Đề tài Thực trạng hiện tượng nghiện hút ma túy tại thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh - Nguyên nhân và giải pháp

ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn về kinh tế xã hội. Nền kinh tế tăng trưởng liên tục ở mức cao, đời sống nhân dân được cải thiện và nâng cao đáng kể. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, nền kinh tế thị trường cũng nảy sinh hàng loạt những vấn đề về xã hội phức tạp. Trong đó có tệ nạn xã hội nói chung và nghiện hút ma túy nói riêng đang làm nhức nhối toàn xã hội. Từ nhiều thập kỉ qua ma túy là nỗi ám ảnh, mối hiểm họa của toàn cầu và cho tới nay hầu hết các dân tộc trên thế giới đều chịu hiểm họa ma túy. Hiện nay số người nghiện ma túy trên thế giới là hơn 200 triệu người (Nguồn: Kiến thức cần cho thanh niên phòng chống ma tuý, NXB Thanh Niên), hậu quả của việc nghiện ma túy gây ra rất cao đặc biệt là tiêm chích ma túy, một trong những con đường dẫn tới đại dịch HIV. Theo chương trình kiểm soát ma túy của Liên Hợp Quốc (UNDCP) thì tình trạng sử dụng bất hợp pháp ma túy sẽ dẫn tới sự hủy hoại và tiêu vong của cả dân tộc. Tại diễn đàn LHQ, nguyên tổng thư kí LHQ B.Ghali đã đánh giá: “Tình trạng nghiện hút đã trở thành hiểm họa lớn của toàn nhân loại. Không một quốc gia nào, dân tộc nào có thể thoát khỏi vòng xoáy khủng khiếp của nó, ma túy làm gia tăng bạo lực, tham nhũng làm cạn kiệt nguồn nhân lực, tài lực, hủy diệt những nguồn tiềm năng quý báu khác mà lẽ ra phải được huy động để phát triển KT_XH, mang lại ấm no hạnh phúc cho toàn dân”. Nghiện hút ma túy gây ra nhiều hậu quả cho cả người nghiện, gia đình và toàn xã hội. Nó làm biến dạng các quan hệ xã hội, thay đổi các định hướng giá trị theo hướng tiêu cực và nhất là sự suy giảm đạo đức, nhân cách của con người, gây ảnh hưởng xấu đến đời sống sinh hoạt, phong tục tập quán của cộng đồng dân tộc Việt Nam, gây rối trật tự an toàn xã hội … Hiện nay trên thế có khoảng hơn 40 triệu người có HIV/AIDS, trong đó có 80% ở các nước đang phát triển, 75% người có HIV do lây nhiễm qua đường tiêm chích ma túy, đã đến lúc cuộc chiến chống ma túy là cuộc chiến toàn cầu. Nước ta nằm trong khu vực Đông Nam Á, phải chịu ảnh hưởng nặng nề của ma túy, tình hình tội phạm ma túy ở Việt Nam đang rất phức tạp, đặc biệt là các đường dây buôn bán ma túy xuyên quốc Tỉnh Quảng Ninh là điểm nóng trong cả nước về người nghiện ma túy và nhiễm HIV do tiêm chích ma túy. Thành phố Hạ Long nằm giữa trung tâm tỉnh Quảng Ninh, có một vị trí địa lý và kinh tế xã hội đặc biệt quan trọng. Mặt khác, do trên địa bàn có ngành khai thác mỏ, có nhiều người lao động từ khắp thập phương kéo đến. Cuộc sống xa gia đình tạm bợ, cộng với lối sống buông thả ăn chơi xa đọa của những lao động địa phương đã sa vào con đường nghiện hút, gây nhiều khó khăn cho công tác quản lý. Trên đây là một số lý do để tác giả chọn đề tài : “Thực trạng hiện tượng nghiện hút ma túy tại thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh - nguyên nhân và giải pháp”. 2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn - Ý nghĩa khoa học: Với đề tài nghiên cứu này người làm nghiên cứu đã vận dụng các chuyên ngành và lý thuyết khoa học xã hội nói chung, XHH nói riêng. Ở nghiều góc độ khác nhau, nghiên hút ma tuý cũng là đối tượng của nhiều ngành khoa học: Khoa học Quản lý. tâm lý học, xã hội học, công tác xã hội, tội phạm học, luật học…Qua đó chúng ta có thể thấy được tính chất liên ngành của đề tài. Đề tài này còn sử dụng nhiều thuật ngữ của XHHĐC và các chuyên ngành của XHH: XHH quản lý, chính sách xã hội…và cách tiếp cận xã hội học về tệ nạn ma tuý nhìn dưới giác độ sai lệch xã hội. Qua đó báo cáo góp phần làm phong phú thêm kho tàng tri thức và lý luận khoa học của khoa học xã hội nói chung và XHH nói riêng. * Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu này góp phần giúp những cá nhân nghiện hút ma tuý thoát khỏi tình trạng lệ thuộc vào ma tuý, tìm cho họ một số con đường để đoạn tuyệt với ma tuý, hòa nhập vào cộng đồng xã hội. Bên cạnh đó, báo cáo cũng phần nào giúp các nhà quản lý xã hội có cái nhìn đúng đắn và toàn diện về tệ nạn nghiện hút ma tuý để từ đó có những biện pháp kiến nghị để giải quyết những khó khăn đang tồn đọng và đưa ra những khuyến nghị thúc đẩy công việc phòng chống tệ nạn xã hội nói chung và tệ nạn nghiện hút ma tuý nói riêng. 3. Mục tiêu nghiên cứu Thông qua việc sử dụng các kiến thức XHHĐC, chuyên ngành XHH và kết quả nghiên cứu XHH thực nghiệm để phân tích và làm rõ các mục tiêu sau: - Mô tả thực trạng, nguyên nhân và xu hướng phát triển của hiện tượng nghiện hút ma túy của những người nghiện tại thành phố Hạ Long. - Đưa ra những dự báo và khuyến nghị cụ thể phần nào giúp cho các nhà quản lý, lãnh đạo tại địa phương có những giải pháp khả thi nhằm khắc phục tệ nạn xã hội này. 4. Đối tượng, phạm vi khách thể nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu: Thực trạng hiện tượng nghiện hút ma túy tại thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh * Khách thể nghiên cứu: Người nghiện hút ma tuý tại thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh. * Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi không gian: thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh. - Phạm vi thời gian: Từ ngày 1-3 đến ngày 30- 3- 2008. 5. Phương pháp nghiên cứu * Phương pháp quan sát Chúng tôi đã tiến hành quan sát điều kiện sống của những người nghiện tại thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh. * Phương pháp phỏng vấn sâu Chúng tôi đã tiến hành phỏng vấn sâu 10 cá nhân. *Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Chúng tôi đã đọc và phân tích một số tài liệu có liên quan tới thực trạng nghiện hút ma tuý tại thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh - nguyên nhân và giải pháp. Bên cạnh đó chúng tôi còn sử dụng một số báo cáo tình hình và tổng kết về vấn đề TNXH nói chung và nghiện hút ma tuý nói riêng của thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh. 6. Giả thuyết nghiên cứu Bên cạnh những thành tựu về kinh tế xã hội, thành phố Hạ Long nổi cộm lên tình trạng nghiện hút ma túy, nó có xu hướng giảm nhưng vẫn còn ở mức cao, gây ra nhiều hậu quả xã hội khó lường. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, đó là do nhận thức và hành vi của bản thân người nghiện, của gia đình và môi trường xã hội. 7. Khung lý thuyết ĐK KT_VH_XH Thực trạng người nghiện hút ma tuý Hoàn cảnh GĐ Giới Tuổi Nghề nghiệp Học vấn Nhận thức và hành vi của người nghiện hút ma túy Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài 1. Cơ sở phương pháp luận 1.1. Quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử Để thực hiện đề tài nghiên cứu này, chúng tôi đã vận dụng một số nguyên lý của phép biện chứng làm phương pháp luận khoa học. Tệ nạn nghiện hút ma tuý được coi như một hiện tượng xã hội, là sản phẩm của điều kiện kinh tế cụ thể. Vậy khi nghiên cứu vấn đề này phải đứng trên lập trường quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê Nin, đó là chủ nghĩa duy vật biện chứng. Chủ nghĩa duy vật lịch sử thể hiện với tính cách là phương pháp luận khoa học để nhận thức và giải thích hiện tượng, các quá trình xã hội trong mối liên hệ và phụ thuộc lẫn nhau, có tính quy luật giữa chúng. Cơ sở phương pháp luận của triết học Mác đòi hỏi nghiên cứu tệ nạn ma tuý trong mối liên hệ phổ biến với tệ nạn xã hội khác, tệ nạn ma tuý không độc lập với các tệ nạn xã hội khác mà nó có quan hệ chặt chẽ với nhau như: cờ bạc, rượu chè, mại dâm…Từ đó chúng ta tìm ra đâu là nguyên nhân chủ yếu và những nhân tố ảnh hưởng. Quan điểm duy vật biện chứng khi giải thích các hiện tượng xã hội, quá trình xã hội đòi hỏi từ hoàn cảnh lịch sử cụ thể của đời sống xã hội, hoạt động sống của con người trong từng thời gian và không gian cụ thể. Chúng tôi xin được đề cập đến tình trạng nghiện hút ma tuý ở TP.Hạ Long tỉnh Quảng Ninh trong những năm gần đây. *Tiếp cận XHH về tệ nạn xã hội. Vấn đề tệ nạn ma tuý có nhiều quan niệm, phương thức tiếp cận, nhiều cách lý giải cũng như góc độ nhìn nhận vì vậy mà có những phương sách ứng xử và tổ chức quản lý khác nhau. Tuy nhiên ở đây chúng tôi xin trình bày cách tiếp cận XHH về tệ nạn ma tuý nhìn từ góc độ sai lệch xã hội. 1.2. Sai lệch xã hội và chuẩn mực xã hội Sai lệch xã hội là hành vi của cá nhân hay một nhóm xã hội không phù hợp với giá trị và chuẩn mực đang được xã hội thừa nhận. Giá trị và chuẩn mực xã hội là cơ sở quan trọng quyết định việc phán xét một hành vi nào đó có phải là sai lệch xã hội hay không. Giá trị chuẩn mực xã hội, là tập hợp những quy tắc xử sự, những yêu cầu mong muốn được đưa ra thành những khuôn mẫu cho hành vi của những cá nhân hoặc nhóm xã hội thực hiện, ở đây những giá trị chuẩn mực về luật pháp, về đạo đức, về phong tục tập quán, lối sống có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Những giá trị chuẩn mực xã hội có thể biểu hiện dưới dạng ngôn ngữ thành văn như: Các đạo luật, nội quy, hương ước…họăc không ghi thành văn như: Đạo đức, phong tục tập quán, lối sống truyền thống…các chuẩn mực không ghi thành văn bản không lệ thuộc vào hệ thống pháp lý nhưng nó quan hệ chặt chẽ với pháp luật. 1.3. Sai lệch xã hội và tệ nạn ma tuý Từ khái niệm sai lệch xã hội, ta có thể khẳng định tệ nạn ma tuý là hành vi sai lệch xã hội và khi tiếp cận từ giác độ xã hội học thì tệ nạn ma tuý là thuộc nhóm sai lệch tiêu cực. Vì tệ nạn ma tuý gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho xã hội, những người mắc nghiện ma tuý không chỉ sa sút về sức khoẻ, ảnh hưởng đến kinh tế của gia đình, mà tệ nạn ma tuý còn gắn liền với căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS làm ảnh hưởng đến sự phát triển của giống nòi. Tệ nạn ma tuý là bạn đồng hành của các tệ nạn xã hội khác, là nguyên nhân dẫn dắt các con nghiện đến các hành vi phạm pháp để thoả mãn cơn nghiện của mình. Tệ nạn ma tuý cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc chà đạp lên những chuẩn mực đạo đức, phong tục tập quán, truyền thống tốt đẹp của dân tộc được xã hội thừa nhận. Tệ nạn ma tuý là hành vi sai lệch xã hội nghiêm trọng, là những hành vi nguy hiểm cho xã hội không những vi phạm pháp luật hình sự mà còn vi phạm giá trị chuẩn mực về đạo đức, về phong tục tập quán…và nó bị cả xã hội lên án. Nhận thức được vấn đề này với cách nhìn XHH chúng ta có thể tìm ra nguồn gốc, đồng thời là nguyên nhân sai lệch xã hội của tệ nạn ma tuý từ đó đưa ra được giải pháp phù hợp giải quyế nguồn gốc sinh ra tệ nạn ma tuý góp phần làm giảm tệ nạn ma tuý cho toàn xã hội. 2. Lịch sử ma túy 2.1. Thế giới Ma tuý điển hình là thuốc phiện đã xuất hiện từ rất lâu. Hơn 8000 năm trước, thuốc phiện đã được người Somai sử dụng, người ta đã biết được những khoái cảm và sự thoải mái hết sức mà thuốc phiện mang lại khi dùng. Từ xa xưa, con người đã biết dùng những loại thảo mộc để chữa trị nhiều loại bệnh tật. Thuốc phiện đã được sử dụng như một loại thần dược. Thuốc phiện này bắt đầu từ Địa Trung Hải, Nam Á và Trung Á. Trong những năm gần đây, tình hình phạm tội sản xuất, tàng trữ, mua bán, vận chuyển trái phép chất ma tuý trên thế giới ngày càng tăng, quy mô ngày càng lớn, tính chất phạm tội càng nghiêm trọng. Ma tuý được coi như một căn bệnh kinh niên của xã hội làm hao mòn sinh lực xã hội, có thể đưa xã hội đó đến chỗ diệt vong. Từ thời thượng cổ, người Ai Cập và người Ba Tư đã biết trồng cây thuốc phiện. Họ lấy nhựa mủ đặc từ quả xanh của cây này để hút tạo cảm giác say sưa và dễ chịu cho con người, thành phần chủ yếu tác động đến cơ thể con người là morphin dạng tinh thể do nhà dược sĩ Pháp Ser_tur_ner tách ra năm 1085. Thế kỉ VII trước công nguyên các thầy thuốc đã biết tác dụng của ma tuý. Hypocrat ông tổ của y học đã dùng thuốc phiện để chữa khỏi một số bệnh. Đồng thời với sự truyền bá của đạo Hồi, việc truyền bá trồng thuốc phiện đã lan ra khắp thế giới và ngày nay trở thành phổ biến. Nghề trồng thuốc phiện phát triển từ Ai Cập lan sang Tiểu Á, theo các nhà truyền đạo Hồi đi nhiều vùng trên thế giới. Ở các nước trên thế giới tệ nạn nghiện hút ma tuý ngày càng tăng nhanh. Theo số liệu thống kê của tổ chức thế giới (WHO), hiện nay trên thế giới có khoảng 100 triệu người nghiện ma túy, phần lớn ở các nước phát triển: Tây Âu, Bắc Mĩ, Nam Mĩ, Nhật Bản, Ấn Độ, Iran, Pháp, Đức…số lượng người nghiện đó theo dự báo của các cơ quan chuyên môn của LHQ tiếp tục gia tăng trong những năm sắp tới. Hiện nay vấn đề ma tuý không chỉ là vấn đề riêng của mỗi quốc gia mà trở thành vấn đề quốc tế. 2.2. Việt Nam Ở Việt Nam, Hải Thượng Lãn Ông đã biết dùng nhựa cây thuốc phiện để chữa bệnh cho nhân dân. Đến đời nhà Nguyễn thuốc phiện được dùng rộng rãi trong giới quan lại triều đình. Trong chiến tranh, ma tuý được dùng như một thứ vũ khí để thống trị nhân dân ta, được xem như một công cụ thực hiện chính sách ngu dân. Trong thời kì thuộc địa Pháp, do chính sách đô hộ và khuyến khích trồng cây thuốc phiện nên tình trạng nghiện hút khá phổ biến. Sau năm 1954 đến năm 1975, tệ nạn nghiện hút đã được giải quyết cơ bản ở miền bắc, số nghiện hút chủ yếu là người cao tuổi. Trong những năm gần đây, từ khi chuyển từ nền kinh tế quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn. Nhưng bên cạnh đó thì xã hội cũng nảy sinh nhiều tệ nạn đặc biệt là nghiện hút ma tuý trong tuổi thanh thiếu niên đang là vấn đề bức xúc trong xã hội. Theo cục số liệu cục Phòng chống tệ nạn xã hội năm 1997, nước ta có 129.476 người nghiện ma tuý. Đặc biệt là những vùng núi phía Bắc, nạn nghiện hút ngày càng lan nhanh và phát triển tới đỉnh điểm là năm 2001, 2002, 2003. Nhưng từ đó đến nay thì số người nghiện hút trong cả nước có xu hướng giảm do được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước trong việc phòng chống tệ nạn xã hội nói chung và tệ nạn ma túy nói riêng nhưng tỷ lệ vẫn còn cao, để lại hậu quả rất nặng nề cho xã hội. 3. Khái niệm công cụ 3.1. Ma tuý - Theo nghĩa rộng: tổ chức y tế thế giới (OMS) định nghĩa: “Ma tuý là bất kỳ chất gì mà khi đưa vào cơ thế sống có thể làm thay đổi một hay nhiều chức năng của cơ thể” - Theo nghĩa hẹp: Ma tuý bao gồm thuốc phiện, cần sa và các hoá chất có tác dụng kích thích thần kinh mạnh gây ảo giác, dùng nhiều lần thành quen trở thành nhu cầu về nghiện. - Theo gốc Hán Việt: có nghĩa là “làm mê mẩn” hoặc “say tuý luý” trước đay được dùng để chỉ các chất có nguồn gốc từ cây thuốc phiện có tác dụng gây ngủ và làm giảm đau, ngày nay dùng để chỉ tất cả các chất từ nguồn gốc tự nhiên hay tổng hợp, có khả năng gây nghiện. 3.2. Nghiện ma tuý Nghiện ma tuý là quá trình sử dụng lặp lại một hay nhiều lần chất gây nghiện: Thuốc phiện, cần sa, hêrôin, cocain và những chất chỉ sử dụng theo đơn chỉ dẫn của thầy thuốc để chữa bệnh như moocphin, seduxen dẫn đến trạng thái nhiễm độc chu kì hay mãn tính ở người nghiện, làm họ lệ thuộc về thể chất và tinh thần vào chất đó. Người nghiện ma tuý sẽ bị rối loạn toàn bộ cơ thể, cả về sinh lý, tâm lý nhận thức và hành vi. Chương II: Kết quả nghiên cứu 1. Vài nét về điều kiện tự nhiên, đặc điểm KT_VH_XH của địa bàn nghiên cứu Địa giới Quảng Ninh nằm vào khoảng 20040’ đến 21044’ vĩ độ Bắc, và từ 106035’ đến 1080 31’ độ kinh Đông, có diện tích là 7076 km2 với chiều dài hơn 300 km, rộng hơn 100 km. Phía Bắc giáp Quảng Tây (Trung Quốc). Phía Đông và phía Nam giáp với vịnh Bắc bộ với chiều dài 250 km. Phía Tây giáp với các tỉnh: Hải Phòng, Hải Dương, Bắc Giang. Ngoài ra Quảng Ninh còn là cửa ngõ thông ra biển của vùng đồng bằng sông Hồng, trung du và miền núi phía Bắc. Vị trí địa lý ấy cho phép Quảng Ninh mở rộng giao lưu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội với mọi miền trong cả nước và quốc tế, thông qua đường biển trở thành đầu mối giao lưu buôn bán xuất nhập khẩu và mở rộng kinh tế đối ngoại. Quảng Ninh là tỉnh miền núi, trung du ven biển, có nhiều đảo chiếm khoảng 13% diện tích toàn tỉnh với hàng nghìn hòn đảo. Thành phố Hạ Long nằm ở phía Tây Bắc Vịnh Bắc Bộ, cách Hà Nội 165 km về phía Tây Nam, cách Hải Phòng 60 km về phía Tây. Thành phố nằm ở giữa trung tâm tỉnh Quảng Ninh, phía Bắc và Tây Bắc giáp Hoành Bồ, phía Nam thông ra biển giáp thị xã Cẩm Phả, phía Tây và Tây Nam giáp huyện Yên Hưng. Thành phố Hạ Long gồm 18 phường và 2 xã, nằm trên dải hành lang công nghiệp trục đường 18, cùng với thuận lợi về đường bộ; đường sắt và các tuyến đường bộ, đường song và một số cảng biển cho phép giao lưu thuận lợi với thủ đô Hà Nội, Hải Phòng, các tỉnh đồng bằng sông Hồng, các tỉnh miền núi phía Bắc và biên giới của tỉnh. Đặc biệt với hệ thống đường biển và cảng biển, Hạ Long là cửa ngõ quan trọng của các tỉnh miền Bắc trong việc giao lưu với các nước trong khu vực quốc tế, nhất là với Trung Quốc. Quảng Ninh có tiềm năng phát triển kinh tế đa dạng, tài nguyên khoáng sản phong phú với trữ lượng khoảng 3 tỉ tấn. Bên cạnh đó Quảng Ninh còn còn có trữ lượng cát trắng rất lớn, hàm lượng silic trên 90% đạt tiêu chuẩn làm nguyên liệu cho công nghệ thủy tinh cao cấp. Nhiều đất sét để làm gạch ngói, gạch trang trí có chất lượng cao, nhiều đá vôi để làm ximăng, cao lanh, gốm sứ…Ở Cẩm Phả có mỏ nước khoáng có chất lượng cao rất tốt cho chữa bệnh và giải khát. Ngoài ra ở đây còn có nhiều mỏ đá quý, phôtphoric, titan, thạch anh tạo điều kiện thuận lợi cho công nghiệp nặng phát triển. Diện tích rừng của Quảng Ninh là 193,231 ha với những loại cây đặc sản: thông, quế, hồi, xamu.., phát triển ngành nuôi trồng và chế biến lâm sản. Hạ Long là thành phố trẻ có thế mạnh về công nghiệp khai thác và dịch vụ du lịch, có điều kiện địa lý địa hình và đặc điểm tự nhiên khá thuận lợi cho việc phát triển kinh tế xã hội. Thành phố Hạ Long có nhiều loại tài nguyên khoáng sản, chủ yếu là than đá với 592 triệu tấn, đá vôi có trữ lượng 1,3 tỉ tấn, công nghệ đất sét tốt nhất để sản xuất ra những loại sản phẩm đất nung có mặt trên thế giới với khoảng 41,5 triệu m3. Phía nam thành phố là Vịnh Hạ Long rất thuận lợi cho việc đánh bắt và nuôi trồng thuỷ hải sản, du lịch, vận tải biển, có nhiều cảng phục vụ cho việc giao lưu buôn bán hàng quốc tế. . Thiên nhiên đã ban cho Hạ Long một vịnh biển dài 1500 km với hàng nghìn hòn đảo lớn nhỏ. Vịnh Hạ Long 2 lần được thế giới công nhận là di sản thiên nhiên thế giới về giá trị ngoại hạng của cảnh quan và giá trị địa chất, địa mạo thu hút khách du lịch trong và ngoài nước đến thăm quan. Nhiều vùng nước sâu, kín gió thuận lợi cho việc phát triển hệ thống cảng biển và công nghiệp đóng tàu. Bờ biển dài thích hợp với nhiều giống hải sản phong phú và quý hiếm, là cơ sở cho ngành nuôi trồng và chế biến thủy hải sản. Hạ Long giáp với thị xã Cẩm Phả là khu công nghiệp lớn của tỉnh. Đặc biệt Hạ Long có trục đường 18B thuận lợi cho việc giao thông vận tải, là trục đường nối với khu cửa khẩu Móng Cái_ khu có vị trí chiến lược cả về kinh tế và quân sự. Thành phố giáp với huyện Hoành Bồ có tiềm năng phát triển về nông, lâm nghiệp và công nghiệp khai thác than có trục đường sắt thông thương với các tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh. Ngoài ra thành phố còn giáp huyện Yên Hưng có tiềm năng phát triển về nông, phát triển nuôi trồng thuỷ hải sản và du lịch sinh thái. Với đặc điểm do thiên nhiên ưu đãi ban tặng, lợi thế là công nghiệp, du lịch, nông, ngư nghiệp. Về công nghiệp thành phố có khoảng 700 cơ sở sản xuất lớn nhỏ thuộc các thành phần kinh tế khác nhau. Đáng chú ý là các công ty than. du lịch, nuôi trồng thuỷ hải sản…Những thuận lợi đó đã làm tăng thu nhập đáng kể cho người dân thành phố. Có thể nói thành phố Hạ Long mỗi ngày được thay da đổi thịt, nhân dân có mức sống khá và ổn định. Tuy vậy vẫn còn một số bộ phận nhân dân có mức thu nhập khá và ổn định. Tuy nhiên vẫn còn một số bộ phận nhân dân có mức thu nhập thấp, số này nằm rải rác ở các vùng giấp ranh huyện bạn, đặc biệt là khu vực miền núi, khu bán nông nghiệp đã có sự phân hoá giàu nghèo. Đây là một trong những yếu tố tác động không nhỏ đến sự gia tăng của tội phạm ma tuý và tệ nạn ma tuý. Thành phố Hạ Long có số lượng dân cư lớn trong đó công nhân viên chức chiếm khoảng 30%, dân tự do chiếm khoảng 10%, còn lại là số dân buôn bán nhỏ và làm các ngành thủ công. Mật độ dân cư trung bình hơn 500 người/ km2, có nhiều trường trung học phổ thông và trung học cơ sở trên địa bàn thành phố. 100% số xã phường được công nhận xoá mù chữ và phổ cập tiểu học. Thành phố cũng là nơi tập trung nhiều trường học, cao đẳng, trung tâm hướng nghiệp và dạy nghề. Thành phố Hạ Long là nơi tập trung các cơ quan lãnh đạo Đảng, chính quyền, các đoàn thể xã hội của tỉnh. Với những đặc trưng trên của thành phố cho thấy Hạ Long bên cạnh những thuận lợi cho phát triển kinh tế xã hội cũng gặp không ít khó khăn và tiềm ẩn không ít thách thức trong công tác đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội đặc biệt là công tác phòng chống tệ nạn ma tuý bảo đảm an ninh trật tự trong xã hội, điều kiện cho sự phát triển bền vững. Về công tác giáo dục, thực hiện Nghị quyết Đại hội tỉnh Đảng bộ lần thứ XI đề ra định hướng và giải pháp phát triển giáo dục đào tạo ở tất cả các ngành học, cấp học nhằm đáp ứng nhu cầu học tập của nhân dân và góp phần thực hiện chiến lược con người trong giai đoạn cách mạng mới. Mạng lưới trường lớp được quy họach hợp lý, đến nay mỗi xã, phường đã có từ một đến bốn trường học phổ thông, số lớp này và tỷ lệ huy động học sinh đến trường tăng qua các năm học đặc biệt số học sinh vào trung học cơ sở và phổ thông tăng, số lượng cán bộ giáo viên cũng được tăng cường, chất lượng dạy và học luôn được coi trọng. Công tác chăm sóc và nuôi dưỡng đã được quan tâm chỉ đạo và tổ chức triển khai ở tất cả các cơ sở mầm non bằng nhiều hình thức, tỷ lện trẻ đến trường trong độ tuổi nhà trẻ ngày càng nâng cao, cơ sở vật chất các trường lớp được tăng cường. Thành phố đã đạt chuẩn quốc gia về phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi. Công tác DSKHHGĐ của thành phố đã đạt được những thành tựu quan trọng cả về nhận thức và công tác tổ chức thực hiện. Mạng lưới y tế được trải rộng khắp các phường xã, y tế cơ sở không ngừng được củng cố, phát triển cả về cơ sở vật chất, khoa học kĩ thuật, lực lượng cán bộ y tế, đáp ứng ngày càng cao nhu cầu khám chữa bệnh cũng như chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho nhân dân. Công tác công nghệ thông tin phát triển nhanh chóng, phục vụ thông tin kịp thời, số máy điện thoại trang bị trên 100 dân qua các năm được nâng lên và cao hơn nhiều. 2. Công tác phòng chống ma tuý ở thành phố Hạ Long Thực hiện đường lối lãnh đạo của Đảng, nhà nước về công tác phòng chống tệ nạn ma tuý những năm qua Tỉnh Uỷ, UBND tỉnh Quảng Ninh đã có sự chỉ đạo, chỉ đạo các cơ quan, ban, ngành các tổ chức đoàn thể có liên quan cùng tham gia trong công tác phòng chống tệ nạn ma tuý. Thực hiện quyết định 686-TTg ngày 25/8/1997 của Thủ tướng chính phủ về việc thành lập Uỷ ban quốc phòng chống ma tuý, UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành quyết định số 4/47/QĐ-UB về việc thành lập Ban chỉ đạo phòng chống ma tuý của tỉnh. Trên cơ sở những chỉ đạo của tỉnh, thành phố Hạ Long đã lên kế hoạch phục vụ công tác phong chống tệ nạn ma tuý trên địa bàn thành phố như: Thành uỷ, UBND TP.Hạ Long đã lãnh đạo, triển khai thực hiện nghiêm túc các nghị quyết của Trung ương của Tỉnh. Xây dựng các kế hoạch về tăng cường phòng ngừa đấu tranh chống tội phạm và tệ nạn ma tuý, thành lập đoàn thẩm định kiểm tra công tác phòng chống ma tuý trên địa bàn thành phố, xây dựng kế hoạch về việc ra quân tháng hành động phòng chống ma tuý. Chỉ đạo công an thành phố phối hợp với các ngành chức năng, các đoàn thể phát động phong trào phòng chống tệ nạn ma tuý, phát động quần chúng tham gia phong trào phòng chống tội phạm, tố giác các đối tượng buôn bán, tàng trữ, sử dụng chất ma tuý… 3. Thực trạng nghiện hút ma tuý tại thành phố Hạ Long 3.1. Sự tự nhận thức chủ quan của người nghiện hút ma tuý về chính họ Những người nghiện hút ma tuý thực sự rất bi quan, họ rất dễ bị mất thăng bằng, mất tự tin trong cuộc sống nên dễ trở thành những đối tượng bị lôi kéo, con đường dẫn đến phạm tội rất ngắn vì ngay chính họ cũng không tin vào họ, không tìm được lối ra. Anh NNT học viên của trung tâm giáo dục lao động xã hội trả lời phỏng vấn: “Biết rằng nếu muốn sống thì phải cai, nhưng cai cũng khó lắm. Giả sử có cai được đi chăng nữa thì người ta cũng vẫn khinh cho, cũng chẳng có đất mà sống, đằng nào mà chẳng chết, không chết trước thì chết sau ấy mà.” Những người nghiện này họ cũng tự nhận thức rằng họ bị xã hội ruồng rẫy, khinh ghét và xa lánh. Bên cạnh đó cũng có người họ muốn cai, tự nguyện vào trung tâm, muốn có được cuộc sống bình thường như bao người khác. Nhưng hầu hết những học viên trong Trung tâm Giáo dục Lao động Xã hội đều bị ép buộc và cưỡng chế vào trung tâm. Như vậy, đây là đối tượng mà nhận thức chủ quan của họ rất phức tạp, độ chín chắn trong suy nghĩ đang tự bào mòn, trở lên ích kỷ. 3.2. Tình hình nghiện ma tuý ở địa phương Trong gần chục năm vừa qua, tình hình nghiện hút ma tuý tại thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh diễn biến khá phức tạp. Điều đáng lo ngại là loại ma tuý tổng hợp có tính chất gây nghiện nhanh và độc hại cao và ma tuý của Trung Quốc rất rẻ nhưng rất nguy hiểm cho tính mạng, dễ dẫn đến tử vong cao cho người sử dụng đã xuất hiện tràn lan trên địa bàn thành phố. Năm Thành phố Tỉnh 2000 482 1600 2001 471 1568 2002 496 1446 2003 411 1856 2004 318 1931 2005 280 1897 2006 276 1266 (Nguồn: Báo cáo kết quả Công tác phòng chống TNXH Tỉnh Quảng Ninh 2006) Qua số liệu giai đoạn từ năm 2001-2005 so với thời kì trước năm 2001 người nghiện ma tuý trên địa bàn có xu hướng giảm (Chủ yếu do chết, bị bắt, chuyển nơi khác và số ít cai nghiện có kết quả). Từ 482 người năm 2000 giảm xuống còn 276 người năm 2006. Số người nghiện mới tăng không đáng kể. Đây là kết quả quá trình tuyên truyền trong những năm vừa qua tại thành phố Hạ Long được đẩy mạnh cả về hình thức, nội dung và người dân thấy rõ tác hại tệ nạn của ma tuý nên họ có ý thức phòng ngừa, biện pháp quản lý phòng chống tệ nạn ma tuý trong từng hộ dân đến tổ dân phố. Chính vì vậy số người nghiện mới là không nhiều. Số lượng người nghiện của thành phố Hạ Long so với tỉnh Quảng Ninh là rất lớn (chiếm khoảng1/6 đến 1/4). Nguyên nhân chủ yếu do thành phố Hạ Long là nơi giao lưu về kinh tế_văn hoá_xã hội, là nơi tập trung rất nhiều dân từ những nơi khác đổ về, là một trong những địa điểm có lối sống buông thả, ăn chơi đua đòi nhất của tỉnh. Tổng số người nghiện Nam Nữ Có GĐ <18 tuổi 18-30 tuổi >30 tuổi Mù chữ Cấp I Cấp II Cấp III CĐ, ĐH 276 người 270 6 48 2 121 153 0 7 158 108 3 100 (%) 97,8 2,2 17,4 0,7 43,8 55,5 0 2,6 57,2 39,1 1,1 (Nguồn: Biểu thống kê người nghiện ma tuý quý 1 năm 2007. TP. Hạ Long, Phòng nội vụ LĐTBXH) Bảng số liệu trên thể hiện cơ cấu giới, cơ cấu lứa tuổi, trình độ học vấn, tình trạng hôn nhân của người nghiện thành phố Hạ Long trong danh sách quản lý. Về cơ cấu giới, số người nghiện chủ yếu tập trung vào nam giới (Chiếm 97,8%), nữ giới chiếm rất ít (2,2%). Nguyên nhân là do đặc điểm giới tính, nam giới thường nghiện nhiều thứ như rượu bia, thuốc lá… và do đó ma tuý cũng đến với nam giới nhiều hơn, nam giới hay bị bạn bè kích bác, đua đòi, tò mò, có máu anh hùng nên dễ bị bạn bè dụ dỗ hơn nữ giới. Về đối tượng nghiện hút trong địa bàn thành phố gồm nhiều độ tuổi khác nhau, chủ yếu là trên 30 tuổi (chiếm 55,5%) và dưới 18 tuổi là ít nhất (chiếm 0,7%) vì: những đối tượng này chủ yếu nghiện từ cuối những năm 90 và đầu những năm 2000, thời gian này thành phố Hạ Long và cả nước đang bùng phát tệ nạn nghiện hút ma túy. Ở độ tuổi dưới 18 số người nghiện là rất ít vì trong những năm gần đây, các cơ quan chức năng đã đẩy mạnh công tác vận động tuyên truyền và phòng chống tệ nạn nghiện hút ma túy trong nhà trường làm cho học sinh nâng cao nhận thức của mình về vấn đề ma túy, nghiện hút ma túy để phòng ngừa. Cũng có thể là do những đối tượng này mới nghiện nên rất khó phát hiện để đưa đi cai nghiện nên số liệu ở đây phản ánh chưa chính xác. Đây cũng là một đặc điểm rất riêng vì các nơi khác thì số người nghiện hút ma túy tập trung chủ yếu ở tuổi thanh thiếu niên. Đa số người nghiện có trình độ học vấn thấp, chủ yếu các đối tượng này được học hết cấp 2(chiếm 57,2%), cấp 3 (chiếm 39,1%), ở trình độ cao đẳng và đại học là rất ít (chiếm 1,1%). Hầu hết họ đều bị khiếm khuyết về nhân cách, không có nghề nghiệp, không có việc làm hoặc việc làm không ổn định, sống phụ thuộc vào gia đình, do vậy khó có được những hiểu biết tổng quát và khách quan nên dễ bị bạn bè xấu lôi kéo đến sa ngã, dùng ma tuý. Tổng số người nghiện Hoàn cảnh kinh tế Nghề nghiệp bản thân Hình thức cai nghiện Khá TB Nghèo HS SV CN ND Nghề tự do Không nghề Tại TT Tại CĐ 276 người 13 4 7 0 2 5 19 55 195 245 31 100% 8,7 82,6 8,7 0 0,7 1,8 6,9 19,9 70,7 88,8 11,2 Đối tượng nghiện hút rất đa dạng, bao gồm công nhân (chiếm 1,8%), nông dân (chiếm 6,9%), người làm nghề tự do (chiếm 19,9%), phần lớn là những người không nghề nghiệp (chiếm 70,7%). Những người không việc làm thường lêu lổng, chơi bời, tụ tập đàn đúm cùng với những người bạn không tốt, họ nhanh chóng bị lôi kéo vào ma túy. Thành phần nghiện ma túy không chỉ là những người có hoàn cảnh kinh tế khá giả (chiếm 8,7%) mà còn có cả người nghèo khó (chiếm 8,7%), nhưng chủ yếu vẫn là những người có kinh tế trung bình (chiếm 82,6%). Những đối tượng này chủ yếu là do tính tò mò, đua đòi mà dẫn đến con đường nghiện hút ma túy. Những người nghiện nhiều tiền thường tụ tập thành nhóm nhỏ, họ thuê khách sạn, nhà nghỉ, vũ trường, quán ba để lắc và sử dụng ma túy. Còn tụ điểm sử dụng ma túy của những người nghiện bình thường và ít tiền thường là công viên, vườn hoa, hoặc những nơi vắng người. Tỉnh Quảng Ninh đã thực hiện Nghị định số 56/2002/NĐ-CP ngày 15/8/2002 và Nghị định số 146/2004/NĐ-CP ngày 19/7/2004 của Chính phủ về công tác cai nghiện ma túy bắt buộc và cai nghiện ma túy tại gia đình và cộng đồng. Tại thành phố Hạ Long cũng chủ yếu áp dụng hai hình thức: Cai nghiện tại gia đình, cộng đồng (chiếm 11,2%) và cai nghiện bắt buộc tại trung tâm (chiếm 11,2%). Tuy nhiên đây chỉ là những hình thức, còn thực tế cho thấy rất ít người có thể từ bỏ chất độc chết người này. Những người vào trung tâm chủ yếu là do bị cưỡng chế, thỉnh thoảng họ vẫn làm loạn và tìm cách trốn ra ngoài. Bác HVN cán bộ trung tâm Giáo dục Lao Động Xã hội Vũ Oai cho biết: “Mới tuần trước, có gần 100 học viên trong trung tâm làm loạn và trốn ra ngoài, chúng tôi phải huy động công an huyện tham gia để tìm và khuyên họ trở lại trung tâm hoàn thành đợt cai nghiện. Đã nghiện thì khó cai được lắm nhưng vẫn đưa họ vào đây để cho xã hội được sống yên ổn” Có nhiều hình thức sử dụng ma tuý: Thứ nhất, có thể đưa ma túy vào cơ thể qua hệ hô hấp. Người nghiện có thể hút hoặc hít thuốc phiện, cần sa, heroin, côcain. Phương thức hút rất đơn giản, một liều hít khoảng chừng 5- 10 mg heroin. Người nghiện bỏ thuốc lên giấy thiếc trong bao thuốc lá, dung bật lửa hơ bên dưới rồi hít. Thứ hai, đưa ma túy vào hệ tuần hoàn: Ma túy ở thể lỏng thường được đưa vào cơ thể bằng tiêm chích dưới da, vào bắp thịt hoặc tĩnh mạnh như heroin, moocphin, dorargan..cũng có người dùng cả sái thuốc phiện để tiêm. Hình thức một và hai này được người nghiện ở nhiều nơi sử dụng. Thứ ba, đưa ma túy vào đường tiêu hóa: Một hình thức nữa người nghiện ở thành phố Hạ Long thường dùng là uống, nuốt thuốc phiện hay pha cocain vào nước uống trực tiếp. Các đối tượng nghiện hút sử dụng loại ma tuý chủ yếu là Hêrôin và hình thức sử dụng ma tuý chủ yếu là con đường tiêm chích, chính vì vậy nguy cơ lây nhiễm HIV/AISD là rất cao. Hầu hết ban đầu khi mới sử dụng ma tuý người nghiện thường hút hoặc hít ma tuý, chủ yếu là Hêrôin, nhưng sau một thời gian, khi tiền hết thì họ lại chuyển sang tiêm chích để thoả mãn cơn nghiện của họ. Thông thường người nghiện sử dụng Hêrôin tổng hợp ở dạng bột, chất gây nghiện ở dạng dung dịch lỏng đựng trong ống tiêm và một số ma túy tổng hợp ở dạng viên nén. Đây là những loại ma túy rất độc hại, gây nghiện nặng và gây cho người dùng những tổn thương ở hệ thần kinh trung ương. Một số ít sử dụng một số loại ma tuý khác như: Amphetamin, tân dược, các loại thuốc kích thích như Dolargan, Dixaepan…Đặc biệt là sử dụng sái thuốc phiện pha loãng tiêm vào tĩnh mạch. Trong thời gian gần đây, xuất hiện hình thức sử dụng ma túy dưới dạng viên nén, ma túy tổng hợp, đáng lưu ý và lo ngại nhất là đối với học sinh các trường phổ thông trong thành phố. Tiêm chích ma túy - một hình thức sử dụng ma túy đem lại hậu quả rất lớn cho người nghiện và xã hội, đó là căn bệnh thế kỉ HIV. Năm Người nghiện ma tuý Số mẫu (người) % số mẫu HIV(+) 1998 545 65.87 2003 400 54.25 2004 414 63.50 2005 405 57.00 2006 400 54.50 (Báo cáo hoạt động phòng chống HIV/AIDS của UBND tỉnh Quảng Ninh.) Theo số liệu của bảng trên thì chúng ta thấy số người nghiện bị nhiễm HIV (+) là rất cao, chiếm khoảng từ 54,25% đến 65,87%. Con số này đang rung lên hồi chuông báo động khiến các cơ quan chức năng phải suy nghĩ. Hầu hết những đối tượng này nghiện hút đã lâu và chủ yếu là do lây lan qua con đường tiêm chích. Khi đã lên cơn thèm thuốc thì họ không còn nghĩ tới sự an toàn của chính họ, kể cả không có kim tiêm riêng thì họ vẫn có thể dùng chung với nhau. Cũng qua những con số này mà các cơ quan chức năng cũng phải chú ý, cân nhắc để đưa ra những biện pháp tối ưu để khắc phục. 4. Nguyên nhân và hậu quả của tệ nạn ma tuý ở thành phố Hạ Long 4.1. Nguyên nhân kinh tế Công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng từ Đại hội Đảng lần thứ VI đến nay đã đem lại nhiều biến đổi trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Nhưng khi chuyển đổi nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa cũng như các địa phương khác trong cả nước, thành phố Hạ Long đang phát huy những mặt tích cực do nền kinh tế hàng hoá đem lại bên cạnh đó cũng chịu sự tác động tiêu cực của kinh tế thị trường đó là tình trạng phân hóa giàu nghèo, tình trạng thiếu công ăn việc làm thu nhập chênh lệch một bộ phận cán bộ nhân dân tìm kiếm lợi nhuận bất hợp pháp, vi phạm quy chuẩn pháp luật và đạo đức bị đồng tiền cuốn hút làm những việc sai trái. Ma tuý là mặt hàng siêu lợi nhuận ở bất kì quốc gia nào trên thế giới, chuỗi mắt xích từ sản xuất đến tiêu thụ ma tuý là những hoạt động kinh doanh béo bở nhất. Chính vì vậy bọn buôn lậu ma tuý đã tìm cách lôi cuốn những con mồi thậm chí một bộ phận cán bộ sĩ quan trong lĩnh vực phòng chống và kiểm soát ma tuý đã tham gia vào đường dây buôn bán ma tuý. Bên cạnh đó còn có những người nghiện để thoả mãn cơn nghiện của mình cũng tham gia vận chuyển buôn bán, tàng trữ ma tuý. 4.2. Nguyên nhân xã hội và gia đình Trước tiên chúng ta khẳng định tệ nạn ma tuý là một hiện tượng xã hội. Lý luận chủ nghĩa Mác Lênin chỉ ra mọi hiện tượng trong xã hội không phải ở trạng thái tĩnh tại, bất biến mà luôn có sự thay đổi nên khi xem xét nguyên nhân xã hội của tệ nạn ma tuý phải xem xét trong điều kiện nhất định. Do tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường đó là sự phân hoá kinh tế xã hội sâu sắc làm cho nhu cầu cách sống, lối sống của một bộ phận dân cư lệch chuẩn so với văn hóa truyền thống dân tộc. Vì lợi ích kinh tế mà họ không quan tâm đến tính cộng đồng, đạo lý của con người trở lên méo mó biến dạng. Ông H tâm sự: “Bây giờ tụi trẻ nó sống buồn lắm. Hai thằng con trai tôi đều nghiện. Tôi có mỗi cái nhà cấp bốn nhỏ cho cả nhà chui ra chui vào…thế mà chúng nó đuổi chúng tôi ra đường rồi bán nhà đi. Bây giờ chúng tôi phải đi ở nhờ nhà họ hàng. Bán xong nhưng chia chác không được lại đánh nhau” (Ông nói với vẻ mặt buồn rầu khắc khổ). (Ông NTH, 59 tuổi, đạp xích lô) Nhiều người coi trọng giá trị vật chất và xem đó như là thước đo nhân cách. Anh T chia sẻ: “Người yêu bỏ anh hai năm rồi chỉ vì anh không chiều được những sở thích của cô ấy, ai mà chẳng muốn chiều người yêu nhưng anh làm gì có tiền. Cô ấy giận và trách anh và cho rằng anh không quan tâm, không tốt. Và cô ấy đến với một người khác vì anh ta nhiều tiền, tâm lý tốt hơn tôi. Nhưng sau 1 tháng yêu thì cô ấy phát hiện anh ta nghiện. Thật buồn thay cho cô ấy” (Anh NTT, 27 tuổi, giáo viên) Đó chính là những nguyên nhân dẫn đến sự tiêu cực của con người trong sinh hoạt xã hội: Sống vội, lo hưởng thụ cá nhân, thực dụng, truỵ lạc…bên cạnh đó những bế tắc cùng cực của một bộ phận xã hội như thất học, thất nghiệp, tâm lý bất mãn tiêu cực, căng thẳng ức chế trong sinh hoạt, lao động cũng là những nguyên nhân không nhỏ. Anh M cho biết: “Đi làm căng thẳng quá, nhiều lúc cũng phải tìm đến những cái gì mới mẻ chứ không thì buồn chết” (Anh BCM, 25 tuổi, làm than) Tất cả những nguyên nhân trên dẫn đến tình trạng nghiện hút ma tuý tại thành phố Hạ Long rất phức tạp. Ma tuý làm thoả mãn nhu cầu hưởng lạc, kích thích ảo giác, chạy chốn hiện thực, giải toả bế tắc. Khi đã bị lệ thuộc vào ma tuý thì họ dễ bị lôi kéo vào các hành vi lệch chuẩn của xã hội mà để điều chỉnh được những hành vi này cần có những biện pháp nghiêm khắc của chính quyền. Nền tảng giáo dục của gia đình là yếu tố quyết định nhân cách, nhận thức, lối sống của một con người. Ma tuý không thể dễ dàng xâm nhập vào thành viên của một gia đình khi gia đình ấy có một truyền thống tốt đẹp. Phần lớn những người nghiện ma tuý thường sinh hoạt trong gia đình thiếu sự quan tâm chăm sóc giáo dục của cha mẹ hoặc cha mẹ thiếu hợp tác trong nuôi dạy con cái (do ly hôn hay ly thân). Anh T cho biết: “Đa số những thanh niên trong trung tâm này đều xuất thân từ gia đình không mấy hạnh phúc như là bố mẹ ly dị, không quan tâm tới con cái hoặc quá chiều con trong những gia đình giàu có” (Anh NT, 42 tuổi, cán bộ trung tâm Giáo dục lao động xã hội Vũ Oai) Do hạn chế về nhận thức, thiếu gương mẫu trong sinh hoạt cá nhân, quá nuông chiều hoặc nghiêm khắc, không quan tâm đến nhu cầu, những yếu tố tâm sinh lý của con em trong gia đình (nhất là thanh thiếu niên) nên các ông bố bà mẹ đã vô tình làm cho con cai hư hỏng. Chị Đ kể một dẫn chứng điển hình trong trung tâm: “Trường là con của một thương gia lớn, nhà nó phải có hàng trăm tỷ, bố mẹ nó chiều lắm, nhưng chiều không biết cách chiều, toàn cho con mỗi ngày mấy trăm nghìn nhưng không biết con sử dụng vào việc gì. Vậy là nó bị bọn nghiện lôi kéo. Bố mẹ nó chỉ quan tâm đến tiền thôi chứ đâu cần quan tâm tới con, họ chạy theo kinh tế mà giao phó hoàn toàn trách nhiệm giáo dục cho nhà trường và xã hội, đến khi hối hận cũng đã muộn rồi”. (Chị ĐTĐ, 43 tuổi, nhân viên trung tâm Giáo dục lao động xã hội Vũ Oai) 4.3. Nguyên nhân từ bản thân Do ham vui, tò mò, đua đòi bạn bè, muốn thử cảm giác mạnh, tìm cảm giác lạ, buồn chán, muốn chứng tỏ tính cách anh hùng, hay buôn bán ma tuý rồi dùng thử, hay lạm dụng thuốc giảm đau khi chữa bệnh nên đã trở thành nô lệ của chất bột trắng chết người. Trường hợp của TTH là điển hình cho lối sống đua đòi, anh hùng rơm. TTH học tại trường PTTH DL Văn Lang. Do thích chơi nổi trước bạn bè, người yêu cộng thêm lời kích bác của bạn xấu mà TTH đã hít thuốc trắng. Đầu tiên thì lấy tiền ở nhà đi hút nhưng khi bị bố mẹ đuổi đi thì bắt đầu lao vào con đường ăn cắp ăn trộm để lấy tiền chích. Qua đó chúng ta thấy có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng nghiện hút ma túy của Thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh và nguyên nhân nào cũng rất quan trọng. Do đó vấn đề tìm ra nguyên nhân và hướng khắc phục rất nan giải và cần có sự tác động, phối kết hợp từ nhiều phía. 5. Hậu quả Từ thực trạng của tệ nạn ma tuý ở thành phố Hạ Long cho thấy tệ nạn ma tuý không chỉ là những thói xấu của cá nhân một người, một nhóm người nào đó mà nghiêm trọng hơn khi nó là tác nhân gây ra những hậu quả nặng nề cho xã hội. Ở mức độ thấp tệ nạn ma tuý làm suy đồi nhân cách, suy sụp kinh tế gia đình mà hơn nữa nó chính là nguyên nhân quan trọng gây mất trật tự an toàn xã hội, làm gia tăng tội phạm ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, gánh nặng cho nền kinh tế, ngân sách nhà nước. Tệ nạn ma tuý ở thành phố Hạ Long cũng là nguyên nhân dẫn tới việc các giá trị đạo đức và truyền thống dân tộc bị xem nhẹ, ảnh hưởng đến sức khoẻ giống nòi (do tiêm chích dẫn đến mắc các bệnh đặc biệt là nhiễm HIV/AIDS). Nghiện ma tuý gây nhiều hậu quả vô cùng nghiêm trọng cho bản thân, gia đình và xã hội. 5.1. Đối với bản thân người nghiện Ma tuý phá hoại thể xác và nhân cách người nghiện, gây rối loạn sinh lý, tàn phá, huỷ hoại cơ thể người nghiện: Gây rối toàn thân, rối loạn về tiêu hoá, rối loạn tuần hoàn, rối loạn chức năng thần kinh…và đặc biệt những người tiêm chích ma tuý còn mắc nhiều bệnh nguy hiểm: nhiễm HIV, nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng tĩnh mạch. Người nghiện ma tuý, nhất là hêrôin dễ mắc các bệnh gan, thận, gây tác hại lâu dài cho con cái nòi giống, huỷ hoại nhân cách, đạo đức, tài năng. Theo thực tế mà tác giả khảo sát tại Trung tâm giáo dục thì thấy rằng hầu như đa số các đối tượng cai nghiện tại trung tâm đều có ngoại hình rất gầy gò, ốm yếu, đầy bệnh tật, bệnh ngoài da… 5.2. Đối với gia đình Gia đình có người mắc nghiện ma tuý (là chồng, vợ, con, cháu…) phải gánh chịu ngày càng nhiều nỗi bất hạnh dẫn đến: người nghiện không chịu học hành, làm lụng, không làm ra của cải, lại phải chi ngày càng nhiều tiền để mua ma tuý với liều lượng ngày càng cao, dẫn tới gia đình khánh kiệt. Nhiều người nghiện bán dần tài sản trong nhà, bán cả nhà, đất để mua ma tuý, để rồi lang thang… Chị T chia sẻ: “Chồng chị nghiện gần chục năm nay rồi, cái gì ở nhà có giá trị một tý cũng mang đi bán hết, bây giờ nhà trắng trơn rồi”(Chị nói trong nước mắt). (Chị NTT, 41 tuổi, nghề buôn bán) Sự bất hòa thường xuyên xảy ra giữa những người nghiện ma tuý với các thành viên trong gia đình do mâu thuẫn về lối sống, thái độ cư xử, túng quẫn về kinh tế, làm cho tình cảm gia đình tổn thất, hạnh phúc gia đình tan vỡ, vợ chồng ly hôn, thanh danh gia đình giảm sút. 5.3. Tác hại với cộng đồng xã hội Người nghiện chẳng những gây ra những đau khổ cho bản thân, gia đình mà còn gây ra nhiều phiền muộn lo lắng cho hàng xóm láng giềng, làm cho trật tự an toàn xã hội thường xuyên bị đe doạ. Người nghiện ma tuý từ ăn cắp, ăn trộm của gia đình đến lừa gạt bạn bè, ăn cắp, ăn trộm, trấn lột, cướp của giết người ở xung quanhđể có tiền mua ma tuý. Một trưởng khu cho biết: “Khu này từ khi có mấy anh nghiện xuất hiện là chẳng đêm nào yên ắng cả, suốt ngày người dân đến nhà tôi phản ánh bị mất trộm, mà tòan hội choai choai.” (Bác HKH, 57 tuổi, trưởng khu) Theo Niên giám Thống kê tỉnh Quảng Ninh 2007: Năm Số vụ về tội phạm ma tuý (Vụ) Số đối tượng (Người) Tỉnh Thành phố Tỉnh Thành phố 2000 672 348 896 476 2001 929 381 1171 518 2002 1034 436 1289 528 2003 637 243 861 302 2004 606 223 795 295 2005 609 149 795 330 2006 409 140 583 297 2007 397 135 573 289 Theo bảng số liệu trên cho thấy tình hình tội phạm về ma tuý của tỉnh Quảng Ninh nói chung và thành phố Hạ Long nói riêng nhìn chung đã giảm. Tuy nhiên trong thời gian trên chia làm 2 giai đoạn: Từ năm 2000 đến năm 2002 thì số vụ tội phạm ma tuý và những người tham gia tăng đột biến (từ 672 lên 1034 vụ trong tỉnh và từ 348 lên 436 vụ trong thành phố Hạ Long). Từ 2003 đến 2007 thì số vụ tội phạm ma tuý và đối tượng tham gia giảm đều qua các năm (khoảng 30% đến 50%). 5.4. Sự tổn phí về kinh tế do tệ nạn nghiện ma tuý gây ra cho xã hội rất to lớn Hàng nghìn người có sức lao động, thậm chí đang lao động tốt, tài năng đang nở rộ nhưng vướng vào nghiện ma tuý trở thành kẻ ăn bám, lại còn đốt đi không biết bao nhiêu tiền của. Đó là chưa kể số tiền lớn Nhà nước, nhân dân và gia đình phải chi phí cho việc chạy chữa, cai nghiện, cũng như chưa tính được thiệt hại của công dân, tài sản nhà nước bị ăn cắp, cướp giật, phá hoại do các đối tượng nghiện ma tuý gây ra. Mỗi năm tỉnh Quảng Ninh phải sử dụng một lượng kinh phí khá lớn cho hoạt động phòng chống tội phạm và ma tuý . Chi phí cho việc Số tiền Tổ chức lớp tập huấn phòng chống ma tuý, tội phạm. 13.000.000đ Thành lập đội tuyên truyền thanh niên cấp tỉnh tham gia hoạt động do Trung ương Đoàn tổ chức 17.000.000đ Đầu tư xây dựng mô hình đội TNXK an ninh tại cộng đồng về phòng chống tội phạm, TNXH 20.000.000đ Tổng 50.000.000đ (Nguồn: Báo cáo sử dụng kinh phí hoạt động phòng chống tội phạm, phòng chống ma tuý 2007 thành phố Hạ Long) Về đầu tư xây dựng, mở rộng và nâng cấp trung tâm Giáo dục lao động xã hội Vũ Oai mất hàng chục tỷ đồng. Về chế độ chính sách, trung tâm hỗ trợ cho đối tượng cai nghiện tiền với kinh phí là 5.390.000đ/người trong thời gian 24 tháng. Ngoài ra tỉnh còn hỗ trợ cho tất cả các đối tượng cai tại trung tâm, mỗi đối tượng gồm: quần áo, mũ, tiền xét nghiệm HIV/AIDS với số tiền là 476.000đ/người. Tệ nạn ma tuý là nguồn gốc, là điều kiện nảy sinh, lan truyền đại dịch HIV/AIDS và các tệ nạn xã hội khác như mại dâm, cờ bạc, lừa đảo, trộm cướp. Đặc biệt có khoảng 75% người nhiễm HIV là do tiêm chích ma tuý. Đây là một trong những hậu quả nặng nề nhất mà tệ nạn nghiện hút ma tuý để lại cho xã hội. 6. Giải pháp và khuyến nghị 6.1. Về phía cơ quan chức năng, các tổ chức xã hội Cần xây dựng một làn sóng dư luận xã hội đông đảo mạnh mẽ trong nhân dân lên án tệ nạn nghiện hút và tiêm chích ma tuý, lên án hành vi sử dụng ma tuý thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng: Báo chí, đài phát thanh, đài truyền hình; Thông qua hoạt động của tổ chức xã hội của đoàn thanh niên với các buổi sinh hoạt tập thể, các buổi nói chuyện, các buổi văn nghệ ca hát, đóng kịch, đóng tiểu phẩm…Tất cả những vấn đề này phải làm một cách nghiêm túc và đồng bộ. Cần đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền giáo dục, trang bị kiến thức hiểu biết về ma tuý (cả về pháp luật) để có thể giúp mọi người tránh xã ma tuý, giúp những người đã mắc nghiện cắt, cai nghiện, tạo điều kiện cho họ trở lại tái hoà nhập cộng đồng… Mặt khác, cấp chính quyền thành phố và tỉnh cần tăng cường hơn về cơ sở vật chất kĩ thuật cho các trung tâm cai nghiện, các trung tâm Giáo dục-Lao động-Xã hội để thu hút ngày càng nhiều đối tượng đến cai nghiện. Cần huy động các cấp các ngành có liên quan cùng chung sức góp vai tạo cơ hội học nghề cho họ để sau này trở về cộng đồng họ có công việc sinh nhai, không đi lầm đường lạc lối. Vấn đề này có thể liên hệ với các trung tâm tư vấn dạy nghề thành phố, đồng thời tăng cường hiệu quả làm việc của các ngành các cấp liên quan. Bên cạnh đó phải đẩy mạnh công tác đấu tranh với hoạt động chống lại việc buôn bán, vận chuyển, tàng trữ các chất ma tuý để duy trì một môi trường xã hội trong sạch không còn ma tuý. 6.2. Về phía cộng đồng xã hội Về phía cộng đồng xã hội chủ yếu là dư luận xã hội, giá trị xã hội luôn có vai trò quan trọng tác động đến hành vi của cá nhân. Bên cạnh đó, cần có cái nhìn bao dung độ lượng, thông cảm với những đối tượng nghiện hút, giúp họ đi cai, không xa lánh kì thị, giúp họ trở tái hoà nhập cộng đồng. 6.3. Về phía gia đình Gia đình là môi trường xã hội hoá đầu tiên của con người. Đối với tệ nạn nghiện hút ma tuý, gia đình không chỉ là nạn nhân, trong nhiều trường hợp thì gia đình còn là nguyên nhân. Chính vì vậy nên hãy tự xây dựng môi trường lành mạnh, hạnh phúc ngay trong gia đình mình. Khi phát hiện trong gia đình có người nghiện thì phải nhanh chóng tìm cách đưa người đó đi cai nghiện. Trong quá trình đó gia đình phải là chỗ dựa cả về tinh thần lẫn vật chất để họ có thể yên tâm cai nghiện. 6.4. Về phía cá nhân Tất cả chỉ là vô nghĩa nếu không có sự nỗ lực của cá nhân, do đó bản thân mỗi cá nhân cần xây dựng cho mình kiến thức, hiểu biết về ma tuý, cần nhận thức được nguy cơ nghiện ma tuý, nhận thức các chuẩn mực xã hội và luật pháp. Khi đã mắc nghiện thì người đó cần phải có quyết tâm cao, quyết tâm đoạn tuyệt với ma tuý, không mặc cảm, tự ti với xã hội và đặc biệt sau khi cai thì phải có ý chí để không tái nghiện. KẾT LUẬN Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng hiện tượng nghiện hút ma tuý ở thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh đã cho chúng ta một số kết luận cơ bản, phản ánh tình trạng nghiện hút trong thời gian vừa qua. Qua quá trình phân tích số liệu cho thấy rằng: Tình trạng nghiện hút ma túy có xu hướng giảm nhưng vẫn còn ở mức cao, gây ra nhiều hậu quả xã hội khó lường. Tệ nạn ma tuý còn bổ sung thêm số lượng vào số tội phạm nói chung vì khi nghiện họ có thể làm bất cứ điều gì để có thuốc. Đa số người nghiện có trình độ học vấn thấp, khiếm khuyết về nhân cách, không có nghề nghiệp, không có việc làm hoặc việc làm không ổn định, sống phụ thuộc vào gia đình. Đối tượng nghiện hút rất đa dạng, bao gồm công nhân, nông dân, người làm nghề tự do, phần lớn là những người không nghề nghiệp. Thành phần nghiện ma túy không chỉ là những người có hoàn cảnh kinh tế khá giả mà còn có cả người nghèo khó, nhưng chủ yếu vẫn là những người có kinh tế trung bình. Về cơ cấu giới, số người nghiện chủ yếu tập trung vào nam giới, nữ giới chiếm tỷ lệ rất ít. Có nhiều hình thức sử dụng ma tuý, có thể đưa ma túy vào cơ thể qua hệ hô hấp, vào đường tiêu hóa, vào hệ tuần hoàn. Các con nghiện thường sử dụng ma tuý ở những vũ trường, quán bar, nhà nghỉ…hay công viên, chỗ vắng người qua lại… Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên đó là do nhận thức và hành vi của bản thân, của gia đình và môi trường kinh tế xã hội, nguyên nhân nào cũng vô cùng quan trọng. Tệ nạn nghiện hút ma tuý mang đến rất nhiều hậu quả nặng nề về vật chất cũng như tinh thần cho bản thân người nghiện, gia đình và xã hội. Tóm lại, tệ nạn nghiện hút ma tuý ở Thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh đang là một vấn đề nóng và bức xúc của xã hội. Các cơ quan chức năng nên có những quan tâm nghiêm túc và đúng mức tới vấn vấn đề này, qua đó tìm ra những nguyên nhân sâu xa và giải pháp khuyến nghị khả thi giúp cho công tác phòng chống tệ nạn ma tuý nói riêng và TNXH nói chung đạt được nhiều hiệu quả rõ rệt hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO Kiến thức cần cho thanh niên phòng chống ma tuý, NXB Thanh niên. Xây dựng xã phường lành mạnh không có tệ nạn xã hội, NXB Lao động xã hội. TS. Vũ Quang Vinh, Tội phạm về ma tuý thực trạng, nguyên nhân và các giải pháp phòng ngừa, NXB Thanh niên. Xây dựng xã phường lành mạnh không có tệ nạn xã hội, NXB Lao động xã hội. Một số hoạt động và kinh nghiệm trong công tác cai nghiện- phục hồi, NXB Lao động – xã hội. Cẩm nang phòng chống ma tuý cho thanh niên, NXB Hồng Đức. Một số tài liệu khác: Báo cáo tình hình nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội năm 2007, UBNDTP. Hạ Long. Báo cáo kết quả công tác phòng chống TNXH từ năm 2005 đến tháng 5-2007, UBNDTP. Hạ Long. Báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết liên tịch số 02/1998/NQ – LT giữa TW ĐTNCS Hồ Chí Minh và Bộ công an về phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm và TNXH (1998-2004). Báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện chỉ thị 06/CT-TW về tăng cường lãnh đạo chỉ đạo công tác phòng chống và kiểm soát ma túy (1997-2007). Tổng quan tình hình kinh tế xã hội, vị trí địa lý của thành phố Hạ Long. MỤC LỤC