Đề tài Thực trạng quan hệ phân phối ở nước ta hiện nay và những giải pháp hoàn thiện quan hệ phân phối

ng gãp nguån lùc kh¸c vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt - kinh doanh vµ ph©n phèi th«ng qua phóc lîi x· héi. Trong nÒn kinh tÕ nµy xuÊt hiÖn nhiÒu chñ thÓ kinh tÕ kh¸c nhau víi c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vµ còng v× lÏ ®ã mµ xuÊt hiÖn nhiÒu ph­¬ng thøc ph©n phèi kh¸c nhau.Mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã ph­¬ng thøc s¶n xuÊt –kinh doanh kh¸c nhau nªn kÕt qu¶ kinh doanh kh¸c nhaudo ®ã cÇn c¸c h×nh thøc ph©n phèi kh¸c nhau V× vËy ë n­íc ta hiÖn nay kh«ng thÓ tån t¹i mét h×nh thøc ph©n phèi duy nhÊt 1.3.1. Ph©n phèi theo lao ®éng Trong thêi kú qu¸ ®é hiÖn nay ,h×nh thøc ph©n phèi theo lao ®éng lµ h×nh thøc ph©n phèi c¨n b¶n , lµ nguyªn t¾c ph©n phèi chñ yÕu vµ thÝch hîp nhÊt víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt (kinh tÕ nhµ n­íc)hoÆc c¸c hîp t¸c x· cæ phÇn mµ gãp vèn cña c¸c thµnhviªn b»ng nhau (kinh tÕ h¬p t¸c ) Ph©n phèi theo lao ®éng lµ h×nh thøc ph©n phèi c¨n b¶n, lµ nguyªn t¾c ph©n phèi chñ yÕu thÝch hîp nhÊt víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é së h÷u c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. Do ®ã dùa trªn c¬ së cña chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt mµ chÕ ®é ng­êi bãc lét ng­êi bÞ xo¸ bá.Ng­êi lao ®éng lµm chñ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt nªn tÊt yÕu còng lµm chñ ph©n phèi theo thu nhËp . Lao ®éng ®ang trë thµnh c¬ së quyÕt ®Þnh ®Þa vÞ vµ phóc lîi vËt chÊt cña mçi ng­êi. ChÝnh v× vËy mµ ph©n phèi theo lao ®éng lµ phï hîp víi quan hÖ s¶n xuÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®ang tån t¹i ë n­íc ta. Tr­íc ®©y n­íc ta ®· thùc hiÖn sù ph©n phèi b×nh qu©n lµ ph©n phèi cho mçi ng­êi mét l­îng s¶n phÈm nh­ nhau, kh«ng ph©n biÖt møc ®ãng gãp cña tõng ng­êi vµo s¶n xuÊt x· héi. Ph©n phèi b×nh qu©n ®· g©y ra sù bÊt hîp lý vµ tiªu cùc trong x· héi.Trong thêi kú qu¸ ®é ë n­íc ta hiÖn nay th× ph©n phèi theo lao ®éng lµ h×nh thøc thøc c¨n b¶n, lµ nguyªn t¾c ph©n phèi chñ yÕu thÝch hîp nhÊt víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é së h÷u c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. Trong thµnh phÇn kinh tÕ nµy tÊt c¶ mäi ng­êi dÒu cã quyÒn b×nh ®¼ng ®èi víi t­ liÖu s¶n xuÊt, th× chØ cã thÓ thùc hiÖn ph©n phèi gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng víi nhau th«ng qua viÖc l¸y lao ®éng lµm th­íc ®o. §èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ th× viÖc ph©n phèi theo lao ®éng lµ mét ®iÒu tÊt yÕu. Bëi nhiÒu nguyªn nh©n: Nhê dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u mµ chÕ ®é ng­êi bãc lét ng­êi bÞ xo¸ bá. QuyÒn lµm chñ vÒ mÆt kinh tÕ ®­îc x¸c lËp. Lao ®éng ®ang trë thµnh c¬ së quyÕt ®Þnh ®Þa vÞ x· héi vµ phóc lîi vËt chÊt cña mçi ng­êi.ChÝnh v× vËy mµ ph©n phèi theo lao ®éng vµ phï hîp víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®ang tån t¹i ë n­íc ta hiÖn nay. Lý do thø hai khiÕn ph©n phèi theo lao ®éng lµ cÇn thiÕt lµ: tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt cßn thÊp, ch­a cã ®ñ s¶n phÈm ®Ó ph©n phèi theo nhu cÇu. TiÕp ®ã lµ sù kh¸c biÖt vÒ tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é lao ®éng .... DÉn ®Õn mçi ng­êi cã cèng hiÕn kh¸c nhau ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng do ®ã ph¶i c¨n cø vµo lao ®éng ®· cèng hiÕn cho x· héi ®Ó ph©n phèi. Thªm mét nguyªn nh©n n÷a cho thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i ph©n phèi theo lao ®éng lµ lao ®éng ch­a trë thµnh nhu cÇu cña cuéc sèng, nã cßn lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó kiÕm sèng, cßn lµ ‘’nghÜa vô,, vµ quyÒn lîi cña mçi c«ng d©n. H¬n n÷a cßn nh÷ng tµn d­ vÒ t­ t­ëng cña x· héi cò nh­ th¸i ®é ‘’muèn trót bá g¸nh nÆng cho ng­êi kh¸c, lµm Ýt h­ëng nhiÒu ,, . Do ®ã cÇn ph¶i cã h×nh thøc ph©n phèi ®Ó c¸c thµnh viªn trong x· héi dùa vµo ®ã lµ c¬ së, ®éng lùc trong c¸c ho¹t ®éng cña m×nh. Nh­ vËy viÖc ph©n phèi theo lao ®éng lµ mét ®iÒu tÊt yÕu vµ phï hîp víi hoµn c¶nh cña ®Êt n­íc ta hiÖn nay, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Nguyªn t¾c thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng lµ ph¶i lÊy kÕt qu¶ lao ®éng lµm th­íc ®o ®Ó ph©n phèi s¶n phÈm tiªu dïng c¸ nh©n. LÊy sè l­îng lao ®éng vµ chÊt l­îng lao ®éng cña mçi ng­êi lµm c¨n cø tr¶ c«ng. Tuy nhiªn nguyªn t¾c nµy ph¶i g¾n liÒn víi yªu cÇu ®¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm cho nh÷ng ng­êi cã n¨ng lùc lao ®éng, vµ tÊt yÕu kh«ng thÓ n»m ngoµi yªu cÇu ®¶m b¶o nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n vÒ ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh ph©n phèi theo lao ®éng cÇn chèng hai sai lÇm c¬ b¶n khi thùc hiÖn, ®ã lµ chñ nghÜa b×nh qu©n tiÓu t­ s¶n trong viÖc tr¶ c«ng lao ®éng, v× nã g¹t bá hoµn toµn nuyªn t¾c lîi Ých vËt chÊt, k×m h·m ®éng lùc lao ®éng cña ng­êi lao ®éng. Thø hai lµ khuynh h­íng ®ßi më réng qu¸ møc kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c bËc l­¬ng, thang l­¬ng mét c¸ch kh«ng cã c¨n cø kinh tÕ vµ nh÷ng ®ßi hái cã sù ­u ®·i ®Æc biÖt ®èi víi mét sè ng­êi. Thùc hiÖn tèt ph©n phèi theo lao ®éng sÏ cã nhiÒu t¸c dông to lín ®èi víi x· héi vµ b¶n th©n ng­êi lao ®éng. Bëi lÏ nã ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái cÊp b¸ch cña sù c«ng b»ng x· héi ®ang ®Æt ra ë n­íc ta, nã kÕt hîp chÆt chÏ lîi Ých cña s¶n xuÊt x· héi víi lîi Ých cña tõng c¸ nh©n lao ®éng. Nã khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng ®i s©u vµo nghÒ nghiÖp chuyªn m«n lµm cho ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ ngµy cµng ®«ng ®¶o. §iÒu ®ã cßn thóc ®Èy ng­êi lao ®éng ra søc häc tËp v¨n ho¸ kü thuËt, gãp phÇn lµm cho sù kh¸c biÖt gi÷a lao ®éng trÝ ãc vµ lao ®éng b»ng ch©n tay bÞ xo¸ bá dÇn. T¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph©n bæ vµ sö dông nguån søc lao ®éng ®­îc æn ®Þnh trong c¶ n­íc ®¶m cho s¶n xuÊt x· héi c©n b»ng vµ cã kÕ ho¹ch. Thªm vµo ®ã nã gãp phÇn gi¸o dôc vÒ quan ®iÓm, th¸i ®é vµ kû luËt lao ®éng ®èi víi mçi thµnh viªn x· héi. Nã lµm cho b¶n th©n ng­êi lao ®éng v× lîi Ých vËt chÊt cña m×nh mµ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng cña m×nh , tõ ®ã ra søc mµ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu ‘’lµm theo n¨ng lùc h­ëng theo nhu cÇu,, th× cßn nhiÒu viÖc ph¶i lµm. Bëi theo Mac ph©n phèi theo lao ®éng vÉn lµ mét thø ph¸p quyÒn t­ s¶n, quyÒn b×nh ®¼ng vÉn n»m trong khu«n khæ t­ s¶n, tøc lµ trong x· héi s¶n xuÊt hµng ho¸ ®­îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸ vµ quyÒn cña ng­êi lao ®éng tû lÖ víi lao ®éng ng­êi Êy cung cÊp th× ®iÒu ®ã vÉn cßn thiÕu xãt. Bëi vëi víi mét c«ng viÖc ngang nhau mét phÇn tham dù nh­ vµo quü tiªu dïng x· héi nh­ng trªn thùc tÕ ng­êi nµy vÉn ®­îc h­ëng nhiÒu h¬n ng­êi kia. ChÕ ®é ph©n phèi theo lao ®éng vÉn cßn nh÷ng thiÕu xãt nh­ng ®ã lµ nh÷ng thiÕu xãt kh«ng thÓ tr¸nh khái trong giai ®o¹n ®Çu cña chñ nghÜa c«ng s¶n. NÕu nh­ trong x· héi t­ b¶n ph©n phèi dùa trªn c¬ së ‘’ng­êi cã cña, kÎ cã c«ng,, th× trong x· héi XHCN ®­îc dùa trªn nguyªn t¾c ‘’ ng­êi lµm nhiÒu h­ëng nhiÒu, ng­êi lµm Ýt h­ëng Ýt, kh«ng lµm kong h­ëng,, ®ã lµ b×nh ®¼ng. MÆc dï cßn tån t¹i thiÕu xãt nh­ng víi t¸c dông cña m×nh th× ph©n phèi theo lao ®éng vÉn lµ h×nh thøc ph©n phèi phï hîp nhÊt trong ®iÒu kiÖn võa thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ võa ®¶m b¶o c«ng b»ng cho c¸c thµnh viªn trong nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. V× vËy viÖc thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng trong c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ thuéc thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn c¬ së c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt lµ tÊt yÕu v×: Thø nhÊt ë n­íc ta trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ch­a cao, ch­a ®Õn møc cã ®ñ s¶n phÈm ®Ó ph©n phèi theo nhu cÇu. TiÕp ®ã lµ sù kh¸c biÖt vÒ tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é lao ®éng... dÉn ®Õn mçi ng­êi cã cèng hiÕn kh¸c nhau do ®ã ph¶i c¨n cø vµo lao ®éng ®· cèng hiÕn cho x· héi ®Ó ph©n phèi. Thø hai hiÖn t¹i n­íc ta vÉn cßn sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c lo¹i lao ®éng nh­ lao ®éng trÝ ãc , lao ®éng ch©n tay ,lao ®éng gi¶n ®¬n ,lao ®éng ch©n tay ….Do vËy cïng mét ®¬n vÞ thêi gian ,nh÷ng lao ®éng kh¸c nhau ®­a l¹i kÕt qu¶ Ýt nhiÒu , tèt xÊu kh¸c nhau.Do ®ã cÇn ph¶i dùa vµo kÕt qu¶ lao ®éng ®Ó ph©n phèi . MÆt kh¸c trong x· héi n­íc ta hiÖn nay vÉn cßn nh÷ng ng­êi “ muèn trót bá g¸nh nÆng lao ®éng cho ng­êi kh¸c”, do ®ã trong t×nh h×nh n­íc ta hiÖn nay th× ph©n phèi theo lao ®éng lµ phï hîp víi t×nh h×nh x· héi kÓ trªn Thø ba trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay , nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ch­a ®Õn møc cã ®ñ s¶n phÈm ®Ó ph©n phèi theo nhu cÇu .Trong ®iÒu kiÖn l­îng s¶n phÈm cßn cã h¹n , ®Ó ph©n phèi c«ng b»ng cÇn ph¶i dùa vµo kÕt qu¶ lao ®éng cña tõng ng­êi .H¬n n÷a lao ®éng ch­a trë thµnh mét nhu cÇu cña cuéc sèng , nã cßn lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó kiÕm sèng, lµ nghÜa vô vµ quyÒn lîi , cßn nh÷ng tµn d­ ý thøc , t­ t­ëng c¶u x· héi cò ®Ó l¹i ,nh­ : coi khinh lao ®éng , ng¹i lao ®éng ch©n tay, ch©y l­êi ,thÝch lµm Ýt h­ëng nhiÒu , so b× gi÷a cèng hiÕn vµ h­ëng thô …. Trong ®iÒu kiÖn ®ã , ph¶i ph©n phèi theo lao ®éng ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi ch¨m , ng­êi giiái , gi¸o dôc kÎ l­êi ng­êi xÊu , g¾n sù h­ëng thô cña mçi ng­êi víi sù cèng hiÕn cña hä .§©y còng lµ h×nh thøc nh»m kh¾c phôc nh÷ng t­ t­ëng tµn d­ cña x· héi cò , kh«ng chØ trong thêi kú qu¸ ®é mµ c¶ trong khi chñ nghÜa x· héi ®· ®­îc x¸c lËp ph©n phèi vÉn lµ h×nh thøc ph©n phèi chñ yÕu Tãm l¹i ph©n phèi theo lao ®éng lµ phï hîp víi chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, phï hîp víi m« h×nh s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Nã cã nh÷ng c¬ së cô thÓ ®Ó ph©n phèi mét c¸ch hîp lÝ nh­ :tr×nh ®é, sè l­îng lao ®äng, m«i tr­êng lao ®éng, tÝnh chÊt cña lao ®éng ,tiÒn c«ng, tiÒn th­ëng ….Trong mçi hoµn c¶nh kinh tÕ, ®iÒu kiÖn lµm viÖc kh¸c nhau mµ nÈy sinh c¸c h×nh thøc thóc ®Èy nh©n c«ng lµm viÖc kh¸c nhau nh­ :t¸c ®éng ®Õn vËt chÊt, ®Õn v¨n ho¸….Tuy nhiªn , ph©n phèi theo lao ®éng cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nh­ng ®ã lµ nh÷ng h¹n chÕ khong thÓ tr¸nh khái trong giai ®o¹n ®µu cña x· héi céng s¶n chñ nghÜa. ChØ khi nµo cïng víi sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña mçi c¸ nh©nth× khi ®ã con ng­êi míi cã thÓ th­c hiÖn viÖc ph©n phãi theo nhu cÇu vµ x· héi khi ®ã míi thùc sù b×nh ®¼ng. 1.3.2. Ph©n phèi theo tµi s¶n hay vèn vµ nh÷ng ®ãng gãp kh¸c Bªn c¹nh viÖc thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng th× n­íc ta cßn sö dông h×nh thøc ph©n phèi theo tµi s¶n hay vèn vµ nh÷ng ®ãng gãp kh¸c. NÒn kinh tÕ n­íc ta trong b­íc qu¸ ®é ®Þnh h­íng lªn chñ nghÜa x· héi . Víi c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn ,nªn tÊt yÕu co nhiÒu h×nh thøc së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ còng sÏ xuÊt hiÖn nhiÒu h×nh thøc s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau Mét ®Æc ®iÓm râ nÐt cña n­íc ta trong qu¸ ®é ®Þnh h­íng lªn CNXH tõ mét nÒn s¶n xuÊt nhá lµ t×nh tr¹ng thiÕu vèn ph©n t¸n vèn. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tÝch tô vµ tËp trung vèn ch­a cao, mét phÇn t­¬ng ®èi lín vèn vèn s¶n xuÊt hiÖn nay cßn n»m r¶i r¸c ,ph©n t¸n trong tay ng­êi t­ h÷u nhá ,t­ s¶n nhá ,trong ®ã cã c¶ d­íi dang jt­ liÖu s¶n xuÊt , vµng b¹c ngo¹i hèi vµ tiÒn mÆt vv…. §Ó sö dông nguån vèn ®ã cho s¶n xuÊt th× kh«ng thÓ sö dông c¸ chÝnh s¸ch ¾p ®Æt nh­ tr­ng thu, tr­ng mua hoÆc ®ãng gãp cæ phÇn mét c¸ch b×nh qu©n. Tõ sau nghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø VI Ban chÊp hµnh trung ­¬ng (kho¸ VI) th× ë n­íc ta ®· xuÊt hiÖn c¸c biÖn ph¸p huy ®éng vèn cña d©n c­ d­íi c¸c h×nh thøc vay vèn, hïn vèn vµ gãp cæ phÇn kh«ng h¹n chÕ, víi møc l·i suÊt hîp lý. C¸ch lµm nh­ vËy cã t¸c dông ®­a ®­îc vèn nhµn rçi ®i vµo chu chuyÓn. Qua ®ã kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ n¾m quyÒn sö dông mét nguån vèn to lín h¬n nhiÒu nguån vèn tù cã. Nh­ vËy mÆc dï së h÷u vèn lµ t­ nh©n, nh­ng viÖc sö dông vèn ®· mang tÝnh x· héi. XÐt t×nh h×nh ®Êt n­íc ta th× cÇn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ph¸p lý cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n c¸ thÓ vµ tÊt c¶ mäi thµnh viªn trong x· héi yªn t©m vµ m¹nh d¹n ®Çu t­ vèn vµ s¶n xuÊt kinh doanh. Bªn c¹nh ®ã thùc hiÖn ph©n phèi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh theo vèn vµ theo tµi s¶n cña mçi c¸ nh©n ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi d­¬Ý h×nh thøc “lîi tøc”vµ “lîi nhuËn” vµ ®­îc coi lµ h×nh thøc ph©n phèi hîp ph¸p vµ ®­îc sù b¶o hé cña ph¸p luËt. Do sù liªn doanh liªn kÕt gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi÷a c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh nªn ®· xuÊt hiÖn c¸c c«ng ty liªn doanh, c¸c xÝ nghiÖp cæ phÇn. ë c¸c lo¹i xÝ nghiÖp nµy, viÖc ph©n phèi dùa trªn c¬ së vèn cæ phÇn, d­íi h×nh thøc lîi tøc cæ phÇn. Ph©n phèi thu nhËp d­íi h×nh thøc lîi tøc tiÒn göi cña c¸c c¸ nh©n hoÆc tËp thÓ vµo ng©n hµng. 1.3.3. Ph©n phèi th«ng qua phóc lîi tËp thÓ , phóc lîi x· héi Ph©n phèi theo lao ®éng vµ ph©n phèi theo tµi s¶n vµ vèn ®Òu lµ tÊt yÕu kh¸ch quan trong qu¸ ®é hiÖn nay ë n­íc ta , v× c¸c h×nh thøc ph©n phèi ®ã ®Òu nh»m môc ®Ých thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ t¹o lËp sù c«ng b»ng x· héi gi÷a mäi thµnh viªn trong x· héi. Nh­ng trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n­íc ta hiÖn nay , nh­ng ngoµi nh÷ng ng­êi khoÎ m¹nh cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ ®ang lao ®éng, ®­îc tr¶ c«ng theo lao ®éng, nh÷ng cã vèn vµ tµi s¶n ®ãng gãp vµo qóa tr×nh s¶n xuÊt ®Ó ®­îc nhËn lîi tøc vµ lîi nhuËn, th× trong x· héi cßn cã nh÷ng ng­êi v× lÏ nµy hay lÏ kh¸c, kh«ng thÓ tham gia vµo lao ®éng ®­îc tr¶ c«ng cña x· héi. §êi sèng sè ®«ng ng­êi nµy ®­îc gia ®×nh ®¶m b¶o. MÆt kh¸c, ngay c¶ møc sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc Nhµ n­íc vµ nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ còng kh«ng chØ dùa vµo tiÒn c«ng c¸ nh©n. Bëi møc tiÒn c«ng theo qui ®Þnh cña Nhµ n­íc ch­a ®¶m b¶o ®­îc møc sèng. Hä ph¶i dùa mét phÇn vµo c¸c quÜ phóc lîi c«ng céng cña Nhµ n­íc, cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi kh¸c. V× vËy mµ ngoµi viÖc ph©n phèi theo lao ®éng, theo tµi s¶n vµ theo vèn th× trong x· héi cßn tån t¹i h×nh thøc ph©n phèi ngoµi thï lao lao ®éng, th«ng qua quÜ phóc lîi x· héi. §©y kh«ng ph¶i lµ ph©n phèi theo nhu cÇu, còng kh«ng ph¶i lµ ph©n phèi lµ ph©n phèi theo lao ®éng mµ ®©y míi chØ lµ ph©n phèi cña thêi kú qu¸ ®é mµ th«i. §©y lµ h×nh thøc ph©n phèi bæ sung cÇn thiÕt vµ quan träng ®èi víi nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Nã thÝch hîp víi viÖc tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu c«ng céng cña x· héi. Nã cã lîi tr­íc hÕt cho nh÷ng gia ®×nh mµ thï lao lao ®éng tÝnh theo ®Çu ng­êi t­¬ng ®èi thÊp. Nã kh«ng nh÷ng b¶o ®¶m cho tÊt c¶ mäi thµnh viªn trong x· héi ®Òu cã møc sèng b×nh th­êng tèi thiÓu mµ cßn cã t¸c dông kÝch thÝch lao ®éng s¶n xuÊt, kÝch thÝch sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña mäi thµnh viªn trong x· héi. §©y lµ h×nh thøc ph©n phèi cña thêi kú qu¸ ®é, nã gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña mét ®Êt n­íc. C¶ ba h×nh thøc ph©n phèi trªn ®Òu lµ nh÷ng h×nh thøc ph©n phèi c¬ b¶n ë n­íc ta hiÖn nay trong ®ã ph©n phèi theo lao ®éng gi÷ vai trß chñ ®¹o.Ph©n phèi ngoµi thï lao lao ®éng qua c¸c quÜ phóc lîi x· héi ngµy cµng trë nªn quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi. §ång thêi ph©n phèi theo tµi s¶n, vèn vµ nh÷ng ®ãng gãp kh¸c ngµy nay còng trë thµnh mét tÊt yÕu, hîp qui luËt. 1.4. Kinh nghiÖm mét sè n­íc vÒ quan hÖ ph©n phèi 1.3/ Kinh nghiÖm mét sè n­ícvÒ quan hÖ ph©n phèi 1.3.1/Kinh nghiÖm vÒ quan hÖ ph©n phèi ë liªn x« Kinh nghiÖm tõ sù v©n dông nguyªn t¾c ph©n phèi cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ nguyªn t¾c ph©n phèi cña CNXH ë Liªn X« ®¸ng ®Ó n­íc ta nghiªn cøu vµ häc hái. Trong lÜnh vùc ph©n phèi, chÝnh quyÒn X« ViÕt ®· kiªn quyÕt tiÕp tôc thay thÕ viÖc bu«n b¸n b»ng chÕ ®é ph©n phèi s¶n phÈm mét c¸ch cã kÕ ho¹ch vµ cã tæ chøc trªn qui m« toµn quèc. Môc ®Ých lµ tæ chøc toµn thÓ nh©n d©n vµo c¸c c«ng x· s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cã kh¶ n¨ng ph©n phèi c¸c s¶n phÈm cÇn thiÕt mét c¸ch nhanh chãng nhÊt, cã kÕ ho¹ch nhÊt vµ tiÕt kiÖm nhÊt, b»ng c¸ch tËp trung chÆt chÏ bé m¸y ph©n phèi. Hîp t¸c x· lµ lµ mét ph­¬ng tiÖn qu¸ ®é ®Ó ®¹t tíi môc ®Ých ®ã. §¶ng céng s¶n Liªn X« ®· buéc tÊt c¶ c¸c ®¶ng viªn cña m×nh ph¶i lµm viÖc trong c¸c hîp t¸c x·, l·nh ®¹o c¸c hîp t¸c x· ®ã theo tinh thÇn céng s¶n. Bªn c¹nh ®ã chÝnh quyÒn X« ViÕt trung ­¬ng thùc hiÖn viÖc ph©n phèi c«ng b»ng l­¬ng thùc trong x· héi, tõng b­íc kh«i phôc c«ng nghiÖp vµ b¶o ®¶m viÖc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi XHCN mét c¸ch ®óng ®¾n, b¶o ®¶m toµn bé nÒn trËt tù x· héi. Nhµ n­íc ®· thay ®æi chÕ ®é tr­ng thu lµ thuÕ l­¬ng thùc, viÖc kiÓm kª vµ gi¸m s¸t ®­îc ¸p dông kh¾p n¬i mét c¸ch phæ biÕn tuyÖt ®èi vÒ sè l­îng lao ®éng vµ ph©n phèi s¶n phÈm. §ã thùc chÊt lµ cuéc c¶i t¹o XHCN, mét khi giai cÊp v« s¶n ®· giµnh ®­îc vµ b¶o ®¶m ®­îc nÒn thèng trÞ chÝnh trÞ. Nhµ n­íc X« ViÕt thµnh c«ng trong viÖc ph©n phèi c«ng b»ng cßn do ®· biÕt biÕn nh÷ng c«ng viÖc trªn trë thµnh sù nghiÖp cña quÇn chóng nh©n d©n, Nhµ n­íc cïng nh©n d©n phèi hîp thùc hiÖn 1.3.2/Kinh nghiÖm mét sè n­íc cña c¸c n­íc Asean vÒ quan hÖ ph©n ph«i Trong kho tµng kinh nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc ASEAN th× vÊn ®Ò ®iÒu tiÕt thu nhËp ®ang ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt nam nãi riªng l­u t©m nghiªn cøu . Nh÷ng thµnh c«ng vµ c¶ nh÷ng thÊt b¹i cña hä l»nh÷ng bµi häc quý gi¸ ®èi víi chóng ta ,®Æc biÖt lµ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay 1.4.1. Singapore Lµ mét ®Êt n­íc giÇu cã vµ cã thu nhËp cao sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao vµ liªn tôc trong nhiÒu thËp niªn ®· lµm cho viÖc xo¸ bá nghÌo khæ ë ®©y Ýt nan gi¶i h¬n tû lÖ nghÌo tuyÖt dèi gi¶m tõ19 % xuèng cßn chØ 13 %. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chÝnh phñ Singapore ®· cã nh÷ng cè g¾ng ®¸ng khÓ ®Ó t¨ng kü n¨ng vµ chÊt l­îng cña toµn bé lùc l­îng lao ®éng. Chi phÝ cho gi¸o dôc t¨ng nhanh tõ ®Çu n¨m 80 trë ®i, chñ yÕu lµ tËp chung vµo c¸c lÜnh vùc ®µo t¹o chuyªn ngµnh. ë Singap¬re cã sù can thiÖp cña nhµ n­íc vÒ thÞ tr­êng lao ®éng vµ gi¸o dôc cã t¸c dông t¹o nªn nguån vèn nh©n lùc trong c¸c hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n. C¸c biÖn ph¸p trªn tuy kh«ng trùc tiÕp lo¹i bá møc thu nhËp thÊp vµ nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng vÒ cña c¶i. Nh­ng nã ®· gióp cho mäi c¸ nh©n cã c¬ héi c«ng suÊt ph¶n kh¸ng ®­îc viÖc lµm tèt víi møc thu nhËp xøng ®¸ng. Lµ mét quèc gia giµu cã , cã thu nhËp cao trong khu vùc còng nh­ trªn thÕ giíi nªn viÖc gi¶m bít nghÌo khæ,chªnh lÖch cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c.Quèc ®¶o nµy cã tØ lÖ thÊt nghiÖp nhá vµ møc l­¬ng tèi thiÓu ®· lµm cho tØ lÖ nghÌo tõ 19%nh÷ng n¨m 53-54 gi¶m xuèng cßn 0,3% vµo nh÷ng n¨m1982-1983.Mét chiÕn l­îc quan träng nh»m lµm gi¶m nghÌo khæ lµ ®µu t­ vµo con ng­êi.Chi phÝ gi¸o dôc t¨ng nhanh tõ ®Çu nh÷ng n¨m 80 trë ®i,chñ yÕu lµ tËp trung cho c¸c lÜnh vùc kÜ thuËt, ®µo t¹o chuyªn ngµnh.MÆt kh¸c tõ ®Çu n¨m 1979 c¸c chÝnh s¸ch ®­îc ¸p dông ®Ðu khuyÕn khÝch c«ng nh©n cã tay nghª cao. ChÝnh sù can thiÖp m¹nh mÏ cu¶ nhµ n­íc vµo thÞ tr­êng lao ®éng vµ gi¸o dôc cã t¸c ®éng t¹o nªn nguån vèn nh©n lùc trong c¸c hé gia ®×nh vµ c¸c c¸ nh©n.Nã gióp cho mäi c¸ nh©n cã c¬ héi cã ®­îc viÖc lµm tèt h¬n. 1.4.2. Malayxia ë Malayxia trong nh÷ng thËp niªn 60 – 70 sù ph¸t triÓn kinh tÕ kÌm theo sù gia t¨ng bÊt b×nh ®¼ng trong ph©n phèi thu nhËp nh÷ng nhµ t­ s¶n ng­êi hoa vµ c¸c quan chøc hµnh chÝnh, chÝnh trÞ ng­êi Malay lµ nh÷ng ng­êi ®­îc h­ëng thô phÇn lín kÕt qu¶ cña sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh cña nh÷ng n¨m 60 . HËu qu¶ lµ c¸c quan hÖ x· héi trë nªn hÐt søc c¨ng th¼ngc¸c vô b¹o ®éng lËt ®æ ®· næ ra vµo cuèi nh÷ng n¨m ®ã. Khi nh÷ng ng­êi ®­îc gäi lµ TURKS trÎ nªn n¾m chÝnh quyÒn ®· ®­a ra chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, t¹o ®iÒu kiÖn vÒ mÆt kinh tÕ x· héi nh»m ®¹t ®­îc sù ®oµn kÕt d©n téc trªn c¬ së chÝnh s¸ch t¸i ph©n phèi thu nhËp c«ng b»ng h¬nnhê ®ã mµ tû lÖ ng­êi nghÌo ë Malayxia ®· gi¶m tõ 49,3 % xuèng cßn 17,3 %. Tuy nhiªn viÖc gi¶m tû lÖ nghÌo ë Malayxia chñ yÕu lµ kÕt qu¶ cña møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao liªn tôc trong nhiÒu n¨m chø kh«ng ph¶i do thu nhËp nhiÒu h¬n. ë Malayxia chi phÝ tõ ng©n s¸ch cho c¸c ho¹t ®éng x· héi t¨ng liªn tôc tõ 18 % trong suèt thêi kú 1970 ®Õn 37 % trong thêi kú 1988. Trong c¸c dÞch vô x· héi th× gi¸o dôc ®­îc dµnh vÞ trÝ ­u tiªn hµng ®Çu, tiÕp theo lµ nhµ ë, y tÕ vµ c¸c dÞch vô chung. Nhê nç nùc cña chÝnh phñ vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ chña x· héi nãi chung tû lÖ häc sinh s¬ cÊp t¨ng tõ 88 % lªn 96,4 %. C¸c chØ sè vÒ y tÕ nh­ tû lÖ sinh tû lÖ chÕt tuæi thä trung b×nh ®Òu cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn , viÖc tiÕp cËn c¸c dÞch vô x· héi c¬ b¶n cña nh÷ng ng­êi nghÌo vÉn cßn lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m. Trong nh÷ng thËp niªn 60-70 sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®i kÌm theo sù gia t¨ng bÊt b×nh ®¼ng trong thu nhËp.Nh÷ng nhµ t­ s¶n ng­êi Hoa vµ quan chøc hµnh chÝnh ng­êi M· lai lµ nh÷ng ng­êi ®­îc h­ëng phÇn lín kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ nµy.§iÒu nµy ®· g©y ra mét sè vô b¹o lo¹n vµo cuèi nh÷ng n¨m ®ã.C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®­îc ®­a ra nh­ng hiÖu qu¶ nã ®em l¹i th× kh«ng ®­îc lµ bao.VÝ dô nh»m n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n,chÝnh phñ M· lai ®· tËp trung nguån lùc nh»m t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng nh­ng thùc tÕ ng­êi d©n M· lai l¹i cã rÊt Ýt tµi nguyªn kinh tÕ,®Æc biÖt lµ tµi nguyªn ruéng ®Êt.T¹i M· lai chi phÝ tõ ng©n s¸ch cho c¸c dÞch vô x· héi t¨ng liªn tôc t­ c¸c n¨m 1970-1988(1970-1975:chi phÝ cho c¸c dÞch vô x· héi chiÕm 18% tæng ng©n s¸ch,giai ®o¹n 1976-1980 chiÕm 24%,giai ®o¹n n¨m 1981-1985chiÕm 35%vµ giai ®o¹n 1986-1988 chiÕm 37%).Trong c¸c dÞch vô nµy th× gi¸o dôc ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu tiÕp theo ®ã lµ c¸c dÞch vô kh¸c nh­:y tÕ ,nhµ ë,c¸c dÞch vô chung… 1.4.3. In®«nªxia ë In®«nªxia c¸c vÊn ®Ò ®­îc quan t©mchñ yÕu lµ gi¸o dôc vµ t¹o viÖc lµm.Tõ nh÷ng n¨m 60 chÝnh phñ ë ®©y ®· tiÕn hµnh c¸c chÝnh s¸ch nh»m t¨ng c­êng viÖc lµm ë khu vùc n«ng th«n víi mét phÇn kinh phÝ do nhµ n­íc cÊp,phÇn cßn l¹i do c¸c ch­¬ng tr×nh viÖn trî.Nhê ch­¬ng tr×nh nµy mµ giai ®o¹n tõ1976 ®Õn 1987 sè d©n sèng d­íi møc nghÌo khæ ®· gi¶m tõ 54.000.000 xuèng cßn 30.000.000.tØ lÖ nghÌo khæ ë n«ng th«n gi¶m nhanh h¬n so víi ë thµnh thÞ.T¹i quèc gia nµy c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ cã ®ãng gãp to lín trong viÖc tiÕp cËn,gióp ®ì tÇng líp nghÌo khæ d­íi c¸c h×nh thøc nh­:t­ vÊn,gióp ®ì s¶n xuÊt, huÊn luyÖn nghiªn cøu …Ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc nµy ®· ghãp phÇn gi¶m bít gµnh nÆng cho ch×nh phñ Indonexia do cã mét sè n¬i mµ hÖ thång qu¶n lÝ cña chÝnh phñ còng kh«ng thÓ víi tíi ®­îc.Víi t­ c¸ch lµ ng­êi trung gian hä chuyÓn nh÷ng nguyÖn cña ng­êi nghÌo ®Õn víi chÝnh phñ së t¹i. 1.4.4. Philippin Khi nghiªn cøu t×nh tr¹ng nghÌo khæ ë Philippin c¸c nhµ kinh tÕ ®· chØ ra mét sè nguyªn nh©n sau: +.Nguån cung cÊp lao ®éng t¨ng nhanh dÉn tíi thÊt nghiÖp vµ l­¬ng thÊp. +.M« h×nh ®Çu t­ c«ng nghiÖp víi c­êng ®é vèn t¨ng nhanh ®· lµm gi¶m kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng +.Sù thiÕu hôt vÒ viÖc lµm ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nguån nh©n lùc n«ng th«n kh«ng chuyÓn ®­îc sang c¸c nghµnh thø yÕu kh¸c. +.Sù ph©n phèi ®Êt ®ai kh¸ chªnh lÖch. +.Nh÷ng sai lÇm trong chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ nh­:b¶o hé qu¸ møc,tËp trung qu¸ nhiÒu nguån lùc vµo trong thµnh phè... Trªn ®©y lµ mét sè vÊn ®Ò mµ Philippin gÆp trong viÖc ph©n phèi .ThËm chÝ trong chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ Philippin còng tËp trung qu¸ nhiÒu vµo thµnh thÞ,chÝnh s¸ch ph©n phèi cã lîi cho ng­êi cã thu nhËp cao.HÖ thèng thuÕ chñ yÕu dùa vµo thuÕ gi¸n thu.C¸c gia ®×nh cã thu nhËp cao chØ ph¶i ®ãng 12%,trong ®ã c¸c gia ®×nh cã thu nhËp thÊp l¹i ph¶i ®ãng tíi 20%.Ch­¬ng tr×nh gi¶m nghÌo khæ cã môc ®Ých chÝnh lµ thùc hiÖn mét sù ph©n phèi c«ng b»ng h¬n trªn c¬ së ph©n phèi mét c¸ch hîp lÝ h¬n. 1.4.5. Th¸i lan Th¸i lan vÉn ®­îc coi lµ Ýt cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ vµo ®êi sèng kinh tÕ h¬n c¶ . Th¸i lan ®· thµnh c«ng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ .Tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh , tû lÖ sinh ®Î h¹ tõ 3,3 trong ba thËp kû ®Çu xuèng cßn 2,2 hiÖn nay ®· lµm thu nhËp ®Çu ng­êi t¨ng mét c¸ch æn ®Þnh . Tuy nhiªn sù nghÌo khæ ë ®©y vÉn thÓ hiÖn râ nÐt , cã sù bÊt c«ng b»ng lín gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ , gi÷a c¸c khu vùc , chªnh lÖch vÒ thu nhËp ngµy cµng gia t¨ng . Tuy nhiªn Th¸i lan cung ®¹t ®­îc nhiÌu thµnh tùu trong viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô c¬ b¶n d­íi nhiÒu h×nh thøc phong phó nh­ phóc lîi b»ng tiÒn mÆt , b»ng hiÖn vËt , phóc lîi trÎ em vµ thanh niªn ,trî gióp viÖc lµm phóc lîi cho ng­êi cã tuæi Tãm l¹i c¸c chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu ë c¸c n­íc ASEAN ®· thÊt b¹i chñ yÕu do ph©n phèi thu nhËp kh«ng ®Òu.ChÝnh v× viÖc ph©n phãi kh«ng ®Òu ®· bã hÑp thÞ tr­êng néi ®Þa kh«ng chØ do ®«ng ®¶o quÇn chóng nghÌo khæ mµ cßn do nh÷ng ng­ßi cã thu nhËp cao th­êng mua hµng ngo¹i , hoÆc tiªu dïng nh÷ng s¶n phÈm ®¬n lÎ.Qua ®ã ®· chøng minh r»ng ,gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph©n phèi thu nhËp cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau .T¨ng tr­ëng kinh tÕ kh«ng chØ dÉn ®Õn sù giµu cã chung cña ®Êt n­íc , mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn l¬i ®Ó giópc¸cnhãm cã thu nhËp thùc hiÔn xo¸ ®ãi gi¶m ngheo mÆt kh¸c kh«ng thÓ cã t¨ng tr­ëng kinh tÕ kÐo dµi nÕu kh«ng ¸p dông c¸c chinh s¸ch ph©n phèi thu nhËp c«ng b»ng h¬n Thµnh c«ng cña c¸c n­íc nµy th­êng ®i kÌm víi sù gia t¨ng v÷ng ch¾c cña tiÒn l­¬ng thùc tÕ n¨ng xuÊt vµ sù tham gia vµo c¸c ho¹t kinh tÕ cña ®¹i ®a sè d©n chóng.Mét bµi häc chung rót ra tõ thùc tÕ c¸c n­íc ASEAN lµ thµnh c«ng trong ph¸t triÓn phô thuéc vµo sù can thiÖp mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cña nhµ n­íc vµo ®êi sèng thùc tÕ vµ lîi Ých cña ®¹i bé phËn nh©n d©n. 1.4/Vai trß vµ ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc trong viÖc thùc hiÖn ph©n phèi thu nhËp Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñnghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa tõ mét nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp l¹c hËu ,§¶ng vµ nhµ n­íc ta chñ tr­¬ng thùc hiÖn nhÊt qu¸n vµ l©u dµi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒnkinh tÕ hµng ho¸ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ,th× vÉn cßn sù tånt¹i bÊt b×nh ®¼ng trong thu nhËp . Sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ®ßi hái ph¶i t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò vÒ mÆt c¬ së h¹ tÇng,thÓ chÕ chÝnh trÞ ®ång thêi c¶ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m thu hÑp vµ xo¸ bá nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng trong x· héi. Mét trong nh÷ng môc tiªu ®Çu tiªn §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®Ò ra lµ :Tõng b­íc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong ph©n phèi thu nhËp.Tr­íc hoµn c¶nh nÒn kinh tÕ n­íc ta cã sù ®an xen cña nhiÒu h×nh thøc së h÷u ®ã,vai trß cña §¶ng,Nhµ n­íc cµng ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch râ nÐt.Nhµ n­íc ta trong thêi ®iÓm hiÖn t¹i ®· ®­a ra mét sè ph­¬ng h­íng cho hµnh ®éng trong thêi gian tíi : + Ph¸t triÓn ,hoµn thiÖn lùc l­îng s¶n xuÊt ngµy mét tèt h¬n trong thêi gian tíi vÒ mäi mÆt . + Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng,b×nh qu©n chèng chñ nghÜa b×nh qu©n vµ thu nhËp bÊt chÝnh.Trong vÊn ®Ò nµy,vai trß cña chÝnh phñ lµ ph¶i g¾n vhÆt tiÒn c«ng,tiÒn l­¬ng víi ng­êi lao ®éng nh»m t­êng b­íc thùc hiÖn hp©n phèi c«ng b»ng hîp lÝ.Nghiªm trÞ nh÷ng kÎ cã thu nhËp bÊt chÝnh,chóng ta ph¶i tõng b­íc tiÒn tÖ ho¸ tiÒn l­¬ng,xo¸ bá nh÷ng ®Æc quyÒn, ®Æc lîi trong ph©n phèi + §iÒu tiÕt thu nhËp d©n c­ gi÷a c¸c khu vùc kh¸c nhau.Trong hoµn c¶nh kinh tÕ nh­ hiÖn nay chóng ta ph¶i thõa nhËn sù chªnh lÖch thu nhËp gi÷a c¸c tæ chøc víi nhau.Tuy vËy vai trß cña nhµ n­íc lµ ph¶i lµm gi¶m ®i phÇn nµo sù chªnh lÖch ®ã.§iÒu tiÕt thu nhËp lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan ë bÊt k× chÕ ®é nµo nh»m duy tr× vµ æn ®Þnh x· héi.§iÒu tiÕt thu nhËp th«ng qua c¸c h×nh thøc nh­:thuÕ thu nhËp,tù nguyÖn ®ãng gãp vµo c¸c quü phó lîi x· héi + KhuyÕn khÝch lµm giµu mét c¸ch hîp ph¸p.Môc tiªu hµng ®Çu cña n­íc ta lµ d©n giµu,nø¬c m¹nh,x· héi c«ng b»ng,d©n chñ,v¨n minh.ChÝnh phñ lu«n khuyÕn khÝch mäi ng­êi d©n,mäi tæ chøc kinh tÕ lµm giÇu mét c¸ch hîp ph¸p.Ngoµi ra chóng ta cßn thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi,gi¶m nghÌo,®Òn ¬n ®¸p nghÜa ®èi víi c¸c gia ®×nh chÝnh s¸ch. ch­¬ng 2 thùc tr¹ng quan hÖ ph©n phèi ë n­íc ta hiÖn nay vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn quanhÖ ph©n phèi ë n­íc ta trong thêi gian tíi 2.1 Thùc tr¹ng quan hÖ ph©n phèi ë n­íc ta hiÖn nay Cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ tËp trung , quan liªu ,bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ víi c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn , ®a h×nh thøc së h÷u ®ang n¶y sinh nh÷ng quan ®iÓm míi vÒ quan hÖ ph©n phèi. §Ó ®¸nh gi¸ ®­îc thùc tr¹ng ph©n phèi ë n­íc ta hiÖn nay th× ta xem xÐt 3 nguyªn t¾c ph©n phèi c¬ b¶n :ph©n phoi theo lao ®éng , ph©n phèi theo tµi s¶n vèn hay nh÷ng ®ãng gãp kh¸c ,ph©n phèi ngoµi thï lao lao ®éng th«ng qua c¸c quü phóc lîi x· héi .T­¬ng øng víi nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng co h×nh thøc tiÒnl­¬ng vµ tiÒn th­ëng . Trong ®ã, chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng vµ tiÒn c«ng lao ®éng lµ ®Æc biÖt quan träng v× nã thÓ hiÖn quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong sù h×nh thµnh vµ ph©n phèi thu nhËp trong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. 2.1.1 /Thùc tr¹ng vÒ chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng Cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ qu¸ tr×nh chóng ta dÇn thõa nhËn søc lao ®éng lµ hµng ho¸. Mét khi søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸, th× ng­êi cã søc lao ®éng hoµn toµn cã quyÒn tù do b¸n søc lao ®éng cña m×nh theo nh÷ng hîp ®ång lao ®éng nhÊt ®Þnh vµ khi ®ã c¸c chñ doanh nghiÖp sö dông søc lao ®éng ph¶i tr¶ c«ng cho hä theo ®óng nh÷ng cam kÕt trong hîp ®ång ®· ký. Sau qu¸ tr×nh lµm cho c¸c chñ doanh nghiÖp hoÆc c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc doanh, ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc mét kho¶n thu nhËp g¾n víi kÕt qu¶ lao ®éng cña hä. VÒ nguyªn t¾c kho¶n thu nhËp ®ã ph¶i t­¬ng xøng víi sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng mµ mçi ng­êi ®· cèng hiÕn. Sè thu nhËp theo lao ®éng ®ã gäi lµ tiÒn l­¬ng. Hay nãi c¸ch kh¸c tiÒn l­¬ng chÝnh lµ h×nh thøc thu nhËp theo lao ®éng. Víi t­ c¸ch lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, tiÒn l­¬ng lµ sù biÓu hiÖn cña bé phËn c¬ b¸np cÇn thiÕt ®­îc t¹o ra trong c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc doanh ®Ó ®i vµo tiªu dïng c¸ nh©n cña ng­êi lao ®éng, t­¬ng øng víi sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng mµ hä ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. VÒ c¬ cÊu tiÒn l­¬ng bao gåm hai phÇn: phÇn tiÒn l­¬ng c¬ b¶n vµ phÇn tiÒn l­¬ng bæ sung (tiÒn th­ëng). Trong ®ã phÇn tiÒn l­¬ng c¬ b¶n phô thuéc vµo thang l­¬ng, bËc l­¬ng cña mçi ng­êi, phÇn tiÒn th­ëng phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. ViÖc x¸c ®Þnh hîp lý vµ chÝnh x¸c bËc l­¬ng, ng¹ch l­¬ng theo tõng ngµnh vµ theo tõng khu vùc cã tÝnh ®Õn tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng cã ý nghÜa cùc kú quan träng. §iÒu ®ã thóc ®Èy nh÷ng ng­êi lao ®éng quan t©m h¬n n÷a tíi viÖc hoµn thµnh c¸c c«ng viÖc ®­îc giao. Khi ®ã hä hoµn toµn phÊn khëi v× ®· hiÓu ra r»ng tr­íc hÕt, hä lµm viÖc cho chÝnh m×nh vµ tiÕp ®Õn lµ lµm viÖc cho x· héi. ViÖc c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng diÔn raliªn tôc b¾t ®Çu tõ khi ban hµnh nghÞ ®Þnh 235/HDBT th¸ng 9 n¨m 1985 ®Õn ®Çu n¨m 1993, Nhµ n­íc ®· ph¶i ®iÒu chØnh tiÒn l­¬ng 21 lÇn.VÒ c¬ chÕ cña chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng .Nhµ n­íc trùc tiÕp ®Þnh møc lao ®éng ,®Þnh møc tiÒn l­¬ng duyÖt quü l­¬ng ,b¶ng l­¬ng bËc ,bËc l­¬ng cô thÓ cho c¸c ®¬n vÞ s¶n suÊt kinh doanh ph¶i thùc hiÖn .ChuyÓn sangmét c¬ chÕ míi ,trong ®ã tiÒn l­¬ng ®èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh chØ cßn lµ th«ng sè ®Ó tÝnh to¸n ,Nhµ n­íc khèng chÕ l­¬ng tèi thiÓu, khèng chÕ thu nhËp tèi ®a . Trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ nø¬c ,cã lÜnh vùc chuyÓn nhanh nh­ x¸c ®Þnh tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së ,cã lÜnh vùc ch­a chuyÓn lËp nh­ c¬ chÕ kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt tiÒn l­¬ng ,thu nhËp cña nhµ n­íc khi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ chuyÓn sang kinh doanh ,vv… ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng theo NghÞ ®Þnh 235/H§BT chØ gi÷ ®­îc thêi gian ng¾n ,sau ®ã tiÒn l­¬ng thùc tÕ b¾t ®Çu gi¶m m¹nh vµ gi¶m liªn tôc .Trªn thùc tÕ diÔn ra t×nh h×nh tèc ®é t¨ng l­¬ng danh nghÜa chËm h¬n tèc ®é t¨ng gi¸ . Tr­íc t×nh h×nh biÕn ®éng cña gi¸ lµm cho tiÒn l­¬ng thùc tÕ ,®êi sèng cña d©n c­ nãi chung ngµy cµng sa sót ,®· g©y ra sù ph¶n øng cña c¸c ®èi t­îng trong x· héi.Cô thÓ lµ : * ë bé m¸y nhµ n­íc c¸c cÊp:mÆc dï nhµ n­íc trung ­¬ng ®· cã biÖn ph¸p che ch¾n kiÓm so¸t liªn tôc ,nh­ng mét sè ®Þa ph­ong tù®Þnh l¹i møc l­¬ng tèi thiÓu vidô, Long an n©ng lªn hai lÇn ….kh«ng theo chÝnh s¸ch chung . * ë c¸c ®¬n vÞ s¶n xó©t –kinh doanh :dùa vµo quyÒn tù chñ kinh doanh vµ nh÷ng s¬ hë cña c¬ chÕ qu¶n lý ®ang trong bø¬c giao thêi , ®Òu t×n mäi c¸ch t¨ng thu nhËp cho m×nh .Nh×n xÝ nghiÖp lµm ¨n thua lç nh­ng thu nhËp cña hä vÉn cao * ë c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp :ph¶i thùc hiÖn theo nghÞ ®Þnh 235/H§BT.Nh­ng l¹i ®­îc nhµ nø¬c cho phÐp më ra c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ®êi sèng ®ñ lo¹i ®Ó t¨ng thu nhËp .Toµn bé nh÷ng thùc tÕ nµy ®· t¹o nªn sù chªnh lÖch vÒ thu nhËp rÊt lín ,mµ phÇn lín kh«ng ph¶i sù chªnh lÖch ®ã lµ do tµi n¨ng lao ®éng cña hä t¹o ra . * ë ngoµi x· héi trong khi møc l­¬ng tèi thiÓu do nhµ n­íc quy ®Þnh lµ 22.500®/th¸ng ,th× ngoµi x· héi tiÒn c«ng lao ®éng tr¶ cho ng­êi lao ®éng binh th­êng lµ tõ 3000-5000®/c«ng .Trong khi nhµ n­íc quy ®Þnh l­¬ng tèi ®a b»ng 3,5 lÇn l­¬ng tèi thiÓu ,th× ngoµi x· héi ®ang thùc hiÖn b¨ng 7-8 lÇn . §Æc biÖt ë khu vùc nµy tiÒn c«ng ®· ®­îc tiÒn tÖ ho¸ hoµn toµn vµ ®· tÝnh ®Ðn quan hÖ cung cÇu vÒ lao ®éng . Nh­ng ®Õn Th¸ng 4-1993 n­íc ta thùc hiÖn c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng, ban hµnh nghÞ ®Þnh 25/CP vµ 26/CP vÒ chÕ ®é tiÒn l­¬ng cho c«ng nh©n viªn chøc khu vùc khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ ®ã ®Õn nay mÆc dï c¸c thang b¶ng l­¬ng vµ c¬ chÕ qu¶n ly ch­a thay ®æi, nh­ng møc l­¬ng tèi thiÓu còng th­êng xuyªn thay ®æi tõ 1/4/1993 lµ 120.000 ®; 1/10/1997 lµ 144.000 ®; 1/1/2000 lµ 180.000 ® ®Õn 1/1/2001 lµ 210.000 ®; ®Õn 1/1/2003 lµ 290.000 ®. Qua thêi gian ¸p dông chÝnh s¸ch l­¬ng míi vµo cuéc sèng th× viÖc ph©n phèi ®· c«ng b»ng h¬n, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c. Qua nh÷ng sè liÖu ë trªn cho ta thÊy thùc tr¹ng vÒ vÊn ®Ò tiÒn l­¬ng ë n­íc ta trong thêi gian qua ch­a phï hîp víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®ang ho¹t ®éng trong mét thÞ tr­êng thèng nhÊt .TiÒn l­¬ng ®ã ch­a thùc sù lµ th­íc ®o gi¸ trÞ –lao ®éng ,ch­a ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ më réng søc lao ®éng kh«ng ngõng ,ch­a trë thµnh nguån thu nhËp chñ yÕu cña ng­ßi lao ®éng lµm c«ng ¨n l­¬ng TiÒn l­¬ng võa mang tÝnh chÊ b×nh qu©n ,võa mang tÝnh chÊt bao cÊp .MÆc dï tõ gi÷a cuèi n¨m 1993 chóng ta ®ang triÓn khai thÝ ®iÓm chinh s¸ch tiÒn l­¬ng míi nh­ng trong ®ã vÉn cßn chøa ®ùng nhiÒu v¸n ®Ò bÊt hîp lÝ Thø nhÊtTÝnh ®Õn th¸ng 12/1999, tæng c¸c ®èi t­îng lµ 6.2 triÖu ng­êi chiÕm 8% d©n sè, trong ®ã 66.9% thuéc 2 nhãm cuèi- h­u trÝ vµ c¸c chÝnh s¸ch x· héi. Trªn thÕ giíi kh«ng mét quèc gia nµo cã tû lÖ nh­ vËy. Sè c¸n bé c«ng chøc ®ang lµm viÖc thùc tÕ chØ chiÕm mét tû lÖ nhá: khèi qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc chiÕm 3.4% tæng sè, khèi sù nghiÖp chiÕm 18.4% tæng sè, c¸n bé cÊp ph­êng x· chiÕm 6.2% tæng sè. Hai lµ møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu lµ qu¸ thÊp cho ®Õn tr­íc 1/1/2003. §èi víi ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc Nhµ n­íc (møc l­¬ng ®­îc x©y dùng trªn møc l­¬ng tèi thiÓu) th× tiÒn l­¬ng chØ chiÕm tõ 20-30% thu nhËp dÉn ®Õn hiÖn t­îng tiÒn l­¬ng chØ cßn lµ danh nghÜa vµ chñ yÕu dïng lµm c¨n cø ®ãng b¶o hiÓm. Ng­êi lao ®éng kh«ng quan t©m ®Õn c«ng viÖc chÝnh cña m×nh, dµnh nhiÒu thêi gian, søc lùc vµ trÝ tuÖ lµm c¸c c«ng viÖc kh¸c ®Ó t¨ng thu nhËp. Trong khi ®èi víi lao ®éng t¹i c¸c doanh nghiÖp, khi thu nhËp chñ yÕu lµ tõ tiÒn l­¬ng, th× møc l­¬ng tèi thiÓu ®· lµ 210.000(VND) ®Õn 360.000(VND) ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc, 410.000(VND) ®Õn 620.000(VND) ®èi víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nh­ vËy lµ møc l­¬ng tèi thiÓu (thùc chÊt lµ møc l­¬ng c¬ b¶n) cho ®éi ngò c«ng chøc lµ kh«ng cßn phï hîp n÷a. Ba lµ mÆc dï l­¬ng tèi thiÓu vµ tèi ®a ®· chªnh lÖch h¬n 10 lÇn, t­ëng chõng kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng b×nh qu©n trong ph©n phèi, nh­ng do sù chi tiÕt ®Õn th¸i qu¸ lµm cho tiÒn l­¬ng r¬i vµo t×nh tr¹ng b×nh qu©n chñ nghÜa. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c bËc l­¬ng qu¸ ng¾n, thÊp nhÊt lµ 0.09 vµ cao nhÊt lµ 0.43. bªn c¹nh ®ã l¹i cã qu¸ nhiÒu ng¹ch l­¬ng g©y nªn sù phøc t¹p kh«ng cÇn thiÕt. §¬n cö khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp hiÖn cã 21 b¶ng l­¬ng vµ 196 thang l­¬ng t­¬ng øng víi 196 ng¹ch c«ng chøc. HiÖn t­îng kh«ng bao giê ®¹t ®Õn hÖ sè l­¬ng cao nhÊt lµ phæ biÕn. C¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng hiÖn nay cßn béc lé hµng lo¹t nh÷ng yÕu ®iÓm quan träng. Tr­íc hÕt tiÒn l­¬ng ch­a g¾n víi tr¸ch nhiÖm vµ kÕt qu¶ lao ®éng. Chóng ta vÉn chñ yÕu tr¶ l­¬ng theo th©m niªn, theo bËc chø ch­a tr¶ l­¬ng theo chøc vô vµ g¾n liÒn víi nã lµ tr¸ch nhiÖm, kÕt qu¶ lao ®éng hÇu nh­ kh«ng cã t¸c ®éng g× ®Õn møc l­¬ng cña ng­êi lao ®éng trong khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp. M« h×nh qu¶n lý hµnh chÝnh yÕu kÐm dÉn ®Õn viÖc c¸c kho¶n chi lµ rÊt l·ng phÝ, c¸c nguån thu th× kh«ng ®­îc c«ng khai. PhÇn lín c¸c kho¶n thu chi bÊt hîp ph¸p nµy ®­îc hîp ph¸p ho¸ vµ chuyÓn thµnh c¸c kho¶n thu nhËp ngoµi l­¬ng. ®©y lµ mét trong nh÷ng kh©u yÕu nhÊt cña chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ViÖt Nam. Bèn lµ sù bÊt cËp l­¬ng ®èi víi nhu cÇu cña cuéc sèng ®ang ®Î ra nhiÒu nghÞch lý. Mäi ng­êi ®Òu biÕt r»ng møc l­¬ng hiÖn nay lµ kh«ng ®¶m b¶o ®­îc cuéc sèng b×nh th­êng. Chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a c¸c ngµnh, c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ lµ rÊt lín. HiÖn nay cã kho¶ng 40% sè c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp c¶ n­íc lµ ho¹t ®éng sù nghiÖp. §ã lµ ch­a kÓ sù chªnh lÖch ®Õn qu¸ lín gi÷a lao ®éng trong biªn chÕ Nhµ n­íc víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. nh÷ng chªnh lÖch vµ nh÷ng nghÞch lý Êy ®ang lµ lý do c¶ vÒ vËt chÊt lÉn ý thøc lµm cho ng­êi lao ®éng coi tiÒn l­¬ng lµ mét kho¶n thu nhËp phô, kh«ng ai sèng b»ng l­¬ng, Nhµ n­íc kh«ng qu¶n lý ®­îc thu nhËp... vµ chóng ®ang g©y ra nh÷ng hËu qu¶ tiªu cùc nh­: h¹ch to¸n sai, b¸o c¸o kh«ng ®Çy ®ñ, giÊu nguån thu, trèn thuÕ thu nhËp, sö dông thu nhËp mËp mê, tuú tiÖn, c¶n trë kiÓm tra kiÓm so¸t... §iÒu tÖ h¹i lµ kh«ng ®o ®Õm vµ t¹o ra t©m lý l¹m dông cña c«ng, n¹n tham nhòng tËp thÓ, dïng tiÒn c«ng ®Ó “cña ng­êi phóc ta”, kÐo bÌ kÐo c¸nh. cïng c¸nh th× ®­îc “¨n chia”, nÕu kh«ng cïng c¸nh th× l­¬ng "ba cäc mét ®ång” ,t×m c¸ch h¹ bÖ nhau,b«i nhä danh dù cña nhau g©y mÊt d©n chñ vµ mÊt ®oµn kÕt trong kh«ng Ýt c¸c c¬ quan tæ chøc. .Trong nhiÒu n¨m chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi kh¸c nh­ nhµ ë ph©n phèi ®iÖn ,n­íc sinh ho¹t …cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau .Song trong qóa tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tiÒn l­¬ng ch­a tÝnh to¸n c©n ®èi víi tõng chÝnh s¸ch mét cô thÓ ,do ®ã nã ph¸t sinh nhiÒu hiÖn t­îng m©u thuÉn khã gi¶i quyÕt g©y ra sù bÊt b×nh ®¼ng lín trong x· héi Nhµ n­íc ch­a thùc sù hoµn toµn lµm chñ trong viÖc kiÓm so¸t vµ qu¶n lý tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp nãi chung cña ng­êi lao ®éng . 2.1.2. Thùc tr¹ng vÒ vÊn ®Ò lîi nhuËn Tõ n¨m 1989 ®Õn nay th× nªn kinh tÕ viÖt nam cã b­íc chuyÓnbiÕn quan träng trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc .XÐt t×nh h×nh lîi nhuËn ë n­íc ta,th× do chÝnh s¸ch c¬ chÕ h×nh thµnh vµ ph©n phèi thu nhËp, lîi nhuËn ë n­íc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ, bÊt hîp lý nªn ®ang t¹o nªn sù ph©n ho¸ vµ bÊt b×nh ®¼ng lín trong x· héi. §©y lµ nguyªn nh©n quan träng nhÊt t¹o ra t×nh tr¹ng “l·i gi¶ lç thËt”. Còng tõ ®©y n¶y sinh ra mét hiÖn t­îng phæ biÕn kh¸c lµ cã nhiÒu doanh nghiÖp th­êng t×m c¸ch t¨ng chi phÝ ®Ó gi¶m lîi nhuËn vµ gi¶m phÇn lîi nhuËn trÝch nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Nhµ n­íc ch­a qu¶n lý ®­îc thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, v× vËy mµ ch­a cã mét c¨n cø chÝnh x¸c ®Ó tÝnh thuÕ. H¬n n÷a trong c«ng t¸c qu¶n lý cßn tån t¹i t×nh tr¹ng trèn lËu thuÕ, bu«n b¸n lËu qua biªn giíi vµ trong n­íc, lµm hµng gi¶, nóp bãng d­íi doanh nghiÖp quèc doanh ®Ó trèn thuÕ... kh¸ phæ biÕn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh vµ t­ nh©n. §iÒu nµy ®· n¶y sinh sù bÊt b×nh ®¼ng lín trong x· héi. Vµ nÕu Nhµ n­íc kh«ng cã chÝnh s¸ch qu¶n lý phï hîp th× khã cã thÓ thùc hiÖn tèt c¸c môc tiªu x· héi ®· ®Æt ra. Nh­ vËy, ë n­íc ta ®ßn bÈy kinh tÕ cña lîi nhuËn ch­a ®­îc ph¸t huy ®óng søc m¹nh vèn cã cña nã. Së dÜ nh­ vËy lµ v× c¬ chÕ h×nh thµnh lîi nhuËn kh«ng hîp lý ®ång thêi c¬ chÕ ph©n phèi lîi nhuËn ch­a ®ñ t¹o ra ®éng lùc kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc nãi chung. VÒ vÊn ®Ò lîi tøc vµ lîi tøc cæ phÇn th× ch­a thu hót ®­îc phÇn lín nguån vèn nhµn rçi trong nh©n d©n, cho nªn mét khèi l­îng vèn lín cßn ch­a ®i vµo chu chuyÓn t¹o ra sù l·ng phÝ. Tuy sè l­îng c¸c c«ng ty cæ phÇn lµ kh¸ lín nh­ng ho¹t ®éng thùc sù hiÖu qu¶ th× ch­a nhiÒu, ho¹t ®éng mua b¸n cæ phiÕu c«ng ty vÉn cßn rÊt míi mÎ. Mét vÊn ®Ò n÷a cßn tån t¹i hiÖn nay ë n­íc ta ®ã lµ thu nhËp tõ c¸c quÜ phóc lîi x· héi cßn thÊp. C¸c kho¶n tiÒn trî cÊp, tiÒn b¶o hiÓm x· héi vµ c¸c kho¶n chi tr¶ kh¸c nh­ häc hµnh, ch÷a bÖnh, th­ëng thøc v¨n ho¸, nghÖ thuËt...cßn rÊt h¹n chÕ. Nguyªn nh©n g©y ra t×nh tr¹ng nµy lµ do thu nhËp chÝnh cña ng­êi d©n vÒ c¬ b¶n cßn thÊp, ®a sè chØ ®¶m b¶o ®­îc cuéc sèng võa ®ñ. Tr­íc nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i trong vÊn ®Ò ph©n phèi ë n­íc ta hiÖn nay, ®Ó ®¶m b¶o cho ph©n phèi ®­îc c«ng b»ng th× cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®ã. 2.2. Nh÷ng nhËn xÐt khi rót ra khi nghiªn cøu thùc tr¹ng cña quan hÖ ph©n phèi ë nøoc ta hiÖn nay 2.2.1 ¦u ®iÓm : ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph©n phèi thu nhËp . §Æc biÖt râ nÐt nhÊt lµ tõ khi nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Õn nay ,hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®­îc ¸p dông ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tiÒn l­¬ng , lîi nhuËn , lîi tøc ®Þa t« ,b¶o hiÓm ,trî cÊp x· héi ….nh»m th¸o gì nh÷ng khã kh¨n trong ph©n phèi l­u th«ng ®Ó "cëi trãi " cho lÜnh vùc s¶n xuÊt . Qua thêi gian ¸p dông chÝnh s¸ch l­¬ng míi vµo cuéc sèng th× viÖc ph©n phèi ®· c«ng b»ng h¬n, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c 2.2.2. Nh­îc ®iÓm: Tuy nhµ n­íc ta ®· cè g¾ng gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ph©n phèi thu nhËp nh­ng tuy nhiªn vÊn ®Ò ph©n phèi theo thu nhËp vÉn cßn nhiÒu khuyÕt tËt ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña n­íc ta vÝ dô nh­ bé m¸y qu¶n lý cång kÒnh , ch­a thùc sù kiÓm so¸t vµ lµm chñ trong qu¶n lý tiÒn l­¬ng,chÕ ®é tiÒn l­¬ng , phô cÊp vÉn cßn mang bÊt hîp lÝ mang nÆng tÝnh bao cÊp, c¬ chÕ h×nh thµnh vµ ph©n phèi thu nhËp, lîi nhuËn ë n­íc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ, bÊt hîp lý nªn ®ang t¹o nªn sù ph©n ho¸ vµ bÊt b×nh ®¼ng lín trong x· héi. 2.3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi ë n­íc ta trong thêi gian tíi Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang tõ thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi,cã sù ®an xen cña nhiÒu h×nh thøc sá h÷u kinh tÕ còng nh­ c¸c h×nh thøc ph©n phèi kh¸c nhau.§¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· nhÊn m¹nh vai trß cña ph©n phèi,nhÊn m¹nh vai trß cña viÖc hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc ph©n phèi nhµm n©ng cao ®ßi sãng cña nh©n d©n vÒ mäi mÆt:vËt chÊt,v¨n ho¸…Ph¶i thÓ hiÖn tÝnh ­u viÖt cña chñ nghÜa x· héi nãi chung vµ cña ®¶ng nhµ n­íc ta nãi riªng, ph¶i thÓ hiÖn ®­îc vai trß dÉn ®­êng cña ®¶ng .§Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nh­ vËy chóng ta ph¶i th­c hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: Thø nhÊt cÇn ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc l­îng s¶n xuÊt, thùc hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi theo cèng hiÕn.VÒ thùc chÊt chÝnh lµ nguyªn t¾c ph©n phèi võa theo lao ®éng võa theo møc ®ãng gãp vèn v× xÐt cho cïng th× cèng hiÕn cña c¸c c¸ nh©n cho x· héi chØ cã hai lo¹i lµ cèng hiÕn b»ng søc lao ®éng vµ cèng hiÕn b»ng sù gãp vèn. ViÖc thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng vµ theo møc ®ãng gãp vèn phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. §Ó thùc hiÖn ®­îc nguyªn t¾c ph©n phèi nµy th× ph¶i x¸c ®Þnh ®óng gi¸ trÞ cèng hiÕn b»ng søc lao ®éng cña tõng ng­êi vµ tû lÖ gi÷a gi¸ trÞ cèng hiÕn b»ng søc lao ®éng vµ gÝa trÞ cèng hiÕn b»ng sù gãp vèn. Trong ®ã ph¶i ®¶m b¶o ph©n phèi theo lao ®éng lµ chñ yÕu nh­ vËy sù ph©n phèi míi ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng, X· héi d©n chñ v¨n minh. Thø hai lµ thùc hiÖn ph©n phèi c«ng b»ng trong thu nhËp,®iÒu tiÕt thu nhËp d©n c­, h¹n chÕ s­ chªnh lÖch vÒ møc thu nhËp.Nhµ n­íc ph¶i h¹n chÕ sù chªnh lÖch thu nhËp qu¸ ®¸ng ®Ó kh«ng khiÕn x· héi bÞ ph©n ho¸ thµnh hai cùc cÊp. mµ tr­íc hÕt ®èi víi ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng th× tiÒn l­¬ng ph¶i thùc sù trë thµnh nguån thu nhËp chÝnh ®Ó nu«i sèng hä, tõ ®ã hä cã thÓ hoµn toµn yªn t©m vµ say mª víi nghÒ nghiÖp. §Ó cho tiÒn l­¬ng thùc sù trë thµnh mét ®ßn bÈy thóc ®Èy ng­êi lao ®éng lµm viÖc víi søc s¸ng t¹o, trong thêi gian tíi chóng ta cÇn tiÕp tôc hoµn thµnh chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. Trong viÖc x¸c ®Þnh tiÒn l­¬ng cÇn qu¸n triÖt nh÷ng nguyªn t¾c sau: Tr­íc tiªn lµ cÇn c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. C¶i c¸ch tiÒn l­¬ng ph¶i mang tÝnh triÖt ®Ó vµ c¨n b¶n, t¹o ra mét luång sinh khÝ míi ®èi víi c¸c tÇng líp h­ëng l­¬ng tõ nguån ng©n s¸ch . ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng míi ph¶i ph¶i thËt sù lµ ®éng lùc ®Ó x©y dùng mét nÒn hµnh chÝnh quèc gia trong s¹ch víi mét bé m¸y c«ng quyÒn m¹nh mÏ, c«ng minh. C¶i c¸ch tiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc tiÕn hµnh ®ång bé víi hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p kh¸c, ®Æc biÖt lµ c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ c¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®ßng bé, cã hiÖu qu¶..CÇn x¸c ®Þnh ®óng ®èi t­îng tr¶ l­¬ng vµ c¬ chÕ tr¶ l­¬ng thÝch hîp. Gi¶m mét c¸ch ®¸ng kÓ ®èi t­îng h­ëng l­¬ng tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc víi nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp. Ph¶i sö dông m¹nh mÏ h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n thuÕ thu nhËp c¸ nh©n nh­ mét ph­¬ng tiÖn chñ yÕu ®Ó ®iÒu tiÕt lîi Ých gi÷a c¸c tÇng líp trong x· héi. TiÕn tíi n©ng tû träng n©ng thuÕ thu nhËp c¸ nh©n trong ng©n s¸ch Nhµ n­íc.TiÒn l­¬ng ph¶i ®ñ ®Ó ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt më réng søc lao ®éng, nã ph¶i thùc sù lµ bé phËn thu nhËp chñ yÕu cña ng­êi lao ®éng . TiÒn tÖ ho¸ tiÒn l­¬ng mét c¸ch triÖt ®Ó, xo¸ bá tËn gèc c¸c kho¶n bao cÊp trong ph©n phèi. Møc l­¬ng ph¶i g¾n víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, quan hÖ cung cÇu lao ®éng, møc cèng hiÕn cña tõng c¸ nh©n, sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vµ l¹m ph¸t.X©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng míi ph¶i ®¶m b¶o võa t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n­íc, võa më réng quyÒn tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ c¬ së. Ph¶i tiÕn héi nhËp hµnh c«ng cuéc tæ chøc vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi trªn ph¹m vi toµn x· héi, tinh gi¶m biªn chÕ trong khu vùc Nhµ n­íc. ChØ cã nh­ vËy th× bé m¸y Nhµ n­íc ho¹t ®éng míi cã hiÖu qu¶.Thay ®æi c¬ cÊu thu chi ng©n s¸ch t¹o nguån cho c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng. CÇn gi¶m bít chi ®Çu t­ ph¸t triÓn d­íi d¹ng ®Çu t­ vµo c¬ c¸c c«ng tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nguån ng©n s¸ch sÏ cã ®ñ nguån ®¶m b¶o c¶i c¸ch c¨n b¶n tiÒn l­¬ng. Thø ba lµ ph¸t huy vai trß cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®¶m b¶o sù hµi hoµ vÒ lîi Ých gi÷a c¸c thµnh phÇn trong ®ã lÊy thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc lµm chñ ®¹o. bªn c¹nh ®ã n©ng cao vai trß cña thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh vµ tËp thÓ ®Ó lµm c¬ së cho ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Thø t­ lµ t¨ng c­êng ®Çu t­ cho c¸c quÜ phóc lîi x· héi ®Ó gãp phÇn bæ sung mét phÇn ®¸ng kÓ vµo tæng thu nhËp cña ng­êi d©n nh»m n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt còng nh­ tinh thÇn cña nh©n d©n vµ t¹o ra sù ph©n phèi c«ng b»ng trong x· héi. Thø n¨m x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt nãi chung vµ hÖ thèng luËt trong lÜnh vùc ph©n phèi thu nhËp phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt nam . TiÕp tôc nghiªn cøu , x©y dùng hoµn thiÖn c¸c nguyªn t¾c , néi dung ph©n phèi thu nhËp cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt nam. Thø s¸u cÇn ph¶i hoµn thiÖn bé m¸y tæ chøc qu¶n lý cña ho¹t ®éng tµi chÝnh ng©n hµng ®Ó cã thÓ n¾m ®­îc vµ®iÒu tiÕt mäi vËn ®éng cña cña c¶i vµ tiÒn tÖ ra vµo c¸c doanh nghiÖp còng nh­ hé d©n c­.ngoµi ra nhµ n­íc ph¶i ®ãng vai trß tÝch cùc trong viÖc ph©n bæ tµi nguyªn , ®Êt ®ai , cã ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o gi¸o dôc ….. Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m ®¶m b¶o sù ph©n phèi c«ng b»ng trong x· héi, t¹o c¬ së cho sù ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh x· héi trong thêi gian tíi, tiÕn tíi kiÖn toµn nÒn kinh tÕ, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thô tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ,®¶m b¶o x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh. KÕt luËn KÕt luËn Ph©n phèi dï trong x· héi nµo th× ®Òu chiÕm mét vÞ trÝ quan träng, kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong nÒn s¶n xuÊt x· héi. H×nh thøc ph©n phèi thÓ hiÖn b¶n chÊt cña chÕ ®é x· héi. Ph©n phèi t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn mäi ngµnh, mäi ®¬n vÞ kinh doanh, mäi mÆt ®êi sèng vµ mäi ng­êi trong x· héi. Do ®ã trong thêi kú qu¸ ®é, nhµ n­íc ph¶i biÕt sö dông quan hÖ ph©n phèi nh­ mét c«ng cô ®¾c lùc ®Ó t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. B»ng chÝnh s¸ch huy ®éng, ph©n phèi vèn ®óng ®¾n, chÝnh s¸ch vÒ tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng n¨ng suÊt chÊt l­îng... Nhµ n­íc cã thÓ h­íng dÉn, kÝch thÝch c¸c ®¬n vÞ kinh doanh tÝch cùc ¸p dông thµnh tùu c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, tõ ®ã t¸c ®éng cã hiÖu qu¶ vµo c¬ cÊu kinh tÕ míi. MÆc dï tr×nh ®é s¶n xuÊt cßn thÊp, møc sèng ch­a cao, nh­ng nÕu nhµ n­íc biÕt khÐo lÐo sö dông c«ng cô ph©n phèi vÉn cã thÓ thÓ hiÖn tÝnh ­u viÖt cña chÕ ®é míi. Mét kh¸c , nhµ n­íc cã thÓ tËn dông ®­îc kh¶ n¨ng cña x· héi ®Ó ph©n phèi hîp lý, kh«ng ®Ó l·ng phÝ, kh«ng ®Ó r¬i vµo tay kÎ bÊt l­¬ng. Nhµ n­íc cßn cã thÓ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng h¬n trong x· héi, ®¶m b¶o cho sù ph¸t huy, ph¸t triÓn b×nh ®¼ng n¨ng lùc cña mäi thµnh viªn trong x· héi. Trong giai ®o¹n ®Çu qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi cña n­íc ta hiÖn nay, do sù tån t¹i cña nhiÒu giai cÊp, tÇng líp víi lîi Ých cßn ch­a thèng nhÊt nªn lao ®éng ch­a thÓ lµ quyÒn lîi mµ cßn lµ nghÜa vô, lµ "ph­¬ng kÕ sinh nhai" cña mäi ng­êi. Do ®ã, trong x· héi cßn cã sù kh¸c biÖt vÒ møc sèng, vÞ trÝ gi÷a c¸c thµnh viªn dùa trªn c¬ së møc ®ãng gãp cña mçi ng­êi vµo x· héi. MÆc dï vËy, ta chÊp nhËn h×nh thøc ph©n phèi nµy v× nã phï hîp víi quan hÖ s¶n xuÊt cña n­íc ta. Thùc hiÖn nã cã t¸c dông thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nhanh cña x· héi ®Õn mét giai ®o¹n cao h¬n, v¨n minh h¬n ®ã lµ TiÕn lªn chñ nghÜa céng s¶n, trong ®ã quyÒn b×nh ®¼ng thùc sù trong x· héi, tøc lµ nguyªn t¾c "lµm theo n¨ng lùc, h­ëng theo nhu cÇu", mäi ng­êi ®Òu cã c¬m ¨n ¸o mÆc tµi liÖu tham kh¶o 1 Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ----gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ, nxb chÝnh trÞ quèc gia 2. (pgs_pts. Tèng v¨n ®­êng)®æi míi c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch qu¶n lÝ lao ®éng trong nÒn kinh tÒ thÞ tr­êng ë viÖt nam 3. T¹p chÝ kinh tÕ & ph¸t triÓn sè 68, sè 72 4. T×m hiÓu chÕ ®é tiÒn l­¬ng míi 5. (pts.Mai Ngäc C­êng - pts. §ç §øc B×nh) ph©n phèi thu nhËp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 6. Bé lao ®éng vµ th­¬ng binh x· héi: ThÞ tr­êng lao ®éng vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm. Trung t©m th«ng tin khoa häc lao ®éng vµ x· héi, Hµ Néi , 1994 7. Bé lao ®éng vµ th­¬ng binh x· héi: §ãi nghÌo, hiÖn tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Trung t©m th«ng tin khoa häc lao ®äng vµ x· héi, Hµ Néi, 1994 8. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam: C­¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Nhµ xuÊt b¶n sù thËt, Hµ Néi, 1991 môc lôc Lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng 1. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ quan hÖ ph©n phèi ë n­íc ta hiÖn nay 2 1.1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña quan hÖ ph©n phèi ë n­íc ta hiÖn nay 2 1.2. Vai trß cña quan hÖ ph©n phèi 4 1.3. C¸c h×nh thøc ph©n phèi ë n­í ta hiÖn nay 6 1.3.1. Ph©n phèi theo lao ®éng 6 1. 3.2. Ph©n phèi theo tµi s¶n hay vèn vµ nh÷ng ®ãng gãp kh¸c 9 1.3.3. Ph©n phèi th«ng qua phóc lîi tËp thÓ, phóc lîi x· héi 10 1.4. Kinh nghiÖm mét sè n­íc vÒ quan hÖ ph©n phèi 11 1.4.1. Singapore 11 1.4.2. Malayxia 11 1.4.3. In®«nªxia 12 1.4.4. Philippin 12 1.4.5. Th¸i Lan 13 Ch­¬ng 2. Thùc tr¹ng quan hÖ ph©n phèi ë n­íc ta hiÖn nay vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi ë n­íc ta trong thêi gian tíi 15 2.1. Thùc tr¹ng quan hÖ ph©n phèi ë n­íc ta hiÖn nay 15 2.1.1. Thùc tr¹ng vÒ chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng 15 2.1.2. Thùc tr¹ng vÒ vÊn ®Ò lîi nhuËn 20 2.2. Nh÷ng nhËn xÐt khi rót ra khi nghiªn cøu thùc tr¹ng cña quan hÖ ph©n phèi ë n­íc ta hiÖn nay 21 2.2.1. ¦u ®iÓm 21 2.2.2. Nh­îc ®iÓm 21 2.3. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi ë n­íc ta trong thêi gian tíi 22 KÕt luËn 25 Tµi liÖu tham kh¶o 26