Đề tài Thực trạng vấn đề tạo động lực thông qua chính sách tiền lương tại doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam

ngé mét c¸ch hîp lý. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ rµng nhÊt th«ng qua c«ng t¸c tr¶ l­¬ng tr¶ ®óng, ®ñ vµ c«ng b»ng thÓ hiÖn møc ®é cèng hiÕn vµ sù thõa nhËn c«ng søc cña ng­êi lao ®éng. 2. Häc thuyÕt c«ng b»ng cña Stacy - Adam Häc thuyÕt ph¸t biÓu r»ng ng­êi lao ®éng so s¸nh nh÷ng g× hä bá ra vµo mét c«ng viÖc (®Çu vµo) víi nh÷ng g× hä nhËn ®­îc tõ c«ng viÖc ®ã (®Çu ra) vµ sau ®ã ®èi chiÕu tØ suÊt ®Çu vµo - ®Çu ra cña hä víi tØ suÊt ®Çu vµo - ®Çu ra cña ng­êi kh¸c. NÕu tØ suÊt ®ã lµ ngang b»ng gi÷a hä vµ ng­êi kh¸c th× ng­êi ta cho r»ng ®ang tån t¹i mét tr¹ng th¸i cÇn b»ng. Ng­îc l¹i hä lµ ®ang tån t¹i t×nh tr¹ng bÊt c«ng. Khi cã hiÖn t­îng nµy c¸c nh©n viªn sÏ nç lùc ®Ó ®iÒu chØnh chóng. KÕt qu¶ lµ cã thÓ n¨ng suÊt cao h¬n hoÆc thÊp ®i møc ®é v¾ng mÆt t¨ng lª hay th«i viÖc tù nguyÖn… * VËn dông häc thuyÕt: NhËn thøc ®­îc c¸c vÊn ®Ò qua häc thuyÕt nµy c¸c nhµ qu¶n lý l·nh ®¹o cÇn ph¶i nghiªn cøu sù so s¸nh cña ng­êi lao ®éng cïng tæ nhãm hay trong tæ chøc lµ nh÷ng vÊn ®Ò g×? Tõ ®ã lùa chän h×nh thøc thùc hiÖn cho phï hîp. §Ó thùc hiÖn tèt ®iÒu nµy ng­êi l·nh ®¹o cÇn vµ nªn ®­a th«ng tin thùc tÕ vÒ tæ chøc cho ng­êi lao ®éng. ChÝnh s¸ch ®·i ngé lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch dÔ g©y bÊt b×nh nhÊt cña ng­êi lao ®éng v× nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña ng­êi lao ®éng. Trong ®ã tiÒn l­¬ng lµ nh©n tè mµ tæ chøc cÇn quan t©m. ViÖc tr¶ l­¬ng nh­ thÕ nµo cho hîp lý tho¶ ®¸ng víi sù cèng hiÕn cña ng­êi lao ®éng ®Ó hä c¶m thÊy r»ng ®­îc ®èi xö c«ng b»ng lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt cña ®éi ngò qu¶n lý vµ l·nh ®¹o ®Ó tiÒn l­¬ng thùc sù lµ ®ßn bÈy kÝch thÝch sù nç lùc cèng hiÕn vµ s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng. 3. Häc thuyÕt kú väng cña Vitor - Vroon * Néi dung häc thuyÕt: VÒ c¨n b¶n häc thuyÕt kú väng cho r»ng c­êng ®é cña xu h­íng hµnh ®éng theo mét c¸ch nµo ®ã phô thuéc vµo ®é kú väng r»ng hµnh ®éng ®ã sÏ ®em ®Õn mét kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh vµ tÝnh hÊp dÉn cña kÕt qu¶ ®ã ®èi víi c¸ nh©n. * VËn dông häc thuyÕt: Thø nhÊt, ta thÊy r»ng häc thuyÕt nhÊn m¹nh ®Õn sù tr¶ c«ng ®Õn c¸c phÇn th­ëng. Bëi lÏ ®ã, cÇn ph¶i chó ý r»ng nh÷ng phÇn th­ëng mµ tæ chøc ®­a ra ph¶i cã mèi liªn quan ®Õn nh÷ng g× c¸c nh©n viªn mong muèn. §©y lµ lý thuyÕt dùa trªn sù "t­ lîi" trong ®ã mçi c¸ nh©n t×m c¸ch tèi ®a ho¸ ®é tho¶ m·n ®­îc kú väng cña m×nh. VËy c¸c nhµ qu¶n lý cÇn quan t©m ®Õn tÝnh hÊp dÉn cña c¸c phÇn th­ëng khÝa c¹nh nµy ®ßi hái ph¶i cã sù hiÓu biÕt vµ cã kiÕn thøc vÒ gi¸ trÞ mµ c¸ nh©n ®Æt vµo sù tr¶ c«ng cña tæ chøc. C¸c nhµ qu¶n lý cÇn th­ëng cho c¸c c¸ nh©n b»ng nh÷ng thø mµ hä ®¸nh gi¸ mét c¸ch tÝch cùc. Thø hai, lý thuyÕt kú väng nhÊn m¹nh hµnh vi ®­îc kú väng. C¸c nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i ®Ó cho ng­êi lao ®éng biÕt ®­îc tæ chøc kú väng g× ë hä vµ hµnh vi ®ã ®­îc ®¸nh gi¸ ra sao, dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ nµo. Cuèi cïng, häc thuyÕt nµy quan t©m ®Õn nh÷ng kú väng cña c¸ nh©n. Nh÷ng g× mang tÝnh thùc tÕ cã thÓ kh«ng liªn quan ë ®©y mµ quan träng lµ nh÷ng g× hä kú väng. Nh÷ng kú väng cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng vÒ kÕt qu¶ lµm viÖc, phÇn th­ëng, c¸c kÕt qu¶ ®Çu ra tho¶ m·n môc tiªu chø kh«ng ph¶i b¶n th©n c¸c kÕt qu¶ kh¸ch quan sÏ quyÕt ®Þnh møc ®é nç lùc cña nh©n viªn nµy. Tãm l¹i, nh×n chung c¸c häc thuyÕt ®Òu cã øng dông cao vµo thùc tÕ nh­ng mµ häc thuyÕt ®­îc coi lµ phæ biÕn nhÊt hiÖn nay lµ häc thuyÕt c«ng b»ng cña Stacy - Adam lµ häc thuyÕt kú väng Victor - Kown do néi dung cña häc thuyÕt râ rµng, dÔ hiÓu, dÔ ¸p dông vµ phï hîp víi tr×nh ®é ng­êi qu¶n lý ë n­íc ta vµ ®iÒu kiÖn sèng t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn mét ®iÒu cÇn l­u ý khi vËn dông c¸c häc thuyÕt lµ ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cô thÓ cña doanh nghiÖp. Kh«ng nªn ap dông mét c¸ch m¸y mãc theo bÊt kú mét nguyªn t¾c nµo v× cã khi häc thuyÕt nµy vËn dông trong mét tæ chøc nµy th× rÊt hiÖu qu¶ nh­ng khi ®­îc øng dông ë mét tæ chøc kh¸c th× kÕt qu¶ hoµn toµn kh«ng nh­ mong ®îi. ChÝnh v× thÕ ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao khi vËn dông häc thuyÕt vµo thùc tÕ c¸c nhµ l·nh ®¹o, cÊp qu¶n lý, nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cÇn thu thËp th«ng tin, ý kiÕn ph¶n håi cña ng­êi lao ®éng vÒ häc thuyÕt ®ã ®Ó viÖc vËn dông c¸c häc thuyÕt thùc sù lµ ®éng lùc thóc ®Èy ng­êi lao ®éng. IV. C¸c biÖn ph¸p t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng th«ng qua chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. TiÒn l­¬ng lµ sè l­îng tiÒn mµ ng­êi sö dông lao ®éng tr¶ cho ng­êi lao ®éng theo tho¶ thuËn cña hai bªn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. §øng vÒ phÝa ng­êi lao ®éng th× tiÒn l­¬ng lµ mét kho¶n thu nhËp chÝnh ®¶m b¶o cuéc sèng cña chÝnh b¶n th©n hä ®ång thêi tiÒn l­¬ng còng lµ th­íc ®o vÞ thÕ x· héi cña hä. V× thÕ hä sÏ lµm viÖc, cèng hiÕn v× môc tiªu ®ã. Sù cèng hiÕn nµy sÏ thùc sù cã ý nghÜa vµ ®­îc nh©n lªn gÊp béi nÕu cÊp qu¶n lý nhËn thøc ®­îc vai trß vÞ trÝ cña hä thÊy ®­îc sù ®ãng gãp to lín cña mçi ng­êi lao ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cã thÓ ®Ó ng­êi lao ®éng sèng, lµm viÖc hÕt m×nh xÐt vÒ khÝa c¹nh tæ chøc th× tiÒn l­¬ng lµ mét kho¶n chi phÝ lín lµ yÕu tè gi¸m s¸t m¹nh tr¸ch nhiÖm mçi c¸ nh©n ®èi víi c«ng viÖc vµ víi tæ chøc. Tõ viÖc xem xÐt trªn ta thÊy r»ng c«ng t¸c tr¶ c«ng lao ®éng thùc sù lµ ®éng lùc khi nã tho¶ m·n c¸c yªu cÇu sau vµ c¸c nhµ qu¶n lý, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cÇn x¸c ®Þnh râ c¸c yªu cÇu nµy ®Ó tõ ®ã t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p t¸c ®éng th«ng qua chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ®Ó t¹o ®éng lùc lao ®éng. + TiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc tr¶ dùa trªn c¸c chØ tiªu lao ®éng ®· x¸c ®Þnh chØ tiªu lao ®éng ph¶n ¸nh sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng ®¸nh gi¸ sù h¬n kÐm sù kh¸c nhau gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng vµ lµ c¬ së thùc hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Do ®ã tiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng dùa trªn c¬ së c¸c chØ tiªu lao ®éng ®· ®¶m b¶o ®­îc sù c«ng b»ng t­¬ng ®èi gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng. Nh­ng ®Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy th× c¸c nhµ qu¶n lý cÇn x©y dùng chØ tiªu lao ®éng râ rµng, dÔ hiÓu, th«ng tin ®Õn ng­êi lao ®éng sau ®ã l¾ng nghe ý kiÕn ph¶n håi ®Ó dÇn hoµn thiÖn nh÷ng tiªu chÝ ®¸nh gi¸ sao cho hîp lý nhÊt. + TiÒn l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng gi¶n ®¬n ®¶m b¶o møc sèng trung b×nh cho ng­êi lao ®éng. Môc tiªu cuèi cïng cña ng­êi lao ®éng lµ tiÒn l­¬ng ®Ó ®¶m b¶o cuéc sèng. Do vËy trªn mÆt b»ng tiÒn l­¬ng cña thÞ tr­êng lao ®éng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i t¹o ra mÆt b»ng tiÒn l­¬ng cña m×nh cã tÝnh ®Õn møc ®¶m b¶o ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng, gia ®×nh hä. Khi ng­êi lao ®éng lfm viÖc trong doanh nghiÖp nÕu hä ®­îc ®¶m b¶o vÒ ®êi sèng th× hä sÏ yªn t©m phÊn khëi vµ nguyÖn g¾n bã cïng doanh nghiÖp. §©y lµ mét ®iÒu hÕt søc hiÓn nhiªn vµ dÔ hiÓu v× mçi ng­êi chóng ta ai còng ph¶i sèng ph¶i ®­îc tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu th× míi lao ®éng ®­îc. Thö hái tiÒn l­¬ng hµng th¸ng kh«ng ®ñ trang tr¶i nh÷ng nhu cÇu cÇn thiÕt yÕu cña mçi c¸ nh©n ng­êi lao ®éng th× lµm sao hä yªn t©m lao ®éng, s¸ng t¹o vµ cèng hiÕn cho ®­îc. Theo b¶n n¨ng khi ®ã hä sÏ rêi bá doanh nghiÖp ®Ó ®Õn n¬i nµo cã thÓ ®¶m b¶o cuéc sèng cho hä. + Thu nhËp tõ tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng ph¶i lµ nguån thu chÝnh. TiÒn l­¬ng ph¶i g¾n chÆt quy luËt n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ tiÕt kiÖm thêi gian. Bëi v× t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ c¬ së ®Ó t¨ng tiÒn l­¬ng ®ång thêi phÇn tiÕt kiÖm ®­îc do n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ dïng ®Ó t¨ng l­¬ng l¹i lµ ®éng lùc thóc ®Èy chÊt l­îng s¶n phÈm. TiÒn l­¬ng ph¶i g¾n víi sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng, ph¶n ¸nh cèng hiÕn cña ng­êi lao ®éng cho doanh nghiÖp ph¶n ¸nh vai trß míi thùc sù kÝch thÝch hä h¨ng h¸i lao ®éng víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao nhÊt. + Trong c«ng t¸c tr¶ c«ng lao ®éng c¸c doanh nghiÖp cÇn chó ý ®Õn c¶ hai mÆt cña tiÒn l­¬ng ®ã lµ mÆt kü thuËt cña tiÒn l­¬ng vµ mÆt cèng hiÕn cho doanh nghiÖp. MÆt kü thuËt cña tiÒn l­¬ng thÓ hiÖn ë tr×nh ®é nghÒ nghiÖp mµ ng­êi lao ®éng ®· ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh phÇn ®Êu cña m×nh. MÆt cèng hiÕn cho doanh nghiÖp thÓ hiÖn ë thêi gian lao ®éng tham gia x©y dùng doanh nghiÖp. Khi tr¶ c«ng cÇn quan t©m thÝch ®¸ng ®Õn c¶ hai mÆt nµy, ®Æt biÖt lµ mÆt kü thuËt tr¶ l­¬ng ph¶i ®óng tr×nh ®é vµ cèng hiÕn ®Ó hä yªn t©m phÊn ®Êu v­¬n lªn vµ còng lµ c¸ch th¨ng tiÕn cho ng­êi lao ®éng. + Ngoµi ra cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c ®¸ng quan t©m vÒ chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng nh­ thu hót ng­êi tham gia x©y dùng hÖ thèng chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng vµ sau ®ã th«ng tin chi tiÕt ®Õn ng­êi lao ®éng… §©y lµ mét ®iÒu t­¬ng ®èi khã v× ng­êi lao ®éng nµo còng muèn tiÒn l­¬ng cña m×nh lµ cao nhÊt v× thÕ hÖ thèng thang b¶ng l­¬ng nh­ thÕ nµo ®ã ®Ó ®em l¹i lîi Ých lín nhÊt cho m×nh. Cã bao nhiªu ng­êi lao ®éng th× cã bÊy nhiªu ý kiÕn kh¸c nhau vµ sÏ g©y khã kh¨n cho c¸c nhµ qu¶n lý. Nhµ chÝnh s¸ch cÇn l¾ng nghe, quan t©m vµ hÕt søc v× ng­êi lao ®éng th× khi ®ã tiÒn l­¬ng míi ®­îc tr¶ mét c¸ch c«ng b»ng, ®óng vµ ®ñ víi søc lao ®éng hä ®· bá ra. Bªn c¹nh ®ã viÖc cËp nhËt hÖ thèng tiÒn l­¬ng vµ thùc hiÖn ®iÒu chØnh khi cÇn thiÕt lµ mét vÊn ®Ò kh«ng kÐm phÇn quan träng. V× vËy tiÒn l­îng ®­îc coi lµ nguån thu chÝnh cña ng­êi lao ®éng, trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ngµy mét biÕn ®æi nhu cÇu cuéc sèng ngµy mét c¶i thiÖn th× ®iÒu tÊt yÕu ®ßi hái tiÒn l­¬ng p h¶i ®iÒu chØnh sao cho theo kÞp víi tèc ®é ph¸t triÓn cña x· héi sao cho ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng cã mét cuéc sèng æn ®Þnh, cã c¬ héi ph¸t triÓn ®Ó thùc hiÖn ®em hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh phôc vô cho doanh nghiÖp vµ cho ®Êt n­íc. Tãm l¹i, c¸c biÖn ph¸p nh»m t¹o ®éng lùc th× cã nhiÒu nh­ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng, khuyÕn khÝch vËt chÊt, phi vËt chÊt, tiÒn l­¬ng, th¨ng tiÕn, suy t«n nh©n viªn… nh­ng trong ph¹m vi nghiªn cøu cã h¹n cña ®Ò tµi chØ xin nghiªn cøu mét m¶ng ®ã lµ: "tiÒn l­¬ng víi vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc lao ®éng". Trong chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng th× bao gåm rÊt nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau ®ßi hái mçi doanh nghiªp, tæ chøc ph¶i ¸p dông s¸ng t¹o trªn c¬ së lÊy t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ ®Æc tr­ng lao ®éng ngµnh m×nh lµm nÒn t¶ng. Kh«ng ph¶i lóc nµo còng chØ biÕt m¸y mãc mét hay hai ph­¬ng ph¸p mµ ph¶i biÕt kÕt hîp ®Ó nh»m ph¸t huy ­u ®iÓm h¹n chÕ nh­îc ®iÓm cña tõng ph­¬ng ph¸p ®Ó chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng thùc sù lµ ®ßn bÈy ®éng lùc chÝnh trong lao ®éng. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc th«ng qua ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng t¹i doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam I. Mét sè nÐt kh¸i qu¸t chung vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá 1. Theo NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP th×: "Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã quy m« vèn ®Çu t­ kh«ng qu¸ 10NN … ®ång hoÆc sè lao ®éng kh«ng qu¸ 300 ng­êi". Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vÞ trÝ ngµy cµng quan träng trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nãi riªng vµ t¹o nªn sù t¨ng tr­ëng liªn l¹c nãi chung cña nÒn kinh tÕ n­íc ta vµ lµ n¬i t¹o viÖc lµm chñ yÕu cho gÇn 90% lùc l­îng lao ®éng ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Ta kh«ng thÓ phñ nhËn vµi trß quan träng cña DNN võa vµ nhá tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã còng cßn nhiÒu h¹n chÕ, ®©y lµ nh÷ng th¸ch thøc cho c¸c DN trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña ViÖt Nam hiÖn nay. 2. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc do c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn nay ë ViÖt Nam Víi nh÷ng ­u ®iÓm næi tréi cña m×nh c¸c DN võa vµ nhá ®· dÇn chiÕm lÜnh trªn hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh nghÒ trong n­íc còng nh­ xuÊt khÈu t¹o ®­îc nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng nhê kh¼ n¨ng huy ®éng tèt c¸c nguån vèn cho ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn lµm choa nÒn kinh tÕa n¨ng ®éng Ýt gÆp rñi ro khi cã biÕn ®éng kinh tÕ xung quanh, hç trî vµ lµm vÖ tinh cho c¸c doanh nghiÖp lín trong s¶n xuÊt gia c«ng chi tiÕt, phô kiÖn… T¹o nguån thu cho doanh nghiÖp, n©ng cao møc sèng cña ng­êi lao ®éng vµ hµng n¨m ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Vµ mét ®iÒu quan träng ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, sù mÒm m¹i, linh ho¹t, s¸ng t¹o cña c¸c DN võa vµ nhá DN t¹o ra mét c¬ cÊu kinh tÕ cã tÝnh ®æi míi vµ thÝch øng cao cho nÒn kinh tÕ, c¬ cÊu ngµnh, thµnh phÇn, t¹o ®iÒu kiÖn thu hót tËn dông nguån lîi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Ben c¹nh c¬ héi cho c¸c DN võa vµ nhá DN th× cßn më ra nhiÒu th¸ch thøc ®©y chÝnh lµ nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ cña c¸c DN nµy nÕu kh«ng kh¾c phôc tèt th× ®ang chÝnh lµ lùc c¶n qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ h«i nhËp cña DN. §ã ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ quy m« cña DN nhá nªn khã thùc hiÖn c¸c dù ¸n cã tÝnh chÊt phøc t¹p, Ýt ®Çu t­ vµo trang thiÕt bÞ m¸y mãc kü thuËt nªn søc c¹nh tranh kh«ng cao. Thªm vµo ®ã lµ ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, l·nh ®¹o ch­a ®­îc ®µo t¹o bµi b¶n thiÕu kinh nghiÖm kinh doanh, ®iÒu hµnh theo c¶m tÝnh….. råi vÊn ®Ò kh«ng cã ®ñ nguån lùc ®Ó ¸p dông nhanh m¹nh c¸c thµnh phÇn míi vÒ khoa häc kü thuËt, ®æi míi thiÕt bÞ, xö lý m«i tr­êng….. II. Thùc tr¹ng t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng th«ng chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng hiÖn nay ë DNVN 1. Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng Do kinh tÕ t¨ng tr­ëng víi tèc ®é t­¬ng ®èi kh¸, gi¸ c¶ æn ®Þnh vµ viÖc ®iÒu chØnh møc l­¬ng tèi thiÓu tõ 180.000® cuèi n¨m 1000 lªn 210.000® ®Çu n¨m 2001 vµ 290.000® ®Çu n¨m 2003 cïng víi viÖc triÓn khai nhiÒu ch­¬ng tr×nh hç trî cuéc sèng cña tÇng líp nh©n lao ®éng ®· ®­îc c¶i thiÖn. TÝnh chung trªn c¶ n­íc thu nhËp b×nh qu©n 1 ng­êi 1 th¸ng n¨m 2001 - 2002 thùc tÕ ®¹t 375.000® t¨ng 21% so víi n¨m 1999. Trong ®ã khu vùc thµnh thÞ ®¹t 626.000® t¨ng 21.1%, khu vùc n«ng th«n ®¹t 275.000® t¨ng 22.2%, nhãm giµu nhÊt (nhãm 20% sè héi cã thu nhËp cao nhÊt) ®¹t 877.000® t¨ng 18.2%, nhãm nghÌo nhÊt ( nhãm 20% sè héi thu nhËp thÊp nhÊt) ®¹t 108.000® t¨ng 11.7%. Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng còng rÊt kh¸c nhau ë nh÷ng ®Þa bµn ngµnh vµ thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. NÕu so s¸nh thu nhËp b×nh qu©n cña vùc Nhµ n­íc do TW vµ ®Þa ph­¬ng qu¶n lý ë mét sè ngµnh th× ta thÊy sù kh¸c nhau râ rÖt. (biÓu 1). Ta nhËn thÊy r»ng tÝnh theo ngµnh kinh tÕ th× thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ë ngµnh n«ng, l©m lµ thÊp nhÊt sau ®ã ®Õn c¸n bé c«ng nh©n viªn vµ ng­êi lao ®éng ho¹t ®éng trong lÜnh vùc §oµn thÓ. B»ng nhiÒu chÝnh s¸ch nh÷ng n¨m qua chóng ta ®· n©ng thu nhËp cña ®éi ngò c¸n bé, gi¶ng viªn trong ngµnh gi¸o dôc lªn mét b­íc ®¸ng kÓ nh­ng vÉn cßn thÊp so víi yªu cÇu ®Æt ra. BiÓu 1: Thu nhËp b×nh qu©n khu vùc Nhµ n­íc do TW vµ ®Þa ph­¬ng qu¶n lý chia theo ngµnh kinh tÕ n¨m 2002 §¬n vÞ: (1000®) Ngµnh Thu nhËp b×nh qu©n ng­êi/th¸ng ngµnh kinh tÕ do TW qu¶n lý Thu nhËp b×nh qu©n ngµnh kinh tÕ do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý 1. N«ng nghiÖp - l©m nghiÖp 712.0 544.9 2. CN khai th¸c má 1900.0 925.7 3. S¶n xuÊt ph©n phèi ®iÖn 2015.0 1308.5 4. C«ng nghiÖp chÕ biÕn 1295.0 982.6 5. Tµi chÝnh, tÝn dông 1855 1502.6 6. Gi¸o dôc - §µo t¹o 1118 713.8 7. Ho¹t ®éng §¶ng, ®oµn 920 620.3 Møc thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ë nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ cã sù kh¸c nhau râ rÖt. BiÓu 2: Thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp chi thµnh phÇn kinh tÕ n¨m 2000 vµ 2001 §¬n vÞ: (1000®) Chia theo thµnh phÇn kinh tÕ N¨m 2000 N¨m 2001 Doanh nghiÖp Nhµ n­íc 1050.21 1214 Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh 743.60 809 Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµ 1758.73 1672 Kho¶ng c¸ch gi÷a thu nhËp cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¸c ®éng t©m lý, xu h­íng chuyÓn ®éng cña lùc l­îng lao ®éng x· héi ViÖt Nam, dÇn tíi sù râ rÖt chÊt x¸m tõ khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc, kÝch thÝch mét sè ng­êi lao ®éng cã v¨n ho¸ chuyªn m«n tay nghÒ cao chuyÓn qua lµm viÖc t¹i khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Møc sèng tiÕp thu cã chuyÓn biÕn thÓ hiÖn qua møc chi tiªu cho ®êi sèng. BiÓu 3: Thu nhËp vµ chi tiªu b×nh qu©n nguyªn 1 th¸ng theo ®¬n gi¸ thùc tÕ n¨m 2001 - 2002 ph©n theo 5 nhãm thu nhËp §¬n vÞ: (1000®) Nhãm Thu nhËp Chi tiªu cho ®êi sèng B×nh qu©n chung 356.8 208.4 Nhãm thu nhËp thÊp 107.7 122.5 Nhãm thu nhËp d­íi TB 170.0 169.6 Nhãm thu nhËp TB 251.7 216.6 Nhãm thu nhËp kh¸ 370.7 289.1 Nhãm thu nhËp cao 877.1 547.1 Theo ®iªu tra cña Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n ®èi víi tiÒn l­¬ng, thu nhËp vµ chi tiªu cña 2153 hé c«ng chøc t¹i 9 tØnh tØnh §¾c L¾c, CÇn Th¬, TPHCM,. §µ N½ng, NghÖ An, Th¸i B×nh, Hµ Néi, L¹ng S¬n, S¬n La hiÖn nay tiÒn l­¬ng chØ ®­îc 35-43% chi tiªu cña c¸n bé c«ng chøc tiÒn l­¬ng cña c«ng chøc hµnh chÝnh c«ng chøc sù nghiÖp chØ chiÕm tõ 28.66% ®Õn 46.52% thu nhËp, cßn thu nhËp ngoµi l­¬ng cña c«ng chøc hµnh chÝnh lµ 71.34% cña c«ng chøc sù nghiÖp lµ 53.48%. HiÖn nay do nhu cÇu cña cuéc sèng vµ ph¸t triÓn x· héi, c¬ cÊu cña sù chi dïng ®· cã sù ph¸t triÓn theo chiÒu h­íng tØ lÖ chi cho ¨n uèng gi¶m xuèng nh­ng nhu cÇu vÒ ¨n ë, häc tËp, giao tiÕp x· héi… l¹i t¨ng. Qua ®iÒu tra cña C«ng ®oµn ViÖt Nam cho thÊy c¬ cÊu tiªu dïng cho ¨n uèng chØ chiÕm 30% nh­ng chi cho nhµ ë 11.41% (n¨m 1993 chØ 8%), chi cho giao tiÕp x· héi lµ 11.23% (n¨m 1993 chØ 2.4%), chi häc tËp cho con c¸i vµ b¶n th©n lµ 11.51% (n¨m 1993 chi cho häc tËp b¶n th©n lµ 2,4%). To¸n l¹i, thu nhËp thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng nh÷ng n¨m võa qua cã t¨ng nh­ng ch­a ®¶m b¶o ®­îc nh÷ng nhu cÇu còng ®ang ngµy mét t¨ng cña ng­êi lao ®éng. §©y lµ mét vÊn ®Ò ®Æt ra kh«ng chØ c¸c cÊp c¸c ngµnh mµ cña c¸c c¸ nh©n chñ doanh nghiÖp, ng­êi cã tr¸ch nhiÖm. 2. Sù thay ®æi cña chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng qua tõng giai ®o¹n ë n­íc ta ngµy c¸ch m¹ng th¸ng t¸m thµnh c«ng tiÒn l­¬ng còng ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Æc biÖt quan t©m. XÐt trªn khÝa c¹nh ®Æc tr­ng cã thÓ chia thµnh 3 giai ®o¹n chñ yÕu sau ®©y: * Giai ®o¹n tõ 1945 - 1954: Thùc chÊt lµ ¸p dông sinh ho¹t phÝ ch­a cã chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng hoµn chØnh, thùc hiÖn cung cÊp hiÖn vËt ®¶m b¶o nhu cÇu cÇn thiÕt cho c¸n bé vµ ng­êi lao ®éng. * Giai ®o¹n tõ 1955 -1955 : ChuyÓn tõ chÕ ®é sinh ho¹t phÝ sang chÕ ®é tr¶ l­¬ng b»ng tiÒn kÕt hîp cung cÊp hiÖn vËt theo chÕ ®é bï lç. * Giai ®o¹n tõ 1985 - nay: NghÞ quyÕt 217/H§BT cã ghi " XÝ nghiÖp ®­îc phÐp chñ ®éng lùa chän h×nh thøc vµ chÕ ®é tr¶ l­¬ng th­êng phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp vµ qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng, ®­îc xÕp l­¬ng n©ng bËc l­¬ng cho c«ng nh©n viªn chøc theo chÕ ®é chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng cña Nhµ n­íc. KÓ khi thùc hiÖn chÕ ®é tr¶ l­îng b»ng tiÒn (1957) ®Õn nay chóng ta ®· qua 3 lÇn c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng (1960, 1985, 1993). ChÕ ®é tr¶ l­¬ng n¨m 1993 vµ nh÷ng ®æi míi trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ Tµi chÝnh nh÷ng n¨m qua vµ c¬ b¶n ®· chuyÓn dÇn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, tõng b­íc tiÒn tÖ ho¸ tiÒn l­¬ng. §iÒu ®ã gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. 3. Thùc tr¹ng vÊn ®Ò tiÒn l­¬ng hiÖn nay ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng lµ mét bé phËn quan träng trong hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc lµ ®éng lùc trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ n©ng cao hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ n­íc, khai th¸c kh¶ n¨ng cña ng­êi lao ®éng. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng hiÖn hµnh (kÓ tõ lÇn c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng 1993) cã vÞ thÕ cùc kú quan träng, ®Æt c¬ së cho viÖc ®æi míi, h×nh thµnh quan hÖ lao ®éng míi, gi¸ tiÒn c«ng míi, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c yÕu tè ®Ó chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ tr­êng. Møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®· ®­îc luËt ho¸, quan hÖ tiÒn l­¬ng (hÖ thèng trong b¶ng l­¬ng) ®­îc më réng kh¾c phôc mét b­íc c¬ b¶n vÒ tÝnh b×nh qu©n trong l­¬ng. C¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng th«ng tho¸ng h¬n, g¾n víi kinh tÕ thÞ tr­êng. TiÒn l­¬ng thùc tÕ n©ng lªn, ®êi sèng cña ng­êi h­ëng l­¬ng, nghØ h­u, ®èi t­îng chÝnh s¸ch x· héi ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt. B­íc ®Çu ®· s¾p xÕp ®éi ngò c«ng chøc, viªn chøc vµo ®óng ng¹ch l­¬ng theo tr×nh ®é g¾n tiÒn l­¬ng víi chøc danh tiªu chuÉn, thùc hiÖn viÖc thi tuyÓn, thi n©ng ng¹ch tõng b­íc ®­a viÖc qu¶n lý biªn chÕ, quü l­¬ng vµo nÒ nÕp t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc c¶i c¸ch hµnh chÝnh, n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng. §Ó lµm s¸ng tá h¬n n÷a thùc tr¹ng cña tiÒn l­¬ng hiÖn nay ®Ó tiÕp cËn vµ ph©n tÝch mét sè mÆt c¬ b¶n cña tiÒn l­¬ng. 3.1. TiÒn l­¬ng tèi thiÓu - c¬ cÊu tiÒn l­¬ng tèi thiÓu vµ c¸ch tiÕp cËn x¸c ®Þnh. §Ó ph©n biÖt nhu cÇu tèi thiÓu, møc sèng tèi thiÓu vµ tiÒn tèi thiÓu ta cÇn lµm râ kh¸i niÖm sau ®©y: + Nhu cÇu tèi thiÓu: §­îc hiÓu nh­ lµ mét sù ®ßi hái cña ng­êi lao ®éng vÒ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t tèi thiÓu vÒ vËt chÊt tinh thÇn ®Ó tån t¹i vµ lµm viÖc, ®­îc ph©n chia thµnh 2 hÖ thèng nhu cÇu: sinh häc vµ nhu cÇu x· héi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi th× nhu cÇu con ng­êi ngµy cµng t¨ng lªn. + Møc sèng tèi thiÓu: lµ møc ®é tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu cña ng­êi lao ®éng trong mét thêi kú nµo ®ã, ®­îc biÓu hiÖn d­íi 2 d¹ng hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. Møc sèng tèi thiÓu bao gåm c¬ cÊu, chñng lo¹i c¸c t­ liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt ®Ó t¸i t¹o s¶n xuÊt lao ®éng ®¬n gi¶n. VÒ mÆt gi¸ trÞ, ®­îc biÓu hiÖn lµ gi¸ trÞ cña c¸c t­ liÖu sinh ho¹t vµ c¸c c«ng viÖc dÞch vô, cã liªn quan chÆt chÏ víi l­¬ng tèi thiÓu. Møc sèng tèi thiÓu ®­îc ®¶m b¶o th«ng qua tiÒn l­¬ng tèi thiÓu vµ c¸c phóc lîi c«ng céng. + TiÒn l­¬ng tèi thiÓu: lµ tiÒn l­¬ng nhÊt ®Þnh tr¶ cho ng­êi lao ®éng lµm c¸c c«ng viÖc gi¶n ®¬n nhÊt trong ®iÒu kiÖn lao ®éng b×nh th­êng ®¶m b¶o nhu cÇu sèng ®ñ sèng cho ng­êi lao ®éng. Víi quan ®iÓm tiÒn l­¬ng lµ gi¸ c¶ møc lao ®éng th× tiÒn l­¬ng tèi thiÓu lµ vÊn ®Ò then chèt, lµ c¬ së x©y dùng hÖ thèng thay b¶ng l­¬ng, quan hÖ tiÒn l­¬ng, tÝnh møc l­¬ng cho c¸c lo¹i lao ®éng gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng th«ng qua hîp ®ång lao ®éng, c¬ së c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng. Theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cã thÓ giao ®éng 290.000 -730.000 c¸c doanh nghiÖp, xÝ nghiÖp tuú vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ tù ¸p dông tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cho phï hîp. Qua ®iÒu tra trùc tiÕp ta thÊy: ( Do ch­a cã sè liÖu thùc tÕ n¨m 2003 - 2004). T«i xin tÝnh sè liÖu ®· ®­îc ®iÒu tra 2002 - víi møc l­¬ng thiÒu: 200.000® nh­ sau: Cã 265 doanh nghiÖp chiÕm 52.7% tæng sè doanh nghiÖp ®iÒu tra ¸p dông tiÒn l­¬ng thèng nhÊt trong kho¶ng 210.000 - 300.000®/lao ®éng/th¸ng. Cã 62 doanh nghiÖp chiÕm 12.3% tæng sè doanh nghiÖp ®iÒu tra ¸p dông møc tiÒn l­¬ng thÊp nhÊt 310 - 400.000®/ng­êi/th¸ng. Cã 77 doanh nghiÖp chiÕm 13.5% tæng sè doanh nghiÖp ®iÒu tra ¸p dông møc 410 - 500.000®/ng­êi/th¸ng. Cã 54 doanh nghiÖp chiÕm 40.7% tæng sè doanh nghiÖp ®iÒu tra ¸p dông møc tiÒn l­¬ng thÊp nhÊt trong kho¶ng 500.000® trë lªn. + Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu: VÒ nguyªn t¸c cã thÓ x©y dùng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cho vïng møc sèng chuÈn (vïng quy ­íc, gi¶ ®Þnh… ) vµ vïng cã møc sèng thÊp nhÊt vÒ c¬ b¶n ®­îc x©y dùn theo s¬ ®å sau: - X¸c ®Þnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu trªn c¬ së nhu cÇu tiªu dïng tèi thiÓu cho b¶n th©n ng­êi lao ®éng cã phÇn nu«i con. - X¸c ®Þnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu trªn c¬ së tiÒn c«ng trung b×nh tr¶ cho lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng. - X¸c ®Þnh møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu tõ kh¶ n¨ng chi tr¶ cña nÒn kinh tÕ (GDP) vµ quü tiªu dïng d©n c­. - X¸c ®Þnh møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu theo tèc ®é tr­ît gi¸ so víi lóc thiÕt kÕ tiÒn l­¬ng tr­íc ®©y. Qua c¸c c¨n cø x¸c ®Þnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu trªn vÒ c¨n b¶n lµ khoa häc, xÐt víi thùc tÕ ®êi sèng, phï hîp víi kh¶ n¨ng cña nÒn kinh tÕ, b­íc ®Çu h×nh thµnh theo sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng lao ®éng trªn ®Þa bµn, gi¶m dÇn kho¶ng c¸ch ¸p dông trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. ViÖc quy ®Þnh møc l­¬ng tèi thiÓu ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho phÐp c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng s¸ng t¹o, linh ho¹t h¬n trong viÖc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng, lµ c«ng cô gióp c¸c c¬ quan qu¶n lý gi¸m s¸t tiÒn l­¬ng cña c¸c doanh nghiªp, ®Ó tÝnh thuÕ thu nhËp vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp lao ®éng. Tuy nhiªn bªn canh ®ã cßn tån t¹i nhiÒu bÊt hîp lý cÇn ph¶i kh¾c phôc. Thø nhÊt: Trªn thùc tÕ tiÒn l­¬ng hiÖn hµnh ch­a cã sù ph©n biÖt gi÷a tiÒn l­¬ng tèi thiÓu vµ c¸c doanh nghiÖp víi tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ¸p dông cho c¸n bé c«ng chøc. Trong suèt thêi gian qua, Nhµ n­íc míi chØ quy ®Þnh chung mét møc l­¬ng tèi thiÓu ®èi víi tÊt c¶ mäi ho¹t ®éng, ch­a ®Æt trong mèi quan hÖ tæng thÓ vÜ m« kh¸c nh­: gi¸ c¶ hµng ho¸, sù ph¸t triÓn cña n¨ng xuÊt lao ®éng, viÖc øng dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt viÖc quy ®Þnh chung mét møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu chØ cã ý nghÜa víi viÖc tr¶ l­¬ng tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc, viÖc ®ãng vµ h­ëng chÕ ®é BHXH chø ch­a ph¶i lµ c«ng cô gióp viÖc cho viÖc h×nh thµnh ®óng chi phÝ tiÒn l­¬ng v× tiÒn l­¬ng khu vùc nµy phô thuéc vµo n¨ng suÊt lao ®éng vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã viÖc quy dÞnh thèng nhÊt tiÒn l­¬ng tèi thiÓu trong khu vùc hµnh chÝnh, sù nghiÖp chØ mang tÝnh dÞch vô c«ng lµ ch­a hîp lý vµ lµ nguyªn nh©n lµm chËm tiÕn tr×nh x· héi ho¸ trong ho¹t ®éng sù nghiÖp. ChÝnh sù ®ång nhÊt nµy lµ nguyªn nh©n lµm gi¶n tÝnh linh ho¹t cña tiÒn l­¬ng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. NhiÒu doanh nghiÖp ®ang trë nªn bÞ ®éng, ph¶i liªn tôc ch¹y theo sù ®iÒu chØnh cña Nhµ n­íc vÒ tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. Thø hai: møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc x©y dùng g¾n víi qu¸ nhiÒu môc tiªu x· héi nh­: lµm c¨n cø ®Ó quy ®Þnh chÕ ®é phôc cÊp sinh ho¹t chi tiªu x· héi lµ c«ng cô ®Ó ®¶m cuéc sèng cho c¸c ®èi t­îng nµy. V× vËy mçi khi Nhµ n­íc ®iÒu chØnh møc l­¬ng tèi thiÓu chung ®Òu ph¶i t¨ng l­¬ng, t¨ng trî cÊp vµ sinh ho¹t phÝ ®èi víi tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng l­¬ng vµ trî cÊp tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc, trong khi kh¼ n¨ng cña ng©n s¸ch cã h¹n vµ ®©y chÝnh lµ nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra khã kh¨n trong viÖc tiÕp tôc c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. §iÒu ®ã ®· dÉn ®Õn viÖc ®Æt tiÒn l­¬ng ra khái guång m¸y s¶n xuÊt x· héi, tiÒn l­¬ng ch­a ®­îc coi lµ ®éng lùc ph¸t huy hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, hiÖu qu¶ c«ng viÖc vµ t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. TiÒn l­¬ng tèi thiÓu t­¬ng ®èi thÊp ®· ®­îc duy tr× qu¸ l©u, lµm mÊt t¸c dông tÝch cùc cña chÕ ®é tiÒn l­¬ng, kh«ng kÝch thÝch ng­êi lao ®éng g¾n bã víi nghÒ nghiÖp cña m×nh. T­ t­ëng "ph©n phèi tiÒn l­¬ng tèi thiÓu c¨n cø vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc" ®· bao trïm toµn bé c¶ khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy ®· biÕn tiÒn l­¬ng thµnh yÕu tè ®¬n thuÇn cña ph¹m trï ph©n phèi t¸ch rêi c¨n cø cña nã lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n¨ng xuÊt lao ®éng vµ lîi thÕ c¹nh tranh…. DÉn ®Õn viÖc kh«ng khuyÕn khÝch viÖc sö dông vµ ph©n phèi lao ®éng hîp lý, t¹o sù chia c¾t thÞ tr­êng lao ®éng gi÷a c¸c khu vùc - thùc chÊt lµ viÖc ®Çu t­ cho ph¸t triÓn nguån lùc ch­a ®­îc ph¸t triÓn vµ qu¸n triÖt triÖt ®Ó. Thø ba: so víi søc ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay th× môc tiªu ®Ò ra cña tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®Ó ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ mét phÇn ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng lµ t­¬ng ®èi cao vµ ®ã hiÖu qu¶ cßn thÊp. §ît t¨ng l­¬ng tèi thiÓu gÇn ®©y nhÊt tõ 210.000® ®Õn 290.000® ®· phÇn nµo phï hîp víi nh÷ng thay ®æi cña nÒn kinh tÕ x· héi tuy nhiªn do xuÊt ph¸t ®iÓm cña møc l­¬ng tèi thiÓu n¨m 1993 t­¬ng ®èi thÊp nªn mÆc dï ®· qua nhiÒu lÇn ®iÒu chØnh nh­ng møc l­¬ng ®ã vÉn ch­a ®¶m b¶o nhu cÇu tèi thiÓu. Bªn c¹nh ®ã c¬ cÊu tiÒn l­¬ng tèi thiÓu trªn ®· bá qua mét sè kho¶n ph¸t sinh nh­ phÝ vÖ sinh, x©y tr­êng líp ®ãng gãp x· héi, phông d­ìng bè mÑ giµ…. Theo tÝnh to¸n c¸c kho¶n nµy chiÕm kho¶ng 12% so víi møc l­¬ng. Thø t­: Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc l­¬ng tèi thiÓu hiÖn nay vÉn dùa trªn kÕt qu¶ lµ møc b×nh qu©n cña c¸c c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau: nhu cÇu tèi thiÓu cña ng­êi nu«i con, kh¶ n¨ng kinh tÕ…..nªn ®· b×nh qu©n hoµ c¶ 3 yÕu tè trong l­¬ng, ®ã lµ: gi¸ c¶ sinh ho¹t, nhu cÇu vµ tËp qu¸n tiªu dïng cña tõng vïng vµ chªnh lÖch tiÒn l­îng thiÓu ®· h×nh thµnh trªn thÞ tr­êng lao ®éng gi÷a c¸c vïng. Thø n¨m: C¸c c¨n cø khoa häc cho viÖc x©y dùng vµ ¸p dông tiÒn l­¬ng tèi thiÓu chung, tiÒn l­¬ng tèi thiÓu theo vïng, theo ngµnh theo giê, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cßn thiÕu ch­a s¸t víi thùc tÕ. §iÒu nµy ®· t¹o ra mÆt b»ng tiÒn c«ng kh¸c nhau trªn thÞ tr­êng lao ®éng dÉn ®Õn viÖc c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng. V× vËy t¸c dông cña tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cßn rÊt h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ ®èi víi khu vùc cÇn b¶o vÖ vµ vµi trß "l­íi an toµn" chung cho c¶ x· héi cña nã ch­a ®¹t yªu cÇu do ph¹m vi ¸p dông qu¸ nhá ch­a thùc sù h­íng vµo khu vùc cã nhiÒu ®èi t­îng yÕu thÕ trªn thÞ tr­êng. Cuèi cïng, viÖc qu¶n lý tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®Õn nay cßn mang nÆng tÝnh hµnh chÝnh, ch­a t¹o ®iÒu kiÖn cho sù tham gia cña c¸c bªn liªn quan nh­ giíi chñ, ng­êi lao ®éng mµ ®¹i diÖn lµ c«ng ®oµn. MÆt kh¸c c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ë n­íc ta hiÖn nµy cã thÓ nãi võa lâng lÏo võa cøng nh¾c. 3.2. Quan hÖ tiÒn l­¬ng Quan hÖ tiÒn l­¬ng ®­îc hiÓu lµ nh÷ng t­¬ng quan gi÷a møc tiÒn l­¬ng trung b×nh thÊp nhÊt vµ møc tiÒn l­¬ng trung b×nh cao nhÊt trong doanh nghiÖp. TÝnh chung trong toµn khèi ®iÒu tra, møc tiÒn l­¬ng b×nh qu©n thÊp nhÊt ®¹t kho¶ng 347.000®/th¸ng/lao ®éng; møc tiÒn l­¬ng tèi ®a cña trung b×nh lµ 347.000®/th¸ng/lao ®éng (sè liÖu 2002). Thêi gian gÇn ®©y tuy cã t¨ng nh­ng nh×n chung kh«ng ®¸ng kÓ. Quan hÖ tiÒn l­¬ng ®­îc më réng tõ 1 -3.5 lªn 1-10 ®· kh¾c phôc mét b­íc tÝnh b×nh qu©n trong tiÒn l­¬ng, tiÒn tÖ ho¸ tiÒn l­¬ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña ®Êt n­íc trong giai ®o¹n võa qua. VÒ tæng thÓ, quan hÖ tiÒn l­¬ng gi÷a c¸c khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp lùc l­îng vò trang, s¶n xuÊt kinh doanh, bÇu cö t¹i thêi ®iÓm ban hµnh t­¬ng ®èi phï hîp. Quan hÖ tiÒn l­¬ng cña lùc l­îng vµ trung b×nh qu©n cao gÊp 1.7-1.8 lÇn hµnh chÝnh sù nghiÖp thÓ hiÖn râ quan ®iÓm ­u tiªn cña §¶ng, Nhµ n­íc ®èi víi lao ®éng cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt cña lùc l­îng vò trang. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt chuyÓn biÕn tÝch cùc cña quan hÖ tiÒn l­¬ng cßn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n cÇn thiÕt ®­îc xem xÐt vµ kh¾c phôc. - Quan hÖ tiÒn l­¬ng trong ®Ò ¸n c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng ®· ®­îc Quèc héi th«ng qua lµ 1-2.2-13 ®Õn khi ban hµnh NghÞ ®Þnh cña chÝnh phñ quy ®Þnh t¹m thêi vÒ chÕ ®é tiÒn l­¬ng míi cña c«ng chøc, viªn chøc, hµnh chÝnh sù nghiÖp, lùc l­îng vò trang khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh, bÇu cö ®· ®­îc ®iÒu chØnh, míi chØ ¸p dông quan hÖ 1-1.9-10 vµ cho ®Õn nay vÉn ch­a thùc hiÖn. - Víi quan hÖ tiÒn l­¬ng hiÖn nay, tiÒn l­¬ng cÊp bËc, chøc vô theo th¸ng, bµng l­¬ng chØ chiÕm phÇn nhá trong tæng thÓ thu nhËp cña ng­êi h­ëng l­¬ng (kho¶ng30 - 50%) lµm cho tiÒn l­¬ng kh«ng ph¶n ¸nh ®óng thang gi¸ trÞ lao ®éng, ®¶o lén quan hÖ tiÒn l­¬ng trªn thùc tÕ. Béi sè tiÒn l­¬ng trong thùc tÕ lín h¬n nhiÒu lµm béi sè tiÒn l­¬ng trong thiÕt kÕ. - C¶i c¸ch tiÒn l­¬ng g©n ®©y ®· t¸ch ra thµnh 4 hÖ thèng l­¬ng lµ mét b­íc tiÕn bé vµ ®óng ®¾n. Tuy nhiªn trong thiÕt kÕ thang, b¶ng l­¬ng, viÖc ®ång nhÊt hÖ sè l­¬ng khu vùc hµnh chÝnh Nhµ n­íc víi khu vùc sù nghiÖp lµ ch­a hîp lý v× khu vùc sù nghiÖp cã nguån vµ c¬ chÕ tr¶ l­¬ng kh¸c víi khu vùc hµnh chÝnh Nhµ n­íc do ng©n s¸ch Nhµ n­íc tr¶ l­¬ng. 3.3. Thu nhËp ngoµi l­¬ng trong hµng chôc n¨m l¹i ®©y, thu nhËp ngoµi l­¬ng ®· trë thµnh mét hiÖn t­îng kh¸ phæ biÕn ë nhiÒu c¬ quan, ®¬n vÞ Nhµ n­íc. Tån t¹i song song víi tiÒn l­¬ng, thu nhËp ngoµi l­¬ng bæ sung cho tiÒn l­¬ng vµ h×nh thµnh thu nhËp thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng. XÐt ë khÝa c¸nh nµo ®ã thu nhËp ngoµi l­¬ng cã ý nghÜa kh«ng nhá, thu nhËp ngoµi l­¬ng gãp phÇn ®¶m b¶o ®êi sèng cña c«ng nh©n viªn chøc. ë nhiÒu n¬i, do qu¶n lý tèt nguån h×nh thµnh thu nhËp ngoµi l­¬ng ®· cã t¸c dông khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc tÝch cùc, chÊt l­îng hiÖu qu¶. Tuy nhiªn khi mµ thu nhËp ngoµi l­¬ng ph¸t triÓn ®Õn møc lín h¬n nhiÒu lÇn tiÒn l­¬ng th× ý nghÜa tÝch cña nã ®· bÞ thay ®æi. Thu nhËp ngoµi l­¬ng qu¸ møc ®· g©y ra sù mÐo mã vÒ quan hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp thªm, ph¸t sinh chªnh lÖch gi÷a c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ nµy víi c¬ quan ®¬n vÞ kh¸c. §Ó cã nguån tr¶ thu nhËp ngoµi l­¬ng, nhiªu c¬ quan ®¬n vÞ ®· ph¶i ph¸t triÓn ho¹t ®éng cã thu, bao gåm c¶ nh÷ng ho¹t ®éng kh«ng g¾n g× ®Õn chøc n¨ng nhiÖm vô. B¶ng trªn ®©y cho thÊy t×nh h×nh trªn ë mét sè c¬ quan ®¬n vÞ: (§¬n vÞ: ®ång) Tªn c¬ quan ®¬n vÞ TiÒn l­¬ng b×nh qu©n th¸ng Thu nhËp ngoµi l­¬ng /th¸ng Thu nhËp ngoµi l­¬ng so víi tiÒn l­¬ng 1. Tr­êng C§ CN IV 872.000 1.296.296 148.6% 2. Tr­¬ng §H Giao th«ng 467.653 356.359 76.2% 3. BÖnh vÖn Chî RÉy 841.409 2.779.586 330% 4. BÖnh viÖn B¹ch Mai 846.284 860.113 101.6% 5. ViÖn Paster - TPHCM 463.475 57.702 12.45% 6. ViÖn nghiªn cøu ®Þa chÝnh 686.604 1.240.310 185.5% T×nh tr¹ng trªn ®ßi hái nhËn diÖn râ rµng h¬n vÒ thu nhËp ngoµi l­¬ng, ®Ó tõ ®ã kiÓm so¸t, qu¶n lý nguån thu nhËp nµy sao cho hîp lý nhÊt trong lé tr×nh c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. §Ó tiÒn l­¬ng thùc sù lµ nguån sèng chÝnh cña ng­êi lao ®éng. Tõ ®ã l¹i l¹i trËt tù trong ph©n phèi hiÖn nay. Theo ®iÒu tra gÇn ®©y thu nhËp ngoµi l­¬ng chiÕm 53.48 71.34% trong tæng thu nhËp cña c«ng chøc lµm cho c«ng chøc kh«ng yªn t©m c«ng t¸c thùc hiÖn ®óng chøc tr¸ch cña m×nh v× thÕ tiÒn l­¬ng kh«ng cßn t¸c dông lµ c«ng cô qu¶n lý lao ®éng. Thu nhËp ngoµi l­¬ng qu¸ lín, Nhµ n­íc kh«ng kiÓm so¸t næi thu nhËp cña tõng c¬ së còng nh­ cña tõng ng­êi lao ®éng, do vËy kh«ng thÓ ®iÒu tiÕt ®­îc thu nhËp lµm cho sù bÊt b×nh ®¼ng trong thu nhËp ngµy cµng t¨ng. TiÒn l­¬ng thÊp h¬n thu nhËp trong khi ®ã møc l­¬ng vµ h­ëng BHXH l¹i theo tiÒn l­¬ng lµm cho ®êi sèng cña ng­êi h­ëng BHXH gÆp khã kh¨n lµ nguyªn nh©n cña nh÷ng vÊn ®Ò x· héi phøc t¹p. Cã 2 vÊn ®Ò ®¸ng chó ý khi xem xÐt thu nhËp ngoµi l­¬ng ®ã lµ xÐt vÒ nguån gèc vµ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t, qu¶n lý. + Nguån gèc: chñ yÕu thu nhËp ngoµi l­¬ng ®­îc h×nh thµnh tõ 3 nguån chñ yÕu: thø nhÊt lµ cã nguån gèc trùc tiÕp tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc hoÆc cã quan hÖ trùc tiÕp víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc bao gåm: kinh phÝ lµm ®Ò ¸n, kinh phÝ ®iÒu tra kh¶o s¸t, kinh phÝ x©y dùng dù ¸n luËt, kinh phÝ tõ c¸c ho¹t ®éng dù ¸n, lÖ phÝ, giÊy phÐp vµ c¸c kho¶n thu vÒ sö lý vi ph¹m hµnh chÝnh, ®­îc gi÷ l¹i mét phÇn sau khi nép cho Nhµ n­íc. Nguån thø hai kh«ng cã nguån gèc tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc: do khai th¸c thÕ m¹nh ë tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng ®éng, khai th¸c sö dông c¬ së vËt chÊt, trõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô c¸c chÕ ®é ®ãng gãp. Nhãm thø ba, ngoµi 2 nhãm thu nhËp trªn, ®èi víi mçi ng­êi cô thÓ tuú theo néi dung c«ng viÖc, vÞ trÝ c«ng t¸c vµ kh¼ n¨ng lµm viÖc cßn cã thªm c¸c kho¶n thu nhËp mang tÝnh c¸ nh©n. + XÐt vÒ kh¶ n¨ng qu¶n lý, kiÓm so¸t Víi nguån thuéc ng©n s¸ch Nhµ n­íc th× ®Òu hîp ph¸p vµ ®ang ®­îc qu¶n lý theo quy ®Þnh cña luËt ng©n s¸ch Nhµ n­íc th«ng qua dù to¸n cÊp ph¸t ng©n s¸ch Nhµ n­íc th«ng qua chÕ ®é chi tiªu, hµng n¨m cã quyÕt to¸n kiÓm to¸n thùc hiÖn c«ng khai tµi chÝnh theo quy ®Þnh. Tuy nhiªn viÖc qu¶n lý nãi trªn chñ yÕu tËp trung vµo ®Çu cña nguån thu cña ®¬n vÞ cßn ®Çu ra sö dông ph©n phèi ®Õn tõng ng­êi lao ®éng ch­a cã ®iÒu kiÖn kiÓm so¸t, nhÊt lµ trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ tiÒn mÆt hiÖn nay. §©y lµ vÊn ®Ò träng t©m khi nghiªn cøu x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý thu nhËp ngoµi l­¬ng. Víi nguån thu kh«ng thuéc ng©n s¸ch. Do tÝnh ®a d¹ng vµ chñ nguån gèc kh«ng thuéc ng©n s¸ch Nhµ n­íc nªn viÖc kiÓm so¸t thu nhËp nµy lµ rÊt khã kh¨n, h¬n n÷a nhiÒu kho¶n nhãm nµy lµ hîp ph¸p cã ý nghÜa cao trong ®¸p øng nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ, nÕu qu¶n lý chÆt chÏ dÉn ®Õn hiÖu qu¶ x· héi bÞ gi¶m sót, nguån lùc ®Çu t­ chÝnh cña ®¬n vÞ bÞ suy yÕu ®i. V× vËy, viÖc qu¶n lý kiÓm so¸t ph¶i th«ng qua c¬ chÕ tµi chÝnh, kh«ng thÓ b»ng biÖn ph¸p tµi chÝnh. Cßn c¸c nguån thuéc nhãm ba (kh«ng thuéc 2 nhãm trªn) tuy cã mét phÇn lµ hîp lÖ, vµ mét phÇn lµ kh«ng hîp lÖ (®i häp h­ëng phong b×, mua hµng ho¸ cho c¬ quan, ®¬n vÞ ®­îc h­ëng hoa hång…..) song nÕu xÐt ë khÝa c¹nh c¸n bé, lµm viÖc theo chÕ ®é ph¶i thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña c¬ quan Nhµ n­íc, ®¬n vÞ… th× viÖc c«ng viªn chøc sö dông thêi gian lµm viÖc theo quy ®Þnh ®Ó t¹o thu nhËp còng cÇn ph¶i cã c¬ chÕ qu¶n lý. ViÖc kiÓm so¸t qu¶n lý nguån thu nhËp nµy ph¶i ë mùc ®é hîp lý vµ còng ph¶i g¾n víi c¬ quan ®¬n vÞ qu¶n lý c¸n bé, c«ng viªn chøc. 3.4. C¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë n­íc ta Tõ 1993, Nhµ n­íc ®· tiÕn hµnh c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng, trong ®ã néi dung næi bËt lµ viÖc chÝnh phñ ®· 4 lÇn ®iÒu chÝnh n©ng l­¬ng tèi thiÓu vµ ban hµnh hÖ thèng thang b¶ng l­¬ng theo ngµnh nghÒ vµ c¸c phô cÊp ¸p dông thèng nhÊt trong khu vùc doanh nghiÖp. Cho ®Õn nay c¶i c¸ch ®ã ®· cho thÊy nhiÒu mÆt tÝch cùc song bªn c¹nh ®ã cßn chØ míi mang tÝnh chÊt t¹m thêi, ch­a gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò cèt lâi lµ ®¶m b¶o thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, kÝch thÝch s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña quèc héi cuèi 1992 ngµy 23/5/1993 chÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 55/CP quy ®Þnh vÒ chÕ ®é tiÒn l­¬ng míi. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng ®· gãp phÇn c¶i thiÖn thu nhËp cña ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng. Tuy nhiªn giai ®o¹n khëi s¾c cña nÒn kinh tÕ nh÷ng n¨m 1994-1997 gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô trªn thÞ tr­êng cµng t¨ng nhanh. Cô thÓ lµ n¨m 1994 chØ sè gi¸ tiªu dïng t¨ng 14.2%, n¨m 1995 t¨ng 12.7% vµ n¨m 1997 t¨ng 35% (so víi n¨m 1993). Tr­íc t×nh h×nh ®ã ngµy 21/1/1997 chÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 06/CP bï trõ gi¸ 20% b»ng c¸ch n©ng l­¬ng tèi thiÓu lªn 25%. Vµ ®Õn ®Çu 2001 tiÒn l­¬ng tèi thiÓu mét lÇn n÷a ®­îc ®iÒu chØnh t¨ng lª 16.7% lµ 210.000®/ th¸ng. NhËn thÊy tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ch­a phÇn nµo ®¸p øng ®­îc nhu cÇu sèng tèt thiÓu cña ng­êi lao ®éng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu tiÕp tôc t¨ng lªn 290.000®/th¸ng vµo n¨m 2003. Tuy vËy, chÕ ®é tiÒn l­¬ng hiÖn hµnh cßn béc lé nh÷ng tån t¹i c¬ b¶n, nh­îc ®iÓm lín nhÊt ®ã lµ c¸c c¸n bé c«ng chøc viªn chøc khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng trong DNNN tiÒn l­¬ng kh«ng ®¶m b¶o chi tr¶ cho c¸c nhu cÇu cÇn thiÕt vµ kh«ng cã lµ nguån thu nhËp chÝnh cña ng­êi lao ®éng. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn tham nhòng cña mét bé phËn c¸n bé c«ng chøc c¶n trë c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ sù c¹nh tranh cña c¸c DN trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. TiÒn l­¬ng vÉn ch­a ®­îc tiÒn lÖ ho¸ triÖ ®Ó, cßn mang tÝnh bao cÊp nh­: TiÒn nhµ ël tiÒn häc ch­a tÝnh ®ñ, tiÒn ®iÖn tho¹i nhµ riªng, ph­¬ng tiÖn ®i l¹i…. hÖ thèng thang, b¶ng l­¬ng hÖ sè møc l­¬ng cßn nhiÒu bÊt hîp lý. Kho¶ng c¸ch chªnh lÖch gi÷a hai bËc l­¬ng cßn rÊt thÊp, tiÒn l­¬ng trung b×nh cña ng­êi tèt nghiÖp §¹i häc qua thêi gian tËp sù cßn rÊt thÊp h¬n chi phÝ hµng th¸ng khi cßn ®i häc do gia ®×nh chu cÊp. ViÖc thiÕt kÕ thang b¶ng l­¬ng cßn phøc t¹p, qu¸ nhiÒu. Ch­a cã chÕ ®é tiÒn l­¬ng hîp trong khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp nhÊt lµ khu vùc dÞch vô c«ng ®Ó t¹o nguån thu, gi¶m bít viÖc tr¶ l­¬ng tõ ng©n s¸ch, ®Æc biÖt lµ ch­a g¾n kÕt qu¶ lao ®éng ®iÒu kiÖn t¨ng thu nhËp c¶i thiÖn ®êi sèng ng­êi lao ®éng. T×nh tr¹ng chªnh lÖch vÒ thu nhËp tõ nguån tiÒn l­¬ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau cã lîi thÕ ®éc quyÒn kinh doanh s¶n xuÊt s¶n phÈm, gi÷a c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp, c¸c c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc ngµy cµng lín. §©y lµ mét nguyªn nh©n lín lµm cho viÖc ph©n cùc thu nhËp, ph©n ho¸ giµu nghÌo, g©y bÊt b×nh víi ng­êi lao ®éng vµ cÇn ®­îc kh¾c phôc nhanh chãng. C¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng n¨m 2004 vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo lµ nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng bÊt hîp lý nªu trªn, lµm cho tiÒn l­¬ng thùc sù ph¸t huy vai trß cña nã trong qu¸ tr×nh ®æi míi vÒ chÝnh trÞ kinh tÕ x· héi. Thùc hiÖn ®Çy ®ñ hai chøc n¨ng c¬ b¶n lµ ®¶m b¶o ®êi sèng ng­êi lao ®éng lµm c«ng ¨n l­¬ng vµ t¹o ®éng lùc, khuyÕn khÝch kÝch kÝch thÝch ng­¬i lao ®éng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, nghÒ nghiÖp ®Ó t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®¹t hiÖu qu¶ c«ng t¸c. 4. Mét sè nguyªn nh©n c¨n b¶n dÉn ®Õn thùc tr¹ng tiÒn l­¬ng hiÖn nay Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n vµ c¶ chñ quan lÉn kh¸ch quan t¹o ra t×nh h×nh thùc tÕ tiÒn l­¬ng, thu nhËp hiÖn nay ë ViÖt Nam. Ta ph¶i kÓ ®Õn mét sè nguyªn nh©n c¬ b¶n sau: + Chóng ta ch­a coi chi phÝ tiÒn l­¬ng lµ ®Çu t­ cho ng­êi lao ®éng ®Çu t­ cho nguån lùc mµ chØ coi ®ã lµ mét kho¶n chi tiªu dïng c¸ nh©n. Khi c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng kh«ng cã c¬ chÕ ®Ó t¹o nguån mµ chØ nÆng vÒ c©n ®èi ng©n s¸ch. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch ch­a kÕt hîp ®­îc viÖc c¶i c¶i hµnh chÝnh vµ ®æi míi ph­¬ng thøc ho¹t ®éng, c¬ chÕ tr¶ l­¬ng cho c¸c ngµnh sù nghiÖp.l Sù phèi hîp gi÷a c¸c bé ngµnh ®Þa ph­¬ng trong h¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch cßn h¹n chÕ. C«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cßn nhiÒu bÊt cËp. + L­¬ng tèi thiÓu ch­a ban hµnh theo tõng vïng, ngµnh, kh«ng cã sù ph©n biÖt râ rµng gi÷a l­¬ng tèi thiÓu cña doanh nghiÖp víi c¸n bé c«ng chøc, gi÷a lao ®éng trÝ ãc víi lao ®éng ch©n tay. HÖ thèng b¶ng l­¬ng cßn nhiÒu phøc t¹p võ g©y khã kh¨n cho viÖc xÕp l­¬ng vµ ®iÒu chuyÓn c¸n bé, c¸c chÕ ®é phô cÊp l­¬ng trïng lÆp, ý nghÜa khuyÕn khÝch kh«ng râ rµng vÒ c¸ch tÝnh t¹o ra mau thuÉn. ViÖc quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ph¶i x©y dùng thang b¶ng l­¬ng, n©ng l­¬ng hµng n¨m nh­ ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµ kh«ng hîp lý. Thùc tÕ kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÑp ®iÒu chØnh yÕu tè tiÒn l­¬ng ®Ó phÊn ®Êu t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng t¨ng hËu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. T­ t­ëng û vµo Nhµ n­íc, quan niÖm bao cÊp vÒ tiÒn l­¬ng cßn qu¸ nÆng nÒ trong kk«ng Ýt c¸n bé c«ng chøc. + C¬ chÕ chÝnh s¸ch tµi chÝnh chËm ®æi míi theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cßn mang tÝnh c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Tr­íc hÕt lµ vÒ t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc: trong c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng mäi ho¹t ®éng n¨m xuÊt kinh doanh dÞch vô thu nhËp ®Òu ph¶i ®ãng thuÕ. Trong khi ®ã ë n­íc ta ph¸p lÖnh thuÕ nhËp cao chØ ®a sè ¸p dông cho nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong liªn doanh. Vµ ®èi víi sù nghiÖp cã thu hiÖn t¹i, Nhµ n­íc ®¶m b¶o x©y dùng c¬ së vËt chÊt ®Çu t­ chiÒu s©u ®µo t¹o c¸n bé, võa chi tr¶ tiÒn l­¬ng nh­ng l¹i kh«ng tËp trung ®­îc nguån thu vµo ng©n s¸ch. Trong khi c¸c ®¬n bÞ nµy ho¹t ®éng nh­ nh÷ng tæ chøc dÞch vô th× Nhµ n­íc l¹i quy ®Þnh quy m« ho¹t ®éng vµ gi¸ c¶ dÞch vô. Nh÷ng quy ®Þnh tµi chÝnh nh­ vËy kh«ng phï hîp víi c¬ chÕ míi, t¹o ra sù c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c ®¬n bÞ sù nghiÖp c«ng lËp vµ d©n lËp lµ nguyªn nh©n cña nh÷ng tiªu cùc lµm gi¶m chÊt l­îng ho¹t ®éng dÞch vô. Sau nöa lµ c¬ cÊu chi ng©n s¸ch bÊt hîp lý, chØ v× ®Çu t­ ph¸t triÓn chiÕm tû träng cao trong khi ch­a tËp trung vµo tiÒn l­¬ng vµ cho ph¸t triÓn sù nghiÖp kinh tÕ. Tãm l¹i, thùc tr¹ng tiÒn l­¬ng ë c¸c DNVN hiÖn nay cã rÊt nhiÒu bÊt cËp cÇn ®­îc kh¾c phôc. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy ph¶i ®ßi hái c¸c cÊp l·nh ®¹o ë tÇm vÜ m« còng nh­ vi m« ph¶i b¾t tay cïng nghiªn cøu t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n trªn c¬ së ®ã ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc ®¶m b¶o ®êi sèng ng­êi lao ®éng ngµy mét æn ®Þnh vµ n©ng cao, ®Ó chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng thùc sù lµ mét ®éng lùc, ®ßn bÈy thóc ®Èy ng­êi lao ®éng trong sù nghiÖp ®æi míi. Ch­¬ng III Mét sè ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ë n­íc ta I. Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò tiÒn l­¬ng tèi thiÓu Nh­ ta ®· biÕt thùc tr¹ng cña tiÒn l­¬ng tèi thiÓu hiÖn nay ®ang tån t¹i rÊt nhiÒu bÊt hîp lý. §Ó kh¾c phôc h¹n chÕ vµ ®Ó tiÒn l­¬ng tæi thiÓu thùc sù ph¸t huy ®­îc vai trß cña m×nh theo t«i cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: 1. CÇn ®iÒu chØnh n©ng l­¬ng tèi thiÓu - §iÒu chØnh møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cho ®¶m b¶o nhu cÇu møc sèng tèi thiÓu cho ng­êi lao ®éng. Qua ®iÒu tra tÝnh to¸n cña c«ng ®oµn viªn chøc ViÖt Nam cho thÊy nhu cÇu møc sèng tèi thiÓu cña mét c«ng chøc lµ kho¶ng 466.000®/th¸ng trong khi ®ã ë c¸c n­íc møc l­¬ng tèi thiÓu th­êng ®­îc lùa chän b»ng tõ 1.2-1.5 lÇn møc sèng trung b×nh tèi thiÓu cña tÇng líp d©n c­ n­íc ®ã. - Më réng thªm c¸c yÕu tè ®­îc tÝnh ®ñ lµm c¨n cø x©y dùng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu (tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cÇn Ên ®Þnh theo gi¸ sinh ho¹t). Trong kÕt cÊu tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cÇn x©y dùng thªm nh÷ng yÕu tè tr­íc ®©y ch­a hoÆc ®­a ch­a ®ñ vµo nh­: tiÒn ®iÖn tho¹i, c¸c lo¹i phÝ …. Gi¶m nhu cÇu ¨n cuèng nh­ng t¨ng nhu cÇu cho nhµ ë, giao tiÕp, häc tËp. 2. T¨ng quü tiÒn l­¬ng vµ gi¶m biªn chÕ - T¨ng quü tiÒn l­¬ng N­íc ta ®ang ®èi mÆt víi mét lo¹t nh÷ng vÊn ®Ò gi¶m nguån thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc: Nguån thu thuÕ thu nhËp hµng ho¸ khi tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, nguån thu tõ thuÕ (do Nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch gi¶m thuÕ n«ng nghiÖp), mét sè thuÕu, lÖ phÝ. V× vËy ®Ó cã c¬ së t¨ng møc l­¬ng tèi thiÓu ®¸p øng nhu cÇu thùc tÕ cÇn qu¶n lý cã hiÖu qu¶ ng©n s¸ch Nhµ n­íc, thóc ®Èy tiÕn tr×nh x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô c«ng. + T¨ng quü l­¬ng th«ng qua viÖc sö dông hiÖu qu¶ nguån ng©n s¸ch. Trong qu¶n lý ng©n s¸ch viÖc qu¶n lý vèn ®Çu t­ ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ trong x©y dùng c¬ b¶n lµ rÊt cÇn thiÕt. HiÖn nay t×nh tr¹ng l·ng phÝ trong sö dông kinh phÝ nguån ng©n s¸ch ë c¬ quan Nhµ n­íc lµ rÊt lín, ®Æc biÖt lµ thÊt tho¸t trong c¸c c«ng tr×nh c¬ b¶n ®­îc ®¸nh gi¸ lµ rÊt cao tíi 20-30%. + T¨ng quü l­¬ng th«ng qua viÖc ®Èy m¹mh x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp. §Èy m¹nh x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp dÞch vô c«ng kh«ng nh÷ng t¨ng thªm tÝnh tr¸ch nhiÖm cña céng ®ång mµ cßn gi¶m bít g¸nh nÆng, ¸p lùc t¨ng chi ng©n s¸ch ®èi víi vÊn ®Ò tr¶ l­¬ng. §Èy m¹nh x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp ®­îc thùc hiÖn theo h­íng: n¬i nµo thuËn lîi nhiÒu, ®iÒu kiÖn cho phÐp th× cã thÓ thµnh lËp thªm c¸c tæ chøc d©n lËp, t­ thôc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c tæ chøc më réng ®¸p øng nhu cÇu cña nh©n d©n, sÏ kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng dµn tr¶i thiÕu ng©n s¸ch. II. §Þnh h­íng x©y dùng quan hÖ tiÒn l­¬ng chung vµ quan hÖ tiÒn l­¬ng gi÷a c¸c khu vùc X¸c ®Þnh quan hÖ tiÒn l­¬ng ph¶i trªn c¬ së ph©n biÖt râ hÖ thèng tiÒn l­¬ng cña tõng khu vùc: bÇu cö, hµnh chÝnh sù nghiÖp lùc l­îng vò trang, doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµm c¬ së thay ®æi c¬ chÕ tr¶ l­¬ng, thèng nhÊt trong viÖc thuyªn chuyÓn, x¾p xÕp c¸n bé. Khu vùc h­ëng l­¬ng tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc, quan hÖ tiÒn l­¬ng x¸c ®Þnh trªn c¬ së ®é phøc t¹p lao ®éng, cã tÝnh ®Õn quan hÖ tiÒn l­¬ng thùc tÕ trªn thÞ tr­êng, chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng cña Nhµ n­íc vµ c©n ®èi kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng©n s¸ch. Khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh vµ sù nghiÖp cã thu, quan hÖ tiÒn l­¬ng ph¶i c¨n cø vµo quan hÖ thùc tÕ h×nh thµnh trªn thÞ tr­êng lao ®éng ®Ó c¨n cø ®¶m b¶o tiÒn l­¬ng võa ®óng, võa ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt, võa ph¶n ¸nh quan hÖ cung cÇu lao ®éng. KÕ thõa quan hÖ tiÒn l­¬ng ®· ®­îc Quèc héi th«ng qua 1993 ®ång thêi më réng quan hÖ tiÒn l­¬ng: thÊp - trung b×nh - cao nhÊt cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi thêi kú 2001 - 2005. III. Gi¶i ph¸p qu¶n lý thu nhËp ngoµi l­¬ng 1. Ph¶i lÊy c¬ quan ®¬n vÞ lµm chñ thÓ qu¶n lý, trªn c¬ së ®Èy m¹nh trao quyÒn chñ ®éng vÒ viÖc tæ chøc c«ng viÖc, qu¶n lý sö dông biªn chÕ lao ®éng vµ vÒ sö dông tæng thÓ c¸c nguån lùc trong ®¬n vÞ ®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng, tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng. Gi¶i ph¸p nµy ®Æt ra viÖc cho ph¸p ®¬n vÞ ph¸t tiÒn ho¹t ®éng trong khu«n khæ ph¸p luËt ®Ó t¹o nguån tr¶ l­¬ng cao cho ng­êi lao ®éng trong ®¬n vÞ. VÒ chÕ ®é tiÒn l­¬ng, mét mÆt Nhµ n­íc thùc hiÖn lé tr×nh c¶i c¸ch theo h­íng n©ng dÇn vµ tÝnh ®ñ h¬n tiÒn l­¬ng ( vÒ c¶ møc l­¬ng tèi thiÓu vµ vÒ c¶ quan hÖ tiÒn l­¬ng) ®ång thêi cho phÐp ®¬n vÞ ®­îc ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh tiÒn l­¬ng. Trªn tù b¶o ®¶m ®¬n vÞ cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý toµn diÖn c¸c nguån thu nhËp vµ thùc hiÖn ph©n ph«Ý tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng theo c¸c quy ®Þnh trªn. ChÊm døt viÖc tr¶ thu nhËp ngoµi l­¬ng. ViÖc trao quyÒn chñ ®éng vÒ tµi chÝnh cho c¸c ®¬n vÞ trªn c¬ së ph©n lo¹i kh¶ n¨ng b¶o ®¶m ®Ó cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vÒ tiÒn l­¬ng hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp t¨ng c­êng qu¶n lý c¸c nguån thu vµ thu nhËp ngoµi l­¬ng. 2. Xóc tiÕn ra so¸t vµ hîp ph¸p c¸c nguån thu nhËp hîp lÖ mµ c¬ quan, ®¬n vÞ ®­îc phÐp thùc hiÖn, ®ång thêi nghiªm cÊm c¸c kho¶ng thu nhËp hîp lÖ, lËp l¹i trËt tù ph¸t triÓn, t¹o nguån thu trong c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ Nhµ n­íc. §©y lµ mét c«ng viÖc hÕt søc cÇn thiÕt, mét mÆt t¹o hµnh lang ph¸p lý cho c¸c c¬ quan ®¬n vÞ ph¸t triÓn ho¹t ®éng t¹o nguån thu nhËp hîp lý tr¶ l­¬ng cao cho ng­êi lao ®éng, mét mÆt kh¾c lËp l¹i trËt tù kû c­¬ng trong c¸c ho¹t ®éng thu tiÒn, trong lµnh m¹nh ho¸ vµ qu¶n lý tµi chÝnh cña tõng c¬ quan ®¬n vÞ. Võa quan, viÖc c«ng bè vµ triÓn khai cã kÕt qu¶ ph¸p lÖnh phÝ vµ lÖ phÝ hÇu hÕt c¸c nguån thu nhËp tõ phÝ, lÖ phÝ ®· ®­îc ra so¸t qu¶n lý vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i t¨ng c­êng kiÓm tra kiÓm so¸t ®Ó kh«ng t¸i ph¸t t×nh tr¹ng l¹m dông trong thu phÝ, lÖ phÝ còng nh­ t×nh tr¹ng bu«ng lâng qu¶n lý ®èi víi c¸c kho¶n thu kh«ng ®­îc phÐp nh­ nãi trªn. 3. ¸p dông ®ång bé hÖ thèng c¸c c«ng cô qu¶n lý kh¸c nh­: - X©y dùng chÕ ®é qu¶n lý chi tiªu tiÒn mÆt theo nguyªn t¾c ®Ò cao thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, quy ®Þnh møc tiÒn mÆt cña ®¬n vÞ, giíi h¹n møc thu, møc chi b»ng tiÒn mÆt. TiÕn tíi viÖc tr¶ l­¬ng th«ng qua tµi kho¶n ng©n hµng. - Thùc hiÖn nghiªm ngÆt chÕ ®é h¹ch to¸n thu chi trong c¸c ®¬n vÞ, thùc hiÖn kiÓm to¸n b¾t buéc ho¹t ®éng tµi chÝnh, ®Æc biÖt lµ ph©n phèi tiÒn l­¬ng tiÒn th­ëng vµ thu nhËp kh¸c cña ®¬n bÞ. Trªn c¬ së nghiªn cøu tr×nh quèc héi sím ban hµnh LuËt thu nhËp c¸ nh©n cho ph¸p lÖnh thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®èi víi ng­êi cã thu nhËp cao hiÖn nay. - §Èy nhanh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, söa ®æi bæ sung c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ, vÒ chèng tham nhòng, vÒ chÕ ®é tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n ng­êi ®øng ®Çu c¬ quan ®¬n vÞ trong qu¶n lý tiÒn l­¬ng thu nhËp cu¶ ®¬n vÞ. -> Thu nhËp ngoµi l­¬ng vµ qu¶n lý thu nhËp ngoµi l­¬ng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc bóc xóc hiÖn nay. C¶i c¸ch tiÒn l­¬ng, mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó l­¬ng ho¸ thu nhËp ngoµi l­¬ng, mét mÆt ®ßi hái ph¶i qu¶n lý chÆt chÎ thu nhËp ngoµi l­îng ®¶m b¶o nguån thu nhËp cho c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng. IV. Mét sè ®Ò xuÊt nh»m tiÕp tôc c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng NhËn thÊy râ r»ng viÖc tiÕp tôc c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng hiÖn nay ë n­íc ta lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch. §iÒu cÇn ph¶i lµm lµ chóng ta ph¶i x©y dùng mét khung chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng theo h­íng thÞ tr­êng, t¨ng c­êng tÝnh linh ho¹t cña tiÒn l­¬ng vµ ph©n biÖt râ tiÒn l­îng víi chÝnh s¸ch x· héi. Khung chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu sau ®©y: - §èi víi khu vùc doanh nghiÖp, tiÒn l­¬ng cÇn thùc hiÖn theo quan hÖ thÞ tr­êng, kh«ng duy tr× hÖ thèng thang b¶ng l­¬ng chung vµ chÝnh s¸ch l­¬ng nh­ hiÖn nay. - §èi víi lao ®éng hµnh chÝnh, tiÒn l­¬ng ph¶i trë thµnh thu nhËp chÝnh b¶o ®¶m cho ®êi sèng c¸n bé, c«ng chøc ë møc trung b×nh kh¸ cña x· héi g¾n tiÒn l­¬ng víi chøc danh, tiªu chuÈn cña tõng ng­êi. - §èi víi lao ®éng trong c¸c tæ chøc sù nghiÖp, viÖc c¶i c¸ch tiÒn theo h­íng huy ®éng c¸c nguån lùc x· héi ®Ó tr¶ l­¬ng, g¾n viÖc tr¶ l­¬ng ®èi víi chÊt l­îng dÞch vô ®¸p øng. - C¸c kho¶n chi cho nh÷ng ng­êi nghØ h­u trÝ, ng­êi h­ëng BHXH… kh«ng ®­îc coi lµ kho¶n l­¬ng, kh«ng tÝnh vµo quü l­¬ng. - Cuèi cïng Nhµ n­íc cÇn ®iÒu tiÕt møc tiÒn l­¬ng th«ng qua chÝnh s¸ch thuÕ thu nhËp hîp lý. Do vËy, cÇn nhanh chãng thùc hiÖn c¸c nhãm gi¶i ph¸p chung sau ®©y: + C¸c c¬ quan chøc n¨ng sím nghiªn cøu c¸c luËn cø vµ x©y dùng ®Ò ¸n c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng gia ®o¹n 2001 - 2010. Trong ®ã ®Æc biÖt l­u ý tíi nh÷ng mèi quan hÖ vÜ m«i cña tiÒn l­¬ng víi c¸c bÊn ®Ò lao ®éng viÖc lµm, thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t, thu nhËp cña c¸c nhãm d©n c­ gi÷a c¸c vïng trong n­íc. + KÕt hîp chÆt chÏ viÖc c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng víi c¶i c¸ch hµnh chÝnh tinh gi¶m biªn chÕm c¶i c¸ch DNNN, söa ®æi bé LuËt lao ®éng, x©y dùng luËt BHXH vµ c¸c vÊn ®Ò qu¶n lý kh¸c. + T¨ng c­êng ¸p dông c¸c c«ng cô, ®ßn bÈy kinh tÕ, gi¶n c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh gi¸n tiÕp. T¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p t¹o thuËn lîi cho thÞ tr­êng lao ®éng, c¸c ho¹t ®éng hç trî viÖc lµm vµ ®µo t¹o nghÒ còng nh­ sím ban hµnh chÝnh s¸ch b¶o hiÓm thÊt nghiÖp.