Đề tài Thực trạng và một số giải pháp tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

g ®¸p øng næi; ngoµi ra do mét mét sè lÜnh vùc cßn qu¸ míi ®èi víi n­íc nhËn ®Çu t­, cho nªn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi vÉn ®em l¹i lîi Ých cao h¬n so víi ®Çu t­ trong n­íc. VËy n­íc nhËn ®Çu t­ sÏ cã ®­îc nh÷ng lîi Ých g×? khi cã ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo sÏ gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò chç lµm viÖc, n©ng cao tr×nh ®é lao ®éng; t¨ng GDP; t¨ng thu cho cho ng©n s¸ch nhµ n­íc tõ viÖc ®¸nh thuÕ vµ cã thÓ kÐo theo mét sè ngµnh nghÒ kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn, c©n ®èi c¬ cÊu kinh tÕ, t¨ng thu nhËp trªn ®Çu ng­êi gãp phÇn tõng b­íc c¶i thiÖn ®êi sèng ng­êi lao ®éng. §Æc biÖt nguån viÖn trî ph¸t triÓn ®©y còng lµ mét nguån v« cïng quan träng. Nã gãp phÇn vµo viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vèn cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng: tr­êng häc, bÖnh viÖn, giao th«ng… vµ mét sè ngµnh mang tÝnh chiÕn l­îc toµn cÇu nh­ m«i tr­êng.. TÊt nhiªn c¸c n­íc nhËn ®Çu t­ nªn nhí mét ®iÒu lµ "kh«ng cã g× cho kh«ng". V× vËy ph¶i c©n nh¾c thËn träng khi ®­a ra quyÕt ®Þnh vµ ph¶i lËp ra kÕ ho¹ch hîp lý cho viÖc thu nhËn vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi mét c¸ch hiÖu qu¶. *Nãi chung gi÷a chóng cã mèi quan hÖ h÷u c¬. Lîi Ých cña n­íc ®i ®Çu t­ vµ n­íc nhËn ®Çu t­ lµ hoµn toµn phï hîp nhau. Chõng nµo nh÷ng m©u thuÉn nµy cßn tån t¹i th× viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ cßn gÆp ph¶i khã kh¨n. iii. nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng tíi thu hót vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi 3.1. Sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ vÜ m« Nãi chung, sù æn ®Þnh cña m«i tr­êng vÜ m« lu«n lu«n lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña mäi ý ®Þnh vµ hµnh vi ®Çu t­. §èi víi nguån vèn n­íc ngoµi ®iÒu nµy l¹i cµng cã ý nghÜa h¬n. Trong m«i tr­êng vÜ m«, ph¶i tÝnh tr­íc hÕt ®Õn sù æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi. LÞch sö thÕ giíi cho thÊy r»ng ë quèc gia nµo cã ®é mÊt æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ-x· héi cao ch¼ng h¹n nh­ mét sè n­íc ch©u Phi, Nam ¸ vµi n¨m gÇn ®©y, tuy cã thÓ thu hót ®­îc mét l­îng viÖn trî nh©n ®¹o nµo ®ã, song møc ®é lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Trong bèi c¶nh ®ã, chØ rÊt Ýt, thËm chÝ kh«ng hÒ cã vèn ®Çu t­ hay cho vay tõ n­íc ngoµi nh»m môc tiªu ph¸t triÓn ®æ vµo. Tuy nhiªn ë ®©y, ®iÒu muèn ®­îc nhÊn m¹nh h¬n lµ møc ®é æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« víi t­ c¸ch lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó thu hót vèn n­íc ngoµi. Kh«ng xÐt ®Õn nh÷ng tiªu chuÈn tèi thiÓu b¶o ®¶m sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, ch¼ng h¹n nh­ an toµn l­¬ng thùc, kh¶ n¨ng duy tr× sù c©n b»ng cung cÇu c©n ®èi mét sè mÆt hµng tiªu dïng tèi thiÓu, tÝnh æn ®Þnh ë ®©y ®­îc xÐt theo nghÜa lµm sao nã tho¶ m·n ®­îc hai yªu cÇu. Thø nhÊt æn ®Þnh v÷ng ch¾c kh«ng ph¶i lµ vµ kh«ng thÓ lµ sù æn ®Þnh bÊt ®éng (tøc lµ sù æn ®Þnh hµm chøa trong ®ã kh¶ n¨ng tr× trÖ kÐo dµi vµ dÉn tíi khñng ho¶ng). Mét sù æn ®Þnh ®­îc coi lµ v÷ng ch¾c nh­ng bÊt ®éng chØ lµ sù æn ®Þnh ng¾n h¹n. XÐt trong dµi h¹n, lo¹i æn ®Þnh nµy tiÒm chøa trong nã kh¶ n¨ng g©y bÊt æn ®Þnh. Bëi v× r»ng sù æn ®Þnh vÒ nguyªn t¾c kh«ng thÓ ®ång nhÊt víi sù tr× trÖ. B¶n chÊt cña æn ®Þnh kinh tÕ g¾n liÒn víi n¨ng lùc t¨ng tr­ëng. Thø hai æn ®Þnh trong t¨ng tr­ëng, tøc lµ kiÓm so¸t nhÞp ®é t¨ng tr­ëng sao cho qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng, ®Æc biÖt lµ c¸c nç lùc t¨ng tr­ëng nhanh l©u bÒn, kh«ng g©y ra ra tr¹ng th¸i "qu¸ nãng" cña ®Çu t­ vµ hËu qu¶ ®i liÒn víi nã lµ l¹m ph¸t. Theo mét nghÜa x¸c ®Þnh t¨ng tr­ëng tøc lµ ph¸ vì thÕ æn ®Þnh cò. Nh­ng nÕu qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng ®­îc kiÓm so¸t sao cho cã thÓ chñ ®éng t¸c lËp ®­îc thÕ c©n b»ng míi th× qu¸ tr×nh ®ã còng ®ång thêi lµ viÖc t¹o ra c¬ së æn ®Þnh v÷ng ch¾c vµ l©u bÒn. 3.2. M«i tr­êng ph¸p lý cho sù vËn ®éng cña vèn n­íc ngoµi Muèn t¨ng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ßi hái c¸c quèc gia nhËn ®Çu t­ ph¶i t¹o ra mét m«i tr­êng ph¸p lý thÝch hîp, hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. Song xÐt mét c¸ch kh¸i qu¸t cÇn nhÊn m¹nh 2 ®iÓm träng yÕu: +Thø nhÊt n­íc nhËn ®Çu t­ ph¶i b¶o ®¶m vÒ mÆt ph¸p lý ®èi víi quyÒn së h÷u tµi s¶n t­ nh©n vµ m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh. Th¸i ®é cña nhµ n­íc ®èi víi vÊn ®Ò quèc h÷u ho¸ tµi s¶n, vèn liÕng cña ng­êi n­íc ngoµi ®­îc thÓ hiÖn râ b»ng c¸c ®¹o luËt còng lµ yÕu tè quan träng cña m«i tr­êng tæng qu¸t nµy. ViÖc tuyªn bè kh«ng quèc h÷u ho¸ hay quy ®Þnh râ thêi gian chuyÓn giao quyÒn së h÷u vµ sö dông c«ng tr×nh ®­îc x©y dùng tõ vèn n­íc ngoÇi sao cho ng­êi ®Çu t­ thu ®­îc phÇn lîi nhuËn thÝch ®¸ng t¹o nªn søc hÊp dÉn ®Æc biÖt ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ vµ cho vay quèc tÕ. +Thø hai quy chÕ ph¸p lý cña viÖc ph©n chia lîi nhuËn ®èi víi c¸c h×nh thøc vËn ®éng cô thÓ cña vèn n­íc ngoµi t¹i n­íc së t¹i. VÒ nguyªn t¾c, quy chÕ nµy nh»m t¹o ra sù ­u ®·i vÒ phÇn lîi nhuËn mµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc h­ëng vµ m«i tr­êng thuËn lîi ch« sù vËn ®éng cña lîi nhuËn ®ã. §ång thêi sù thuËn lîi ®ã nÕu ®­îc b¶o ®¶m, cßn khuyÕn khÝch viÖc b¾t ®Çu tõ lîi nhuËn t¹i thæ do nhµ ®Çu t­ c¶m thÊy yªn t©m vµ cã lîi trong mét m«i tr­êng nh­ vËy. §Ó thÊy r»ng hai ®iÓm mÊu chèt nµy cña m«i tr­êng ph¸p lý lµ thuËn lîi h¬n, an toµn h¬n cho sù vËn ®éng cña vèn n­íc ngoµi th× kh¶ n¨ng thu hót vèn cµng cao. Tuy nhiªn, còng cÇn l­u ý ®Õn nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý cô thÓ cã liªn quan ®Õn viÖc lµm thuËn lîi ho¸ m«i tr­êng vËn ®éng cña vèn. C¸i ®¹o luËt vÒ quyÒn së h÷u ®Êt ®ai, quyÒn chuyÓn nh­îng vµ thuª m­ín ®Êt, quy chÕ vÒ träng tµi kinh tÕ … nÕu kh«ng râ rµng, l¹i cã thÓ g©y trë ng¹i ®¸ng kÓ trong viÖc thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn n­íc ngoµi. 3.3. TÝnh æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi Sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi còng t¸c ®éng kh«ng nhá tíi thu hót vèn ®Çu t­ cña c¸c n­íc. Thùc tÕ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ §«ng Nam ¸ diÔn ra vµo 1997 vµ 1998 võa qua ®· cho thÊy khi nÒn kinh tÕ cña khu vùc hay thÕ giíi kh«ng æn ®Þnh sÏ dÉn tíi viÖc rót vèn ra kh«ng ®Çu t­ nhµ n­íc n÷a do t¸c ®éng xÊu ®em ®Õn sù phi lîi nhuËn tõ viÖc ®Çu t­ vµo c¸c quèc gia nµy. MÆt kh¸c sù kh«ng æn ®Þnh kinh tÕ c¶ n­íc ®Çu t­ còng g©y ¶nh h­ëng tíi ®Çu t­ sang n­íc kh¸c vµ sù rót vèn vÒ n­íc së t¹i lµ ®iÒu hiÓn nhiªn. C¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ nh­ §µi Loan, Singapo, Th¸i Lan… sau khi r¬i vµo cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh trÇm träng hä ®· h¹n chÕ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam vµ giµnh vèn ®Ó ®Çu t­ vµo trong n­íc ®Ó cøu v­ít t×nh h×nh nghiªm träng kinh tÕ trong n­íc. Cã thÓ thÊy r»ng sù ph¸t triÓn kinh tÕ v÷ng m¹nh cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi còng t¸c ®éng kh«ng nhá tíi thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Do ®ã c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh ph¶i n¾m b¾t ®­îc ®èi t­îng, thêi ®iÓm ®Ó cã chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cho phï hîp. 3.4. HÖ thèng c¬ së h¹ tÇng HÖ thèng c¬ së h¹ tÇng còng ®ãng gãp vµo viÖc t¹o ra nh÷ng ­u thÕ riªng cho thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nã cã thÓ ®­îc xem nh­ mét ®iÒu kiÖn, yªu cÇu mµ quèc gia ®i ®Çu t­ lu«n xem xÐt tr­íc khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­. HÖ thèng c¬ së h¹ tÇng gåm: c¬ së vËt chÊt, ®­êng giao th«ng, hÖ thèng ng©n hµng, hÖ thèng ph­¬ng tiÖn th«ng tin… Nh÷ng thø ®ã kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. Bëi lÏ ®Çu t­ lµ mét ho¹t ®éng kiÕm lêi, muèn kiÕm lêi ®­îc lîi Ých ®ßi hái csac s¶n phÈm cña c¸c nhµ ®Çu t­ ph¶i ®­îc l­u chuyÓn th«ng tin trªn thÞ tr­êng mét c¸ch nhanh chãng ®Çy ®ñ. MÆt kh¸c nh÷ng nhu cÇu vÒ c¸c th«ng tin míi lu«n ®­îc ®ßi hái ®Æt ra ®èi víi nhµ ®Çu t­. ChÝnh nh÷ng ph¶n hæi ®ã ®· gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ xö lý, gi¶i nhiÒu vÊn ®Ò trong c«ng viÖc ®em l¹i tÝnh hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng ®Çu t­. Râ rµng mét quèc gia cã ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng tèt sÏ lµ mét lîi thÕ cho viÖc thu hót ®Çu t­ cña n­íc ngoµi. 3.5. Sù c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc. Mét sè quy luËt kinh tÕ hiÓn nhiªn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ cã cÇu ¾t ph¶i cã cung. Khi nhu cÇu cao th× dÉn tíi cung kh«ng ®¸p øng næi vµ ng­îc l¹i. Trong lÜnh vùc ®Çu t­ còng vËy, khi nhu cÇu ®Çu t­ cao sÏ dÉn tíi cung kh«ng ®¸p øng næi. Do ®ã c¸c n­íc nhËn ®Çu t­ sÏ ®Æt ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Çu t­ kh¾t khe. V× vËy ®Ó ®­îc chÊp nhËn ®Çu t­ ®ßi hái bªn ®Çu t­ ph¶i c¹nh tranh nhau vµ nhµ ®Çu t­ nµo ®¸p øng tèt sÏ ®­îc chÊp nhËn. Song tr­êng hîp nµy th­êng x¶y ra rÊt Ýt mµ tr¸i l¹i c¸c n­íc nhËn ®Çu t­ (thu hót vèn n­íc ngoµi) th× nhiÒu, cßn c¸c n­íc ®i ®Çu t­ th× l¹i h¹n chÕ. Cho nªn ®Ó cã ®­îc nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ßi hái c¸c n­íc nhËn ®Çu t­ ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp trong viÖc thu hót vèn n­íc ngoµi. C¸c n­íc nµy sÏ c¹nh tranh víi nhau th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi. Mçi n­íc sÏ t×m cho m×nh mét gi¶i ph¸p tèt nhÊt ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng kh«ng ph¶i b»ng bÊt kú gi¸ nµo, môc tiªu ®ã chÝnh lµ thu hót ®­îc nhiÒu nhµ ®Çu t­ nhÊt víi sè vèn cao vµo nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc míi, quan träng. Qua ®ã cho thÊy sù c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc ®i ®Çu t­ vµ nhËn ®Çu t­ còng lµ yÕu tè ¶nh h­ëng m¹nh tíi thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi PhÇn II: Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ viÖn trî ph¸t triÓn n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam i. thùc tr¹ng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam 12 n¨m qua 1.1. Nhu cÇu vÒ vèn cña ViÖt Nam ë ViÖt Nam nhu cÇu vÒ vèn trong n­íc nh÷ng n¨m gÇn ®©y t­¬ng ®èi lín. Trong khi tiÕt kiÖm trong n­íc kh«ng ®ñ ®Ó ®aps øng. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ qua sè liÖu sau N¨m §Çu t­ TiÕt kiÖm %GDP 1994 25,5 16,9 1995 27,3 17,0 1996 27,9 16,7 1997 27,6 20,1 1998 23,6 17,0 1999 21 18 Nh­ vËy ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ rÊt cÇn thiÕt. ViÖt Nam tiÕn hµnh më cöa nÒn kinh tÕ s½n sµng lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ, miÔn lµ t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ ViÖt Nam vµ t«n träng chÕ ®é chÝnh trÞ cña ViÖt Nam.Víi quan ®iÓm ®ã ViÖt Nam ®· thu hót ®­îc nhiÒu ®èi t¸c n­íc ngoµi tõ c¸c ch©u lôc kh¸c nhau ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn c¸c quèc gia ch©u ¸ cã tíi 70% l­îng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ 60% kim ng¹ch th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam lµ nhê vµo quan hÖ víi c¸c quèc gia nµy. Nhu cÇu vÒ vèn ®Çu t­ x©y dùng cña toµn x· héi vÉn t¨ng, cô thÓ: N¨m Vèn ®Çu t­ (tû ®ång) 1995 68.047,8 1996 79.367,4 1997 96.870,4 1998 96.400 1999 103.900 Ngoµi viÖc thu hót vèn n­íc ngoµi chóng ta cÇn ph¶i huy ®éng tõ bªn ngoµi th«ng qua FDI hoÆc ODA. 1.2. T×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ viÖn trî ph¸t triÓn n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua vµ triÓn väng trong nh÷ng tíi. 1.2.1. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi FDI 1.2.1.1. T×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi trong nh÷ng n¨m qua §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ cã vai trß rÊt quan träng trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi mÆc dï vÉn chÞu sù cbi phèi cña c¸c chÝnh phñ. Nh­ng cã phÇn Ýt lÖ thuéc vµo mèi quan hÖ chÝnh trÞ gi÷a hai bªn. Theo h×nh thøc nµy bªn n­íc ngoµi trùc tiÕp tham gia qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh nªn møc ®é kh¶ thi cña dù ¸n kh¸ cao. Lîi Ých cña nhµ ®Çu t­ g¾n chÆt víi c¸c dù ¸n ®ã, c¸c nhµ ®Çu t­ rÊt quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n vµ tiÕn hµnh qu¶n lý kinh doanh rÊt chÆt chÏ. *§Æc ®iÓm cña FDI §Ó xem xÐt thùc tr¹ng cña FDI t¹i ViÖt Nam tr­íc hÕt ta cÇn ®iÓm qua t×nh h×nh cña FDI trªn thÕ giíi trong thêi gian qua. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp trªn toµn thÕ giíi cho thÊy l­îng FDI ®ang t¨ng m¹nh trong 2 thËp kû gÇn ®©y, cô thÓ: tr­íc n¨m 1970 l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp trªn toµn thÕ giíi b×nh qu©n hµng n¨m lµ 25 tû USD. Nh­ng ®Õn ®Çu n¨m 1980 con sè nµy lµ 50 tû USD vµ cuèi thËp kû 80 lµ 133 tû USD. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 90 mÆc dï t¨ng tr­ëng th­¬ng m¹i thÕ giíi gi¶m tõ 9,4% n¨m 1997 xuèng 3,7% n¨m 1998 song ®Çu t­ trªn toµn thÕ giíi vÉn gia t¨ng vµ ®¹t møc kú lôc, cao nhÊt tõ tr­íc tíi nay bÊt chÊp c¶ suy th¸i kinh tÕ thÕ giíi. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn cña Liªn hiÖp quèc §Çu t­ n­íc ngoµi trªn toµn thÕ giíi ®¹t 4 ngh×n tû USD n¨m 1998 t¨ng 10% so víi n¨m 1997. Trong ®ã FDI ®¹t 440 tû USD còng t¨ng 10% so víi n¨m 1997. N¨m 1999 FDI ®¹t gÇn 800 tû USD t¨ng 25% so víi n¨m 1998. Xu h­íng vËn ®éng cña FDI trªn thÕ giíi. Th­êng th× c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn sÏ nhËn ®­îc nhiÒu vèn FDI h¬n. -Liªn minh EU tiÕp nhËn FDI nhiÒu nhÊt. N¨m 1998 UE nhËn 23 tû USD. N¨m 1999 lµ 286 tû USD. -Hoa Kú tiÕp nhËn 1/3 tæng FDI cña toµn thÕ giíi ®¹t 193 tû USD n¨m 1998-1999. -N¨m 1998 c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn : vèn FID ®ang cã xu h­íng gi¶m cô thÓ, n¨m 1998 c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nhËn ®­îc 166 tû USD. Trong ®ã c¸c n­íc §«ng Nam ¸ chiÕm 86 tû USD n¨m 1998 nh­ng sang n¨m 1999 chØ tiÕp nhËn ®­îc kho¶ng 78 tû USD. ë ViÖt Nam n¨m 1999 gi¶m 40% so víi n¨m 1998. *Trë l¹i vÊn ®Ò FDI ë ViÖt Nam, trong gÇn 12 n¨m qua ®Æc biÖt lµ sau khi Mü bá cÊm vËn, cïng víi chÝnh s¸ch më cöa, ViÖt Nam ®· thu hót ®­îc nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo tæng nguån vèn ®Çu t­ cña toµn x· héi. §Çu t­ trùc tiÕp FDI trë thµnh mét bé phËn quan träng cña nÒn kinh tÕ vµ mang l¹i cho chóng ta nhiÒu lîi thÕ. TÝnh riªng n¨m 1998 c¸c dù ¸n cã vèn dtt n­íc ngoµi ®· xuÊt khÈu nhiÒu lo¹i hµng ho¸ thu 1,79 tû USD chiÕm 19% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Víi gÇn 2000 dù ¸n ®ang ho¹t ®éng cã tæng sè vèn ®¨ng ký 3,3 tû USD chiÕm 3% tæng sè vèn ®Çu t­ cña toµn x· héi. FDI thùc sù lµ nguån vèn ®¸ng kÓ bï ®¾p cho sù khã kh¨n vÒ mÆt tµi chÝnh cña n­íc ta. Theo b¸o c¸o cña Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ tÝnh ®Õn 20/1/1999 ViÖt Nam cã tÊt c¶ 1827 dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi cña 55 n­íc vµ vïng l·nh thæ víi tæng sè vèn 32.247,934 triÖu USD trong ®ã cã 2158 dù ¸n ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp víi 34215,25 triÖu USD, 326 dù ¸n bÞ thu håi víi 2394,776 triÖu USd, 25 dù ¸n hoµn thµnh víi 428,46 triÖu USD. D­íi ®©u lµ b¶ng danh s¸ch 10 nhµ ®Çu t­ ®øng ®Çu vÒ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam (tÝnh ®Õn ®Çu n¨m 1999) N­íc Sè dù ¸n Sè vè (triÖu USD) Tû lÖ % trong tæng FDI Singapore 173 5.489,94 17,9 §µi Loan 304 4.118,50 13,4 Hång k«ng 190 3.742,38 12,2 NhËt 217 3.489,84 11,4 Hµn quèc 191 3.124,94 10,2 Ph¸p 89 1.444,78 4,7 Malaysia 60 1.347,16 4,4 Mü 68 1.224,41 4,0 Th¸i Lan 78 1.080,88 3,5 Izelan 53 1021,16 33,3 C¸c n­íc kh¸c 15,2%. * ViÖc ph©n bè FDI cho c¸c ngµnh kh«ng ®ång ®Òu. + Ngµnh c«ng nghiÖp 39,1% tæng sè vèn ®Çu t­ víi 62,3% sè dù ¸n. +DÇu khÝ 3,3% tæng sè vèn ®Çu t­ víi1,3% sè dù ¸n. + Ngµnh n«ng-l©m nghiÖp 3,1% tæng sè vèn ®Çu t­ víi 3,3% sè dù ¸n. + Ng©n hµng tµi chÝnh 0,7% tæng sè vèn ®Çu t­ víi 1,1% sè dù ¸n. +C¸c khu c«ng nghiÖp 10,9% tæng sè vèn víi 0,9% sè dù ¸n. Nh­ cã thÓ thÊy r»ng c«ng nghiÖp lµ lÜnh vùc hÊp dÉn vèn FDI h¬n c¶. N«ng nghiÖp lµ mét tiÒm n¨ng lín cña n­íc ta. N­íc ta lªn h­íng FDI vµo ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nhiÒu h¬n n÷a nhÊt lµ t¹i c¸c vïng n«ng th«n vµ miÒn nói xa. Cã nh­ vËy míi ®¹t ®­îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng. +Tõ khi Mü bá cÊm vËn ViÖt Nam sè l­îng dù ¸n cña FDI còng t¨ng lªn nhanh chãng, quy m« b×nh 1 dù ¸n còng ®­îc t¨ng lªn ®¸ng kÓ. NÕu nh­ trong giai ®o¹n 1988-1990 vèn b×nh qu©n lµ 3,5 triÖu USD/1 dù ¸n th× ®Õn giai ®o¹n 1995-1996 ®· lªn tíi 16 triÖu USD/111 dù ¸n. TÝnh ®Õn hÕt th¸ng12/1999 nhµ n­íc ta ®· cÊp giÊy phÐp cho 2766 dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 37055,66 triÖu USD. B×nh qu©n mçi n¨m chóng ta cÊp cho 230 dù ¸n víi 3087,97 triÖu USD vèn ®¨ng ký. Sè dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc cÊp giÊy phÐp qua c¸c n¨m thÓ hiÖn ë b¶ng sau N¨m Sè dù ¸n Vèn ®¨ng kú (triÖu USD) Quy m« (triÖu USD/dù ¸n 1988 37 371,8 10,05 1989 68 582,5 183,78 1990 108 839,0 158,82 1991 151 1322,3 139,81 1992 197 2169,0 130,46 1993 269 2900 136,55 1994 343 3765,6 127,51 1995 370 6350,8 107,87 1996 325 8497,3 87,84 1997 345 4647,1 106,15 1998 279 2897,4 79,71 1999 278 1534,76 101,09 B¶ng trªn cho thÊy nhÞp ®é thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña ta cã xu h­íng t¨ng nhanh tõ 1988 ®Õn 1995 c¶ vÒ sè dù ¸n vµ l­îng vè ®¨ng ký. Tõ 1995 ®Õn 1996 FDI vµo n­íc ta kh¸ cao, cao nhÊt trong suèt thêi kú tõ 1988 ®Õn nay. N¨m 1995 cã 370 dù ¸n víi sè vèn lµ 6530,8 triÖu USD, n¨m 1998 con sè nµy lµ 8497,3 triÖu USD . Tuy nhiªn tõ 1997 FDI cã biÓu hiÖn gi¶m râ rÖt h¬n ë 2 n¨m 1998, 1999 so víi n¨m 1997 sè dù ¸n ®­îc duyÖt n¨m 1998 chØ b»ng 79,71%, n¨m 1999 chØ b»ng 80,58%, sè liÖu t­¬ng øng cña vèn ®¨ng ký lµ 83,83% vµ 33,01%. Quy m« dù ¸n còng thay ®æi nªn thêi kú 1988-1999 b×nh qu©n 1 dù ¸n cã quy m« lµ 13,4 triÖu USD th× n¨m 1999 quy m« chØ b»ng 41,19% quy m« thêi kyf 1988-1999. *VÒ ®èi t¸c ®­îc cÊp giÊy phÐp: tÝnh ®Õn hÕt n¨m 1999 n­íc ta cã h¬n 700 c«ng ty thuéc 66 n­íc vµ vïng l·nh thæ cã dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam. Trong ®ã cã 13 n­íc mçi n­íc cã tæng sè vèn ®¨ng ký h¬n 1 tû US§, chiÕm 85,65% tæng sè vèn FDI. * VÒ ®Þa bµn ®Çu t­ : FDI chñ yÕu tËp trung vµo mét sè ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng vµ m«i tr­êng kinh tÕ - x· héi. §iÒu ®ã ®­îc ph¶n ¸nh qua nh÷ng con sè d­íi ®©y. Thêi kú 1988-1999 F§I ®­îc ph©n bè c¸c vïng nh­ sau C¬ cÊu ®Çu t­ theo vïng (%) +§«ng Nam Bé 53,13 +§ång b»ng S«ng Hång 29,6 +Duyªn H¶i MiÒn trung 7,64 +§«ng B¾c 4,46 +§ång b»ng S«ng Cöu Long 2,46 +B¾c Trung Bé 2,38 +T©y Nguyªn 0,16 +T©y B¾c 0,15 L­îng vèn FDI tËp trung chñ yÕu ë Hµ Néi vµ Thanh phè Hå ChÝ Minh nã chiÕm tíi h¬n 1 nöa (50,3%) tæng sè FDI trong ®ã Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 28,3%, Hµ Néi lµ 22%. * VÒ h×nh thøc ®Çu t­ Liªn doanh lµ h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp phæ biÕn nhÊt hiÖn nay. H×nh thøc nµy chiÕm kho¶ng 61% sè dù ¸n vµ 70% vèn ®¨ng ký. Së dÜ nh­ vËy v× liªn doanh cã nhiÒu ®iÒu thuËn lîi h¬n so víi ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi ngµy nay cã xu h­íng t¨ng. Thêi kú ®Çu chØ cã 10% sè dù ¸n th× nay con sè ®ã lªn tíi 30% vµ vèn ®¨ng ký chiÕm 20%. H×nh thøc nµy cã xu h­íng t¨ng lµ do bªn n­íc ngoµi ®· hiÓu râ vÒ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi, luËt ph¸p vaf v¨n ho¸ … cña ViÖt Nam vµ hä yªn t©m thùc hiÖn theo luËt trong qu¸ tr×nh kinh doanh. H×nh thøc hîp ®ång, hîp t¸c ®Õn nay chØ chiÕm 7,1% sè dù ¸n vµ 10% sè vèn chñ yÕu trong c¸c h×nh thøc dÇu khÝ, th¨m dß, viÔn th«ng… N¨m 1993 ViÖt Nam b¾t ®Çu ¸p dông h×nh thøc "hîp ®ång x©y dùng kinh doanh chuyÓn giao" (BOT) vµ cho ®Õn nay ®· cã 4 dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn theo h×nh thøc nµy víi sè vèn lµ 900 triÖu USD. + VÒ t×nh h×nh thùc hiÖn vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi sau mét thêi gian triÓn khai ®Õn nay cã 785 dù ¸n cã nhu cÇu t¨ng vèn, më réng s¶n xuÊt. Tæng sè vèn ®· ®­îc phª duyÖt t¨ng thªm 5171 USD. §Õn nay còng cã 127 dù ¸n hÕt hîp ®ång (b»ng 4,6% dù ¸n bÞ rót giÊy phÐp) vµ 466 dù ¸n bÞ rót giÊy phÐp chiÕm 14,6%. TÝnh ®Õn ngµy 31/12/1999 trªn l·nh thæ ViÖt Nam chØ cßn 2173 dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ang ho¹t ®éng víi tæng sè vèn ®¨ng ký cña c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc lµ 36086 triÖu USD. §Õn hÕt n¨m 1998 ®· cã 838 dù ¸n ®i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh (b»ng 33,68% tæng sè dù ¸n ®­îc duyÖt) vµ 624 dù ¸n trong giai ®o¹n x©y dùng (b»ng 25,08% sè dù ¸n) cho ®Õn nay sè vèn ®· thùc hiÖn cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp b»ng 42,4% tèng sè vèn ®¨ng ký. Tuy nhiªn con sè nµy còng nãi lªn r»ng tû lÖ vèn thùc hiÖn trªn tæng sè vèn ®¨ng ký cßn thÊp vµ kh«ng æn ®Þnh cô thÓ N¨m % vèn thùc hiÖn/tæng sè vèn ®¨ng ký 1993 23,5 1994 3,1 1995 32,1 1996 21,8 1997 18,1 1998 10,1 1999 7,1 1.2.1.2 Dù b¸o vÒ FDI trong 5 n¨m tíi (®Õn n¨m 2005) Qua ph©n tÝch ë trªn vµ xu thÕ vËn ®éng cña kinh tÕ thÕ giíi th× trong 5 tíi FDI vµo ViÖt Nam sÏ thay ®æi cô thÓ: tæng sè vèn ®¨ng ký sÏ lµ 21696 triÖu USD vèn thùc hiÖn ­íc tÝnh 11071 triÖu USD vµ sÏ gãp phÇn vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu 10035 triÖu USD, gi¶i quyÕt chç lµm viÖc cho hµng v¹n lao ®éng vµ lµm t¨ng tû träng cña FDI trong GDP. 2.2. ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODI) 2.2.1. T×nh h×nh viÖn trî ph¸t triÓn cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua Trong khi kh¼ng ®Þnh nguån néi lùc ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh sù nghiÖp ®Êt n­íc. N«ng nghiÖp vµ nh©n d©n ViÖt Nam hÕt søc coi träng mäi nguån vèn n­íc ngoµi, trong ®ã cã vè hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA trong c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ cïng víi FDI, ODA gãp phÇn tÝch cùc vµo c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc. Mét trong 5 sù kiÖn næi bËt n¨m 1999 theo ®¸nh gi¸ c¸c chuyªn gia kinh tÕ vµ ®Çu t­ lµ gi¸ trÞ vèn ODA c¸c n­íc vµ tæ chøc quèc tÕ cam kÕt dµnh cho ViÖt Nam 2,7 tû USD, trong ®ã 700 triÖu USD dïng ®Ó chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ. TÝnh tõ 10/1993 ®Õn nay ODA dµnh cho ViÖt Nam kho¶ng 15,9 tû USD trong ®ã viÖn trî kh«ng hoµn l¹i chiÕm gÇn 25%. §©y lµ sù ghi nhËn cña céng ®ång quèc tÕ ®èi víi nh÷ng thµnh tùu cña c«ng cuéc ®æi míi vµ ph¸t triÓn cña ViÖt Nam N¨m Tû USD Tèc ®é t¨ng % 1993 1,82 0 1994 1,94 7 1995 2,26 16,4 1996 2,43 7,5 1997 2,4 1,28 1998 2,2 8,3 1999 2,7 22,8 Sè liÖu trªn cho thÊy ODA ®­îc cam kÕt cã xu h­íng t¨ng tõ 1993-1996, gi¶m tõ 1997-1998 vµ ®Õn n¨m 1999 ODA t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Theo ®¸nh gi¸ míi ®©y cña tæ chøc Liªn HiÖp Quèc (UNUP) hiÖn nay t¹i ViÖt Nam cã trªn 45 tæ chøc tµi trî ODA ®ang ho¹t ®éng víi kho¶ng 1400 dù ¸n ODA vµ trªn 350 tæ chøc phi chÝnh phñ (NGO) quèc tÕ víi nh÷ng c¸ch thøc ho¹t ®éng vµ thñ tôc rÊt kh¸c nhau. DÉn ®Õn nhiÒu n­íc tµi trî song ph­¬ng lµ NhËt B¶n, Anh, Ph¸p, §øc, Australia, Hµn Quèc, Thuþ §iÓn, §an M¹ch, Hµ Lan... cßn dÉn ®Çu trong c¸c tæ chøc quèc tÕ tµi trî ®a ph­¬ng lµ Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸, (AOB), liªn minh ch©u ¢u (EU). Quü tiÒn tÖ (IMF), quü nhi ®ång thÕ giíi (UNICEF), ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn LHQ (UNDP)... Tuy nhiªn, 3 nhµ tµi trî lín nhÊt chiÕm kho¶n trªn 80% tæng vèn ODA cam kÕt dµnh cho ViÖt Nam lµ NhËt B¶n, WB vµ ADB. Trong thêi gian ng¾n ViÖt Nam ®· tranh thñ ®­îc sù hç trî to lín vµ quý b¸u ®ã, tr­íc hÕt lµ v× ViÖt Nam ®· vµ ®ang thùc hiÖn kh¸ thµnh c«ng chÝnh s¸ch ®æi míi vµ héi nhËp quèc tÕ. Thø 2 ph¶i kÓ ®Õn tinh thÇn ham häc hái trong viÖc ph¸t huy nguån lùc trong n­íc nh»m kh«ng ngõng n©gn cao n¨ng lùc tiÕp thu vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶. ViÖc thu hót ODA ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ban ®Çu. Nh­ng vÊn ®Ò quan trong h¬n ë ®©y ®ã lµ gi¶i ng©n nguån vèn nµy nh­ thÕ nµo? Do bì ngì vµ lóng tóng ban ®Çu nªn trong nh÷ng n¨m 1993 - 1996 vèn gi¶i ng©n b×nh qu©n mçi n¨m chØ ®¹t kho¶ng 500 triÖu USD b»ng 25% tæng sè vèn ODA cam kÕt tµi trî. Nh­ng tõ n¨m 1997 ®Õn nay t×nh h×nh nµy ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt. Trong 3 n¨m 1997-1999 theo ®¸nh gi¸ cña bé Khoa häc vµ §Çu t­ ODA ®­îc gi¶i ng©n b×nh qu©n mçi n¨m ®· v­ît trªn 1,1 tû USD chiÕm 70% tæng vèn ODA. TÝnh riªng n¨m 1998 chóng ta ®· gi¶i ng©n ®­îc 1,43 tû USD cao h¬n n¨m 19997 lµ 415 triÖu USD. MÆc dï vÉn thÊp h¬n kÕ ho¹ch ®Çu n¨m lµ 170 triÖu USD, nh­ng ®©y lµ møc gi¶i ng©n kh¸ cao, chiÕm 60% tæng vèn cam kÕt, cao h¬n nhiÒu sè vèn tõ 32-42% ba n¨m tr­íc. Trong ®ã chi cho x©y dùng c¬ b¶n kho¶ng 35% cho sù nghiÖp 17% hç trî ng©n s¸ch 3% vµ cho vay l¹i kho¶ng 45%. Theo b¸o c¸o t¹i kú häp thø 6 quèc héi kho¸ X n¨m 1999 Bé tr­ëng Bé KH§T n¨m 1999 cho biÕt tõ n¨m 1993 ®Õn nay gi¶i ng©n míi chØ ®¹t 6,4 tû USD b»ng 60% sè vèn ODA ®· ®­îc hîp thøc ho¸ b»ng c¸c hiÖp ®Þnh. Cô thÓ nh­ sau §¬n vÞ: triÖu USD N¨m Vèn cam kÕt Gi¶ ng©n Gi¶i ng©n/vèn cam kÕt Ghi chó 1993 1860 413 22,2 1994 1870 725 36,8 1995 2310 737 31,9 1996 2430 958 39,4 1997 2400 1015 42,3 1998 2380 1430 60,1 1999 2700 1452 53,8 2000 2200 2000 90,1 ­íc tÝnh Theo kÕ ho¹ch ph¸t triÓn KTXH 5 n¨m 1996-2000 nhu cÇu vÒ ODA dù kiÕn lµ 7-8 tû USD nh­ng cho ®Õn nay víi chØ ®¹t gÇn 5 tû USD. Râ rµng ®Õn hÕt n¨m 2000 nµy ®Ó ®¶m b¶o kÕ ho¹ch ®Æt r© th× viÖc gi¶i ng©n ph¶i ®¹t 2 tû USD. §©y qu¶ thùc lµ mét th¸ch thøc lín. Trong khi ®ã n­íc ta míi tiÕp nhËn nguån ODA chñ yÕu tõ c¸c khu vùc ch©u ¸, ¢u, ch©u §¹i D­¬ng…, cßn ch©u Mü th× rÊt khiªm tèn. ViÖc ®¹t kÕ ho¹ch lµ rÊt khã. VÊn ®Ò gi¶i ng©n mÆc dï ®· cã tiÕn ®é nh­ng tèc ®é gi¶i ng©n vÉn cßn rÊt thÊp so víi tiÒm n¨ng. Theo MPI (Bé KH & §T) trong 3 n¨m 1996-1998 nguån ODA cam kÕt ®¹t 7,210 tû USD nh­ng thùc hiÖn gi¶i ng©n chØ ®¹t 3,403 tû USD b»ng 47,2%. ViÖc gi¶i ng©n ODA ®­îc thùc hiÖn theo mét quy tr×nh rÊt chÆt chÏ. Tõ c¸c kh©u ®µm ph¸n ký kÕt hiÖp ®Þnh, chän t­ vÊn kh¶o s¸t, lËp dù ¸n nghiªn cøu kh¶ thi, ®Õn ®Êu thÇu mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ…Quy tr×nh nµy ®ßi hái thêi gian gi¶i ng©n vèn ODA kh¸ dµi. Tuy nhiªn quy tr×nh thùc hiÖn gi¶i ng©n chËm chñ yÕu do phÝa ViÖt Nam : Nh­ thiÕu quy ho¹ch, yÕu vÒ n¨ng lùc ®iÒu phèi vµ qu¶n lý ODA thÓ hiÖn: Thø nhÊt c¸c dù ¸n cña ViÖt Nam ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm trong tiÕp nhËn vèn ODA nhÊt lµ viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc cã liªn quan ®Õn ®Êu thÇu, tÝnh to¸n, chÕ ®é b¸o c¸o ®Þnh kú, bè trÝ ®èi øng kÞp thêi. Thø 2 c¸c vÊn ®Ò vÒ lËp ph¸p, hµnh ph¸p thñ tôc hµnh chÝnh mÆc dï ®· ®­îc c¶i thiÖn ë cÊp Trung ­¬ng nh­ng ë c¬ së vÉn cßn nhiÒu ¸ch t¾c ®Æc biÖt lµ viÖc ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng. Thø 3: viÖc sö dông ODA ë mét sè ®Þa ph­¬ng, mét sè dù ¸n ch­a ®¹t hiÖu qu¶ nh­ mong muèn. CÇn nhí r»ng ODA kh«ng cã nghÜa lµ cho kh«ng mµ chñ yÕu lµ vay ­u ®·i, say nµy ph¶i hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i. Thø 4 viÖc chuÈn bÞ dù ¸n ch­a ®­îc tèt, nhÊt lµ chuÈn bÞ nguån vèn ®èi øng. HÇu hÕt c¸c nguån vèn ®èi øng cho dù ¸n ODA ®Òu ®­îc bè trÝ tõ ng©n s¸ch Trung ­¬ng hoÆc ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng. Nh­ng vèn ng©n s¸ch cßn h¹n hÑp kh«ng ®­îc tuú tiÖn lÊy ra ®èi øng mµ vèn ®èi øng cÇn ®­îc giao theo nh÷ng ®Þa chØ cña tõng ch­¬ng tr×nh, tõng dù ¸n ODA cô thÓ cÇn ph¶i xo¸ bá t©m lý ODA cã nghÜa lµ cho kh«ng ta cø nhËn cßn vèn ®èi øng th× h¹ håi ph©n gi¶i. ViÖc tr×nh c¸c dù ¸n ph¶i ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi tr¸nh t×nh tr¹ng sè liÖu gi¶ m¹o. Víi møc gi¶i ng©n ch­a t­¬ng xøng nh­ vËy chóng ta sÏ bÞ thiÖt thßi trªn 3 ph­¬ng diÖn: Mét lµ kh«ng huy ®éng ®­îc c¸c c«ng tr×nh ®i vµo ho¹t ®éng ®óng tiÕn ®é. Thø 2: c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·i cña kho¶n vay ODA gi¶m sót. Thø 3 uy tÝn vÒ n¨ng lùc tiÕp thu ODA bÞ gi¶m. *VÒ ph©n bæ vµ sö dông ODA: ODA ®ã lµ ®Çu t­ vµo tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi, c¸c ngµnh KTQD trõ quèc phßng vµ hÇu hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng kÓ c¶ nh÷ng vïng miÒn nói, vïng ®ång bµo d©n téc. NhÊt lµ tõ n¨m 1999 nhê cã ODA mµ chÊt l­îng cuéc sèng cña ng­êi d©n ViÖt Nam c¶ vÒ ph­¬ng diÖn phôc vô tinh thÇn còng nh­ vËt chÊt nãi chung ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt. Theo sè liÖu cña Bé KH&§T c¬ cÊu sö dông ODA tõ 1993 ®Õn nay nh­ sau: n¨ng l­îng ®iÖn chiÕm 28%, giao th«ng 27%, n«ng-l©m-ng­ nghiÖp vµ thuû lîi 13%, gi¸o dôc, y tÕ, khoa häc c«ng nghÖ chiÕm 13%, cÊp tho¸t n­íc chiÕm 9% vµ hç trî ng©n s¸ch vµ c¸c ngµnh kh¸c 10%. Trong thêi gian tíi ViÖt Nam sÏ chó träng vèn ODA h¬n n÷a vµo ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo , nhÊt lµ ®Çu t­ cho 1.700 x· ®Æc biÖt khã kh¨n, ph¸t triÓn kinh tÕ thu nhËp t­ nh©n. Bëi v× kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n cïng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn nhanh h¬n sÏ gióp c¶i thiÖn ®¸ng kÓ møc sèng cña ng­êi d©n vµ thay ®æi bé mÆt n«ng th«n. *CÇn ph¶i tÝnh ®Õn viÖc tr¶ nî : n¨m 2003 ViÖt Nam ph¶i tr¶ kho¶n nî ®Çu tiªn thêi gian tõ nay ®Õn lóc ®ã kh«ng cßn xa. Ngay tõ b©y giê ViÖt Nam cÇn ph¶i thiÕt kÕ lé tr×nh b¶o hé n­íc ngoµi ®Ó b¶o ®¶m tÝnh bÒn v÷ng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt n­íc. VÊn ®Ò nµy, còng ®· ®­îc c¸c ®¹i biÓu quèc héi nªu ra kh¸ gay g¾t t¹i kú häp kho¸ 6 quèc héi kho¸ X n¨m 199. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cã nhiÒu gi¶i ph¸p vµ ®· ®­îc ¸p dông tõ n¨m 1999 mµ míi ®©y nhÊt chÝnh phñ ViÖt Nam vµ Nga ®· gi¶i quyÕt kho¶n nî t­¬ng ®èi lín vµ kh¸ l©u, trong ®ã ViÖt Nam lµ phÝa tr¶ nî. ViÖt Nam ®· ký tr¶ nî th«ng qua xuÊt c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ phÝa Nga yªu cÇu vµ lùa chän. 2.2.2. Ph­¬ng h­íng thu hót ODA trong nh÷ng n¨m tíi. C¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ ODA cam kÕt cho ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, t×nh h×nh gi¶i ng©n thùc tÕ ®· ®¹t ®­îc vµ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong nh÷ng n¨m tíi, chóng ta cã thÓ dù b¸o trong nh÷ng n¨m 2000, 2001, 2002 vèn ODA cam kÕt lÇn l­ît sÏ lµ 2,2; 2,53; 2,92 tû USD. ii. nh÷ng kÕt qu¶ thu ®­îc vµ h¹n chÕ cña FDI vµ oda 2.1. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) 2.1.1. KÕt qu¶, nhu cÇu vÒ vèn n­íc ngoµi lµ hÕt søc quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta. Trong lÜnh vùc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi , ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu næi bËt. KÓ tõ khi luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ra ®êi (29/12/1987) ®Õn cuèi n¨m 1999 sè vèn n­íc ngoµi ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp trªn 39,5 tû USD. Vµ nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®­îc cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thÓ hiÖn ë b¶ng sè liÖu sau: b¶ng kª sè liÖu tæng hîp (b¶ng1) -§Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ ngµy cµng râ rÖt trong viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ x· héi cña n­íc ta. Trong 12 n¨m qua víi ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm kho¶ng 28,5% tæng nguån vèn ®Çu t­ toµn x· héi, trong ®ã thêi kú1991-1995 chiÕm kho¶ng 25,7% vµ tõ n¨m 1996 ®Õn nay chiÕm 29,7%. §Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra m«t sè n¨ng lùc s¶n xuÊt míi, ngµnh s¶n xuÊt míi, ph­¬ng thøc kinh doanh míi, cã t¸c ®éng d©y truyÒn ®Õn thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng ë n­íc ta. §Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn chiÕm 100% c«ng suÊt khai th¸c dÇu th«, s¶n xuÊt l¾p r¸p « t«, xe m¸y, tô ®iÖn, m¸y in… 70% chÕ biÕn thÐp vµ kÕt cÊu thÐp, ®Ìn h×nh c¸c lo¹i, 59,8% kÐo sîi, 39,3% may mÆc… C«ng nghÖ ®­îc thùc hiÖn trong c¸c lÜnh vùc viÔn th«ng, khai th¸c dÇu khÝ, ho¸ chÊt… lµ c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i t¹o ra mét b­íc ngoÆt quan träng trong sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän nh­ ®iÖn tö, vËt liÖu « t«, xe m¸y, « t«. -§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi gãp phÇn t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ thu ng©n s¸ch. Møc ®é gia t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu ë c¸c doanh nghiÖp cã ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cao h¬n nhiÒu so víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. N¨m 1991 míi xuÊt khÈu trªn 52 triÖu USD th× n¨m 1995 ®¹t 440 triÖu gÊp 8,4 lÇn, n¨m 1997 lµ 1790 triÖu USD gÊp 34,4 lÇn, n¨m 1999 lµ 2577 triÖu USD gÊp 49,56 lÇn, chiÕm xÊp xØ 40,7% kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc. C¸c kho¶n nép ng©n s¸ch tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m qua: n¨m 1994 lµ 128 triÖu USD, n¨m 1996 lµ 236 triÖu USD, n¨m 1997, 1998 trung b×nh lµ 316 triÖu USD vµ n¨m 1999 l¹i gi¶m xuèng chØ cßn 271 triÖu USD chiÕm 6-7% tæng thu ng©n s¸ch nhµ n­íc. -§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho kho¶ng 280.000 ng­êi lao ®éng trùc tiÕp, trong ®ã 6000 c¸n bé qu¶n lý h¬n 25000 c¸n bé kü thuËt, hµng chôc v¹n c«ng nh©n lµnh nghÒ. Ngoµi ra cßn t¹o viÖc cho gÇn 11 triÖu lao ®éng gi¸n tiÕp. M«i tr­êng lao ®éng míi t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng tiÕp thu c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý. B×nh qu©n thu nhËp ng­êi lao ®éng ViÖt Nam trong c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi cao h¬n cïng ngµnh nghÒ ë khu vùc tõ 30-50%, b×nh qu©n th¸ng kho¶ng 70USD/ng­êi. -§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi rÊt lín vµ t¨ng GDP, n¨m 1992 chØ chiÕm 2,0% tû träng GDP th× n¨m 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998 vµ 1999 t¨ng lªn lÇn l­ît lµ 3,6%; 6,1; 6,3%; 7,4%; 9,1%; 10,1% vµ 10,3%. Nh­ vËy nã cã xu h­íng chiÕm tû träng lín trong GDP -§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn gãp phÇn tÝch cùc vµo c«ng cuéc ®æi míi vµ qu¸ tr×nh héi nhËp cña n­íc ta víi thÕ giíi 2.1.2. Nh÷ng tån t¹i cña FDI *§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ViÖt Nam ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu do c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®· lµm n¶y sinh nçi lo l¾ng. +C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia sÏ lµm t¨ng sù phô thuéc cña nÒn kinh tÕ n­íc ta vµo vèn, kü thuËt, m¹ng l­íi tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia. +C¸c c«ng ty n­íc ngoµi th­êng chuyÓn giao nh÷ng c«ng nghÖ kü thuËt l¹c hËu hoÆc m¸y mãc thiÕt bÞ vµo ViÖt Nam ®¸nh gi¸ nã cao h¬n møc b×nh th­êng. +Khi thùc hiÖn c¸c dù ¸n liªn doanh, c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi th­êng gãp vèn b»ng c¸c thiÕt bÞ vµ vËt t­, lîi dông sù yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é cña bªn ®èi t¸c ViÖt Nam, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· chuyÓn vµo nh÷ng thiÕt bÞ cò ®· ®Õn thêi h¹n thanh lý. +C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia cã xu h­íng ®Èy c¸c nghiªn cøu trong n­íc tíi chç ph¸ s¶n do c¸c c«ng ty nµy cã søc m¹nh vÒ tµi chÝnh, kü thuËt vµ ®«i khi ®­îc h­ëng ­u ®·i h¬n c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. +Bªn c¹nh ®ã viÖc phèi hîp thùc hiÖn c¸c quy ho¹ch ngµnh vµ l·nh thæ hiÖn ®ang thùc hiÖn kh«ng tèt. HiÖn ®ang x¶y ra rÊt phæ biÕn ë c¸c ®Þa ph­¬ng mÊy n¨m gÇn ®©y lµ lµm theo phong trµo, quan t©m lín tíi c¸c dù ¸n quy m« lín mµ cßn xem nhÑ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. Cho nªn míi cã x¶y ra t×nh tr¹ng "®æ x«" ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp, xi m¨ng, ®­êng. 2.2. ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) 2.2.1. KÕt qu¶ cña ODA. * Do ODA cã tÝnh ­u ®·i (vÒ l·i suÊt), thêi gian sö dông vèn dµi (cã kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i) cho nªn viÖc sö dông ODA ®­îc ¸p dông vµo c¸c ch­¬ng tr×nh cã sè vèn lín, thêi gian sö dông dµi, c¸c ch­¬ng tr×nh x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, c¬ cÊu y tÕ, gi¸o dôc, khoa häc, kü thuËt. DÉn ®Õn c¶i thiÖn ®­îc phÇn nµo ®èi víi t¹o hµng ho¸ c«ng céng cña chÝnh phñ vµ ODA gãp phÇn: +Bï ®¾p thªm hôt trong c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. +C¶i c¸ch hÖ thèng tµi chÝnh, chuyÓn ®æi hÖ thèng kinh tÕ. +Thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c d¹ ¸n c¶i t¹o, n©ng cÊp hiÖn ®¹i ho¸ kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi ®Ó lµm nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, thóc ®Èy ®Çu t­ cña t­ th­¬ng trong vµ ngoµi n­íc. +C¶i thiÖn chÊt l­îng gi¸o dôc, y tÕ, m«i tr­êng sinh th¸i… -Thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu tæng hîp hç trî chÝnh phñ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch hay cung cÊp th«ng tin cho ®Çu t­ b»ng c¸c ho¹t ®éng ®iÒu tra, kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ tµi nguyÖn, hiÖn tr¹ng kinh tÕ - kü thuËt - x· héi c¸c ngµnh c¸c vïng l·nh thæ. -C¶i thiÖn n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña nh©n d©n. * Nãi tãm l¹i, nguån ODA ®­îc ­u tiªn cho nh÷ng dù ¸n kinh tÕ x· héi kh«ng sinh lêi trùc tiÕp, hoÆc kh¶ n¨ng thu håi vèn chËm nh­ng l¹i cã ý nghÜa vµ ¶nh h­ëng quan träng ®Õn viÖc t¹o lËp mét m«i tr­êng thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc nãi chung vµ cho khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc nãi riªng. 2.2.2. Nh÷ng tån t¹i cña ODA. -Qu¶n lý vµ sö dông ODA ë n­íc ta trong thêi gian qua cßn béc lé mét sè tån t¹i nhÊt ®Þnh lµm h¹n chÕ hiÖu qu¶ sö dông vèn nµy. +VÒ nhËn thøc, vÉn cßn nh÷ng quan niÖm vµ c¸ch hiÓu biÕt kh¸c nhau vÒ ODA. Cã ng­êi cho ®©y lµ kho¶n cho kh«ng quµ biÕu, vËt tÆng. Mét sè ®Þa ph­¬ng cã quan niÖm sö dông ODA "vay lµ ®­îc"mµ kh«ng tÝnh ®­îc kh¶ n¨ng tr¶ nî vµ hiÖu qu¶ sö dông dÉn tíi l·ng phÝ, tham nhòng, g©y hiÖu qu¶ xÊu cho tiÕp nhËn ODA. +Qu¸ tr×nh lËp duyÖt dù ¸n kÐo dµi, th­êng kÐo dµi 1-3 n¨m, ph©n bæ vèn cho dù ¸n ch­a thËt sù g¾n víi nhu cÇu sö dông vèn trong thùc tÕ. +Quy tr×nh ®Êu thÇu c¸c dù ¸n ODA phøc t¹p, tæ chøc láng lÎo, xuÊt hiÖn nhiÒu t×nh tr¹ng ch¹y ®ua h¹ gi¸ bá thÇu ®Õn møc v­ît qu¸ hÖ sè an toµn vÒ chÊt l­îng c«ng tr×nh. +C¸c nguyªn t¾c vµ ®iÒu kiÖn ®Êu thÇu theo th«ng lÖ quèc tÕ ch­a ®­îc lµm quen hoÆc ch­a c«ng khai nªn phÇn lín ph¶i mua thiÕt bÞ tõ c¸c n­íc tµi trî víi gi¸ cao, chuyÓn giao kü thuËt l¹c hËu, c¸c kho¶n thanh to¸n l­¬ng bæng, sinh ho¹t phÝ ph¶i tr¶ rÊt cao cho chuyªn gia n­íc ngoµi, chÞu sù lÖ thuéc nhÊt ®Þnh vµo kü thuËt, c«ng nghÖ cña n­íc tµi trî. +ChÝnh s¸ch vµ c«ng t¸c ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, di d©n, t¸i ®Þnh c­ ch­a hîp lý, dÉn tíi 1 so s¸nh dù ¸n chËm triÓn khai. Vèn ®èi øng chiÕm tû träng thÊp trong tæng sè vèn ®Çu t­ cho dù ¸n ODA nh­ng l¹i ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®Õn tiÕn ®é triÓn khai dù ¸n do viÖc lËp kÕ ho¹ch ch­a tèt. +VÒ phÝa nhµ tµi trî, quy tr×nh thñ tôc gi¶i ng©n cña hä cßn kh¸ phøc t¹p. H¬n n÷a nhiÒu tr­êng hîp c¸c quy ®Þnh cña hä kh«ng râ rµng kh«ng nhÊt qu¸n. +VÒ phÝa ViÖt Nam: ch­a x©y dùng ®­îc quy chÕ ph©n ®Þnh râ nhiÖm vô cho c¸c c¬ quna hoÆc c¸ nh©n chÞu tr¸ch nhiÖm ho¹ch ®Þnh, thiÕt kÕ x©y dùng dù ¸n, thÈm ®Þnh vµ ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­, sö dông vèn, thu håi vèn vay vµ tr¶ nî. Tr×nh ®é qu¶n lý cßn h¹n chÕ nhÊt lµ c¸c ban qu¶n lý tiÓu dù ¸n ë c¸c ®Þa ph­¬ng trong viÖc ph©n tÝch, ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång mua s¾m, x©y l¾p… c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh ODA cña ChÝnh phñ ch­a tËp trung vµo mét ®Çu mèi dÉn ®Õn tr¸ch nhiÖm ch­a râ rµng. phÇn iii: mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc vµo ViÖt Nam Trong t×nh h×nh hiÖn nay khi nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang cã xu h­íng gi¶m m¹nh, cô thÓ n¨m 1986 tû lÖ t¨ng tr­ëng cña n­íc ta t­¬ng ®èi cao lµ 9,34% n¨m1987 lµ 8,15% sang; n¨m 1998; 1999 gi¶m xuèng chØ cßn 5,8% vµ 4,7% th× nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµy cµng trë lªn quan träng vµ cÇn thiÕt. Nã gióp viÖc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc1 c¸ch nhanh chãng h¬. NhiÒu nhµ kinh tÕ ­íc tÝnh sè vèn cÇn thiÕt cho ®Çu t­ ph¸t triÓn thêi kú 2001-2005 lªn tíi 65-700 tû USD. Do vËy cïng víi viÖc kh¬i dËy vµ ph¸t huy tèi ®a néi lùc, ph¶i tiÕp thu thùc hiÖn nhÊt qu¸n l©u dµi chÝnh s¸ch thu hót c¸c nguåm lùc bªn ngoµi nh­ nghÞ quyÕt trung ­¬ng IV ®· chØ râ: Muèn lµm ®­îc ®iÒu nµy trong bèi c¶nh quèc tÕ c¹nh tranh g¨y gÆt, vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®ang ch÷ng l¹i vµ cã xu h­íng gi¶m sót th× chóng ta ph¶i nhanh chãng cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé, toµn diÖn, t¹o dùng m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn vµ tæng thÓ cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c n­íc trong khu vùc, thËm chÝ ®èi víi c¸c lÜnh vùc nh­ n«ng-l©m-ng­ nghiÖp; c¸c ®aa bµn miÒn nói n«ng th«n, c¸c ­u ®·i nãi chung còng ph¶i cao h¬n trong khu vùc. MÆt kh¸c hiÖu qu¶ sö dông vµ qu¶n lý c¸c dù ¸n còng ph¶i ®­îc n©ng cao, t¹o lîi thÕ h¬n h¼n c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc vµ c¸c n­íc ®­îc ­u tiªn nhËn kho¶n viÖn trî cho ®Çu t­ ph¸t triÓn (ODA). i. c¸c gi¶i ph¸p t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 1. Trong ng¾n h¹n -TiÕp tôc thùc hiÖn viÖc gi¶m chi phÝ ®Çu t­, bæ sung chÝnh s¸ch ­u ®·i thiÕt thùc, khuyÕn khÝch ®Çu t­ ®èi víi c¸c dù ¸n s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n. MiÔn thuÕ thuª ®Êt trong nh÷ng n¨m ®Çu, më réng thóc ®Èy thùc hiÖn miÔn thuÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu, vËt t­ s¶n xuÊt nh­ luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi bæ sung míi ®©y ®· ®­a ra (quyÕt ®Þnh 53/1999/Q§-Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ mét sè biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn trùc tiÕp n­íc ngoµi); ¸p dông thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ­u ®·i nhÊt…. X©y dùng chÝnh s¸ch ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phô trî s¶n xuÊt phô tïng, linh kiÖn phôc vô ch­¬ng tr×nh néi ®Þa ho¸. -TiÕp tôc ban hµnh chÝnh s¸ch c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­: xem xÐt cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt, cho phÐp gãp vèn b»ng quyÒn sö dông ®Êt cña doanh nghiÖp ViÖt Nam. Xö lý nèi láng c¸c vÊn ®Ò vÒ ngo¹i hèi, hç trî tÝn dông, cÇm cè thÕ chÊp, ®¨ngg ký quyÒn së h÷u tµi s¶n b¶o l·nh tiÒn vay… kiÕn nghÞ söa ®æi thuÕ thu nhËp c¸ nh©n theo h­íng më réng diÖn nép thuÕ nh­ng gi¶m thuÕ suÊt vµ t¨ng møc thu nhËp b¾t ®Çu chÞu thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi sö dông ng­êi ViÖt Nam vµo c¸c c­¬ng vÞ qu¶n lý, ®iÒu hµnh, gi¶m chi phÝ kh«ng hîp lý cho c¸c doanh nghiÖp. -§a d¹ng ho¸ c¸c lÜnh vùc vµ h×nh thøc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi th«ng qua viÖc më réng h×nh thøc ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi, cho phÐp c¸c thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c ®Çu t­ víi n­íc ngoµi, cho phÐp khu vùc d©n doanh ®­îc gãp vèn liªn doanh hoÆc mua cæ phÇn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt. -N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c khu c«ng nghiÖp, h¹n chÕ thµnh lËp c¸c khu c«ng nghiÖp míi, vËn ®éng ®Çu t­ lÊp ®Çy c¸c khu c«ng nghiÖp, ®¶m b¶o h¹ tæng ngoµi hµng rµo… -Nghiªn cøu bæ sung 1 sè ®iÒu cña luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam theo h­íng t¹o dùng m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, th«ng tho¸ng h¬n, ®¶m b¶o gi÷ v÷ng ®éc lËp, chñ quyÒn, tiÕn tíi mét khung ph¸p lý chung gi÷a ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. -N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ n¨ng lùc ®iÒu hµnh cña nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cô thÓ lµ tËp trung vµo x©y dùng vµ hoµn chØnh quy ho¹ch thu hót ®Çu t­, ®æi míi c«ng t¸c xóc tiÕn vËn ®éng ®Çu t­. §¬n gi¶n thñ tôc hµnh chÝnh, chuyÓn giao phÇn chñ yÕu viªc qu¶n lý trùc tiÕp cho chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, c¸c bé tËp trung vµo nghiªn cøu vµ x©y dùng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, c¬ chÕ, h­íng dÉn vµ kiÓm tra gi¸m s¸t. -T¨ng c­êng c«ng t¸c c¸n bé, kÓ c¶ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, kh«ng ngõng ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n kü thuËt cho c¸c doanh nghiÖp nh»m ®ñ søc ®ãng gãp vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ®Êu tranh b¶o vÖ lîi Ých cña bªn ViÖt Nam, kh¾c phôc kh©u yÕu nhÊt trong c¸c liªn doanh thêi gian qua lµ kh©u c¸n bé. Cïng víi gi¶i ph¸p tr­íc m¾t cho thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi th× nhµ n­íc ta còng ph¶i cã 1 gi¶i ph¸p trong l©u dµi sao cho hîp lý. 2. Gi¶i ph¸p trong dµi h¹n -C¶i c¸ch hµnh chÝnh hµnh chÝnh, x©y dùng nhµ n­íc ph¸p quyÒn XHCN, n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý nhµ n­íc víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. -X©y dùng quy chÕ phèi hîp chÆt chÏ ChÝnh phñ víi c¸c bé tæng hîp, c¸n bé qu¶n lý c¸c ngµnh, UBND trong qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ tËp trung n­íc ngoµi theo thÈm quyÒn tr¸ch nhiÖm. TriÖt ®Ó kiªn quyÕt h¬n trong viÖc quy ®Þnh râ rµng minh b¹ch thñ tôc hµnh chÝnh ë mäi kh©u, mäi cÊp, c«ng khai c¸c quy tr×nh, thêi h¹n, tr¸ch nhiÖm xö lý c¸c thñ tôc hµnh chÝnh t¹o chuyÓn biÕn c¨n b¶n m¹nh mÏ vÒ c¶i c¸ch hµnh chÝnh trong khu vùc ®Çu t­. -Quy ®Þnh cô thÓ tr¸ch nhiÖm kinh tÕ, h×nh sù ®èi víi c¸c c¸ nh©n, tæ chøc trong ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, tr¸nh t×nh tr¹ng trèn tr¸ch nhiÖm mét c¸ch chung chung ®­a tíi hËu qu¶ nghiªm träng. H¹n chÕ kiÓm tra vµ can thiÖp tuú tiÖn cña c¸c c¬ quan c«ng an, kiÓm so¸t, thuÕ vô tr¸nh h×nh sù ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ. -X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé nh»m t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ thùc sù hÊp dÉn, th«ng tho¸ng. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt còng cÇn söa ®æi nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu ®Õn tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi 3 lÇn söa ®æi bæ sung n¨m 1990, 1992, 1996 vµ võa qua kú häp thø 7, Quèc héi kho¸ X còng ®· th«ng qua luËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña luËt ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý. MÆc dï kh¾c phôc ®­îc mét sè h¹n chÕ song vÉn cßn mét sè quy ®Þnh cßn cøng nh¾c, nhiÒu chç vÉn ch­a th«ng tho¸ng so víi mét sè n­íc trong khu vùc nh­ viÖc gi¶i phãng mÆt b»ng cßn kh¸ khã kh¨n, thêi gian kÐo dµi, cÇn ®­îc kh¾c phôc dÇn dÇn. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn cã sù thèng nhÊt gi÷a c¸c luËt gi÷a luËt ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi bé luËt lao ®éng ®Ó ®¶m b¶o tuyÓn dông lao ®éng, víi luËt thuÕ ®Ó cã chÝnh s¸ch thuÕ thÝch hîp. -§¶m b¶o æn ®Þnh ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch, gi÷ v÷ng nguyªn t¾c ®Ó t¹o niÒm tin. C¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, c¸c th«ng t­ h­íng dÉn thùc hiÖn cña chÝnh phñ, Bé ngµnh ph¶i ®­îc nghiªm chØnh chÊp hµnh kh«ng thªm bít, söa ch÷a 1 c¸ch tuú tiÖn, bá c¸ch hiÓu "phÐp Vua thua lÖ lµng". +N©ng cao chÊt l­îng quy ho¹ch ®Çu t­. Quy ho¹ch ®Çu t­ tèt sÏ t¹o ra hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi ®­îc n©ng cao. X©y dùng hÖ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ph¶i lµ mét bé phËn h÷u c¬ trong quy ho¹ch ®Çu t­ chung cña c¶ n­íc. Quy ho¹ch ph¶i g¾n víi an ninh quèc phßng ®Ó dÔ kiÓm so¸t, cã nh­ vËy th× míi tr¸nh ®­îc ®Çu t­ trµn lan, theo phong trµo phung phÝ c¸c nguån lùc. +Thùc hiÖn tèt chiÕn l­îc con ng­êi, chuÈn bÞ c¸n bé qu¶n lý, ®µo t¹o métt sè l­îng lao ®éng cã tay nghÒ cao s½n sµng lµm viÖc trong nhiÒu lÜnh vùc. YÕu tè con ng­êi còng rÊt quan träng mang tÝnh quyÕt ®Þnh thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m qua nhu cÇu lao ®éng, kü thuËt vµ lao ®éng lµnh nghÒ ë c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi rÊt cao nh­ng ta kh«ng ®¸p øng næi. ChÝnh v× vËy lµ mét ®iÒu ¸i ng¹i cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi muèn ®Çu t­ vµo n­íc ta. MÆt kh¸c còng v× yÕu tè nµy bÞ h¹n chÕ cho nªn dÉn tíi nh÷ng thua thiÖt cho phÝa ViÖt Nam, h¹n chÕ cho nªn dÉn tíi nh÷ng thua thiÖt cho phÝa ViÖt Nam vµ tr×nh ®é lao ®éng kh«ng cao còng dÉn tíi nh÷ng thua thiÖt cho phÝa ViÖt Nam vµ tr×nh ®é lao ®éng kh«ng cao còng dÉn tíi tÝnh kh«ng hÊp dÉn trong thu hót vèn n­íc ngoµi. +§æi míi ®Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng ®Çu t­ víi chÝnh phñ. CÇn cã h×nh thøc nh­ më héi nghÞ c¸c nhµ ®Çu t­, tµi trî, häp b¸o, tiÕp xóc víi nhµ ®Çu t­, qu¶ng c¸o, c¸n bé ngµnh cÇn tæ chøc phèi hîp nghiªn cøu t×nh h×nh kinh tÕ, thÞ tr­êng ®Çu t­, chÝnh s¸ch c¸c n­íc, c¸c tËp ®oµn ®Ó cã chÝnh s¸ch vËn ®éng ®Çu t­. +Bªn c¹nh ®ã cÇn gi÷ v÷ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, an ninh, x· héi, ph¸t huy nh÷ng nÐt ®Ñp v¨n ho¸ cña d©n téc ViÖt Nam nh­ tÝnh cÇn cï, chÞu khã, th«ng minh, kh«ng ng¹i khæ. T¹o niÒm tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. ii. mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót nguån vèn oda Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). §©y lµ nguån vèn cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, nã ®­îc dïng ®Ó viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, cho vay kh«ng lÊy l·i hoÆc cho vay víi møc l·i suÊt ­u ®·i cho c¸c n­íc gÆp khã kh¨n vÒ vèn (chñ yÕu lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc kem ph¸t triÓn) ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× thÕ mµ viÖc t¨ng c­êng thu hót nguån vèn ODA sÏ g¾n liÒn víi viÖc qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn nµy cã hiÖu qu¶. Ngoµi ra nã cßn phô thuéc lín vµo t×nh h×nh chÝnh trÞ, t×nh h×nh kinh tÕ v¨n ho¸ x· héi cña quèc gia ®i vay. Nh­ vËy ®Ó t¨ng c­êng thu hót ODA th× chóng ta ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông ODA. -Tr­íc m¾t cÇn chó träng ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé, båi d­ìng cho th«ng th¹o chuyªn m«n nghiÖp vô, ph¸p luËt, ngo¹i ng÷ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ®µm ph¸n nh»m ®¹t ®­îc yªu cÇu tèi thiÓu vÒ l·i suÊt, thêi h¹n vay,thÈm ®Þnh gi¸, ®Þnh møc chi tiªu, phÝ t­ vÊn, chÝnh s¸ch ®èi víi chuyªn gia trªn c¬ së b×nh ®¼ng cïng cã lîi. -TÊt c¶ c¸c dù ¸n sö dông ODA ®Òu ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c kh©u cña quy tr×nh dù ¸n ®Çu t­, thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh vÒ ®Çu t­ x©y dùng trong n­íc vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ kh©u lùa chän dù ¸n, ®Êu thÇu x©y l¾p vµ mua s¾m vËt t­ thiÕt bÞ t­ vÊn… -§¬n gi¶n ho¸ vµ n©ng cao chÊt l­îng kh©u thÈm ®Þnh dù ¸n, tæ chøc ®Êu thÇu, xÐt chän thÇu, ®µm ph¸n c¸c hîp ®ång vay b¶o ®¶m tu©n thñ ®óng ph¸p luËt trong n­íc vµ th«ng lÖ quèc tÕ, c«ng khai ho¸ c¸c quy tr×nh, thñ tôc, thêi h¹n, tr¸ch nhiÖm xö lý trong qu¸ tr×nh triªn khai dù ¸n. -Ph©n tÝch cô thÓ c¸c ®iÒu kiÖn vay, c¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc ®Ó bè trÝ sö dông vèn hiÖu qu¶, chÊm døt t×nh tr¹ng s¾p xÕp nhµ tµi trî míi x©y dùng dù ¸n, kiªn quyÕt lo¹i bá dù ¸n kh«ng cã luËn chøng kinh tÕ kü thuËt kh¶ thi, chñ ®éng lùa chän danh môc c¸c dù ¸n sö dông theo môc tiªu ®· ®Þnh tr­íc khi huy ®éng vèn, kh¾c phôc t×nh tr¹ng bè trÝ sö dông vèn dµn tr¶i. -Nghiªn cøu ®ång bé vµ cã khoa häc c¸c biÖn ph¸p chuyÓn ®æi nî thµnh ®Çu t­ trong n­íc, xin xo¸ nî, mua b¸n nî t¨ng kh¶ n¨ng tr¶ nî hoÆc lµm gi¶m nghÜa vô tr¶ nî trong t­¬ng lai. -C¸c ngµnh, ®Þa ph­¬ng vµ ®¬n vÞ xin sö dông ODA cÇn tÝnh to¸n hiÖu qu¶ vµ x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ nghÜa vô nghÜa vô tr¶ nî, chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong qu¸ tr×nh sö dông vèn vµ ®Æt lîi Ých quèc gia lªn hµng ®Çu. §èi víi 1 sè lÜnh vùc sö dông ODA lín cÇn ph¶i nghiªn cøu chÝnh s¸ch huy ®éng vµ hoµn tr¶ nî trong tõng giai ®o¹n, ®¶m b¶o ®Çu t­ sinh lêi vµ cã ph­¬ng ¸n thu 1 phÇn phÝ ®Ó hoµn tr¶ nî n­íc ngoµi. -Nhµ n­íc thùc hiÖn tèt chøc n¨ng ®Þnh h­íng trong qu¶n lý kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn kiªn quyÕt ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ sö dông ODA. §Æc biÖt chó träng vÒ chÊt l­îng quy ho¹ch tæng thÓ c¸c nguån vèn ®Çu t­, phï hîp vµ g¾n víi quy ho¹ch ngµnh, l·nh thæ, lÜnh vùc ­u tiªn, mÆt hµng s¶n xuÊt chñ lùc… tõ ®ã sÏ lùa chän dù ¸n kh¶ thi, dù ¸n ­u tiªn ®Çu t­ nguån vèn v©y ODA. -C«ng t¸c vËn ®éng ODA cÇn ®­îc ®æi míi c¬ b¶n vÒ néi dung vµ ph­¬ng thøc thùc hiÖn, chó träng kh©u so¹n th¶o ®Ò c­¬ng nghiªn cøu kh¶ thi thi, giao viÖc cho t­ vÊn, cÇn m¹nh d¹n chèi bá nguån vèn kh«ng ®¸p øng yªu cÇu, ®Þnh h­íng vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña Nhµ n­íc, n©ng cao tÝnh chñ ®éng cña phÝa ViÖt Nam víi bªn n­íc ngoµi. -LuËt ho¸ c¸c ho¹t ®éng t­ vÊn gi¸n tiÕp n­íc ngoµi, trong ®ã cã viÖc qu¶n lý vµ sö dông hiÖu qu¶ ODA, bëi lÏ hiÖn t¹i chóng ta cã kh¸ nhiÒu v¨n b¶n ph¸p lý d­íi luËt vÒ lÜnh vùc nµy, nh­ng thùc tÕ qu¶n lý kh«ng hiÖu qu¶ võa g©y lªn t×nh tr¹ng qu¶n lý chång chÐo gi÷a c¸c c¬ quan trong bé m¸y nhµ n­íc, võa ch­a t¹o ®­îc hµnh lang ph¸p ý thèng nhÊt ®Ó ®iÒu tiÕt cã hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng vay nî n­íc ngoµi. -§Ó cã s¬ së ph©n ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n gi÷a c¸c c¬ quan h÷u tr¸ch trong viÖc ra quyÕt ®Þnh vµ qu¶n lý nguån vèn còng nh­ ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc hµnh chÝnh cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn thÓ chÕ cã mét c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm toµn diÖn tõ kh©u chuÈn bÞ dù ¸n ®Õn thùc hiÖn vµ vËn hµnh khai th¸c dù ¸n. Cã thÓ nghiªn cøu thµnh lËp c¬ quan liªn ngµnh (nh­ uû ban quèc gia vÒ qu¶n lý nî) lµm nhiÖm vô tæng hîp, ph©n tÝch th«ng tin, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh xem xÐt trong mèi quan hÖ kh«ng t¸ch rêi vèn c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« nh­ tèc ®é t¨ng tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP), kim ng¹ch xuÊt khÈu, c¸n c©n thanh to¸n, béi chi ng©n s¸ch … ®Ó ®Ò xuÊt chiÕn l­îc vay vèn vµ tr¶ nî n­íc ngoµi, trong ®ã cã viÖc vay vµ tr¶ nî ODA. -Cïng víi nh÷ng gi¶i ph¸p trªn ®ßi hái nhµ n­íc ta còng kh«ng ngõng t¨ng c­êng, gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi t¹o ra mét m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó c¸c tæ chøc ®Çu t­ cã thÓ yªn t©m ®Çu t­ vµo n­íc ta, tr¸nh nh÷ng tæn thÊt do sù b¹o lo¹n vÒ chÝnh trÞ x· héi cã thÓ x¶y ra. Ngoµi ra nhµ n­íc ta còng nhanh chãng thóc ®Èy vµ gi¶i quyÕt nh÷ng kho¶n nî cßn tån ®äng tõ l©u. Nh»m t¹o niÒm tin thu hót vèn n­íc ngoµi trong thêi gian tíi. KÕt luËn Nãi tãm l¹i, nguån vèn ®Çu t­ quèc tÕ lu«n chiÕm gi÷ mét vai trß quan träng. Nã t¸c ®éng m¹nh tíi sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quècc gia. V× vËy viÖc t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ quü hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cïng víi viÖc qu¶n lý vµ sö dông 1 c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c nguån nµy lµ rÊt cÇn thiÕt. NhÊt lµ víi mét n­íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam, l¹i ®ang trong tiÕn tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ th× vÊn ®Ò thiÕu vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ tÊt yÕu vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Nhµ n­íc ta còng cã nh÷ng chÝnh s¸ch, luËt ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi. MÆc dï ban ®Çu khi ra ®êi nã cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, song cïng víi thêi gian thùc hiÖn vµ nh÷ng kinh nghiÖm thu ®­îc nhµ n­íc ta ®· kh«ng ngõng cã nh÷ng söa ®æi ®iÒu chØnh thÝch hîp víi t×nh h×nh trong n­íc còng nh­ thÕ giíi sao cho thu hót ®­îc khèi l­îng ODA vµ FDI lín nhÊt, sö dông ®em l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n. Tuy nhiªn 1 ®iÒu còng kh«ng thÓ phñ nhËn lµ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ta cßn gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n cÇn ph¶i kh¾c phôc dÇn ®Ó ngµy cµng n©ng cao vai trß cña nã trong sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc. MÆt kh¸c còng kh«ng v× thÕ mµ cã ý niÖm "thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ quü ®Çu t­ ph¸t triÓn chÝnh thøc bÊt cø gi¸ nµo" Hµ Néi 24/11/2000 Sinh viªn thùc hiÖn NguyÔn TuÊn Anh Tµi liªô tham kh¶o 1. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë ViÖt Nam cña Vò Tr­êng S¬. 2. Gi¸o tr×nh: §Çu t­ n­íc ngoµi, XuÊt b¶n 1997 3. Gi¸o tr×nh: Kinh tÕ quèc tÕ 4. Gi¸o tr×nh: Qu¶n lý kinh tÕ II 5. Gi¸o tr×nh hiÖu qu¶ vµ qu¶n lý dù ¸n 7. Nghiªn cøu kinh tÕ sè 250 (th¸ng 3/1999) 8. Nghiªn cøu vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 2 (64)-2000; sè 4 (66) - 2000. 9.T¹p chÝ th«ng tin tµi chÝnh sè 1, sè 11, sè 13, sè 16-2000 10. T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o sè 1 - 2000; sè 10-1999 11. T¹p chÝ tµi chÝnh sè 8/2000; sè 4 (426-2000) 12. Quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn ph¸t triÓn chÝnh thøc (Ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh sè 20 - CP 15/03/1994) 13. Vèn n­íc ngoµi vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - Lª V¨n Ch©u