Đề tài Thực trạng và giải pháp để nâng cao hiệu quả kinh doanh đối ngoại của các ngân hàng thương mại Việt Nam

oi lµ “ m¹ch m¸u l­u th«ng cña c¬ thÓ “. Ho¹t ®éng cña ng©n hµng cã ý nghÜa hÕt søc to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®©t n­íc - “ thiÕu m¸u c¬ thÓ sÏ kh«ng khoÎ m¹nh ” vµ trong m«t nÒn kinh tÕ còng thÕ. Lµ s¶n phÈm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng , ng©n hµng thùc hiÖn nh÷ng nghiÖp vô tËp trung vµ ph©n phèi l¹i vèn tiÒn tÖ , còng nh­ c¸c dÞch vô cã liªn quan ®Õn tµi chinh - tiÒn tÖ kh¸c trong nÒn kinh tÕ . Ngµy nay kh«ng mét qu«c gia nµo cã thÓ thùc hiÖn ®­îc môc ®Ých t¨ng tr­ëng kinh tÕ mµ kh«ng chó träng tíi chÝnh s¸ch më cña vµ giao l­u kinh tÕ víi n­íc ngoµi . chÝnh v× vËy , pham vi ho¹t ®«ng cña ng©n hµng réng lín , v­ît ra khái biªn giíi , ho¹t ®éng ë kh¾p n¬i trªn thÕ giíi . ChÝnh s¸ch s¸ch më cöa kinh tÕ víi ho¹t ®éng tµi chÝnh ®èi ngo¹i cña ng©n hµng v¬Ý môc ®Ých quan träng nh¸t lµ huy ®éng vèn tõ ngoµi n­íc phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn trong n­íc, sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam XuÊt ph¸t tõ ®ã nªn vÊn ®Ò “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ®èi ngo¹i cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam” lµ néi dung nghiªn cøu cña bµi viÕt nµy. Bè côc bµi viÕt ®­îc chia thµnh 3 phÇn: Ch­¬ng I: Lý luËn chung vª ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña ng©n hµng th­¬ng m¹i I. C¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña NHTM II. Ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHTM Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng kinh doanh ®èi ngo¹i cña c¸c NHTM ViÖt Nam I. Thùc tr¹ng t×nh h×nh ho¹t ®éng II. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña c¸c NHTM ViÖt Nam Do ®iÒu kiÖn vÒ tr×nh ®é vµ thêi gian cã h¹n chÕ nªn bµi viÕt sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em mong ®­îc sù quan t©m vµ gãp ý cña thÇy c« trong khoa. Em xin c¶m ¬n c« Ph¹m Hång V©n ®· gióp em thùc hiÖn bµi viÕt nµy. Ch­¬ng I Lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i ng©n hµng th­¬ng m¹i I. C¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña NHTM 1. Kh¸i niÖm Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ mét lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông thùc hiÖn toµn bé ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ dÞch vô ng©n hµng. ThÞ tr­êng ho¹t ®éng cña nã kh«ng ph¶i lµ thÞ tr­êng hµng ho¸ th«ng th­êng mµ lµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ víi môc tiªu lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. 2. Ho¹t ®éng cña NHTM LÞch sö cña ng©n hµng NHTM lµ lÞch sö kinh donah tiÒn göi víi ph­¬ng thøc lµ nhËn göi ®Ó gi÷ hé vµ thu phÝ, sau ph¸t triÓn thµnh nhËn göi cã tr¶ l·i cho ng­êi göi vµ sö dông sè tiÒn ®ã trong kho¶ng thêi gian “nhµn rçi” ®Ó cho vay nh»m thu ®­îc l·i cao h¬n. c¸c nhµ kinh doanh tiÒn göi nµy ®­îc h­ëng mét kho¶n chªnh lÖch gi÷a l·i suÊt cho vay víi l·i su¸at tr¶ cho ng­êi göi tiÒn vµ mét sè chi phÝ kh¸c. Ngµy nay, ho¹t ®éng cña NHTM ngµy cµng ®a d¹ng phong phó vµ cã ph¹m vi réng lín, cã t¸c ®éng m¹nh ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Ho¹t ®éng ng©n hµng lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ dÞch vô ng©n hµng víi môc ®Ých th­êng xuyªn lµ nhËn göi sö dông sè tiÒn nµy ®Ó cÊp tÝn dông vµ cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n. 2.1. Ho¹t ®éng huy ®éng vèn Ng©n hµng huy ®éng vèn d­íi nhiÒu h×nh thøc nh­ nhËn göi, ®i vay; vay d©n b»ng c¸ch ph¸t hµnh kú phiÕu ,tr¸i phiÕu ; vay c¸c tæ chøc tÝn dông ,c¸c ng©n hµng kh¸c; hoÆc cã thÓ vay n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng vèn quèc tÕ. Ho¹t ®éng nµy cña ng©n hµng cã hiÖu qu¶ ,tËp hîp ®­îc nh÷ng kho¶n tiÒn nhá bÐ ph©n t¸n, t¹m thêi ch­a sö dông víi nh÷ng thêi h¹n hÕt søc kh¸c nhau nh»m tµi trî l¹i cho nÒn kinh tÕ, cho nh÷ng c¸ nh©n cã nhu cÊu sö dông tiÒn khi ch­a cã thu nhËp. Nã còng tiÕt kiÖm cho nÒn kinh tÕ b»ng c¸c kho¶n gi¶m chi phÝ in tiÒn, chi phÝ l­u th«ng.. . vµ lµ c¬ së cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña ng©n hµng. 2.2. Ho¹t ®éng sö dông vèn. Mét ng©n hµng ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc, tr­íc tiªn ph¶i ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n. NÕu ng©n hµng kh«ng thanh to¸n ®­îc cho kh¸ch hµng sÏ dÉn ®Õn sù å ¹t rót tiÒn trong d©n chóng vµ sù sôp ®æ lµ ®iÒu khã cã thÓ tr¸nh. §Ó tr¸nh rñi ro nµy, ng©n hµng lu«n cã ho¹t ®éng vÒ ng©n quü nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng. XÐt trªn gãc ®é kinh doanh, th× ho¹t ®éng cho vay lµ nghiÖp vô quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña ng©n hµng. NÕu kh«ng cho vay ®­îc, sÏ kh«ng cã thu nhËp th× ng©n hµng sÏ bÞ ph¸ s¶n. Ho¹t ®éng cho vay lµ ho¹t ®éng®em l¹i lîi nhuËn cao nhÊt nh­ng l¹i cã ®é rñi ro cao. Ng©n hµng cã thÓ cho chÝnh phñ vay b»ng c¸ch mua tÝn phiÕu kho b¹c, cho c¸c c¸ nh©n doanh nghiÖp vay trong kinh doanh, tiªu dïng... nh»m thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Ng©n hµng còng cã nh÷ng ho¹t ®éng ®Ó ®Çu t­ vèn cña m×nh nh­ liªn doanh hoÆc mua chøng kho¸n. cung cÊp c¸c dÞch vô ®Ó thu phÝ. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trªn lµ nh»m mang l¹i thu nhËp cho ng©n hµng. 2.3. Ho¹t ®éng trung gian thanh to¸n. Ng©n hµng thùc hiÖn mäi yªu cÇu cña kh¸ch hµng qua sù uû th¸c cña kh¸ch hµng nh­ chuyÓn tiÒn, thu- chi hé c¸c kho¶n tiÒn c¨n cø vµo chøng tõ mµ kh¸ch hµng giao cho. Ng©n hµng thùc hiÖn viÖc thanh to¸n hé, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt... víi h×nh thøc tËp trung sÏ gi¶m ®­îc chi phÝ, thêi gian cho kh¸ch hµng qua ®ã ng©n hµng còng ®­îc cã lîi víi mét kho¶n phÝ. HiÖn nay, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ang trë thµnh mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu, v× thÕ vai trß cña ng©n hµng trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc kinh doanh ngo¹i hèi nh»m phô trî cho viÖc t¹o nguån ®Ó cho vay, hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña doanh nghiÖp Trong thanh to¸n quèc tÕ, ng©n hµng ®ãng vai trß trung gian thanh to¸n gióp cho qu¸ tr×nh thanh to¸n theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng ®­îc tiÕn hµnh an toµn, nhanh chãng tiÖn lîi vµ gi¶m bít chi phÝ thay v× thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. Ng©n hµng b¶o vÖ cña kh¸ch hµng trong giao dÞch thanh to¸n ®ång thêi t­ vÊn cho kh¸ch hµng, h­íng d·n vÒ kü thuËt nh»m gi¶m rñi ro, t¹o sù an t©m tin t­ëng cho kh¸ch hµng trong quan hÖ giao dÞch mua b¸n víi n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thanh to¸n quèc tÕ, kh¸ch hµng kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cÇn ®Õn sù tµi trî cña ng©n hµng nh»m vay ®Ó thanh to¸n hµng xuÊt nhËp khÈu, ng©n hµng b¶o l·nh më L/C, chiÐt khÊu chøng tõ xuÊt khÈu... ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu. Ph­¬ng tiÖn th­êng ®­îc sö dông lµ hèi phiÕu vµ sÐc. Thanh to¸n quèc tÕ lµm t¨ng c­êng quan hÖ ®èi ngo¹i cña ng©n hµng trong n­íc th«ng qua viÖc b¶o l·nh cho kh¸ch hµng, thanh to¸n cho ng©n hµng n­íc ngoµi, thùc hiÖn thanh to¸n quèc tÕ, sÏ cã ®­îc nh÷ng quan hÖ ®¹i lý víi ng©n hµng ®èi t¸c n­íc ngoµi. II. Ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHTM 1. §Æc ®iÓm Kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHTM lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh võa mang tÝnh truyÒn thèng võa mang tÝnh hiÖn ®aÞ. V× lµ kinh doanh trªn thÞ tr­êng nªn nã còng cã c¹nh tranh vµ theo ®uæi lîi nhuËn. Nãi ®Õn truyÒn thèng, bëi v× kinh doanh tiÒn tÖ b¶n th©n kh«ng cã biªn giíi“cøng” , ®ång vèn lµ dßng ch¶y kh«ng biªn giíi ®· cã tõ xa x­a g¾n víi giao l­u quèc tÕ, víi l­u th«ng tiÒn vµng , kim lo¹i quý, víi uy tÝn quèc gia, th­¬ng nh©n, ng©n hµng. ChÝnh nhê kinh doanh ®èi ngo¹i míi ®Æt nÒn mãng h×nh thµnh c¸c trung t©m tµi chÝnh quãc tÕ nh­ trung t©m tµi chÝnh t¹i Hång K«ng, Singapore, T«ky«, London.. Nèi ®Õn hiÖn ®¹i lµ nãi ®Õn h×nh thøc, ph­¬ng thøc ngµy cµng kh¸c tr­íc, ®a d¹ng h¬n, tinh vi h¬n, ®å sé h¬n trªn tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng:kinh doanh ngo¹i hèi, chøng kho¸n, thanh to¸n quèc tÕ, tÝn dông hîp vèn, ®ång tµi trî, ®¹i lý, uû th¸c... th«ng qua c¸c nghiÖp vô rÊt ®a d¹ng. Xu h­íng khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ trë thµnh phæ biÕn th× bªn c¹nh qu¸ tr×nh hîp t¸c theo nguyªn t¾c hai bªn cïng cã lîi gi÷a c¸c quèc gia lu«n kÌm theo qu¸ tr×nh c¹nh tranh gay g¾t khèc liÖt. C¹nh tranh lµ s¶n phÈm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nã tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan víi tÊt c¶ c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng. N¨ng lùc c¹nh tranh cña ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña ng©n hµng biÓu hiÖn kh¶ n¨ng chiÕm thÞ phÇn ho¹t ®éng vµ chi phèi mét sè thÞ tr­êng quèc tÕ quan träng, tû lÖ vèn ®Çu t­ ngµy cµng t¨ng trong tæng sè vèn n­íc ngoµi ®Çu t­, ë chi phÝ dÞch vô thÊp hay cao, uy tÝn cña ng©n hµng. Lîi nhuËn lµ môc tiªu hµng ®Çu vµ còng lµ yÕu tè cuèi cïng ®Ó kÕt thóc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.. ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, ho¹t ®éng ng©n hµng t×m kiÕm thÞ tr­êng bªn ngoµi l·nh thæ quèc gia lµ nh»m chuyÓn vèn d­ thõa t¹i chÝnh quèc gia sang c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn h¬n víi môc tiªu cuèi cïng lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn . Cßn môc tiªu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th× lµ t×m kiÕm c¸c nguån vèn tõ c¸c trung t©m tµi chÝnh ®Ó chuyÓn vÒ trong n­íc nh»m sö dông cã hiÖu qu¶, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh­ vËy,t×m kiÕm l¬i nhuËn chÝnh lµ môc tiªu hµng ®Çu, quan träng nhÊt trong chiÕn l­îc më réng thÞ tr­êng ra bªn ngoµi cña c¸c NHTM Tuy nhiªn,kinh doanh ®èi ngo¹i phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­ n¨ng lùc tµi chÝnh, tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh, uy tÝn, kü thuËt c«ng nghÖ, sù qu¶n lý gi¸m s¸t cña NHNN vµ mét sè cÊp cã liªn quan,an ninh,chñ quyÒn kinh tÕ quèc gia. §©y lµ lý do gi¶i thÝch t¹i sao hÖ thèng NHTM cña ViÖt Nam cßn t­¬ng ®èi “®ãng”. Kh¸i niÖm biªn giíi “ mÒm” trong lÜnh vùc nµy cßn t­¬ng ®èi xa l¹ . 2. C¸c nghiªp vô (dÞch vô) kinh doanh ®èi ngo¹i. NÕu c¨n cø vµo lu©t ph¸p hiÖn hµnh vÒ ng©n hµng vµ qu¶n lý ngo¹i hèi cña n­íc ta th× “kinh doanh ®èi ngo¹i” cña NHTM Viªt Nam mµ chóng ta ®Ò cËp ®­îc hiÓu lµ “ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i hèi”. C¸c NHTM hay ng©n hµng nµo kh¸c ®­îc tiÕn hµnh kinh doanh th× luËt ph¸p cã chÕ ®Þnh gäi lµ c¸c” ng©n hµng ®­îc phÐp” .Hiªn nay n­íc ta cã 28 ng©n hµng ®­îc phÐp :NHNTVN, NHCTVN,NH§T&PTVN,NHNNVN, vµ mét sè NHTM cæ phÇn NH n­íc ngoµi ®ang ho¹t ®«ng trªn l·nh thæ Viªt Nam . Chóng ta ®Òu biÕt, kinh doanh ®èi ngo¹i cña ng©n hµng cã ph¹m vi réng lín trªn c¶ thÞ tr­êng néi ®Þa vµ c¶ thÞ tr­êng quèc tÕ.Trong n­íc ,c¸c ho¹t ®éng nµy mÆt nµo ®ã g¾n víi nhiÖm vô chÝnh trÞ cña ngµnh ng©n hµng phôc vô c¸c yªu cÇu ph¸t triÓn, giao l­u kinh tÕ-x· héi trong ®iÒu kiÖn më cöa hiÖn nay nh­ nghiÖp vô hèi ®o¸i, mua b¸n ngo¹i tÖ, nghiÖp vô thanh to¸n chi tr¶ kiÒu hèi cho ng­êi nhËn trong n­íc, nghiÖp vô tµi kho¶n ngo¹i tÖ phôc vô c¸c tæ chøc vµ c¸c c¸ nh©n “ ng­êi c­ tró “ vµ “ ng­êi kh«ng c­ tró” t¹i ViÖt Nam, nghiÖp vô thanh to¸n thÎ tÝn dông quèc tÕ ®èi víi c¸c c¬ së t¹i th­¬ng tr­êng ViÖt Nam vµ c¶ nghiÖp vô huy ®éng vèn cho vay, b¶o l·nh b»ng ngo¹i tÖ theo c¬ chÕ hiÖn hµnh trong n­íc. TÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i hèi trªn do c¸c “ng©n hµng ®­îc phÐp “thùc hiÖn. Kinh doanh ®èi ngoaÞ cña c¸c NHTM ®­îc phÐp trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ quèc tÕ th× l¹i kh¸c, cã nh÷ng yªu cÇu vµ ®iÒu kiÖn kh¸ kh¾t khe ®Æt ra cô thÓ trong giao dÞch vµ nh÷ng néi dung ho¹t ®éng diÔn ra trªn thÞ tr­êng quèc tÕ lµ: thùc hiÖn c¸c dÞch vô thanh to¸n liªn ng©n hµng quèc tÕ, ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc trao ®æi th­¬ng m¹i, dÞch vô, ®Çu t­ quèc tÕ vµ c¸c quan hÖ giao l­u kh¸c hÕt søc ®a d¹ng gi÷a c¸c n­íc víi nhau. Thanh to¸n quèc tÕ th­êng lµ nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô ®èi ngo¹i ®Çu tiªn mµ NHTM khi b­íc ra th­¬ng tr­êng quèc tÕ ®Òu ph¶i tiÕn hµnh víi nh÷ng ®ßi hái rÊt kh¾t khe, trong ®ã yªu cÇu chuÈn x¸c vµ nhanh chãng ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Cã 3 ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ ®­îc sö dông phæ biÕn lµ : ph­¬ng ph¸p chuyÓn tiÒn, ph­¬ng ph¸p nhê thu, ph­¬ng ph¸p tÝn dông chøng tõ L/C. ThÞ tr­êng quèc tÕ lµ thÞ tr­êng chu chuyÓn vèn tiÒn tÖ nh­ng kh«ng ph¶i tiÒn tÖ cña mäi quèc gia mµ b»ng ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi. V× vËy ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i hèi cña c¸c NHTM trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ quèc tÕ lµ tÊt yÕu vµ thuéc lo¹i c¸c giao dÞch kinh doanh vèn ng¾n h¹n. L­u l­îng vèn chu chuyÓn trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ quèc tÕ chñ yÕu ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån thuéc dù tr÷ l­u ®éng do c¸c NHTM ®­îc phÐp n¾m gi÷ vµ ®iÒu hµnh kinh doanh t¸c nghiÖp. Thùc tÕ kinh doanh ngo¹i hèi th× cã hai ho¹t ®éng chÝnh lµ : - Kinh doanh chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ: lµ lo¹i kinh doanh diÔn ra hµng ngµy t¹i mét NHTM ®èi ngo¹i. Ng­êi ta cßn gäi viÖc chuyÓn ®æi nµy lµ mua, b¸n ngo¹i tÖ. ThÞ tr­êng hèi ®o¸i trong n­íc, mua b¸n ngo¹i tÖ gi÷a NHTM vµ kh¸ch hµng ®Òu tiÕn hµnh th«ng qua ®ång b¶n tÖ. Cßn mua, b¸n ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng hèi ®o¸i quèc tÕ thùc chÊt lµ sù chuyÓn ®æi gi÷a c¸c ngo¹i tÖ víi nhau. - Kinh doanh tiÒn göi ngo¹i tÖ: lµ quan hÖ gi÷a tiÒn göi gi÷a c¸c NHTM , quan hÖ kinh doanh vay m­în víi ng©n hµng th­¬ng maÞ vµ chñ thÓ cho vay, nguån vèn ngo¹i tÖ ®Ó cho vay th«ng qua nghiÖp vô tiÒn göi th­êng ®­îc t¹o ra tõ hai nguån kinh doanh hèi ®o¸i trong n­íc vµ huy ®éng trong thÞ tr­¬ng tiÒn tÖ quèc tÕ qua nghiÖp vô tµi kho¶n tiÒn göi. - Tæ chøc bé m¸y kinh doanh d­íi h×nh thøc lËp chi nh¸nh ho¹t ®éng ë h¶i ngo¹i hay liªn doanh thµnh lËp NHTM hay c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh ë n­íc ngoµi, còng lµ lo¹i h×nh kinh doanh ®èi ngo¹i cña c¸c NHTM . 3. Vai trß cña ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i ®èi víi NHTM vµ ®èi víi nÒn kinh tÕ Xu h­íng toµn cÇu ho¸ ®ang chi phèi khuynh h­íng vµ cÊu tróc vËn ®éng cña hÖ thèng tµi chÝnh- ng©n hµng cña tõng quèc gia tõ khi ®æi míi nÒn kinh tÕ hÖ thèng NHTM ViÖt Nam ®· sím b¾t nhÞp qu¸ tr×nh héi nhËp céng ®ång tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc vµ thÕ giíi. Do ®ã ®Èy m¹nh ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i ®èi víi NHTM kh«ng chØ lµ tÊt yÕu kh¸ch quan mµ cßn lµ lÏ sèng cña chÝnh ng©n hµng. Trong kinh doanh ®èi ngo¹i hay cßn ®­îc gäi lµ ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i hèi th× NHTM gi÷ vÞ trÝ trung t©m. C¸c ng©n hµng nµy ®¶m nhiÖm hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng chuyÓn ho¸ ttrªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi víi t­ c¸ch ng­êi b¸n hoÆc ng­êi mua, Vai trß chñ ®¹o nµy xuÊt ph¸t tõ vÞ trÝ trung t©m cña NHTM trong viÖc thùc hiÖn thanh to¸n quèc tÕ. Qua ®ã, ng©n hµng lµ ng­êi cuèi cïng h×nh thµnh nÒn t¶ng doanh thu cña thÞ tr­êng hèi ®o¸i. Khi cÇn thùc hiÖn c¸c hîp ®ång thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ th× tr­íc sau ng©n hµng còng ph¶i thùc hiÖn nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi. DÞch vô chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ cña NHTM nh»m ®¸p øng nhu cÇu chi tr¶ b»ng ngo¹i tÖ kh¸c cña kh¸ch hµng b¶n xø mµ NHTM ch­a cã s½n. Còng v× yªu cÇu b¶o toµn gi¸ trÞ tiÒn tÖ trong kinh doanh khi mét lo¹i ngo¹i tÖ cã s½n ®ang cã xu h­íng mÊt gi¸ so víi ngo¹i tÖ kh¸c. C¸c NHTM th­êng thanh to¸n hé theo yªu cÇu kh¸ch hµng nªn trong nghiÖp vô kinh doanh hÇu hÕt c¸c ng©n hµng cßn thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ngo¹i hèi theo h×nh thøc liªn ng©n hµng, cã nghÜa lµ c¸c NHTM trùc tiÕp mua b¸n víi nhau kh«ng liªn quan tíi nghiÖp vô kh¸ch hµng. Môc ®Ých cña ho¹t ®éng nµy ®èi víi c¸c NHTM lµ lîi nhuËn thu ®­îc trªn c¬ së chªnh lÖch tû gi¸ cña c¸c giao dÞch ngay trªn thÞ tr­êng hèi ®o¸i hoÆc tõ viÖc tÝch tr÷ ®Çu c¬ ngo¹i hèi hoÆc tõ viÖc thu phÝ. Gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ®Êt n­íc còng lµ môc tiªu quan träng nhÊt trong chiÕn l­äc më réng thÞ tr­êng ra bªn ngoµi cña c¸c NHTM ViÖt Nam, bëi v× nã ®ãng vai trß trung gian chuyÓn vèn tõ c¸c trung t©m tµi chÝnh quèc tÕ vÒ trong n­íc nh»m gãp phÇn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Më réng ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cã nh÷ng lîi Ých: Mét lµ, tranh thñ ®­îc c¸c nguån vèn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ th«ng qua ng©n hµng n­íc ngoµi hoÆc c¸c chi nh¸nh cña hä, ng©n hµng liªn doanh víi n­íc ngoµi t¹i ViÖc Nam ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Hai lµ, cã ®iÒu kiÖn vµ häc hái c«ng nghÖ ng©n hµng tiªn tiÕn, nhÊt lµ ë c¸c kh©u thanh to¸n kinh doanh ngo¹i hèi, thÈm ®Þnh dù ¸n ngõa phßng rñi ro kiÓm so¸t näi bé vµ gi¸m sÊt tµi chÝnh. Hîp t¸c kinh doanh t¹o c¬ héi cho ta cã ®iÒu kiÖn t×m kiÕm b¹n hµng, kh¸ch hµng, ®µo t¹o c¸n bé qua c¸c ng©n hµng liªn doanh nh­ INDOVINABANK, FIRSTVINABANK, VID PUBLIC... c¸c NHTM ViÖt Nam sÏ th ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm, bµi häc kh¸ tèt vÒ c¸ch qu¶n lý ng©n hµng gãp phÇn lµm phong phó thªm vµ s«i ®éng h¬n thÞ tr­êng chÝnh ViÖt Nam, t¹o nªn m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh tõ ®ã, gãp phÇn quèc tÕ ho¸ ho¹t ®éng cña NHTM ViÖt Nam. Ba lµ, gãp phÇn quan träng khuyÕn khÝch më réng xuÊt khÈu, kiÓm so¸t tèt nhËp khÈu. Tµi trî xuÊt nhËp khÈu lµ mét m¶ng dÞch vô thuéc hÖ thèng tÊt c¶ c¸c dÞch vô chuyªn biÖt cña ng©n hµng nh»m hç trî c¸c doanh nghiÖp tronh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu.Thùc hiÖn ho¹t ®éng nµy ng©n hµng cung øng vèn b»ng tiÒn hoÆc b¶o l·nh gióp doanh nghiÖp gia t¨ng hÖu qu¶ kinh doanh thùc hiÖn th­¬ng vô thµnh c«ng khi cã sù thiÕu hôt vèn trong doanh nghiÖp. Bèn lµ, t¹o ®iÒu kiÖn c¬ héi më réng thÞ tr­êng t×m kiÕm b¹n hµng trªn nh÷ng lÜnh vùc kinh doanh kh¸c nhau, thùc hiÖn ®­êng lèi ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc n©ng cao vÞ thÕ chÝnh trÞ, kinh tÕ, ngo¹i giao, giao l­u v¨n ho¸ d©n téc víi thÕ giíi Trªn thùc tÕ ®· cho chóng ta th©y héi nhËo quèc tÕ vÒ ho¹t ®éng ng©n hµng ®ang lµ mét xu thÕ cña thêi ®¹i. Nã ®em ®Õn cho mçi quèc gia nhiÒu l¬i Ých ®Ó ph¸t triÓn, kh¬i th«ng c¸c kªnh lu©n chuyÓn vèn tõ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam- n¬i ®ang cµn nhiÒu vèn ®Çu t­ vµ nã còng t¹o ®iieï kiÖn cho c¸c NHTM ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã c¬ héi ®Çu cho n­íc ngoµi Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña c¸c NHTM ViÖt Nam I. Thùc tr¹ng t×nh h×nh ho¹t ®éng 1. Mét sè thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc Qua h¬n 10 n¨m ®æi míi cïng víi sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ,trong ®ã cã kinh tÕ ®èi ngo¹i cña c¸c NHTM Viªt Nam dÇn cã nh÷ng khëi s¾c. Còng nh­ nh­ng ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ ng©n hµng trong n­íc,chuyÓn tõ c¬ chÕ ®éc quyÒn cña NHNN sang c¬ chÕ thi tr­êng, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh kinh doanh tiÒn tÖ -tÝn dông-ngo¹i hèi’trong ®ã vai trß chñ ®¹o vµ chñ lùc vÉn thuéc c¸c tæ chøc tÝn dông nhµ n­íc. Ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHTM Viªt Nam tõng b­íc ®­îc x¸c lËp vÞ thÕ trªn th­¬ng tr­êng. HiÖn nay, lÜnh vùc nµy kh«ng cßn ®éc quyÒn Nhµ n­íc do Vietcombank ®¶m tr¸ch nh­ thêi tËp trung bao cÊp n÷a,vµ b¶n th©n Vietcombank trong c¬ chÕ míi còng ®· trë thµnh mét NHTM thùc thô cña Nhµ n­íc.NÕu kh«ng tù ®æi míi vµ phÊn ®Êu gi÷ v÷ng n©ng cao chÊt l­îng “ch÷ tÝn“ ch¾c ch¾n Vietcombanh ®· kh«ng thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®Õn nay, kh«ng thÓ thùc hiÖn vai trß lµ NHTM quèc doanh chñ ®¹o vµ chñ lùc trong lÜnh vùc ngo¹i hèi. Cïng víi Vietcombank b¾t ®Çu vµo cuéc cßn cã c¸c NHTM quèc doanh kh¸c,mµ míi tr­íc ®ã víi danh nghÜa c¸c ”ng©n hµng chuyªn doanh”,chØ ho¹t ®«ng trªn th­¬ng tr­êng néi ®Þa.V¬Ý ph­¬ng ch©m ph¸t triÓn thËn träng ,tiÕn ch¾c kh«ng thÓ phñ nhËn sù tiÕn bé cña NHCTVN, NH§T&PTVN, NHNNVN trong lÜnh vùc nµy. §ång thêi , mét sè NHTM cæ phÇn ra ®ßi sím ®· tõng b­íc kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ . NÔu xÐt trªn gi¸c ®é h¹ch to¸n kinh doanh trªn thÞ tr­¬ng tiÒn tÖ quèc tÕ cña nhiÒu NHTM n­íc ta ®Òu cã l·i,ch­a ®Ó xÈy ra nh÷ng thÊt tho¸t g× ®¸ng kÓ vÒ vèn ngo¹i tÖ. Mét sè NHTM n­íc ta ®· sím tiÕp cËn víi c¸c ph­¬ng thøc kinh doanh quèc tÕ hiÖn ®¹i ®Ó vËn hµnh vµo Viªt Nam nh­ thÎ tÝn dông quèc tÕ , phßng bu«n tiÒn quèc tÕ, dÞch vô chuyÓn tiÒn ®iÖn tö quèc tÕ ®· thu lîi hµng chôc triÖu USD mçi n¨m cho nhµ n­íc ®Æc biÖt lµ tõ sau khi bïng næ cuéc khñng ho¶ng tµi ch×nh tiÒn tÖ t¹i c¸c n­íc khu vùc §«ng Nam ¸ vµo gi÷a n¨m 1997 vµ ®Çu n¨m 1998 th× c¬n sèt nãng ngo¹i tÖ víi sù gia t¨ng ®ét ngét tû gi¸ lµ sù thö th¸ch gay go ®Çu tiªn cña n­ãc ta trong thêi kú ®æi míi tÝnh tõ n¨m 1990 trë l¹i ®©y trªn lÜnh vùc tµi chÝnh- tiÒn tÖ- ®èi ngo¹i. Nh÷ng gi¶i ph¸p t×nh thÕ trong qu¶n lý vÇ ®iÒu hµnh ngo¹i hèi nh¹y bÐn kiªn quyÕt cña chÝnh phñ, ng©n hµng Nhµ n­íc cïng víi sù ph¸t triÓn nç lùc v­ît bËc trong t¸c nghiÖp cña hÖ thèng NHTM ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i hèi ®· ®Èy lïi ®­îc c¬n sèt nãng nµy. Tõ sau khi ®æi míi ®Õn 1997 xuÊt khÈu n­íc ta t¨ng tr­ëng vãi tû lÖ cao, hµng n¨m tõ 20- 25%. §Êy lµ nhê tiÒm lùc kinh tÕ ®Êt n­íc ph¸t triÓn ®­îc t¸c ®éng bëi c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch vÜ m« cña §¶ng vµ chÝnh phñ dµnh cho xuÊt khÈu ngµy cµng ®i vµo cuéc sèng. Ng©n hµng còng ®· cã nhiÒu ®ãng gãp ®¾c lùc vÒ vèn tÝn dông thanh to¸n ®èi ngo¹i.... t¹o nhiÒu thu¹n lîi cho xuÊt khÈu. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi ho¹t ®éng cña NHTM nh»m ®Èy m¹nh huy ®éng vèn vµ cho vay phôc vô CNH, H§H ®Êt n­íc ph¸t huy néi lùc, tranh thñ tèi ®a nguån lùc bªn ngoµi phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn ®Êt n­íc. 2. T×nh h×nh ho¹t ®éng . MÆc dï ®· cã nh÷ng thµnh tùu nh­ trªn nh­ng ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña c¸c NHTM ViÖt Nam cßn cã mét sè tån t¹i: Ch­a ®a n¨ng ho¸ theo c¬ chÐ thÞ tr­êng, ®iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn ngay c¶ trong nghiÖp vô huy ®éng vèn vµ sö dông vèn ngo¹i tÖ. C¸c h×nh thøc huy ®éng cßn ®¬n ®iÖu, ch­a cã c¸c h×nh thøc huy ®éng dµi h¹n, ch­a thu hót ®­îc c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hay c¸c c¸ nh©n n­íc ngoµi, ng©n hµng n­íc ngoµi më tµi kho¶n ngo¹i tÖ. Cßn bÞ ®éng trong huy ®éng vèn vµ sö dông, ®iÒu nµy thÓ hiÖn rÊt râ trong n¨m 97 khi bÞ ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc vµ nhÊt lµ trong n¨m 99- 2000 ng­êi d©n cã khuynh h­íng chuyÓn dÞch tiÒn göi tõ VND sang USD. HËu qu¶ lµ, c¸c NHTM cã d­ sè tiÒn göi ngo¹i tÖ t¨ng nhanh mµ kh«ng sö dông hÕt ®­îc sè vèn kh¶ dông b»ng USD. Cuèi n¨m 1996 chØ cã 18% tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ trong tæng tiÒn göi sang ®Õn n¨m 97-99 th× tû lÖ nµy lµ 30%. Nh­ng trong n¨m 2000 tû lÖ nµy tiÕp tôc gia t¨ng víi tèc ®é nhanh h¬n, 9 th¸ng ®Çu n¨m tèc ®é huy ®éng tiÒn göi ngo¹i tÖ t¨ng m¹nh 25.5% n¨m 99 lªn 41.2% n¨m 2000 vµ tèc ®é huy ®éng tiÒn göi b»ng VND gi¶m t­¬ng øng 19.2% n¨m 99 xuèng cßn 14.2% n¨m 2000. HiÖn t­îng nguån vèn USD ch¶y vµo c¸c NHTM t¨ng m¹nh, h¬n n÷a c¸c NHTM l¹i n©ng l·i suÊt huy ®éng USD lªn cao ®­îc nhiÒu USD, lªn l­îng vèn USD tiÒm n¨ng trong d©n chóng ch¶y m¹nh vµo hÖ thèng ng©n hµng. Mét thùc tÕ kh¸ sinh ®éng hiÖn naylµ nguån ngo¹i tÖ ®Ó cho vay cña c¸c NHTM lµ rÊt lín nh­ng kh«ng cho vay ra ®­îc. Kh«ng biÕt r»ng cã bao nhiªu nguyªn nh©n nh­ng chØ riªng c¸c hîp ®ång tÝn dông cho vay b»ng ngo¹i tÖ mµ c¸c ng©n hµng ®· ký víi doanh nghiÖp ®Õn nay ®· lªn tíi hµng tr¨m triÖu USD nh­ng vÉn ch­a gi¶i ng©n ®­îc. TiÒn ng©n hµng vÉn n¨m chê c¸c thñ tôc nh­ tæng dù to¸n ch­a ®­îc duyÖt, gãi thÇu ch­a lËp xong, thiÕt bÞ cung cÊp ch­a lùa chän, hîp ®ång thi c«ng ch­a ®­îc ký... nªn c¸c chñ ®Çu t­ kh«ng d¹i g× rót vèn vay ®Ó chÞu l·i suÊt. Khi c¸c NHTM cho doah nghiÖp vay b»ng ngo¹i tÖ nh­ng doanh nghiÖp kh«ng t¹o ra mÆt hµng xuÊt khÈu ®Ó t¸i t¹o ra ngo¹i tÖ sÏ kh«ng cã ngo¹i tÖ tr¶ nî cho NHTM vµ tÊt nhiªn doanh nghiÖp ph¶i mua ngo¹i tÖ ®Ó tr¶ nî sÏ bÞ thiÖt h¹i vÒ tû gi¸ so víi khi vay, ngoµi ra còng rÊt khã cho doanh nghiÖp khi lËp kÕ ho¹ch ho¸ vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tµi chÝnh cho nh÷ng n¨m m¾c nî. N­íc ta nguån ngo¹i tÖ ph©n lín lµ nguån kiÒu hèi chuyÓn tõ n­íc ngoµi vÒ nh­ng NHTM chØ cho phÐp ng­êi c­ tró më tµi kho¶n tiÒn göi nngo¹i tÖ b»ng tiÒn mÆt nh­ng l¹i kh«ng cho phÐp vay b»ng ngo¹i tÖ, kh¸ch hµng chØ mua b¸n ngo¹i tÖ víi NHTM khi thËt cÇn thiÕt. C¸c NHTM ViÖt Nam huy ®éng vèn b»ng ngo¹i tÖ mµ kh«ng thÓ cho vay ®­îc nªn ph¶i göi ngo¹i tÖ ra n­íc ngoµi nh»m h­ëng l·i cao vµ biÕn ngoÞa tÖ tiÌn mÆt thµnh ngo¹i tÖ chuyÓn kho¶n ( cã lîi Ých ®­îc sö dông trong thanh to¸n quèc tÕ ). ViÖc c¸c NHTM göi ngo¹i tÖ ra ng©n hµng n­íc ngoµi lµ ho¹t ®éng kinh doanh b×nh th­êng ®­îc luËt ph¸p cho phÐp vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, gãp phÇn lµm t¨ng GDP t¨ng l·i cho NHTM vµ ng­êi göi. Song lµ kinh doanh tiÒn tÖ nªn ho¹t ®éng nµy cã l·i vµ còng cã rñi ro, ®ßi hái NHTM ph¶i chó träng tíi hiÖu qu¶, an toµn dï sè d­ tiÒn göi nhiÒu hay Ýt. SÏ lµ tèt h¬n nÕu NHTM dïng nguån vèn ngo¹i tÖ huy déng ®­îc ®Ó dÇu t­ trong n­íc. V× ®øng trªn gãc ®é qu¶n lý vÜ m« viÖc göi ngo¹i tÖ ra n­íc ngoµi tiÕp tôc gia t¨ng sÏ cã nh÷ng t¸c ®éng kh«ng tèt ®Õn nguån vèn ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta. ®èi víi nguån vèn trong n­íc kh«ng ph¸t huy hÕt hiÖu qu¶, kh«ng ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó nh»m më réng s¶n xuÊt kinh doanh, cßn ®è víi nguån vèn tõ n­íc ngoµi còng gi¶m sót v× l·i suÊt ë ViÖt Nam (n­íc tiÕp nhËn vèn ®Çu t­) thÊp h¬n so víi l·i suÊt quèc tÕ. H¬n n÷a, viÖc c¸c NHTM göi ngo¹i tÖ ra n­íc ngoµi, kh«ng cho vay trong n­íc còng lµm gi¶m lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo sù æn ®Þnh cña m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« ë ViÖt Nam, cµng lµm xÊu ®i ho¹t ®éng thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vèn ®· cã chiÒu h­íng gi¶m sót gÇn 3 n¨m nay. Ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i trong lÜnh vùc ng©n hµng rÊt phøc t¹p nªn ®ßi hái ph¶i cã vèn ®ñ søc ho¹t ®éng , ph¶i cã nh÷ng trang bÞ, ph­¬ng tiÖn tiªn tiÕn dñ kh¶ n¨ng vµ ®¸p øng kÞp thêi ®Çy ®ñ c¸c nhu cÇu cña kkh¸ch hµng vµ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi. Nh­ng hiÖn nay tiÒm lùc tµi chÝnh cña c¸c NHTM ViÖt Nam cßn nhá bÐ, tæng sè vèn tù cã cña 4 NHTM quèc doanh lín nhÊt ViÖt Nam chØ kho¶ng 5500 tû VND. Nh­ vËy víi ®iÒu kiÖn cho vay ®èi víi mét kh¸ch hµng kh«ng v­ît qu¸ 15% vèn tù cã theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th× toµn bé c¸c NHTM quèc doanh còng chØ cã thÓ cho vay hîp vèn cho mét kh¸ch hµng gi¸ trÞ tèi ®a lµ 825 tû VND. Do ®ã, khi c¸c nhu cµu ®Çu t­ cho nh÷ng c«ng tr×nh träng ®iÓm cña nÒn kinh tÕ... rÊt khã cã thÓ huy ®éng ®­îc ®ñ vèn tõ c¸c NHTM trong n­íc. Cho nªn c¸c tæng c«ng ty, c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu tÇm cì ®Òu lµ kh¸ch hµng th­êng xuyªn cña ng©n hµng n­íc ngoµi cïng víi nh÷ng dÞch vô nhanh,chÝnh x¸c vµ Ýt rñi ro. Nh­ vËy, c¸c NHTM ViÖt Nam ch­a ®ñ søc lµm ¨n víi c¸c doanh nghiÖp cã tÇm cì. ThÞ tr­êng néi tÖ liªn ng©n hµng th× kh«ng ho¹t ®éng, thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, nhiÒu khi nhu cÇu b¸n lín h¬n nhu cÇu mua t¹o nªn sù mÊt c©n ®èi lín. MÆc dï c¸c ng©n hµng cã nhu cÇu ngo¹i tÖ lín ®Ó b¸n cho kh¸ch hµng L/C vµ tr¶ nî vay ®Õn h¹n nh­ng viÖc mua tõ c¸c ng©n hµng lµ rÊt khã bëi t©m lý g¨m gi÷ ngo¹i tÖ trong thêi ®iÓm tû gi¸ cã xu h­íng t¨ng lªn. T×nh h×nh ®ã cµng lµm viÖc l­u chuyÓn vèn trong x· héi trë lªn bÞ c¶n trë nhiÒu h¬n. C¸c NHTM ViÖt Nam cã hÖ thèng thanh to¸n ch­a hiÖn ®¹i. Mét sè ng©n hµng ®· sö dông ph­¬ng tiÖn cña tæ chøc viÔn th«ng tµi chÝnh quèc tÕ kiªn ng©n hµng ®Ó chuyÓn c¸c kho¶n thanh to¸n ®i vµ nhËn c¸c kho¶n thanh to¸n ®Õn tõ c¸c ng©n hµng ®¹i lý n­íc ngoµi, nh­ng m­ãi nhØ ®­îc thùc hiÖn ë héi së chÝnh, ch­a cã ®Õn c¸c chi nh¸nh. Ngay trong cïng mét hÖ thèng NHTM ®­îc phÐp kinh doanh ®èi ngo¹i ë n­íc ta nh­ VIETCOMBANK ch¼ng h¹n th× c¸c giao dÞch kinh doanh ®èi ngo¹i ®óng nghÜa cña nã còng chØ tËp trung t¹i héi së Trung ­¬ng vµ mét vµ choi nh¸nh chñ yÕu. Ho¹t ®éng kinh doanh vÒ vèn , kinh doanh ngo¹i hèi, vay vµ b¶o l·nh quèc tÕ... ®Òu xö lý theo nguyªn t¾c tËp trung chø kh«ng ph©n t¸n më réng. ThÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ vµ khu vùc lµ mét m¹ng liªn th«ng toµn cÇu ho¹t ®éng 24/24 giê, dÞch vô ng©n hµng néi ®Þa cña nhiÒu n­íc nhê sù gióp ®ì cña hÖ thèng vi tÝnh vµ m¹ng viÔn th«ng ®· ®­a ho¹t ®éng ng©n hµng ®Õn tËn cöa hiÖu, kh¸ch s¹n, gia ®×nh. KÕ to¸n vµ thanh to¸n qua ng©n hµng ®­îc thùc hiÖn vµ l­u gi÷ trong hÖ thèng vi tÝnh kh«ng cÇn chøng tõ. DÞch vô ng©n hµng ®· liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t­ víi nhau trªn ph¹m vi toµn cÇu mçi giao dÞc chØ tÝnh b»ng gi©y th× thùc tÕ hÖ thèng thanh to¸n cu¶ NHTM ViÖt Nam cßn cã kho¶ng c¸ch lín ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu, NHTM cã dÞch vô cho b¹n hµng cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam më L/C t¹i ng©n hµng, trªn c¬ së ®ã cã thÓ cho doanh nghiÖp vay tiÒn ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, do giíi h¹n vÒ tr×nh ®é nghiÖp vô ®Æc biÖt lµ th«ng tin vÒ b¹n hµng nªn tÝn dông trªn c¬ së L/C cßn rÊt h¹n chÕ vµ møc ®é rñi ro cao (10- 15%). Thªm vµo ®ã vai trß trung gian cña NHTM ®èi víi c¸c giao dÞch thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu cßn rÊt thô ®éng, hÇu nh­ NHTM ch­a cã gi¶i ph¸p g× ®Ó t¨ng ®é an toµn nhÊt lµ thanh to¸n hµng xuÊt cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ do ®ã l¹i cµng h¹n chÕ tÝn dông cho xuÊt khÈu. HiÖn nay, phÝa ViÖt Nam yeu cÇu doanh nghiÖp trong n­íc më L/C thêi h¹n 180 ngµy( tr­íc ®©y cã thÓ kÐo dµi L/C tíi 360 thËm chÝ 540 ngµy).®Ó tr¸nh phÝ qu¸ cao, mét sè doanh nghiÖp ®· më L/C “ngÇm” qua ng©n hµng n­íc ngoµi. Tuy chi phÝ më L?c t¹i ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh vÉn thÊp h¬n so víi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi nh­ng viÖc ph¸t hµnh hèi phiÕu vµ b¸n h«Ý phiÕu cho nhµ ®Çu t­ hÇu nh­ kh«ng ®­îc chÊp nhËn ë ViÖt Nam. Ngoµi ra doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ký quü tíi 80% gi¸ trÞ L/C trong khi c¸c doanh nghiÖp ®ang rÊt thiÕu vèn mµ c¬ së n­íc ngoµi më L/C t¹i ng©n hµng ViÖt Nam chØ ph¶i ®Æt cäc gi¸ trÞ L/C cµng lµm cho tÝn dông xuÊt khÈu trë nªn khã kh¨n. MÆt kh¸c, ®é an toµn trong tÝn dông xuÊt khÈu trë nªn kh«ng cao do ng©n hµng hÇu nh­ kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu, ®iÒu nµy kh«ng nh÷ng kh«ng thóc ®Èy xuÊt khÈu mµ ng­îc l¹i cßn k×m chÕ. B¶n th©n ph­¬ng thøc L/C tá ra ­u viÖt h¬n so víi c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ kh¸c v× nã ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¶ hai bªn (bªn b¸n vµ bªn mua) song nã kh«ng ph¶i lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n ®¶m b¶o tr¸nh ®­îc rñi ro hoµn toµn cho c¸c bªn tham gia trong ®ã cã ng©n hµng. Rñi ro trong thanh to¸n L/C, ngoµi nh÷ng mÊt m¸t, thiÖt h¹i x¶y ra do kh«ng thu håi ®­îc vèn ®· tr¶ thay cho doanh nghiÖp mµ cßn rñi ro vÒ uy tÝn cña ng©n hµng trong thanh to¸n quèc tÕ vµ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh v« Ých kh¸c. Trong ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña c¸c NHTM ViÖt Nam trong thêi gian qua thùc hiÖn thanh to¸n L/C ®· mang l¹i thu nhËp cho ng©n hµng khi ng©n hµng thùc hiÖn mét c¸ch thËn träng. Bªn c¹nh ®ã còng cã NHTM ®· bu«ng láng viÖc qu¶n lý thùc hiÖn thanh to¸n cho nªn hiÖn ®ang ph¶i hiªnj høng chÞu hËu qu¶ khã cã thÓ kh¾c phôc vµ cßn ¶nh h­ëng l©u dµi ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng .Cã NHTM d­ nî cho vay b¾t buéc (tr¶ thay cho kh¸ch hµng) t­ nh÷ng n¨m tr­íc cßn tån ®äng hµng chôc triªu USD n¬ gèc kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi. Trong n¨m 2000,t×nh tr¹ng khan hiÕm ngo¹i tÖ ®· béc ph¸t vµ kÐo dµi.C¸c doanh nghiÖp ph¶i mua gom ngo¹i tÖ t­ nhiÒu NHTM ®Ó thanh to¸n L\C hoÆc ®Ó tr¶ nî vay n­íc ngoµi...HÖ thèng NHTM còng rÊt khã kh¨n trong viÖc xoay s¬ ®­îc ngo¹i tÖ ®Ó cung øng cho doanh nghiªp.Mét th­c tÕ lµ ®ang cã xu h­íng chuyÓn dÞch c¸c nghiªp vô xuÊt nh©p khÈu sang c¸c ng©n hµng liªn doanh vµ c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi.NhiÒu dù ¸n lín cã hiÖu qu¶ trong lÜnh xuÊt khÈu g¹o,thuû h¶i s¶n,cµ phª...®a r¬i vµo c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi.ViÖc thanh to¸n nh÷ng mÆt hµng xu©t khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam ®Òu ®­îc tiÕn hµnh hÇu nh­ tèi ®a qua c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi: thanh to¸n xuÊt khÈu g¹o víi sè l­îng lín qua BNP (Ph¸p) xuÊt khÈu than qua Citibank (Mü) vµ Ing Bank(Hµ Lan), thuû h¶i s¶n qua BFCE(Ph¸p), cµ phª xuÊt khÈu qua chi nh¸nh ng©n hµng Deutsche (§øc) ... Më cöa héi nhËp quèc tÕ vÒ th­¬ng m¹i vµ dÞch vô, ®Çu t­ nªn viÖc thiÕt lËp quan hÖ ®¹i lý víi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi lµ yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu víi bÊt cø NHTM nµo khi ®­îc phÐp thùc hiÖn c¸c dÞch vô thanh to¸n quèc tÕ vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ quèc tÕ. Nh­ng cã t×nh tr¹ng ®Æt quan hÖ ®¹i lý dµn ®Òu,sè l­îng qu¸ yªu cÇu cÇn thiÕt, thiÕu sù chØ ®¹o chung cña NHNN vÒ chÝnh s¸ch quan hÖ ng©n hµng ®¹i lý gi÷a c¸c NHTM n­íc ta , thiÕu h¼n sù liªn kÕt phèi hîp víi nhau ®Ó trao ®æi th«ng tin kÞp thêi trong ®¸nh gi¸ tÝn nhiÖm ng©n hµng ®¹i lý ®Ó ng¨n ngõa nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. NhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn, h©u hÕt c¸c NHTM ViÖt Nam ®Òu chØ cã quan hÖ ®¹i lý tµi kho¶n lo¹i “ Nostro” tøc lµ phÝa ta göi vèn ngo¹i tÖ cña m×nh ë n­íc ngoµi chø hÇu nh­ ch­a cã viÖc ng©n hµng d¹i lý ë n­íc ngoµi thiÕt lËp quan hÖ tµi kho¶n ®¹i lý, loaÞ ” Loro” tøc lµ ngo¹i tÖ huy ®éng trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ quèc tÕ th«ng qua nghiÖp vô tµi kho¶n tiÒn göi ®èi víi n­íc ta. Trong nÒn kinh tÕ c¬ chÕ thÞ tr­êng phÇn lín c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh kinh doanh ®· biÕt khai th¸c mét c¸ch tèt nhÊt mèi quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c ng©n hµng trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn nh­ sö dông c¸c dÞch vô thanh to¸n, thu tiÒn, tr¶ l­¬ng, vay vèn cña ng©n hµng .... nh»m më réng ho¹t ®éng, ®æi míi c«ng nghÖ, ®¶m b¶o an toµn trong thanh to¸n. hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu cã xu h­íng lùa chän cho m×nh mét ng©n hµng ®¸ng tin cËy ®Ó lo mäi quan hÖ thanh to¸n ñng hé m×nh khi cã sù tiÕp xóc víi c¸c ng©n hµng kh¸c hay thùc hiÖ giao dÞch th­¬ng m¹i víi n­¬c ngoµi. V× vËy. Ng©n hµng ngµy cµng cã vai trß quan träng ®èi víi doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhÊt lµ sau khi ChÝnh phñ cho phÐp c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi d­îc më chi nh¸nh t¹i ViÖt Nam hay thµnh lËp ng©n hµng liªn doanh víi ng©n hµng ViÖt Nam th× c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi ®· nhanh chãng chiÕm thÞ phÇn tiÒn göi còng nhu thÞ tr­êng ho¹t ®éng tÝn dông ViÖt Nam.Tõ n¨m 1997 trë l¹i ®©y thÞ tr­êng cña c¸ chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi cã xu h­íng bïng næ. ThÞ tr­êng tiÒn göi, thÞ phÇn cña c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi t¨ng 9.2 lÇn tõ 2% n¨m 94 lªn 18.5% n¨m 97 sau ®ã gi¶m nhÑ cßn 14.7% n¨m 99, cßn thÞ tr­¬ng tÝn dông t¨ng 14.6 lÇn tõ 2% (94) lªn 29.2%(97) vµ cßn 25.7%(99). Trong lÜnh vùc ng©n hµng buéc c¸c ng©n hµng ph¶i chÊp nhËn c¬ chÕ c¹nh tranh khèc liÖt. C¸c ng©n hµng trong n­ícngay tõ lóc ®Çu bÞ mÊt ®i thÞ tr­êng lÉn kh¸ch hµng va cã thÓ sÏ tiÕp tôc bÞ thu hÑp thÞ tr­êng nÕu nh­ kh«ng thÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc m×nh, tiÕp rôc lµm ¨n thua lç tÊt yÕu sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng ngµy cµng tåi tÖ. Víi mét thÞ phÇn kh¸ lín nh­ hiÖn nay, cã thÓ nãi kh¶ n¨ng chi phèi vµ ¶nh h­ëng cña c¸c chi nh¸nh ng©n hµng chñ yÕu tËp trung vµo c¸c dù ¸n lín, träng ®iÓm cña ViÖt Nam. Nh­ vËy chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi ®ang luån s©u vµo nh÷ng nghµnh träng ®iÓm cña quèc gia, kh¶ n¨ng chi phèi cña n­íc ngoµi ®èi víi mét sè lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi t¹i ViÖt Nam lµ hÕt søc râ rµng vµ rÊt cã kh¶ n¨ng chi phèi hÖ thèng tµi chÝnh cña ViÖt Nam nÕu nh­ c¸c nhµ qu¶n lý tiÒn tÖ kh«ng cã mét chiÕn l­îc kiÓm so¸t mét c¸ch hîp lý. Mét h¹n chÕ n÷a lµ ®éi ngò c¸n bé ®èi ngo¹i cu¶ NHTM ViÖt Nam cßn bÊt cËp ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸n bé am hiÓu nghiÖp vô ng©n hµng s©u s¾c song tr×nh ®é ngo¹i ng÷ , tin häc. Mét sè l·nh ®¹o NHTM kh«ng cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷ , kh«ng am hiÓu luËt ph¸p, do ®ã ®· chÊp nhËn ph¸p hµnh nhøng L/C hoÆc dÔ d·i tu chØnh L/C víi nh÷ng néi dung ®iÒu kho¶n g©y bÊt luËn cho ng©n hµng. VÊn ®Ò nh©n lùc cho ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cña c¸c NHTM ViÖt Nam thùc ra kh«ng ph¶i lµ mét vÊn ®Ò khã bëi v× ta ®· cã rÊt nhiÒu sinh viªn xuÊt s¾c ®­îc ®µo t¹o t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc trong n­íc vµ chóng ta còng cã hµng v¹n sinh viªn ViÖt Nam ®· vµ ®ang häc t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn.KiÕn thøc häc vÊn nãi chung vµ ngo¹i ng÷ cña c¸c sinh viªn nµy kh«ng kÐm sinh viªn ngo¹i quèc,th©m chÝ cßn cã mÆt suÊt s¾c.Ngoµi ra ,chóng ta cßn cã thÓ thu hót ®éi ngò c¸n bé ViÖt Nam lµm viÖc cho c¸c NHTM quèc doanh ViÖt Nam thay v× ®Ó hä ®i lµm thuª cho c«ng ty n­íc ngoµi . Trong viÖc triÓn khai lo¹i h×nh dÞch vô thÎ tÝn dông quèc tÕ t¹i n­íc ta nh­: visa, master card còng ph¸t sinh mét t×nh h×nh kh«ng thÓ tiÕp tôc duy tr× ®­îc mµ nguyªn nh©n lµ do thiÕu mét c¬ chÕ hîp t¸c liªn doanh kinh doanh giòa c¸c NHTM n­íc ta trong lÜnh vùc nµy, do thãi quen sinh ho¹t vµ chi tiªu b»ng tiÒn mÆt trong d©n c­ cßn phæ biÕn. Ngµy nay, hÖ th«ng ng©n hµng ViÖt Nam ®ang tiÕp tôc cñng cè vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn c¸c quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ ,gãp phÇn thu hót vµ huy ®éng nhiÒu nguån vèn ,khai th«ng ®­îc c¸c quan hÖ tµi chÝnh-tÝn dông víi c¸c tæ chøc nh­: IMF,WB,ADB...më ®­êng cho viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp vµ më r«ng th­¬ng m¹i víi n­íc ngoµi .B»ng viÖc ®æi míi c«ng nghª vµ hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng thanh to¸n ng©n hµng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn tèt h¬n c¸c dich vô thanh to¸n trong n­íc vµ quèc tÕ,gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng xu©y nhËp khÈu vµ lµm cho m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam hÊp dÉn vµ cã tÝnh canhj tranh cao h¬n trong viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi . II. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng trªn. XÐt vÒ hiªn tr¹ng trªn trong ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña c¸c NHTM ViÖt Nam ,ta cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy :n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c NHTM ViÖt Nam cßn thÊp . §ã lµ do n­íc ta cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp ,c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn nghÌo nµn l¹c hËu vµ ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng .HËu qu¶ chiÕn tranh cßn n¨ng nÒ ,ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña ngµnh Ng©n hµng nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña c¸c NHTM nãi riªng trong giai ®o¹n ®µu ®æi míi (1989-1995) cã chÝnh s¸ch cÊm vËn vÒ tiÒn tÖ-tÝn dông-thanh to¸n quèc tÕ liªn quan ®Õn USD lµ râ nhÊt .Ngoµi ra do hËu qu¶ n¬. nÇn n­íc ngoµi cña thêi tËp trung bao cÊp ®Ó l¹i ch­a ®­îc xö lý tho¶ ®¸ng trong quan hÖ kinh doanh ®èi ngo¹i cña ®Êt n­íc ,¶nh h­ëng uy tÝn quèc tÕ cña ngµnh Ng©n hµng .HÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam trong giai ®o¹n nµy chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc vÉn cßn nhiÒu yÕu tè bao cÊp ch­a thùc sù n¨ng ®éng trong khi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi rÊt linh ho¹t chØ nh×n vµo hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c dù ¸n vèn ®Ó cho vay .Râ rµng c¸c ng©n hµng trong n­íc ®· co côm h¬n trong ho¹t ®éng tÝn dông .§¸ng chó ý h¬n viÖc h¹ thÊp c¸c ®iÒu kiÖn vay vèn ®Õn ®«i khi kh«ng qu¶n lý ®­îc c¸c nguån thu nî ®· t¹o ra sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c ng©n hµng g©y ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Ðn ®êi sèng kinh tÕ,chÝnh trÞ ,x· héi ViÖt Nam . HiÖn nay, thÞ tr­êng ngo¹i tÖ cã nh÷ng dÊu hiÖu mÊt c©n b»ng thÓ hiÖn qua tû gi¸ trong giao dÞch cña c¸c NHTM liªn tôc ë møc s¸t trÇn NHNN ph¶i can thiÖp ®Ó hç tr¬ thÞ tr­êng mét sè ngo¹i tÖ ®¨p øng nhu cÇu thanh to¸n gÆp khã kh¨n ...Thêi gian qua ,nhu cÇu ngo¹i tÖ nhËp khÈu x¨ng dÇu trªn thÞ tr­êng quèc tÕ t¨ng m¹nh do gi¸ x¨ng dÇu trªn thÞ tr­êng quèc tÕ t¨ng trong khi ®ã nguån ngo¹i tÖ tõ xuÊt khÈu dÇu th« còng tn¨ng nh­ng ch­a b¸n l¹i cho ng©n hµng. V× trong vßng h¬n 1 n¨m qua, l·i suÊt USD trªn thÞ tr­êng quèc tÕ t¨ng do ¸p lùc kiÒm chÕ l¹m ph¸t vµ do nhu cÇu vÒ tÝn dông ®èi voøi ®ång USD t¨ng, cßn t¹i ViÖt Nam t×nh h×nh l¹i diÔn biÕn theo chiÕu h­íng ng­îc l¹i. N¨m 1999, nÒn kinh tÕ r¬i vµo t×nh tr¹ng thiÓu ph¸t, chØ sè gi¸ c¶ cña c¶ n¨m ë møc rÊt thÊp ( chØ cã 0.1%) n¨m 2000 nÒn kinh tÕ tiÕp tôc r¬i vµo t×nh tr¹ng nµy, nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶( h¬n 60% c¸c DNNN lµm ¨n thua lç) nªn c¸c c¬ héi ®Çu t­ trong n­íc ®· thiÕu lµm cho c¸c NHTM gÆp khã kh¨n trong t×m kiÕm dù ¸n kh¶ thi. V× vËy, nhu cÇu tÝn dông ®èi VND bÞ gi¶m sót. Do chªnh lÖch l·i suÊt USD gi÷a ViÖt Nam vµ thÞ tr­êng quèc tÕ nªn c¸c ng©n hµng cã xu h­íng ®Çu t­ vèn USD ra n­íc ngoµi nhiÒu h¬n. L­îng cung ngo¹i tÖ gi¶m cßn do quy ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ tû lÖ kÕt hèi theo quyÕt ®Þnh 180 ngµy 30/9/1999 gi¶m tû lÖ kÕt hèi tõ 80% xuèng cßn 50% lµm cho l­îng USD mua ®­îc cña ng©n hµng gi¶m m¹nh. KÓ tõ th¸ng 4/2000, khi mét lo¹t c¸c ng©n hµng c¶ quèc doanh vµ cæ phÇn ch¹y ®ua n©ng l·i suÊt tiÕt kiÖm USD lªn cao h¬n c¶ l·i suÊt tiÕt kiÖm cña VND gÇn nh­ ë tÊt c¶ c¸c kú h¹n, v× lý do nµy mµ ng­êi d©n cã xu h­íng chuyÓn c¸c kho¶n tiÒn göi cña m×nh tõ VND sang USD. NhiÒu ng­êi muèn mua USD t¹i thÞ tr­êng tù do lµm l­îng cÇu t¨ng nªn gi¸ USD t¨ng C¸c NHTM ViÖt Nam nãi chung ®Òu cã vèn tù cã thÊp, kinh doanh ngo¹i hèi ®ßi hái ph¶i cã tr×nh ®é nnh¹y bÐn, b¶n lÜnh. ViÖc quy ®Þnh tr¹ng th¸i ngo¹i tÖ d­ thõa hoÆc d­ thiÕu cuèi ngµy theo Q§ 180 NHNN n¨m 1998 lµ kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 30% (trong ®ã USD lµ 15%) vèn tù cã cña ng©n hµng lµ cøng nh¾c, kh«ng t¹o ra th«ng tho¸ng ®Ó c¸c NHTM tËn dông thêi c¬ thuËn lîi khi trªn thÞ tr­êng quèc tÕ c¸c ngo¹i tÖ th­êng xuyªn biÕn ®éng thËm chÝ l©m vµo t×nh tr¹ng mÊt gi¸, ph¸ hoÆc n©ng gi¸ ngo¹i tÖ th× viÖc quy ®Þnh buéc c¸c ng©n hµng chØ ®­îc phÐp d­ thõa 15% khi USD lªn gi¸ hoÆc ®èi víi c¸c ngaäi tÖ kh¸c lµ kh«ng hîp lý. C¸c NHTM ViÖt Nam cã møc ®é rñi ro cao nhÊt lµ rñi ro quèc tÕ nªn ®«i khi lµm mÊt uy tÝn vµ kh¸ch hµng. Qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ vÒ ng©n hµng cã nghÜa lµ gia t¨ng sù giao dÞch víi bªn ngoµi víi quy m« lín h¬n, s©u s¾c h¬n trong khi c¸c ng©n hµng trong n­íc ViÖt Nam vÉn cßn thiÕu kinh nghiÖm ch­a n¾m v÷ng t×nh h×nh tµi chÝnh cña nh÷ng ®èi t¸c nhËp khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam. Mét sè NHTM ®· b¶o l·nh cho doanh nghiÖp më L/C nhËp hµng tr¶ chËm qu¸ å ¹t, trµn lan, thÈm ®Þnh hå s¬ qua loa, ®¹i kh¸i. Thùc tÕ cho thÊy, mÆt hµng nhËp ®ã th­êng lµ c¸c mÆt hµng ®· qua sö dông, nh÷ng mÆt hµng tån kho khã tiªu thô ë n­íc ngoµi hoÆc nh÷ng mÆt hµng ë trong n­íc, v× vËy hiÖu qu¶ kinh doanh rÊt thÊp. Thùc chÊt viÖc mua hµng tr¶ chËm cña doanh nghiÖp cã sù b¶o l·nh cña ng©n hµng lµ mét h×nh thøc vay vèn, tiÒn hµng bao gåm c¶ l·i suÊt tr¶ chËm céng thªm chi phÝ b¶o l·nh cña ng©n hµng cho nen trong qu¸ tr×nh kinh doanh, tû gi¸ biÕn ®éng do ¶nh h­ëng cña nÒn kinh tÕ do tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh yÕu kÐm thËm chÝ thua lç ph¸ s¶n... dÉn ®Õn doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ ng©n hµng b¶o l·nh ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm tr¶ thay cho ®¬n vÞ. C¸c kho¶n cho vay “ b¾t buéc” nµy thùc tÐ rÊt khã thu håi nî v× kh«ng cã tµi s¶n b¶o ®¶m, hoÆc nÕu cã th× t¸i s¶n rÊt khã ph¸t m·i ®Ó thu håi nî. ChÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ cña nhµ n­íc nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn gióp cho c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi dÔ dµng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng ViÖt Nam. C¸c ng©n hµng n­íc ngoµi chÞu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp víi thuÕ su©t chung lµ 25% trong khi c¸c ng©n hµng ViÖt Nam ph¶i chÞu thuÕ suÊt chung lµ 32%. Kho¶n chªnh lÖch nµy lµ kh¸ løon ®ñ ®Ó c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi ®¸nh b¹i c¸c NHTM ViÖt Nam trong mét cuéc c¹nh tranh kh«ng c©n søc ngay trªn s©n nhµ cïng víi søc m¹nh vÒ vèn, c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn thanh to¸n nhanh gän, chÝnh x¸c, phÝ dÞch vô thÊp, sù ®a d¹ng ho¸ ®· gãp phÇn gióp cho c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi tõng b­íc v÷ng ch¾c h×nh thµnh vµ b¸m rÔ vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam . Trªn ®©y chØ lµ mét sè c¸c tån t¹i trong kinh doanh ®èi ngo¹i cña c¸c NHTM ViÖt Nam. Qua ®ã cho ta thÊy ®­îc sô yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam so víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. ®iÒu nµy ®ßi hái n­íc ta c©n cã nh÷ng chÝnh s¸ch c¶i c¸ch, tæ chø l¹i vµ khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña ngµnh ng©n hµng t¹o ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®uæi kÞp sù ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi Ch­¬ng III Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña c¸c NHTM ViÖt Nam I. §Þnh h­íng cña nhµ n­íc Cïng theo ®µ t¨ng tr­ëng hµng n¨m cña nÒn kinh tÕ vµ sù ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh doanh ®èi ngo¹i cña ®Êt n­íc nªn tÊt yÕu c¸c ho¹t ®éng cña c¸c NHTM n­íc ta còng sÏ cã b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ quy m« lÉn kim nh¹ch ho¹t ®éng kinh doanh. C¸c NHTM ViÖt Nam lµ ng©n hµng cña nhµ n­íc nªn ho¹t ®éng cña nã ph¶i g¾n víi ho¹t ®éng kinh tÕ cña nhµ n­íc. Kinh doanh ®ßi hái ph¶i ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ’ t¹o ®­îc lîi nhuËn cao. Tuy nhiªn ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHTM còng nh­ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng néi ®Þa kh«ng thÓ chØ h­íng vµo môc tiªu lùo nhuËn cña b¶n th©n tõng ng©n hµng lµm ®Çu mµ ph¶i nh»m vµo môc tiªu réng h¬n lµ ®¶m b¶o an toµn tµi s¶n, vèn ngo¹i tÖ quèc gia gãp phÇn thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®åi ngo¹i cña n­íc ta víi chÊt l­îng hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi. TiÒm lùc tµi chÝnh cña c¸c NHTM n­íc ta rÊt nhá bÐ nªn ph­¬ng ch©m ho¹t ®éng cña c¸c NHTM lµ hÕt søc thËn träng kh«ng thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p kinh doanh theo ý ®å ®Çu t­ ph­u l­u. ph¶i ®Ò cao ph­¬ng thøc hîp t¸c liªn kÕt, lÊy môc tiªu lîi Ých quèc gia lµm ®Çu ®Ó chi phèi qu¸ tr×nh tæ chøc vµ ®iÒu hµnh kinh doanh t¸c nghiÖp ë tõng ng©n hµng riªng lÎ. Tõng NHTM ph¶i lÊy ho¹t ®éngkinh doanh trong n­íc lµm nÒn t¶ng, ddamr b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng, t¹o dùng ®îc vÞ thÕ vµ tÝn nhiÖm trªn th­¬ng tr­êng néi ®Þa lµm c¬ së ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh ®èi ngo¹i. II. Mét sè gi¶i ph¸p cÇn thùc hiÖn Toµn cÇu ho¸ lµ mét xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan, lµ vÊn ®ª kinh doanh ®èi ngo¹i gi÷a c¸c quèc gia, vµ mét hÖ thèng quèc tÕ réng lín, chi phèi c¸c quan hÖ kinh tÕ x· héi trong tõng quèc gia vµ trªn ph¹m vi toµn cÇu. Søc m¹nh chi phèi cña qu¸ tr×nh nµy lµ sù chu chuyÓn nhanh chãng cña c¸c luång vèn quèc tÕ ( ng¾n h¹n vµ dµi h¹n) trªn ph¹m vi toµn cÇu víi sù gióp ®ì cña hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i. Mét khèi l­îng lín luång vèn quèc tÕ sÏ ®æ vµo mâi quèc gia nÕu nh­ n¬i ®©y m«i tr­êng ®Çu t­ vµ c¸c ®iÒu kh¸c hÊp dÉn. Tuy nhiªn còng cã thÓ dßng vèn quèc tÕ l¹i “ µo µo rót ch¹y” nÕu nh­ m«i tr­êng kinh doanh trë nªn tåi tÖ. C¸c luång vèn quèc tÕ cã thÓ n©ng ®ì mét nÒn kinh tÕ vµ t¹o nªn sù thÇn kú vÒ t¨ng tr­ëng, nh­ng mÆt kh¸c nÕu cã sù “ ho¶ng lo¹n, rót ch¹y å ¹t” cña c¸c luång vèn quèc tÕ còng sÏ ®Ó l¹i c¸c cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ. Bµi häc nµy ®· ®­îc rót ra tõ cuéc kñng ho¶ng ë khu vùc võa qua. Mét quèc gia khã cã thÓ hÊp thô mét c¸ch h÷u hiÖu mét khèi l­îng lín nguån vèn quèc tÕ nÕu thiÕu v¾ng mét hÖ thèng ng©n hµng mµ doanh nghiÖp lín m¹nh, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý giái vµ hÖ thèng luËt ph¸p minh b¹ch. V× vËy, muèn cã hÖ thèng ng©n hµng lµnh m¹nh cÇn t¹o lËp mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng trªn c¬ së tõng b­íc më cöa, héi nhËp quèc tÕ vÒ ng©n hµng nh»m n©ng cao kü n¨ng qu¶n lý vµ søc Ðp c¹nh tranh, t¹o ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn. Nh­ ta ®· biÕt tõ phÇn thùc tr¹ng cho ta thÊy møc ®é më cöa héi nhËp cña ng©n hµng ViÖt Nam cho ®Õn nay lµ ch­a t­¬ng thÝch hay thÊp h¬n møc ®é më cöa th­¬ng m¹i hµng ho¸ vµ mét sè dÞch vô kh¸c cña ViÖt Nam. §Ó më réng kinh doanh ®èi ngo¹i, t¨ng doanh sè, quy m« ho¹t ®éng, tiÕp tôc ®æi mãi toµn diÖn vµ s©u s¸c nh»m thÝch nghi víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®æi míi c«ng nghÖ tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh, g¾n kinh doanh néi ®Þa víi kinh doanh ®èi ngo¹i, c¸c NHTM nªn thùc hiÖn: Trong thêi gian hiÖn nay, tuú thuéc chøc n¨ng nhiÖm vô tõng NHTM nªn cã mét m« h×nh tæ chøc ho¹t ®éng phï hîp, kh«ng nªn më réng thªm diÖn c¸c NHTM ®­îc phÐp kinh doanh theio thÞ tr­êng tiÒn tÖ quèc tÕ n÷a. TriÓn khai chÆt chÏ quy chÕ qu¶n lý ngo¹i tÖ thuéc tÊt c¶ c¸c nguån dù tr÷ cña n­íc ta th­êng xuyªn göi ë n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ nguån dù tr÷ t¸c nghiÖp c¸c NHTM ®­îc phÐp. §æi míi c«ng nghÖ ng©n hµng trªn hai mÆt: ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô ng©n hµng vµ kü nghÖ hiÖn ®¹i, ®Ó NHTM nhanh chãng tho¸t ra khái sù gi¶n ®¬n vÒ nghiÖp vô phôc vô sù ph¸t triÓn ®a d¹ng cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi cÇn ®­îc sö dông réng r·i c¸c ho¹t ®«ngj vÒ tÝn dông vµ thanh to¸n quèc tÕ, b¶o l·nh, chiÕt khÊu hèi phiÕu, kinh doanh hèi ®o¸i, ®¹i lý, uû th¸c, thanh to¸n sÐc, t­ vÊn...trong lÜnh vùc dÞch vô thÎ tÝn dông quèc tÕ c¸c NHTM ViÖt Nam cÇn liªn kÕt l¹i d­íi h×nh thøc mét c«ng ty kinh doanh thÎ tÝn dông lµ chøc n¨ng trung t©m xö lý thanh to¸n. trong lÜnh vùc thanh to¸n quèc tÕ vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô ®èi ngo¹i thu ngo¹i tÖ cÇn sím h×nh thµnh nh»m hç trî lu©n chuyªnr vèn nnhanh cho c¸c ho¹t ®äng xuÊt nhËp khÈu ë n­íc ta. ChÝnh phñ, bé Tµi chÝnh vµ NHNN nªn nghiªn cøu bæ sung thªm vèn ®iÒu lÖ cho c¸c NHTMQD t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn bèn ch­¬ng tr×nh thanh to¸n hiÖn ®¹i: + X©y dùng hÖ thèng néi bé mçi ng©n hµng; + Nèi m¹ng thanh to¸n quèc tÕ; + X©y dùng hÖ thèng thanh to¸n liªn ng©n hµng; + X©y dùng hÖ thèng xö lý tµi kho¶n cña kh¸ch hµng; ®Ó ®¸p øng ®­îc c¸c tieu chuÈn quèc tÕ. VÒ chiÕn l­îc chÝnh s¸ch kinh doanh lªn h­íng m¹nh vµo thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c chi nh¸nh cña c¸c NHTM ViÖt Nam ë n­íc ngoµi. Víi ph­¬ng ch©m hîp t¸c liªn kÕt c¸c NHTM nªn ph©n c«ng thÞ tr­êng ë mç n­íc chØ nªn më mét chi nh¸nh NHTM ViÖt Nam ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh. HiÖp héi Ng©n hµng ViÖt Nam nªn cã bé phËn ®iÒu phèi viÖc hîp t¸c, liªn kÕt gi÷a c¸c NHTM ViÖt Nam trong lÜnh vùc kinh doanh ®èi ngo¹i trªn thÞ tr­¬ng tiÒn tÖ quèc tÕ t¹o c¬ héi cho c¸c ng©n hµng héi viªn gÆp nhau trao ®æi th«ng tin, häc hái kinh nghiÖm, t­ vÊn nghiÖp vô lÉn nhau. T¨ng c­êng hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, gi¸m s¸t tµi chÝnh nh»m duy tr× lµnh m¹nh, æn ®Þnh vµ cã hiÖu qu¶ cña toµn hÖ thèng ng©n hµng víi môc ®Ých b¶o toµn vèn phßng ngõa rñi ro T¨ng c­êng c¸n bé cã häc vÊn vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc ®ñ søc g¸nh v¸c nhòng chøc n¨ng nhiÖm vô ngµy cµng ®a d¹ng cña c¸c 2. N©ng cao chÊt l­îng c¸n bé kh«ng chØ vÒ chuyªn m«n nµ c¶ vÒ ngo¹i ng÷, tin häc, kh¶ n¨ng øng xö thu hót nh©n tµi còng nh­ nh÷ng sinh viªn ViÖt Nam xuÊt s¾c. TiÕp tôc hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt cña nghµnh t¹o khu«n khæ ph¸p lý cÇn thiÕt ®¶m b¶o an toµn hiÖu qu¶ vµ sù th«ng tho¸ng, m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c NHTM ViÖt Nam vµ c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi chñ ®éng vµ kh«n khÐo tham gia qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ, hîp t¸c víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ hÖ thèng ng©n hµng n­íc ngoµi, nhÊt lµ sau khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü lµ ch©t xóc t¸c ®Çy høa hÑn trong ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cña ViÖt Nam. Ph¸t huy néi lùc tranh thñ ngo¹i lùc häc hái kinh nghiÖm, sù ®Çu t­ gióp ®ì cña n­íc ngoµi nh­ng ph¶i gi÷ v÷ng ®éc lËp chñ quyÒn vµ ®Þnh h­íng XHCN Tr­íc bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay ®ßi hái cã sù c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng ®Ó t¹o tiÒn ®Ò thóc ®Èy ho¹t ®éng cña NHTM trªn th­¬ng trêng quèc tÕ. §iÒu nµy ®Æt ra môc tiªu trong n¨m tíi cña ng©n hµng lµ ph¶i sö lý tèt c¸c tån t¹i vÒ tµi chÝnh ®æi míi h¬n n÷a m« h×nh tæ chøc ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞch vô ng©n hµng, tõng b­íc h×nh thµnh hÖ thèng ng©n hµng tù ®éng sö dông c¸c thiÕt bÞ ATM cho phÐp ng©n hµng trùc tiÕp giao dÞch ho¹t ®éng suèt ngµy, ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng E-Banking, ng©n hµng m¹ng Net-bank... Nh÷ng môc tiªu nµy rÊt khã thùc hiÖn do viÖc sö dông tiÒn mÆt ë ViÖt Nam cßn phæ biÕn nh­ng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ th× nã sÏ còng cÊp cho kh¸ch hµng trong vµ ngoµi n­íc, nh÷ng thµnh phè träng ®iÓm cã giao dÞch th­¬ng m¹i nh÷ng dÞch vô ng©n hµng cã chÊt l­îng cao gi÷ v÷ng niÒm tin ®èi víi kh¸ch hµng dÇn dÇn t¹o lËp uy tÝn chç ®øng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cña c¸c NHTM ViÖt Nam Chó thÝch 1.NHTM : Ng©n hµng th­¬ng m¹i 2.NHNN: Ng©n hµng nhµ n­íc KÕt luËn Ho¹t ®éng cña ng©n hµng dï lµ ho¹t ®éng ®èi néi hay ®èi ngo¹i bao giê nã còng ®ãng vai trß quan träng, nã ®¶m b¶o cho c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ tiÕp cËn ®Ï dµng tíi c¸c nguån vèn tÝn dông ng©n hµng, c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n ®­îc thùc hiÖn thuËn lîi nhanh chãng vµ an toµn... nh»m ®Èy nhanh tèc ®é chu chuyÓn vèn. Trong ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cña m×nh c¸c NHTM ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng tµi chÝnh nhá bÐ, nguån thu lîi nhu©n tõ ho¹t ®éng trong n­íc ®Ó cã thÓ tµi trî cho ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn h¹n chÕ, kinh nghiÖm ho¹t ®éng kih doanh quèc tÕ chia cã nªn chñ yÕu ®Çu t­ vµo c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh cã møc ®é rñi ro thÊp, quy m« nhá, ®Ó tÝch luü lîi nhuËn tõho¹t ®éng kinh doanh n­íc ngoµi ®Ó tù ph¸t triÓn Víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíith× cÇn ph¶i cã mét hÖ th«ng ng©n hµng ph¸t triÓn. Më réng h¬n n÷a ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i lµ mét h­íng lín cÇn chó träng ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn v× nã lµ ch×a kho¸ then chèt cho c«ng cuéc ®Èy m¹nh ®æi míi s©u réng ho¹t ®éng cña NHTM ViÖt Nam cã nh­ thÕ míi ph¸ vì thÕ trÇm l¾ng, trÞ trÖ, co côm, h­íng néi cøng nh¾c to¹ ®ét ph¸ thùc sù trong kinh doanh tiÒn tÖ hiÖn nay. §ã còng lµ mét chÆng ®­êng dµi ®Çy khã kh¨n mµ nghµng ng©n hµng cÇn v­ît qua. Nhµ n­íc ta còng ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Æc biÖt. Nã còng lµ tr¸ch nhiÖm chung cho nh÷ng ng­êi ho¹t ®éng trong ng©n hµng- tµi chÝnh nãi riªng vµ toµn x· héi nãi chung. Nã còng lµ ph­¬ng h­íng cho nh÷ng thÕ hÖ sinh viªn hiÖn nay- chñ t­¬ng lai cña ®Êt n­íc phÊn ®Êu. NÕu cã sù nç lùc cè g¾ng th× NHTM ViÖt Nam ch¾c ch¾n sÏ trë thµnh ng©n hµng cã chç ®øng tren thÞ tr­êng quèc tÕ lµ ®iÒu kh«ng xa.