Đề tài Thưc trạng và giải pháp nhằm thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

t triÓn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Sau ba n¨m tiÕn hµnh thu hót vèn ®©u t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, chóng ta ®· cÊp giÊy phÐp cho 218 dù ¸n víi tæng vèn ®¨ng ký 1417 tr. USD. Tèc ®é t¨ng tr­ëng hµng n¨m ®¹t 255/n¨m. Quy m« mæi dù ¸n ®¹t kho¶ng 7tr.USD/dù ¸n. lÜnh vùc ®Çu t­ chñ yÕu trong thêi k× nµy lµ th¨m dß dÇu khÝ 32,2%, kh¸ch s¹n 20,6% vµ b­u chÝnh viÔn th«ng, cßn c¸c lÜnh vùc kh¸c th× rÊt ÝthÇu nh­ ch­a ®­îc triÓn khai. Tæng sè vèn thùc hiÖn cña c¶ thêi k× ®¹t 40tr.USD b¨ng 27%tæng vèn ®¨ng kÝ. Nguyªn nh©n cña viÖc gia t¨ng vèn ®Çu t­ chËm do ®©y lµ mét lÜnh vùc cßn rÊt míi ®èi víi n­íc ta, chóng ta "v÷a häc, võa lµm", kinh nghiÖm ch­a cã nhiÒu. MÆt kh¸c, ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, n­íc ta lµ mét thÞ tr­êng míi mÎ võa xa l¹, võa hÊp dÈn do ®ã hä thËn träng kh«ng d¸m m¹o hiÓm, võa lµm võa th¨m dß. Tuy thÕ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trªn ®©y ®· chøng minh triÓn väng l¹c quan cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i viÖt nam trong thêi gian tíi. b. Thêi k× 1991-1996. Trong thêi k× nµyho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam t¨ng tr­ëng mét c¸ch nhanh chãng vµ cã sù thay ®æi lín vÒ chÊt l­îng. TÝnh tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m 1996, chóng ta ®· cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho 1765 dù ¸n víi tæng vèn ®¨ng kÝ lµ 24927 tr.USD, trong ®ã chØ riªng n¨m 1991, n¨m thÊp nhÊt cña thêi k×, còng ®¹t 1294tr.USD gÇn b»ng c¶ ba n¨m cña thêi k× tr­íc céng l¹i. L­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thu hót vµo ViÖt Nam ®¹t møc cao nhÊt vµo n¨m 1996 lµ 8258tr.USD gÊp 5,6 lÇn thêi k× 1988-1990, gÊp 24,5 lÇn 1988 vµ 6,3 lÇn n¨m 1991. Tèc ®é t¨ng tr­ëng vèn ®Çu t­ b×nh qu©n hµng n¨m ®¹t 45%/n¨m. Quy m« mæi dù ¸n kh«ng ngõng t¨ng lªn qua c¸c n¨m. BiÓu 1: Quy m« mæi dù ¸n ®Çu t­ thêi k× 1991-1996. §¬n vÞ tÝnh:tr.USD/dù ¸n. N¨m 1991 1992 1993 1994 1995 1996 Quy m« b×nh qu©n dù ¸n 8,86 10,33 9,57 11,09 16,21 22,5 Tæng vèn thùc hiÖn c¶ hêi k× ®¹t 7341tr.USD b»ng 30%tæng vèn ®¨ng kÝ. Møc vèn thùc hiÖn kh«ng ngõng t¨ng lªn qua c¸c n¨m BiÓu 2: møc vèn thùc hiÖn thêi k× 1991-1996. §¬n vÞ tÝnh:tr.USD. N¨m 1991 1992 1993 1994 1995 1996 Tæng vèn thùc hiÖn 220 663 1002 1500 2000 2156 Tèc ®é t¨ng tr­ëng 110,4 116,4 49,7 33,3 7,8 Nguån: thùc tr¹ng thu hót FDI nh÷ng n¨m qua vµ triÓn väng 1997_T¹ thÞ Thu _t¹p chÝ th­¬ng m¹i sè 8/1997 trang3. Thêi k× nµy, c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ph©n bè réng r·i trong nhiÒu lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. NhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp míi xuÊt hiÖn nh­: c«ng nghiÖp ®iÖn tö, c«ng nghÖ sinh häc, chÕ t¹o xe m¸y, «t« .... NhiÒu dù ¸n cã quy m«lín ®· ®­îc triÓn khai nh­: Doanh nghiÖp liªn doanh Chrysler- ViÖt Nam víi tæng vèn ®Çu t­ 190,526tr.USD,dù ¸n liªn doanh gi÷a c«ng ty b­u chÝnh viÔn th«ng víi tËp ®oµn Telstra (óc) víi tæng vèn ®Çu t­ 287tr.USD,dù ¸n ®Ìn h×nh ORION-HANEL liªn doanh gi÷a tËp ®oµn DEAWOO (Hµn Quèc) víi c«ng ty ®iÖn tö Hanel cã tæng vèn ®Çu t­ 178tr.USD. §Æc biÖt, n¨m 1996, n­íc ta ®· cÊp giÊy phÐp cho hai dù ¸n cã tæng vèn ®Çu t­ lín nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay. §ã lµ dù ¸n x©y dùng khu ®« thÞ nam Th¨ng Long-Hµ Néi cã tæng vèn ®Çu t­ 2,1 tû USDvµ dù ¸n x©y dùng khu ®« thÞ An Phó-Thµnh Phè Hå Chi Minh cã tæng vèn ®Çu t­ 996tr.USD. §©y lµ mét nguyªn nh©n ®­a n¨m 1996 trë thµnh n¨m cã møc thu hót vèn ®Çu t­ lín nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay. NhiÒu khu c«ng nghiÖp, chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ chÕ t¹o ®· ®­îc x©y dùng nh­: khu c«ng nghiÖp Sµi §ång ë Hµ Néi, khu c«ng nghiÖp ViÖt Nam -SINGAPORE ë S«ng BÐ .... NhiÒu dù ¸n quan träng ®· ®­îc triÓn khai nh­: Dù ¸n BOT x©y dùng c¶ng Sao Mai-BÕn §×nh ë Vòng Tµu, Dù ¸n kh«i phôc c¶i t¹o quèc lé 1, quèc lé 5vµ n©ng cÊp mét sè tuyÕn ®­êng quan träng kh¸c. Sù ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm míi cã chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh h¹ ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Ngoµi ra, c¸c kÕt qu¶ kh¶ quan cña c¸c dù ¸n th¨m dß dÇu khÝ ®· t¹o c¬ s¬ ®Ó ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp läc dÇu, ho¸ dÇu thµnh ngµnh c«ng nghiÖp mñi nhän ë n­íc ta. c. Thêi k× 1997-1999. Thêi k× nµy, tèc ®é thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã dÊu hiÖu ch÷ng l¹i vµ gi¶m dÇn. Trong c¶ n¨m 1999, chóng ta ®· cÊp giÊy phÐp cho 274 dù ¸n víi tæng vèn ®¨ng kÝ 1477tr.USD, ®­a tæng sè dù ¸n c¶ thêi k× ®­îc cÊp giÊy phÐp lµ 867 dù ¸n 9982tr.USD. Quy m« b×nh qu©n mæi dù ¸n cã sù gi¶m sót nghiªm träng. NÕu ®Çu thêi k× n¨m 1997, quy m« b×nh qu©n mæi dù ¸n lµ 13,34tr.USD/dù ¸n (gi¶m tõ 22,50tr.USD/dù ¸n cña n¨m1996) th× qua h¹i n¨m sau, quy m« mæi dù ¸n chØ cßn 5,3tr.USD/dù ¸n thÊp h¬n so víi møc b×nh qu©n cña n¨m 1998 lµ 9,08trUSD. Gi¶i thÝch sù gi¶m sót cña ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thêi k× nµy ta thÊy næi lªn mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu sau: Do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ. PhÇn lín vèn ®Çu tù trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ thu hót thu hót tõ c¸c nhµ ®Çu t­ trong khu vùc nªn khi x¶y ra khñng ho¶ng, c¸c nhµ ®Çu t­ trong khu vùc gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh do ®ã hä gi¶m viÖc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi dÈn ®Õn l­îng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam gi¶m. Do søc hÊp dÈn cña m«i tr­êng ®µu t­ n­íc ta ngµy cµng gi¶m v× sù thay ®æi cña mét sè chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch còng nh­ mét sù biÕn ®éng cña tØ gi¸ hèi ®o¸i, gi¸ c¶, søc mua cña thÞ tr­êng trong n­íc .... M¾c dï cã sù gi¶m m¹nh vÒ sè l­îng ®¨ng kÝ nh­ngmøc vèn vÈn kh«ng ngõng t¨ng lªn kho¶ng 50%/n¨m vµ ®ang cã sù chuyÓn biÕn lín trong xu h­íng ®Çu t­: tõ ®Çu t­ theo chiÒu réng chuyÓn sang ®Çu t­ theo chiÒu s©u. 2. T¸c ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héicña ViÖt Nam. H¬n m­êi n¨m qua, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã nhiÒu ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ- x· héi cña ViÖt Nam. Tr­íc hÕt, nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®¶ bæ sung mét phÇn quan träng vµo nguån vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc ta, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn cña ®Êt n­íc ta thêi k× ®æi míi. Vµo thËp kØ 70 vµ ®Çu thËp kØ 80 nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung , tØ lÖ tiÕt kiÖm thÊp, thËm chÝ cßn ©m. Tuy nhiªn, tõ sau ®æi míi tØ lÖ tiÕt kiÖm n­íc ta ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ nh­ng ch­a ®¸p øng ®ñ nhu cÇu vÒ vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ trong n­íc. H¬n n÷a, n­íc ta hµng n¨m ph¶i tr¶ nhiÒu nî cho n­íc ngoµi trong khi ng©n s¸ch nhµ n­íc lu«n trong t×nh tr¹ng th©m hôt. ChÝnh v× vËy, ngu«ng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trë thµnh mét nguån quan träng cung cÊp vèn cho sù nghiÖp ®æi míi ë n­íc ta. BiÓu 3: Tæng vèn ®Çu t­ vµ FDI giai ®o¹n 1990-1995 §¬n vÞ tÝnh: tû ®ång (tÝnh theo gÝ n¨m 1994). N¨m 1990 1991 1992 1993 1994 1995 Tæng Tæng vèn ®Çu t­ 14917 16707 21248 34176 43100 57000 187148 Tæng vèn FDI 2226 2860 2885 12210 19492 22000 61673 Tû trong FDI (%) 14,9 17,1 13,5 35,7 45,2 38,5 32,29 Nguån: ®Çu t­ n­íc ngoµi tÝnh hai mÆt cña mét vÊn ®Ò _§ç thÞ Thuý _t¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè1/1998 trang 7. TÝnh chung trong s¸u n¨m tõ 1990 ®Õn 1995, vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· ®ãng gãp kho¶ng 30% tæng vèn ®Çu t­ cho ph¸ triÓn kinh tÕ cña n­íc ta. Tõ ®ã ®Õn nay giao ®éng quanh møc 30%. Thø hai, nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi chñ yÕu lµ ngo¹i tÖ m¹nh vµ m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nªn ®· t¹o ra c¬ së vËt chÊt míi bæ sung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nhÊt lµ c«ng nghiÖp. Chóng ta ®· tiÕp nhËn mét sè kØ thuËt -c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ nh­: c«ng nghÖ th«ng tin, b­u chÝnh viÔn th«ng, th¨m dß dÇu khÝ, c«ng nghiÖp ®iÖn tö , s¶n xuÊt l¾p r¸p «t«, xe m¸y, ho¸ chÊt .... PhÇn lín c«ng nghÖ -kØ thuËt du nhËp vµo n­íc ta thuéc lo¹i trung b×nh cña thÕ giíi nh­ng vÈn tiªn tiÕn h¬n nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn cã. Ngoµi ra, chóng ta cßn tiÕp thu häc hái ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm quant lÝ tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi nªn ®· gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng, ®a d¹ng ho¸ mÈu m¶ s¶n phÈm do ViÖt Nam s¶n xuÊt ra. Ba lµ, h¹ot ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra mét khèi l­îng hµng ho¸ vµ s¶n phÈm lín cho xu©ts khÈu tõ ®ã gãp phÇn t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu cho n­íc ta. BiÓu 4: Doanh thu vµ xuÊt khÈu cña khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi (1988 - 1996). §¬n vÞ tÝnh:tr.USD. N¨m 1988 - 1991 1992 1993 1994 1995 1996 Tæng sè Doanh thu 192 230 358 850 1277 1500 4407 XuÊt khÈu 52 112 115 350 400 780 1809 Nguån: Vµi nÐt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam_PTS.Ph¹m ThÞ Thi_t¹p chÝ ch©u Mü ngµy nay sè 2/1997.trang 25. TÝnh chung tõ n¨m 1988 - 1996 tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ1809 tr.USD b»ng 41% tæng doanh thu cña khu vùc nµy vµ trong c¸c n¨m tØ lÖ nµy kh«ng ngõng t¨ng lªn. Cïng víi ®Þnh h­íng xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­¬c ngoµi ®· h­íng vµo c¸c ngµnh thay thÕ nhËp khÈu nh­: xi m¨ng, thÐp x©y dùng ... Bèn lµ, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra mét kho¶n thu cho ng©n s¸ch th«ng qau tØ lÖ phÝ vµ thuÕ, møc ®é t¨ng lªn qua c¸c n¨m. BiÓu 5: Nép ng©n s¸ch cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (1993 - 1996). §¬n vÞ tÝnh :tr.USD N¨m 1993 1994 1995 1996 Tæng sè Nép thuÕ 120 128 195 300 743 H¬n n÷a, nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn gãp phÇn quan träng t¹o nªn tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao cña Viªt Nam trong thêi gian dµi, chuyÓn dÞch c¬ c©u kinh tÕ cña ViÖt Nam theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa. N¨m lµ, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn gãp phÇn h×nh thµnh c¸c khu vùc c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, vïng kinh tÕ träng ®iÓm,ngµnh c«ng gnhiÖp mñi nhän cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. TÝnh ®Õn cuèi th¸ng 7/1998, ViÖt Nam ®· cã 54 khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt trong ®ã cã 48 khu ®i vµo ho¹t ®énh tr¶i dµi tõ B¾c vµo Nam. S¸u lµ, vÒ mÆt x· héi, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra nhiÒu chæ lµm gãp phÇn gi¶i quyÕt khã kh¨n vÒ viÖc lµm trong nÒn kinh tÕ n­íc ta, tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ cho n­íc ta do chñ tr­¬ng thay thÕ hµng nhËp khÈu, n©ng cao møc sèng cña ng­êi lao ®éng nãi chung, ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng n¬i doanh nghiÖp ho¹t ®éng nãi riªng. ®Õn hÕt th¸ng 3/200, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o viÖc lµm trùc tiÕp cho 299720 lao ®éng vµ hµng chôc v¹n lao ®éng gi¸n tiÕp. NhiÒu c¸n bé, kØ s­ cña chóng ta khi vµo lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp nµy ®· cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy n¨ng lùc cña m×nh v­¬n lªn ®¶m nhËn nh÷ng c«ng viÖc quan träng, cã uy tÝn víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi, t¨ng thªm lßng tin cña hä vµo n­íc ta. Cuèi cïng, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn ®­a nh÷ng tiÒm n¨ng vÒ ®Êt ®ai, rõng, biÓn cña n­íc ta trë thµnh hiÖn thùc th«ng qua c¸c dù ¸n th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ, dù ¸n s¶n xuÊt linh kiÖn ®iÖn tö, dÖt may .... ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng qu¸t, trong h¬n m­êi n¨m qua, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã nhiÒu ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ giai ®o¹n hiÖn nay khi n­íc ta tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 3. Nh÷ng tån t¹i cña ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. Bªn c¹nh nh÷ng vai trß to lín trªn, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ kh«ng nhá. 3.1 ChÝnh x¸ch ph¸p luËt ch­a hoµn thiÖn NnhiÒu ®èi t¸c n­íc ngoµi ®· lîi dông quan hÖ hîp t¸c ®Çu t­ hay sù s¬ hë trong chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña ViÖt Nam ®Ó bu«n lËu vµ ttrèn thuÕ, g©y thiÖt h¹i kh«ng nhá cho n­íc ta. §iÓn h×nh nh­ vô bu«n lËu 1,2 tr gãi "caraven"cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm höu h¹n hµng h¶i Lizera n¨m1993 hoÆc vô nhµ m¸y thuèc l¸ Lotabavµ nhµ m¸y thuèc l¸ kh¸nh hoµ hîp t¸c s¶n xuÊt Malbro gi¶ ®Ó xuÊt khÈu sang Hµ Lan n¨m 1995. 3.2 Nguån thu hót vèn hÑp Nguån thu hót vèn chñ yÕu cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ tõ c¸c n­íc trong khu vùc. ®©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lÝ gi¶i cho sù gi¶m sót cña ho¹t ®éng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y. BiÓu 7: §èi t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi_m­êi n­íc ®Çu t­ lín nhÊt vµo viÖt Nam. §¬n vÞ tÝnh: tr.USD. Tªn n­íc Sè dù ¸n Vèn ®¨ng kÝ Singapore 180 5516 §µi loan 298 4127 Hµn quèc 191 3149 NhËt b¶n 202 3098 Anh 67 2705 Hång cång 175 2382 Malaysia 62 1337 Ph¸p 85 1150 Th¸i lan 75 1043 Mü 58 982 Nguån: §«i ®iÒu suy nghÜ vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam_ PTS. §oµn ThÞ Hång V©n_ t¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ sè 7/1998. 3.3 C¬ cÊu ®Çu t­ ch­a hîp lÝ. XÐt vÒ mÆt ®Þa lÝ, qua thùc tÕ m­êi n¨m cho thÊy vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam chñ yÕu tËp trung ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh­: Hµ Néi, H¶i Phßng, §µ NÆng, thµnh phè Hå ChÝ Minh ... trong ®ã chñ yÕu lµ Hµ Néi vµ thnµh phè Hå ChÝ Minh. N¨m 1997, sè vèn vµo hai ®Þa ph­¬ng nµy chiÕm 43,28% tæng sè vèn ®¨ng kÝ cña c¶ n­íc. BiÎu 6: c¸c dù ¸n cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ n¨m 1997 (ph©n theo ®Þa ph­¬ng) §¬n vÞ tÝnh:tr.USD. §Þa ph­¬ng Sè dù ¸n Tæng vèn ®¨ng kÝ Thµnh phè Hå ChÝ Minh 120 1383,2 §ång Nai 90 1018,4 Hµ Néi 80 951 Bµ R×a - Vòng Tµu 13 495 H¶i Phßng 30 367 C¸c tØnh kh¸c 146 13334 Nguån: Sè liÖu tæng hîp vÒ FDI n¨m 1997_T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o sè 2/1998. XÐt vÒ mÆt c¬ cÊu, phÇn lín vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. BiÓu 7: c¬ cÊu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tõ 1998 -1999 (ph©n theo ngµnh kinh tÕ) §¬n vÞ tÝnh: %. Ngµnh 1988 - 1990 1991 - 1995 1996 - 1999 C«ng nghiÖp vµ x©y dùng 41,47 52,74 49,66 N«ng_l©m_ng­ nghiÖp 21,64 4,13 2,14 DÞch vô 36,89 43,13 48,2 Nguån: vô kinh gÕ tæng hîp - Bé ngo¹i dao. 3.4. VÒ h×nh thøc ®Çu t­. Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­ícngoµi chñ yÕu tËp trung vµo c¸c h×nh thøc: doanh nghiÖp liªn doanh (65%), doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi (18%), hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (7%). VÒ lo¹i h×nh BOT, n­íc ta míi chØ cã mét vµi dù ¸n. §a sè c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Òu tËp trung trong c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt v× n¬i ®©y ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së h¹ tÇng, tr¸nh ®­îc nhiÒu thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ, phøc t¹p. HiÖn nay, ®ang cã xu h­íng chuyÓn tõ lo¹i h×nh doanh nghiÖp liªn doanh sang doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. Gi¶i thÝch cho hiÖn t­îng trªn, chóng ta thÊy næi lªn mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu sau: - Sau mét thêi gian ho¹t ®éng, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· quen víi c¸ch lµm viÖc, quen víi thñ tôc hµnh chÝnh còng nh­ thÞ tr­êng vµ tËp qu¸n sèng cña d©n c­ b¶n ®Þa. - C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi muèn ®­îc ®éc lËp tù chñ tù m×nh qu¶n lÝ doanh nghiÖp. Bªn ViÖt Nam thiÕu vèn, yÕu vÒ tr×nh ®é qu¶n lÝ vµ ®«i khi cßn tá ra kh«ng hîp t¸c víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. 3.5. VÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ. NhiÒu c«ng nghÖ l¹c hËu, thiÕu ®ång bé, cñ kÜ, s¶n xuÊt tõ nh÷ng n¨m 1950 vÈn trë thµnh vèn gãp cña bªn n­íc ngoµi vµ cßn ®­îc ®Þnh gi¸ cao tõ 15% - 20% so víi gi¸ thÞ tr­êng vµ chuyÓn giao vµo n­íc ta. §iÒu ®ã ®· g©y cho n­íc thiÖt hÞa kho¶ng 50 tr.USD. ngoµi thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt cã thÓ tÝnh to¸n ®­îc, viÖc chuyÓn giao ®ã ®anh cã nguy c¬ biÕn n­íc thµnh "b·i r¸c c«ng nghÖ", g©y « nhiÓm m«i tr­êng, ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ cña ng­êi lao ®éng vµ d©n c­, gia t¨ng h¬n nguy c¬ l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ cña n­íc ta. 3.6. HiÖu qu¶ ®Çu t­ ch­a cao vµ kh«ng ®ång ®Òu. Mét sè dù ¸n mÆc dï ®· ®i vµo ho¹t ®éng ®­îc 3 ®Õn 4 n¨m nh­ng vÈn bÞ thua lç. Nguyªn nh©n cã nhiÒu song chñ yÕu lµ chi phÝ vËt chÊt vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ qu¶ng c¸o vµ tiÕp thÞ qu¸ lín .... Tuy nhiªn, còng kh«ng lo¹i trõ tr­êng hîp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cè ý t¹o ra t×nh tr¹ng kinh doanh thua lç ®Ó trèn thuÕ th«ng qua hiÖn t­îng chuyÓn gi¸ 3.7 Nh÷ng tån t¹i kh¸c §Çu t­ n­íc ngoµi ®· vµ ®ang t¹o ra sù c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c doanh nghiÖp néi ®Þa vÒ lao ®éng, kØ thuËt, thÞ tr­êng. Bªn c¹nh c¸c t¸c ®éng tÝch cùc nh­: khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp néi ®Þa ®æi míi c«ng nghÖ nh»m t¨ng n¨ng suÊt, h¹ gÝa thµnh s¶n phÈm, t¨ng søc c¹nh tranh, n©ng c¸o tÝnh n¨ng ®éng, linh ho¹t trong viÖc n¨m b¾t nhu cÇu thÞ tr­êng ... th× sù c¹nh tranh ®ã còng lµm xuÊt hiÖn nhiÒu yÕu tè tiªu cùc ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng cña doanh nghiÖp trong n­íc, râ nhÊt lµ s¶n xuÊt bia, bét goÆt, dÖt, da, l¾p r¸p ®iÖn tö ... (vÝ dô: c«ng ngiÖp ®iÖn tö liªn doanh t¨ng 35% th× khu vùc trong n­íc gi¶m ®i 5%). Môc ®Ých cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m thu ®­îc lîi nhuËn cao do ®ã hä lu«n t×m c¸ch khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña n­íc ta lµ gi¸ thuª lao ®éng rÎ. ë mét sè xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c nhµ ®Çu t­ ®· t×m c¸ch t¨ng c­êng ®é lao ®éng, c¾t xÐn tiÒn c«ng, ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm,thËm chÝ xóc ph¹m nh©n phÈm cña ng­êi lao ®éng, ph¶n øng tiªu cùc víi c¸n bé c«ng ®oµn ... nªn ®· dÈn ®Õn nhiÒu tranh chÊp vÒ lao ®éng x¶y ra trong xÝ nghiÖp ®ã. Trong thêi gian tíi, ®Ó ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam cã hiÖu qu¶ h¬n th× chóng ta cÇn cã biÖn ph¸p kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn. §©y lµ c¸ch ®Ó t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ lµnh m¹nh nh»m thu hót ngµy cµng nhiÒu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc trong thêi gian tíi. 4. TriÓn väng cña ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i viÖt Nam. Trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2000 vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo, §¶ng vµ ChÝnh phñ ®­a ra chØ tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong nh÷ng n¨m tíi cña ViÖt Nam lµ 9% - 10%/n¨m vµ phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 ®­a møc GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi t¨ng lªn 8 - 10 lÇn so víi hiÖn nay, t­¬ng ®­¬ng 2000 - 3000 USD/ng­êi_n¨m. §Ó thùc hiÖn môc tiªu ®ã, yªu cÇu vÒ vèn lµ mét trong nh÷ng th¸ch thøc lín nhÊt vµ khã gi¶i quyÕt nhÊt ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay. Theo tinh to¸n, trong giai ®o¹ng 2001 - 2010 chóng ta cÇn 250 - 300 tû USD. So víi n¨ng lùc tiÕt kiÖm néi ®Þa hiÖn t¹i cña ViÖt Nam th× con sè nµy rÊt lín. MÆt kh¸c, nguån vèn ODA kh«ng t¨ng thªm thËm chÝ cßn gi¶m. v× vËy, chóng ta cÇn ph¶i tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. H¬n n÷a, hiÖn nay xu h­íng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang tõng b­íc chuyÓn biÕn vÒ khu vùc ch©u ¸. N­íc ta l¹i n»m ë vÞ trÝ thuËn lîi cña ch©u ¸, lµ ®Çu mèi cña c¸c tuyÕn giao th«ng. M«i tr­êng ®Çu t­ cña n­íc ta ®ang dÇn c¶i thiÖn nh»m n©ng cao tinh hÊp dÈn, mµ tr­íc m¾t lµ viÖc söa ®æi luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Chóng ta ®· gia nhËp nhiÒu tæ chøc trªn thÕ giíi nh­ APEC, ASEAN vµ tiÕn tíi lµ WTO .... TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn ®©y cho thÊy triÓn väng ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam sÎ gia t¨ng nhanh trong thêi gian tíi. PhÇn III Gi¶i ph¸p nh»m thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã hiÖu qu¶ 1. Kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi trong viÖc thu hót, qu¶n lý vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nh×n vµo lÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ta thÊy hÇu nh­ c¸c n­íc khi b­íc vµo c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hoa ®Êt n­íc ®Òu ph¶i tr¶i qua mét giai ®o¹n chuÈn bÞ nh»m t¹o tiÒn ®Ò vµ c¬ së cho c¸c b­íc tiÕp theo. Trong giai ®o¹n nµy ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ vèn cho qu¸ tr×nh ®ã. Tuy nhiªn, tuú vµo ®iÒu kiÖn vµ lîi thÕ cña m×nh mµ mæi n­íc cã nh÷ng c¸ch thøc t¹o vèn kh¸c nhau, nh­ng nh×n chung cã thÓ ph©n thµnh hai c¸ch thøc t¹o dùng vèn c¬ b¶n sau. Thø nhÊt, c¸c n­íc t×m c¸ch t¹o dùng vèn theo con ®­êng h­íng néi tøc nguån vèn ®­îc t¹o dùng dùa vµo tÝch luü néi bé, ®Ò ra c¸c c¸ch thøc c¸c biÖn ph¸p nh»m thu hót vµ huy ®éng nguån vèn tõ d©n chóng. Thø h¹i, c¸c n­íc t×m c¸ch t¹o dùng vèn theo con ®­êng h­íng ngo¹i. B»ng c¸ch ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m thu hót vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi. ë phÇn nµy em xin tr×nh bµy kinh nghiÖm cña mét sè n­íc chÊu ¸ trong viÖc thu hót vµ sö dông nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. C¸c n­íc ASEAN. §Ó thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, sö dông FDI cña c¸c n­íc ASEAN kh«ng chØ nh»m gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n vÒ nguån vèn, kØ thuËt mµ cßn nh»m vµo môc tiªu n©ng dÇn vai trß qu¶n lÝ vµ c¶i thiÖn vÞ trÝ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc, ®Æc biÖt giai cÊp t­ b¶n t­ nh©n néi ®Þa. TÝnh chÊt nµy ®­îc thÓ hiÖn râ rµng trong c¸c ®¹o luËt thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c chÝnh s¸h ph©n bè vµ sö dông c¸c luång FDI cña c¸c n­íc ASEAN. Tû lÖ liªn doanh ë c¸c n­íc ASEAN chiÕm kho¶ng 80%tæng sè vèn FDI. Khi c¸c n­íc ASEAN b­íc vµo thËp kû 90, do nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt cÇu thÞ tr­êng quèc tÕ ®ßi hái c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao vµ hµml­îng kû thuËt cao ®· dÈn ®Õn nh÷ng thay ®æi vÒ tû lÖph©n bè FDI trong c¸c ngµnh kinh tÕ ë c¸c n­íc nµy MÆc dï tû lÖ FDI trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vÈn lín h¬n c«ng nghiÖp chÕ t¹o. Nh­ng bªn c¹nh c¸c ngµnh ®ã ®· xuÊt hiÖn nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm trung gian. MÆt kh¸c cïng víi nh÷g thay ®æi vÒ kÕt cÊu ®Çu t­, c¸c h×nh thøc ®µu t­ cña c¸c n­íc ASEAN còng cã nh÷ng biÕn ®æi. HiÖn nay, bªn c¹nh c¸c h×nh thøc liªn doanh cßn xuÊt hiÖn c¸c h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, c¸c xÝ nghiÖp 100% vèn cña t­ b¶n néi ®Þa, thËm chÝ c¸c h×nh thøc liªn doanh gi÷a c¸c n­íc ASEAN víi c¸c ®èi t¸c kh¸c ngoµi ASEAN hoÆc lµ c¸c h×nh thøc tiÕp nhËn FDI vµ t¸i ®Çu t­ tõ ASEAN sang c¸c nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn h¬n. b. Trung Quèc. Trung Quèc ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng n­íc cã tèc ®é ph¸t triÓn m¹nh nhÊt khu vùc ch©u ¸ còng nh­ toµn thÕ giíi. Tõ n¨m 1979 ®Õn hÕt n¨m 1996, Trung Quèc ®· phª chuÈn 283793 dù ¸n dïng vèn n­íc ngoµi víi tæng sè vèn kÝ kÕt ®¹t 469,33 tû USD. Trong ®ã cã 177,22tû USD ®· ®­îc ®­a vµo sö dông. Tû lÖ vèn ®· ®­îc ®­a vµo sö dông lµ 37,76%. Vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m 1996, ë Trung Quèc ®· cã kho¶ng 140000 xÝ nghiÖp dïng vèn n­êc ngoµi ®ang ho¹t ®éng. Kho¶ng 200 trong sè 500 tËp ®oµn kinh doanh lín nhÊt thÕ giíi ®· ®Çu t­ vµo Trung Quèc. Tõ n¨m 1993 ®Õn nay, Trung Quèc chØ ®øng thø hai sau Hoa Kú xÐt vÒ khèi l­îng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã lµ nhê vµo c¸c chÝnh s¸ch, c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý cña nhµ n­íc, cô thÓ lµ: b.1. C¸c chÝnh s¸ch biÖn ph¸p hñ yÕu. Mét lµ. Më réng ®Þa bµn thu hót vèn vµ t¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi. §èi víi c¸c khu vùc ven biÓn cã nhiÒu thuËn lîi h¬n vÒ giao th«ng, c¬ së h¹ tÇng ... ®­îc chän më c÷a tr­íc. ë c¸c n¬i nh­ tØnh Quang §«ng, Phóc KiÕn gÇn víi Hång C«ng, §¹i Loan lµ quª h­¬ng cña nh÷ng hoa kiÒu giµu cã ®­îc chän lµ n¬i ®Ó thµnh lËp c¸c ®Æc khu kinh tÕ. §ång thêi víi qu¸ tr×nh më réng ®Þa bµn thu hót vèn, trung Quèc thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch t¹o dùng m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi. §ã lµ dïng vãn vay kÕt hîp víi huy ®éng c¸c nguån lùc trong n­íc ®Ó x©y dùng vµ c¶i t¹o c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn c¸c tuyÕn ®­êng bé, ®­êng s¾t, s©n bay .... §ªn nay Trung Quèc ®· ban hµnh h¬n 500 v¨n b¶n ph¸p lý, tõ c¸c bé luËt ®Õn nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i cña FDI. Hai lµ. C¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i. Trung Quèc ®· thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Æc biÖt lµ vÒ thuÕ. Bªn c¹nh ­u ®·i vÒ thuÕ, Trung Quèc cßn ­u nhiÒu ®·i kh¸c ¸p dông cho c¸c donah nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng: t¸i ®µu t­, kÐo dµi kú h¹n kinh doanh hay nh÷ng ­u ®·i vÒ khu vùc ®Çu t­. Ba lµ. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ vµ chñ ®Çu t­. - VÒ h×nh thøc ®Çu t­: Cho ®Õn nay, ë Trung Quèc vÈn chØ cã ba h×nh thøc chÝnh ®ã lµ xÝ nghiÖp chung vèn kinh doanh, xÝ nghiÖp hîp t¸c kinh doanh, vµ xÝ nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. -VÒ chñ ®Çu t­: Trung Quèc quan t©m khuyÕn khÝch ®Çu t­ ®èi víi c¸c hoa kiÒu ë Hång C«ng, §¹i Loan, Ma Cao mÆt kh¸c, c¸c chñ ®Çu t­ cßn lµ c¸c c«ng ty Mü, §øc, NhËt b¶n, Anh, Ph¸p ... ®­îc khuyÕn khÝch vµo Trung Quèc. Trong nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû nµy, Trung Quèc liªn tôc ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p quan träng ®Ó c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ cho phï hîp víi nh÷ng ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ. + Träng t©m cña c¸c yªu cÇu vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc chuyÓn tõ sè l­îng sang chÊt l­îng. + Tõng b­íc xo¸ bá c¸c chÝnh s¸ch ­u tiªn ®èi víi FDI th«ng qua t¸i ®iÒu chØnh biÓu thuÕ quan cho phï hîp víi c¸c xu h­íng míi cña quèc tÕ. + Thóc ®Èy c¶i c¸ch tµi chÝnh vµ c¶i c¸ch hÖ thèng ngo¹i th­¬ng gi¶m tèi thiÓu viÖc h¹n chÕ nh÷ng ho¹t ®éng cña c¸c xÝ ngiÖp dïng vèn n­íc ngoµi. + KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c khu vùc miÒn trung vµ miÒn t©y. + TiÕp tôc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, t¨ng c­êng b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c nhµ kinh doanh n­íc ngoµi qua t¨ng c­êng c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt. b.2. VÒ c¬ cÊu ®Çu t­. TÝnh ®Õn n¨m 1995, 57,1% tæng sè vèn FDI vµo Trung Quèc ®­îc ®­a vµo c¸c ngµnh CN: 36,2% vµo c¸c ngµnh dÞch vô; 5%vµo c¸c ngµnh n«ng nghiÖp, nghÒ rõng, ch¨n nu«i, gia sóc, nghÒ c¸, b¶o vÖ nguån n­íc. Trong hai n¨m 1996 - 1997, vèn FDI vµo c¸c ngµnh dÞch vô bao gåm bÊt ®éng s¶n, tµi chÝnh, b¶o hiÓm, t­ vÊn ... ®Òu gia t¨ng. HiÖn nay,123 ng©n hµng vµ c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi ®ang ho¹t ®éng kinh doanh t¹i Trung Quèc ®· thu hót ®­îc tæng sè 2,94 tû USD tiÒn göi. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 1994, tæng sè vèn mµ c¸c ng©n hµng nµy cho vay ®· lªn tíi 26,1tû USD, trong ®ã 94% lµ cho vay trong n­íc. b.3. T×nh h×nh s÷ dông vèn FDI trong mét sè ngµnh c«ng nghiÖp. Trong nh÷ng lÜnh vùc, s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp dïng vèn FDI chiÕm mét tû phÇn ¸p ®¶o. Ch¼ng h¹n c¸c s¶n phÈm cña Motorola, chiÕm 70% trong thÞ tr­êng c¸c thiÕt bÞ th«ng tin - truyÒn tin ë Trung Quèc. Trong ngµnh s¶n xuÊt xe ®¹p cã tíi 25% sè xe ®¹p TQ do c¸c liªn doanh chÕ t¹o. Trong ngµnh s¶n xuÊt «t« - xe m¸y, tÝnh ®Õn 1995 TQ ®· thµnh lËp ®­îc 350 c¬ së liªn doanh, thu hót tæng sè 1,5 tû.USD FDI. Trong ngµnh c«ng nghiÖp ho¸ häc, FDI tËp trung vµo hai lÜnh vùc thu lîi caolµ: s¶n xuÊt c¸c lo¹i lèp xe vµ cacbonatnatri. Tèc ®é thu hót FDI trong ngµnh d­îc phÈm d­êng nh­ cao h¬n. Trong thêi gian 1994, ë TQ cã 1313 liªn doanh. N¨m1995, con sè lªn toÝ 1500.Trong ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö vµo cuãi n¨m 1992, TQ ®· thµnh lËp ®­îc 4820 c¬ së liªn doanh víi n­íc ngoµi. Trong n¨m 1993, c¸c xÝ nghiÖp dïng vèn n­íc ngoµi ®· t¹o ra 1/3 gi¸ trÞ s¶n l­îng cña ngµnh. Trong 15 n¨m qua, ngµnh ®· sö dông 2tû.USD FDI, t­¬ng ®­¬ng 1/3 gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ®Çu t­ vµo toµn ngµnh. Thùc tÕ cho thÊy, FDI kh«ng chØ gióp TQ cã thªm nguån vèn, kû thuËt tiªn tiÕn cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp ho¸ mµ cßn ®em ®Õn cho TQ c¸c kinh nghiÖm qu¶n lý cã hiÖu qu¶, ®ång thêi t¨ng søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm TQ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tãm l¹i, kinh nghiÖm thu hót vµ sö dông vèn n­íc ngoµi cña mét sè n­íc khu vùc ch©u ¸ xuÊt ph¸t tõ ®Æc thï cña tõng n­íc, nhãm n­íc. Mæi mét h×nh thøc s÷ dông vèn bªn ngoµi cã t¸c dông hiÖu qu¶ ®Õn môc tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ phï hîp víi c¸ch lùa chän cña mæi n­íc. Kh«ng thÓ cã sù sao chÐp vµ ¸p dông m¸y mãc ph­¬ng ph¸p cña mét n­íc nµy cho n­íc kh¸c 2. C¸c gi¶i ph¸p thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trªn c¬ së thùc tr¹ng vÒ triÓn väng cña vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam, ®Ó thu hót vµ sö dông ngµy cµng cã hiÖu qu¶ ngu«n vèn nµy, em xin kiÕn nghÞ hai nhãm gi¶i ph¸p sau. 2.1 C¸c gi¶i ph¸p tr­íc mÆt Trong bèi c¶nh cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc võa ®i qua, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sau nh÷ng khã kh¨n to lín th× b©y giê ®ang dÇn kh«i phôc. N­íc ta chÞu ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng Ýt h¬n c¸c n­íc trong khu vùc nªn trong thêi gian tíi, ®Ó thu hót vµ sö dông cã hiªu qu¶ nguån vèn ®µu t­ n­íc ngoµi, chóng ta cÇn tiÕn hanh theo c¸c h­íng sau: tr­íc hÕt, cÇn tiÕp thu cao ®é c«ng t¸c qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh th¸o gë khã kh¨n, hç trî c¸c dù ¸n ®ang ho¹t ®éng. Cach lµm nµy cã tÝnh thuyÕt phôc cao võa khuyÕn khÝch c¸c dù ¸n ®ang ho¹t ®éng võa c¸ t¸c dông thu hót, lèi cuèn c¸c nhµ ®Çu t­ míi c¸c dù ¸n míi. §èi víi víi c¸c dù ¸n ®ang trong qu¸ tr×nh lµm thñ tôc hanh chÝnh hoÆc x©y dùng c¬ b¶n cÇn b¶i bá c¸c thñ tôc giÊu tê kh«ng cÇn thiÕt, c«ng bè râ quy tr×nh, tr¸ch nhiÖm vµ thêi gian xö lÝ c¸c thñ tôc quy ®Þnh. Cè g¾ng tËp trung ®Çu mèi tr¸nh ph©n quyÒn cho qu¸ nhiÒu c¬ quan lµm phøc t¹p qu¸ tr×nh xö lÝ vµ g©y khã kh¨n phiÒn hµ. chØ ®¹o thùc hiÖn nhanh chãng viÖc ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp, nghiªn cøu kh¶ n¨ng ®Òn bï vµo gi¸ tiÒn thuª ®Êt ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh so víi c¸c n­íc trong khu vùc vÒ gi¸ cho thuª ®Êt. Ho·n hoÆc miÓn tiÒn thuª ®Êt ®èi víi nh÷ng dù ¸n xin dõng, ho·n tiÕn ®é triÓn khaihoÆc nh÷ng dù ¸n khã kh¨n vÒ tµi chÝnh do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc, tiÕp tôc thùc hiÖn viÖc gi¶m chi phÝ ®Çu t­, bæ sung c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i thiÕt thùc, khuyÕn khÝch ®Çu t­ c¸c d­ ¸n s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n. Nhµ n­íc cÇn xem xÐt vµ ®­a ra mét sè ­u ®·i cho c¸c dù ¸n nh­: thêi gian, møc gi¶m thuÕ lîi tøc, gi¸ thuª ®Êt míi, thuÕ ®Çu t­ ... ®èi víi nh÷ng dù ¸n thùc sù ®ang kinh doanh thua lç. Hç trî b¸n ngo¹i tÖ cho c¸c doanh nghiÖp ®ang thùc sù khã kh¨n. cho phÐp t¨ng tØ lÖ néi tiªu ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Ó xuÊt khÈu. Gi¶m thuÕ thu nhËp c¸c nh©n ®èi víi c¸c dù ¸n qóa khã kh¨n vÒ tµi chÝnh trong mét vµi n¨m. ¸p dông nguyªn t¾c kh«ng hèi tè ®èi víi c¸c dù ¸n ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ mµ luËt míi cña ta cã nh÷ng quy ®Þnh g©y khã kh¨n vµ lµm ®¶o lén lín trong ph­¬ng ¸n kinh doanh cña c¸c dù ¸n nµy. Nghiªn cøu vµ xem xÐt kÜ, lùa chän vµ chuyÓn mét sè doanh nghiÖp liªn doanh ®ang thua lç mµ phÝa ViÖt Nam kh«ng cã kh¶ n¨ng g¸nh chÞu thµnh doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. H¹n chÕ viÖc cÊp giÊy phÐp x©y dùng míi vµ d·n tiÕn ®é x©y dùng khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt ®Ó tËp trung n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ vËn ®éng ®µu t­ lÊp ®Çy c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt hiÖn cã. T¸ch gi¸ thuª ®Êt víi gÝa thuª c¬ së h¹ tÇng, öu ®·i cao nhÊt ®èi víi c¸c dù ¸n ph¸t triÓn h¹ tÇng x· héi ®ång bé víi khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, ®¶m b¶o h¹ tÇng ngoµi khu vùc ®ã. Rµ so¸t l¹i c¸c chÝnh s¸ch hiÖn cã, lo¹i bá c¸c v¨n b¶n ph¸p lÝ chång chÐo hoÆc lo¹i trõ lÈn nhau. Thùc hiÖn viÖc gi¶m gi¸ ®iÖn, c­íc phÝ ®iÖn tho¹i, c¸c lo¹i phÝ kh¸c cã thÓ cã víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Theo ®¸nh gÝa hiÖn nay th× c¸c chi phÝ ®Çu vµo nµy ë ViÖt Nam rÊt cao nh­ gÝa ®iÖn tho¹i gÊp 2 - 3 lÇn c¸c n­íc trong khu vùc. §èi víi c¸c dù ¸n trong mét sè lÜnh vùc cô thÓ nh­: b­u ®iÖn, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng th× cã thÓ xem xÐt vµ xö lÝ linh ho¹t vÒ h×nh thøc ®Çu t­, tû lÖ vèn gãp vµ c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cho mét sè dù ¸n cã tÝnh kh¶ thi, lµnh m¹nh mµ kh«ng ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn lîi Ých cña n­íc ta. Cuèi cïng, chóng ta cÇn c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh phiÒn hµ, phøc t¹p hiÖn nay theo h­íng ®¬n gi¶n gän nhÑ. GÊp rót n©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh cña c¸c c¬ quan qu¶n lÝ Nhµ n­íc. TÊt c¶ c¸c giai ph¸p trªn ®©y, trong t­¬ng lai gÇn sÎ t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn võa qua khái cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ. 2.2 C¸c gi¶ ph¸p l©u dµi. Trªn ®©y lµ c¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ cã t¸c dông trong ng¾n h¹n. tuy nhiªn trong t­¬ng lai th× chóng ta cÇn cã mét hÖ thèng gi¶i ph¸p ®ång bé cã t¸c dông l©u dµi trong qu¸ tr×nh thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. XÐt mét c¸ch chi tiÕt th× c¸c gi¶i ph¸p ®­a ra lµ nh»m cµi thiÖn tÝnh hÊp dÈn cña m«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ta nh»m t¹o ra nh÷ng c¬ héi ®Çu t­ thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­. m«i tr­ên ®Çu t­ th× chiu sù t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu c¸c nh©n tè, do vËy ®Ó c¶i thiÖn ®é hÊp dÈn cña m«i tr­êng ®Çu t­ chóng ta cÇn gi¶i quyÕt tèt sù ¶nh h­ëg cña c¸c nh©n tè ®Õn m«i tr­êng ®Çu t­ theo h­íng cã lîi. Trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy, em xin kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p l©u dµi ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi sau. 2.2.1 Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Nguån nh©n lùc lµ mét yÕu tè quan träng trong sù ph¸t triÓn cña mæi quèc gia nãi chung còng nh­ sù ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n nãi riªng. NÕu chØ cã vèn mµ kh«ng cã con ng­êi th× nguån vèn ®ã còng trë nªn v« Ých. ë ViÖt Nam hiÖn nay, nguån nh©n lùc cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp: Tr×nh ®é kØ thuËt lao ®éng thÊp, tr×nh ®é c¸n bé khoa häc, qu¶n lÝ yÕu, c¬ cÊu ®µo t¹o bÊt hîp lÝ, ph©n bæ kh«ng ®ång ®Òu tËp trung ë vïng ®ång b»ng vµ th­a thít ë vïng miÒn nói vµ trung du. ChÝnh v× vËy, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi, theo em, chóng ta cÇn gi¶i quyÕt c¸c tån t¹i theo h­íng sau. Tr­íc hÕt, c«ng t¸c gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, Nhµ n­íc cÇn ®Ò ra kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch gi¸o côc vµ ®µo t¹o ®Ó t¹o ra sù hîp lÝ trong c¬ cÊu s¶n phÈm ®µo t¹o, chó träng vµo viÖc ®µo t¹o ®éi ngò c«ng nh©n kØ thuËt, nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia s¶n xuÊt, nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng "thõa thÇy thiÕu thî" hiÖn nay. Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy, ®Ó tuyÓn dông mét c«ng nh©n kØ thuËt d­íi 30 tuæi tay nghÒ bËc n¨m cßn khã h¬n lµ tuyÓn dông mét sinh viªn tèt nghiÖp ®¹i häc. TiÕn hµnh ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé qu¶n lÝ, c«ng nh©n kØ thuËt b»ng c¸c kho¸ huÊn luyÖn ng¾n hoÆc dµi ngµy t¹i c¸c tr­êng, trung t©m ®µo t¹o hay t¹i chÝnh c¸c doanh nghiÖp. Nhµ n­íc còng cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o ë c¸c ®Þa ph­¬ng nh»m gi¶m bít g¸nh nÆng cho c¸c tr­êng ë trung ­¬ng còng nh­ tho¶ m¶n nhu cÇu häc tËp cña nh÷ng ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng ®ã. Muèn vËy, Nhµ n­íc cÇn cã biÖn ph¸p hæ trî vÒ vèn, c¸n bé gi¶ng d¹y cho nh÷ng ®Þa ph­¬ng nµy. G¾n c«ng t¸c ®µo t¹o víi nhu cÇu thÞ tr­êng, kÕt hîp gi¸o dôc phæ th«ng víi gi¸o dôc d¹y nghÒ, kÕt hîp lÝ thuyÕt víi thùc hµnh, trang bÞ c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc cÇn thiÕt, x©y dùng cÊc trung t©m thÝ nghiÖm cã ®ñ n¨ng lùc. TiÕn hµnh x· héi ho¸ gi¸o dôc nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiÕp thu khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tr×nh ®é qu¶n lÝ tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi còng nh­ t¹o t¸c phong c«ng nghiÖp trong lao ®éng s¶n xuÊt. S¶n phÈm cña hÖ thèng gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ mét ®éi ngñ trÝ thøc, lao ®éng kØ thuËt nªn ph¶i ®Æt vÊn ®Ò chÊt l­îng lªn hµng ®Çu. HiÖu qu¶ cña c«ng t¸c gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i ®­îc ®o b»ng n¨ng lùc trÝ tuÖ, b»ng tr×nh ®é chuyªn mén v÷ng vµng, kh¶ n¨ng t­ duy s¸ng t¹o, chø kh«ng ph¶i b»ng sè l­îng ®­îc ®µo t¹o. chóng ta cÇn qu¸n trriÖt quan ®iÓm "cÇn chÊt l­îng h¬n sè l­îng". §Ó cã ®­îc ®iÒu ®ã Nhµ n­íc cÇn thèng nhÊt quan lÝ c«ng t¸c gi¸o dôc - ®µo t¹o, ban hµnh mét hÖ thèng thèng nhÊt c¸c v¨n b¶n chøng chØ, quy chÕ thi cö, tiªu chuÈn cÊp b»ng, hÖ thèng häc hµm häc vÞ, néi dung ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y, hoµn thiÖn luËt gi¸o dôc. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã nh»m t¹o uy tÝn cho hÖ thèng gi¸o dôc cña ViÖt Nam trªn thÕ giíi. Nhµ n­íc cÇn dµnh mét kho¶n ®Çu t­ thÝch ®¸ng tõ ng©n s¸ch cho c«ng t¸c gi¸o dôc - ®µo t¹o, cã c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc gãp quü ®µo t¹o cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m gi¶m bít g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ n­íc còng nh­ n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, hµnh vi øng xö cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong viÖc sö dông lao ®éng ViÖt Nam. TiÕp theo lµ gi¶i ph¸p cã liªn quan ®Õn ph©n bè, tæ chøc, vµ xö lÝ nguån nh©n lùc. Chóng ta cÇn hoµn thiÖn bé luËt lao ®éng vµ c¸c quy ®inh cã liªn quan vÒ tiÒn l­¬ng, chÕ ®é lao ®éng, ®iÒu kiÖn lao ®éng ... cña lao ®éng ViÖt Nam trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých chÝnh ®¸ng cña bé phËn nµy. Chóng ta cÇn thµnh lËp c¸c tæ chøc c«ng ®oµn trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Ó mét mÆt ®¹i diÖn cho c«ng nh©n ViÖt Nam ®µm ph¸n víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña ng­êi lao ®éng ViÖt Nam, mÆt kh¸c tiÕp thu nh÷ng ý kiÕn chÝnh ®¸ng tõ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ph¶n ¸nh tíi c¸c c¬ quan höu tr¸ch. ViÖc lµm nµy sÎ t¹o ra sù tin cËy, hiÓu biÕt, hoµ hîp giöa nh÷ng ng­êi lao ®éng ViÖt Nam víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh cña dù ¸n. Nhµ n­íc cÇn ph©n bè l¹i nguån nh©n lùcgiöa c¸c vïng, c¸c miÒn nh»m gi¶i to¶ bít ¸ch t¾c ®Çu ra cña c«ng t¸c gi¸o dôc - ®µo t¹o, mÆt kh¸c gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ lao ®éng c¸c vïng miÒn nói trung du. Bè trÝ nh÷ng c¸n bé cãa n¨ng lùc vµo lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, gi¸o dôc vµ n©ng cao ý thøc céng ®ång, tinh thÇn d©n téc cña hä ®èi víi lîi Ých cña bªn ViÖt Nam còng nh­ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o tiÒn ®Ò cho mèi quan hÖ hîp t¸c l©u dµi trªn nguyªn t¾c "®«i bªn cïng cã lîi". 2.2.2 C¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lÝ vÒ ®Çu t­. M«i tr­êng ph¸p lÝ vÒ ®Çu t­ mµ cô thÓ lµ luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. §©y lµ c¬ së ph¸p lÝ ®iÒu chØnh trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nªn nã cã thÓ thóc ®Èy hoÆc c¶n trë c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Mét m«i tr­êng ph¸p lÝ th«ng tho¸ng chÆt chÏ cã t¸c dông l«i cuèn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi h¬n lµ mét m«i tr­êng ph¸p lÝ r¾c rèi, chång chÐo nhiÒu bÊt hîp lÝ. Thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét lÜnh vùc rÊt míi mÎ ®èi víi chóng ta. Tõ khi ra ®êi tíi nay luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· liªn tôc söa ®æi bæ sung nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tuy nhiªn theo ®¸nh gÝa th× luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn nay mÆc dï cã th«ng tho¸ng h¬n c¸c n­íc trong khu vùc nh­ng vÈn cßn nhiÒu bÊt cËp. V× vËy, ®Ó t¹o ra mét m«i tr­êng ph¸p lÝ th«ng tho¸ng, hÊp dÈn h¬n th× trong thêi gian tíi ta cÇn tiÕn hµnh theo c¸c h­íng sau. Trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o cÇn quy ®Þnh râ rµngcô thÓ c¸c ®iÒu kho¶n thùc thi ®Ó tr¸nh tr­êng hîp luËt míi ra ®êi nh­ng vÈn kh«ng thÓ thùc thi v× cßn chê nghÞ ®Þnh h­íng dÈn thùc hiÖn, quy dÞnh râ rµng c¸c khung ph¸p lÝ thay choviÖc sö dông nh÷ng tõ ng÷ chung chung g©y khã kh¨ hiÓu lÇm trong thùc thi. VÒ h×nh thøc ®Çu t­, ngoµi ba h×nh thøc ®Çu t­ ®· quy ®Þnh th× cÇn bæ sung thªm mét sè h×nh thøc ®Çu t­ míi nh­: BOT, BTO, BT, hîp ®ång kÝ trªn c¬ së hiÖp ®Þnh .... §iÒu nµy nh»m t¹o ra nhiÒu c¬ héi ®Çu t­ ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lùa chän. Xem xÐt vµ söa ®æi mét sè ®iÒu trong luËt ®iÓn h×nh nh­ ®iÒu 14 kho¶n 1 “... nguyªn t¾c nhÊt trÝ gi÷a c¸c thµnh viªn cã mÆt trong cuéc häp ...” . ®iÒu nµy sÎ lµ khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi khi c¸c bªn cã khóc m¾c vµ kh«ng hîp t¸c víi nhau trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh. Më réng thªm c¸c lÜnh vùc cho phÐp c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ kh¸c ho¹t ®«ng, mµ tr­íc vÈn chØ quy ®Þnh cho lo¹i h×nh doanh nghiÖp liªn doanh. Quy ®inh râ rµng tØ lÖ gãp vèn cña c¸c bªn vµ cã thªm quy ®Þnh vÒ viÖc chuyÓn ®æi tõ doanh nghiÖp liªn doanh sang doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi trong mét sè lÜnh vùc cô thÓ. Trong thêi gian tíi, chóng ta cÇn s¸t nhËp luËt ®Çu t­ trong n­íc vµ luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi thµnh mét bé luËt thèng nhÊt nh»m t¹o ra mét m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh ,xo¸ bá ®i nh÷ng ­u ®·i bÊt hîp lÝ gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Cïng víi viÖc hoµn thiÖn bæ sung luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi th× chóng ta cÇn rµ so¸t, lo¹i bá c¸c v¨n b¶n cã t¸c dông chång chÐo triÖt tiªu nhau trong viÖc ®iÒu chØnh ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®iÒu chØnh vµ bæ sung mét sè ­u ®·i ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­: thuÕ sö dông ®Êt, thuÕ lîi tøc .... Cuèi cïng, trong c¸c ho¹t ®éng tµi ph¸n th× chóng ta cÇn dµnh c«ng b»ng cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, coi hä lµ mét bé phËn cña chóng ta, xÐt xö theo ®óng ph¸p luËt ®· quy ®Þnh kh«ng thiªn vÞ dï lµ bªn ViÖt Nam. 2.2.3 Xóc tiÕn vµ lùa chän ®èi t¸c ®Çu t­. Xóc tiÕn ®Çu t­ lµ mét c¸ch qu¶ng c¸o nh»m cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó hÊp dÈn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ ë ViÖt Nam hiÖn nay r¸t kÐm, thiÕu vÒ thiÕt bÞ, yÕu vÒ tr×nh ®é n¨ng lùc. PhÇn lín hä chØ míi ®¶m nhËn ®­îc chøc n¨ng t­ vÊn m«i giíi cßn chøc n¨ng t­ vÊn t¸c nghiÖp th× rÊt Ýt. Hª thèng xóc tiÕn tæ chøc manh món, thiÕu ®ång bé, thiÕu thèng nhÊt. Tr­íc thùc tr¹ng ®ã, ®Ó thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, theo em thÊy cÇn ph¶i ®Èy m¹nh ho¹t ®éng t­ vÊn ®Çu t­ theo c¸c h­íng sau: Tr­íc hÕt, chóng ta cÇn nhËn thøc ®óng vµ nhÊt qu¸n ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, coi ho¹t ®éng nµy lµ mét bé phËn cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, coi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét bé phËn cña céng ®ång c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. TiÕp theo, chóng ta cÇn ho¹ch ®Þnh mét chiÕn l­îc xóc tiÕn ®Çu t­ cô thÓ nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña môc tiª æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Còng cè bé phËn xóc tiÕn ®Çu t­ ®ñ m¹nh vÒ ®éi ngò, tr×nh ®é, n¨ng lùc theo h­íng tËp trung hãa cao ®é. T¨ng c­êng vµ cã kÕ ho¹ch ®­a c¸c bé, viÖn, tr­êng vµ c¸c c¬ quan lµm tèt c«ng t¸c ®èi ngo¹i tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­, phèi hîp víi c¸c ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu nh»m t¹o thÕ chñ ®éng trong giao tiÕp vµ xö lÝ c¸c quan hÖ víi bªn ngoµi. ThiÕt lËp quan hÖ víi c¸c c¬ quan qu¶n lÝ Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ cña mét sè n­íc ®Ó trao ®æi th«ng tin vµ kinh nghiÖm. §Èy m¹nh quan hÖ víi c¸c c«ng ty t­ vÊn ph¸p luËt, dÞch vô ®Çu t­ quèc tÕ ®Ó cã nguån th«ng tin vµ sù trî gióp tõ trong c«ng t¸c x©y dùng luËt, vËn ®éng ®Çu t­. Tæ chøc m¹ng l­íi xóc tiÕn ®Çu t­ ë mét sè n­íc, khu vùc träng yÕu, tr©nh thñ sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­: UNDP, UNIDO ... vµ ViÖt kiÒu ë n­íc ngoµi ®Ó giíi thiÖu m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam. Xem xÐt l¹i sù ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty t­ nh©n ®ang lµm chøc n¨ng t­ vÊn trong lÜnh vùc ®Çu t­, kiªn quyÕt thu håi giÊy phÐp nÕu c¸c c«ng ty ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶. Song song víi ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ th× chóng ta cÇn cã sù lùa chän ®èi t¸c trong ®Çu t­. Kh«ng ph¶i bÊt k× ®èi t¸c nµo còng ®­îc hoan nghªnh mÆc dï thùc tÕ n­íc ta hiÖn nay rÊt cÇn nguån vèn ®Çu t­ nµy. ViÖc lµm nµy nh»m môc ®Ých t¹o ra sù æn ®Þnh vµ lµnh m¹nh trong m«i tr­êng ®Çu t­ cña n­íc ta. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, theo em, chóng ta chØ ®Æt quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c cã thÖn chÝ kinh doanh l©u dµi ë ViÖt Nam, c¸c ®èi t¸c cã n¨ng lùc cÇn thiÕt vÒ tµi chÝnh, kinh nghiÖm trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, s½n sµng chuyÓn giao c«ng nghÖ cÇn thiÕt vµo ViÖt Nam. Ph¸t hiÖn vµ lo¹i trõ c¸c ®èi t¸c cã nh÷ng t­ t­ëng kinh doanh kh«ng chÝnh ®¸ng nh­ : manh món, chép giËt, lõa ®¶o..., chØ ®¹o c¸c c¬ quan chøc n¨ng nh­ : c«ng an, h¶i quan... ph¸t hiÖn vµ xö lÝ nghiªm minh c¸c ®èi t¸c vµo ViÖt Nam víi môc tiªu phi kinh tÕ. 2.2.4 X©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. Trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña cuéc c¸ch m¹nh khoa häc -c«ng nghÖ hiÖn nay th× c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi v× mét c«ng nghÖ kÜ thuËt hiÖn ®¹i chØ ®­îc ph¸t huy trong mét c¬ së h¹ tÇng thÝch hîp. HiÖn tr¹ng c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt Nam hiÖn nay cßn yÕu kÐm vµ ch­a ®Çy ®ñ phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i: hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i cßn non kÐm, chÊt l­îng thÊp, nhiÒu n¬i ch­a cã ®­êng giao th«ng, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i cò n¸t, hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc l¹c hËu ®iÓn h×nh nh­ nhiÒu n¬i hiÖn nay vÉn thiªó n­íc vÒ mïa kh« hoÆc ngËp lôt vÒ mïa m­a .... NÕu so víi h¬n m­êi n¨m vÒ tr­íc th× hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng chóng ta ®· cã nhiÒu tiÕn bé. Tuy nhiªn, ®Ó ®¸p øng cho nhu cÇu thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi th× Nhµ n­íc cÇn gi¶i quyÕt tèt c¸c mèi quan hÖ vÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ víi c¸c quèc gia ®Ó tiÕp nhËn c¸c kho¶n viÖn trî ®Çu t­ vµo x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. HiÖn tr¹ng hiÖn nay nhiÒu khi mét con ®­êng míi võa ®­îc lµm xong th× ®· bÞ ®µo lªn ®Ó lµm hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc .... §ã lµ mét sù l·ng phÝ rÊt lín. Ngoµi ra, Nhµ n­íc cÇn cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó huy ®éng tiÒm n¨ng trong n­íc ®­a vµo x©y dùng c¬ së h¹ tÇng nh­ : x©y dùng ®­êng giao th«ng n«ng th«n, hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc theo ph­¬ng ch©m “Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm” .... Nh÷ng ®iÒu nµy nh»m lµm gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, ®Çu ra cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ tõ ®ã kÝch thÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo n­íc ta. 2.2.5 Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi. Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cã mét ý nghi· quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc thu hót ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, bëi v× mçi khi t×nh h×nh chÝnh trÞ kh«ng æn ®Þnh th× sÏ dÉn ®Õn nh÷ng sù thiÖt h¹i vÒ lîi Ých trong ®ã cã thiÖt h¹i cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nªn lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi ®Õn ®Çu t­. §èi víi n­íc ta, tõ khi thùc hiÖn ®æi míi, t×nh h×nh chÝnh trÞ lu«n lu«n ®­îc b¶o ®¶m.Tuy nhiªn, ®øng tr­íc nguy c¬ diÔn biÕn hoµ b×nh vµ sù ph¸ ho¹i cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng trong n­íc còng nh­ quèc tÕ th× chóng ta lu«n lu«n c¶nh gi¸c, ®ång thêi tiÕp tôc duy tr× vµ t¨ng c­êng sù æn ®Þnh h¬n n÷a. §Ó gi÷ v÷ng vµ t¨ng c­êng æn ®Þnh chÝnh trÞ, chóng t¸ cÇn ph¶i tiÕp tôc thùc hiÖn ®æi míi m¹nh mÏ h¬n n÷a c¶ vÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ - v¨n ho¸ - t­ t­ëng, ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ, thùc hiÖn c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia. YÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng ®ã lµ t¨ng c­êng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, vai trß qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n, v× d©n, thùc hiÖn môc tiªu “d©n giµu n­íc m¹nh x· héi v¨n minh”, kÞp thêi ng¨n chÆn mäi ©m m­u cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng, b¶o ®¶m an ninh quèc phßng, b¶o vÖ chñ quyÒn quèc gia. Cïng víi sù æn ®Þnh chÝnh trÞ chóng ta cßn thùc thi chÝnh s¸ch ngo¹i giao mÒm dÎo, ®¶m b¶o nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ trong quan hÖ ®èi ngo¹i víi ph­¬ng ch©m “ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi”. ViÖc lµm ®ã gióp më réng quan hÖ ngo¹i giao vµ lµ tiÒn ®Ò cho viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i trong ®ã cã ho¹t ®éng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 2.2.6 X©y dùng bé m¸y nhµ n­íc c¸c cÊp qu¶n lÝ ®Çu t­ n­íc ngoµi m¹nh vÒ mäi mÆt. Trong qu¸ tr×nh ®Çu t­, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i lµm viÖc trùc tiÕp víi c¸c c¬ quan tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. V× vËy, mäi viÖc lµm cña c¬ quan nhµ n­íc c¸c cÊp ®Òu cã tÝnh quyÕt ®Þnh trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn lîi Ých cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi do ®ã quyÕt ®Þnh ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ cña hä. Do vËy, theo em chóng ta cÇn nhanh chãng ®æi míi bé m¸y qu¶n lÝ ®Çu t­ c¸c cÊp theo h­íng tinh gi¶m gän nhÑ vµ cã hiÖu qu¶. CÇn ph¶i cã chiÕn l­îc ®µo t¹o c¸c bé nh»m n©ng cao tr×nh ®é cña hä. §éi ngò c¸c bé chuyªn m«n nghiÖp vô ph¶i lµ nh÷ng chuyªn gia trong tõng lÜnh vùc, cã phong c¸ch giao tiÕp tr×nh ®é ngo¹i ng÷ th«ng th¹o. Chóng ta cung cÇn göi ®i ®µo t¹o ë nh÷ng tr­êng, viÖn chuyªn ngµnh vµ ®i ®µo t¹o ë n­íc ngoµi. §éi ngò c¸n bé, c«ng chøc tham gia qu¶n lÝ ho¹t ®éng ®Çu t­ t¹i trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng ph¶i ®­îc lùa chän th«ng qua thi tuyÓn. Môc ®Ých cña c¸c gi¶i ph¸p trªn ®©y nh»m t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi ®Ó thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®¸p øng cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc ta v× môc tiªu “d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh”. KÕt luËn Qua h¬n m­êi n¨m, ho¹t ®éng ®Çu trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· mang l¹i cho nÒn kinh tÕ - x· héi nhiÒu ®ãng gãp to lín, ®Æc biÖt lµ bæ sung mét l­îng kh«ng nhá l­îng vèn ®Çu t­ cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta. Ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang tõng ngµy tõng giê gãp phÇn thay ®æi bé mÆt cña n­íc ta, ®­a n­íc ta tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ ®ang dÇn dÇn trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Th¸ng 12/1987, n­íc ta chÝnh thøc ban hµnh luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, khung ph¸p lÝ ®Çu tiªn ®iÒu chØnh trùc tiÕp ho¹t ®éng ®Çu t­ nøc ngoµi, vµ ®· ®­îc ®Çu t­ bæ sung s÷a ®æi nhiÒu lÇn. Tõ ®ã ®Õn nay, l­îng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo n­íc ta kh«ng ngõng gia t¨ng. Tuy nhiªn mét vµi n¨m gÇn ®©y, do ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè kh¸ch quan vµ chñ quan, ®Æc biÖt lµ tõ sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, l­îng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thu hót vµo n­íc ta cã dÊu hiÖu gi¶m sót. NÕu xÐt mét c¸ch tæng qu¸t, trong t­¬ng lai gÇn th× ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo n­íc ta rÊt khëi s¾c. V× vËy, b»ng c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé khoa häc, chóng ta ®ang tõng b­íc c¶i thiÖn, n©ng cao møc ®é hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ta nh»m thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n n­· nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc hiÖn nay. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Bé KÕ Ho¹ch §Çu T­ - Mét sè vÊn ®Ò míi vÒ FDI t¹i ViÖt Nam - Hµ Néi, 1996. 2. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam -NXB ChÝnh TrÞ Quèc Gia - Hµ Néi, 1998. 3. Vò ChÝ Léc - §Çu t­ n­íc ngoµi - NXB Gi¸o Dôc - Hµ Néi, 1997. 4. NguyÓn Anh TuÊn - §Çu t­ n­íc ngoµi vµo VIÖt Nam: c¬ së ph¸p lÝ, hiªn tr¹ng, c¬ héi vµ triÓn väng - NXB ThÕ giíi - Hµ Néi, 1994. 5 .PGS.PTS NguyÔn Ngäc Mai - Gi¸o tr×nh kinh tÕ ®Çu t­ - NXB Gi¸o Dôc - Hµ Néi. 1998. 6. B¸o c¸o vµ t¹p chÝ: - T¹p chÝ céng s¶n: sè 7/1997, 2/998. - Ch©u mÜ ngµy nay: sè 2/1997. - Nghiªn cøu kinh tÕ: th¸ng 1/1998, 4/1998. -Kinh tÕ vµ dù b¸o: th¸ng 1+2/1997, 12/1997, 4/1998, 8/1998, 10/1999, 1/2000. - Kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng: sè 2/1999. - Con sè vµ d÷ kiÖn: sè 8/1998, 7/1999, 8/1999, 1/2000. - Th­¬ng m¹i: sè 1/1997, 8/1997, 20/1997, 2+3/1998. - Tµi chÝnh: sè 6/1997, 7/1997, 20/1998. - Th«ng tin lÝ luËn: th¸ng 7/1997, 11/1997. - B¶o hiÓm: sè 3/1997. - Du lÞch: th¸ng 3/1998. - C«ng nghiÖp: sè 20/1998. Môc lôc Lêi nãi ®Çu 3 PhÇn I: LÝ luËn chung 4 1. Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ 4 a. §Çu t­. 4 b. §Çu t­ n­íc ngoµi 4 2. C¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 5 3. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 5 a. TÝnh tÊt yÕu cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 5 b. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ph¶i thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. 7 4. T¸c ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn 8 a. T¸c ®éng tÝch cùc 8 b. T¸c ®éng tiªu cùc 8 5. C¸c nh©n tè ¶nh h­ën ®Õn kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp 9 n­íc ngoµi 5.1. LuËt ®Çu t­ 9 5.2. æn ®Þnh chÝnh trÞ. 9 5.3. C¬ së h¹ tÇng . 9 5.4. §Æc ®iÓm thÞ tr­êng cña n­íc nhËn vèn 9 5.5. Kh¶ n¨ng håi h­¬ng cña vèn 10 5.6. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ. 10 5.7. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. 10 PhÇn II: T×nh h×nh thu hót vµ sö dông ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam tõ 1988 ®Õn ®Çu 2000 11 1. Thùc tr¹ng thu hót vµ s÷ dông ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam tõ 1988 ®Õn ®Çu n¨m 2000. 11 a. Thêi k× 1988 - 1990. 12 b. Thêi k× 1991 - 1996. 12 c. Thêi k× 1997 ®Õn ®Çu n¨m 2000 14 2. T¸c ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héØ cña ViÖt Nam 14 3. Nh÷ng tån t¹i cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 16 3.1. ChÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt ch­a hoµn thiÖn 16 3.2. Nguån thu hót vèn hÑp 16 3.3 C¬ cÊu ®Çu t­ ch­a hîp lý 17 3.4. H×nh thøc ®Çu t­ 18 3.5. ChuyÓn giao c«ng nghÖ 18 3.6. HiÖu qu¶ ®Çu t­ 18 3.7 Nh÷ng tån t¹i kh¸c 18 4. TriÓn väng cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam thêi gian tíi 19 PhÇn III: Gi¶i ph¸p nh»m thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam cã hiÖu qu¶. 20 1. Kinh nghiÖm cña mét sè n­íc 20 a. C¸c n­íc ASEAN 20 b. Trung Quèc 20 2. C¸c gi¶i ph¸p 22 2.1. C¸c gi¶i ph¸p tr­íc m¾t 22 2.2. C¸c gi¶i ph¸p l©u dµi 24 2.2.1. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 24 2.2.2. C¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lÝ vÒ ®Çu t­ 26 2.2.3. Xóc tiÕn vµ lùa chän ®èi t¸c ®Çu t­ 27 2.2.4. X©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng 27 2.2.5. Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ 28 2.2.6. X©y dùng bé m¸y nhµ n­íc c¸c cÊp qu¶n lÝ ®Çu t­ n­íc ngoµi m¹nh vÒ mäi mÆt 29 KÕt luËn 30 Tµi liÖu tham kh¶o 31