Đề tài Thực trạng và giải pháp phát triển ngành công nghệ chế biến thủy sản ở Việt Nam

PHẦN MỞ ĐẦU: §èi víi hÇu hÕt c¸c n­íc,ngµnh thuû s¶n cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng n­íc cã vïng biÓn vµ vïng n­íc néi ®Þa phong phó. Nói về kinh tế biển không thể không nhắc đến vai trò, vị trí của ngành chế biến thủy sản. Những bước thăng trầm của ngành này luôn gắn liền với nhịp sống chung của nền kinh tế đất nước, nhất là công cuộc đổi mới toàn diện đất nước. Ở nh÷ng n­íc cã tiÒm n¨ng lín vÒ thuû s¶n nh­ n­íc ta, c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ®i tr­íc mét b­íc sÏ h¹n chÕ ®­îc nhiÒu thÊt tho¸t sau thu ho¹ch, t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã gia trÞ gia t¨ng ®Æc biÖt trong xuÊt khÈu ®Ó thu lîi cho ®Êt n­íc,gãp phÇn to lín trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n­íc .DÇn ®­a ViÖt Nam trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. NhËn thÊy tÇm quan träng ®ã, em ®· lùa chän ®Ò tµi ”Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh Công nghiệp chế biÕn thuû s¶n ë ViÖt Nam’’ víi kÕt cÊu gåm 3 phÇn chÝnh nh­ sau: 1.C¬ së lý luËn 2.Thùc tr¹ng ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÐn thuû s¶n ë ViÖt Nam 3.Gi¶Ø ph¸p ph¸t triÓn ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n ë n­íc ta. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n gi¸o viªn h­íng dÉn:PGS.TS NguyÔn Ngäc HuyÒn ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. I.CƠ SỞ LÍ LUẬN: 1. C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n: C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n thuéc lÜnh vùc chÕ biÕn thùc phÈm ,nh­ng ph¸t triÓn b»ng c«ng nghÖ riªng ,®Æc thï cho lo¹i s¶n phÈm mau háng nh­ :t«m ,c¸ , mùc. 2.§Æc ®iÓm cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n: S¶n phÈm thuû s¶n sau chÕ biÕn cã gi¸ trÞ gia t¨ng nhê vµo chÊt l­îng cao vµ phï hîp víi thÞ hiÕu ®a d¹ng cña ng­êi tiªu dïng trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi. S¶n phÈm chÕ biÕn ®¹t chÊt l­îng cao phô thuéc phÇn lín vµo giai ®äan b¶o qu¶n ban ®Çu sau thu ho¹ch.VÒ mÆt c¬ häc,thuû s¶n (t«m ,cua ,c¸ ,nhuyÔn thÓ) ph¶i kh«ng bÞ s©y s¸t ,nguyªn con vµ t­¬i sèng. Sau khi ph©n lo¹i th«ng th­êng ®­îc b¶o qu¶n b»ng n­íc ®¸ vµ ph¶i cã quy tr×nh c«ng nghÖ b¶o qu¶n ®èi víi tõng lo¹i nguyªn liÖu nhÊt ®Þnh.Thuû s¶n thuéc loai hµng dÔ «i thiu ,®Æc biÖt nhanh h­ háng khi nhiÖt ®é kh«ng khÝ t¨ng cao ë c¸c xø nhiÖt ®íi nh­ n­íc ta. B¶o qu¶n ban ®Çu b»ng ®¸ l¹nh (®¸ xay,®¸ vÈy) ®èi víi thuû s¶n lµ b¾t buéc. Do ®ã ph¶i cã ®ñ n­íc ®¸ víi sè l­îng lín .C«ng nghÖ l¹nh lu«n ®i liÒn víi chÕ biÕn thuû s¶n. S¶n phÈm chÕ biÕn thuû s¶n rÊt ®a d¹ng do sù ®a d¹ng vÒ nguyªn liÖu ,®ång thêi ph¶i tho¶ m·n nhu cÇu rÊt kh¸c nhau cña ng­êi tiªu dïng.ThiÕt bÞ vµ quy tr×nh c«ng nghÖ b¶o qu¶n ,chÕ biÕn do vËy còng rÊt ®a d¹ng : xö lý c¸ vµ t«m lµ kh¸c nhau ,nhuyÔn thÓ ch©n ®Çu (mùc,b¹ch tuéc) vµ nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá còng kh¸c nhau.MÆt hµng chÕ biÕn thuû s¶n cã tõ c¸ch ¨n truyÒn thèng cho ®Õn hiÖn ®¹i : t­¬i sèng ,kh« ,hun khãi ,muèi ®Õn ®«ng l¹nh ,®å hép ,s¶n phÈm ¨n liÒn ,nÊu liÒn ,d¹ng philª hoÆc surimi. Nhu cÇu tiªu thô s¶n phÈm thñy s¶n trªn thÕ giíi vµ trong tõng quèc gia ngµy cµng t¨ng . §èi víi sè l­îng,chÊt l­îng s¶n phÈm còng ®ßi hái ngµy cµng cao do ®ã vÖ sinh an toµn thùc phÈm thuû s¶n ph¶i ®­îc b¶o ®¶m nghiªm ngÆt. C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n bao gåm c¸c c«ng ty chÕ biÕn cã nhµ m¸y ,kho tµng ,thiÕt bÞ.cÇn ph¶i duy tr× ho¹t ®éng trong mäi t×nh huèng ,®¶m b¶o s¶n xuÊt do ®ã cÇn cã nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh. C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n liªn quan trùc tiÕp ®Õn « nhiÔm m«i tr­êng ,®Æc biÖt lµ « nhiÔm n­íc vµ mïi ®éc h¹i .Khi nguyªn liÖu kh«ng ®­îc b¶o qu¶n tèt hoÆc c¸c néi t¹ng lo¹i bá kh«ng ®­îc thu dän cÈn thËn sÏ bèc mïi « nhiÔm .Bëi vËy c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cÇn cã quy tr×nh xö lý chÊt g©y « nhiÔm m«i tr­êng,coi ®ã lµ mét yªu cÇu b¾t buéc trong s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. 3.VÞ trÝ cña ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n: ChÕ biÕn thuû s¶n lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nãi vÒ kinh tÕ biÓn kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn vai trß,vÞ trÝ cña ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n. Nh÷ng b­íc th¨ng trÇm cña ngµnh nµy lu«n g¾n liÒn víi nhÞp s«ng chung cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc,nhÊt lµ c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn ®Êt n­íc .Víi mét ®Êt n­íc cã nhiÒu s¶n l­îng thuû s¶n ®a d¹ng , nguån nguyªn liÖu phong phó ,chÕ biÕn thuû s¶n t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng ,®em l¹i nguån thu lín cho ng©n s¸ch nhµ n­íc,®Æc biÖt trong xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ®i tr­íc mét b­íc nh­ ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp sÏ sö dông ®­îc tèi ­u nguån nguyªn liÖu thuû s¶n,gi¶m thÊt tho¸t lín sau khi thu ho¹ch ®èi víi lo¹i nguyªn liÖu mau háng nµy,®ång thêi võa tiÕt kiÖm nguyªn liÖu ,kh«ng ph¶i b¸n ®i s¶n phÈm th«,võa cã ®iÒu kiÖn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ,t¨ng c­êng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Ngµnh thuû s¶n cã 4 lÜnh vùc ho¹t ®éng chñ yÕu ,quan träng ,cã quan hÖ h÷u c¬ víi nhau: Khu vùc s¶n xuÊt nguyªn liÖu(khai th¸c,nu«i trång) Khu vùc chÕ biÕn Khu vùc l­u th«ng DÞch vô hËu cÇn Khu vùc l­u th«ng trë nªn quan träng nhÊt trong thÞ tr­êng thuû s¶n. L­u th«ng cã tr«i ch¶y th× khai th¸c, nu«i trång ,chÕ biÕn thuû s¶n vµ dÞch vô hËu cÇn míi s«i ®éng ®­îc. Muèn vËy khu vùc chÕ biÕn ph¸t triÓn m¹nh mÏ sÏ thóc ®Èy s¶n xuÊt nguyªn liªô nhiÒu h¬n ,t¹o ra ¸p lùc cung ®èi víi l­u th«ng, ®ßi hái l­u th«ng n¨ng ®éng h¬n ,më réng h¬n ,®ång thêi cïng víi nã lµ t¹o thªm ®­îc nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi.  4.Qóa tr×nh ph¸t triÓn cña ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n: NghÒ chÕ biÕn thuû s¶n lµ nghÒ truyÒn thèng tõ hµng ngµn n¨m tr­íc ë ViÖt Nam ,song tr­íc nh÷ng n¨m 1960 ,chñ yÕu chØ lµ nh÷ng nghÒ thñ c«ng víi cè Ýt chñng lo¹i s¶n phÈm nh­ ph¬i kh« ,­íp muèi ,n­íng ,lªn men(lµm m¾m ,n­íc m¾m) C¬ së chÕ biÕn s¶n phÈm ®«ng l¹nh vµ ®ãng hép ®Çu tiªn lµ nhµ m¸y c¸ hép H¹ Long ,ra ®êi n¨m 1957. Tõ sau n¨m 1980 ,c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®· cã b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc.§Õn n¨m 2000 ,c¶ n­íc ®· cã 184 xÝ nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu thuû s¶n ®«ng l¹nh , đóng hép vµ hµng ngh×n c¬ së chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng. §Æc biÖt tõ n¨m 1995 ®Õn nay,c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n ®· liªn tôc ®æi míi c«ng nghÖ ,n©ng cÊp ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ,¸p dông c¸c ch­¬ng tr×nh qu¶n lý chÊt l­îng vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm. HiÖn cã 3 Tæng c«ng ty thuû s¶n(T«ng c«ng ty thuû s¶n ViÖt Nam,T«ng c«ng ty h¶i s¶n BiÓn §«ng vµ T«ng c«ng ty thuû s¶n H¹ Long) vµ h¬n 300 doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ khac nhau ®ang s¶n xuÊt, kinh doanh c¸c s¶n phÈm thuû s¶n vµ cung ­ng hËu cÇn dÞch vô nghÒ c¸. Nh»m t¨ng c­êng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. II.THỰC TRẠNG NGÀNH CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN THUỶ SẢN VIỆT NAM: 1.Mét sè c«ng nghÖ chÕ biÕn thuû s¶n chñ yÕu cña n­íc ta: C¸c s¶n phÈm thuû s¶n chÕ biÕn bao gåm s¶n phÈm s¬ chÕ vµ s¶n phÈm tinh chÕ. S¶n phÈm thuû s¶n s¬ chÕ lµ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn theo c«ng nghÖ ®¬n gi¶n .Môc ®Ých chñ yÕu cña s¬ chÕ thuû s¶n lµ b¶o vÖ s¶n phÈm thuû s¶n ®Ó b¸n nguyªn liÖu cho t¸i chÕ biÕn thµnh c¸c s¶n phÈm b¸n lÎ cho ng­êi tiªu dïng. C«ng nghÖ chÕ biÕn phæ biÕn lµ: ®«ng l¹nh ,ph¬i kh« vµ ­íp muèi. S¶n phÈm thuû s¶n chÕ biÕn cã gi¸ trÞ gia t¨ng lµ nh÷ng s¶n phÈm ®­îc chÕ biÕn theo c«ng nghÖ tiªn tiÕn ,cã kü thuËt cao ,t¹o ra nhiÒu gi¸ trÞ gia t¨ng trong s¶n phÈm chÕ biÕn ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm thuû s¶n ®¸p øng tèt nhÊt mäi nhu cÇu ng­êi tiªu dïng ë mçi thÞ tr­êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. HiÖn nay ë n­íc ta,s¶n phÈm thuû s¶n s¬ chÕ chiÕm tû träng kh¸ lín tíi kho¶ng 80% trong tæng s¶n l­îng thuû s¶n xuÊt khÈu vµ méi ®Þa. Th«ng th­êng mét nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n cã thÓ cã mét hay nhiÒu ph©n x­ëng s¶n xuÊt nhiÒu mÆt hµng cã quy tr×nh c«ng nghÖ t­¬ng ®èi gièng nhau. C¸c ph©n x­ëng nµy th­êng được bè trÝ thµnh nh÷ng khu t­¬ng ®èi biÖt lËp ,riªng lÎ tuú theo yªu cÇu cña c«ng nghÖ,tæ chøc s¶n xuÊt vµ vÖ sinh m«i tr­êng .Tuú theo kÕt qu¶ s¶n phÈm chÕ biÕn lµ s¬ chÕ hay s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng sÏ cã nh÷ng c«ng nghÖ t­¬ng øng ®­îc l¾p ®Æt vµ sö dông. Một là, C¸c mÆt hµng thuû s¶n ®«ng l¹nh s¬ chÕ ®­îc chÕ biÕn tõ hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm thuû s¶n. S¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thuû s¶n ®«ng l¹nh s¬ chÕ th­êng ®­îc tæ chøc trªn mét mÆt b»ng s¶n xuÊt víi c¸c khu ®­îc ng¨n riªng. Hai là, C¸c s¶n phÈm thuû s¶n kh« nh¹t hoÆc kh« muèi s¬ chÕ ®­îc s¶n xuÊt b»ng ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng víi c¸c c«ng cô rÊt th« s¬ nh­ phªn ph¬i b»ng tre ,khung l­íi vµ s¶n phÈm ®­îc lµm kh« tù nhiªn nhê giã vµ ¸nh n¾ng mÆt trêi. Khi cã m­a ,c¸c giµn ph¬i ®­îc ®­a vµo lß sÊy thñ c«ng hoÆc ®­a vµo trong nhµ lµm kh« b»ng qu¹t giã. H×nh thøc s¶n xuÊt s¶n phÈm kh« s¬ chÕ chñ yÕu do c¸c hé gia ®×nh ng­ d©n hoÆc t­ th­¬ng thùc hiÖn víi quy m« nhá lÎ hoÆc s¶n xuÊt khèi l­îng ót trong nhµ m¸y. Ba là, các s¶n phÈm thuû s¶n ®«ng l¹nh cã gi¸ trÞ gia t¨ng nhờ xuÊt khÈu ®ang lµ mét trong nh÷ng mòi nhän kinh tÕ ,gãp phÇn t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. C¸c nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n ®ang cã yªu cÇu c¶i tiÕn,®æi míi c«ng nghÖ nh»m cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm thuû s¶n s¹ch ,chÊt l­îng tèt cho thÞ tr­êng. ViÖc lùa chän thiÕt bÞ l¹nh phï hîp cho c«ng nghÖ ®«ng l¹nh ,kÕt ®«ng lµ hÕt søc quan träng.Vµo cuèi thËp niªn 90(thÕ kû XX), ra ®êi mét c«ng nghÖ l¹nh hiÖn ®¹i: ph­¬ng ph¸p ®«ng rêi nhanh (IQF). NhiÒu doanh nghiÖp cña n­íc ta ®ang sö dông ph­¬ng ph¸p nµy. Ph­¬ng ph¸p kÕt ®«ng rêi nhanh IQF lµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i h¬n h¼n hÖ thèng lµm l¹nh kiÓu cò vÒ n¨ng suÊt ,chÊt l­îng s¶n phÈm vµ ®é an toµn khi vËn hµnh . Bốn là, C«ng nghÖ thuû s¶n kh« cã gi¸ trÞ gia t¨ng lµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt các s¶n phÈm kh« ,chÝn ®­îc ®ãng gãi nhá . Nguyªn liÖu ®­îc dïng lµ c¸ hoÆc mùc kh« s¬ chÕ ®· ®­îc ph¬i kh« hoÆc ph¬i t¸i. §©y lµ s¶n phÈm ¨n liÒn nªn c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ®­îc thùc hiÖn trong ®iÒu kiÖn vÖ sinh nghiªm ngÆt. Năm là, C«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm thuû s¶n ®ãng hép. §©y lµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm thuû s¶n hép ®­îc chÕ biÕn nhiÖt ë ¸p suÊt cao ,s¶n phÈm chøa trong hép kÝn. Nguyªn liÖu sö dông chÕ biÕn s¶n phÈm thuû s¶n hép ®ßi hái chÊt l­îng tèt ,®­îc b¶o qu¶n ®óng kü thuËt ngay sau khi ®¸nh b¾t. 2.Nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ chñ yÕu cña chÕ biÕn thuû s¶n ë n­íc ta: 2.1.Nh÷ng thµnh tùu: 2.1.1. c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ViÖt Nam g¾n liÒn víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu: Nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ViÖt Nam g¾n liÒn víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu. C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ngµy cµng t¹o ®­îc nhiÒu s¶n phÈm gi¸ tri gia t¨ng cho xuÊt khÈu ,t¹o ra nhiÒu d¹ng s¶n phÈm thuû s¶n cã chÊt l­îng cao ,phï hîp víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi. §ång thêi thÞ tr­êng néi ®Þa còng ®­îc cung øng ngµy cµng nhiÒu c¸c lo¹i hµng thuû s¶n chÕ biÕn ,gãp phÇn ®¶m b¶o an ninh thùc phÈm trong n­íc. Nhê cã c¬ chÕ thö nghiÖm tù c©n ®èi (1981) ,nguån nguyªn liÖu thuû s¶n trë nªn dåi dµo ,kÐo theo sù ra ®êi hµng lo¹t nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n ,thu hót hµng chôc ngh×n lao ®éng n«ng nghiÖp bæ sung vµo ®éi ngò c«ng nh©n. Mét sè tØnh n«ng nghiÖp thuÇn tuý nh­ Cµ Mau ,An Giang ®· thay ®æi h¼n bé mÆt nhê vµo chÕ biÕn xuÊt khÈu. ViÖc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm thuû s¶n cã gi¸ trÞ t¨ng qua chÕ biÕn t¨ng dÇn ,tõ h¬n 10%vµo nh­ng n¨m 80 lªn trªn 20% vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thËp kû 90(thÕ kû XX). Lóc nµy ,chÕ biÕn do tiªu dïng néi ®Þa còng ®· chiÕm kho¶ng 41% tæng l­îng nguyªn liÖu thuû s¶n. Nh­ vËy chØ cßn trªn 30% nguyªn liÖu ®­îc dïng d­íi d¹ng t­ơi sèng. Đến nay, cả nước đã có tổng số hơn 470 cơ sở - doanh nghiệp chế biến thủy sản. Víi d©y chuyÒn cÊp ®«ng nhanh hiÖn ®¹i IQF ,tæng c«ng suÊt cÊp ®«ng ®¹t2.000 tÊn/ngµy,c«ng suÊt chÕ biÕn ®¹t 400.000 tÊn /n¨m. Ph©n chia theo vïng la theo vïng lµ: miÒn B¾c 6%,miÒn Trung:35%,miÒn Nam 59%. GÝa trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n th«ng qua chÕ biÕn ngµy cµng t¨ng ,n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc,®ãng gãp nhiÒu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc ,xøng ®¸ng lµ mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸_hiÖn ®¹i ho¸. C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n phôc vô ®¾c lùc cho viÖc më r«ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu ,kÓ c¶ nh÷ng thÞ tr­êng khã tÝnh vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm nh­ EU ,B¾c Mü ,NhËt B¶nvµ ngµy cµng më réng c¬ cÊu mÆt hµng s¶n phÈm. Ng­êi NhËt ®· lµ ng­êi ®i tiªn phong trong viÖc thay ®æi môc tiªu th­¬ng m¹i cña hä tõ c¹nh tranh trong n¨ng suÊt vµ gi¸ c¶ ®Õn c¹nh tranh chÊt l­îng.V× vËy ,hiÖn nay chÊt l­îng lµ diÒu kiÖn quan träng nhÊt ®Ó th¾ng trong c¹nh tranh ,®Æc biÖt ®­îc nhÊn m¹nh trong c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn thuû s¶n v× an toµn vÖ sinh thùc phÈm. ¥ n­íc ta,Trung T©m kiÓm tra chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh thuû s¶n gi¶i quyÕt c¸c rµo c¶n kü thuËt vµ vÖ sinh trong xu thÕ héi nhËp vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i. §Õn nay, ViÖt Nam ®· cã mét hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt l­îng t­¬ng ®­¬ng víi nh÷ng n­íc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi ,tõ nu«i trång ®Õn chÕ biÕn ,®­îc thÞ tr­êng EU ,Mü ,Hµn Quèc c«ng nhËn. C¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ®ang më réng viÖc ¸p dông tiªu chuÈn HACCP. §©y lµ ph­¬ng ph¸p kiÓm so¸t chÊt l­îng thuû s¶n mµ tÊt c¶ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ¸p dông. Nguyªn lý c¬ b¶n cña HACCP lµ ph©n tÝch c¸c mèi nguy h¹i vÒ vËt lý ,ho¸ häc ,sinh häc ,x¸c ®Þnh c¸c mèi nguy h¹i lín vµ kiÓm so¸t l¹i chóng ®Ó cã kh¶ n¨ng söa ch÷a. Nãi mét c¸ch kh¸c lµ ‘ s¶n phÈm ®­îc kiÓm so¸t tõ ao nu«i ®Õn bµn ¨n’’. §èi víi thÞ tr­êng lín th× viÖc kiÓm so¸t chÊt l­îng theo HACCP ®· trë thµnh ®iÒu kho¶n b¾t buéc. Khi tiÕn hµnh ¸p dông HACCP c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ®Òu ®­îc tËp huÊn kü cµng ,h­íng dÉn lËp ph­¬ng ¸n söa ch÷a n©ng cao chÊt l­îng an toµn vÖ sinh thùc phÈm cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ViÖt Nam. 2.1.2. C¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ViÖt Nam më réng thÞ tr­êng: Ở Việt Nam, công nghiệp chế biến thuỷ sản ngày càng phát triển cả về số lượng, công suất và trình độ công nghệ . Hiện nay, nhiều doanh nghiệp chế biến thuỷ sản đã từng bước mở rộng thị trường xuất khẩu với việc ngày càng có nhiều nhà máy đạt tiêu chuẩn EU, ứng dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO. Có thể nói, chế biến xuất khẩu thủy sản là động lực cho tăng trưởng và chuyển đổi cơ cấu trong khai thác và nuôi trồng thủy sản. Đến nay, cả nước có hơn 500 cơ sở chế biến thủy sản, trong đó có 320 nhà máy chế biến đông lạnh với tổng công suất thiết kế 4.262 tấn/ngày. So với năm 2006, công suất của các cơ sở chế biến hải sản tăng khoảng 40%, riêng năng lực chế biến xuất khẩu tăng khoảng 20%. Các cơ sở chế biến ngày càng được đầu tư trang thiết bị hiện đại, công nghệ tiên tiến , quản lý theo tiêu chuẩn , quy chuẩn quốc tế nên chất lượng các sản phẩm thuỷ sản xuất khẩu được nâng lên đáng kể, đáp ứng được các yêu cầu của các thị trường nhập khẩu trên thị trường quốc tế. Trong đó, 248 cơ sở - doanh nghiệp (chiếm gần 53%) đã đạt tiêu chuẩn của thị trường EU - một thị trường khó tính vào bậc nhất thế giới; trên 300 cơ sở - doanh nghiệp được Hàn Quốc công nhận tiêu chuẩn chất lượng… Vì vậy mà gần 200 DN Việt Nam được phép xuất khẩu thuỷ sản vào thị trường châu Âu, 222 DN được đưa vào danh sách xuất khẩu vào Hàn Quốc. Bên cạnh các doanh nghiệp nhà nước, các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thuỷ sản của tư nhân phát triển mạnh trong thời gian qua, nhiều doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế tư nhân đã có giá trị kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản hàng đầu, một số doanh nghiệp chế biến xuất khẩu đã có kim ngạch xuất khẩu trên dưới 100 triệu USD mỗi năm. Theo Bộ NN-PTNT trong tháng 9-2007, các doanh nghiệp chế biến thủy sản cả nước xuất được 380 triệu USD; nâng tổng kim ngạch xuất khẩu 9 tháng đầu năm lên 2,7 tỷ USD, tăng khoảng 14% so cùng kỳ năm 2006. Theo hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), tính đến đầu tháng 12-2008 kim ngạch xuất khẩu thủy sản của cả nước đạt 4 tỷ USD.Trong đó 10 tháng đầu năm,sản lượng xuất khẩu đạt 1.054.600 tấn trị giá 3,828 tỷ USD, tăng 39,4% về lượng và 24,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2007.Đặc biệt các nước trong khối EU vẫn đứng đầu thị trường nhập khẩu thủy sản Việt Nam,chiếm 25,3% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước với gần 970 triệu USD, tăng 29,3% so với tháng 10 năm 2007.Xuất khẩu thủy sản sang Nhât Bản tăng 14,4% đạt 693 triệu USD, đây là thị trường tiêu thụ tôm đông lạnh lớn nhất của Việt Nam với 412 triệu USD, tăng 4,2% so với cùng kỳ năm ngoái.Thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 là Hoa kỳ tăng 5% so với cùng kỳ và đạt 642 triệu USD. Theo Bộ Thủy sản, hiện nay hàng thủy sản Việt Nam đã có mặt trên 140 nước và vùng lãnh thổ trên thế giới, có chỗ đứng vững chắc ở các thị trường lớn như Nhật Bản, EU và Bắc Mỹ. Về giá trị kim ngạch xuất khẩu, thủy sản Việt Nam hiện đã vươn lên đứng hàng thứ 7 trên thế giới. Năm 2006, sản lượng thuỷ sản Việt Nam đạt 3,75 triệu tấn , giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt 3,75 tỉ USD. Nhưng bên cạnh đó, vẫn còn nhiều doanh nghiệp sử dụng công nghệ lạc hậu, cộng với chất lượng nguyên liệu đầu vào chưa đáp ứng được yêu cầu. Các chuyên gia Thuỷ sản cho rằng , nếu chúng ta không có sự thay đổi kịp thời về công nghệ bảo quản nguyên liệu sau khai thác và chế biến thì nguy cơ mất thị trường xuất khẩu tiềm năng là rất lớn. Trên thực tế, rất nhiều doanh nghiệp chế biến thuỷ sản gần đây đã cố gắng tự nâng cao chất lượng sản phẩm sản xuất, đảm bảo thực hành sản xuất theo tiêu chuẩn HACCP. Nhiều doanh nghiệp cũng đang cố gắng đa dạng hóa thêm các mặt hàng sản xuất, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm nhằm tận dụng tối đa hiệu suất sử dụng nhà xưởng, máy móc thiết bị của các nhà máy và xưởng sản xuất. Trở ngại không nhỏ hiện nay là nhiều nhà máy thiếu nguyên liệu hoạt động, ảnh hưởng tiến độ xuất khẩu. Tại Cà Mau, 27 nhà máy chế biến thủy sản chỉ chạy khoảng 50%-60% công suất. Theo VASEP, nhiều nhà máy thủy sản ở miền Trung , miền Bắc công suất hoạt động còn thấp hơn, có nơi chỉ 30%-40%. Theo ông Đào Bá Điện trưởng phòng kinh tế kỹ thuật thủy sản (Sở NN-PTNT Hải Phòng).Từ đầu năm đến nay, sản lượng thủy sản phục vụ cho chế biến xuất khẩu chỉ bằng ¾ so với cùng kỳ năm ngoái. Vì vậy, nhiều doanh nghiệp chế biến sản xuất cầm chừng, chẳng hạn như: nhà máy chế biến thủy sản F42 ( công ty chế biến thủy sản xuất khẩu Hải Phòng ). Sau khi “ nằm khơi “ từ tháng 2 – 2008 đến tận tháng 4 – 2008, hiện cũng đang sản xuất cầm chừng, lúc có, lúc không. Ông Nguyễn Như Văn – Tổng giám đốc công ty chế biến thủy sản Hải Phòng cho biết: so với cuối năm 2007, giá nguyên liệu tăng từ 20% – 30%, thiếu nguyên liệu chế biến nên kim ngạch xuất khẩu thủy sản của công ty chỉ đạt 2 triệu USD , bằng 22% mức kế hoạch cả năm. Theo số liệu từ sở Nông Nghiệp Phát Triển Nông Thôn, trong 6 tháng đầu năm các doanh nghiệp Hải Phòng nhập khẩu hơn 5000 tấn nguyên liệu thủy sản từ nước ngoài. Bên cạnh việc nhập khẩu nguyên liệu để chế biến xuất khẩu Hải Phòng đã nhập khẩu cả thủy sản phục vụ tiêu dùng. Nguyên nhân do các nhà máy mới ra đời tăng cao vượt sản lượng nuôi trồng nên dẫn tới không đủ nguyên liệu hoạt động. 2.2.Nh÷ng tån t¹i cña sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n: 2.2.1.Tån t¹i chung ®èi víi c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n: Sù ph¸t triÓn kh¸ nhanh chãng vµ å ¹t cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n n­íc ta vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû XX ®· ®¸p øng ®¸ng kÓ nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ ®Æc biÖt cho xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã ,còng tån t¹i kh¸ nhiÒu bÊt cËp ,®ßi hái ph¶i kh¾c phôc ®Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ,xøng ®¸ng víi tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc. C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cßn tån t¹i sù mÊt c©n ®èi gi÷a tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn t¹i víi nhu cÇu chÊt l­îng s¶n phÈm vµ tÝnh ®a d¹ng cña s¶n phÈm .PhÇn lín s¶n phÈm vÉn lµ d¹ng b¸n chÕ phÈm ,võa tiªu hao nhiÒu nguyªn liÖu ,võa cho chÊt l­îng kh«ng æn ®Þnh .Ch­a cã sù tËp trung ®Çu t­ nghiÖn cøu ®æi míi c«ng nghÖ vµ n©ng cÊp c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn . Mèi liªn hÖ gi÷a c¸c nhµ m¸y ,xÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n víi nhau vµ gi÷a c¬ së s¶n xuÊt ban ®Çu ch­a hiÖu qu¶. Th­¬ng xuyªn x¶y ra tranh chÊp nguyªn liÖu ®Çu vµo ,®Èy gi¸ lªn cao nªn lµm yÕu ®i søc c¹nh tranh b¨ng gi¸ cña hµng thuû s¶n ViÖt Nam ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi. H¬n n÷a ,chÊt l­îng nguyªn liÖu ®­a vµo chÕ biÕn kh«ng cao ,gi¸ nguyªn liÖu l¹i t¨ng cßn gÝa b¸n s¶n phÈm ®Çu ra thÊp khiÕn s¶n xuÊt Ýt cã l·i ,g©y khã kh¨n cho kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã ,c«ng nghÖ vËn chuyÓn ,b¶o qu¶n nguyªn liÖu sau thu ho¹ch cßn rÊt h¹n chÕ ,vïng nguyªn liÖu l¹i ph©n t¸n lµm ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn chÊt l­îng nguyªn liÖu cho chÕ biÕn .Th­êng xuyªn x¶y ra t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi gi÷a c«ng suÊt thiÕt bÞ vµ kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu ,chñ yÕu do nguån nguyªn liÖu kh«ng æn ®Þnh ,ph©n t¸n vµ s¶n l­îng quy m« nhá. Sau đây là một dẫn chứng về ngành chế biến thủy sản ở Bà Rịa-Vũng Tàu. 2.2.2.Nh÷ng khã kh¨n mµ ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n Bµ RÞa_Vòng Tµu ph¶i ®èi mÆt: Theo số liệu thống kê tính đến cuối năm 2003 trên địa bàn thành phố Vũng Tàu có khoảng 81 doanh nghiệp chế biến thủy sản và khoảng trên 217 hộ kinh doanh cá thể chế biến thủy sản. Hơn 80% thiết bị công nghệ đông lạnh đang sử dụng có năm sản xuất trước năm 2000 .Chất lượng nguyên liệu đầu vào chưa đáp ứng được yêu cầu, doanh nghiệp chế biến phần lớn còn sử dụng công nghệ lạc hậu, đó là những khó khăn mà mà ngành chế biến thủy sản Bà Rịa-Vũng Tàu đang phải đối mặt. Nếu không có sự thay đổi kịp thời về công nghệ bảo quản nguyên liệu sau khai thác và chế biến thì nguy cơ mất thị trường xuất khẩu tiềm năng là rất lớn. 2.2.2.1.C«ng nghÖ thiÕt bÞ s¶n xuÊt cña tØnh cßn l¹c hËu: Kim ngạch tăng, sản lượng hàng xuất khẩu giảm, đó là tín hiệu cho thấy các doanh nghiệp chế biến hải sản đã đầu tư máy móc, công nghệ để sản xuất hàng hoá cho giá trị cao. Cụ thể, sản lượng chế biến hàng thủy sản xuất khẩu của tỉnh trong 6 tháng đầu năm 2007 giảm hơn 6%, nhưng kim ngạch tăng gần 1% so với cùng kỳ năm 2006. Các doanh nghiệp chế biến thuỷ sản đang từng bước mở rộng thị trường xuất khẩu với việc ngày càng có nhiều nhà máy đạt tiêu chuẩn EU, ứng dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO… Tuy nhiên, vẫn còn nhiều doanh nghiệp sử dụng công nghệ đã lạc hậu. Đánh giá thực trạng về công nghệ chế biến hải sản Bà Rịa-Vũng Tàu, Phân viện Cơ nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch (thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) nhận định: Công nghệ mà ngành chế biến thuỷ sản của Bà Rịa-Vũng Tàu hiện đang sử dụng xếp ở mức trung bình so với cả nước. Kết quả khảo sát cho thấy , 30% xí nghiệp được điều tra có giá thành sản phẩm cao hơn so với các sản phẩm cùng loại do các tỉnh khác sản xuất. Điều này thể hiện còn nhiều chi phí bất hợp lý trong các khâu của quá trình sản xuất làm “đội” giá thành sản phẩm. Công tác xúc tiến thị trường cũng chưa được quan tâm đúng mức (mới có 24% các đơn vị chế biến hải sản đã và đang thực hiện công tác nghiên cứu thị trường), nhiều xí nghiệp vẫn chưa có chiến lược thị trường cho sản phẩm. Và chỉ có hơn 4% doanh nghiệp chế biến hải sản sử dụng công nghệ hiện đại theo tiêu chuẩn EU. Trong lĩnh vực đông lạnh chiếm hơn 80% công nghệ, thiết bị sản xuất được trang bị trước năm 2000… Mặt khác, việc bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng trong lĩnh vực chế biến hải sản vẫn thấp. Trong năm 2006, chỉ 20% các xí nghiệp có sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế, trong đó 12% xí nghiệp quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn HACCP. 2.2.2.2.Nguyªn nh©n: Đâu là nguyên nhân dẫn đến thực trạng của ngành chế biến thuỷ sản lạc hậu như hiện nay? Một là, Sự phát triển ngành chế biến chưa gắn với quy hoạch phát triển. Trong giai đoạn từ 1995- 1998, khi gặp điều kiện thị trường thuận lợi, năng lực chế biến tại địa phương được đẩy lên quá cao , nhưng quá trình đầu tư không chú trọng chiều sâu mà chỉ tập trung phát triển về chiều rộng. Còn theo đánh giá của ngành thuỷ sản, doanh nghiệp chế biến hải sản phát triển nhanh nhưng phần lớn là doanh nghiệp nhỏ, chủ yếu sản xuất hàng nội địa hoặc chỉ gia công. Các dự án hạ tầng khu chế biến hải sản mới triển khai chậm cũng tác động tiêu cực đến việc đổi mới công nghệ, bởi doanh nghiệp chế biến không biết phải di dời lúc nào… Đó chính là nguyên nhân gây nên thực trạng yếu kém của ngành chế biến hải sản và cũng chính là “thủ phạm” khiến ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh đang có nguy cơ tụt hậu. Hai là, ngành thuỷ sản Bà Rịa-Vũng Tàu đang phải đối mặt với nguyên liệu chế biến không đạt tiêu chuẩn chất lượng. Để bảo quản hải sản sau đánh bắt, bà con ngư dân hiện thường sử dụng bằng nước đá lạnh theo hình thức tiếp xúc trực tiếp hoặc cho nguyên liệu vào bao rồi ướp đá. Với cách bảo quản này, chất lượng nguyên liệu chỉ có thể duy trì được từ 12-15 ngày, trong khi tàu khai thác xa bờ khoảng 24-30 ngày mới gửi nguyên liệu vào bờ một lần, vì vậy nguyên liệu giảm chất lượng rất nhiều. Theo các chuyên gia về thuỷ sản, bảo quản không tốt sẽ làm giảm chất lượng nguyên liệu chế biến, thậm chí gây độc hại cho người sử dụng. Ngoài ra, trong quá trình ướp lạnh nhưng do thiếu nước đá cũng sẽ làm nguyện liệu giảm từ 3-7% so với trọng lượng ban đầu. Ba là , nguyên liệu phục vụ cho ngành chế biến thuỷ sản còn thiếu thốn.Trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu hiện có 172 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chế biến thủy sản, trong đó có 29 nhà máy chế biến thủy sản đông lạnh xuất khẩu, 7 nhà máy chế biến bột cá, 40 doanh nghiệp chế biến thủy sản khô và 96 doanh nghiệp chế biến thủy sản nội địa. Tổng công suất thiết kế của các cơ sở chế biến khoảng 200.000 tấn thành phẩm/năm. Để có khối lượng sản phẩm đó, các cơ sở chế biến phải tiêu thụ tối thiểu 600.000 tấn nguyên liệu. Do ngành nuôi trồng thủy sản chưa phát triển mạnh, nên các nhà máy chế biến hải sản sử dụng nguồn nguyên liệu chính từ thủy sản đánh bắt. Trong khi đó, tổng sản lượng đánh bắt hàng năm của tỉnh chỉ đạt trên dưới 200.000 tấn/năm. Để phục vụ cho chế biến xuất khẩu, nhiều năm qua các doanh nghiệp phải ra tận miền Trung, miền Bắc mua nguyên liệu. Hai năm trở lại đây, ngư trường cạn kiệt, hoạt động đánh bắt càng khó khăn, các công ty lớn như: Baseafood, Hải Việt, Mai Linh phải nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài. ThÝ dô vÒ ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n ë Bµ RÞa_Vòng Tµu chØ ph¶n ¸nh phÇn nµo thùc tr¹ng ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ë ViÖt Nam. §Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm tõ thuû s¶n cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao trong c¸c thÞ tr­êng néi ®Þa vµ quèc tÕ ,cÇn ph¶i ®Èy m¹nh viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n. III.PHƯƠNG HƯỚNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN THUỶ SẢN Ở NƯỚC TA: 1.Ph­¬ng h­íng vµ nhiÖm vô ph¸t triÓn chÕ biÕn thuû s¶n ë n­íc ta: Nãi vÒ kinh tÕ biÓn kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn vai trß ,vÞ trÝ cña ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n. Nh÷ng b­íc th¨ng trÇm cña ngµnh nµy lu«n g¾n liÒn víi nhÞp s«ng chung cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc,nhÊt lµ c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn ®Êt n­íc. Mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn ph¶i ®Èy m¹nh viÑc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cïng víi c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Thứ nhất, CÇn ph¶i më réng thÞ tr­êng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng chÕ biÕn cho tiªu thô trong n­íc vµ xuÊt khÈu. LÊy sù ®a d¹ng cña mÆt hµng chÕ biÕn xuÊt khÈu ®Ó kÝch thÝch l¹i sù ®a d¹ng cña nguån nguyªn liÖu tõ khai th¸c vµ nu«i trång . §ång thêi tËn dông s¶n phÈm cña khai th¸c dÓ t¹o ra hµng ho¸ gi¸ trÞ gia t¨ng ,lÊy chÕ biÕn lµm c¬ së cho viÖc n©ng cao gi¸ trÞ c¸c s¶n phÈm thuû s¶n . Nãi chung ,mét mÆt ®¶m b¶o n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña thuû s¶n xuÊt khÈu ,mÆt kh¸c tËp trung quay vÒ khai th¸c thÞ tr­êng néi ®Þa cã sø mua lín ,®ang tiÕp tôc t¨ng cïng sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch n­íc ta . LÊy s¶n phÈm tiªu thô néi ®Þa lµm c¬ së kiÓm chøng thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng ®Ó më h­íng xuÊt khÈu m¹nh vµo mét sè thÞ tr­êng ngoµi n­íc nh­: Trung Quèc,Mü. Thứ hai, đÓ cã nh÷ng chuyÓn biÕn s©u s¾c h¬n trong thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh ,ph¶i nhÊn m¹nh h¬n vµo ph¸t triÓn nu«i trång ,coi träng chÊt l­îng khai th¸c h¶i s¶n ®i ®«i víi b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn nguån lîi ,n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu (trªn c¬ së ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n),®¶m b¶o t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng vÒ xuÊt khÈu. Tõ ®ã t¹o ®­îc c¬ cÊu thÞ tr­êng hîp lý ,c¬ cÊu s¶n phÈm võa ph¸t huy ®­îc tiÒm n¨ng cña ngµnh ,võa Ýt rñi ro trong t¨ng tr­ëng; b¶o ®¶m an toµn vÖ sinh trong mäi kh©u tõ lµm ra nguyªn liÖu ,b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn s¶n phÈm ; chñ ®éng ®èi phã cã hiÖu qu¶ ®èi víi rµo c¶n th­¬ng m¹i vµ hËu qu¶ cña c¸c rµo c¶n ®ã. 2.Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh ph¸t triÓn chÕ biÕn thuû s¶n: Ngay từ những ngày đầu thành lập, lời căn dặn của Bác Hồ “biển bạc của ta do nhân dân ta làm chủ” đã khắc sâu vào tâm khảm của toàn thể cán bộ công nhân viên và những người lao động nghề cá trong cả nước , trở thành phương châm hành động của ngành thuỷ sản. Trên thực tế, rất nhiều doanh nghiệp chế biến thuỷ sản gần đây đã cố gắng tự nâng cao chất lượng sản phẩm sản xuất, đảm bảo thực hành sản xuất theo tiêu chuẩn HACCP. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 4 khoá X về “Chiến lược kinh tế biến Việt Nam đến năm 2020” đã nêu rõ đến năm 2020 đưa nước ta trở thành quốc gia mạnh về biển , làm giàu từ biển , kinh tế trên biển và ven biển đóng góp khoảng 53-55% tổng GDP của cả nước , trong đó phát triển thành công có bước đột phá về khai thác và chế biến thủy sản. §Èy m¹nh viÖc ph¸t triÓn chÕ biÕn thuû s¶n cã ý nghÜa v« cïng quan träng nh»m gi¶m thiÓu sù h­ háng cña s¶n phÈm ,lµm cho chÊt l­îng vµ gi¸ trÞ cña s¶m phÈm cã thÓ t¨ng lªn nhiÒu lÇn ,trªn c¬ së ®ã n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm ,më réng ®­îc thÞ tr­êng vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh h¬n. Muèn ®Èy m¹nh ph¸t triÓn chÕ biÕn thuû s¶n cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: 2.1. §Èy m¹nh viÖc ®Çu t­ ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ nh»m tõng b­íc n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ chÕ biÕn thuû s¶n: Tr×nh ®é c«ng nghÖ chÕ biÕn cã vai trß quan träng ,t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm chÕ biÕn ,lµm cho s¶n phÈm chÕ biÕn cã søc c¹nh tranh cap trªn thÞ tr­êng . Tr×nh ®é c«ng nghÖ chÕ biÕn tõng b­íc hiÖn ®¹i ho¸ bao gåm c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt chÕ biÕn nh­: c«ng cô, m¸y mãc thiÕt bÞ, c¸c hÖ thèng dù tr÷ b¶o qu¶n s¶n phÈm c«ng nghÖ chÕ biÕn hiÖn ®¹i bao gåm c¶ ph­¬ng ph¸p ,quy tr×nh chÕ biÕn khoa häc .V× vËy, ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ trong viÖc chÕ biÕn thuû s¶n. ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO ®iÒu ®ã cµng cÇn thiÕt h¬n n÷a ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. V× vËy cÇn tiếp tục nâng cấp điều kiện sản xuất , áp dụng hệ thống quản lý đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm theo HACCP, GMP, SSOP, đảm bảo 100% DN chế biến xuất khẩu đạt tiêu chuẩn ngành về an toàn thực phẩm; Tiếp tục đầu tư chiều sâu , đổi mới công nghệ , thu hút đầu tư nước ngoài vào ngành công nghệ chế biến để tiếp cận với nền công nghiệp chế biến hiện đại cuả của thế giới; Đẩy mạnh công tác nghiên cứu , phát triển và đổi mới sản phẩm tại các DN , mở rộng chủng loại và các mặt hàng thuỷ sản chế biến có giá trị gia tăng cao đạt tỷ trọng 60- 65% trong cơ cấu giá trị xuất khẩu thuỷ sản. 2.2.Ph¸t triÓn nhiÒu h×nh thøc chÕ biÕn thuû s¶n víi quy m« vµ tr×nh ®é kh¸c nhau: Một là, ph¸t triÓn h×nh thøc chÕ biÕn quy m« lín ,hiÖn ®¹i ®Ó phôc vô xuÊt khÈu do Nhµ N­íc ®¶m nhiÖm. §iÒu nµy bao gåm c¶ viÖc gäi vèn ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn s¶n phÈm ,mua s¾m c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®¸p øng yªu cÇu chÕ biÕn s¶n phÈm chÊt l­îng cao cho xuÊt khÈu. Hai là, ph¸t triÓn chÕ biÕn quy m« nhá vµvõa phôc vô nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc . H×nh thøc nµy cã thÓ do c¸c doanh nghiÖp ,hîp t¸c x· ,gia ®×nh ®¶m nhËn. Song ®Ó lµm tèt viÖc nµy cÇn ph¶i cã sù hç trî cña nhµ n­íc vµ t¨ng c­êng ho¹t ®éng tiÕp thô ®Ó khuyÕn khÝch viÖc tiªu thô s¶n ph©mtrong n­íc . Ba là ,ph¶i g¾n vïng nu«i trång vµ khai th¸c thuû s¶n tËp trung víi khu c«ng nghiÖp chÕ biÕn. §Ó ®¶m b¶o ®ñ nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ . Bốn là, kÕt hîp hîp lý gi÷a ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn truyÒn thèng víi ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cao tû träng s¶n phÈm qua chÕ biÕn trªn thÞ tr­êng.ChÕ biÕn truyÒn thèng nh­: lµm chÝn ,ph¬i kh«, hun khãi, ­íp muèi, chÕ biÕn c«ng nghiÖp hiÖn ®ai nh­: ®«ng l¹nh ,®å hép vµ c¸c s¶n phÈm ¨n liÒn kh¸c. 2.3.Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm thuû s¶n chÕ biÕn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng: §Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng vÒ tÝnh ®a d¹ng cña s¶n phÈm qua chÕ biÕn ,Bé thuû s¶n ®· quy ho¹ch c¬ cÊu s¶n phÈm chÕ biÕn ë biÓu 2.3 STT Nhãm sp C¸c chØ tiªu 2005 2010 1 S¶n phÈm t«m S¶n l­îng(tÊn) Gi¸ trÞ(triÖu USD) Tû träng gi¸ trÞ(%) 140.000 1.150 57,5 220.000 1.900 63,3 2 S¶n phÈm c¸ S¶n l­îng(tÊn) Gi¸ trÞ(triÖu USD) Tû träng gi¸ trÞ(%) 100.000 350 17,5 120.000 420 14,0 3 NhuyÔn thÓ(ch©n ®Çu,ch©n bông) S¶n l­îng(tÊn) Gi¸ trÞ(triÖu USD) Tû träng gi¸ trÞ(%) 70.000 160 8,0 80.000 240 8,0 4 C¸c lo¹i thùc phÈm phèi chÕ S¶n l­îng(tÊn) Gi¸ trÞ(triÖu USD) Tû träng gi¸ trÞ(%) 40.000 160 8,0 _ 200 6,7 5 §å hép thuû s¶n Gi¸ trÞ(triÖu USD) Tû träng gi¸ trÞ(%) 80 4,0 120 4,0 6 S¶n phÈm thuû s¶n kh¸c Gi¸ trÞ(triÖu USD) Tû träng gi¸ trÞ(%) 100 5,0 120 4,0 Tæng céng S¶n l­îng(tÊn) Gi¸ trÞ(triÖu USD) 350.000 2.000 420.000 3.000 BiÓu 2.3.Ph¸t triÓn c¸c nhãm s¶n phÈm chÕ biÕn chñ yÕu Tuy nhiªn trong mçi lo¹i s¶n phÈm ®­îc chÕ biÕn nh­ t«m ,c¸ còng cÇn chÕ biÕn ra thµnh nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau ,cã nh­ vËy míi tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu mu«n vÎ cña thÞ tr­êng vµ h¹n chÕ ®­îc rñi ro do t¸c ®éng cña thÞ tr­êng. 2.4.N©ng cao kh¶ n¨ng chÕ biÕn thuû s¶n cña c¸c doanh nghiÖp: ViÖc ph¸t triÓn chÕ biÕn sÏ dùa trªn kh¶ n¨ng ®¸p øng nguyªn liÖu ,kh¶ n¨ng qu¶n lý xÝ nghiÖp còng nh­ tr×nh ®é tiÕp thu c«ng nghÖ cña ®éi ngò c¸n bé kü thuËt ,c«ng nh©n s¶n xuÊt ,kh¶ n¨ng tiÕp thÞ ,sø c¹nh tranh cña s¶n phÈm t¹i mçi ®Þa ph­¬ng. Giai ®o¹n 2000-2005 ®· tËp trung n©ng cÊp sè nhµ m¸y hiÖn cã ,lùa chän ph­¬ng ¸n ®Çu t­ n©ng cÊp cho phï hîp víi tr×nh ®é c«ng nghÖ chung cña khu vùc hoÆc quèc tÕ. Trong giai ®o¹n nµy chØ ph¸t triÓm thªm kho¶ng 25 xÝ nghiÖp chÕ biÕn míi ,n©ng c«ng suÊt chÕ biÕn lªn 1.500 tÊn/ngµy vµo n¨m 2005. Giai ®o¹n 2006-2010,sè l­îng nhµ m¸y cÇn c¶i t¹o ,n©ng cÊp ph¸t triÓn thªm ®Ó ®¹t tæng c«ng suÊt cÊp ®«ng kho¶ng 200 tÊn/ngµy vµo n¨m 2010. Nªn ph¸t triÓn nhµ m¸y víi c«ng suÊt cÊp ®«ng 5 tÊn/ngµy. Riªng nh÷ng vïng träng ®iÓm nghÒ c¸ cã thÓ x©y dùng tõ 1-2 nhµ m¸y cã quy m« võa (c«ng suÊt cÊp ®«ng >10 tÊn/ngµy ) ®Ó ®¸p øng yªu cÇu vÒ an toµn m«i tr­êng,tËp trung nguyªn liÖu vµ ¸p dông c«ng nghÖ míi. C¸c tØnh cÇn ®Çu t­ x©y dùng thªm hoÆc më réng ,n©ng cÊp nhµ m¸y chÕ biÕn nªn tËp trung vµo c¸c tØnh hiÖn ®ang cã sù bÊt hîp lý gi÷a tiÒm n¨ng nguyªn liÖu vµ sè l­îng nhµ m¸y .§iÒu rÊt quan träng lµ ®¶m b¶o 100% DN chế biến thuỷ sản phải tăng cường năng lực chế biến theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá để đáp ứng các tiêu chuẩn về VSATTP thuỷ sản. Để ngành thuỷ sản tiếp tục phát triển, phấn đấu đến năm 2020 trình độ công nghệ chế biến thuỷ sản tương đương với các nước phát triển , đưa thuỷ sản tiếp tục là ngành kinh tế mũi nhọn và là một trong những ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. 2.5.Sö dông tèi ­u nguån nguyªn liÖu cho chÕ biÕn xuÊt khÈu: Møc tiªu thô nguyªn liÖu trong n­íc sÏ gi¶m dÇn vÒ tû träng ,tõ 77,2%(n¨m 1995) xuèng 73%(n¨m 2010) ,gi¶m trung b×nh 3,43%/n¨m ,b×nh qu©n tiªu thô nguyªn liÖu thuû s¶n theo møc ®µu ng­êi giai ®o¹n 2000-2010 lµ 15kg/ng­êi/n¨m. Møc t¨ng trung b×nh cña nguyªn liÖu dïng cho chÐ biÕn xuÊt khÈu trong cïng giaai ®o¹n lµ 5,3%/n¨m(l­îng nguyªn liÖu dïng cho chÕ biÕn xuÊt khÈu sÏ lµ 650.000-1.200.000 tÊn vµo n¨m 2010) C¸c c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho ngµnh chÕ biÕn vµ th­¬ng m¹i thuû s¶n ph¶i ®¸p øng yªu cÇu lµm cho nguyªn liÖu thuû s¶n ®­îc b¶o qu¶n tèt ngay tõ ®Çu ,®­îc vËn chuyÓn mét c¸ch nhanh nhÊt ®Õn n¬i chÕ biÕn vµ thuËn lîi nhÊt ®Õn n¬i tiªu thô,®¶m b¶o cho c¸c s¶n phÈm thuû s¶n gia t¨ng ®­îc gi¸ trÞ vµ phÈm cÊp cña m×nh trªn thÞ tr­êng. 2.6.ChuyÓn ®æi c¬ cÊu mÆt hµng chÕ biÕn vµ t¨ng gi¸ xuÊt khÈu: Gi¶m tû träng xuÊt khÈu th« xuèng 46%(2010) so víi 85% n¨m 1995. T¨ng l­îng hµng cã chÊt l­îng cao ,cã gi¸ trÞ gia t¨ng lªn 22% n¨m 2010 so víi 85% n¨m 1995 ,t¨ng s¶n l­îng ®å hép lªn 3% n¨m 2010 so víi 1%n¨m 2000 vµ hµng t­oi sèng cao cÊp lªn 24%(2010) b»ng c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng vµ chñng lo¹i nguyªn liÖu cho chÕ biÕn ®Ó t¨ng gi¸ b×nh qu©n tõ 4,3 USD/kg(1995) lªn 8-9 USD/kg(2010)/. Tæng l­îng hµng xuÊt khÈu thuû s¶n kh«ng nhiÒu nh­ng ph¶i phÊn ®Êu n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ,h×nh thøc bao b× nh»m t¨ng nhanh gi¸ trÞ cña s¶n phÈm xuÊt khÈu ,cã nh­ vËy míi cã thÓ ®¹t ®­îc môc tiªu xuÊt khÈu. Kh«ng ngõng t¨ng phÇn ®ãng gãp cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi b»ng viÖc t¨ng c­êng xuÊt khÈu ,t¨ng thu nhËp ngo¹i tÖ vµ n©ng cao vÞ thÕ cña ®Êt n­íc trªn tr­êng quèc tÕ ,gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho céng ®ång d©n c­ sèng dùa vµo nghÒ c¸. 2.7.N©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cho ng­êi lao ®éng lµm c«ng t¸c chÕ biÕn thuû s¶n: Con ng­êi lµ yÕu tè quan träng cã yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn qu¸ trinh ph¸t triÓn s¶n xuÊt chÕ biÕn thuû s¶n. V× vËy cÇn coi träng viÖc ®µo t¹o ,båi d­ìng ®Ó th­êng xuyªn n©ng cao tr×nh ®é vÒ chuyªn m«n kü thuËt cho ng­êi lao ®éng lµm c«ng t¸c chÕ biÕn thuû s¶n. §ång thêi n©ng cao c¶ thÓ tr¹ng cho ng­ßi lao ®éng b»ng c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp ®¶m b¶o cho hä cã ®ñ kh¶ n¨ng vµ thÓ lùc dåi dµo ®Ó thùc hiÖn tèt yªu cÇu nhiÖm vô chÕ biÕn thuû s¶n ®Æt ra. 2.8. tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền và giáo dục về VSATTP tại cộng đồng những người sản xuất và cung ứng nguyên liệu ; Nâng cao năng lực kiểm nghiệm VSATTP từ Trung ương đến địa phương đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và hợp tác quốc tế về VSATTP ; Xây dựng và thực hiện hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm , hỗ trợ các DN chế biến tăng cường năng lực kiểm soát và phát hiện dư lượng kháng sinh , hoá chất trong nguyên liệu..; Tăng cường hoạt động liên ngành trong công tác bảo đảm VSATTP, tăng cường hoạt động phòng chống đưa tạp chất vào nguyên liệu thủy sản… Tăng cường nghiên cứuvà hướng dẫn để ứng dụng công nghệ mới trong chế biến thuỷ sản ; Thông qua các hình thức khuyến ngư , đa dạng hoá các hình thức chuyển tải thông tin , tuyên truyền và phổ biến kiến thức về công nghệ nuôi , khai thác , bảo quản và chế biến thuỷ sản. 2.9. Tránh tình trạng thiếu nguyên liệu, thừa công suất chế biến: Tháng 7 năm 2007, Bộ Thủy sản, nay là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có chương trình sắp xếp lại sản xuất ngành thủy sản. Theo đó, Bộ sẽ thực hiện 3 giải pháp đồng bộ gồm: *Quy hoạch cơ sở chế biến. *Phát triển dịch vụ xa bờ để nhanh chóng đưa hải sản vào các nhà máy. *Tổ chức tốt hoạt động đánh bắt xa bờ và bảo quản hải sản sau khai thác. Riêng đối với hoạt động chế biến , sẽ hình thành các cơ sở chế biến thủy sản tập trung gần nguồn nguyên liệu , nhất là những vùng có nghề nuôi phát triển mạnh ; khuyến khích các doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu bán thành phẩm , đầu tư công nghệ chế biến các mặt hàng tinh chế có giá trị xuất khẩu cao , đồng thời , có cơ chế quản lý tốc độ tăng năng lực chế biến , tránh tình trạng phát triển nhanh quá dẫn đến lãng phí công nghệ do sử dụng không hết công suất thiết kế. Một giải pháp nữa là đầu tư phát triển nuôi trồng thủy sản theo hướng công nghiệp nhằm tăng nguồn nguyên liệu tại chỗ phục vụ cho chế biến xuất khẩu. Tiết kiệm năng lượng trong ngành chế biến thủy sản. Với mục tiêu phát triển ngành thủy sản trở thành một ngành sản xuất hàng hóa lớn vơí sức cạnh tranh cao,đạt kim ngạch xuất khẩu lớn thì bên cạnh việc đầu tư công nghệ hiện đại để sản phẩm đầu ra đáp ứng tiêu chuẩn cũng như phù hợp với những cam kết của WTO các doanh nghiệp chế biến thủy sản ở Việt Nam cũng cần chú ý tới những công nghệ và giải pháp tiết kiệm năng lượng (TKNL).Điều này không những ích nước lợi doanh nghiệp mà còn đi trước một bước khi mà luật TKNL dự kiến được ban hành năm 2010.Sẽ có những chế tài buộc các doanh nghiệp phải tiết kiệm năng lượng. Một ví dụ điển hình đó là : Công ty TNHH Chế Biến Thực Phẩm D&N có vốn điều lệ 27 tỷ đồng,là doanh nghiệp chuyên chế biến các mặt hàng thủy sản xuất khẩu như tôm, cá mực,ghẹ các loại trong đó cá là mặt hàng chủ lực của công ty.Sản lượng chế biến của công ty (năm 2006) đạt được 2.075 tấn thành phẩm mỗi năm.Nguồn năng lượng được sử dụng chủ yếu là: Điện (vận hành các thiết bị và động cơ chiếu sáng nhà xưởng,dầu FO dùng cho lò hơi và dầu DO dùng (vận hành máy phát điện khi mất điện lưới ).Mặc dù công ty đã trang bị dây chuyền sản xuất khá hiện đại,nhưng theo đánh giá của các chuyên gia TKNL thì cơ hội TKNL của công ty vẫn chưa được khai thác triệt để. Năm 2007 được sự hỗ trợ của Dự án nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa,Trung tâm ứng dụng khoa học và công nghệ Đà Nẵng đã tiến hành kiểm toán năng lượng và đưa ra các giải pháp TKNL để Công ty D&N áp dụng.Kết quả cho thấy những lợi ích to lớn mà công ty được hưởng lợi trực tiếp.Giải pháp TKNL đã được Công ty D&N tập trung thực hiện là: Sử dụng hệ thống chiếu sáng hiệu quả:Hệ thống chiếu sáng vào thời điểm trước khi áp dụng các giải pháp TKNL của công ty tiêu thụ khoảng 18% tổng điện năng,các bộ đèn chiếu sáng được dùng là loại 40W và chấn lưu sắt từ,tổng số bóng đèn là 400 bóng. Hệ thống chiếu sáng đã được thay thế bằng bộ đèn huỳnh quang hiệu quả hơn,sử dụng bóng đèn 36W và chấn lưu điên tử.Sau khi thay thế đã giảm được 25% dành cho chiếu sáng tiết kiệm khoảng 28.800KWH/năm (tương đương với 30 triệu đồng),trong khi đầu tư chỉ có 26,4 triệu đồng. Bảo ôn đường cấp hơi nước:Giải pháp này tập trung cho việc tu sửa,thay thế đường ống cấp hơi sao cho hệ thống cấp hơi này hạn chế tỏa nhiệt ra bên ngoài 1 cách tối thiểu.Sau khi tính toán , giải pháp này đã giúp công ty giảm được 2% lượng dầu FO/năm ( tương đương 24,6 triệu đồng) trong khi vốn đầu tư cho giải pháp này hết 16 triệu đồng. Thu hồi nước ngưng:Do công ty sử dụng hệ thống hấp gián tiếp nên tổn thất nhiệt ra bên ngoài rất lớn.Sau khi áp dụng giải pháp thu hồi nước ngưng,Công ty đã tiết kiệm 6.720 lít dầu FO/năm (tương đương với 36,9 triệu đồng ),trong khi vốn đầu tư cho giải pháp này hết khoảng 28 triệu đồng. Ngoài những giải pháp TKNL trực tiếp trên đây,Công ty D&N đã áp dụng biện pháp sử dụng hợp lý điện ba giá.Qua đo đạc và tính toán cho 1 ngày hoạt động, nhu cầu sử dụng điện của công ty thay đổi theo từng thời điểm cụ thể,trong đó,công suất đỉnh cao có thể đạt đến 72KW lại nhằm đúng vào giờ cao điểm (từ 18h00 đến 20h30),trong khi công suất trung bình chỉ đạt khoảng 25,5KW lại nhằm vào giờ thấp điểm. Với việc áp dụng các giải pháp TKNL, mỗi năm công ty D&N đã giảm được 91,3 triệu đồng chi phí, trong khi chỉ đầu tư khoảng 70,4 triệu đồng. Như vậy, thời gian thu hồi vốn chỉ trong vòng 10 tháng, giảm lượng phát thải CO2 mỗi năm là 49,15 tấn.Hiệu quả của việc TKNL trong mỗi doanh nghiệp chế biến thủy sản không còn góp phần vào giảm phát thải CO2 vào môi trường sống. 2.11.Ngành chế biến thủy sản và lợi ích từ việc tiết kiệm năng lượng. Năng lượng được sử dụng phổ biến trong ngành chế biến thủy sản là: điện, than, dầu ( FO, DO ) với mục đích chạy động cơ điện, đốt lò hơi, cấp lạnh, … Năng lượng sử dụng trong toàn ngành ( tính theo tấn dầu quy đổi ) năm 2005 là: 1.621.634,4 TOE; trong đó than chiếm 0,71 nghìn tấn ( 319,26 TOE ), điện là 367,83 KWH ( 31.626,02 TOE ), dầu DO là 930,89 lít ( 866.734,18 TOE ), dầu FO là 722,70 triệu lít ( 721.387,58 TOE ), ga là 1,39 nghìn tấn ( 1.570,37 TOE ). Tổng phát thải khí CO2 toàn ngành là 162.300 tấn ( trung bình bằng 162.300/3.500.000, bằng 0,046 tấn CO2/1 tấn SP ). Năm 2006 cả nước có khoảng 235 doanh nghiệp hoạt động trong ………. chế biến thủy sản ( theo thống kê của bộ thủy sản ). Tổng sản lượng thủy sản đạt trên 3,5 triệu tấn, xuất khẩu trên 700.000 tấn, lao động bình quân trong 1 doanh nghiệp là 519 người, vốn kinh doanh bình quân trong 1 doanh nghiệp là 47 tỷ đồng. Trở lại với việc TKNL của công ty chế biến thực phẩm D&N báo cáo kiểm toán năng lượng đã chỉ rõ: trước khi áp dụng các biện pháp TKNL, công ty tiêu thụ 101,205 KWH điện /1 tấn SP, 106,024 lít dầu FO /1 tấn SP. sau khi áp dụng các giải pháp TKNL, lượng điện tiêu thụ giảm xuống còn 87,325 KWH /1 tấn SP và lượng dầu FO tiêu thụ còn 100,414 lít /1 tấn SP. Như vậy, tính theo đơn giá hiện nay, mỗi tấn sản phẩm sau khi áp dụng các giải pháp TKNL sẽ giảm chi phí được số tiền không nhỏ. ( Tiền điện =( 101,205 - 87,325)*1.046 đồng =14.518 đồng, tiền dầu =(106,024 – 100,414) *5.500 đồng = 30.855 đồng. Cũng theo tính toán của các chuyên gia, sau khi áp dụng giải pháp TKNL đã giảm được khoảng 0,023 tấn CO2 /1 tấn SP. Giả sử sản lượng chế biến thủy sản không đổi cho tới thời điểm hiện nay và giả sử 235 doanh nghiệp chế biến thủy sản trong cả nước áp dụng các giải pháp TKNL tương tự công ty D&N thì mỗi năm chúng ta tiết kiệm được 3.500.000 * (14,518 + 30,855) = 158,8 tỷ đồng, trung bình mỗi doanh nghiệp tiết kiệm được 675,76 triệu đồng. Đây là con số không hề nhỏ so với vốn đầu tư bình quân của mỗi doanh nghiệp là 47 tỷ đồng, giảm được một nửa lượng phát thải CO2 ( từ 0,046 tấn trước khi áp dụng xuống còn 0,023 tấn CO2 /1 tấn SP). Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n ph¸t triÓn. Tuy nhiªn với những giải pháp đề ra cần có sự phối kết hợp giữa các ban ngành , địa phương , các hội , hiệp hội để thống nhất triển khai đồng bộ và có hiệu quả, hướng tới mục tiêu vào năm 2010, giá trị kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản đạt từ 4 - 4,5 tỷ USD và đạt tốc độ tăng trưởng bình quân trên 9%/ năm. Phấn đấu đến năm 2020 trình độ công nghệ chế biến thuỷ sản xuất khẩu của việt nam ngang tầm với các nước trong khu vực. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO: www.google.com.vn www.tintucvietnam.com www. Dantri.com.vn www. Express.com.vn GT Kinh tế thuỷ sản.NXB Đại học kinh tế quốc dân Hà Nội. www.tchdkh.org.vn www.agriviet.com 8. www.aquatic.plus.vn  MỤC LỤC: Lời mở đầu…………………………………………………………………………...1 I.C¬ së lÝ luËn: 2 1. C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n. 2 2.§Æc ®iÓm cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n. 2 3.VÞ trÝ cña ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n. 3 4.Qóa tr×nh ph¸t triÓn cña ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n. 5 II.Thùc tr¹ng ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n: 6 1.Mét sè c«ng nghÖ chÕ biÕn thuû s¶n chñ yÕu cña n­íc ta. 6 2.Nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ chñ yÕu cña chÕ biÕn thuû s¶n ë n­íc ta. 8 2.1.Nh÷ng thµnh tùu. 8 2.1.1. c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ViÖt Nam g¾n liÒn víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 8 2.1.2. C¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ViÖt Nam më réng thÞ tr­êng. 10 2.2.Nh÷ng tån t¹i cña sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n. 13 2.2.1.Tån t¹i chung ®èi víi c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n. 13 2.2.2.Nh÷ng khã kh¨n mµ ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n Bµ RÞa_Vòng Tµu ph¶i ®èi mÆt: 14 2.2.2.1.C«ng nghÖ thiÕt bÞ s¶n xuÊt cña tØnh cßn l¹c hËu. 14 2.2.2.2.Nguyªn nh©n. 15 III.Ph­¬ng h­íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn chÕ biÕn thuû s¶n ở n­íc ta: 17 1.Ph­¬ng h­íng vµ nhiÖm vô ph¸t triÓn chÕ biÕn thuû s¶n ë n­íc ta. 17 2.Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh ph¸t triÓn chÕ biÕn thuû s¶n. 18 Danh mục tài liệu tham khảo 30