Đề tài Tiềm năng và thực trạng phát triển du lịch văn hoá ở Hà Nội

Unesco ®· nãi "CÇn ph¶i gi÷ g×n cho ®­îc mäi gi¸ trÞ v¨n ho¸ d©n téc, mét céng ®ång ng­êi, thËm chÝ mét c¸ thÓ lµ nh÷ng ®iÒu kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc". Trªn thÕ giíi ngµy nay ®ang ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i h×nh du lÞch nh­ du lÞch hoµi cæ, du lÞch t×m c¸i míi, du lÞch t×m hiÓu phong tôc nh­ng du lÞch kiÓu nµo, ë ®©y, ®Õn n­íc nghÌo hay n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn du lÞch bao giê còng g¾n liÒn víi v¨n ho¸, víi b¶n s¾c cña mçi quèc gia lu«n ®Çy ¾p gi¸ trÞ. V× v¨n ho¸ lµ yÕu tè tiÒm Èn ho¸ th©n trong ho¹t ®éng du lÞch vµ ho¹t ®éng du lÞch tr­íc hÕt lµ ho¹t ®éng nh»m ®i t×m c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ d©n téc vµ nh©n lo¹i ®Ó th­ëng thøc, kh¸m ph¸, h­ëng thô vµ s¸ng t¹o. Ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng du lÞch kh«ng thÓ tù m×nh ph¸t triÓn ®­îc nÕu kh«ng dùa trªn mét nÒn t¶ng v¨n ho¸ vµ ng­îc l¹i nhê cã du lÞch mµ c¸c d©n téc hiÓu biÕt ®­îc nh÷ng thµnh tùu rùc rì cña nÒn v¨n ho¸ nh©n lo¹i, t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù xÝch l¹i gÇn nhau gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸ nh»m lµm cho c¸c d©n téc ngµy cµng hiÓu râ nhau h¬n. Nh­ng du lÞch kh«ng chØ dõng l¹i ë sù th­ëng ngo¹n c¶nh ®Ñp thiªn nhiªn, ng¾m nh×n c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸, t×m hiÓu c¸c di tÝch lÞch sö ®Ó c¶m thô mµ du lÞch cßn lµ mét ho¹t ®éng kh¸m ph¸ s¸ng t¹o theo quy luËt cña c¸i ®Ñp. Du lÞch vµ v¨n ho¸ lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau nh­ng l¹i ®ång nhÊt trong mçi kh¸t väng cña mçi con ng­êi. LÞch sö ph¸t triÓn du lÞch tõ x­a ®Õn nay ®· cho thÊy nhê du lÞch mµ con ng­êi ®· kh¸m ph¸ ra nhiÒu ®iÒu míi mÎ vµ ®· chuyÓn ho¸ kh¸ nhiÒu gi¸ trÞ v¨n ho¸ thµnh s¶n phÈm du lÞch hÊp dÉn. Nh­ vËy du lÞch lµ mét nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña con ng­êi trong qu¸ tr×nh hiÓu biÕt ®Ó h­ëng thô vµ s¸ng t¹o. Sù ®ãng gãp cho qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ cho sù ph¸t triÓn nguån thu tõ du lÞch cã nguyªn nh©n tõ nhu cÇu nµy - du lÞch ph¸t triÓn kh«ng t¸ch rêi nhu cÇu hiÓu biÕt, kh¸m ph¸, s¸ng t¹o. Theo ®Æc tr­ng cña v¨n ho¸ trªn c¬ së biÕt ®¸nh thøc c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña d©n téc, biÕt xem c¸c di s¶n v¨n ho¸, di tÝch lÞch sö... Sù ph¸t triÓn cña du lÞch ë Hµ Néi, còng nh­ HuÕ, Qu¶ng Ninh, Qu¶ng Nam - §µ N½ng... lµ nhê vµo tiÒm n¨ng v« gi¸ ®ã. 2.2. Vai trß vµ ý nghÜa cña du lÞch v¨n ho¸ Nãi ®Õn du lÞch v¨n ho¸ kh«ng cã nghÜa r»ng du lÞch lµ chç dùa duy nhÊt cña sù ph¸t triÓn v¨n ho¸. Kh«ng nhËn thøc râ ®iÒu nµy, th× v« t×nh sù ph¸t triÓn chØ cã thÓ thµnh c«ng xÐt vÒ gãc ®é kinh tÕ, cßn sÏ thÊt b¹i vÒ viÖc gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc do sù tiÕp xóc víi du kh¸ch tõ kh¾p n¨m ch©u ®Õn ViÖt Nam. Ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ lµ mét ®Þnh h­íng ®óng trong qu¸ tr×nh CNH - H§H ®Êt n­íc. V¨n ho¸ chÝnh lµ nÒn t¶ng, lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn du lÞch vµ du lÞch v¨n ho¸. Kinh nghiÖm trªn thÕ giíi vµ n­íc ta cho thÊy cÇn ph¶i thùc hiÖn ®ång thêi vµ ®ång bé nh­: ph¶i t¹o ra mét m«i tr­êng v¨n ho¸ võa tiªn tiÕn võa ®Ëm ®µ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, lµm sèng l¹i c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng, gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ an ninh x· héi, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn lµm du lÞch tèt... nh»m t¹o ra søc hÊp dÉn kh¸ch thËp ph­¬ng. Ho¹t ®éng du lÞch cµng hiÖn ®¹i ho¸ th× cµng ph¶i lµm giµu thªm b¶n s¾c vµ truyÒn thèng d©n téc. Nh­ng v¨n ho¸ ph¶i thËt sù lµ yÕu tè nh©n b¶n, lµ nh÷ng gi¸ trÞ h÷u h×nh vµ v« h×nh. C¸i gäi lµ tµi s¶n v« h×nh ®ã chÝnh lµ sù chuyÓn ho¸ c¸c n¨ng lùc tinh thÇn cña con ng­êi vµo ho¹t ®éng kinh doanh, ®ã chÝnh lµ v¨n ho¸. Vai trß vµ ý nghÜa cña du lÞch v¨n ho¸ ®èi víi kinh doanh du lÞch lµ hÕt søc quan träng, nã gãp phÇn thóc ®Èy cho du lÞch v­¬n lªn, t¹o ®µ cho du lÞch ngµy mét ph¸t triÓn ®em l¹i hiÖu qu¶ to lín vµ æn ®Þnh cho nÒn kinh tÕ. Nã cã hiÖu qu¶ lµ cµng t¨ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ - v¨n minh, b¶n s¾c d©n téc th× hiÖu qu¶ kinh doanh du lÞch cµng cao. NhËn biÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò ®ã c¸c nhµ kinh doanh du lÞch, c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ ph¶i kh«ng nh÷ng kiÓm tra ng¨n chÆn nh÷ng mÆt phi v¨n ho¸ b»ng hÖ thèng ph¸p luËt mµ vÊn ®Ò l©u dµi vµ quan träng h¬n lµ x©y dùng t¹o ra ®Ó hÊp dÉn tõ b¶n s¾c, "thuÇn - phong - mü - tôc" d©n téc, b¶o tån n©ng cÊp c¸c di tÝch lÞch sö v¨n ho¸, kiÕn tróc. II. Mèi quan hÖ gi÷a du lÞch v¨n ho¸ víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ 1. §iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ Kinh doanh du lÞch lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh cao cÊp kh«ng thÓ t¸ch rêi v¨n ho¸ v× xÐt cho cïng du lÞch lµ ho¹t ®éng v¨n ho¸. V¨n ho¸ lµ nhu cÇu thiÕt yÕu trong ®êi sèng x· héi ®ång thêi nã còng lµ nhu cÇu ®Æc tr­ng cña con ng­êi khi ®i du lÞch do vËy v¨n ho¸ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh tÝnh hÊp dÉn cña s¶n phÈm du lÞch v× nã gi¶i quyÕt nhu cÇu vÒ nhËn thøc vµ thÈm mü. Cã nghÜa lµ ®Õn ®iÓm du lÞch nÕu ®i ph¶i cã c¸i g× cho ng­êi ta xem vµ ng­îc l¹i. XÐt vÒ hai khÝa c¹nh: ng­êi ®i du lÞch vµ nh÷ng nhµ kinh doanh ®i du lÞch ®Ó ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ th× yÕu tè ®ã lµ tµi nguyªn v¨n ho¸ bëi v×: * Kh¸ch du lÞch: víi ­íc muèn t×m tßi, hiÓu biÕt thªm vÒ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn cña mét d©n téc, mét vïng, mét ®Þa ph­¬ng nµo ®ã vµ do vËy hä sÏ ®Õn víi du lÞch v¨n ho¸. Du lÞch v¨n ho¸ chØ cã thÓ ph¸t triÓn ë mét vïng, mét ®Þa ph­¬ng, mét ®Êt n­íc nÕu ë ®ã cã tµi nguyªn v¨n ho¸ phong phó, ®a d¹ng, ®éc ®¸o mang ®Ëm b¶n s¾c d©n téc... cïng kÕt hîp víi mét sè yÕu tè kh¸c t¹o nªn nh÷ng ®Þa ®iÓm du lÞch v¨n ho¸ ®Çy hÊp dÉn, cuèn hót. ChÝnh nh÷ng yÕu tè ®ã ®· ®­a kh¸ch du lÞch t×m ®Õn nh÷ng n¬i cã tµi nguyªn v¨n ho¸, l«i cuèn vµ do ®ã tµi nguyªn v¨n ho¸ lµ yÕu tè quan träng nhÊt ®èi víi l­u l­îng ®i du lÞch v¨n ho¸ ngµy cµng t¨ng cña kh¸ch du lÞch. * Nhµ kinh doanh: môc ®Ých cña nh÷ng nhµ kinh doanh du lÞch lµ lµm sao thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch tham quan, vui ch¬i gi¶i trÝ, t×m hiÓu vÒ c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸... ®Ó tõ ®ã cã ®­îc doanh thu cao lîi nhuËn lín. Muèn ®¹t ®­îc môc ®Ých ®ã ®Ó phôc vô kh¸ch du lÞch ®Õn tham quan t×m hiÓu th× ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn lµ ph¶i cã tµi nguyªn du lÞch th× míi cã thÓ kinh doanh du lÞch ®­îc. Khi cã tµi nguyªn du lÞch th× kh¸ch míi cã thÓ thu hót ®­îc lîi nhuËn tõ ®©y ngµnh du lÞch còng v× vËy mµ ph¸t triÓn h¬n. §Ó ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ th× còng cÇn ph¶i cã tµi nguyªn v¨n ho¸, ®©y lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh. Tµi nguyªn v¨n ho¸ víi nh÷ng ®Æc ®iÓm kú diÖu, thó vÞ, ®a d¹ng ®éc ®¸o sÏ ngµy cµng thu hót kh¸ch du lÞch ®Õn tham quan nh»m tho¶ m·n trÝ tß mß còng nh­ phÇn nµo ®¸p øng ®­îc lßng mong muèn hiÓu biÕt s©u réng vÒ c¸i hay c¸i ®Ñp cña mçi vïng, mçi ®Þa ph­¬ng, mçi ®Êt n­íc. Tµi nguyªn v¨n ho¸ bao gåm nh÷ng tµi nguyªn cã gi¸ trÞ vÒ v¨n ho¸ vËt chÊt qua c¸c di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸, c¸c danh lam, th¾ng c¶nh, c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc... Ngoµi ra nã cßn thu hót kh¸ch du lÞch bëi c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ phi vËt chÊt ®ã lµ c¸c lo¹i h×nh nghÖ thuËt: tuång, chÌo, móa víi móa d©n ca... lµ nh÷ng nÐt ®Æc s¾c d©n gian vµ huyÒn tho¹i cho c¸c lÔ héi. Kh¸c víi nguån tµi nguyªn tù nhiªn, tµi nguyªn v¨n ho¸ kh«ng hÒ bÞ can thiÖp nÕu chóng ta biÕt duy tr× t«n t¹o, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn ®õng ®Ó cho chóng bÞ suy tho¸i. Theo thêi gian vµ kh«ng gian, khai th¸c hîp lý nguån tµi nguyªn v¨n ho¸ cho ph¸t triÓn du lÞch lµ mét h­íng ®i ®óng hiÖn nay vµ trong t­¬ng lai. 2. Ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH - H§H ®Êt n­íc * Sù ph¸t triÓn cña du lÞch v¨n ho¸ gãp phÇn lµm t¨ng thu nhËp quèc d©n cho ®Þa ph­¬ng - ®Êt n­íc du lÞch th«ng qua hÖ thèng thuÕ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp trong du lÞch, cã nh÷ng n­íc thu nhËp tõ du lÞch chiÕm trªn 50% tæng thu nhËp b»ng ngo¹i tÖ (Mªhic«, T©y Ban Nha...) Du lÞch ph¸t triÓn t¹o ra hiÖu qu¶ sè nhËn vÒ thu nhËp gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Þa ph­¬ng ®Êt n­íc du lÞch ®¸nh thøc mét sè ngµnh s¶n xuÊt thñ c«ng cæ truyÒn cña d©n téc, gãp phÇn gi¶i quyÕt sè l­îng lín c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi mµ biÓu hiÖn lµ khi du lÞch ph¸t triÓn sÏ t¹o ra hiÖu qu¶ sè nh©n vÒ viÖc lµm. MÆt kh¸c du lÞch ph¸t triÓn sÏ thu hót nguån vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi. * Du lÞch v¨n ho¸ nãi riªng vµ du lÞch nãi chung lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ nhÊt cña nÒn kinh tÕ gãp phÇn t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc vµ ®Èy m¹nh c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ: th«ng qua viÖc tiªu dïng cña du kh¸ch ng­êi ta cã thÓ thùc hiÖn xuÊt khÈu t¹i chç "xuÊt khÈu" b»ng con ®­êng du lÞch lµ xuÊt khÈu ®a sè c¸c dÞch vô (dÞch vô l­u tró, dÞch vô bæ sung, trung gian...) ®ã lµ nh÷ng ®iÒu ngo¹i th­¬ng kh«ng thÓ lµm ®­îc. H¬n n÷a th«ng qua du lÞch ta cã thÓ thùc hiÖn xuÊt khÈu nh÷ng nguyªn liÖu vµ hµng ho¸ vËt khã xuÊt khÈu qua con ®­êng ngo¹i th­¬ng nh­ hµng ¨n uèng, hoa qu¶ hµng l­u niÖm... mµ nÕu muèn xuÊt khÈu qua con ®­êng ngo¹i th­¬ng ®ßi hái ph¶i ®Çu t­ nhiÒu chi phÝ cho ®ãng gãp, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn. * Ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ gãp phÇn më réng vµ cñng cè c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ, t¨ng c­êng t×nh h÷u nghÞ gi÷a c¸c d©n téc, cñng cè nÒn hoµ b×nh thÕ giíi. Th«ng qua sù giao l­u v¨n ho¸ gi÷a c¸c vïng c¸c quèc gia t¹o sù thóc ®Èy nÒn v¨n ho¸ thÕ giíi ph¸t triÓn. * Du lÞch v¨n ho¸ ph¸t triÓn gióp cho c¸c quèc gia gi¶m bít sù c¨ng th¼ng cña c¸c trung t©m ®« thÞ ho¸ cho c«ng nghiÖp mang l¹i, gi¶m bít sù « nhiÔm m«i tr­êng trong ®« thÞ. * Sù ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ cã ý nghÜa lín ®èi víi viÖc gãp phÇn khai th¸c b¶o tån c¸c di s¶n v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn m«i tr­êng tù nhiªn x· héi, trong qu¸ tr×nh CNH - H§H. * Du lÞch v¨n ho¸ lµ mét lo¹i h×nh cã thÓ ph¸t triÓn quanh n¨m, ®ã lµ mét lîi thÕ lín cho c¸c nhµ kinh doanh du lÞch bëi v× hä sÏ tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®¶m b¶o chÊt l­îng phôc vô vµ chÊt l­îng ®éi ngò lao ®éng tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cña tõng ®Þa ®iÓm du lÞch mµ sù ph¸t triÓn du lÞch nãi chung vµ cô thÓ lµ sù ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ sÏ t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn ®êi sèng kinh tÕ tõng vïng - ®Êt n­íc du lÞch. Ch­¬ng II. TiÒm n¨ng vµ thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ ë Hµ Néi I. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ ë Hµ Néi 1. Tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸ ViÖt Nam lµ ®Êt n­íc cã truyÒn thèng v¨n hiÕn. Cuéc ®Êu tranh tr­êng kú cña d©n téc trong lÞch sö gi÷ n­íc lµ truyÒn thèng ®iÓm tùa v÷ng ch¾c cho du lÞch v¨n ho¸. §Êt n­íc víi nh÷ng chiÕn c«ng hiÓn h¸ch tõ chèng giÆc ph­¬ng B¾c (§­êng, H¸n, Tèng, Nguyªn, Minh, Thanh...). Nh÷ng kú tÝch hµo hïng qua cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (80 n¨m), Mü (21 n¨m) ViÖt Nam ®· trë thµnh "l­¬ng t©m thêi ®¹i". Do nh÷ng chiÕn c«ng mµ mçi m¶nh ®Êt, mçi con s«ng, ngän nói ®Òu trë thµnh huyÒn tho¹i. Hµ Néi ngµn x­a, chiÕc n«i hång lÞch sö, tr¸i tim thiªng liªng cña ®Êt n­íc, m¶nh ®Êt "Th¨ng Long". Hµ Néi lµ mét trong nh÷ng thµnh phè ®Ñp cña ch©u ¸. Trªn thÕ giíi cã nhiÒu thµnh phè ®Ñp, mçi thµnh phè cã mét vÎ ®Ñp riªng vµ mang theo m×nh nh÷ng dÊu Ên lÞch sö kh¸c nhau. Nh­ng kh«ng ph¶i thµnh phè nµo còng ®Ñp, còng sang, còng ®å sé nguy nga vµ thu hót lßng ng­êi. C¸i ®Ñp cña thµnh phè kh¸c víi c¸i ®Ñp cña con ng­êi hay cña thiªn nhiªn. Thµnh phè ®Ñp c¬ b¶n lµ do con ng­êi t¹o ra. Tuy nhiªn cïng cã nh÷ng chç gièng nhau ë ®iÓm xuÊt ph¸t do "trêi phó" cho n÷a, nãi theo nghÜa bãng. Hµ Néi còng ®· cã mét vÞ trÝ thuËn lîi c¶nh s¾c thiªn nhiªn phong phó. * Hµ Néi - ®Æc ®iÓm vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, ®Þa thÕ Hµ Néi n»m ë trung t©m b¾c bé gi÷a vïng ®ång b»ng phï sa ch©u thæ s«ng Hång, næi tiÕng lµ trï phó víi diÖn tÝch 920,5 km2. Trong ®ã néi thµnh cã diÖn tÝch 40 km2, ngo¹i thµnh cã diÖn tÝch 880,5 km2. Víi vÞ trÝ ®Þa lý vµ ®Þa thÕ tù nhiªn cña m×nh, Hµ Néi ®· sím cã mét vai trß ®Æc biÖt trong sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña d©n téc ViÖt Nam. Tõ mét ngh×n n¨m nay Hµ Néi ®· ®­îc «ng cha ta chän lµm thñ ®«. Trong "chiÕu dêi ®«" cña Lý C«ng UÈn viÕt vµo n¨m Canh TuÊt (1010) ®· nhËn xÐt vÒ thµnh §¹i La (Hµ Néi ngµy nay) nh­ sau: "... Thµnh §¹i La n»m ë trung t©m cña trêi ®Êt cã c¸c h×nh thÓ nh­ hæ phôc rång chÇu ®óng c¸c vÞ trÝ bèn ph­¬ng §«ng, T©y, Nam, B¾c, tr­íc mÆt vµ sau l­ng ®Òu cã sù thuËn tiÖn cña s«ng nói. §Êt Êy réng mµ b»ng ph¼ng, cao r¸o mµ s¸ng sña, d©n c­ kh«ng ph¶i c¸i n¹n tèi t¨m, Èm thÊp, mu«n vËt cùc kú giµu thÞnh, ®«ng vui. Xem kh¾p ®Êt ViÖt, ®ã lµ chç danh th¾ng, thËt lµ ®« héi träng yÕu ®Ó bèn ph­¬ng sum häp vµ lµ ®« thµnh bËc nhÊt ®¸ng ®Æt lµm kinh s­ cho mu«n ®êi...". Tõ ®ã ®Õn nay Hµ Néi lu«n lµ trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ v¨n ho¸ x· héi cña c¶ n­íc. §©y còng chÝnh lµ tiÒm n¨ng cho Hµ Néi trë thµnh trung t©m du lÞch hµng ®Çu cña n­íc ta. * Hµ Néi - vÞ trÝ ®Çu mèi giao th«ng quan träng Víi vÞ trÝ trung t©m kinh tÕ chÝnh trÞ cña c¶ n­íc vµ víi vÞ trÝ thuËn lîi trung t©m ch©u thæ B¾c Bé, Hµ Néi ®· trë thµnh trung t©m ®Çu mèi c¸c hÖ thèng m¹ng l­íi giao th«ng: ®­êng bé, ®­êng s¾t, ®­êng kh«ng tõ Hµ Néi to¶ ®i c¸c miÒn cña ®Êt n­íc, cßn nèi tiÕp n­íc ta víi c¸c n­íc l¸ng giÒng vµ thÕ giíi. Do ®Çu mèi giao th«ng quan träng nh­ vËy, kh¸ch du lÞch quèc tÕ cã thÓ tõ tuyÕn ®­êng kh«ng, qua cöa khÈu Néi Bµi vµ dõng ch©n ë Hµ Néi ®Ó lùa chän c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng phï hîp víi c¸c ch­¬ng tr×nh hÊp dÉn cña chuyÕn ®i. Trong vßng b¸n kÝnh xÊp xØ 60-80 km, kh¸ch du lÞch cã thÓ ®Õn ®Òn Hïng, Tam §¶o (VÜnh Phó), Hå §¹i N¶i, Ba V×, c¸c lµng quan hä ë Hµ B¾c, C«n S¬n - KiÕp B¹c (H¶i D­¬ng), Hoa L­ - Cóc Ph­¬ng - Nhµ thê ®¸ Ninh B×nh... - Trong vßng b¸n kÝnh xÊp xØ 100 km kh¸ch cã thÓ ®Õn th¨m c¶ng H¶i Phßng, h¶i ®¶o C¸t Bµ, vÞnh H¹ Long næi tiÕng... TÝnh ®Õn n¨m 2000 thñ ®« Hµ Néi ®· cã 201 di tÝch. MËt ®é di tÝch cña Hµ Néi thuéc lo¹i cao nhÊt c¶ n­íc (0,24 di tÝch trªn 1 km2). NhiÒu quËn, huyÖn cã tõ 25 - 50 di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸, c¸c danh th¾ng ®· ®­îc xÕp h¹ng. C¸c di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸, danh th¾ng tiªu biÓu ë thñ ®« Hµ Néi: - Chïa Mét Cét: Mét trong nh÷ng c«ng tr×nh tiªu biÓu cho vÎ ®Æc s¾c cña nghÖ thuËt kiÕn tróc ViÖt Nam. §­îc dùng n¨m 1049 chïa cã tªn lµ Diªn Hùu, nghÜa lµ phóc Êm dµi l©u. T­¬ng truyÒn vua Lý Th¸i T«ng n»m méng ®­îc PhËt bµ d¾t lªn trµ san ngù to¹ quÇn thÇn cho lµ ®iÒm gë, xin vua cho x©y dùng ng«i chïa nh­ b«ng hoa sen në trªn mÆt n­íc ®Ó cho cÇu phóc. Sù ®éc ®¸o cña kiÕn tróc chïa mét cét lµ toµn bé ng«i chïa ®­îc ®Æt trªn mét cét ®¸ cao 20 m. ë ®©y, cã sù kÕt hîp t¸o b¹o cña trÝ t­ëng t­îng l·ng m¹n ®Çy thi vÞ qua h×nh t­îng b«ng sen vµ nh÷ng gi¶i ph¸p hoµn h¶o vÒ kÕt cÊu kiÕn tróc gç. Khèi kiÕn tróc ®­îc phô trë bëi c¶nh quan, cã ao, cã c©y cèi ®· t¹o nªn sù gÇn gòi, tinh khiÕt mµ vÉn thanh tÞch. - Chïa Kim Liªn: Chïa Kim Liªn (b«ng sen Vµng) n»m trªn mét doi ®Êt b»ng ph¼ng trong lßng Nghi Tµm, x· Qu¶ng An, huyÖn Tõ Liªm - Hµ Néi. Bao quanh ®Êt chïa lµ g­¬ng n­íc Hå T©y trong xanh. Cã lÏ, do b¾t nguån tõ mét cung ®iÖn nªn phong c¸ch kiÕn tróc tam quan chïa Kim Liªn ®­îm d¸ng vÎ cung ®×nh. §©y lµ mét lo¹i h×nh kiÕn tróc gç ®Æc s¾c vµ quý hiÕm trong kiÕn tróc chïa chiÒn ë n­íc ta. Trong chïa cã rÊt nhiÒu t­îng ®Ñp, næi tiÕng nhÊt lµ pho Quan ¢m Thiªn phñ ngang hµng víi nh÷ng pho cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt cao ë n­íc ta... Chïa Kim Liªn ®­îc coi lµ ng«i chïa ®Ñp nhÊt Hµ Néi. - Chïa TrÊn Quèc: Cã thÓ coi ®©y lµ ng«i chïa vµo lo¹i cæ nhÊt n­íc ta, v× t­¬ng truyÒn lµ cã tõ thêi Lý Nam §Õ (544-548). Chïa cßn gi÷ ®­îc lèi kiÕn tróc ®éc ®¸o kh¸c víi nhiÒu chïa, phÝa tr­íc lµ nhµ B¾c §­êng, råi ®Õn nhµ Tam B¶o, phÝa sau míi lµ hai d·y hµnh lang thËp ®iÖn vµ g¸c chu«ng. Trong chïa cã mét sè t­îng ®Ñp, ®¸ng chó ý lµ pho t­îng ThÝch Ca nhËp niÕt bµn b»ng gç thÕp vµng. Chïa còng cã nhiÒu bia, cæ nhÊt lµ tÊm bia dùng n¨m 1639 do tr¹ng nguyªn NguyÔn Xu©n Chinh so¹n, néi dung ghi l¹i lÞch sö x©y dùng chïa. - V¨n MiÕu - Quèc Tö Gi¸m: V¨n MiÕu ®­îc x©y dùng vµo n¨m 1070 ®Ó lµm n¬i biÓu d­¬ng cho Nho gi¸o. S¸u n¨m sau (1076) x©y nhµ Quèc Tö gi¸m ë kÒ s¸t V¨n MiÕu, ban ®Çu lµ n¬i häc cña c¸c hoµng tö sau më réng thu nhËn c¶ nh÷ng häc trß giái trong c¶ n­íc. Ngµy nay, ë ®©y ®­îc dïng lµm n¬i tr­ng bµy chuyªn ®Ò vÒ cæ sö cña Thñ §«. Du kh¸ch tíi ®©y kh«ng chØ tiÕp xóc víi mét di tÝch v¨n ho¸ gi¸o dôc cã ®ñ 900 tuæi mµ cßn ®­îc giíi thiÖu thªm vÒ lÞch sö h×nh thµnh cña Th¨ng Long - §«ng §« - Hµ Néi. - Di tÝch thµnh cæ Hµ Néi: Th¨ng Long lµ kinh ®« tõ n¨m 1010, vua Lý Th¸i Tæ ®· x©y thµnh tr¶i qua c¸c ®êi TrÇn, Hå, Lª s¬, M¹c, Lª Trung H­ng, T©y S¬n ®Òu sö dông thµnh nµy. N¨m 1803, vua Gia Long nhµ NguyÔn cho lÖnh ph¸ thµnh nµy, x©y thµnh míi. Do ®ã, vÞ trÝ thµnh Th¨ng Long tõ ®êi Lý (thÕ kû 11) ®Õn ®Çu nhµ NguyÔn (thÕ kû 19) ®Õn nay ch­a thÓ nãi chÝnh x¸c ë n¬i nµo. Cßn thµnh nhµ NguyÔn th× tuy nay kh«ng cßn nh­ng c¸c b¶n ®å cæ vÉn cßn vµ cã thÓ nhËn ra ®Þa giíi. "§Þa giíi phÝa B¾c lµ ®­êng Phan §×nh Phïng, phÝa §«ng lµ ®­êng Phïng H­ng, phÝa T©y lµ ®­êng Hïng V­¬ng b©y giê". Thµnh cæ ®· bÞ thùc d©n Ph¸p ph¸ huû tõ n¨m 1894 ®Õn n¨m 1897. Ngµy nay chØ cßn l¹i mét di tÝch ®¸ng kÓ lµ thÒm ®iÖn KÝnh Thiªn. - Cét cê Hµ Néi: §©y lµ mét trong nh÷ng c«ng tr×nh kiÕn tróc Ýt ái thuéc khu vùc thµnh cæ Hµ Néi may m¾n tho¸t khái sù ph¸ huû do thùc d©n Ph¸p tiÕn hµnh trong ba n¨m 1894-1897. §Ønh cét cê ®­îc cÊu t¹o thµnh mét c¸i lÇu b¸t gi¸c cao 3m cã 8 cöa sæ t­¬ng øng víi 8 c¹nh. Gi÷a lÇu lµ mét trô trßn ®­êng kÝnh 40 cm cao ®Õn ®Ønh lÇu lµ chç ®Ó c¾m c¸n cê cao 8m. Nh­ vËy toµn bé cét cê bao gåm 3 tÇng, ®Õ cao gÇn 20cm vµ th©n cao kho¶ng 40cm, lµ mét cao ®iÓm ®¸ng kÓ ë néi thµnh thñ ®« Hµ Néi. - Hå Hoµn KiÕm vµ ®Òn Ngäc S¬n: §©y lµ mét danh th¾ng næi tiÕng cña Hµ Néi. Hå G­¬m ë gi÷a Hµ Néi, n¬i ®· tõng g¾n víi bao sù kiÖn lÞch sö träng ®¹i cña d©n téc tõ ngµn x­a ®Ó l¹i. Hå G­¬m lµ niÒm tù hµo kh«ng nh÷ng cña ng­êi Hµ Néi mµ cña c¶ ®ång bµo ta. Nãi ®Õn ViÖt Nam th× ph¶i nãi ®Õn Hµ Néi mµ nãi ®Õn Hµ Néi h¼n kh«ng ai kh«ng nh¾c ®Õn Hå G­¬m. Ngµy nay cïng víi sù ®i lªn cña ®Êt n­íc, Hå G­¬m dï ®­îc nhµ n­íc chó ý ®Õn nhiÒu. Th¸p Rïa, ®Òn Ngäc S¬n, cÇu Thª Hóc ®· ®­îc söa sang tu bæ, song kh«ng bao giê Hå G­¬m mÊt ®i nÐt cæ kÝnh, t©m linh trong lßng ng­êi Hµ Néi. Nh÷ng ngµy ë Hµ Néi, du kh¸ch cã thÓ tíi th¨m c¸c viÖn b¶o tµng ®Ó t×m hiÓu chiÒu dµi lÞch sö, chiÒu s©u v¨n ho¸ cña d©n téc ViÖt Nam. GÇn trung t©m Hµ Néi lµ ViÖn B¶o tµng lÞch sö. §i ng­îc dßng thêi gian, b¶o tµng tr­ng bµy nh÷ng hiÖn vËt quý nh­ c©y cäc B¹ch §»ng, trèng ®ång Ngäc Lò... tiªu biÓu cho qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ cña d©n téc ViÖt Nam qua lÞch sö 4000 n¨m dùng n­íc vµ gi÷ n­íc. Bªn c¹nh ViÖn B¶o tµng LÞch sö lµ viÖn B¶o tµng C¸ch m¹ng, t¹i ®©y tr­ng bµy nhiÒu hiÖn vËt quý, t¸i hiÖn lÞch sö ®Êu tranh hµng tr¨m n¨m cña nh©n d©n ta chèng kÎ thï x©m l­îc. §Æc biÖt lµ ViÖn b¶o tµng Hå ChÝ Minh, ®­îc x©y dùng xong vµo n¨m 1990. N¬i ®©y ®· tr­ng bµy nhiÒu hiÖn vËt g¾n liÒn víi th©n thÕ vµ sù nghiÖp ho¹t ®éng cña B¸c Hå. Hµ Néi cßn c¸c khu vui ch¬i, gi¶i trÝ nh­ c«ng viªn, v­ên hoa, v­ên b¸ch thó... ®Òu lµ nh÷ng n¬i hÊp dÉn kh¸ch du lÞch. KiÕn tróc cña Hµ Néi còng ®Æc s¾c vµ rÊt ®a d¹ng. ë ViÖt Nam, ngoµi Héi An ra chØ cã Hµ Néi lµ cßn gi÷ ®­îc mét khu phè cæ. Nãi vÒ ®é giíi kh«ng gian. Khu phè cæ th× cã thÓ coi ®ã lµ mét h×nh tam gi¸c, cã ®Ønh lµ phè hµng Than, c¹nh phÝa §«ng lµ ®i s«ng Hång, c¹nh phÝa T©y lµ c¸c phè Hµng Cãt, Hµng §iÕu, Hµng Da, cßn ®¸y lµ trôc Hµng B«ng, Hµng Gai, CÇu Gç. T¹i khu phè nµy, cho tíi tr­íc khi ng­êi Ph¸p tíi ®Òu chung mét d¸ng dÊp: C¸c phè chi chÝt ngang däc kiÓu bµn cê, phÇn lín mang tªn gäi cña c¸c mÆt hµng s¶n xuÊt hay kinh doanh t¹i n¬i ®ã: Hµng §­êng, Hµng B¹c, Hµng Bå... TÊt c¶ c¸c ng«i nhµ ë hai bªn ®­êng ®Òu theo kiÓu "nhµ èng". Nhµ nh­ mét c¸i èng, bÒ ngang hÑp, chiÒu dµi s©u, cã khi th«ng ra mét ngâ kh¸c, phè kh¸c. Bè côc th­êng lµ nh­ sau: Gian ngoµi lµ chç b¸n hµng hoÆc lµm hµng tiÕp ®ã lµ mét kho¶ng s©n lé thiªn ®Ó lÊy ¸nh s¸ng. Trªn s©n cã bÓ c¹n (trong ®ã cã hßn Nam Bé, c¸ vµng ®Ó thu gän thiªn nhiªn vµo c¨n nhµ). Gian trong míi lµ n¬i ¨n ë, vµ tiÕp ®ã lµ khu phô. §a sè lµ nhµ mét tÇng, lîp b»ng nh÷ng viªn ngãi nhá nh¾n víi hai bøc t­êng håi v­ît cao lªn khái m¸i, x©y giËt cÊp nh­ nh÷ng bËc thang vµ ®Çu nãc lµ hai trô ®Êt dÊu vÕt ®Æc tr­ng. Còng cã mét sè nhµ x©y thªm tÇng g¸c nh­ng thÊp vµ kh«ng mÊy khi træ cöa sæ nÕu cã th× rÊt nhá (v× luËt lÖ cÊm d©n kh«ng ®­îc ®øng cao h¬n vai kiÖu cña c¸c vua quan ®i trªn ®­êng). C¸i hÊp dÉn cña khu phè ë Hµ Néi chÝnh lµ ë sù tæng thÓ do con ng­êi x­a ®· s¾p ®Æt thµnh mét c¬ thÓ ®Çy sèng ®éng, kh¨ng khÝt g¾n bã, kÒ tùa nhau mµ tån t¹i, sinh s«i... Bªn c¹nh c¸c nhµ èng, cßn ph¶i kÓ tíi nh÷ng ®×nh chïa, ®Òn miÕu r¶i r¸c trong nhiÒu ®­êng phè. Nh÷ng c«ng tr×nh nµy tr­íc hÕt lµ n¬i thê tù cña c¸c lµng th«n, ph­êng cò, nh­ ®×nh Nh©n Néi, 33 phè B¸t §µn lµ ®×nh cña lµng cïng tªn mµ nay phè B¸t §µn lµ mét bé phËn, §×nh §«ng M«ng, sè 8 Hµng C©n lµ ®×nh lµng H÷u §«ng M«n, ®Òn ThuËt Mü 64 Hµng Qu¹t, chïa HuyÒn Thuyªn ë sè 4 Hµng Khoai, ®Òn Yªn ThuËn ë 25 Hµng Than ®Òu lÊy tªn lµng lµm tªn ®Òn chïa. Mét sè c«ng tr×nh t«n gi¸o tÝn ng­ìng cßn ph¶n ¶nh mét sè gèc g¸c cña mét sè bé phËn d©n c­ Th¨ng Long vèn lµ tõ nhiÒu miÒn quª §«ng Nam, §oµi, B¾c. Hä ë c¸c tØnh kh¸c di c­ vÒ Th¨ng Long - Hµ Néi lµm ¨n sinh sèng råi lËp ®×nh ®Òn thê väng vÒ quª h­¬ng nh­ ®×nh Tróc L©m 40 Hµng Hµnh lµ cña d©n c¸c lµng Chµm trªn Chµm d­íi (H¶i H­ng) lµm nghÒ giÇy da lËp nªn, hay nh­ ®×nh Hoa Léc ë 90 Hµng §µo lµ cña d©n ph­êng nhuém mµu ë §ao Loan (H¶i H­ng) dùng ra §×nh Tó §×nh 2A ngâ Yªn Th¸i lµ n¬i thê «ng tæ nghÒ thªu, cña d©n lµng thªu QuÊt §éng (Hµ T©y). MÆt kh¸c, sù tån t¹i c¸c ®×nh miÕu nµy cßn lµ b»ng chøng cña t©m linh ng­êi Hµ Néi cò. Bªn c¹nh sù hoµ ®ång víi tù nhiªn vµ céng ®ång x· héi, ng­êi Th¨ng Long Hµ Néi cßn lu«n lu«n t×m c¸ch hoµ ®ång víi mét thÕ giíi t©m linh v× cïng víi mét kh«ng gian ®« thÞ vËt chÊt cßn tån t¹i mét kh«ng gian ®« thÞ huyÒn tho¹i vµ thiªng liªng, ë ®ã cã thÓ giao hoµ cïng qu¸ khø vµ t×m ®­îc còng ë ®ã mét nguån sinh lùc tiÒm Èn. Ngµy nay, mÆc dï qua c¸c biÕn ®éng lÞch sö, qua sù thÝch øng víi ®êi sèng x· héi, khu phè cæ cã biÕn ®éng n¬i Ýt, n¬i nhiÒu, song bãng d¸ng cña thêi x­a vÉn cßn l­u l¹i ë d¨m c¨n nhµ nµy, ë vµi ®o¹n phè kia vµ ®Æc biÖt ë c¸i kh«ng gian v¨n ho¸ vÉn ®Ëm ®µ mµu s¾c cæ truyÒn. Cho nªn khu phè cæ Hµ Néi víi nh÷ng ng«i nhµ èng nhá nh¾n, thanh tó, nh÷ng con ®­êng hÑp lßng nh­ng Êm ¸p ng­êi ®i l¹i, l¹i cßn c¶ nh÷ng kh«ng gian c©y xanh m­ít vµ ngät ngµo h­¬ng hoa n÷a... tÊt c¶ lµm nªn mét vÎ ®Ñp ®« thÞ cæ mµ chØ cã thµnh phè Hµ Néi míi cã. Bªn c¹nh khu phè cæ lµ nh÷ng khu phè kiÕn tróc theo kiÓu Ph¸p. Khi Hµ Néi r¬i vµo tay thùc d©n Ph¸p n¨m 1882, ng­êi Ph¸p ®· "cÊy" vµo m¶nh ®Êt nµy nÒn kiÕn tróc vµ mÉu ®« thÞ cña riªng hä. Nh÷ng h×nh ¶nh thanh nh· cña kiÕn tróc ®« thÞ Ph¸p ®· gãp phÇn lµm giµu di s¶n kiÕn tróc Hµ Néi vµ lµ ®iÒu g©y Ên t­îng rÊt nhiÒu víi kh¸ch n­íc ngoµi. Gi¸o s­ Brahm Wiesman ë Tr­êng ®¹i häc Tæng hîp Bristich (Canada) ®· nãi: "C¸c b¹n ®ang cã mét Hµ Néi mang d¸ng dÊp Ph¸p, ®ã lµ ®iÒu kh«ng cã ë mét thµnh phè nµo kh¸c ë ch©u ¸. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cho chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®« thÞ nh­ Hµ Néi lµ lµm sao cã thÓ duy tr× vµ b¶o tån ®­îc c¸c d¸ng dÊp Ph¸p cña nã" (B¸o nh©n d©n chñ nhËt sè Xu©n 94). "Khu phè T©y" lµ tªn quen dïng ®Ó chØ bé phËn khu phè ë phÝa Nam quËn Hoµn KiÕm (tõ Hå G­¬m trë xuèng phÝa Nam) vµ mét bé phËn quËn Ba §×nh (tõ Cöa Nam vÒ phÝa t©y thµnh phè tíi c«ng viªn B¸ch Th¶o), vµ còng cã mét hµm ý ph©n biÖt víi "khu phè t¶" lµ c¸c khu phè thuÇn nhÊt ViÖt Nam mµ tiªu biÓu lµ khu phè cæ "36 phè ph­êng". C¸c khu phè x©y dùng vµo thêi thuéc Ph¸p ë Hµ Néi ®­îc h×nh thµnh chñ yÕu trong nöa ®Çu thÕ kû 20, ®· gãp phÇn lµm phong phó thªm khung c¶nh kiÕn tróc cña thñ ®« ta. Víi m¹ng l­íi ®­êng phè kiÓu « cê, c¸c ®¹i lé khang trang cã ®­êng cho xe, cã hÌ ®i bé, c©y che bãng m¸t, ®Ìn ®iÖn vµ mét sè thiÕt bÞ kü thuËt kh¸c (cÊp tho¸t n­íc...). C¸ch x©y dùng ®« thÞ theo kiÓu ch©u ¢u, víi ®­êng phè hoµn chØnh, nhµ cöa ngang hµng th¼ng lèi... lµ ®iÒu míi mÎ ®èi víi ®« thÞ ViÖt Nam khi ®ã vèn ®­îc h×nh thµnh tõ thêi phong kiÕn, x©y dùng tù ph¸t, phè x¸ nhá hÑp, quanh co. KiÕn tróc cæ ®iÓn ch©u ¢u víi mét sè c¸ch t©n thÝch hîp, khÐo vËn dông vµo nh÷ng c«ng tr×nh míi ë nh÷ng ®Þa ®iÓm phï hîp ®· cã søc hÊp dÉn ®¸ng kÓ nh­ tr­êng hîp trung t©m du lÞch Bê Hå. Trong viÖc c¶i t¹o vµ n©ng cÊp kh¸ch s¹n Metropole (1901), c¸c kiÕn tróc s­ ®· cã ý thøc ch¾t läc vµ l­u gi÷ nhiÒu nÐt kiÕn tróc tiªu biÓu cña thêi kú nµy lµ mét thÝ dô tèt cho viÖc c¶i t¹o vµ n©ng cÊp c¸c c«ng tr×nh trong khu phè x©y dùng thêi thuéc Ph¸p. Còng theo tinh thÇn ®ã, viÖc söa ch÷a mét sè c«ng thù vµ biÖt thù cho c¸c nhu cÇu lµm viÖc hoÆc nhµ ë cña nhiÒu sø qu¸n, trô së cña mét sè ng©n hµng ë Bê Hå vµ trªn phè Trµng Thi... ®· g©y Ên t­îng tèt ®Ñp cho nh÷ng ng­êi yªu mÕn vÎ ®Ñp kiÕn tróc thanh nh· cña khu phè nµy. Song, cã lÏ Hµ Néi lµ thñ ®« duy nhÊt trªn thÕ giíi cã ®­îc mét ®iÒu kú diÖu, ®ã lµ c¸c lµng Ngäc Hµ, Nghi Tµm, Ph­¬ng Liªn, Thanh Nhµn, Trung Tù... víi d¸ng dÊp cña c¸c lµng n«ng th«n vÉn cßn ®ang gi÷ ®­îc nhÞp thÓ gi÷a lßng thµnh phè. Nhµ - v­ên c©y - ao c¸ trong cÊu tróc lµng ViÖt Nam ®· lu«n lµ mét ®¬n vÞ c©n b»ng sinh th¸i cho m«i tr­êng sèng cña con ng­êi. Nh÷ng ®¬n vÞ nµy liªn hÖ víi nhau th«ng qua mét hÖ thèng ®­êng nhá trªn ®ã ®iÓm xuyÕt c¸c c«ng tr×nh c«ng céng phôc vô cho lµng c©y ®a, miÕu thê, ®×nh chïa yªn tÜnh vµ s¹ch sÏ ®èi lËp víi c¸i ån µo x« bå cña n¬i ®« thÞ. Nãi theo c¸ch nãi ¸ §«ng th× cÊu tróc Hµ Néi cã c¶ ¢m - D­¬ng. §ã lµ lµng vµ ®« thÞ. Thªm vµo ®ã, nhiÒu lµng quªn Hµ Néi vÉn cßn gi÷ ®­îc nghÒ truyÒn thèng tõ x­a nh­: lµng sø gèm B¸t Trµng, lµng ®óc ®ång Ngò X¸, lµng hoa Ngäc Hµ... nÕu nh÷ng lµng nghÒ nµy tiÕp tôc ®­îc gi÷ g×n vµ ph¸t huy th× cã kh¶ n¨ng trë thµnh tuyÕn du lÞch v¨n ho¸ Hµ Néi cho du kh¸ch. §©y còng lµ tiÒm n¨ng ®éc ®¸o cÇn ®­îc nghiªn cøu khai th¸c ®Ó thu hót kh¸ch du lÞch. * C¸c ®èi t­îng v¨n ho¸ d©n téc C¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ v¨n nghÖ cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi du lÞch: TiÒm n¨ng v¨n ho¸ v¨n nghÖ cña Hµ Néi phôc vô cho môc ®Ých du lÞch thùc hiÖn râ nhÊt qua ho¹t ®éng vµ sinh ho¹t v¨n ho¸ d©n gian. §Þa bµn Hµ Néi chñ yÕu lµ ng­êi Kinh sinh sèng. Ng­êi Kinh cã c¸c sinh ho¹t v¨n ho¸ v¨n nghÖ d©n gian phong phó thÓ hiÖn râ nhÊt qua c¸c ho¹t ®éng lÔ héi. Trong nh÷ng ngµy héi nµy, du kh¸ch sÏ ®­îc tiÕp xóc víi nÒn v¨n ho¸ d©n téc ®éc ®¸o cña ViÖt Nam, sÏ ®­îc sèng l¹i nh÷ng ngµy th¸ng hµo hïng cña lÞch sö d©n téc. Mét nÐt ®Æc biÖt n÷a lµ ®a sè c¸c ngµy lÔ héi cña ng­êi Kinh ®Òu diÔn ra vµo dÞp ®Çu n¨m míi cho ®Õn hÕt th¸ng Giªng. C¸c lÔ héi ®­îc biÓu hiÖn thµnh lÞch d­íi ®©y. Dùa vµo ®ã nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c du lÞch cã thÓ qu¶ng c¸o, mêi chµo kh¸ch vµ lËp kÕ ho¹ch ®ãn tiÕp kh¸ch du lÞch cho s¸t thùc. LÔ héi ë Hµ Néi (tÝnh theo ©m lÞch) Ngµy th¸ng Tªn lÔ héi - ®Æc ®iÓm Néi dung - nghi thøc Th¸ng Giªng 1/1 TÕt Nguyªn ®¸n TÕt ®Çu n¨m, lÔ héi lín nhÊt chung cho c¶ céng ®ång ng­êi ViÖt. §©y lµ thêi gian ®oµn tô gia ®×nh, bµn vÒ dßng hä, t­ëng nhí tæ tiªn 1-3/1 Khai bót, ®i th¨m ®i mõng Mïng 1 TÕt ë nhµ cha, mång 2 ë nhµ mÑ, mång 3 nhµ thÇy. 4-6/1 Héi vËt Mai §éng x· Mai §éng - Hai Bµ Tr­ng Thê bµ Lª Ch©n vµ «ng Tam Trinh, «ng tæ nghÒ vËt, më lß d¹y vËt t¹i lµng. LÔ diÔn l¹i cuéc thi vËt ®Ó tuyÓn qu©n cña bµ Lª Ch©n, chäi gµ, cê t­íng. 4-7/1 Héi Sµi §ång huyÖn Gia L©m CÇu mïa, ch¬i trß gi¶ trang 5/1 Héi trËn §èng §a, quËn §èng §a Kû niÖm chiÕn th¾ng 20 v¹n qu©n Thanh cña vua Quang Trung 1789 ë gß §èng §a. Chïa Béc: n¬i thê Quan Trung. §×nh Kh­¬ng Th­îng: TÕ n­íc 6/1 Héi Giãng Sãc S¬n, huyÖn §«ng Anh Thê Th¸nh Giãng, thæ thÇn, s¬n thÇn. Mång 6: lÔ d©ng h­¬ng. Mång 7 chÝnh héi: lÔ r­íc d©ng hoa c­íp léc. Mång 8: Chäi gµ, cê t­íng, ®¸nh ®µn h¸t ca trï. 10-12/1 Héi lµng TriÒu Khóc x· T©n TriÒu - HuyÖn Thanh Tr× Thê Phïng H­ng - thÕ kû 18, kû niÖm lªn ng«i, tÕ thÇn, ch¹y cê duyÖt qu©n ®Êu vËt, ®¸nh ®u, móa l©n, rång. Th¸ng Hai 5/2 Héi lµng Nh©n - QuËn Hai Bµ 3/2 më cöa ®Òn; 5/2 lÔ t¾m t­îng, thê Hai Bµ Tr­ng. Móa ®Ì cê hoa, h¸t chÌo Th¸ng Ba 3/3 Héi TÕt b¸nh tr«i 7-8/3 Héi chïa L¸ng, x· Yªn L¨ng, huyÖn Tõ Liªm Thê Tõ §¹o H¹nh 15-17/3 Héi ®Òn Ninh X¸ - Ninh Së, Thanh Tr× Thê 2 c«ng chóa con vua Lý Nh©n T«ng 23/3 Héi lµng LÖ MËt x· ViÖt H­ng - Gia L©m Thê chµng trai hä Hoµng cã c«ng cøu c«ng chóa bÞ Giao Long nhèt. DiÔn l¹i sù tÝch ®¸nh nhau víi Giao Long. Th¸ng T­ 8/4 LÔ phËt §¶n 9/4 Héi Giãng phï §æng - §«ng Anh Thê Th¸nh Giãng, lÔ r­íc cç chay, r­íc ngùa. Héi trËn lín. Giãng ®¸nh giÆc ¢n b»ng móa cê, móa rèi n­íc Th¸ng N¨m 5/5 TÕt §oan Ngä ¡n hoa qu¶, giÕt s©u bä 13/5 Héi VÜnh Ninh - x· VÜnh Quúnh, huyÖn Thanh Tr× Thê Nµng TÝa. DiÔn ®¸nh trËn gi¶ 15/5 Héi ®Òn ChÌm Thê Lý ¤ng Träng, r­íc vµ t¾m gi÷a s«ng Hång. Th¸ng T¸m 15/8 Héi r»m Trung Thu TrÎ em ®­îc r­íc ®Ìn h×nh tr¨ng ng«i sao, loµi vËt, ®­îc ¨n b¸nh n­íng, b¸nh dÎo Th¸ng Ch¹p 23/12 TÕt T¸o Qu©n Cóng c¸ chÐp ®Ó «ng T¸o lªn chÇu Trêi 24-30/12 Chî hoa tÕt Hµng L­îc B¸n c¸c lo¹i hoa ®Ó c¾m ngµy TÕt 30/12 ChuÈn bÞ giao thõa Cóng gia tiªn. §ªm: lÔ Trõ tÞch. Giao thõa: Cóng giao thõa. §i h¸i léc: §×nh chïa ®Òu më cöa. Bªn c¹nh ®ã Hµ Néi cßn cã nh÷ng ­u thÕ vÒ ©m nh¹c, c¸c lo¹i nh¹c cô d©n téc rÊt ph¸t triÓn lµm phong phó thªm c¸c thÓ lo¹i s©n khÊu ë c¸c r¹p h¸t Hµ Néi, du kh¸ch sÏ ®­îc th­ëng thøc nghÖ thuËt chÌo. §©y lµ mét lo¹i h×nh nghÖ thuËt cã tõ l©u ®êi, vµ chØ cã riªng ë ViÖt Nam kh«ng chØ ng­êi d©n ViÖt Nam mµ cã rÊt nhiÒu kh¸ch quèc tÕ ®Òu yªu thÝch nghÖ thuËt chÌo. Ngoµi ra víi viÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn h¸t chÇu v¨n ®· g©y høng thó cho rÊt nhiÒu ng­êi trong vµ ngoµi n­íc. §Æc biÖt trong c¸c thÓ lo¹i nghÖ thuËt th× móa rèi n­íc lµ mét thµnh c«ng lín mang tÝnh c¸ch d©n téc râ nÐt. Víi c¸c kÞch b¶n g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh lÞch sö d©n téc, cuéc sèng, s¶n xuÊt ®êi th­êng lµm cho du kh¸ch hiÓu thªm vÒ ®Êt n­íc vµ con ng­êi ViÖt Nam. Hµ Néi lµ thñ ®« l©u ®êi, ®Êt "ngµn n¨m v¨n vËt" trung t©m v¨n ho¸ x· héi cña ViÖt Nam, sù héi tô v¨n ho¸ qua cuéc sèng, l¹i ®­îc ch¾t läc ph¸t huy vµ n©ng cao t¹o ra mét phong c¶nh v¨n ho¸ riªng cña ng­êi "Trµng An". Mét nÕp sèng v¨n ho¸ thanh lÞch rÊt hÊp dÉn kh¸ch quèc tÕ vµ lu«n lµ niÒm tù hµo cña ng­êi Hµ Néi. "Ch¼ng th¬m còng thÓ hoa nhµi DÉu kh«ng thanh lÞch còng ng­êi Trµng An" Ng­êi Hµ Néi ®· t¹o ra mét mèi sinh ho¹t v¨n ho¸ th©n thiÖn, cëi më, lÞch sö, giái lµm, sµnh ¨n, sµnh mÆc... C¸c qu¸n ¨n ë Hµ Néi lu«n s½n sµng phôc vô kh¸ch du lÞch víi ®ñ c¸c mãn ¨n ®Æc s¶n T©y, Tµu, ViÖt víi phong vÞ rÊt Hµ Néi, kÓ c¶ nh÷ng mãn ¨n cæ truyÒn, g¹o T¸m, rau hóng L¸ng, c¸ r« §Çm SÐt, c¸ chÐp Hå T©y, chim s©m cÇm, ch¶ c¸ L· Väng... ViÖc nÊu ¨n cña ng­êi Hµ Néi ®· trë thµnh nghÖ thuËt tiªu biÓu cho c¶ n­íc. V¨n ho¸ Èm thùc víi nh÷ng mãn ¨n næi tiÕng ®· ®i vµo lßng ng­êi nh­ phë, kh«ng ë ®©u cã ®­îc. N¨m cöa « Hµ Néi ®· vµ ®ang tiÕp tôc më réng. Nh÷ng con ®­êng lín më ra nhiÒu ng¶..., s©n bay quèc tÕ Néi Bµi (Hµ Néi) ®ang s½n sµng ®ãn tiÕp b¹n bÌ n¨m ch©u, bèn biÓn, h¹ cè th¨m mét vïng ®Êt ®Çy huyÒn tho¹i. 2. Nguån lao ®éng Mét ®iÒu kh¼ng ®Þnh r»ng: ChÝnh lùc l­îng c¸n bé vµ nh©n viªn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®èi víi mäi sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung vµ du lÞch nãi riªng. §©y lµ yÕu tè ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng cho ngµnh du lÞch. Tæng sè lao ®éng trùc tiÕp kinh doanh du lÞch cña Hµ Néi ®Õn th¸ng 9 n¨m 2000 lµ 24000 ng­êi trong ®ã sè ng­êi ®· qua ®µo t¹o lµ >3000 ng­êi, tû lÖ ®­îc ®µo t¹o 14% b×nh qu©n 1 lao ®éng t¹o ra ®­îc møc doanh thu n¨m...... lµ..... triÖu ®ång sè lao ®éng b×nh qu©n mét phßng kh¸ch s¹n lµ 1,65 vµ 1 phßng nhµ kh¸ch lµ 1,32. Sè l­îng lao ®éng trong c¸c ®¹i lý vµ c«ng ty du lÞch ch­a cã con sè thèng kª ®Çy ®ñ song vÒ tr×nh ®é lao ®éng hÇu nh­ kh«ng cã nghiÖp vô chuyªn m«n vÒ du lÞch, chñ yÕu tèt nghiÖp tõ c¸c tr­êng ®¹i häc, c¸c chuyªn ngµnh kh¸c ngoµi du lÞch. V× vËy ®· gÆp mét sè h¹n chÕ nh­ sau: - Th«ng tin qu¶ng c¸o thu hót kh¸ch ch­a tèt. - Ch­a liªn kÕt tËn dông hÕt c¬ së vËt chÊt kü thuËt trªn ®Þa bµn thñ ®« dÉn tíi t×nh tr¹ng n¬i thõa, n¬i thiÕu. - Ch­a tæ chøc ®­îc c¸c chuyÕn du lÞch hÊp dÉn. §èi víi ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý cña c¸c kh¸ch s¹n, nhµ kh¸ch th× hÇu hÕt gi¸m ®èc ®· cã tr×nh ®é §¹i häc, cã nghiÖp vô qu¶n lý kinh tÕ. Mét sè ®· ®­îc ®µo t¹o qua líp gi¸m ®èc kh¸ch s¹n. Tuy nhiªn sè c¸n bé qu¶n lý ®­îc ®µo t¹o chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ du lÞch ch­a nhiÒu mµ phÇn lín lµ tr¸i ngµnh. Do ®ã, ®Ó ®¸p øng yÕu tè ®æi míi trong kinh doanh cÇn ph¶i nhanh chãng ®µo t¹o l¹i vµ ®æi míi ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn ngµnh du lÞch. Cã thÓ nãi Hµ Néi ®ang thiÕu mét ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý cã kiÕn thøc kinh tÕ ®èi ngo¹i, biÕt lµm ¨n cã hiÖu qu¶ thiÕu mét ®éi ngò chuyªn gia ®Çu ®µn giái kü thuËt, nghiÖp vô vÒ du lÞch vµ kh¸ch s¹n, th¹o ngo¹i ng÷. II. Thùc tr¹ng du lÞch v¨n ho¸ Hµ Néi TiÒm n¨ng vÒ du lÞch cña Hµ Néi phong phó ®a d¹ng thuËn lîi cho ph¸t triÓn nh­ vËy, song ngµnh du lÞch ®· ph¸t triÓn nh­ thÕ nµo, cã khai th¸c ®­îc tiÒm n¨ng du lÞch hay kh«ng chóng ta sÏ xem xÐt thùc tr¹ng cña ngµnh du lÞch Hµ Néi. 1. Thùc tr¹ng vÒ c«ng t¸c tæ chøc, qu¶n lý ®Ó ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ * ThuËn lîi: Trong t×nh h×nh hiÖn nay khi mµ ngµnh du lÞch ®ang trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ quan träng cña ®Êt n­íc, th× viÖc nhµ n­íc quan t©m tíi ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ ngµy cµng nhiÒu h¬n. Nhµ n­íc ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n qu¶n lý, ®Çu t­ t«n t¹o c¸c di tÝch lÞch sö, di s¶n v¨n ho¸, ®Æc biÖt lµ viÖc phong s¾c hiÖu vµ xÕp h¹ng c¸c di tÝch lÞch sö, di s¶n v¨n ho¸ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸. Ngoµi ra nhµ n­íc cßn cho thµnh lËp c¸c c«ng ty du lÞch víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh l÷ hµnh ®Æc biÖt lµ b¸n c¸c tour du lÞch v¨n ho¸ víi m¹ng l­íi vµ c¸c chi nh¸nh v¨n phßng ngµy cµng réng lín trªn c¶ n­íc nãi chung vµ Hµ Néi nãi riªng. * Khã kh¨n: Trong thêi gian qua, viÖc ®Þnh h­íng ph¸t triÓn trµn lan, qu¶n lý láng lÎo (vÝ dô trong du lÞch v¨n ho¸ th× viÖc c«ng nhËn xÕp h¹ng c¸c di tÝch lÞch sö, di s¶n v¨n ho¸) dÉn ®Õn sù lén xén trong c«ng t¸c du lÞch lµm thiÖt h¹i cho nhµ n­íc vµ nh÷ng ®¬n vÞ kinh doanh du lÞch v¨n ho¸ chÝnh thèng. HiÖn t­îng trèn thuÕ kinh doanh, hoÆc qu¸ tr×nh giµnh giËt kh¸ch b»ng mäi gi¸ tõ kh©u dÞch vô xÐt cÊp thÞ thùc nhËp c¶nh, kh©u vËn chuyÓn ¨n nghØ... g©y ra nhiÒu lén xén. Nhµ n­íc ch­a cã sù ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho viÖc b¶o tån vµ t«n t¹o c¸c di tÝch lÞch sö vµ di s¶n v¨n ho¸. NhiÒu di tÝch, danh lam th¾ng c¶nh ®¸ng gi¸ bÞ xuèng cÊp trÇm träng. C¸c di tÝch lÞch sö v¨n ho¸ cña ®Êt n­íc cã kh¸ch tham quan kh«ng ®­îc tr«ng nom, tu bæ, ng­îc l¹i ngµy cµng bÞ ph¸ huû nghiªm träng. Chïa Mét Cét - trong sö s¸ch ghi rÊt to ®Ñp: cét b»ng ®¸ kh¶m nhiÒu mµu s¾c ®­êng kÝnh réng h¬n b©y giê rÊt nhiÒu, cao tõ 5-7m trªn ®ã cã ng«i ®Òn thê ®­îc x©y dùng tõ ®êi vua Lý Nh©n T«ng në trªn mét toµ sen ngµn c¸nh n¬i cho c¸c nhµ s­ chay ®µn tông niÖm, råi h­¬ng sen d­íi hå, n¬i cét ®¸ ®­îc mäc lªn gi÷a hå, th¬m ng¸t hoµ lÉn trong mïi h­¬ng khãi, thËt thanh th¶n tho¸t tôc. Víi c¸i tªn chïa Diªn Hùu (Phóc Êm l©u dµi). Chïa b©y giê chØ cßn cét xi m¨ng cao 2m thÊp, nhá gi÷a hå còng bÐ nhá phÊt ph¬ mét vµi b«ng sen, c¸nh bÌo vµ ng«i chïa bÐ tÝ tÑo kh«ng ph¶i n»m trªn toµ sen. H×nh Hå G­¬m lu«n ®­îc g¾n víi rïa thiªng huyÒn tho¹i gÇn ®©y do qu¸ tr×nh t«n t¹o ch­a thËt hîp lý ®· lµm diÖt vong kh¸ nhiÒu dßng gièng cña thÇn Kim Quy. GÇn ®©y do ch¹y theo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhiÒu t­ nh©n cho ®Õn c¸c cÊp qu¶n lý ®· v« t×nh ph¸ ®i sù t«n nghiªm vµ sù c©n b»ng tæng thÓ trong c¸c s¾c th¸i v¨n ho¸ ®øng v÷ng tõ ngµn ®êi. C¸c khu phè cæ víi nh÷ng mÑt hµng bµy b¸n lung tung lµm mÊt ®i c¶nh quan cña mét khu phè tõ l©u ®· ®i vµo tiÒm thøc cña biÕt bao thÕ hÖ ng­êi Trµng An... NhËn thøc, nÐt v¨n minh tr¸ch nhiÖm víi céng ®ång cña con ng­êi Hµ Néi còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi sù ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸. H×nh ¶nh nh÷ng chó bÐ ®¸nh giµy, c¸c c« bÐ b¸n tËp gÊp ch¹y theo nÝu kÐo c¸c vÞ kh¸ch ngo¹i quèc cho ®Õn nh÷ng ng­êi ¨n mµy, ¨n xin cã mÆt ë mäi lóc mäi n¬i sÏ lµm b¨ng ho¹i ®i truyÒn thèng v¨n minh lÞch sù kÕt tinh trong mçi mét con ng­êi Hµ Néi. §Ó qu¶n lý ®­îc t×nh tr¹ng trªn ®ßi hái c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh ph¶i thËt hîp lý. 2. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh du lÞch v¨n ho¸ t¹i mét sè ®iÓm v¨n ho¸ Hµ Néi Trong mÊy n¨m qua, tuy ®· ph¶i tr¶i qua nhiÒu khã kh¨n song ho¹t ®éng kinh doanh cña ngµnh kinh doanh du lÞch v¨n ho¸ còng ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ ®¸ng kÓ. - Sè kh¸ch du lÞch quèc tÕ vµo ViÖt Nam qua c«ng ty ngµy cµng t¨ng nh­ng tæng sè ngµy kh¸ch l­u tró cã xu h­íng t¨ng chËm hoÆc gi¶m xuèng: - Kinh doanh du lÞch ë Hµ Néi ®ang cã sù chuyÓn biÕn vÒ chÊt tõng b­íc tr­ëng thµnh, v­¬n lªn vÞ trÝ quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ ë Hµ Néi vµ t¹o kh¶ n¨ng ®ãng gãp lín cho nguån thu cña ng©n s¸ch, t¹o kh¶ n¨ng c©n ®èi ngo¹i tÖ cña thµnh phè, gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, thóc ®Èy c¸c ngµnh khai th¸c cïng ph¸t triÓn. - Doanh thu b×nh qu©n mét l­ît kh¸ch cßn ch­a cao do chÊt l­îng dÞch vô ch­a thËt tèt, ch­a ®¹t ®­îc nh÷ng s¶n phÈm ®éc ®¸o, t­¬ng xøng víi tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸ ë Hµ Néi. C¬ së h¹ tÇng vµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn ch­a ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh doanh du lÞch quèc tÕ. - MÆt kh¸c qua thùc tÕ kinh doanh cña c¸c c«ng ty du lÞch cho thÊy sè kh¸ch quèc tÕ vµo ViÖt Nam nãi chung vµ Hµ Néi nãi riªng lÇn thø hai ch­a nhiÒu. Nh­ ta ®· thÊy Hµ Néi lµ thñ ®« cæ kÝnh, trung t©m kinh tÕ, chÝnh trÞ v¨n ho¸, x· héi nªn lu«n lu«n hÊp dÉn kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam. L­îng kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng vµ ViÖt Nam ®· ¶nh h­ëng ®Õn l­îng kh¸ch quèc tÕ ®Õn Hµ Néi. N¨m 2000 kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam » 4.000.000 l­ît ng­êi trong ®ã t¹i ®Þa bµn Hµ Néi ®ãn ®­îc » 1.300.000 l­ît ng­êi. Dù b¸o kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam vµ Hµ Néi N¨m C¶ n­íc (l­ît ng­êi) Hµ Néi (l­ît ng­êi) 2005 4.500.000 1.500.000 2010 5.000.000 1.800.000 Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia, nhµ kinh doanh du lÞch ë trong n­íc vµ quèc tÕ, kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam vµ Hµ Néi sÏ kh«ng ngõng t¨ng nhanh vµ chñ yÕu tËp trung ë 3 khu vùc sau: - Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng: bao gåm kh¸ch tõ c¸c n­íc §µi Loan, Hång K«ng, óc, Th¸i Lan, Singapore, Malaysia, Hµn Quèc, Philippin, In®«nªxia vµ thÞ tr­êng réng lín nhÊt NhËt B¶n vµ ®Æc biÖt lµ Trung Quèc. - Khu vùc T©y B¾c ¢u vµ §«ng ¢u: bao gåm kh¸ch tõ c¸c n­íc §øc, Ph¸p, Na Uy, Hµ Lan, Thuþ §iÓn, §an M¹ch, BØ, Italia... vµ c¸c n­íc §«ng ¢u. T©y B¾c ¢u lµ khu vùc cã nguån kh¸ch ®Õn n­íc ta lín thø hai, trong ®ã ®øng ®Çu lµ kh¸ch Ph¸p. Song, kh¶ n¨ng c¹nh tranh kh¸ch trªn khu vùc nµy gÆp mét sè khã kh¨n: + §­êng bay tõ c¸c n­íc nµy ®Õn ViÖt Nam võa xa võa ®¾t, l¹i Ýt ®­êng bay trùc tiÕp, ph¶i chuyÓn qua mét sè n­íc ph¸t triÓn du lÞch nh­ Th¸i Lan, Singapore, Hång K«ng. + Thñ tôc vµo ViÖt Nam ®èi víi kh¸ch cña thÞ tr­êng nµy cßn nhiÒu phiÒn hµ vµ dÞch vô phÝ kh¸ ®¾t. V× hä cã thãi quen ®i du lÞch kh«ng ph¶i xin visa. + PhÇn lín kh¸ch cña nh÷ng n­íc nµy thÝch ®i tù do chø kh«ng muèn ®i theo c¸c ch­¬ng tr×nh tuor. + Kh¸ch du lÞch néi ®Þa: Nhu cÇu du lÞch néi ®Þa cña Hµ Néi sÏ t¨ng nhanh v× Hµ Néi lµ thñ ®« cña ®Êt n­íc vµ lµ trung t©m kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸ x· héi, sÏ ngµy cµng cã tèc ®é ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn nhanh. Hµ Néi lµ niÒm tù hµo cña d©n téc. Do ®ã, nhu cÇu th¨m viÕng thñ ®« cña nh©n d©n ta ngµy mét t¨ng. N¨m 2000 sè kh¸ch du lÞch néi ®Þa ®Õn Hµ Néi lµ h¬n 450.000 ng­êi. Ngoµi ra, kinh tÕ Hµ Néi sÏ ph¸t triÓn nhanh chãng t¹o ®iÒu kiÖn cho ®êi sèng cña nh©n d©n Hµ Néi ®­îc c¶i thiÖn vµ n©ng cao do ®ã nhu cÇu nghØ ng¬i cuèi tuÇn hoÆc ®i du lÞch cña nh©n d©n Hµ Néi sÏ trë nªn th­êng xuyªn h¬n, ngµy cµng nhiÒu. + Ng­êi ViÖt Nam ®i du lÞch ë n­íc ngoµi: Trong t­¬ng lai, bªn c¹nh nhu cÇu ®i du lÞch trong n­íc, mét sè ng­êi cã ®iÒu kiÖn sÏ ph¸t sinh nhu cÇu ®i du lÞch n­íc ngoµi, th¨m viÕng ng­êi th©n. N¨m 2000 Hµ Néi cã sè l­îng ng­êi ®i du lÞch ngoµi n­íc h¬n 2000 ng­êi. Trong hÖ thèng c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch cña c«ng ty ®iÒu hµnh h­íng dÉn viªn du lÞch trªn ®Þa bµn Hµ Néi hiÖn nay, c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch v¨n ho¸ chiÕm tíi trªn 85%. Víi c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch v¨n ho¸ nµy du kh¸ch cã thÓ ®i tham quan, nghiªn cøu... nhiÒu ®iÓm du lÞch v¨n ho¸ trªn mäi miÒn cña ®Êt n­íc. Qua ®ã du kh¸ch t×m hiÓu ®­îc cuéc sèng cña ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng, ®­îc chiªm ng­ìng c¸c vÎ ®Ñp cña c«ng tr×nh v¨n ho¸ lÞch sö kiÕn tróc... ®­îc th­ëng thøc nh÷ng mãn ¨n ®Ëm ®µ tÝnh d©n téc vµ ®­îc nghe nh÷ng lµn ®iÖu d©n ca, nh÷ng c©u hß, nh÷ng bµi h¸t cña d©n téc, xem móa rèi n­íc ë Nhµ H¸t Lín... ®ã lµ ch­¬ng tr×nh du lÞch v¨n ho¸ tinh thÇn hoÆc c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch v¨n ho¸ mµ trong ®ã cã sù kÕt hîp gi÷a môc ®Ých tham quan v¨n ho¸ víi c¸c lo¹i h×nh du lÞch kh¸c nh­ du lÞch d· ngo¹i s¨n b¾n. Ch­¬ng III. KiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p Cïng víi sù ph¸t triÓn cña du lÞch ViÖt Nam, du lÞch v¨n ho¸ Hµ Néi ngµy cµng ph¸t triÓn. §©y lµ lo¹i h×nh du lÞch ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh ®ång thêi nã lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch nãi riªng vµ toµn ngµnh kinh tÕ nãi chung. Môc tiªu tr­íc m¾t vµ l©u dµi lµ Hµ Néi ph¶i lµm sao khai th¸c tèt lo¹i h×nh du lÞch v¨n ho¸ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn nay. * Cñng cè vµ hoµn thiÖn c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh doanh du lÞch trªn ®Þa bµn HiÖn nay trªn ®Þa bµn Hµ Néi t×nh tr¹ng nhiÒu ngµnh nhiÒu cÊp tham gia qu¶n lý kinh doanh du lÞch ®· t¹o ra hiÖn tr¹ng thiÕu sù thèng nhÊt qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ kinh doanh du lÞch, ®· x¶y ra hiÖn t­îng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh kh«ng chÊp hµnh nghiªm chØnh luËt ph¸p cña nhµ n­íc, ®· lµm gi¶m sót hiÖu qu¶ cña kinh doanh du lÞch. Do ®ã, Së du lÞch thµnh phè cÇn ph¶i thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh, thùc tr¹ng t×nh h×nh di s¶n v¨n ho¸. Trªn c¬ së ph©n lo¹i ®ã, nghiªn cøu ph©n lo¹i x¸c ®Þnh ­u tiªn ®èi víi c¸c di s¶n v¨n ho¸ cÇn ®­îc b¶o vÖ. Thµnh lËp vµ cñng cè c¸c trung t©m b¶o qu¶n l­u tr÷ t­ liÖu, c¸c "ng©n hµng d÷ liÖu" nh»m cho phÐp, khai th¸c vµ th«ng tin mét c¸ch dÔ dµng, tiÖn lîi vÒ c¸c lo¹i h×nh di s¶n v¨n ho¸. + TiÕn hµnh tËp trung quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ Hµ Néi Hµ Néi víi c¬ së h¹ tÇng ®­êng x¸ giao th«ng cßn nhiÒu ®iÒu bÊt cËp. ViÖc ®­a ®ãn kh¸ch du lÞch ®· gãp thªm sù t¾c nghÏn giao th«ng. NhiÒu ®Þa ®iÓm lÏ ra ph¶i x©y dùng c¸c kh¸ch s¹n cao cÊp nhiÒu tÇng l¹i x©y dùng c¸c biÖt thù nhá, ®· lµm gi¶m hiÖu qu¶ trong viÖc sö dông quü ®Êt ®ai cña thµnh phè. - §èi víi c¸c khu phè cæ, cÇn cã ®­îc h­íng chØnh trang, t«n t¹o. ë ®©y, c¸c biÖt thù, c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc cã gi¸ trÞ ®­îc b¶o tån khai th¸c hîp lý, kh«ng më réng ®­êng phè chÝnh, gi÷ g×n vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña Hµ Néi víi kho¶ng kh«ng gian xanh. CÇn ®­a c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp kh«ng hîp lý ra ngoµi khu vùc nµy ®Ó lÊy ®Êt x©y dùng c¸c c«ng tr×nh d©n dông thÝch hîp. KiÕn tróc trong khu vùc nµy nªn cã ®é cao võa ph¶i, hµi hoµ víi c¶nh quan. Khu trung t©m Hå G­¬m lµ trung t©m truyÒn thèng cña Hµ Néi, cÇn ®Æc biÖt chó ý. §©y lµ n¬i chuyÓn tiÕp gi÷a khu phè vµ khu phè cò (thêi Ph¸p thuéc). Quy ho¹ch cÇn ®­îc nghiªn cøu theo c¸c ®Þnh h­íng sau: - Ph¶i gi÷ nguyªn h×nh d¹ng, diÖn tÝch mÆt hå. - B¶o tån d¸ng dÊp cæ truyÒn, t«n t¹o c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc cã gi¸ trÞ, c¸c di tÝch lÞch sö v¨n ho¸. - ë khu vùc nµy kh«ng nªn x©y dùng trô së c¬ quan thµnh phè, ng©n hµng, c«ng tr×nh dÞch vô, kh¸ch s¹n cao cÊp. ChØ nh÷ng khu ®Êt cßn cã kh¶ n¨ng khai th¸c, cã thÓ x©y dùng c¶i t¹o më réng nh­ng ph¶i cã tû lÖ h×nh khèi, mµu s¾c chiÒu cao hîp lý kh«ng lÊn ¸t c¶nh quan hå. Chó ý c¶i t¹o c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, tæ chøc giao th«ng, ph©n luång hîp lý, tho¸t n­íc vÖ sinh m«i tr­êng, chiÕu s¸ng c«ng céng... gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn c©y xanh hîp lý. - §èi víi khu vùc phè cæ (36 phè ph­êng) nªn ®Þnh h­íng quy ho¹ch nh­ sau: + Gi÷ g×n d¸ng ®­êng phè víi tªn gäi truyÒn thèng. + B¶o tån, t«n t¹o, xem xÐt c«ng nhËn c¸c di tÝch vµ c«ng tr×nh ®­îc xÕp h¹ng. + HiÖn ®¹i ho¸ chøc n¨ng kü thuËt: cÊp tho¸t n­íc, cÊp ®iÖn, xö lý r¸c th¶i. §èi víi khu phè cæ nµy, c¸c dù ¸n kh¸ch s¹n, nhµ hµng c¬ së vui ch¬i gi¶i trÝ, nhµ cao tÇng cã kiÕn tróc hiÖn ®¹i kh«ng phï hîp víi kh«ng gian phè cæ sÏ bÞ h¹n chÕ cÊp phÐp x©y dùng. - §èi víi khu vùc Hå T©y Khu trung t©m Hå T©y réng 1249 ha víi diÖn tÝch mÆt hå 520 ha sÏ ®­îc ­u tiªn tËp trung vèn ®Çu t­ chiÕm kho¶ng 50% tæng sè vèn ®Çu t­ cho ngµnh du lÞch toµn thµnh phè tõ nay ®Õn n¨m 2010, ­íc chõng 3400 tû ®ång, ®Ó tõng b­íc biÕn n¬i ®©y thµnh mét trung t©m du lÞch, dÞch vô, th­¬ng m¹i giao dÞch, thÓ thao quèc tÕ cã tÇm cì ë khu vùc §«ng Nam ¸. Khu vùc b¸n ®¶o T©y Hå ë phÝa B¾c (Nghi Tµm, Qu¶ng B¸, NhËt T©n) lµ khu vùc hÊp dÉn nhÊt cña vïng T©y Hå, cã tiÒm n¨ng du lÞch v« cïng phong phó vµ ch­a ®­îc tæ chøc khai th¸c mét c¸ch hîp lý. HiÖn nay, ®· cã mét ph­¬ng ¸n ®Ò xuÊt lµm thªm mét tuyÕn ®ª bao n÷a ra gÇn s«ng h¬n ®Ó cã thÓ khai th¸c thªm 206 1 h×nh ¶nh ®Êt n÷a cho ph¸t triÓn du lÞch th­¬ng m¹i. Nh­ vËy trong thêi gian tíi, khu vùc T©y Hå sÏ lµ mét khu vùc du lÞch - th­¬ng m¹i - dÞch vô cã quy m« lín nhÊt cña c¶ Hµ Néi. Bªn c¹nh viÖc phôc chÕ, t«n t¹o l¹i c¸c di s¶n v¨n ho¸ ®· bÞ tµn phai do chiÕn tranh, hoÆc do n¨m th¸ng mµ ng­êi ta ®· sao nh·ng bá quªn nã nh­ phñ Thiªn T­êng, khu Lam Kinh víi sù kiÖn Rïa ThÇn Hoµn KiÕm. §ång thêi x©y dùng c¶nh quan m«i tr­êng: ®©y lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ®­îc ®¸nh gi¸ lµ quan träng ®èi víi ho¹t ®éng du lÞch v¨n ho¸ nãi riªng vµ ho¹t ®éng du lÞch nãi chung. * X©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o båi d­ìng ®éi ngò qu¶n lý c¸n bé chuyªn m«n. §Æc biÖt lµ ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ h­íng dÉn viªn: HiÖn nay, tr×nh ®é kinh doanh du lÞch ë n­íc ta, trong ®ã cã Hµ Néi, cßn nhiÒu yÕu kÐm, ®ßi hái ph¶i cÊp b¸ch ®µo t¹o, n©ng cÊp tr×nh ®é theo kÞp c¸c n­íc tiªn tiÕn ë khu vùc vµ trªn thÕ giíi. D­íi gãc ®é cña c¸c nhµ kinh doanh du lÞch, ta cã thÓ nhËn thÊy r»ng "Nguån thu chñ yÕu cña du lÞch v¨n ho¸ chØ lµ nh÷ng dÞch vô: dÞch vô thuyÕt minh, b¸n hµng l­u niÖm, mang ®Ëm nÐt b¶n s¾c quª h­¬ng, d©n téc n¬i du kh¸ch ®Õn". Mét lÇn n÷a chóng ta cµng thÊy râ h¬n c«ng t¸c ®µo t¹o h­íng dÉn viªn cho ngµnh du lÞch cµng trë nªn quan träng, cÊp thiÕt kh«ng nh÷ng th«ng th¹o ngo¹i ng÷ mµ cßn ph¶i th«ng th¹o v¨n ho¸, lÞch sö cña ®Êt n­íc m×nh. T¨ng c­êng n©ng cao kh«ng nh÷ng vÒ mÆt chÊt l­îng còng nh­ mét sè l­îng h­íng dÉn viªn du lÞch. HiÖn nay kh¸ch tham quan du lÞch di tÝch lÞch sö, di s¶n v¨n ho¸ tõ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trë l¹i lµ rÊt Ýt, hÇu nh­ kh«ng cã kh¸ch trë l¹i th¨m quan lÇn thø 2. C¸i khã trong du lÞch tham quan t×m hiÓu vÒ c¸c di tÝch lÞch sö, di s¶n v¨n ho¸ lµ lµm thÕ nµo x¸c ®Þnh ®­îc c¸i g× thõa, c¸i g× ®Ó b¸n "Bëi v× di tÝch lÞch sö, di s¶n v¨n ho¸ kh«ng ®­îc coi lµ hµng ®Ó b¸n mÆc dÇu cã b¸n". KÕt tinh trong nã lµ toµn bé gi¸ trÞ v¨n ho¸ - yÕu tè bÊt biÕn. VËy ®iÓm quan träng ®Ó cho du kh¸ch tham quan nghiªn cøu c¸c di tÝch lÞch sö, di s¶n v¨n ho¸ lµ ph¶i lµm sao cho du kh¸ch hiÓu ®­îc gi¸ trÞ còng nh­ ý nghÜa vÒ lÞch sö c¸c di s¶n ®ã. * Tuyªn truyÒn, qu¶ng c¸o du lÞch vµ gi¸o dôc d©n trÝ CÇn cã kÕ ho¹ch ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ qu¶ng c¸o gi¸ trÞ truyÒn thèng, nÒn v¨n hiÕn cña du lÞch Hµ Néi, th«ng qua viÖc tham gia vµo c¸c héi nghÞ, héi th¶o, héi chî du lÞch quèc tÕ, viÖc ®Æt ®¹i diÖn du lÞch ViÖt Nam t¹i mét sè thÞ tr­êng du lÞch träng ®iÓm. - Ngoµi ra cßn cÇn chñ ®éng phèi hîp cïng c¸c ngµnh liªn quan ®Ó tæ chøc ph¸t ®éng nh÷ng sù kiÖn thu hót kh¸ch du lÞch nh­: Héi chî du lÞch n¨m du lÞch ViÖt Nam, n¨m v¨n ho¸ nghÖ thuËt ViÖt Nam. Muèn ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ th× kh«ng mét quèc gia nµo kh«ng nghÜ ®Õn viÖc n©ng cao d©n trÝ, hiÓu biÕt vÒ vai trß cña v¨n ho¸ - du lÞch cña ®Êt n­íc. Muèn ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ cÇn t¹o sù chuyÓn biÕn s©u s¾c vÒ nhËn thøc trong quÇn chóng nh©n d©n. Do vËy ngµnh du lÞch cÇn ph¶i tæ chøc th­êng xuyªn c¸c cuéc thi t×m hiÓu vÒ du lÞch cho mçi ng­êi d©n nhËn thøc ®óng vÒ sù ph¸t triÓn du lÞch, l«i cuèn mäi ng­êi tham gia vµo dßng du lÞch gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn cña du lÞch v¨n ho¸. QuÇn chóng cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc gi÷ g×n n©ng cao nÐt ®Ñp truyÒn thèng t©m linh cña con ng­êi Hµ Néi nãi riªng vµ ViÖt Nam nãi chung. * Phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c ngµnh cã liªn quan Ngµnh du lÞch Hµ Néi cÇn phèi hîp víi c¸c ngµnh cã liªn quan nh­ c«ng an, h¶i quan, hµng kh«ng, ngo¹i giao... tiÕp tôc gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c trong viÖc lµm thñ tôc cho kh¸ch ®Ó thu hót kh¸ch, b¶o ®¶m an toµn vµ tho¶ m·n nhu cÇu cña hä. H­íng tíi du lÞch Hµ Néi sÏ kÕt hîp víi c¸c ngµnh hµng kh«ng më thªm c¸c tuyÕn bay quèc tÕ, t¨ng sè l­îng kh¸ch, tæ chøc ®­a ®ãn kh¸ch ngay t¹i s©n bay, phèi hîp víi ngµnh v¨n ho¸ thu hót vèn ®Çu t­ (cña nhµ n­íc vµ sù ®ãng gãp cña nh©n d©n) vµo viÖc t«n t¹o, gi÷ g×n danh lam th¾ng c¶nh, di tÝch lÞch sö v¨n ho¸, phèi hîp víi ngµnh ngo¹i giao trong viÖc c¶i tiÕn c¸c thñ tôc xuÊt nhËp c¶nh, qu¸ c¶nh, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña n­íc ta vµ th«ng lÖ quèc tÕ ®ång thêi kÕt hîp víi c¸c ngµnh c«ng an, b¶o ®¶m an ninh chÝnh trÞ, trËt tù an toµn x· héi, b¶o vÖ m«i tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn du lÞch. Bªn c¹nh ®ã, cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nghÒ thñ c«ng, s¶n xuÊt nhá ph¸t triÓn nh­ cã chÝnh s¸ch vÒ thuÕ xuÊt nhËp khÈu mét c¸ch ­u ®·i, nh÷ng mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ hoÆc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi kh¸c ®Ó më réng thÞ tr­êng cho mÆt hµng truyÒn thèng. KhuyÕn khÝch viÖc tæ chøc liªn doanh gi÷a c¬ së s¶n xuÊt nghÒ truyÒn thèng víi c¸c h·ng n­íc ngoµi ®Ó s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®å thñ c«ng mü nghÖ. Ngµnh du lÞch vµ c¸c c«ng ty du lÞch cã thÓ cïng víi nhµ n­íc hç trî vÒ vèn tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o hç trî viÖc b¸n s¶n phÈm nµy. KÕt luËn Trong nh÷ng n¨m qua, sù chuyÓn biÕn cña ngµnh du lÞch Hµ Néi ®· cã nhiÒu tiÕn bé ®¸ng kÓ, ®· xuÊt hiÖn nhiÒu kh¸ch s¹n, c«ng ty kinh doanh n¨ng ®éng, cã hiÖu qu¶ lu«n ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng vµ uy tÝn víi kh¸ch. Tuy nhiªn, ®ã chØ lµ b­íc ®Çu khëi s¾c trong qu¸ tr×nh ®æi míi. §Ó cã thÓ c¹nh tranh vµ hoµ nhËp vµo thÞ tr­êng du lÞch cña khu vùc vµ thÕ giíi, vÉn ®ßi hái ngµnh du lÞch Hµ Néi ph¶i cã sù cè g¾ng vµ tiÕn nhanh gÊp béi vÒ mäi mÆt. Ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ ph¶i ®­îc ph¸t triÓn ®ång bé víi tÊt c¶ c¸c ngµnh cã liªn quan, nã kh«ng thÓ ®¬n th­¬ng ®éc m· mét m×nh nã ph¸t triÓn. Trong du lÞch v¨n ho¸, yÕu tè c¬ b¶n trung t©m nhÊt vÉn lµ con ng­êi vµ di s¶n cña con ng­êi. §ã lµ mèi quan hÖ, lµ sù kÕt hîp quan träng nhÊt. §Ó kh¾c phôc kho¶ng c¸ch vÒ nguy c¬ tôt hËu, ngµnh du lÞch Hµ Néi cÇn ph¶i kÕt hîp truyÒn thèng víi hiÖn ®¹i lµ mét søc m¹nh ®ang khiÕn cho nhiÒu d©n téc trªn thÕ giíi tiÕn nhanh trªn con ®­êng ph¸t triÓn. Víi truyÒn thèng v¨n ho¸ l©u ®êi ®· ®ang vµ sÏ lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¾c, lµ chiÕc ch×a kho¸ vµng ®Ó du lÞch ViÖt Nam nãi chung vµ du lÞch Hµ Néi nãi riªng tiÕn theo ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc. Tµi liÖu tham kh¶o 1. S¸ch v¨n ho¸ vµ phong tôc ViÖt Nam Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 2. T¹p chÝ du lÞch sè 3, 4, 5 n¨m 2000 3. Bµi gi¶ng Marketing du lÞch 4. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ du lÞch ngµy nay. 5. Hµ Néi - NÐt ph¸c th¶o du lÞch v¨n ho¸ n¨m 2000 Môc lôc