Đề tài Thực trạng và một số giải pháp nhằm thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam

% vèn d¨ng ký), víi sè s¶n phÈm b×nh qu©n 140.000 xe «t«/n¨m. mét ®Æc ®iÓm t­¬ng ®èi næi bËt cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt «t« xe m¸y lµ bªn c¹nh c¸c ho¹t ®éng cu¶ chÝnh b¶n th©n c¸c dù ¸n nµy cã t¸c ®éng ®Õn viÖc h×nh thµnh c¸c dù ¸n s¶n xuÊt linh kiÖn, phô tïng t­¬ng øng. C¸c dù ¸n vÖ tinh nµy th­êng lµ nh÷ng b¹n hµng truyÒn thèng cña c¸c nhµ ®Çu t­ hoÆc c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ s½n cã cña ViÖt Nam, trong ®ã cã c¶ c¸c doanh nghiÖp ®ang gÆp khã kh¨n trong SXKD, thËm cÝ cã nguy c¬ ph¸ s¶n -LÜnh vùc viÔn th«ng: ®Õn nay ®· cã 14 dù ¸ndt n­íc ngoµi ®­îc cÊp giÊy phÐp víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 1.545 triÖu USD, trong ®ã sè vèn ®· thùc hiÖn lµ 388 triÖu USD (b»ng 25% vèn ®¨ng ký). Trong sè c¸c dù ¸n ë lÜnh vùc nµy, cã ®Õn 94% sè dù ¸n ®Çu t­ theo h×nh thøc hîp ®ßng hîp t¸c kinh doanh vÒ dÞch vô viÔn th«ng, 6% theo h×nh thøc liªn doanh ®Ó s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ vËt t­ b­­ ®iÖn. ®Æc biÖt, ®©y lµ lÜnh vùc kh«ng cã dù ¸n ®Çu t­ theo h×nh thøc doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. -Ho¹t ®éng kinhdoanh kh¸ch s¹n, du lÞch: lµ lÜnh vùc ngay tõ ®Çu ®· biÓu hiÖn cßn nhiÒu tiÒm n¨ng ch­a ®­îc khai th¸c nªn ngay tõ ®Çu ®· thu hót ®­îc sù quan t©m cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. MÆc dï sè dù ¸n còng nh­ vèn ®¨ng ký vµo nghµnh nµy cã tû träng ch­a cao trong tæng sè dù ¸n còng nh­ tæng vèn FDI t¹i ViÖt Nam, ®Õn nay còng ®· cã 202 dù ¸n víi 4.834,8 triÖu USD ®¨ng ký ®Çu t­ x©y dùng kh¸ch s¹n, v¨n phßng,c¨n hé cho thuª, ph¸y triÓn ®« thÞ . ®©y còng lµ t×nh tr¹ng cung v­ît qu¸ cÇu ë mét sè thµnh phè nh­ TP. Hå ChÝ Minh, Vòng Tµu, §· N½ng, H¶i Phßng. -LÜnh vùc c«ng nghiÖp ho¸ chÊt: ®Õn nay ®· thu hót ®­îc 89 dù ¸n víi tæng sè vèn ®¨ng ký 1.117 triÖu USD (36 dù ¸n 100% vèn n­íc ngoµi,48 liªn doanh, 5 hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ) trong ®ã sè vèn ®· thùc hiÖn lµ397,6 triÖu USD( b»ng35,6% tæng vèn ®¨ng ký). -LÜnh vùc dÖt may giµy dÐp: lµ nghµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng, suÊt ®Çu t­ cho mçi lao ®éng thÊp, triÓn khai SXKD nhanh;dÆc ®iÓm nµy rÊt thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ tr×nh ®é ph¸y triÓn thêi kú ®Çu tiÕn hµnh CNH-H§H cña n­íc ta. ®Õn nay ®· cã 250 dù ¸n víi tæng sè vèn ®¨ng ký 2.396 triÖu USD; trong ®ã vèn thùc hiÖn lµ 1.079 triÖu USD. §©y lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc cã tû lÖ vèn thùc hiÖn ®¹t vµo lo¹i cao. 2.2.4 T×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu cña doanh ngiÖp FDI Theo sè liÖu thèng kª cña vô §Çu T­-Bé Th­¬ng M¹i, kÕt qu¶ XNK cña c¸c doanh ngiÖp FDI ®­îc chia ra c¸c n¨m nh­ sau(kh«ng tÝnh dÇu khÝ): B¶ng 7: Kim ngh¹ch XNK cña c¸c doanh ngiÖp FDI §¬n vÞ :triÖu USD N¨m XuÊt khÈu NhËp khÈu 1989-1991 52 192 1992 112 230 1993 140 491 1994 165 750 1995 403 1653 1996 786 2232 1997 1497 2700 1998 1982 2900 1999 2590 3382 2000(quý 1) 66174 Nguån : Vô §Çu T­-Bé Th­¬ng M¹i Tõ sè liÖu b¶ng 7 ta thÊy: -VÒ nhËp khÈu: kim ngh¹ch NK t¨ng m¹nh qua c¸c n¨m lµ do tiÕn ®é triÓn khai x©y dùng, s¶n xuÊt cña c¸c doanh ngiÖp ®­îc thùc hiÖn theo lÞch tr×nh ®· xÐt duyÖt. Hµng ho¸ nhËp chñ yÕu lµ m¸y mãc,thiÕt bÞ phôc vô cho x©y dùng c¬ b¶n, h×nh thµnh doanh ngiÖp vµ vËt t­, nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt. Tuy nhiªn,viÖc NK t¨ng còng ch­a ph¶n ¸nh hÕt tèc ®é ®Çu t­. thùc tÕ cho thÊy, mÆc dï kim ngh¹ch NK cã t¨ng nh­ng trÞ gi¸ thiÕt bÞ m¸y mãc NK l¹i gi¶m (nhÊt lµ cuèi n¨m 1996), chøng tá tèc ®é ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam gi¶m. -VÒ xuÊt khÈu: kÕt qu¶ XK ®­îc ph¶n ¸nh b»ng sù t¨ng tr­ëng cña kim ngh¹ch XK cña c¸c doanh ngiÖp FDI t¨ng m¹nh qua c¸c n¨m chøng tá doanh ngiÖp FDI ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ trong kim ngh¹ch XK cña c¶ n­íc , lµm thay ®æi c¬ cÊu hµng XK, t¨ng dÇn tû lÖ XK hµng c«ng nghiÖp, hµng cã kü thuËt coa trong c¬ cÊu hµng XNK cña ViÖt Nam. -Tû träng XK cña c¸c doanh ngiÖp FDI: B¶ng 8: Tû träng XK cña c¸c doanh ngiÖp FDI N¨m Doanh nghiÖp FDI C¶ n­íc Tû lÖ 1996 786.000.000 6.868.000.000 11,4% 1997 1.479.653.000 8.758.900.413 17,09% 1998 1.982.638.000 9.323.648.397 21,25% 1999 2.365.000.000 11.520.600.002 22,5% 2000(quý 1) 665.000.000 650.800.000 26% Nguån : Vô §Çu T­-Bé Th­¬ng M¹i Qua b¶ng 5 ta thÊy XK cña c¸c doanh ngiÖp FDI t¨ng æn ®Þnh qua c¸c n¨m vµ chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong kim ng¹ch XK cña toµn bé nÒn kinh tÕ ( trªn 20%). -C¬ cÊu ®Çu t­ vµ c¬ cÊu XK: theo sè liÖu cña Bé KÕ Ho¹ch vµ §Çu T­, tæng kÕt t×nh h×nh ®Çu t­ trong nh÷ng n¨m qua( 1998 -3/2000) c¬ cÊu ®Çu t­ vµ XK trong lÜnh vùc nh­ sau: B¶ng 9: C¬ cÊu ®Çu t­ vµ XK cña c¸c doanh ngiÖp FDI LÜnh vùc kinh tÕ Sè dù ¸n TrÞ gi¸ vèn ®Çu t­ Tû lÖ % Doanh thu 1000 USD TrÞ gi¸ XK 1000 USD 1. C«ng nghiÖp 1.203 12.642.542 35,2 11.659.257 5.021.565 C«ng nghiÖp nÆng 500 6.474.370 5.715.376 1.997.524 C«ng nghiÖp nhÑ 577 3.774.759 3.389.864 2.656.922 C«ng nghiÖp thùc phÈm 126 2.393.383 7,2 2.554.017 367.119 2.Dçu khÝ 23 2.558.268 5,7 1.391.764 3.N«ng l©m thuû s¶n 294 3.030.477 371.529 N«ng l©m nghiÖp 245 1.874.827 1.227.743 309.714 Thuû s¶n 49 15.556.560 25,3 164.021 61.815 4. Du lÞch-DÞch vô KS 315 9.059.044 1.221.007 KS-DL-VP-C¨n hé 156 8.099.955 641.405 V¨n ho¸-Y tÕ-Gi¸o dôc 76 433.107 208.45 DÞch vô 119 525.982 11,7 121.152 5.X©y dùng 221 4.204.727 679.906 X©y dùng 208 3.401.187 601.322 XD H¹ TÇng KCX-KCN 13 803.45 7,8 58.284 6.GTVT-B­u ®iÖn 97 2.804.627 1.822.965 7.Tµi chÝnh-Ng©n hµng 48 542.25 1,5 261.409 Tæng céng 2.339 35.786.144 17.197.429 11.248.000 Nguån : Vô §Çu T­-Bé Th­¬ng M¹i Tõ sè liÖu trªn ta thÊy: c¬ cÊu ®Çu t­ vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp chiÕm tû träng ®¸ng kÓ(32% trong tæng sè vèn ®Çu t­ ). Doanh thu, doanh sè cña c¸c doanh ngiÖp thuéc lÜnh vùc nµy còng chiÕm tû träng lín. Tuy nhiªn, còng cã nh÷ng lÜnh vùc chiÕm gi¸ trÞ lín nh­ du lÞch,kh¸ch s¹n l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng XK vµ ®¹t doanh thu kh«ng cao. -VÒ c¬ cÊu hµng XK: C¬ cÊu hµng XK tr­íc tiªn phô thuéc vµo c¬ cÊu ®Çu t­ Do vËy, tû lÖ ®Çu t­ vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp cµng lín th× tû lÖ XK hµng c«ng nghiÖp cµng cao(chiÕm kho¶ng 44,6%),®iÒu nµy cµng kh¶ng ®Þnh chñ tr­¬ng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc SX hµng c«ng nghiÖp cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lµ mét chñ tr­¬ng ®óng ®¾n, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH-H§H. -VÒ c¬ cÊu thÞ tr­êng XK: thÞ tr­êng XK cña c¸c doanh ngiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi phÇn lín do c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi quyÕt ®Þnh. Trong sè c¸c n­íc cã quan hÖ hîp t¸c ®Çu t­ víi ViÖt Nam th× c¸c n­íc ch©u ¸ ®Çu t­ lín nhÊt, nh­: NhËt, Hµn Quèc, §µi Loan, Singapore. Vµ còng chÝnh c¸c n­íc nµy NK hµng ho¸ nhiÒu nhÊt tõ c¸c doanh nghiÖp FDI ViÖt Nam. Theo sè liÖu thèng kª cña Tæng côc h¶i quan , n¨m1998, chØ riªng thÞ trong­êng NhËt B¶n vµ c¸c n­íc ASEAN, trÞ gi¸ kim ngh¹ch XK cña c¸c doanh nghiÖp FDI ®¹t 886,9 triÖu USD, chiÕm 44,7%. C¸c n­íc , c¸c khu vù cßn l¹i nh­ EU ®¹t 456triÖu USD,chiÕm 30%, Hoa Kú ®¹t 107,4 triÖu USD, chiÕm 5,4%; Nga 4 triÖu, c¸c n­íc kh¸c ®¹t 28,4 triÖu,chiÕm 26%. -Tû träng XK chung cña c¶ n­íc thêi kú 1992-1998 cho thÊy NhËt B¶n vµ ASEAN ®ãng vai trß quan träng. Tuy nhiªn, NhËt B¶n chØ gi÷ vai trß trong c¸c n¨m 1991-1995(chiÕm b×nh qu©n trªn 30% tæng kim ngh¹ch XK cña c¸c doanh nghiÖp FDI). Sau ®ã gi¶m dÇn,n¨m 1998 chØ cßn 15,8% kim ngh¹ch XK nh­ng c¸c n­íc ASEAN kh«ng cã sù thay ®æi lín trong suèt thêi kú 1991-1998(chiÕm tû träng b×nh qu©n lµ 21,5% kim ngh¹ch XK). -Tû träng XK vµo EU t¨ng kh¸ ®Òu trong c¸c n¨m qua: N¨m 1991, EU míi ®¹t 5,7% kim ngh¹ch XK cña ta, nh­ng tíi n¨m 1998 ®· chiÕm 22,5%. Riªng trong khèi FDI, tû lÖ XK còng ®¹t 30% kim ngh¹ch cña c¶ khèi. Ph©n tÝch c¬ cÊu XK mét sè mÆt hµng chÝnh vµo c¸c thÞ tr­êng chÝnh trong c¸c n¨m 1998,1999 ta thÊy: -XK vµo thÞ tr­êng ASEAN: B¶ng 10: XK cña c¸c doanh nghiÖp FDI vµo thÞ tr­êng ESEAN n¨m 1998 §¬n vÞ: 1000 USD ThÞ tr­êng G¹o H¶i s¶n Cµ phª Cao su GiÇy dÐp DÖt may §iÖn tö Hµng kh¸c Tæng trÞ gi¸ Brunei 183 183 Campuchia 9 8.086 17.086 IndonÐia 7.89 97 707 707 3 164 7.897 1693.79 Lµo 225 1.419 226.419 Mal·iia 250 262 342 288 601 29.232 1772.23 Mianma 8 1.026 9.026 Philippine 638 71 231.814 940.814 Singapore 2.828 1.499 259 82 1.881 7.67 3.827 57.494 416.199 Th¸i Lan 168 138 1.131 2.615 67 188.492 565.238 Tæng 10.968 1.667 494 344 4.752 10.655 4.884 525.642 1396.57 Nguån : Vô §Çu T­-Bé Th­¬ng M¹i -XK vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n, Hoa Kú, Nga B¶ng 11: XK vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n, Hoa Kú, Nga §¬n vÞ: 1000 USD ThÞ tr­êng G¹o H¶i s¶n Cµ phª Cao su GiÇy dÐp DÖt may §iÖn tö Hµng kh¸c Tæng trÞ gi¸ NhËt B¶n 3.553 19.600 4 - 6.049 90.809 3.452 193.942 428.282 Mü 411 553 703 - 82.956 16.204 479 6.071 127.892 Nga - - - - 1.106 549 - 2.388 7.112 Tæng 3.963 20.213 707 66 100.111 107.563 3.931 202.401 563.286 Nguån : Vô §Çu T­-Bé Th­¬ng M¹i -XK vµo thÞ tr­êng EU B¶ng 12: XK vµo thÞ tr­êng EU §¬n vÞ: 1000 USD ThÞ tr­êng H¶i s¶n Cµ phª Cao su GiÇy dÐp DÖt may §iÖn tö Hµng kh¸c Tæng trÞ gi¸ Anh - 6.515 136 27.571 7.272 1.623 16.210 59.326 Aã - - - 390 122 38 915 1.464 BØ 107 - - 77.989 6.468 25 28.421 113.009 Bå §µo Nha - - - 206 41 28 803 1.007 §an M¹nh - - - 986 865 1.159 3.296 6.305 §øc 41 569 - 21.176 32.144 9.264 33.032 96.239 Hµ Lan 199 - 27 13.302 8.196 4.143 11.008 36.875 Hy L¹p 1.289 - - 1.188 183 - 1.085 2.585 Italia 459 - - 18.637 5.312 1.746 10.470 36.637 PhÇn Lan - - - 2.067 833 212 1.788 4.909 T©y Ban Nha 20 - - 4.505 2.674 681 8.580 16.459 Thuþ §iÓn 45 - - 2.456 1.889 2.490 4.149 11.028 Thuþ SÜ - 202 - 1.253 999 - 2.907 5.361 Céng 999 7.285 176 183.393 88.263 21.765 154.021 455.915 Nguån : Vô §Çu T­-Bé Th­¬ng M¹i - ThÞ tr­êng kh¸c ®¹t 528.363.854 USD Nh­ vËy, XK cña c¸c doanh ngiÖp FDI sang NhËt B¶n c¸c n­íc ASEAN Kim ngh¹ch tuy cã t¨ng 10% so víi n¨m 1997 (975 so víi 886 triÖu USD) vµ chiÕm phÇn lín kim ngh¹ch cña khèi(37,6%) nh­ng thÞ phÇn l¹i gi¶m (tõ 44,7% xuèng 37,6%). XK sang thÞ tr­êng NhËt B¶n vÉn kh«ng thay ®æi vÒ thÞ phÇn. Kim ngh¹ch XK sang EU t¨ng cao gÇn 50%. XK sang thÞ tr­êng Nga vµ Mü cã t¨ng h¬n n¨m tr­íc nh­ng chËm. + N¨m 1999 -XK vµo thÞ tr­êng Mü, NhËt vµ Nga B¶ng 13: XK cña c¸c doanh nghiÖp FDI vµo thÞ tr­êng Mü, NhËt vµ Nga n¨m 1999 ThÞ tr­êng G¹o H¶i s¶n Cµ phª Cao su GiÇy dÐp DÖt may §iÖn tö Hµng kh¸c Tæng trÞ gi¸ NhËt B¶n 4.864 12.407 - - 21.996 13.543 287.064 287.064 428.282 Hoa Kú - 850 - - 96.465 178 22.321 22.321 127.892 Nga - - - 433 202 - 5.961 5.961 7.112 Céng 4.864 13.257 - 433 118.663 13.721 306.346 306.346 563.286 Nguån : Vô §Çu T­-Bé Th­¬ng M¹i -XK sang thÞ tr­êng ASEAN B¶ng 14: XK cña c¸c doanh ngiÖp FDI vµo thÞ tr­êng ASEAN n¨m 1999 ThÞ tr­êng G¹o H¶i s¶n Cµ phª Cao su GiÇy dÐp DÖt may §iÖn tö Hµng kh¸c Tæng trÞ gi¸ Brunei - - - - - - - 116 116 Campuchia - 93 1 - 44 9 - 5.546 5.684 IndonÐia 519 - - - 951 - 164 9.903 11.726 Lµo - - - - - 101 225 245 346 Mal·iia 7.751 651 - 357 3.019 601 25.430 72.807 Mianma - - - - - 61 - 620 681 Philippine 145 - - - 403 262 - 9.767 229.940 Singapore 785 1.623 681 748 6.970 10.578 3.827 38.672 68.265 Th¸i Lan 128 201 - - 356 2.615 10.130 17.410 157.075 Tæng 9.328 2.568 682 748 9.081 15.151 401.373 107.709 546.640 Nguån : Vô §Çu T­-Bé Th­¬ng M¹i N¨m 1999, XK cña c¸c doanh nghiÖp FDI vµo thÞ tr­êng EU + MÆt hµng : h¶i s¶n, cµ phª, cao su, giÇy dÐp, dÖt may, ®iÖn tö vµ mét sè hµng kh¸c +Tæng kim ngh¹ch: 684.425 triÖu USD Theo sè liÖu trong c¸c b¶ng trªn, c¬ cÊu thi tr­êng XK cña c¸c doanh nghiªpppj còng kh«ng cã sù thay ®æi lín so víi n¨m 1998, thÞ tr­êng XK chñ yÕu vÉn lµ c¸c n­íc ch©u ¸ vµ chiÕm lín nhÊt vÉn lµ thÞ tr­êng NhËt B¶n vµ c¸c ASEAN: 75 triÖu USD chiÕm 37,6%. Nh×n chung, ho¹t ®éng XK cña c¸c doanh nghiÖp FDI ngµy cµng cã xu h­íng ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l­îng lÉn tèc ®é vµ ngµy cµng ®ãng vai trß to lín trong ho¹t ®éng XK cña ®Êt n­íc, gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ b×nh æn c¸n c©n th­¬ng m¹i. 2.3 Mét sè nhËn xÐt vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng FDI trong thêi gian võa qua Ho¹t ®éng FDI trong thêi gian võa qua ®· thùc sù cã t¸c ®éng tÝch cùc, cã vÞ trÝ quan träng, gãp phÇn chuyÓn biÕn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam theo h­íng CNH-H§H. ¶nh h­ëng cña lo¹i h×nh kinh tÕ nµy ®ang ngµy cµng râ nÐt vµ lan réng trªn nhiÒu mÆt trong ®êi sèng KT-XH cña ®Êt n­íc ta. Tuy vËy kh«ng ph¶i ë bÊt cø ®©u, thêi gian nµo ho¹t ®éng nµy còng ®­a l¹i kÕt qu¶ nh­ mong muèn vµ so víi môc tiªu nhµ n­íc ta ®· ®Ò ra cho FDI ht× kh«ng ph¶i dù ¸n nµo còng ®¹t ®­îc. §iÒu nµy lµ khã tr¸nh khái ®èi víi chónh ta ë giai ®o¹n ®Çu. Tuy niªn cã thÓ nãi r»ng ®©y lµ mét lÜnh vùc cßn kh¸ míi mÎ ®èi víi n­íc ta (ch­a ®Çy 20 n¨m). MÆt kh¸c nhu cÇu thu hót vèn n­íc ngoµi cña ViÖt Nam cßn lín, c¬ së cho ho¹t ®éng ®Çu tu n­íc ngoµi l¹i thiÕu thèn nªn ViÖt Nam ch­a cã ®iÒu kiÖn lùa chän, do ®ã cã nh÷ng dù ¸n chØ ®¹t ®­îc mét hoÆc mét sè môc tiªu nh­ng hoµn c¶nh buéc chÝnh phñ ta chÊp nhËn. Qóa tr×nh thùc hiÖn FDI trong thêi gian qua béc lé mét sè vÊn ®Ò sau cÇn quan t©m gi¶i quyÕt: 2.3.1 VÊn ®Ò vÒ mét sè quan hÖ trong liªn doanh a. Quan hÖ gi÷a ph­¬ng thøc gãp vèn vµ lîi Ých cña c¸c bªn ®èi t¸c ®Çu t­ Thùc tÕ vÒ ph­¬ng thøc vµ viÖc thùc hiÖn gãp vèn lµ viÖc gãp vèn cña bªn ViÖt Nam th­êng ®­îc thùc hiÖn mét lÇn ngay khi dù ¸n b¾t ®Çu triÓn khia x©y dùng c¬ b¶n, trong khi ®ã viÖc gãp vèn cña bªn n­íc ngoµi th­êng ®­îc thùc hiÖn r¶i ra trong mét thêi gian dµi. Nh­ vËy, cã nh÷ng thêi kú tû lÖ gãp vèn thùc tÕ cña ViÖt Nam cao h¬n h¼n bªn n­íc ngoµi, nh­ng theo quy ®Þnh th× lîi Ých mµ hai bªn ®­îc h­ëng còng nh­ vÞ thÕ trong ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña lien doanh l¹i theo tû lÖ víi phÇn vèn ph¸p ®Þnh ®· ®­îc ghi trong giÊy phÐp ®Çu t­. ®iÒu nµy mét mÆt g©y thua thiÖt cho bªn ViÖt Nam c¶ vÒ kinh tÕ lÉn quyÒn ®iÒu hµnh liªn doanh, mÆt kh¸c lµm mÊt ®i yÕu tè kinh tÕ ®Ó rµng buéc vµ thóc ®Èy bªn n­íc ngoµi thùc hiÖn viÖc gãp vèn ®Çy ®ñ vµ ®óng tiÕn ®é. ViÖc gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt trong hoµn c¶nh thiÕu vèn vµ c¸c nguån lùc kh¸c lµ c¸ch t¹o thªm diÒu kiÖn ®Ó phÝa ViÖt Nam tham gia vµo liªn doanh, nh­ng cã nh­îc ®iÓm lµ khi cÇn khuyÕn khÝch cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ chÝnh phñ ViÖt Nam tiÕn hµnh gi¶mt gi¸ thuª ®Êt, ®iÒu nµy ®ång nghØa víi viÖc chóng ta chÊp nhËn gi¶m xu«ng vÒ quy m« gèp vèn cña phÝa ViÖt Nam trong mét liªn doanh nµo ®ã vµ viÖc nµy ®· tån t¹i ëm mét sè c¬ quan, doanh nghiÖp…Khi ®ang chiÕm gi÷ ®­îc mét diÖn tÝch ®Êt ®ai nµo ®ã, hä s½n sµng mêi chµo, kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi, bÊt chÊp nh÷ng dù ¸n mµ hä thamgia ®µm ph¸n cã liªn quan ®Õn chuyªn m«n, hiÓu biÕt hay kinh nghiÖm cña c¬ quan doanh nghiÖp m×nh kh«ng. KÕt qu¶ lµ nÕu dù ¸n thµnh hiÖn thùc th× kh«ng nh÷ng ho¹t ®éng cña liªn doanh ®ã rÊt kÐm hiÖu qu¶ mµ rÊt cã thÓ lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých chung cña ®Êt n­íc ta.KÕt côc , nÕu dù ¸n ®Çu t­ trë thµnh hiÖn thùc, th× kh«ng nh÷ng ho¹t ®éng cña liªn doanh ®ã rÊt kÐm hiÖu qu¶ mµ còng rÊt cã thÓ lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých chung cña ®Êt n­íc ta; h¬n n÷a sè c¸n bé cña bªn viÖtnam æ d¹ng nµy, do kh«ng cã chuyªn m«n vµ sù am hiÓu nªn kh«ng cã kh¶ n¨ng tham gia ®iÒu hµnh liªn doanh, ®· trë thµnh nh÷ng bªn ®èi t¸c lÖ thuéc vµ lµm thuª cho chñ ®Çu t­ n­øc ngoµi. Trªn thùc tÕ võa qua, viÖc gãp vèn b»ng thiÕt bÞ, m¸y mãc, nhµ x­ëng, gi¸ trÞ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, bÝ quyÕt kü thuËt, quy tr×nh c«ng nghÖ, dÞch vô kü thuËt… bªn ViÖt Nam chØ míi cã ®­îc mét sè nhµ x­ëng, c«ng tr×nh (cò), sè cßn l¹i chñ yÕu lµ cña bªn n­øc ngoµi. Thu hót m¸y mãc, thiÕt bÞ, kü thuËt, c«ng nghÖ… hiÖn ®¹i tõ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mong muèn vµ lµ nh÷ng ®iÒu ®¹t ®­îc ®¸ng phÊn khëi cña ViÖt Nam trong thêi gian qua. Tuy vËy, do thiÕu chÆt chÏ trong qu¶n lý, yÕu trong kh¶ n¨ng kiÓm tra kiÓm so¸t… cña bªn ViÖt Nam nªn vÉn tån t¹i bªn n­íc ngoµi ®­a vµo thùc hiÖn nh÷ng dù n¸ ®Çu t­ nh÷ng thiÕt bÞ kÐm chÊt l­îng h¬n dù kiÕn, kh«ng nh÷ng thÕ mét sè tr­êng hîp cßn khai t¨ng gi¸ so víi gi¸ trÞ thùc cña thiÕt bÞ; hoÆc nh­ trong viÖ chuyÓn giao c«ng nghÖ, ë mét sè tr­êng hîp, mÆc dï c«ng nghÖ ®· lo¹i phæ biÕn nh­ bªn ViÖt Nam bÞ Ðp buéc ph¶i chÊp nhËn vµ chÞu lÖ phÝ chuyÓn giao c«ng nghÖ. Trong tr­êng hîp nµy, ta thÊy quy luËt kinh tÕ vËn ®éng theo h­íng thu lîi (hay thua thiÖt) víi cÊp sè nh©n, tøc lµ nÕu viÖc t¨ng gi¸ (hay chÞu lÖ phÝ chuyÓn giao c«ng nghÖ) thùc hiªn trong viÖc mua b¸n thiÕt bÞ (c«ng nghÖ) th× møc ®é cã lîi (thiÖt h¹i) chØ diÔn ra mét lÇn qua trao ®æi, nh­ng khi sè gi¸ trÞ nµy ®­a vµo trong viÖc gãp vèn (vµ nÕu liªn doanh ho¹t ®éng cã l·i) th× viÖc bªn n­íc ngoµi thu lîi cßn bªn ViÖt Nam chÞu thiÖt sÏ diÔn ra trong c¶ qua tr×nh ho¹t ®«ngj s¶n xuÊt-kinh doanh cña dù ¸n vµ bªn n­íc ngoµi lîi bao nhiªu th× bªn ViÖt Nam thiÖt bÊy nhiªu. b. VÒ vÊn ®Ò con ng­ßi trong mèi quan hÖ gi÷a thùc lùc víi vÞ trÝ vµ mét sè tranh chÊp cña c¸c bªn ®èi t¸c trong liªn doanh Trong hÇu hÕt c¸c dù ¸n ®­îc triÓn khai ho¹t ®éng vµo thêi kú ®Çu th× kh«ng chØ riªng sè c¸n bé thuéc c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp tham gia liªn doanh®¬n thuÇn b»ng quyÒn sö dông ®Êt mµ nh×n chung sè c¸n bé cña bªn ViÖt Nam trong c¸c liªn doanh ®Òu lµ nh÷ng ng­êi xuÊt th©n hoÆc tõ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá hoÆc tõ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc Ýt n¨ng ®éng vµ yÕu kÐm hay nãi c¸ch kh¸c ®ã lµ nh÷ng doanh nghiÖp Ýt vèn, kü thuËt c«ng nghÖ l¹c hËu, ch­a thÝch nghi ®­îc víi c¬ chÕ thÞ tr­êng… B¶n th©n mét sè c¸n bé trong diÖn nµy ch­a ®­îc ®µo t¹o, båi d­ìng kiÕn thøc vÒ tæ chøc, ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i nªn hä rÊt thiÕu kiÕn thøc trong giao dÞch, th­¬ng l­îng hîp ®ång , tæ chøc qu¶n lý SXKD còng nh­ kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña liªn doanh. Sù chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng hoÆc bªn ViÖt Nam mÊt quyÒn ®iÌu hµnh chi phèi vµ lÖ thuéc vµo c¸ch ®iÒu hµnh liªn doanh cña bªn n­íc ngoµi hoÆc lµm n¶y sinh nh÷ng tramh chÊp khã gi¶i quyÕt. Khi nh÷ng ®¹i diÖn cho bªn ViÖt Nam tham gia vµo bé m¸y cña liªn doanh ch­a kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh th× theo logic, hä còng dÔ mÊt kh¶ n¨ng ®øng ra bÈo vÖ c¸c quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña c«ng nh©n ViÖt Nam. Trong khi ®ã,víi môc ®Ých thu lîi nhuËn cao nªn mét sè nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cè t×nh kh«ng thùc hiÖn mét sè chÕ ®é theo qui ®Þnh nh­ kÐo dµi thêi gian lao ®éng, tr¶ l­¬ng thÊp h¬n møc tèi thiÓu, kh«ng thùc hiÖn c¸c chÕ ®ä b¶o hiÓm,…kh«ng nh÷ng thÕ hä cßn cã biÓu hiÖn ®èi xö kh«ng tèt víi ng­êi ViÖt Nam. VÒ phÝa ng­êi lao ®éng ViÖt Nam th× cßn cã nhiÒu ng­êi thiÕu vÒ ph¸p luËt, nhÊt lµ luËt lao ®éng nªn cã nh÷ng ®ßi hái kh«gn phï hîp víi lîi Ých cña m×nh . nh÷ng ®iÒu nªu trªn lµ nguyªn nh©n c¬ cña ®Õn m©u thuÉn gi÷a giíi chñ víi ng­êi lao ®éng dÉn ®Õn viÖc tranh chÊp c¨ng th¼ng trong mét sè doanh nghiÖp FDI. c. ViÖc tiªu thô s¶n phÈm Trong liªn doanh, do bªn ViÖt Nam ch­a cã kh¶ n¨ng t¹o ra nh÷ng mÉu m· hµng ho¸ phï hîp víi thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng quèc tÕ vµ thiÕu ®iÒu kiÖn ®Ó tiÐep cËn víi thÞ tr­êng quèc tÕ nªn viÖc tiªu thô ss¶n phÈm gÇn nh­ ‘kho¸n tr¾ng’ cho bªn n­íc ngoµi. §©y l¹i lµ c¬ héi cho mét sè ®èi t¸c n­íc ngoµi thùc hiÖn gi¸ b¸n s¶n phÈm thÊp h¬n thùc tÕ ®Ó thu chªnh lÖch , g©y thiÖt h¹i cho phÝa ViÖt Nam. Mét sè doanh nghiÖp tån t¹i trªn danh nghØa lµ liªn doanh nh­ngvÒ thùc chÊt l¹i lµ bªn ViÖt Nam thùc hiÖn gia c«ng cho n­íc ngoµi nªn chØ ®­îc h­ëng lîi Ých rÊt thÊp. Trong mét sè liªn doanh kh¸c bªn n­íc ngoµi l¹i c¶n trë viÖc XK s¶n phÈm cña doanh nghiÖp sang mét sè thÞ tr­êng vèn lµ b¹n hµng truyÒn thèng cña ViÖt Nam nÕu ë ®ã ®· cã liªn doanh s¶n xuÊt s¶n phÈm cïng lo¹i cña hä, ch¼ng h¹n tr­íc ®©y Trung Quèc lµ thÞ tr­êng t­¬ng ®èi lý t­ëng cña bét giÆt Viso, Nga lµ thÞ tr­êng cña xµ phßng th¬m General th× khi tham gia liªn doanh, c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· kh«ng cho thùc hiÖn viÖc xuÊt khÈu nµy v× ë hai n­íc ®ã ®· cã dù ¸n ®Çu t­ cïng lo¹i cña hä. 2.3.2 VÒ c¬ cÊu ®Çu t­ FDI C¬ cÊu FDI theo nghµnh vµ l·nh thæ ch­a ®¹t ®­îc nh­ nhµ n­íc ta mong muèn, cßn t­¬ng ®èi bÊt cËp so víi c«ng cuéc CNH-H§H còng nh­ sù ph¶t triÓn bÒn v÷ng cóa dÊt n­íc. Chóng ta ®· cã c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Ó h­íng dÉn, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi theo chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ nghµnh vµ vïng l·nh thæ. ThÕ nh­ng, c¸c cÊp ®é ­u ®·i ch­a t­¬ng øng víi møc ®é chªnh lÖch vÒ ®iÒu kiÖn gi÷a c¸ nghµnh, c¸c vïng nªn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vÉn tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng nghµnh cã kh¶ n¨ng ®¹t hiÖu qu¶ cao, nh÷ng ®¹i bµn cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng vµ m«i truêng kinh tÕ-x· héi. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc n«ng-l©m nghiÖp ®ang cã xu h­íng ch÷ng l¹i vµ gi¶m dÇn v× ®©y lµ lÜnh vùc chÞu nhiÒu rñi ro, thêi gian thu håi vèn dµi, tr×nh ®é qu¶n lý dù ¸n cßn nhiÒu h¹n chÕ. §Õn cuèi n¨m 1999 trong lÜnh vùc nµy ®· cã tíi 74 dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi bÞ gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n víi sè vèn 287 triÖu USD. Trong ®ã, 35 dù ¸n thuéc lÜnh vùc trång trät vµ chÕ biÕn n«ng s¶n, 39 dù ¸n chÕ biÕn gç vµ chÕ biÕn l©m s¶n. Còng trong lÜnh vùc n«ng l©m nghiÖp, c¸c dù ¸n n­íc ngoµi l¹i tËp trung chñ yÕu vµo c¸c vïng §«ng Nam Bé, ®ång b»ng s«ng Hång vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Riªng ba vïng nµy ®· chiÕm tíi 63,5% tæng sè dù ¸n vµ 70% vèn ®Çu t­. Trong khi ®ã, cã 15 tØnh thuéc trung du vµ miÒn nói phÝa B¾c, tuy vÉn lµ nh÷ng ®Þa bµn cã nhiÒu tiÒm n¨ng më réng vµ ph¸t triÓn n«ng-l©m nghiÖp vµ cã nhu cÇu lín vÒ thu hót ®Çu t­, nh­ng do ®iÒu kiÖn khã kh¨n nªn hÇu nh­ ch­a cã dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi nµo vµo lÜnh vùc n«ng-l©m nghiÖp ë c¸c vïng nµy. §èi víi c¸c lÜnh vùc kh¸c ta thÊy sè dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi vÉn tËp trung chñ yÕu vµo c¸c ®iai ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi – chØ riªng 10/61 tØnh, thµnh phè cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®· thu hót tíi 87,8% so víi tæng sè ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¶ n­íc. VÒ phÝa c¸c nghµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng vÉn tån t¹i hiÖn t­îng c¹nh tranh nhau gi÷a c¸c nghµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng trong thu hót ®Çu ngoµi trùc tiÕp n­íc ngoµi. Mét sè c«ng ty n­íc ngoµi khi ®Õn ViÖt Nam t×m hiÓu c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®Çu t­ nh­ng qua tiÕp xóc víi mét sè ®Þa bµn vµ lÜnh vùc cô thÓ, hä cã thÓ thÊy “c¸ch mêi chµo” kh¸c nhau mÆc dï vÊn ®Ò ®ã cã cïng mét ®iÒu kho¶n trong luËt ®Çu t­. Nh÷ng hiÖn t­îng “g©y nhiÔu” nh­ vËy ®«i lóc lµm cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mÊt ph­¬ng h­íng, thËm chÝ lµm cho hä gi¶m ®é tin cËy vµo sù nhÊt qu¸n trong thùc hiÖn mét sè ®iÒu kho¶n, quy ®Þnh cña ViÖt Nam. T×nh tr¹ng thiÕu ®ång nhÊt vÒ quy ho¹ch còng nh­ c¸ch kªu gäi vèn ®Çu t­ gi÷a c¸c nghµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng ®· trë thµnh yÕu tè t¸c ®éng tiªu cùc, c¶n trë chiÕn l­îc kªu gäi, h­íng dÉn ®Çu t­ n­íc ngoµi theo nghµnh vµ vïng l·nh thæ cña c¶ n­íc. 2. 3.3 VÊn ®Ò thùc hiÖn chiÕn l­îc CNH h­íng vÒ xuÊt khÈu ë c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ tèt, nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc, ngµy cµng cã vÞ trÝ cao, thùc sù gãp phÇn quan träng lµm t¨ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña n­íc ta. Tuy vËy, ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nµy hiÖn nay ®ang cã nh÷ng biÓu hiÖn theo xu h­íng s¶n xuÊt hµng thay thÕ nhËp khÈu h¬n lµ h­íng vÒ xuÊt khÈu. Mét xu h­íng kh«ng nh÷ng cã lîi mµ cã khi cßn g©y nªn nh÷ng t¸c ®éng trong chiÕn l­îc CNH, H§H cña ta. Qua ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ ho¹t déng s¶n xuÊt-kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ta cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc mét sè vÊn ®Ò (®· béc lé hoÆc ®ang tiÒm Èn), nh÷ng ý ®Þnh, monh muèn cña mét sè nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm do doanh nghiÖp cña m×nh s¶n xuÊt ra. Cã lÏ, nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi nghiªn cøu, t×m hiÓu c¸c ®iÒu kiÖn cña n­íc ta ®Ó tÝnh to¸n cho dù ¸n ®Çu t­ hä ®Òu nh×n nhËn ë ViÖt Nam nh­ mét thÞ tr­êng nhiÒu tiÒm n¨ng: víi sè d©n ®«ng, søc mua hiÖn nay tuy cßn ë møc thÊp nh­ng rÊt cã triÓn väng n©ng cao trong t­¬ng lai… Hä cho r»ng, thay v× viÖc s¶n xuÊt ë n­íc kh¸c vµ muèn nhËp khÈu hµng ho¸ vµo ViÖt Nam th× ph¶i th«ng qua nhiÒu ®iªï kiÖn khã kh¨n, thuÕ nhËp khÈu cao, bÞ ®éng trong n¾m b¾t thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸… b»ng ®Çu t­ trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam. §iÒu nµy gióp hä võa chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng khi hµng ho¸ cïng lo¹i ch­a cã doanh gnhiÖp nµo s¶n xuÊt, hoÆc cã doanh nghiÖp ViÖt Nam ë tr×nh ®é thÊp s¶n xuÊt víi gi¸ thµnh cao hiÖn nay, võa giµnh ®­îc ­u thÕ c¹nh tranh trong t­¬ng lai, khi s¶n phÈm cña hä trë nªn quen thuéc víi ng­êi tiªu dïng ViÖt Nam. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng tÝnh to¸n nh­ vËy nªn khi theo yªu cÇu cña ta, nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi s½n sµng cam kÕt vµ ®ång ý ghi trong giÊy phÐp lµ xuÊt hµng ho¸ phôc vô chñ yÕu cho xuÊt khÈu. Nh­ng khi thùc tÕ doanh nghiÖp ®i vµo s¶n xuÊt-kinh doanh hä ®· lÊy lý do gÆp khã kh¨n trong viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng, t¸c ®éng cña khñng ho¶ng còng nh­ mét sè ®iÒu kiÖn bÊt kh¶ kh¸ng tõ bªn ngoµi… ®Ó h­íng s¶n xuÊt cña hä vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam, cø tõng b­íc nh­ vËy hä cè g¾ng lµm gi¶m dÇn tÝnh hiÖu lùc cña mét sè ®iÒu kho¶n ®­îc ghi trong giÊy phÐp ®Çu t­ ®Ó råi chuyÓn h­íng tõ s¶n xuÊt h­íng vÒ xuÊt khÈu sang s¶n xuÊt cho thay thÕ nhËp khÈu. C¸c c«ng ty n­íc ngoµi, sau khi ®­îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, xem ®ã lµ ®iÒu kiÖn hîp ph¸p ®Ó qu¶ng c¸o, tuyªn truyÒn cho hµng ho¸, nh·n hiÖu, khuyÕch ®¹i n¨ng lùc cña c«ng ty mÑ, còng nh­ ®­a hµng cña c«ng ty con s¶n xuÊt t¹i n­íc kh¸c vµo b¸n ë thÞ tr­êng ViÖt Nam. Tãm l¹i, ph©n tÝch thùc tr¹ng khèi l­îng còng nh­ tæng sè vèn ®Çu t­ FDI mµ ViÖt Nam thu hót ®­îc trong thêi gian qua cho thÊy sau giai ®o¹n ‘ khëi ®éng’ ( 1988-1990) víi tæng vèn ®Çu t­ cña c¶ 3 n¨m míi chØ ®¹t 1,5 tû USD lµ giai ®o¹n t¨ng tr­ëng nhanh, ‘s«i ®éng” cña ho¹t ®éng FDI (1991-1995), víi ®Ønh cao n¨m 1995 víi l­îng vèn ®¨ng kký lµ 6,530 tû USD nh­ng trong 4 n¨m tiÕp theo (1996-1999) cã sù suy gi¶m liªn tôc; n¨m 2000 ®· cã dÊu hiÖu cña sù phôc håi, tuy nhiªn cßn lµ qu¸ nhá bÐ so víi nhu cÇu thu hót. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc ho¹t ®éng FDI béc lé nh÷ng mÆt yÕu kÐm, h¹n chÕ, ch¼ng h¹n nh­ c¬ cÊu ®Çu t­ vÒ l·nh thæ hay nghµnh nghÒ cßn nhiÒu bÊt hîp . Ch­¬ng 3 mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót FDI t¹i ViÖt Nam Theo nh­ ph©n tÝch ë ch­¬ng 2 th× nguån FDI t¹i ViÖt Nam tõ n¨m 1997 liªn tôc gi¶m sót. MÆc dï n¨m 2000 nguån vèn nµy ®· b¾t ®Çu phôc håi song l¹i ch­a m¹nh nÕu kh«ng muèn nãi lµ kh«ng ®¸ng kÓ so víi n¨m 1999. V× vËy cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc cã nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy viÖc thu hót th× míi mong ®¹t ®­îc môc tiªu t¨ng tr­ëng FDI liªn tôc, ®¹t ®­îc møc vèn thùc hiÖn lµ 11 tû USD. Sau ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt: 3.1 Thèng nhÊt quan ®iÓm nhËn thøc chung vÒ FDI Khu vùc FDI lµ bé phËn h÷u c¬ cña nÒn kinh tÕ vµ ngµy cµng ph¸t triÓn cïng víi tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam vµo nÒn kinh tÕ sthÕ giíi. ®ã lµ ®ßi hái kh¸ch quan cña sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n­íc, cña xu hÕ toµn cÇu hoa , khu vùc ho¸, hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ gi¶i ph¸p nhÊt thêi ®Ó bï ®¾p t×nh tr¹ng thiÕu vèn hiÖn t¹i. Trªn tinh thÇn ®ã, cÇn thèng nhÊt quan ®iÓmnhËn thøc chung vÒ FDI, ®Æc biÖt lµ sù cÇn thiÕt, vai trß cña FDI ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam,mèi quan hÖ gi÷a ph¸t huy néi lùc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ,gi÷a thu hót FDI vµ b¶o vÖ ®éc lËp, chñ quyÒn, an ninh x· héi, b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc… ChØ trªn c¬ së thèng nhÊt c¸c quan ®iÓm c¬ b¶n míi t¹o nªn sù æn ®Þnh, nhÊt qu¸n trong x©y dùng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, chØ ®¹o ®iÒu hµnh ho¹t ®éng FDI. 3.2 X©y dùng danh môc kªu gäi FDI Hµng n¨m hay tõng thêi kú, ViÖt Nam cÇn ph¶i c«ng bè danh môc c¸c dù ¸n quèc gia kªu gäi FDI. ®©y chÝnh lµ kim chØ nam cho mäi ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ ®ång thêi còng lµ mét gîi ý ®Çu t­ cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c dù ¸n ®­îc lùa chän vµo danh môc nµy cÇn ph¶i cã sù thèng nhÊt vÒ chñ ch­¬ng vµ quy ho¹ch vµ ®­îc bè trÝ vèn lµm dù ¸n tiÒn kh¶ thi. Muèn vËy chóng ta cÇn ph¶i x©y dùng qui ho¹ch ngµnh vµ c¸c s¶n phÈm chñ yÕu ®Ó x¸c ®Þnh râ ph¹n vi ho¹t ®éng cña FDI vµ cña ®Çu t­ trong n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c nghµnh nh­ ®iÖn, ®iÖn tö, xi m¨ng, s¾t thÐp, r­îu bia, n­íc gi¶i kh¸t, s÷a, mÝa ®­êng,chÊt tÈy röa,… ViÖt Nam còng cÇn nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®Ó cã qui ho¹ch ph¸t triÓn mang tÝnh kh¶ thi vÐ c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, ®Æc khu kinh tÕ, phï hîp víi quy ho¹ch ph¸t triÓn KT-Xhcña ®Þa ph­¬ng vµ vïng l·nh thæ vµ qui ho¹ch ph¸t triÓn nghµnh kinh tÕ –kü thuËt. Tr­íc m¾t cÇn tËp chung c¸c gi¶i ph¸p x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ- kü thuËt- x· héi vµ thu hót vèn ®Çu t­ ®Ó lÊp ®Çy c¸c khu c«ng nghiÖp ®· phª duyÖt. 3.3 TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ FDI a. ViÖt Nam cÇn ph¶i tiÕp tôc x©y dùng, ®iÒu chØnh, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn ®Êu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, t¹o diÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng FDI ph¸t triÓn theo ®óng ®Þng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi vµ phï hîp víi yªu cÇu chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. ViÖc x©y dùng, hoµn thiÖn nµy cÇn theo h­íng : thiÕt lËp mÆt b»ng ph¸p lý chung cho c¶ ®Çu t­ tr«ng n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m t¹o lËp m«i tr­êng æn ®Þnh, b×nh ®¼ng cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh, tiÕn tíi xo¸ bá dÇn sù ph©n biÖt vÒ chÝnh s¸ch ®Çu t­ cã liªn quan ®Õn quyÒn , nghÜa vô gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tr­íc m¾t, rµ so¸t l¹i tÊt c¶ c¸c lo¹i gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô, lÖ phÝ do nhµ n­íc qui ®Þnh… ®Ó cão sù ®iÒu chØnh hîp lý, thu hÑp vµ tiÕn tíÝ ¸p dông mÆt b»ng gi¸ thèng nhÊt ®èi víi nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. b. cÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc n­íc ngoµi ®Ó khai th¸c thªm c¸c kªnh thu hót ®Çu t­ míi ; nghiªn cøu vµ thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¸c h×nh thøc ®Çu t­ míi nh­ c«ng ty hîp danh, c«ng ty qu¶n lý vèn; söa ®æi bæ sung NghÞ ®Þnh sè 103/199/N§-CP ngµy 10 th¸ng 9 n¨m 1999 cña chÝnh phñ vÒ giao, b¸n, kho¸n, cho thuª doanh nghiÖp nhµ n­íc, theo h­íng cho phÐp nhµ ®Çu t­ FDI mua, nhËn kho¸n kinh doanh, qu¶n lý, thuª c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ; ViÖt Nam còng cÇn häc tËp n­íc ngoµi nh­ Trung Quèc lµ nghiªn cøu x©y dùng m« h×nh kinh tÕ më. Nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ FDI nãi riªng vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung cã ®­îc mét ‘s©n ch¬i’ réng lín h¬n, cÇn ph¶i më réng lÜnh vùc thu hót FDI phï hîp víi cam kÕt trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tõng b­íc më cöa thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n cho ng­ßi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi vµ c¸c nhµ ®Çu t­ FDI tham gia ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam; x©y dùng c¬ chÕ ®Ó doanh nghiÖp FDI ®­îc x©y dùng vµ kinh doanh nhµ ë, ph¸t triÓn khu ®« thÞ míi; ®ång thêi ®Ó nhanh chãng b¾t kÞp víi tr×nh ®é khoa häc kü thuËt , tiÕp cËn s©u réng h¬n víi khu vùc vµ thÕ giíi, nhµ n­íc ta cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong c¸c lÜnh vùc dÞch vô khoa häc c«ng nghÖ, dÞch vô th«ng tin, chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kÓ c¶ c«ng nghÖ nguån, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc; tõng b­íc më réng kh¶ n¨ng hîp t¸c ®Çu t­ tr«ng lÜnh vùc th­¬ng m¹i, dÞch vô, du lÞch- nh÷ng lÜnh vùc cßn nhiÒu tiÒm n¨ng. c. TiÕp tôc thùc hiÖn lé tr×nh gi¶m chi phÝ ®Çu t­ vµ tiÕn tíi chÕ ®é mét gi¸ ¸p dông thèng nhÊt cho ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ FDI theo quyÕt ®Þnh sè 53/1999/Q§-TTg ngµy 26 th¸ng 3 n¨m 1999 cña thñ t­íng chÝnh phñ. d. §æi míi vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng FDI theo h­íng tiÕp tôc gi¶m dÇn, tiÕn tíi viÖc xo¸ bá kÕt hèi ngo¹i tÖ khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn. Sö dông linh ho¹t, cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh­ tû gi¸, lÉi suÊt theo nguyªntøc thÞ tr­ßng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc. e. TiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn KT-XH cña ®Êt n­íc vµ cam kÕt quèc tÕ theo h­íng ®¬n gi¶n hãa c¸c s¾c thuÕ, tõng b­íc ¸p dông hÖ thèng thuÕ chung cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ FDI. X©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ khuyÕn khÝch ®Çu t­ FDI s¶n xuÊt phô tïng, linh kiÖn, n©ng cao tû lÖ néi ®Þa ho¸ s¶n ph©m cho phÐp c¸c dù ¸n s¶n xuÊt nguyªn liÖu phô trî hµng XK ®­îc h­ëng ­u ®·i t­¬ng tù nh­ c¸c dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt hµng XK. ViÖc b¶o hé ph¶i cã thêi h¹n hîp lý cã hiÖu qu¶, vµ chØ ®èi víi mét sè s¶n phÈm quan träng. ViÖc b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc ph¶i ®­îc ®Æt trong bèi c¶nh ViÖt Nam tham gia ASEAN, AFTA vµ chuÈn bÞ gia nhËp WTO, nghÜa lµ sÏ ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh ¸c liÖt do xu thÕ tù do ho¸ ®Çu t­ vµ th­¬ng m¹i mang ®Õn. Do ®ã b¶o hé s¶n xuÊt kh«ng chØ lµ riªng cho doanh nghiÖp ViÖt Nam mµ c¶ doanh nghiÖp FDI trªn ®Êt ViÖt Nam v× nã lµ bé phËn h÷u c¬ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, lµ ph¸p nh©n ViÖt Nam. B¶o hé s¶n xuÊt ph¶i cã ®iÒu kiÖn vµ ph¶i cã thêi gian hîp lý ®Ó doanh nghiÖp cã dx ®opái míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ nh»m t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, gi¸ rÎ h¬n gi¸ nhËp khÈu; kiªn quyÕt kh«ng b¶o hé nh÷ng cung c¸ch lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶, lµc hËu, c¶n b­íc tiÕn cuÈ CNH-H§H. f. Gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c vÒ ®Êt ®ai, gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é triÓn khai dù ¸n. ThÝ ®iÓm cho phÐp c¸c t­ nh©n trong n­íc ®· ®­îc cÊp quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi ®­îc cho c¸c nhµ ®Çu t­ FDI thuª l¹i ®Êt trrong thêi h¹n cÊp quyÒn sö dông ®Êt. Nghiªn cøu c¸ch gi¶i quyÕt yªu cÇu cña doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Çu t­ thùc hiÖn dù ¸n lín ë ViÖt Nam cÇn thÕ chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®· ®­îc giao hoÆc cho thuª dµi h¹n ®Ó vay vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông ho¹t ®éng ë n­íc ngoµi trong tr­êng hîp c¸c tæ chøc tÝn dông ë ViÖt Nam kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu vèn. 3.4 N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng FDI a.N©ng cao tr¸ch nhiÖm cña c¸c bé, c¸c nghµnh, uû ban nh©n d©n cÊp tØnh trong viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp FDI theo luËt ®Þnh, b¶o ®¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c trung t©m xö lý ‘nãng’; ®Þnh kú tiÕp xóc víi c¸c doanh nghiÖp, ®èi tho¹i víi c¸c nhµ ®Çu t­ FDI ®Ó t×m hiÓu nh÷ng v­ãng m¾c cña hä. CÇn m¹nh d¹n h¬n n÷a trong viÖc ph©n cÊp, uû quyÒn h¬n n÷a cho c¸c ®Þa ph­¬ng trong viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI trªn ®¹i bµn ®Ó ®¬n gi¶n h¬n n÷a thñ tôc, xö lý kÞp thêi c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh. ViÖc ph©n cÊp nµy ph¶i trªn c¬ së ®¶m b¶o b¶o nguyªn t¾c tËp trung, thèng nhÊt qu¶n lý vÒ qui ho¹ch, c¬ cÊu, chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ; trong ®ã chó träng ph©n cÊp qu¶n lý Nhµ n­íc ®èivíi ho¹t ®éng sau giÊy phÐp cña c¸c dù ¸n FDI; t¨ng c­êng sù h­íng dÉn, kiÓm tra cña c¸c Bé, nghµnh trung ­¬ng. Cã c¬ chÕ xö lý nghiªm kh¾c c¸c tr­êng hîp vi ph¹m luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, quy ho¹ch trong viÖc thùc hiÖn chñ ch­ong ph©n cÊp qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, kÓ c¶ viÖc ph¶i chÊm døt hiÖu lùc cña c¸c giÊy phÐp ®Çu t­ cÊp sai qui ®Þnh. C¸c c¬ quan cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ ph¶i th­êng xuyªn rµ so¸t, ph©n lo¹i c¸c dù ¸n FDI ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp, kÞp thêi th¸o gì khã kh¨n cho doanh nghiÖp FDI. §èi víi doanh nghiÖp ®· ®i vµo s¶n xuÊt, kinh doanh, c¸c Bé ,nghµnh vµ Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh, trong ph¹m vi thÈm quyÒn cña m×nh, cÇn ®éng viien khen th­ëng kÞp thêi ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng tèt tiÕp tôc ph¸t triÓn, ®ång thêi cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó th¸o gì khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ vÊn ®Ò thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, c¸c nghÜa vô thuÕ. §èi víi c¸c dù ¸n ®ang triÓn khao thùc hiÖn, c¸c Bé ,nghµnh vµ Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh cÇn tÝch cùc doanh nghiÖp th¸o gì khã kh¨n, nhÊt lµ trong kh©u ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó nhanh chãng hoµn thµnh x©y dùng c¬ b¶n, ®­a doanh nghiÖp vµo s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi c¸c dù ¸n ch­a triÓn khai, song xÐt thÊy cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn, cÇn thóc ®Èy viªc triÓn khai trong mét thêi gian vµ gi¶i quyÕt c¸c v­íng m¾c, kÓ c¶ viÖc ®iÒu chØnh môc tiªu vµ quy m« ho¹t ®éng cña dù ¸n. §èi víi c¸c dù ¸n ch­a triÓn khai vµ kh«ng cã triÓn väng thùc hiÖn, cÇn kiªn quyÕt thu håi giÊy phÐp ®Çu t­, dµnh ®Þa ®iÓm cho nhµ ®Çu t­ kh¸c. b. KiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc thµnh lËp míi c¸c khu c«ng nghiÖp (KCN) vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh triÓn khai c¸c KCN ®· cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp; bæ sung c¸c m« h×nh vÒ KCN nhá phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn nghµnh nghÒ ë n«ng th«n vµ chØnh trang ®« thÞ; ®iÒu chØnh c¬ chÕ chónh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng trong vµ ngoµi hµng rµo; t¸ch viÖc cho thuª ®Êt nguyªn thæ vµ kinh doanh h¹ tÇng. 3.5 C¶i tiÕn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ FDI. Nghiªn cøu x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý vµ tæ chøc qu¶n lý theo h­íng mét cöa, mét ®Çu mèi trung ­¬ng vµ ë ®Þa ph­¬ng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ FDI. §Ó t¹o b­íc c¨n b¶n vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: -T¨ng c­êng phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ë trung ­¬ng vµ ®¹i ph­¬ng trong qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ FDI; ph©n ®Þnh râ quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña tõng c¬ quan trrong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh; duy tr× th­êng xuyªn viÖc tiÕp xóc cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc víi c¸c nhµ ®Çu t­ FDI. -C¶i tiÕn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ FDI theo h­íng tiÕp tôc ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc cÊp phÐp ®Çu t­ , më réng ph¹m vi c¸c dù ¸n thuéc diÖn ®¨ng ký cÊp phÐp ®Çu t­; rµ so¸t cã hÖ thèng tÊt c¶ c¸c lo¹i giÊy phÐp,c¸c qui ®Þnh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng FDI, trªn c¬ së ®ã b·i bá nh÷ng lo¹i giÊy phÐp, qui ®Þnh kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi ho¹t ®éng FDI. -C¸c Bé , c¸c nghµnh vµ ®Þa ph­¬ng ph¶i qui ®Þnh râ rµng , c«ng khai c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, ®¬n gi¶n ho¸ vµ gi¶m bít c¸c thñ tôc kh«ng cÇn thiÕt; kiªn quyÕt xö lý nghiªm kh¾c c¸c tr­êng hîp s¸ch nhiÔu, cöa quyÒn, tiªu cùc vµ v« tr¸ch nhiÖm cu¶ c¸n bé c«ng quyÒn. 3.6 §Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­ Khi mµ ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam ë giai do¹n ®Çu th× c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn ®ang tiÕp cËn, th¨m dß vµ lùa chän th× ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ nh­ ‘bµ mèi’ gióp c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ trong n­íc rót ng¾n thêi gian t×m hiÓu, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hä nhanh chãng ®i ®Õn lµm ¨n víi nhau. Cã thÓ nãi xóc tiÕn ®Çu t­ t¸c ®éng trùc tiÕp tíi FDI, lµ c«ng cô ®eer chuyÓn nh÷ng yÕu tè thuËn lîi cña m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng qua c¸c c¬ chÕ h÷u hiÖu cu¶ hÖ thèng c¸c khuyÕn khÝch tac ®éng ®Õn c¸c nhµ ®Çu t­ tiÒm tµng ë n­íc ngoµi. ®ång thêi caanf ph¶i xóc tiÕn ®Çu t­ v× cã qu¸ nhiÒu c¬ hoäi ®Çu t­ trªn thÕ giíi, sù lùa chän cña nhµ ®Çu t­ lµ ph¶i trªn l­îng th«ng tin kÞp thêi vad chÝnh x¶ctªn cc¬ së so s¸nh møc ®é sinh lîi vµ rñi ro. C¹nh tranh thu hót FDI còng lµ c¹nh tranh trong lÜnh vùc xóc tiÕn, vËn ®éng ®Çu t­. Chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p xóc tiÕn sau: §æi míi ph­¬ng thøc vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­ -§Èy m¹nh vËn ®éng ®Çu t­ mét c¸ch chñ ®éng theo c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n träng ®iÓm ; xóc tiÕn ®Çu t­ theo nghµnh, lÜnh vùc, ®Þa bµn víi c¸c dù ¸n vµ ®èi t¸c cô thÓ, h­ãng vµo c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cã tiÒm lùc vÒ tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ nguån nh­: Ch©u ¢u, B¾c ¢u, B¾c Mü, Nga…tiÕp tôc vËn ®éng nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n, §µi Loan, Singapore cã tiÒm lùc, thÕ m¹nh ë nh÷ng lÜnh vùc ta cã nhu cÇu; cã kÕ ho¹ch vËn ®éng trùc tiÕp c¸c tËp ®oµn cã tiÒm lùc vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng tiªu thô… -Phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Bé Ngo¹i Giao, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé Th­¬ng M¹i trong viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Çu t­ thÕ giíi vµ khu vùc, ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh…,phèi hîp trao ®æi th«ng tin: tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ vµ th­¬ng m¹i tõ bªn ngoµi th«ng qua c¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao vµ th­¬ng m¹i n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ë c¸c n­íc vµ ®Þa bµn träng ®iÓm ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ ®¶m b¶o tiÕt kiÖm. Tranh thñ sù hîp t¸c, gióp ®ì lÉn nhau víi c¸c tæ chøc xóc tiÕn ®Çu t­ n­íc ngoµi quèc tÕ; tr­íc hÕt lÇ trong khu«n khæ cña ASEAN, APEC, hîp t¸c ASEAN-¢U, hîp t¸c víi c¸c c¬ quan xóc tiÕn ®Çu t­ cña NhËt, Mü, c¸c n­íc EU vµ c¸c tæ chøc quèc kh¸c… T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thµnh lËp hiÖp héi hoÆc c©u l¹c bé c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI t¹i ViÖt Nam; T¨ng c­êng phèi hîp chÆt chÏ víi csc c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc ë ViÖt Nam ®Ó giíi thiÖu luËt ph¸p, chÝnh s¸ch , qu¶ng b¸ c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t­; Tæ chøc ®Þnh kú c¸c cuéc gÆp céng ®ång ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®Ó t×m hiÓu t×nh h×nh, th¸o gì khã kh¨n vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp FDI ®ang ®Çu t­ ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. C«ng bè danh môc dù ¸n gäi vèn FDI ; so¹n th¶o in tµi liÖu,s¸ch phæ biÕn luËt ph¸p, chÝnh s¸ch vÒ FDI b»ng c¸c thø tiÕng th«ngdông nh­ Anh, Ph¸p, NhËt, Trung Quèc… §ång thêi, c¸c bé c¸c nghµnh , Uû ban nh©n d©n tØnh thµnh phè ph¶i chñ ®éng vµ cã tr¸ch nhiÖm h­ính dÉn, chØ ®¹o ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång c¸c dù ¸n FDI. b. Chó träng c¶ xóc tiÕn ®Çu t­ ®Ó thu hót c¸c dù ¸n FDI míi vµ c¸c ho¹t ®éng hç trî c¸c nhµ ®Çu t­ ®Ó triÓn khai hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n FDI ®ang ho¹t ®éng. Gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c khã kh¨n, v­íng m¾c ®Ó c¸cdn ®Çu t­ FDI ho¹t ®éng thuËn lîi. BiÓu d­¬ng, khen th­ëng kÞp thêi c¸c doanh nghiÖp, nhµ FDI cã thµnh tÝch xuÊt s¾c trong kinh doanh, cã ®ãng gãp thiÕt thùc vµo x©y dùng ®Êt n­íc. §ång thêi phª ph¸n, xö lý nghiªm nh÷ng tr­êng hîp vi ph¹m ph¸p luËt ViÖt Nam. -§a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n­íc, c¸c diÔn ®µn quèc tÕ, c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ trong khu«n khæ t¸c AIA, ASEAN, APEC, ASEM, c¸c cuéc héi th¶o vÒ ®Çu t­ ë trong vµ ngoµi n­íc; sö dông tæng hîp c¸c ph­¬ng tiÖn xóc tiÕn ®Çu t­ qua truyÒn th«ng ®¹i chóng, m¹ng Internet, tiÕp xóc trùc tiÕp… -§Èy m¹nh viÖc tuyªn truyÒn giíi thiÖu vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Ó t¹o dùng h×nh ¶nh míi vÒ ViÖt Nam; t¹o sù ®¸nh gi¸ thèng nhÊt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong d­ luËn x· héi. -C¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao-th­¬ng m¹i ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm lµm tèt viÖc vËn ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, bè trÝ c¸n bé lµm c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ ë mét sè ®Þa bµn träng diÓm. T¨ng c­êng c¸n bé lµm c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ ë c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng. -Bè trÝ nguån tµi chÝnh cho ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ trong kinh phÝ ng©n s¸ch chi th­êng xuyªn hµng n¨m cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng. -T¨ng c­êng c«ng t¸c nghiªn cøu t×nh h×nh kinh tÕ, thÞ tr­êng ®Çu t­, chÝnh s¸ch ®Êï t­ ra n­íc ngoµi cña c¸ n­íc, c¸c tËp doµn vµ c«ng ty lín ®Ó cã chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ phï hîp; nghiªn cøu luËl ph¸p, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó kÞp thêi cã ®èi s¸ch thÝch hîp. -X©y dùng, hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµm c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, më réng tuyªn truyÒn ®èi ngo¹i trªn c¬ së sö dông th«ng tin hiÖn ®¹i. X ©y dùng vµ ®­a vµo trang Web vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc n­íc ngoµi ®Ó phôc vô viÖc cung cÊp th«ng tin cËp nhËt vÌe chñ ch­¬ng, chÝnh s¸ch ph¸p luËt vÒ ®Çu t­, giíi thiÖu c¸c dù ¸n kªu gäi ®Çu t­, biÓu d­¬ng nh÷ng dù ¸n thµnh c«ng. 3.7 X©y dùng mét ®éi ngò c¸n bé cã n¨ng lùc, c«ng nh©n kü thuËt cã tr×nh ®é cao trong khu vùc FDI VÊn ®Ò tuyÓn chän, ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ lu«n lµ nhiÖm vô hµng ®Çu cña c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc. Tr­íc hÕt, trong liªn doanh c¸c c¸n bé bªn ViÖt Nam lµ ng­êi ®¹i diÖn cho quyÒn lîi phÝa ViÖt Nam nªn hä ph¶i lµ nh÷ng ng­êi cã ®ñ n¨ng lùc chuyªn m«n, tr×nh ®é ngo¹i ng÷ . Cã nh­ vËy, hä míi ®¶m b¶o ®­îc lîi Ých cho doanh nghiÖp ViÖt Nam, cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam khi cÇn, tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ ‘lÐp vÕ’ tr­íc bªn n­íc ngoµi. TiÕp ®Õn, ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n lµm viÖc trong doanh nghiÖp cã vèn FDI, bao gåm c¶ liªn doanh hoÆc 100% vèn n­íc ngoµi, nghÜa lµ bao gåm c¶ h×nh thøc cã l·nh ®¹o doanh nghiÖp FDI lµ ng­êi ViÖt Nam hay kh«ng, th× ngoµi tr×nh ®é tay nghÒ còng ph¶i cã mét hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ luËt ph¸p, ch¼ng h¹n nh­ luËt lao ®éng, th× míi biÕt abá vÖ nh÷ng lîi Ých hîp lý cña m×nh. Muèn vËy, cÇn ph¶i; -Tæ chøc båi d­ìng, n¨ng cao tr×nh ®é vÒ luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, chuyªn m«n, ngo¹i ng÷ ®èi víi ®éi ngò c¸n bé lµm hîp t¸c víi n­íc ngoµi. ThÝ ®iÓm h×nh thøc thi tuyÓn hoÆc cã c¬ chÕ bæ nhiÖm hîp lý c¸c chøc vô quan träng trong liªn doanh. Rµ so¸t, sµng läc ®Ó n¨ng cao chÊt l­îng c¸n bé, chÊm døt t×nh tr¹ng hÔ cã ®Êt gãp vèn th× mÆc nhiªn ®­îc cö ng­êi cña m×nh tham gia vµo Héi §ång Qu¶n TrÞ vµ Ban Gi¸m §èc. Phèi hîp víi Bé lao ®éng, Th­¬ng binh vµ x· héi vµ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi tæ chøc tèt viÖc n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng. * * * Tãm l¹i, ®Ó thu hót cã hiÖu qu¶ FDI, cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p kh¸c nhau nh­ng l¹i g¾n bã rÊt chÆt chÏ víi nhau nªu trªn . Mét mÆt, ViÖt Nam cÇn t¹o dùng m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, mÆt kh¸c cÇn t¹o dùng lßng tin vµ sù hiÓu biÕt vÒ ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ph¶i biÕt kÕt hîp lîi Ých cña c¶ hai bªn, tøc lµ trong khi theo ®uæi môc tiªu tæng thÓ kinh tÕ- x· héi mµ ViÖt Nam ®· ®Ò ra th× chÝnh phñ ViÖt Nam còng ph¶i cÇn quan t©m ®Õn lîi Ých cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi; trong tr­êng hîp cã sù m©u thuÉn vÒ môc ®Ých g©y ¶nh h­ëng tíi bªn nµy hoÆc bªn kia, th× hai bªn cÇn cã sù th¶o thuËn ®Ó cã thÓ tèi ®a ho¸ c¸c ®iÒu kiÖn vµ lîi Ých cña nhau, bëi vÒ nguyªn t¾c FDI chØ ph¸t huy tèt nhÊt khi tho¶ m·n tèt nhÊt môc ®Ých, quyÒn lîi hai bªn. Nh­ng cã lÏ thuyÕt phôc h¬n c¶ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ FDI vÉn lµ viÖc ViÖt Nam cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nhanh chãng, døt ®iÓm c¸c vô viÖc ®ang ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ quan t©m trªn c¬ së quan ®iÓm nhËn thøc míi nh»m kh«i phôc lßng tin cña hä ®èi víi ho¹t ®éng FDI ë n­íc ta vµ duy tr× më réng ho¹t ®éng cña c¸c ‘®­êng d©y nãng” kh«ng ®Ó “ nguéi “®i mmät c¸ch nhanh chãng . chÝnh nh­òng biÓu hiÖn cô thÓ nµy kÕt hîp víi ®­êng lèi chÝnh s¸ch míi sÏ tá râ thiÖn chÝ vµ quyÕt t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trong viÖc t¨ng c­êng thu hót FDI. NÕu lµm nhÊt ®Þnh ta sÏ thÊy hiÖu qu¶ cña nh÷ng quÕt t©m vµ thiÖn chÝ ®ã. KÕt luËn Nh÷ng thµnh tùu thu ®­îc trong lÜnh vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong nh÷ng n¨m ®æi míi võa qua ®· chøng tá sù hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam, sù th«ng tho¸ng cña luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®ång thêi cho thÊy râ viÖc thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét chñ tr­¬ng ®óng ®¾n, kÞp thêi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, gãp phÇn quan träng vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu KT-XH, vµo th¾ng lîi cña ®­êng lèi ®æi míi, vµo viÖc cñng cè vµ t¨ng c­êng søc m¹nh kinh tÕ vµ vÞ thÕ cña ViÖt Nam t¹i khu vùc vµ trªn tr­êng quèc tÕ. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng FDI trong nh÷ng n¨m qua còng béc lé mét sè h¹n chÕ. C¬ cÊu ®Çu t­ cßn bÊt hîp lý vµ hiÖu qu¶ tæng thÓ KT-XH cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp cßn ch­a cao; m«i tr­êng ph¸p lý cßn ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn; thñ tôc hµnh chÝnh vÉn cßn r­êm rµ…; ®Æc biÖt tõ n¨m 1997, do nhiÒu nguyªn nh©n, nhÞp ®é t¨ng tr­ëng cña ho¹t ®éng nµy liªn tôc gi¶m sót, tuy n¨m 2000 ®· cã dÊu hiÖu phôc håi nh­ng ch­a v÷ng ch¾c. V× vËy, viÖc c¶i thiÖn toµn diÖn m«i tr­êng FDI t¹i ViÖt Nam lµ vÊn ®Ò tÊt yÕu trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ hy väng r»ng c¸c gi¶i ph¸p nªu ra trong bµi viÕt nµy sÏ ®ãng gãp ®­îc phÇn nhá bÐ trong nç lùc thu hót FDI t¹i ViÖt Nam. B­íc vµo thÕ kû 21, ViÖt Nam ®ang cã nhiÒu c¬ héi ®ång thêi l¹i ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu th¸ch thøc to lín, ®Æc biÖt lµ ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh gay g¾t vÒ xuÊt khÈu, vÒ thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tõ c¸c n­íc trong khu vùc. Nh­ng sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cïng víi chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n vµ l©u dµi ‘ViÖt Nam muèn lµ b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc’, nh÷ng lîi thÕ vèn cã vÒ tµi nguyªn, con ng­êi sÏ vÉn lµ nh÷ng thÕ m¹nh cña m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam. Cïng víi nh÷ng nç lùc vµ quyÕt t©m thu hót FDI cña chÝnh phñ, ViÖt Nam ch¾c vÉn sÏ lµ mét ®Þa chØ hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ trong khu vùc vµ trªn toµn thÕ giíi. tµi liÖu tham kh¶o 1. Vò ChÝ Léc(1997), gi¸o tr×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi , NXB GD 2. Bµi " c¸c nguån vèn n­íc ngoµi ë ViÖt Nam : thùc tr¹ng vµ nh÷ng khuyÕn nghÞ chÝnh s¸ch", t¹p chÝ "nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi" sè2(70) 2001 3. Bµi "®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam thêi kú 1988-1999", t¹p chÝ "nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi" sè2(64) 2000 4. Bµi "vÊn ®Ò viÖc lµm ë ViÖt Nam", Nghiªn cøu kinh tÕ sè 260 1/2000 5. Bµi "mét sè vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý kinh doanh ë c¸c liªn doanh víi n­íc ngoµi", tµi chÝnh, th¸ng 12/1998 6. Bµi "Gi¶i ph¸p g× cho sù gi¶m sót ®Çu t­ FDI vµo ViÖt Nam" nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ ngo¹i th­¬ng sè 1/1998" 7. Bµi "®Çu t­ FDI vµo ViÖt Nam tr­íc cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë ch©u ¸", nghiªn cøu kinh tÕ 5/1998 8. Bµi "tæng quan ®Çu t­ FDI t¹i ViÖt Nam", Th­¬ng M¹i, sè 3+4 n¨m 1999 9. Bµi "c¬ cÊu vèn ®Çu t­ toµn x· héi", thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, 6/2000 10. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1996 . 11. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi söa ®æi, bæ sung n¨m 2000 12. NghÞ quyÕt cña chÝnh phñ vÒ t¨ng c­êng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thêi kú 2001-2005 sè 09/2001/NQ-CP 13. ChØ thÞ cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ viÖc tæ chøc thùc hiÖn nghÞ quyÕt09/2001/NQ-CP 14. NghÞ ®Þnh 10/CP ngµy 18/2/1998 vÒ mét sè biÖn ph¸p khuyÕn khÝch b¶o ®¶m ®Çu t­ 15. NghÞ ®Þnh 24/CP ngµy 31/7/2000 vÒ qui ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt söa ®æi, bæ sung n¨m 2000 16. Tµi liÖu tham kh¶o phôc vô söa ®æi luËt §TNG n¨m 2000 17. TËp tµi liÖu cña Vô §Çu T­ - Bé Th­¬ng M¹i 18. Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1999,2000 Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng 1: kh¸i qu¸t vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 3 1.1 Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 3 1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nãi chung 3 1.1.2 Kh¸i niÖm vÒ FDI theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 5 1.2 Vai trß cña FDI 7 1.2.1 Vai trß cña FDI ®èi víi n­íc nhËn ®Çu t­ (lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn) 7 1.2.2 Nh÷ng ®ãng gãp cô thÓ cña FDI ®èi víi ViÖt Nam 9 Ch­¬ng 2: Vµi nÐt vÒ thùc tr¹ng FDI t¹i ViÖt Nam 13 2.1 Thùc tr¹ng cÊp giÊy phÐp FDI t¹i ViÖt Nam 13 2.1.1 T×nh h×nh chung 13 2.1.2 VÒ c¸c ®èi t¸c ®­îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ 14 2.1.3 VÒ ®Þa bµn ®Çu t­ 15 2.1.4 GiÊy phÐp ®Çu t­ theo nghµnh kinh tÕ 16 2.1.5 VÒ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ 17 2.2 T×nh h×nh thùc hiÖn cña c¸c dù ¸n FDI t¹i ViÖt Nam 18 2.2.1 TiÕn ®é thùc hiÖn vèn FDI 18 2.2.2 VÒ vÊn ®Ò gãp vèn cña hai bªn ®èi t¸c 19 2.2.3 §Çu t­ n­íc ngoµi vµo mét sè lÜnh vùc kinh tÕ tiªu biÓu 20 2.2.4 T×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu cña doanh ngiÖp FDI 21 2.3 Mét sè nhËn xÐt vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng FDI trong  thêi gian võa qua 28 2.3.1 VÊn ®Ò vÒ mét sè quan hÖ trong liªn doanh 28 2.3.2 VÒ c¬ cÊu ®Çu t­ FDI 31 2.3.3 VÊn ®Ò thùc hiÖn chiÕn l­îc CNH h­íng vÒ xuÊt khÈu ë c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 32 Ch­¬ng 3: mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót FDI t¹i ViÖt Nam 34 3.1 Thèng nhÊt quan ®iÓm nhËn thøc chung vÒ FDI 34 3.2 X©y dùng danh môc kªu gäi FDI 34 3.3 TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ FDI 35 3.4 TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ FDI 37 3.5 C¶i tiÕn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh 38 3.6 §Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­ 39 3.7 X©y dùng mét ®éi ngò c¸n bé cã n¨ng lùc, c«ng nh©n kü thuËt cã tr×nh ®é cao trong khu vùc FDI 41 kÕt luËn 44 Tµi liÖu tham kh¶o 45