. Cã 2620 dù ¸n cßn hiÖu lùc víi vèn ®¨ng ký 36,5 tû USD. Vèn thùc hiÖn 17,6 tû USD chiÕm gÇn 45% tæng vèn ®¨ng ký. Tuy nhiªn, thêi k× nµy tèc ®é thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã dÊu hiÖu ch÷ng l¹i vµ gi¶m dÇn. Trong c¶ n¨m 1999, chóng ta ®· cÊp giÊy phÐp cho 274 dù ¸n víi tæng vèn ®¨ng kÝ 1477tr.USD, ®­a tæng sè dù ¸n c¶ thêi k× ®­îc cÊp giÊy phÐp lµ 867 dù ¸n 9982tr.USD. Quy m« b×nh qu©n mæi dù ¸n cã sù gi¶m sót nghiªm träng. NÕu ®Çu thêi k× n¨m 1997, quy m« b×nh qu©n mæi dù ¸n lµ 13,34tr.USD/dù ¸n (gi¶m tõ 22,50tr.USD/dù ¸n cña n¨m1996) th× qua h¹i n¨m sau, quy m« mæi dù ¸n chØ cßn 5,3tr.USD/dù ¸n thÊp h¬n so víi møc b×nh qu©n cña n¨m 1998 lµ 9,08trUSD. Gi¶i thÝch sù gi¶m sót cña ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thêi k× nµy ta thÊy næi lªn mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu sau: Do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ. PhÇn lín vèn ®Çu tù trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ thu hót thu hót tõ c¸c nhµ ®Çu t­ trong khu vùc nªn khi x¶y ra khñng ho¶ng, c¸c nhµ ®Çu t­ trong khu vùc gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh do ®ã hä gi¶m viÖc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi dÈn ®Õn l­îng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam gi¶m. Do søc hÊp dÈn cña m«i tr­êng ®µu t­ n­íc ta ngµy cµng gi¶m v× sù thay ®æi cña mét sè chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch còng nh­ mét sù biÕn ®éng cña tØ gi¸ hèi ®o¸i, gi¸ c¶, søc mua cña thÞ tr­êng trong n­íc .... M¾c dï cã sù gi¶m m¹nh vÒ sè l­îng ®¨ng kÝ nh­ngmøc vèn vÈn kh«ng ngõng t¨ng lªn kho¶ng 50%/n¨m vµ ®ang cã sù chuyÓn biÕn lín trong xu h­íng ®Çu t­: tõ ®Çu t­ theo chiÒu réng chuyÓn sang ®Çu t­ theo chiÒu s©u. d. Thêi k× 2001- 10/2004 §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tõ n¨m 2001 b¾t ®Çu cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc, duy tr× ®­îc nhÞp ®é t¨ng tr­ëng sau mét thêi gian ch÷ng l¹i tõ n¨m 1997.Trong 3 năm 2001-2003, vốn thực hiện đạt 7,7 tỷ USD bằng 70% mục tiêu đề ra tại Nghị quyết 09/2001/NQ-CP ngày 28/8/2001 của Chính phủ cho 5 năm 2001-2005 (11 tỷ USD). Trong quá trình hoạt động, nhiều dự án triển khai có hiệu quả đã tăng vốn đăng ký, mở rộng quy mô sản xuất. Từ 1988 tới cuối năm 2003 đã có khoảng 2.100 lượt dự án tăng vốn đăng ký với số vốn tăng thêm trên 9 tỷ USD. Trong ba năm 2001-2003, vốn bổ sung đạt gần 3 tỷ USD, bằng 47,6% tổng vốn đầu tư đăng ký mới. Tính đến hết năm 2003, các dự án ĐTNN đã đạt tổng doanh thu gần 70 tỷ USD (không kể dầu khí). Trong đó, riêng ba năm 2001-2003 đạt khoảng 38,8 tỷ USD. Giá trị xuất khẩu của khu vực ĐTNN đạt trên 26 tỷ USD, riêng ba năm 2001-2003 đạt 14,6 tỷ USD (nếu tính cả dầu khí là 24,7 tỷ USD). Xuất khẩu của khu vực doanh nghiệp có vốn ĐTNN tăng nhanh, bình quân trên 20%/năm đã làm cho tỷ trọng của khu vực kinh tế này trong tổng giá trị xuất khẩu của cả nước tăng liên tục qua các năm: năm 2001 là 24,4%, năm 2002 là 27,5% và năm 2003 là 31,4% (không kể dầu khí). Đến hết năm 2003, đã có 39 dự án kết thúc đúng thời hạn với tổng vốn đăng ký 658 triệu USD và có 1.009 dự án giải thể trước thời hạn với vốn đăng ký khoảng 12,3 tỷ USD . Như vậy số dự án giải thể trước thời hạn chiếm gần 18,6% tổng số dự án được cấp phép; vốn đăng ký của các dự án giải thể trước thời hạn chiếm 23% tổng vốn đăng ký của tất cả các dự án được cấp phép. Đến hết năm 2003, cả nước đã cấp giấy phép đầu tư cho 5.424 dự án ĐTNN với tổng vốn đăng ký 54,8 tỷ USD, trong đó có 4.376 dự án FDI còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư đăng ký 41 tỷ USD. Lĩnh vực công nghiệp và xây dựng chiếm tỷ trọng lớn nhất, chiếm 66,9% về số dự án và 57,2% tổng vốn đầu tư đăng ký. Tiếp theo là lĩnh vực dịch vụ, chiếm 19,5% về số dự án và 35,8% về số vốn đầu tư đăng ký; lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp, chiếm 13,6% về số dự án và 7% về vốn đầu tư đăng ký. Trong tháng 10/2004, vốn thực hiện của khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTNN) ước đạt 220 triệu USD, đưa tổng vốn thực hiện trong 10 tháng đầu năm 2004 lên 2,37 tỷ USD, tăng 5,3% so với cùng kỳ năm 2003 và đạt 86% so với dự kiến vốn thực hiện của cả năm (mục tiêu năm 2004 là 2,75 tỷ USD). Doanh thu của khu vực ĐTNN trong tháng 10 ước đạt 1,54 tỷ USD, đưa tổng giá trị doanh thu trong 10 tháng đầu năm 2004 đạt 14 tỷ USD, tăng 30,8% so với cùng kỳ. Xuất khẩu (không kể dầu thô) của khu vực ĐTNN tháng 10 ước đạt 715 triệu USD, đưa tổng giá trị ngạch xuất khẩu trong 10 tháng đầu năm 2004 lên 7,06 tỷ USD, tăng 36,2% so với cùng kỳ. Nhập khẩu của khu vực ĐTNN tháng 10 ước đạt 920 triệu USD, đưa tổng kim ngạch nhập khẩu 10 tháng đầu năm 2004 lên 8,8 tỷ USD, tăng 22,2% so với cùng kỳ. Nộp ngân sách trong tháng 10 ước đạt 31,7 triệu USD, đưa tổng thu ngân sách từ khu vực ĐTNN (không kể thu từ hoạt động xuất-nhập khẩu) trong 10 tháng đầu năm lên 659 triệu USD, tăng 37,3% so với cùng kỳ.  Trong 10 tháng đầu năm 2004 các doanh nghiệp ĐTNN tạo thêm việc làm cho 12 nghìn lao động, đưa tổng số lao động trực tiếp lên 73 vạn người. 2. T¸c ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam. H¬n m­êi n¨m qua, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã nhiÒu ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ- x· héi cña ViÖt Nam. Tr­íc hÕt, nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®¶ bæ sung mét phÇn quan träng vµo nguån vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc ta, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn cña ®Êt n­íc ta thêi k× ®æi míi. Vµo thËp kØ 70 vµ ®Çu thËp kØ 80 nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung , tØ lÖ tiÕt kiÖm thÊp, thËm chÝ cßn ©m. Tuy nhiªn, tõ sau ®æi míi tØ lÖ tiÕt kiÖm n­íc ta ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ nh­ng ch­a ®¸p øng ®ñ nhu cÇu vÒ vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ trong n­íc. H¬n n÷a, n­íc ta hµng n¨m ph¶i tr¶ nhiÒu nî cho n­íc ngoµi trong khi ng©n s¸ch nhµ n­íc lu«n trong t×nh tr¹ng th©m hôt. ChÝnh v× vËy, ngu«ng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trë thµnh mét nguån quan träng cung cÊp vèn cho sù nghiÖp ®æi míi ë n­íc ta. BiÓu 3: Tæng vèn ®Çu t­ vµ FDI giai ®o¹n 1990-1995 §¬n vÞ tÝnh: tû ®ång (tÝnh theo gÝ n¨m 1994). N¨m 1990 1991 1992 1993 1994 1995 Tæng Tæng vèn ®Çu t­ 14917 16707 21248 34176 43100 57000 187148 Tæng vèn FDI 2226 2860 2885 12210 19492 22000 61673 Tû trong FDI (%) 14,9 17,1 13,5 35,7 45,2 38,5 32,29 Nguån: ®Çu t­ n­íc ngoµi tÝnh hai mÆt cña mét vÊn ®Ò _§ç thÞ Thuý _t¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè1/1998 trang 7. TÝnh chung trong s¸u n¨m tõ 1990 ®Õn 1995, vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· ®ãng gãp kho¶ng 30% tæng vèn ®Çu t­ cho ph¸ triÓn kinh tÕ cña n­íc ta. Tõ ®ã ®Õn nay giao ®éng quanh møc 30%. Thø hai, nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi chñ yÕu lµ ngo¹i tÖ m¹nh vµ m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nªn ®· t¹o ra c¬ së vËt chÊt míi bæ sung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nhÊt lµ c«ng nghiÖp. Chóng ta ®· tiÕp nhËn mét sè kØ thuËt -c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ nh­: c«ng nghÖ th«ng tin, b­u chÝnh viÔn th«ng, th¨m dß dÇu khÝ, c«ng nghiÖp ®iÖn tö , s¶n xuÊt l¾p r¸p «t«, xe m¸y, ho¸ chÊt .... PhÇn lín c«ng nghÖ -kØ thuËt du nhËp vµo n­íc ta thuéc lo¹i trung b×nh cña thÕ giíi nh­ng vÈn tiªn tiÕn h¬n nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn cã. Ngoµi ra, chóng ta cßn tiÕp thu häc hái ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm quant lÝ tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi nªn ®· gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng, ®a d¹ng ho¸ mÈu m¶ s¶n phÈm do ViÖt Nam s¶n xuÊt ra. Ba lµ, h¹ot ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra mét khèi l­îng hµng ho¸ vµ s¶n phÈm lín cho xu©ts khÈu tõ ®ã gãp phÇn t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu cho n­íc ta. BiÓu 4: Doanh thu vµ xuÊt khÈu cña khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi (1988 - 1996). §¬n vÞ tÝnh:tr.USD. N¨m 1988 - 1991 1992 1993 1994 1995 1996 Tæng sè Doanh thu 192 230 358 850 1277 1500 4407 XuÊt khÈu 52 112 115 350 400 780 1809 Nguån: Vµi nÐt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam_PTS.Ph¹m ThÞ Thi_t¹p chÝ ch©u Mü ngµy nay sè 2/1997.trang 25. TÝnh chung tõ n¨m 1988 - 1996 tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ1809 tr.USD b»ng 41% tæng doanh thu cña khu vùc nµy vµ trong c¸c n¨m tØ lÖ nµy kh«ng ngõng t¨ng lªn. Cïng víi ®Þnh h­íng xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­¬c ngoµi ®· h­íng vµo c¸c ngµnh thay thÕ nhËp khÈu nh­: xi m¨ng, thÐp x©y dùng ... Bèn lµ, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra mét kho¶n thu cho ng©n s¸ch th«ng qau tØ lÖ phÝ vµ thuÕ, møc ®é t¨ng lªn qua c¸c n¨m. BiÓu 5: Nép ng©n s¸ch cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (1993 - 1996). §¬n vÞ tÝnh :tr.USD N¨m 1993 1994 1995 1996 Tæng sè Nép thuÕ 120 128 195 300 743 H¬n n÷a, nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn gãp phÇn quan träng t¹o nªn tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao cña Viªt Nam trong thêi gian dµi, chuyÓn dÞch c¬ c©u kinh tÕ cña ViÖt Nam theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa. N¨m lµ, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn gãp phÇn h×nh thµnh c¸c khu vùc c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, vïng kinh tÕ träng ®iÓm,ngµnh c«ng gnhiÖp mñi nhän cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. TÝnh ®Õn cuèi th¸ng 7/1998, ViÖt Nam ®· cã 54 khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt trong ®ã cã 48 khu ®i vµo ho¹t ®énh tr¶i dµi tõ B¾c vµo Nam. S¸u lµ, vÒ mÆt x· héi, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra nhiÒu chæ lµm gãp phÇn gi¶i quyÕt khã kh¨n vÒ viÖc lµm trong nÒn kinh tÕ n­íc ta, tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ cho n­íc ta do chñ tr­¬ng thay thÕ hµng nhËp khÈu, n©ng cao møc sèng cña ng­êi lao ®éng nãi chung, ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng n¬i doanh nghiÖp ho¹t ®éng nãi riªng. ®Õn hÕt th¸ng 3/200, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o viÖc lµm trùc tiÕp cho 299720 lao ®éng vµ hµng chôc v¹n lao ®éng gi¸n tiÕp. NhiÒu c¸n bé, kØ s­ cña chóng ta khi vµo lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp nµy ®· cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy n¨ng lùc cña m×nh v­¬n lªn ®¶m nhËn nh÷ng c«ng viÖc quan träng, cã uy tÝn víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi, t¨ng thªm lßng tin cña hä vµo n­íc ta. Cuèi cïng, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn ®­a nh÷ng tiÒm n¨ng vÒ ®Êt ®ai, rõng, biÓn cña n­íc ta trë thµnh hiÖn thùc th«ng qua c¸c dù ¸n th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ, dù ¸n s¶n xuÊt linh kiÖn ®iÖn tö, dÖt may .... ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng qu¸t, trong h¬n m­êi n¨m qua, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã nhiÒu ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ giai ®o¹n hiÖn nay khi n­íc ta tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 3. Nh÷ng tån t¹i cña ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. Bªn c¹nh nh÷ng vai trß to lín trªn, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ kh«ng nhá. 3.1 ChÝnh x¸ch ph¸p luËt ch­a hoµn thiÖn NnhiÒu ®èi t¸c n­íc ngoµi ®· lîi dông quan hÖ hîp t¸c ®Çu t­ hay sù s¬ hë trong chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña ViÖt Nam ®Ó bu«n lËu vµ ttrèn thuÕ, g©y thiÖt h¹i kh«ng nhá cho n­íc ta. §iÓn h×nh nh­ vô bu«n lËu 1,2 tr gãi "caraven"cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm höu h¹n hµng h¶i Lizera n¨m1993 hoÆc vô nhµ m¸y thuèc l¸ Lotabavµ nhµ m¸y thuèc l¸ kh¸nh hoµ hîp t¸c s¶n xuÊt Malbro gi¶ ®Ó xuÊt khÈu sang Hµ Lan n¨m 1995. 3.2 Nguån thu hót vèn hÑp Nguån thu hót vèn chñ yÕu cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ tõ c¸c n­íc trong khu vùc. ®©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lÝ gi¶i cho sù gi¶m sót cña ho¹t ®éng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y. BiÓu 7: §èi t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi_m­êi n­íc ®Çu t­ lín nhÊt vµo viÖt Nam. §¬n vÞ tÝnh: tr.USD. Tªn n­íc Sè dù ¸n Vèn ®¨ng kÝ Singapore 180 5516 §µi loan 298 4127 Hµn quèc 191 3149 NhËt b¶n 202 3098 Anh 67 2705 Hång cång 175 2382 Malaysia 62 1337 Ph¸p 85 1150 Th¸i lan 75 1043 Mü 58 982 Nguån: §«i ®iÒu suy nghÜ vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam_ PTS. §oµn ThÞ Hång V©n_ t¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ sè 7/1998. 3.3 C¬ cÊu ®Çu t­ ch­a hîp lÝ. XÐt vÒ mÆt ®Þa lÝ, qua thùc tÕ m­êi n¨m cho thÊy vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam chñ yÕu tËp trung ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh­: Hµ Néi, H¶i Phßng, §µ NÆng, thµnh phè Hå ChÝ Minh ... trong ®ã chñ yÕu lµ Hµ Néi vµ thnµh phè Hå ChÝ Minh. N¨m 1997, sè vèn vµo hai ®Þa ph­¬ng nµy chiÕm 43,28% tæng sè vèn ®¨ng kÝ cña c¶ n­íc. BiÎu 6: c¸c dù ¸n cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ n¨m 1997 (ph©n theo ®Þa ph­¬ng) §¬n vÞ tÝnh:tr.USD. §Þa ph­¬ng Sè dù ¸n Tæng vèn ®¨ng kÝ Thµnh phè Hå ChÝ Minh 120 1383,2 §ång Nai 90 1018,4 Hµ Néi 80 951 Bµ R×a - Vòng Tµu 13 495 H¶i Phßng 30 367 C¸c tØnh kh¸c 146 13334 Nguån: Sè liÖu tæng hîp vÒ FDI n¨m 1997_T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o sè 2/1998. XÐt vÒ mÆt c¬ cÊu, phÇn lín vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. BiÓu 7: c¬ cÊu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tõ 1998 -1999 (ph©n theo ngµnh kinh tÕ) §¬n vÞ tÝnh: %. Ngµnh 1988 - 1990 1991 - 1995 1996 - 1999 C«ng nghiÖp vµ x©y dùng 41,47 52,74 49,66 N«ng_l©m_ng­ nghiÖp 21,64 4,13 2,14 DÞch vô 36,89 43,13 48,2 Nguån: vô kinh gÕ tæng hîp - Bé ngo¹i dao. 3.4. VÒ h×nh thøc ®Çu t­. Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­ícngoµi chñ yÕu tËp trung vµo c¸c h×nh thøc: doanh nghiÖp liªn doanh (65%), doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi (18%), hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (7%). VÒ lo¹i h×nh BOT, n­íc ta míi chØ cã mét vµi dù ¸n. §a sè c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Òu tËp trung trong c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt v× n¬i ®©y ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së h¹ tÇng, tr¸nh ®­îc nhiÒu thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ, phøc t¹p. HiÖn nay, ®ang cã xu h­íng chuyÓn tõ lo¹i h×nh doanh nghiÖp liªn doanh sang doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. Gi¶i thÝch cho hiÖn t­îng trªn, chóng ta thÊy næi lªn mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu sau: - Sau mét thêi gian ho¹t ®éng, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· quen víi c¸ch lµm viÖc, quen víi thñ tôc hµnh chÝnh còng nh­ thÞ tr­êng vµ tËp qu¸n sèng cña d©n c­ b¶n ®Þa. - C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi muèn ®­îc ®éc lËp tù chñ tù m×nh qu¶n lÝ doanh nghiÖp. Bªn ViÖt Nam thiÕu vèn, yÕu vÒ tr×nh ®é qu¶n lÝ vµ ®«i khi cßn tá ra kh«ng hîp t¸c víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. 3.5. VÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ. NhiÒu c«ng nghÖ l¹c hËu, thiÕu ®ång bé, cñ kÜ, s¶n xuÊt tõ nh÷ng n¨m 1950 vÈn trë thµnh vèn gãp cña bªn n­íc ngoµi vµ cßn ®­îc ®Þnh gi¸ cao tõ 15% - 20% so víi gi¸ thÞ tr­êng vµ chuyÓn giao vµo n­íc ta. §iÒu ®ã ®· g©y cho n­íc thiÖt hÞa kho¶ng 50 tr.USD. ngoµi thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt cã thÓ tÝnh to¸n ®­îc, viÖc chuyÓn giao ®ã ®anh cã nguy c¬ biÕn n­íc thµnh "b·i r¸c c«ng nghÖ", g©y « nhiÓm m«i tr­êng, ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ cña ng­êi lao ®éng vµ d©n c­, gia t¨ng h¬n nguy c¬ l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ cña n­íc ta. 3.6. HiÖu qu¶ ®Çu t­ ch­a cao vµ kh«ng ®ång ®Òu. Mét sè dù ¸n mÆc dï ®· ®i vµo ho¹t ®éng ®­îc 3 ®Õn 4 n¨m nh­ng vÈn bÞ thua lç. Nguyªn nh©n cã nhiÒu song chñ yÕu lµ chi phÝ vËt chÊt vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ qu¶ng c¸o vµ tiÕp thÞ qu¸ lín .... Tuy nhiªn, còng kh«ng lo¹i trõ tr­êng hîp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cè ý t¹o ra t×nh tr¹ng kinh doanh thua lç ®Ó trèn thuÕ th«ng qua hiÖn t­îng chuyÓn gi¸ 3.7 Nh÷ng tån t¹i kh¸c §Çu t­ n­íc ngoµi ®· vµ ®ang t¹o ra sù c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c doanh nghiÖp néi ®Þa vÒ lao ®éng, kØ thuËt, thÞ tr­êng. Bªn c¹nh c¸c t¸c ®éng tÝch cùc nh­: khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp néi ®Þa ®æi míi c«ng nghÖ nh»m t¨ng n¨ng suÊt, h¹ gÝa thµnh s¶n phÈm, t¨ng søc c¹nh tranh, n©ng c¸o tÝnh n¨ng ®éng, linh ho¹t trong viÖc n¨m b¾t nhu cÇu thÞ tr­êng ... th× sù c¹nh tranh ®ã còng lµm xuÊt hiÖn nhiÒu yÕu tè tiªu cùc ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng cña doanh nghiÖp trong n­íc, râ nhÊt lµ s¶n xuÊt bia, bét goÆt, dÖt, da, l¾p r¸p ®iÖn tö ... (vÝ dô: c«ng ngiÖp ®iÖn tö liªn doanh t¨ng 35% th× khu vùc trong n­íc gi¶m ®i 5%). Môc ®Ých cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m thu ®­îc lîi nhuËn cao do ®ã hä lu«n t×m c¸ch khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña n­íc ta lµ gi¸ thuª lao ®éng rÎ. ë mét sè xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c nhµ ®Çu t­ ®· t×m c¸ch t¨ng c­êng ®é lao ®éng, c¾t xÐn tiÒn c«ng, ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm,thËm chÝ xóc ph¹m nh©n phÈm cña ng­êi lao ®éng, ph¶n øng tiªu cùc víi c¸n bé c«ng ®oµn ... nªn ®· dÈn ®Õn nhiÒu tranh chÊp vÒ lao ®éng x¶y ra trong xÝ nghiÖp ®ã. Trong thêi gian tíi, ®Ó ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam cã hiÖu qu¶ h¬n th× chóng ta cÇn cã biÖn ph¸p kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn. §©y lµ c¸ch ®Ó t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ lµnh m¹nh nh»m thu hót ngµy cµng nhiÒu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc trong thêi gian tíi. 4. TriÓn väng cña ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i viÖt Nam. Trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2000 vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo, §¶ng vµ ChÝnh phñ ®­a ra chØ tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong nh÷ng n¨m tíi cña ViÖt Nam lµ 9% - 10%/n¨m vµ phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 ®­a møc GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi t¨ng lªn 8 - 10 lÇn so víi hiÖn nay, t­¬ng ®­¬ng 2000 - 3000 USD/ng­êi_n¨m. §Ó thùc hiÖn môc tiªu ®ã, yªu cÇu vÒ vèn lµ mét trong nh÷ng th¸ch thøc lín nhÊt vµ khã gi¶i quyÕt nhÊt ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay. Theo tinh to¸n, trong giai ®o¹ng 2001 - 2010 chóng ta cÇn 250 - 300 tû USD. So víi n¨ng lùc tiÕt kiÖm néi ®Þa hiÖn t¹i cña ViÖt Nam th× con sè nµy rÊt lín. MÆt kh¸c, nguån vèn ODA kh«ng t¨ng thªm thËm chÝ cßn gi¶m. v× vËy, chóng ta cÇn ph¶i tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. H¬n n÷a, hiÖn nay xu h­íng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang tõng b­íc chuyÓn biÕn vÒ khu vùc ch©u ¸. N­íc ta l¹i n»m ë vÞ trÝ thuËn lîi cña ch©u ¸, lµ ®Çu mèi cña c¸c tuyÕn giao th«ng. M«i tr­êng ®Çu t­ cña n­íc ta ®ang dÇn c¶i thiÖn nh»m n©ng cao tinh hÊp dÈn, mµ tr­íc m¾t lµ viÖc söa ®æi luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Chóng ta ®· gia nhËp nhiÒu tæ chøc trªn thÕ giíi nh­ APEC, ASEAN vµ tiÕn tíi lµ WTO .... TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn ®©y cho thÊy triÓn väng ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam sÎ gia t¨ng nhanh trong thêi gian tíi. PhÇn III mét sè Gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam 1. Kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi trong viÖc thu hót, qu¶n lý vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nh×n vµo lÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ta thÊy hÇu nh­ c¸c n­íc khi b­íc vµo c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hoa ®Êt n­íc ®Òu ph¶i tr¶i qua mét giai ®o¹n chuÈn bÞ nh»m t¹o tiÒn ®Ò vµ c¬ së cho c¸c b­íc tiÕp theo. Trong giai ®o¹n nµy ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ vèn cho qu¸ tr×nh ®ã. Tuy nhiªn, tuú vµo ®iÒu kiÖn vµ lîi thÕ cña m×nh mµ mæi n­íc cã nh÷ng c¸ch thøc t¹o vèn kh¸c nhau, nh­ng nh×n chung cã thÓ ph©n thµnh hai c¸ch thøc t¹o dùng vèn c¬ b¶n sau. Thø nhÊt, c¸c n­íc t×m c¸ch t¹o dùng vèn theo con ®­êng h­íng néi tøc nguån vèn ®­îc t¹o dùng dùa vµo tÝch luü néi bé, ®Ò ra c¸c c¸ch thøc c¸c biÖn ph¸p nh»m thu hót vµ huy ®éng nguån vèn tõ d©n chóng. Thø h¹i, c¸c n­íc t×m c¸ch t¹o dùng vèn theo con ®­êng h­íng ngo¹i. B»ng c¸ch ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m thu hót vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi. ë phÇn nµy em xin tr×nh bµy kinh nghiÖm cña mét sè n­íc chÊu ¸ trong viÖc thu hót vµ sö dông nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 1.1. C¸c n­íc ASEAN. §Ó thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, sö dông FDI cña c¸c n­íc ASEAN kh«ng chØ nh»m gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n vÒ nguån vèn, kØ thuËt mµ cßn nh»m vµo môc tiªu n©ng dÇn vai trß qu¶n lÝ vµ c¶i thiÖn vÞ trÝ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc, ®Æc biÖt giai cÊp t­ b¶n t­ nh©n néi ®Þa. TÝnh chÊt nµy ®­îc thÓ hiÖn râ rµng trong c¸c ®¹o luËt thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c chÝnh s¸h ph©n bè vµ sö dông c¸c luång FDI cña c¸c n­íc ASEAN. Tû lÖ liªn doanh ë c¸c n­íc ASEAN chiÕm kho¶ng 80%tæng sè vèn FDI. Khi c¸c n­íc ASEAN b­íc vµo thËp kû 90, do nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt cÇu thÞ tr­êng quèc tÕ ®ßi hái c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao vµ hµml­îng kû thuËt cao ®· dÈn ®Õn nh÷ng thay ®æi vÒ tû lÖph©n bè FDI trong c¸c ngµnh kinh tÕ ë c¸c n­íc nµy MÆc dï tû lÖ FDI trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vÈn lín h¬n c«ng nghiÖp chÕ t¹o. Nh­ng bªn c¹nh c¸c ngµnh ®ã ®· xuÊt hiÖn nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm trung gian. MÆt kh¸c cïng víi nh÷g thay ®æi vÒ kÕt cÊu ®Çu t­, c¸c h×nh thøc ®µu t­ cña c¸c n­íc ASEAN còng cã nh÷ng biÕn ®æi. HiÖn nay, bªn c¹nh c¸c h×nh thøc liªn doanh cßn xuÊt hiÖn c¸c h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, c¸c xÝ nghiÖp 100% vèn cña t­ b¶n néi ®Þa, thËm chÝ c¸c h×nh thøc liªn doanh gi÷a c¸c n­íc ASEAN víi c¸c ®èi t¸c kh¸c ngoµi ASEAN hoÆc lµ c¸c h×nh thøc tiÕp nhËn FDI vµ t¸i ®Çu t­ tõ ASEAN sang c¸c nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn h¬n. 1.2. Trung Quèc. Trung Quèc ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng n­íc cã tèc ®é ph¸t triÓn m¹nh nhÊt khu vùc ch©u ¸ còng nh­ toµn thÕ giíi. Tõ n¨m 1979 ®Õn hÕt n¨m 1996, Trung Quèc ®· phª chuÈn 283793 dù ¸n dïng vèn n­íc ngoµi víi tæng sè vèn kÝ kÕt ®¹t 469,33 tû USD. Trong ®ã cã 177,22tû USD ®· ®­îc ®­a vµo sö dông. Tû lÖ vèn ®· ®­îc ®­a vµo sö dông lµ 37,76%. Vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m 1996, ë Trung Quèc ®· cã kho¶ng 140000 xÝ nghiÖp dïng vèn n­êc ngoµi ®ang ho¹t ®éng. Kho¶ng 200 trong sè 500 tËp ®oµn kinh doanh lín nhÊt thÕ giíi ®· ®Çu t­ vµo Trung Quèc. Tõ n¨m 1993 ®Õn nay, Trung Quèc chØ ®øng thø hai sau Hoa Kú xÐt vÒ khèi l­îng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã lµ nhê vµo c¸c chÝnh s¸ch, c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý cña nhµ n­íc, cô thÓ lµ: b.1. C¸c chÝnh s¸ch biÖn ph¸p chñ yÕu. Mét lµ. Më réng ®Þa bµn thu hót vèn vµ t¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi. §èi víi c¸c khu vùc ven biÓn cã nhiÒu thuËn lîi h¬n vÒ giao th«ng, c¬ së h¹ tÇng ... ®­îc chän më c÷a tr­íc. ë c¸c n¬i nh­ tØnh Quang §«ng, Phóc KiÕn gÇn víi Hång C«ng, §¹i Loan lµ quª h­¬ng cña nh÷ng hoa kiÒu giµu cã ®­îc chän lµ n¬i ®Ó thµnh lËp c¸c ®Æc khu kinh tÕ. §ång thêi víi qu¸ tr×nh më réng ®Þa bµn thu hót vèn, trung Quèc thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch t¹o dùng m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi. §ã lµ dïng vãn vay kÕt hîp víi huy ®éng c¸c nguån lùc trong n­íc ®Ó x©y dùng vµ c¶i t¹o c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn c¸c tuyÕn ®­êng bé, ®­êng s¾t, s©n bay .... §ªn nay Trung Quèc ®· ban hµnh h¬n 500 v¨n b¶n ph¸p lý, tõ c¸c bé luËt ®Õn nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i cña FDI. Hai lµ. C¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i. Trung Quèc ®· thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Æc biÖt lµ vÒ thuÕ. Bªn c¹nh ­u ®·i vÒ thuÕ, Trung Quèc cßn ­u nhiÒu ®·i kh¸c ¸p dông cho c¸c donah nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng: t¸i ®µu t­, kÐo dµi kú h¹n kinh doanh hay nh÷ng ­u ®·i vÒ khu vùc ®Çu t­. Ba lµ. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ vµ chñ ®Çu t­. - VÒ h×nh thøc ®Çu t­: Cho ®Õn nay, ë Trung Quèc vÈn chØ cã ba h×nh thøc chÝnh ®ã lµ xÝ nghiÖp chung vèn kinh doanh, xÝ nghiÖp hîp t¸c kinh doanh, vµ xÝ nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. -VÒ chñ ®Çu t­: Trung Quèc quan t©m khuyÕn khÝch ®Çu t­ ®èi víi c¸c hoa kiÒu ë Hång C«ng, §¹i Loan, Ma Cao mÆt kh¸c, c¸c chñ ®Çu t­ cßn lµ c¸c c«ng ty Mü, §øc, NhËt b¶n, Anh, Ph¸p ... ®­îc khuyÕn khÝch vµo Trung Quèc. Trong nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû nµy, Trung Quèc liªn tôc ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p quan träng ®Ó c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ cho phï hîp víi nh÷ng ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ. + Träng t©m cña c¸c yªu cÇu vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc chuyÓn tõ sè l­îng sang chÊt l­îng. + Tõng b­íc xo¸ bá c¸c chÝnh s¸ch ­u tiªn ®èi víi FDI th«ng qua t¸i ®iÒu chØnh biÓu thuÕ quan cho phï hîp víi c¸c xu h­íng míi cña quèc tÕ. + Thóc ®Èy c¶i c¸ch tµi chÝnh vµ c¶i c¸ch hÖ thèng ngo¹i th­¬ng gi¶m tèi thiÓu viÖc h¹n chÕ nh÷ng ho¹t ®éng cña c¸c xÝ ngiÖp dïng vèn n­íc ngoµi. + KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c khu vùc miÒn trung vµ miÒn t©y. + TiÕp tôc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, t¨ng c­êng b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c nhµ kinh doanh n­íc ngoµi qua t¨ng c­êng c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt. b.2. VÒ c¬ cÊu ®Çu t­. TÝnh ®Õn n¨m 1995, 57,1% tæng sè vèn FDI vµo Trung Quèc ®­îc ®­a vµo c¸c ngµnh CN: 36,2% vµo c¸c ngµnh dÞch vô; 5%vµo c¸c ngµnh n«ng nghiÖp, nghÒ rõng, ch¨n nu«i, gia sóc, nghÒ c¸, b¶o vÖ nguån n­íc. Trong hai n¨m 1996 - 1997, vèn FDI vµo c¸c ngµnh dÞch vô bao gåm bÊt ®éng s¶n, tµi chÝnh, b¶o hiÓm, t­ vÊn ... ®Òu gia t¨ng. HiÖn nay,123 ng©n hµng vµ c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi ®ang ho¹t ®éng kinh doanh t¹i Trung Quèc ®· thu hót ®­îc tæng sè 2,94 tû USD tiÒn göi. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 1994, tæng sè vèn mµ c¸c ng©n hµng nµy cho vay ®· lªn tíi 26,1tû USD, trong ®ã 94% lµ cho vay trong n­íc. b.3. T×nh h×nh s÷ dông vèn FDI trong mét sè ngµnh c«ng nghiÖp. Trong nh÷ng lÜnh vùc, s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp dïng vèn FDI chiÕm mét tû phÇn ¸p ®¶o. Ch¼ng h¹n c¸c s¶n phÈm cña Motorola, chiÕm 70% trong thÞ tr­êng c¸c thiÕt bÞ th«ng tin - truyÒn tin ë Trung Quèc. Trong ngµnh s¶n xuÊt xe ®¹p cã tíi 25% sè xe ®¹p TQ do c¸c liªn doanh chÕ t¹o. Trong ngµnh s¶n xuÊt «t« - xe m¸y, tÝnh ®Õn 1995 TQ ®· thµnh lËp ®­îc 350 c¬ së liªn doanh, thu hót tæng sè 1,5 tû.USD FDI. Trong ngµnh c«ng nghiÖp ho¸ häc, FDI tËp trung vµo hai lÜnh vùc thu lîi caolµ: s¶n xuÊt c¸c lo¹i lèp xe vµ cacbonatnatri. Tèc ®é thu hót FDI trong ngµnh d­îc phÈm d­êng nh­ cao h¬n. Trong thêi gian 1994, ë TQ cã 1313 liªn doanh. N¨m1995, con sè lªn toÝ 1500.Trong ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö vµo cuãi n¨m 1992, TQ ®· thµnh lËp ®­îc 4820 c¬ së liªn doanh víi n­íc ngoµi. Trong n¨m 1993, c¸c xÝ nghiÖp dïng vèn n­íc ngoµi ®· t¹o ra 1/3 gi¸ trÞ s¶n l­îng cña ngµnh. Trong 15 n¨m qua, ngµnh ®· sö dông 2tû.USD FDI, t­¬ng ®­¬ng 1/3 gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ®Çu t­ vµo toµn ngµnh. Thùc tÕ cho thÊy, FDI kh«ng chØ gióp TQ cã thªm nguån vèn, kû thuËt tiªn tiÕn cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp ho¸ mµ cßn ®em ®Õn cho TQ c¸c kinh nghiÖm qu¶n lý cã hiÖu qu¶, ®ång thêi t¨ng søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm TQ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tãm l¹i, kinh nghiÖm thu hót vµ sö dông vèn n­íc ngoµi cña mét sè n­íc khu vùc ch©u ¸ xuÊt ph¸t tõ ®Æc thï cña tõng n­íc, nhãm n­íc. Mæi mét h×nh thøc s÷ dông vèn bªn ngoµi cã t¸c dông hiÖu qu¶ ®Õn môc tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ phï hîp víi c¸ch lùa chän cña mæi n­íc. Kh«ng thÓ cã sù sao chÐp vµ ¸p dông m¸y mãc ph­¬ng ph¸p cña mét n­íc nµy cho n­íc kh¸c 2. C¸c gi¶i ph¸p thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trªn c¬ së thùc tr¹ng vÒ triÓn väng cña vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam, ®Ó thu hót vµ sö dông ngµy cµng cã hiÖu qu¶ ngu«n vèn nµy, em xin kiÕn nghÞ hai nhãm gi¶i ph¸p sau. 2.1 C¸c gi¶i ph¸p tr­íc mÆt Trong bèi c¶nh cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc võa ®i qua, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sau nh÷ng khã kh¨n to lín th× b©y giê ®ang dÇn kh«i phôc. N­íc ta chÞu ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng Ýt h¬n c¸c n­íc trong khu vùc nªn trong thêi gian tíi, ®Ó thu hót vµ sö dông cã hiªu qu¶ nguån vèn ®µu t­ n­íc ngoµi, chóng ta cÇn tiÕn hanh theo c¸c h­íng sau: tr­íc hÕt, cÇn tiÕp thu cao ®é c«ng t¸c qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh th¸o gë khã kh¨n, hç trî c¸c dù ¸n ®ang ho¹t ®éng. Cach lµm nµy cã tÝnh thuyÕt phôc cao võa khuyÕn khÝch c¸c dù ¸n ®ang ho¹t ®éng võa c¸ t¸c dông thu hót, lèi cuèn c¸c nhµ ®Çu t­ míi c¸c dù ¸n míi. §èi víi víi c¸c dù ¸n ®ang trong qu¸ tr×nh lµm thñ tôc hanh chÝnh hoÆc x©y dùng c¬ b¶n cÇn b¶i bá c¸c thñ tôc giÊu tê kh«ng cÇn thiÕt, c«ng bè râ quy tr×nh, tr¸ch nhiÖm vµ thêi gian xö lÝ c¸c thñ tôc quy ®Þnh. Cè g¾ng tËp trung ®Çu mèi tr¸nh ph©n quyÒn cho qu¸ nhiÒu c¬ quan lµm phøc t¹p qu¸ tr×nh xö lÝ vµ g©y khã kh¨n phiÒn hµ. chØ ®¹o thùc hiÖn nhanh chãng viÖc ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp, nghiªn cøu kh¶ n¨ng ®Òn bï vµo gi¸ tiÒn thuª ®Êt ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh so víi c¸c n­íc trong khu vùc vÒ gi¸ cho thuª ®Êt. Ho·n hoÆc miÓn tiÒn thuª ®Êt ®èi víi nh÷ng dù ¸n xin dõng, ho·n tiÕn ®é triÓn khaihoÆc nh÷ng dù ¸n khã kh¨n vÒ tµi chÝnh do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc, tiÕp tôc thùc hiÖn viÖc gi¶m chi phÝ ®Çu t­, bæ sung c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i thiÕt thùc, khuyÕn khÝch ®Çu t­ c¸c d­ ¸n s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n. Nhµ n­íc cÇn xem xÐt vµ ®­a ra mét sè ­u ®·i cho c¸c dù ¸n nh­: thêi gian, møc gi¶m thuÕ lîi tøc, gi¸ thuª ®Êt míi, thuÕ ®Çu t­ ... ®èi víi nh÷ng dù ¸n thùc sù ®ang kinh doanh thua lç. Hç trî b¸n ngo¹i tÖ cho c¸c doanh nghiÖp ®ang thùc sù khã kh¨n. cho phÐp t¨ng tØ lÖ néi tiªu ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Ó xuÊt khÈu. Gi¶m thuÕ thu nhËp c¸c nh©n ®èi víi c¸c dù ¸n qóa khã kh¨n vÒ tµi chÝnh trong mét vµi n¨m. ¸p dông nguyªn t¾c kh«ng hèi tè ®èi víi c¸c dù ¸n ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ mµ luËt míi cña ta cã nh÷ng quy ®Þnh g©y khã kh¨n vµ lµm ®¶o lén lín trong ph­¬ng ¸n kinh doanh cña c¸c dù ¸n nµy. Nghiªn cøu vµ xem xÐt kÜ, lùa chän vµ chuyÓn mét sè doanh nghiÖp liªn doanh ®ang thua lç mµ phÝa ViÖt Nam kh«ng cã kh¶ n¨ng g¸nh chÞu thµnh doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. H¹n chÕ viÖc cÊp giÊy phÐp x©y dùng míi vµ d·n tiÕn ®é x©y dùng khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt ®Ó tËp trung n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ vËn ®éng ®µu t­ lÊp ®Çy c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt hiÖn cã. T¸ch gi¸ thuª ®Êt víi gÝa thuª c¬ së h¹ tÇng, öu ®·i cao nhÊt ®èi víi c¸c dù ¸n ph¸t triÓn h¹ tÇng x· héi ®ång bé víi khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, ®¶m b¶o h¹ tÇng ngoµi khu vùc ®ã. Rµ so¸t l¹i c¸c chÝnh s¸ch hiÖn cã, lo¹i bá c¸c v¨n b¶n ph¸p lÝ chång chÐo hoÆc lo¹i trõ lÈn nhau. Thùc hiÖn viÖc gi¶m gi¸ ®iÖn, c­íc phÝ ®iÖn tho¹i, c¸c lo¹i phÝ kh¸c cã thÓ cã víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Theo ®¸nh gÝa hiÖn nay th× c¸c chi phÝ ®Çu vµo nµy ë ViÖt Nam rÊt cao nh­ gÝa ®iÖn tho¹i gÊp 2 - 3 lÇn c¸c n­íc trong khu vùc. §èi víi c¸c dù ¸n trong mét sè lÜnh vùc cô thÓ nh­: b­u ®iÖn, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng th× cã thÓ xem xÐt vµ xö lÝ linh ho¹t vÒ h×nh thøc ®Çu t­, tû lÖ vèn gãp vµ c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cho mét sè dù ¸n cã tÝnh kh¶ thi, lµnh m¹nh mµ kh«ng ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn lîi Ých cña n­íc ta. Cuèi cïng, chóng ta cÇn c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh phiÒn hµ, phøc t¹p hiÖn nay theo h­íng ®¬n gi¶n gän nhÑ. GÊp rót n©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh cña c¸c c¬ quan qu¶n lÝ Nhµ n­íc. TÊt c¶ c¸c giai ph¸p trªn ®©y, trong t­¬ng lai gÇn sÎ t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn võa qua khái cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ. 2.2. C¸c gi¶i ph¸p l©u dµi. Trªn ®©y lµ c¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ cã t¸c dông trong ng¾n h¹n. tuy nhiªn trong t­¬ng lai th× chóng ta cÇn cã mét hÖ thèng gi¶i ph¸p ®ång bé cã t¸c dông l©u dµi trong qu¸ tr×nh thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. XÐt mét c¸ch chi tiÕt th× c¸c gi¶i ph¸p ®­a ra lµ nh»m cµi thiÖn tÝnh hÊp dÈn cña m«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ta nh»m t¹o ra nh÷ng c¬ héi ®Çu t­ thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­. m«i tr­ên ®Çu t­ th× chiu sù t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu c¸c nh©n tè, do vËy ®Ó c¶i thiÖn ®é hÊp dÈn cña m«i tr­êng ®Çu t­ chóng ta cÇn gi¶i quyÕt tèt sù ¶nh h­ëg cña c¸c nh©n tè ®Õn m«i tr­êng ®Çu t­ theo h­íng cã lîi. Trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy, em xin kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p l©u dµi ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi sau. 2.2.1. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Nguån nh©n lùc lµ mét yÕu tè quan träng trong sù ph¸t triÓn cña mæi quèc gia nãi chung còng nh­ sù ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n nãi riªng. NÕu chØ cã vèn mµ kh«ng cã con ng­êi th× nguån vèn ®ã còng trë nªn v« Ých. ë ViÖt Nam hiÖn nay, nguån nh©n lùc cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp: Tr×nh ®é kØ thuËt lao ®éng thÊp, tr×nh ®é c¸n bé khoa häc, qu¶n lÝ yÕu, c¬ cÊu ®µo t¹o bÊt hîp lÝ, ph©n bæ kh«ng ®ång ®Òu tËp trung ë vïng ®ång b»ng vµ th­a thít ë vïng miÒn nói vµ trung du. ChÝnh v× vËy, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi, theo em, chóng ta cÇn gi¶i quyÕt c¸c tån t¹i theo h­íng sau. Tr­íc hÕt, c«ng t¸c gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, Nhµ n­íc cÇn ®Ò ra kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch gi¸o côc vµ ®µo t¹o ®Ó t¹o ra sù hîp lÝ trong c¬ cÊu s¶n phÈm ®µo t¹o, chó träng vµo viÖc ®µo t¹o ®éi ngò c«ng nh©n kØ thuËt, nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia s¶n xuÊt, nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng "thõa thÇy thiÕu thî" hiÖn nay. Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy, ®Ó tuyÓn dông mét c«ng nh©n kØ thuËt d­íi 30 tuæi tay nghÒ bËc n¨m cßn khã h¬n lµ tuyÓn dông mét sinh viªn tèt nghiÖp ®¹i häc. TiÕn hµnh ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé qu¶n lÝ, c«ng nh©n kØ thuËt b»ng c¸c kho¸ huÊn luyÖn ng¾n hoÆc dµi ngµy t¹i c¸c tr­êng, trung t©m ®µo t¹o hay t¹i chÝnh c¸c doanh nghiÖp. Nhµ n­íc còng cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o ë c¸c ®Þa ph­¬ng nh»m gi¶m bít g¸nh nÆng cho c¸c tr­êng ë trung ­¬ng còng nh­ tho¶ m¶n nhu cÇu häc tËp cña nh÷ng ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng ®ã. Muèn vËy, Nhµ n­íc cÇn cã biÖn ph¸p hæ trî vÒ vèn, c¸n bé gi¶ng d¹y cho nh÷ng ®Þa ph­¬ng nµy. G¾n c«ng t¸c ®µo t¹o víi nhu cÇu thÞ tr­êng, kÕt hîp gi¸o dôc phæ th«ng víi gi¸o dôc d¹y nghÒ, kÕt hîp lÝ thuyÕt víi thùc hµnh, trang bÞ c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc cÇn thiÕt, x©y dùng cÊc trung t©m thÝ nghiÖm cã ®ñ n¨ng lùc. TiÕn hµnh x· héi ho¸ gi¸o dôc nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiÕp thu khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tr×nh ®é qu¶n lÝ tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi còng nh­ t¹o t¸c phong c«ng nghiÖp trong lao ®éng s¶n xuÊt. S¶n phÈm cña hÖ thèng gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ mét ®éi ngñ trÝ thøc, lao ®éng kØ thuËt nªn ph¶i ®Æt vÊn ®Ò chÊt l­îng lªn hµng ®Çu. HiÖu qu¶ cña c«ng t¸c gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i ®­îc ®o b»ng n¨ng lùc trÝ tuÖ, b»ng tr×nh ®é chuyªn mén v÷ng vµng, kh¶ n¨ng t­ duy s¸ng t¹o, chø kh«ng ph¶i b»ng sè l­îng ®­îc ®µo t¹o. chóng ta cÇn qu¸n trriÖt quan ®iÓm "cÇn chÊt l­îng h¬n sè l­îng". §Ó cã ®­îc ®iÒu ®ã Nhµ n­íc cÇn thèng nhÊt quan lÝ c«ng t¸c gi¸o dôc - ®µo t¹o, ban hµnh mét hÖ thèng thèng nhÊt c¸c v¨n b¶n chøng chØ, quy chÕ thi cö, tiªu chuÈn cÊp b»ng, hÖ thèng häc hµm häc vÞ, néi dung ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y, hoµn thiÖn luËt gi¸o dôc. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã nh»m t¹o uy tÝn cho hÖ thèng gi¸o dôc cña ViÖt Nam trªn thÕ giíi. Nhµ n­íc cÇn dµnh mét kho¶n ®Çu t­ thÝch ®¸ng tõ ng©n s¸ch cho c«ng t¸c gi¸o dôc - ®µo t¹o, cã c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc gãp quü ®µo t¹o cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m gi¶m bít g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ n­íc còng nh­ n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, hµnh vi øng xö cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong viÖc sö dông lao ®éng ViÖt Nam. TiÕp theo lµ gi¶i ph¸p cã liªn quan ®Õn ph©n bè, tæ chøc, vµ xö lÝ nguån nh©n lùc. Chóng ta cÇn hoµn thiÖn bé luËt lao ®éng vµ c¸c quy ®inh cã liªn quan vÒ tiÒn l­¬ng, chÕ ®é lao ®éng, ®iÒu kiÖn lao ®éng ... cña lao ®éng ViÖt Nam trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých chÝnh ®¸ng cña bé phËn nµy. Chóng ta cÇn thµnh lËp c¸c tæ chøc c«ng ®oµn trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Ó mét mÆt ®¹i diÖn cho c«ng nh©n ViÖt Nam ®µm ph¸n víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña ng­êi lao ®éng ViÖt Nam, mÆt kh¸c tiÕp thu nh÷ng ý kiÕn chÝnh ®¸ng tõ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ph¶n ¸nh tíi c¸c c¬ quan höu tr¸ch. ViÖc lµm nµy sÎ t¹o ra sù tin cËy, hiÓu biÕt, hoµ hîp giöa nh÷ng ng­êi lao ®éng ViÖt Nam víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh cña dù ¸n. Nhµ n­íc cÇn ph©n bè l¹i nguån nh©n lùcgiöa c¸c vïng, c¸c miÒn nh»m gi¶i to¶ bít ¸ch t¾c ®Çu ra cña c«ng t¸c gi¸o dôc - ®µo t¹o, mÆt kh¸c gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ lao ®éng c¸c vïng miÒn nói trung du. Bè trÝ nh÷ng c¸n bé cãa n¨ng lùc vµo lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, gi¸o dôc vµ n©ng cao ý thøc céng ®ång, tinh thÇn d©n téc cña hä ®èi víi lîi Ých cña bªn ViÖt Nam còng nh­ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o tiÒn ®Ò cho mèi quan hÖ hîp t¸c l©u dµi trªn nguyªn t¾c "®«i bªn cïng cã lîi". 2.2.2. C¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lÝ vÒ ®Çu t­. M«i tr­êng ph¸p lÝ vÒ ®Çu t­ mµ cô thÓ lµ luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. §©y lµ c¬ së ph¸p lÝ ®iÒu chØnh trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nªn nã cã thÓ thóc ®Èy hoÆc c¶n trë c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Mét m«i tr­êng ph¸p lÝ th«ng tho¸ng chÆt chÏ cã t¸c dông l«i cuèn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi h¬n lµ mét m«i tr­êng ph¸p lÝ r¾c rèi, chång chÐo nhiÒu bÊt hîp lÝ. Thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét lÜnh vùc rÊt míi mÎ ®èi víi chóng ta. Tõ khi ra ®êi tíi nay luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· liªn tôc söa ®æi bæ sung nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tuy nhiªn theo ®¸nh gÝa th× luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn nay mÆc dï cã th«ng tho¸ng h¬n c¸c n­íc trong khu vùc nh­ng vÈn cßn nhiÒu bÊt cËp. V× vËy, ®Ó t¹o ra mét m«i tr­êng ph¸p lÝ th«ng tho¸ng, hÊp dÈn h¬n th× trong thêi gian tíi ta cÇn tiÕn hµnh theo c¸c h­íng sau. Trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o cÇn quy ®Þnh râ rµngcô thÓ c¸c ®iÒu kho¶n thùc thi ®Ó tr¸nh tr­êng hîp luËt míi ra ®êi nh­ng vÈn kh«ng thÓ thùc thi v× cßn chê nghÞ ®Þnh h­íng dÈn thùc hiÖn, quy dÞnh râ rµng c¸c khung ph¸p lÝ thay choviÖc sö dông nh÷ng tõ ng÷ chung chung g©y khã kh¨ hiÓu lÇm trong thùc thi. VÒ h×nh thøc ®Çu t­, ngoµi ba h×nh thøc ®Çu t­ ®· quy ®Þnh th× cÇn bæ sung thªm mét sè h×nh thøc ®Çu t­ míi nh­: BOT, BTO, BT, hîp ®ång kÝ trªn c¬ së hiÖp ®Þnh .... §iÒu nµy nh»m t¹o ra nhiÒu c¬ héi ®Çu t­ ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lùa chän. Xem xÐt vµ söa ®æi mét sè ®iÒu trong luËt ®iÓn h×nh nh­ ®iÒu 14 kho¶n 1 “... nguyªn t¾c nhÊt trÝ gi÷a c¸c thµnh viªn cã mÆt trong cuéc häp ...” . ®iÒu nµy sÎ lµ khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi khi c¸c bªn cã khóc m¾c vµ kh«ng hîp t¸c víi nhau trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh. Më réng thªm c¸c lÜnh vùc cho phÐp c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ kh¸c ho¹t ®«ng, mµ tr­íc vÈn chØ quy ®Þnh cho lo¹i h×nh doanh nghiÖp liªn doanh. Quy ®inh râ rµng tØ lÖ gãp vèn cña c¸c bªn vµ cã thªm quy ®Þnh vÒ viÖc chuyÓn ®æi tõ doanh nghiÖp liªn doanh sang doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi trong mét sè lÜnh vùc cô thÓ. Trong thêi gian tíi, chóng ta cÇn s¸t nhËp luËt ®Çu t­ trong n­íc vµ luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi thµnh mét bé luËt thèng nhÊt nh»m t¹o ra mét m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh ,xo¸ bá ®i nh÷ng ­u ®·i bÊt hîp lÝ gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Cïng víi viÖc hoµn thiÖn bæ sung luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi th× chóng ta cÇn rµ so¸t, lo¹i bá c¸c v¨n b¶n cã t¸c dông chång chÐo triÖt tiªu nhau trong viÖc ®iÒu chØnh ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®iÒu chØnh vµ bæ sung mét sè ­u ®·i ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­: thuÕ sö dông ®Êt, thuÕ lîi tøc .... Cuèi cïng, trong c¸c ho¹t ®éng tµi ph¸n th× chóng ta cÇn dµnh c«ng b»ng cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, coi hä lµ mét bé phËn cña chóng ta, xÐt xö theo ®óng ph¸p luËt ®· quy ®Þnh kh«ng thiªn vÞ dï lµ bªn ViÖt Nam. 2.2.3 Xóc tiÕn vµ lùa chän ®èi t¸c ®Çu t­. Xóc tiÕn ®Çu t­ lµ mét c¸ch qu¶ng c¸o nh»m cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó hÊp dÈn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ ë ViÖt Nam hiÖn nay r¸t kÐm, thiÕu vÒ thiÕt bÞ, yÕu vÒ tr×nh ®é n¨ng lùc. PhÇn lín hä chØ míi ®¶m nhËn ®­îc chøc n¨ng t­ vÊn m«i giíi cßn chøc n¨ng t­ vÊn t¸c nghiÖp th× rÊt Ýt. Hª thèng xóc tiÕn tæ chøc manh món, thiÕu ®ång bé, thiÕu thèng nhÊt. Tr­íc thùc tr¹ng ®ã, ®Ó thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, theo em thÊy cÇn ph¶i ®Èy m¹nh ho¹t ®éng t­ vÊn ®Çu t­ theo c¸c h­íng sau: Tr­íc hÕt, chóng ta cÇn nhËn thøc ®óng vµ nhÊt qu¸n ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, coi ho¹t ®éng nµy lµ mét bé phËn cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, coi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét bé phËn cña céng ®ång c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. TiÕp theo, chóng ta cÇn ho¹ch ®Þnh mét chiÕn l­îc xóc tiÕn ®Çu t­ cô thÓ nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña môc tiª æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Còng cè bé phËn xóc tiÕn ®Çu t­ ®ñ m¹nh vÒ ®éi ngò, tr×nh ®é, n¨ng lùc theo h­íng tËp trung hãa cao ®é. T¨ng c­êng vµ cã kÕ ho¹ch ®­a c¸c bé, viÖn, tr­êng vµ c¸c c¬ quan lµm tèt c«ng t¸c ®èi ngo¹i tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­, phèi hîp víi c¸c ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu nh»m t¹o thÕ chñ ®éng trong giao tiÕp vµ xö lÝ c¸c quan hÖ víi bªn ngoµi. ThiÕt lËp quan hÖ víi c¸c c¬ quan qu¶n lÝ Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ cña mét sè n­íc ®Ó trao ®æi th«ng tin vµ kinh nghiÖm. §Èy m¹nh quan hÖ víi c¸c c«ng ty t­ vÊn ph¸p luËt, dÞch vô ®Çu t­ quèc tÕ ®Ó cã nguån th«ng tin vµ sù trî gióp tõ trong c«ng t¸c x©y dùng luËt, vËn ®éng ®Çu t­. Tæ chøc m¹ng l­íi xóc tiÕn ®Çu t­ ë mét sè n­íc, khu vùc träng yÕu, tr©nh thñ sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­: UNDP, UNIDO ... vµ ViÖt kiÒu ë n­íc ngoµi ®Ó giíi thiÖu m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam. Xem xÐt l¹i sù ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty t­ nh©n ®ang lµm chøc n¨ng t­ vÊn trong lÜnh vùc ®Çu t­, kiªn quyÕt thu håi giÊy phÐp nÕu c¸c c«ng ty ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶. Song song víi ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ th× chóng ta cÇn cã sù lùa chän ®èi t¸c trong ®Çu t­. Kh«ng ph¶i bÊt k× ®èi t¸c nµo còng ®­îc hoan nghªnh mÆc dï thùc tÕ n­íc ta hiÖn nay rÊt cÇn nguån vèn ®Çu t­ nµy. ViÖc lµm nµy nh»m môc ®Ých t¹o ra sù æn ®Þnh vµ lµnh m¹nh trong m«i tr­êng ®Çu t­ cña n­íc ta. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, theo em, chóng ta chØ ®Æt quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c cã thÖn chÝ kinh doanh l©u dµi ë ViÖt Nam, c¸c ®èi t¸c cã n¨ng lùc cÇn thiÕt vÒ tµi chÝnh, kinh nghiÖm trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, s½n sµng chuyÓn giao c«ng nghÖ cÇn thiÕt vµo ViÖt Nam. Ph¸t hiÖn vµ lo¹i trõ c¸c ®èi t¸c cã nh÷ng t­ t­ëng kinh doanh kh«ng chÝnh ®¸ng nh­ : manh món, chép giËt, lõa ®¶o..., chØ ®¹o c¸c c¬ quan chøc n¨ng nh­ : c«ng an, h¶i quan... ph¸t hiÖn vµ xö lÝ nghiªm minh c¸c ®èi t¸c vµo ViÖt Nam víi môc tiªu phi kinh tÕ. 2.2.4 X©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. Trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña cuéc c¸ch m¹nh khoa häc -c«ng nghÖ hiÖn nay th× c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi v× mét c«ng nghÖ kÜ thuËt hiÖn ®¹i chØ ®­îc ph¸t huy trong mét c¬ së h¹ tÇng thÝch hîp. HiÖn tr¹ng c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt Nam hiÖn nay cßn yÕu kÐm vµ ch­a ®Çy ®ñ phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i: hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i cßn non kÐm, chÊt l­îng thÊp, nhiÒu n¬i ch­a cã ®­êng giao th«ng, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i cò n¸t, hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc l¹c hËu ®iÓn h×nh nh­ nhiÒu n¬i hiÖn nay vÉn thiªó n­íc vÒ mïa kh« hoÆc ngËp lôt vÒ mïa m­a .... NÕu so víi h¬n m­êi n¨m vÒ tr­íc th× hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng chóng ta ®· cã nhiÒu tiÕn bé. Tuy nhiªn, ®Ó ®¸p øng cho nhu cÇu thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi th× Nhµ n­íc cÇn gi¶i quyÕt tèt c¸c mèi quan hÖ vÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ víi c¸c quèc gia ®Ó tiÕp nhËn c¸c kho¶n viÖn trî ®Çu t­ vµo x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. HiÖn tr¹ng hiÖn nay nhiÒu khi mét con ®­êng míi võa ®­îc lµm xong th× ®· bÞ ®µo lªn ®Ó lµm hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc .... §ã lµ mét sù l·ng phÝ rÊt lín. Ngoµi ra, Nhµ n­íc cÇn cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó huy ®éng tiÒm n¨ng trong n­íc ®­a vµo x©y dùng c¬ së h¹ tÇng nh­ : x©y dùng ®­êng giao th«ng n«ng th«n, hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc theo ph­¬ng ch©m “Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm” .... Nh÷ng ®iÒu nµy nh»m lµm gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, ®Çu ra cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ tõ ®ã kÝch thÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo n­íc ta. 2.2.5 Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi. Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cã mét ý nghi· quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc thu hót ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, bëi v× mçi khi t×nh h×nh chÝnh trÞ kh«ng æn ®Þnh th× sÏ dÉn ®Õn nh÷ng sù thiÖt h¹i vÒ lîi Ých trong ®ã cã thiÖt h¹i cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nªn lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi ®Õn ®Çu t­. §èi víi n­íc ta, tõ khi thùc hiÖn ®æi míi, t×nh h×nh chÝnh trÞ lu«n lu«n ®­îc b¶o ®¶m.Tuy nhiªn, ®øng tr­íc nguy c¬ diÔn biÕn hoµ b×nh vµ sù ph¸ ho¹i cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng trong n­íc còng nh­ quèc tÕ th× chóng ta lu«n lu«n c¶nh gi¸c, ®ång thêi tiÕp tôc duy tr× vµ t¨ng c­êng sù æn ®Þnh h¬n n÷a. §Ó gi÷ v÷ng vµ t¨ng c­êng æn ®Þnh chÝnh trÞ, chóng t¸ cÇn ph¶i tiÕp tôc thùc hiÖn ®æi míi m¹nh mÏ h¬n n÷a c¶ vÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ - v¨n ho¸ - t­ t­ëng, ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ, thùc hiÖn c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia. YÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng ®ã lµ t¨ng c­êng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, vai trß qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n, v× d©n, thùc hiÖn môc tiªu “d©n giµu n­íc m¹nh x· héi v¨n minh”, kÞp thêi ng¨n chÆn mäi ©m m­u cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng, b¶o ®¶m an ninh quèc phßng, b¶o vÖ chñ quyÒn quèc gia. Cïng víi sù æn ®Þnh chÝnh trÞ chóng ta cßn thùc thi chÝnh s¸ch ngo¹i giao mÒm dÎo, ®¶m b¶o nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ trong quan hÖ ®èi ngo¹i víi ph­¬ng ch©m “ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi”. ViÖc lµm ®ã gióp më réng quan hÖ ngo¹i giao vµ lµ tiÒn ®Ò cho viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i trong ®ã cã ho¹t ®éng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 2.2.6. X©y dùng bé m¸y nhµ n­íc c¸c cÊp qu¶n lÝ ®Çu t­ n­íc ngoµi m¹nh vÒ mäi mÆt. Trong qu¸ tr×nh ®Çu t­, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i lµm viÖc trùc tiÕp víi c¸c c¬ quan tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. V× vËy, mäi viÖc lµm cña c¬ quan nhµ n­íc c¸c cÊp ®Òu cã tÝnh quyÕt ®Þnh trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn lîi Ých cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi do ®ã quyÕt ®Þnh ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ cña hä. Do vËy, theo em chóng ta cÇn nhanh chãng ®æi míi bé m¸y qu¶n lÝ ®Çu t­ c¸c cÊp theo h­íng tinh gi¶m gän nhÑ vµ cã hiÖu qu¶. CÇn ph¶i cã chiÕn l­îc ®µo t¹o c¸c bé nh»m n©ng cao tr×nh ®é cña hä. §éi ngò c¸c bé chuyªn m«n nghiÖp vô ph¶i lµ nh÷ng chuyªn gia trong tõng lÜnh vùc, cã phong c¸ch giao tiÕp tr×nh ®é ngo¹i ng÷ th«ng th¹o. Chóng ta cung cÇn göi ®i ®µo t¹o ë nh÷ng tr­êng, viÖn chuyªn ngµnh vµ ®i ®µo t¹o ë n­íc ngoµi. §éi ngò c¸n bé, c«ng chøc tham gia qu¶n lÝ ho¹t ®éng ®Çu t­ t¹i trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng ph¶i ®­îc lùa chän th«ng qua thi tuyÓn. Môc ®Ých cña c¸c gi¶i ph¸p trªn ®©y nh»m t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi ®Ó thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®¸p øng cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc ta v× môc tiªu “d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh”. KÕt luËn Qua h¬n m­êi n¨m, ho¹t ®éng ®Çu trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· mang l¹i cho nÒn kinh tÕ - x· héi nhiÒu ®ãng gãp to lín, ®Æc biÖt lµ bæ sung mét l­îng kh«ng nhá l­îng vèn ®Çu t­ cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta. Ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang tõng ngµy tõng giê gãp phÇn thay ®æi bé mÆt cña n­íc ta, ®­a n­íc ta tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ ®ang dÇn dÇn trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Th¸ng 12/1987, n­íc ta chÝnh thøc ban hµnh luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, khung ph¸p lÝ ®Çu tiªn ®iÒu chØnh trùc tiÕp ho¹t ®éng ®Çu t­ nøc ngoµi, vµ ®· ®­îc ®Çu t­ bæ sung s÷a ®æi nhiÒu lÇn. Tõ ®ã ®Õn nay, l­îng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo n­íc ta kh«ng ngõng gia t¨ng. Tuy nhiªn mét vµi n¨m gÇn ®©y, do ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè kh¸ch quan vµ chñ quan, ®Æc biÖt lµ tõ sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, l­îng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thu hót vµo n­íc ta cã dÊu hiÖu gi¶m sót. NÕu xÐt mét c¸ch tæng qu¸t, trong t­¬ng lai gÇn th× ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo n­íc ta rÊt khëi s¾c. V× vËy, b»ng c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé khoa häc, chóng ta ®ang tõng b­íc c¶i thiÖn, n©ng cao møc ®é hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ta nh»m thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n n­· nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc hiÖn nay. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Bé KÕ Ho¹ch §Çu T­ - Mét sè vÊn ®Ò míi vÒ FDI t¹i ViÖt Nam - Hµ Néi, 1996. 2. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam -NXB ChÝnh TrÞ Quèc Gia - Hµ Néi, 1998. 3. Vò ChÝ Léc - §Çu t­ n­íc ngoµi - NXB Gi¸o Dôc - Hµ Néi, 1997. 4. NguyÓn Anh TuÊn - §Çu t­ n­íc ngoµi vµo VIÖt Nam: c¬ së ph¸p lÝ, hiªn tr¹ng, c¬ héi vµ triÓn väng - NXB ThÕ giíi - Hµ Néi, 1994. 5 .PGS.PTS NguyÔn Ngäc Mai - Gi¸o tr×nh kinh tÕ ®Çu t­ - NXB Gi¸o Dôc - Hµ Néi. 1998. 6. B¸o c¸o vµ t¹p chÝ: - T¹p chÝ céng s¶n: sè 7/1997, 2/998. - Ch©u mÜ ngµy nay: sè 2/1997. - Nghiªn cøu kinh tÕ: th¸ng 1/1998, 4/1998. -Kinh tÕ vµ dù b¸o: th¸ng 1+2/1997, 12/1997, 4/1998, 8/1998, 10/1999, 1/2000. - Kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng: sè 2/1999. - Con sè vµ d÷ kiÖn: sè 8/1998, 7/1999, 8/1999, 1/2000. - Th­¬ng m¹i: sè 1/1997, 8/1997, 20/1997, 2+3/1998. - Tµi chÝnh: sè 6/1997, 7/1997, 20/1998. - Th«ng tin lÝ luËn: th¸ng 7/1997, 11/1997. - B¶o hiÓm: sè 3/1997. - Du lÞch: th¸ng 3/1998. - C«ng nghiÖp: sè 20/1998. Môc lôc Lêi nãi ®Çu 3 PhÇn I: LÝ luËn chung 4 1. Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ 4 a. §Çu t­. 4 b. §Çu t­ n­íc ngoµi 4 2. C¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 5 3. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 5 a. TÝnh tÊt yÕu cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 5 b. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ph¶i thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. 7 4. T¸c ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn 8 a. T¸c ®éng tÝch cùc 8 b. T¸c ®éng tiªu cùc 8 5. C¸c nh©n tè ¶nh h­ën ®Õn kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp 9 n­íc ngoµi 5.1. LuËt ®Çu t­ 9 5.2. æn ®Þnh chÝnh trÞ. 9 5.3. C¬ së h¹ tÇng . 9 5.4. §Æc ®iÓm thÞ tr­êng cña n­íc nhËn vèn 9 5.5. Kh¶ n¨ng håi h­¬ng cña vèn 10 5.6. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ. 10 5.7. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. 10 PhÇn II: T×nh h×nh thu hót vµ sö dông ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam tõ 1988 ®Õn 10/2004. 11 1. Thùc tr¹ng thu hót vµ s÷ dông ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam tõ 1988 ®Õn 10/2004. 11 a. Thêi k× 1988 - 1990. 12 b. Thêi k× 1991 - 1996. 12 c. Thêi k× 1997 ®Õn ®Çu n¨m 2000 14 d. Thêi kú 2001 - 10/2004 2. T¸c ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héØ cña ViÖt Nam 14 3. Nh÷ng tån t¹i cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 16 3.1. ChÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt ch­a hoµn thiÖn 16 3.2. Nguån thu hót vèn hÑp 16 3.3 C¬ cÊu ®Çu t­ ch­a hîp lý 17 3.4. H×nh thøc ®Çu t­ 18 3.5. ChuyÓn giao c«ng nghÖ 18 3.6. HiÖu qu¶ ®Çu t­ 18 3.7 Nh÷ng tån t¹i kh¸c 18 4. TriÓn väng cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam thêi gian tíi 19 PhÇn III: Gi¶i ph¸p nh»m thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam cã hiÖu qu¶. 20 1. Kinh nghiÖm cña mét sè n­íc 20 a. C¸c n­íc ASEAN 20 b. Trung Quèc 20 2. C¸c gi¶i ph¸p 22 2.1. C¸c gi¶i ph¸p tr­íc m¾t 22 2.2. C¸c gi¶i ph¸p l©u dµi 24 2.2.1. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 24 2.2.2. C¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lÝ vÒ ®Çu t­ 26 2.2.3. Xóc tiÕn vµ lùa chän ®èi t¸c ®Çu t­ 27 2.2.4. X©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng 27 2.2.5. Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ 28 2.2.6. X©y dùng bé m¸y nhµ n­íc c¸c cÊp qu¶n lÝ ®Çu t­ n­íc ngoµi m¹nh vÒ mäi mÆt 29 KÕt luËn 40 Tµi liÖu tham kh¶o 41