Đề tài Tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng Techcombank chi nhánh Huế

cấu lại lần thứ nhất. Đƣợc cơ cấu lại thời gian trả nợ lần thứ hai và đã quá hạn tính theo thời hạn trả nợ đã đƣợc cơ cấu lại lần thứ hai. Đƣợc cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ 3 hoặc: Các khoản nợ khó đòi hay nợ chờ xử lý. 100 Cũng theo quyết định này, các khoản cho vay và ứng trƣớc đƣợc xử lý bằng dự phòng khi các khoản cho vay và ứng trƣớc đã đƣợc phân loại vào Nhóm 5 hoặc khi ngƣời vay tuyên bố phá sản hoặc giải thể (đối với trƣờng hợp khách hàng vay là tổ chức hoặc doanh nghiệp), hoặc khi ngƣời vay chết hoặc mất tích (đối với trƣờng hợp khách hàng vay là cá nhân). Không có khoản dự phòng chung nào đƣợc lập đối với rủi ro quốc gia, ngoại trừ quỹ dự phòng tài chính đƣợc lập theo yêu cầu của NHNNVN (Thuyết minh số 17). (H) Dự phòng cho các cam kết ngoại bảng Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 58 Theo quyết định 18/2007/QĐ – NHNN, Ngân hàng phải yêu cầu phải phân loại các bảo lãnh, chấp nhận thanh toán và cam kết cho vay không đƣợc hủy ngang chƣa giải ngân vào các nhóm liên quan và lập dự phòng cụ thể tƣơng ứng. Ngoài ra, theo quyết định 493/2005/QĐ – NHNN, Ngân hàng cũng đƣợc yêu cầu phải trích lập và duy trì khoản dự phòng chung bằng 0.75% tổng số dƣ các thƣ bảo lãnh, thƣ tín dụng và các cam kết cho vay không đƣợc hủy ngang chƣa giải ngân tại ngày lập bảng cân đối kế toán. Khoản dự phòng chung này sẽ đƣợc lập đủ trong vòng 5 ngày kể từ ngày Quyết định này có hiệu lực tại ngày lập bảng cân đối kế toán, Ngân hàng đã trích lập dự phòng chung ở mức 0.6% các số dƣ nói trên tại ngày 30 tháng 11 năm 2008(2007:0.45%). 2.2.2.1.3 Nguyên tắc thu nợ và lãi vay Khi KH có nhu cầu nộp tiền mặt vào tài khoản để trả gốc, lãi KU tiền vay, chuyên viên Ban KS&HTKD hƣớng dẫn KH thực hiện theo trình tự sau: Bƣớc 1: Hƣớng dẫn KH lập giấy nộp tiền vào tài khoản: Chuyên viên Ban KS&HTKD tính toán số tiền lãi và gốc cụ thể KH cần nộp để trả nợ theo thứ tự ƣu tiên thu nợ và hƣớng dẫn KH lập giấy nộp tiền vào tài khoản. Sau đó Chuyên viên Ban KS&HTKD kiểm tra nội dung trong giấy nộp tiền và ký vào phần “Kế toán” trên Giấy nộp tiền vào tài khoản và hƣớng dẫn KH nộp tiền mặt tại quỹ của Trung tâm kinh doanh. Bƣớc 2: Kiểm đếm tiền nộp của KH Cán bộ kho quỹ tiếp nhận giấy nộp tiền vào tài khoản của khách hàng, kiểm tra nội dung và nhận tiền, kiểm đếm tiền của KH. Việc kiểm đếm tiền đƣợc thự c hiện theo đúng quy định hiện hành của Techcombank. Sau khi cán bộ Kho quỹ nhận đủ số tiền ghi trong Giấy nộp tiền thì tiến hành ký và đóng dấu “Đã thu tiền” lên giấy nộp tiền vào tài khoản của KH và chuyển giấy này lên Ban KS&HTKD. Bƣớc 3 Hạch toán và phê duyệt nộp tiền mặt trả gốc, lãi vay của KH Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 59 Chuyên viên Ban KS&HTKD kiểm tra nội dung trên giấy nộp tiền để đảm bảo là Cán bộ Kho quỹ đã thu tiền của KH và tiến hành hạch toán trên tài khoản tiền gửi của KH. Ngƣời đƣợc ủy quyền của Techcombank sẽ thực hiện phê duyệt bút toán nộp tiền vào tài khoản do Chuyên viên Ban KS&HTKD hạch toán. Các bƣớc tiến hành hạch toán, phê duyệt nộp tiền vào tài khoản của KH và hạch toán thu nợ của KH đƣợc thực hiện theo đúng trình tự quy định của Techcombank. Việc thực hiện hạch toán thu lãi vay, nợ gốc theo thứ tự ƣu tiên thu lãi vay trong hạn, lay vay quá hạn, thu nợ gốc và tất toán khoản vay. Đối với KH đã có tiền trên tài khoản và muốn chuyển tiền từ tài khoản để trả gốc, lãi vay, Chuyên viên Ban KS&HTKD hƣớng dẫn KH thực hiện theo trình tự sau: Bƣớc 1: Hƣớng dẫn KH lập và kiểm soát nội dung Ủy nhiệm chi Chuyên viên BanKS&HTKD tính toán số tiền lãi và gốc cụ thể KH cần chuyển để trả và hƣớng dẫn KH lập Ủy nhiệm chi. Chuyên viên Ban KS&HTKD kiểm tra nội dung trong Ủy nhiệm chi: chữ ký của chủ tài khoản, kế toán trƣởng (nếu doanh nghiệp có đăng ký tài khoản kế toán trƣởng), dấu của công ty, số tiền cần chuyển khoản, số tiền có trên tài khoản của KH. Nội dung Ủy nhiệm, số liên Ủy nhiệm chi…phải tuân thủ theo các quy định hiện hành của pháp luật và Techcombank. Bƣớc 2: Hạch toán và phê duyệt chuyển trả gốc và lãi tiền vay của KH. Sau khi kiểm tra nội dung trên ủy nhiệm chi của KH khớp đúng và tuân thủ các quy định của Techcombank thì hạch toán chuyển khoản và thu nợ của KH và ký vào Ủy nhiệm chi. Quy trình hạch toán, phê duyệt chuyển khoản trả gốc, lãi tiền vay của KH tuân thủ theo các quy định hiện hành của Techcombank. Việc thực hiện hạch toán thu lãi vay, gốc theo thứ tự ƣu tiên lãi vay trong hạn, quá hạn, thu nợ gốc và tất toán khoản vay Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 60 2.2.2.2 Kiểm soát nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Techcombank-CN Huế 2.2.2.2.1 Kiểm soát trong quy trình nghiệp vụ cho vay Các công việc Các bộ phận phụ trách Rủi ro Kiểm soát Tiếp nhận và kiểm tra hồ sơ vay vốn của KH CVKH - CVKH không kiểm tra kĩ hồ sơ dẫn đến việc thiếu một số giấy tờ. - CVKH móc nối với KH dẫn đến sự sai lệch thông tin trong hồ sơ hoặc thiếu giấy tờ nhƣng vẫn chấp nhận. - CVKH tự lập hồ sơ KH. Ban hành quy định bằng văn bản về các hồ sơ vay vốn cần thiết tại phụ lục 01 PL-TDTE/01 - Rủi ro này sẽ tiếp tục đƣợc kiểm soát ở bƣớc kế tiếp. Thẩm định tín dụng CVKH CVKH hạn chế về năng lực trong công tác thẩm định. CVKH móc nối với KH nên kết quả thẩm định không đúng với thực tế. Việc thẩm định của CVKH đƣợc thể hiện qua báo cáo thẩm định (theo mẫu MB-TDTE/01) Có sự kiểm tra độc lập của các phòng ban liên quan, bao gồm: - Lãnh đạo phòng kinh doanh thực hiện kiểm soát lại nội dung phân tích tín dụng của CVKH (kiểm soát bƣớc 1). Cụ thể: kiểm soát các thông tin trên BCTĐ của CVKH; yêu cầu CVKH điều chỉnh, bổ sung Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 61 thêm các thông tin nêu trong BCTĐ hoặc bổ sung thêm các hồ sơ cần thiết để đảm bảo cho HSKH và các thông tin cung cấp trong BCTĐ đầy đủ và chính xác; ý kiến của ngƣời kiểm soát thống nhất toàn bộ với ý kiến đề xuất của CVKH hay thống nhất với ý kiến đề xuất có điều kiện kèm theo (nếu có). - Sau đó tùy theo quy mô của khoản vay mà chuyển cho các phòng ban thích hợp để tiếp tục thực hiện việc kiểm soát (kiểm soát 2), ký đề xuất cấp tín dụng sau đó chuyển sang phần TTĐ. Tái thẩm định - Phòng TĐ - Khối TĐ&QTRR - Việc TTĐ không thực hiện đúng theo thời gian quy định. - Ý kiến TTĐ không độc lập với ý kiến TĐ của chi nhánh. - Việc TTĐ chỉ dựa trên HSKH do chi nhánh cung cấp chứ không tiếp xúc trực tiếp với KH. - Thời gian TTĐ phải tuân thủ theo quy định cụ thể là: - Phải có sự độc lập đƣa ra ý kiến TTĐ - Đối với những trƣờng hợp có nghi ngờ thì CVTTĐ cần có sự tiếp xúc trực tiếp với KH để có thể đƣa ra quyết định đúng đắn. - Tùy theo quy mô khoản cấp tín dụng mà việc TTĐ sẽ đƣợc thực hiện kiểm soát tùy theo thẩm quyền ký trình bởi các phòng ban khác nhau. Cụ thể: Đối với các khoản vay thuộc điều Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 62 kiện 01, chi nhánh Techcombank Huế sẽ thực hiện việc kiểm soát. Riêng đối với các khoản 02, 03, 04 thì chi nhánh sẽ thực hiện việc chuyển hồ sơ cho CVTTĐ khu vực thực hiện việc kiểm soát. Phê duyệt - HĐTĐ chi nhánh. - GĐ/PGĐ chi nhánh. - Phê duyệt không đúng với thẩm quyền quy định. - Không có sự kiểm soát lại trƣớc khi phê duyệt. - Quy định rõ thẩm quyền phê duyệt của các cấp khác nhau. - Phải có đầy đủ văn bản, chữ ký của các bộ phận, phòng ban đã kiểm soát trƣớc khi chuyển cho bộ phận phê duyệt. Thỏa thuận và ký kết hợp đồng với KH. CVKH Ban KS&HTKD - Từ chối ký kết hợp đồng với KH tốt, ký kết hợp đồng với KH không tốt. - CVKH thực hiện việc gửi thông báo tín dụng sai KH. - Thiếu sót một số thông tin trên TBTD. - Ban KS&HTKD soạn thảo hợp đồng vay vốn không đúng với những điều kiện đã đƣợc phê duyệt. - Sai sót trong việc nhận và nhập kho hồ - Phải có sự phê duyệt đầy đủ của các phòng ban liên quan trƣớc khi đi đến thỏa thuận cho vay. - - Cần có sự độc lập kiểm tra Thông báo tín dụng trƣớc khi gửi cho khách hàng. - - TBTD đƣợc lập theo mẫu biểu quy định (MB-TBTD/01). - Trƣởng Ban KS&HTKD kiểm soát lại nội dung các hợp đồng văn bản và ký nháy vào phần cuối của từng trang tài liệu. - Đối với hợp đồng ký kết giữa Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 63 sơ TSĐB. Techcombank và KH theo yêu cầu phải thực hiện ký kết tại phòng công chứng theo căn cứ quyết định của TGĐ, GĐ/PGĐ chi nhánh trực tiếp ký kết hoặc GĐ thực hiện ủy quyền lại cho cán bộ đại diện Techcombank ký kết hợp đồng. - Việc ký kết hợp đồng và thỏa thuận với KH và các bên liên quan phải đảm bảo đầy đủ nội dung, chặt chẽ về mặt pháp lý và tuân thủ nội dung phê duyệt khoản vay của cấp xét duyệt khoản vay. - Tuân thủ theo nguyên tắc về TSĐB của Techcombank đã ban hành. Giải ngân - Ban KS&HTKD - Phòng KTGD&KQ - Lãnh đạo Phòng kinh doanh - Việc lập TTGN không đúng với quy định. - Giải ngân không đúng số tiền. - Cách thức, thời gian giải ngân không đúng theo quy định. - Giải ngân không theo quy trình. - Thiếu chữ ký của các bên liên quan. - Việc lập TTGN theo mẫu biểu quy định (mẫu MB-TTGN/01). - Nhân viên giải ngân phải căn cứ theo TTGN, đề nghị giải ngân và nội dung giải ngân đã đƣợc phê duyệt. - Ban hành quy định bằng văn bản về nội dung, cách thức giải ngân cụ thể cho từng trƣờng hợp cụ thể. - Trong khi lập TTGN, CVKH ký nháy vào KU nhận nợ và yêu cầu KH ký nháy vào cam kết trả nợ. Sau đó chuyển TTGN cho lãnh đạo phòng kinh doanh để kiểm tra lại Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 64 HSGN, nếu toàn bộ các điều kiện của khoản vay theo nội dung phê duyệt đã đƣợc đáp ứng, các hồ sơ cần thiết để giài ngân khoản vay đã đầy đủ thì ký kiểm soát vào TTGN và ký nháy vào KU nhận nợ và cam kết trả nợ. - BGĐ thực hiện kiểm soát và ký duyệt TTGN, KU nhận nợ và cam kết trả nợ (mặt trƣớc của KU, cả 03 liên), ký xác nhận trên chứng từ rút tiền vay của KH. - Kiểm soát hạch toán giải ngân trên GLOBUS theo nguyên tắc đã đƣợc quy định. - Giám sát quá trình sử dụng vốn CVKH - Vốn vay không đƣợc sử dụng đúng mục đích đã cam kết trong hồ sơ vay vốn. - CVKH thực hiện kiểm tra việc sử dụng vốn vay và các hoạt động theo dõi, quản lý hoạt động của KH vay vốn theo đúng quy định của Techcombank. Theo dõi thu hồi nợ gốc và lãi vay và thanh lý hợp đồng CVKH, Ban KS&HTKD, Phòng kinh doanh - KH mất khả năng thanh toán hoặc cố tình chây lỳ không trả. - KH không nhận đƣợc thông báo trả nợ. - TSĐB bị giảm giá - Có hình thức thu nợ và lãi vay phù hợp với từng KH để giảm thiểu rủi ro trong thanh toán. - Định kỳ theo đúng các điều khoản về trả lãi vay đã thỏa thuận giữa Techcombank và KH và trên cơ sở Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 65 trị hoặc mất mát trong trƣờng hợp KH không trả đƣợc nợ. lịch trả lãi khoản vay của KH do hệ thống GLOBUS cung cấp, CVKH thông báo (bằng điện thoại) cho KH trƣớc ngày trả lãi 05 ngày để đôn đốc KH trả lãi vay đúng kỳ hạn. - Định kỳ vào ngày 25 hàng tháng, ban KS&HTKD rà soát lại các khoản lãi vay chƣa thu đƣợc lập trong tháng, lập danh sách cụ thể thông báo cho phòng kinh doanh để CVKH tiếp tục đôn đốc KH trả tiền lãi vay trong tháng. - Đến trƣớc thời hạn trả nợ gốc của KH ít nhất 15 ngày, cán bộ Ban KS&HTKD soạn thảo công văn thông báo nợ đến hạn (Mẫu MB- TDTE/03) chuyển cho CVKH, CVKH gửi thông báo nợ đến hạn cho KH để KH chuẩn bị nguồn tiền thanh toán nợ đến hạn. - Cán bộ ban KS&HTKD thực hiện hạch toán thu lãi vay, nợ gốc theo thứ tự ƣu tiên thu lãi vay trong hạn, lãi vay quá hạn, thu nợ gốc và tất toán khoản vay. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 66 2.2.2.2.2 Các kiểm soát khác  Rủi ro tín dụng Tại Techcombank, cấu trúc RRTD dựa trên các nguyên tắc kiểm soát và quản trị rủi ro đi kèm với chính sách tín dụng. Các hạn mức và đo lƣờng đƣợc áp dụng cho RRTD của từng KH, từng ngành nghề. Theo đó khối tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng đƣợc tổ chức hoạt động tập trung vào các nhiệm vụ: +Xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ theo phân nhóm KH: doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp rất nhỏ. + Quản trị danh mục tín dụng: phân tích và tƣ vấn về ngành, xây dựng giới hạn cho từng ngành, xây dựng các báo cáo nội bộ về quản trị danh mục tín dụng.  Đối với rủi ro về mặt chính sách Xây dựng các tiêu chí và yêu cầu trong việc tăng cƣờng và phát triển quan hệ với đối tác, nâng cao chất lƣợng phân tích đối thủ cạnh tranh. Bổ sung, cập nhật định kỳ mô hình đánh giá hạn mức KH và hiệu quả. Xây dựng mô hình đánh giá hạn mức sống và phân bổ hạn mức cho từng hoạt động: money marketing, foreign exchange, fixed income, L/C. Bổ sung các tiêu chí xếp hạng nhằm phản ánh đầy đủ toàn bộ hoạt động cũng nhƣ rủi ro tiềm ẩn của đối tác. Đa dạng hóa nguồn thông tin và cách tiếp cận đối tác. Xếp hạng tín nhiệm đối với các tổ chức là đối tác của Ngân hàng. Thu thập, lƣu trữ và báo cáo các thông tin đánh giá. Bên cạnh đó, Techcombank coi trọng công việc thu thập, tổng hợp tin tức, phân tích diễn biến thị trƣờng và dự đoán. Từ đó, đƣa ra những ý kiến nhận định về thị trƣờng trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn; đƣa ra các cách cảnh báo về rủi ro cho các bộ phận liên quan, các biện pháp hạn chế rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận. Xây dựng các công cụ, báo cáo theo dõi, kiểm soát các chỉ số rủi ro là quan trọng Định kỳ kiểm tra, rà soát chất lƣợng và chỉnh sửa các hệ thống tín dụng. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 67 Xây dựng các mô hình QTRR tín dụng khác nhƣ: các mô hình cho LGD,… Trong năm 2008, Techcombank đã từng bƣớc tập trung hóa công tác thẩm định tín dụng tài liệu Hồ sơ, nhờ đó tối ƣu hóa nguồn lực và giảm thiểu rủi ro tín dụng cho Ngân hàng.  Rủi ro thị trƣờng Rủi ro thị trƣờng là nguy cơ trong đó giá trị tài sản hay lợi nhuận của ngân hàng bị ảnh hƣởng xấu do những biến động của thị trƣờng. Rủi ro thị trƣờng gồm rủi ro lãi suất, rủi ro thanh toán và rủi ro giá. Rủi ro thị trƣờng phát sinh do sự bất cân xứng giữa cơ cấu và kỳ hạn của tài sản Nợ và tài sản Có của Ngân hàng. Techcombank là một trong những ngân hàng đầu tiên áp dụng thành công hệ thống quản trị rủi ro thị trƣờng từ năm 2003. Trong năm 2008, các mô hình này tiếp tục đƣợc cải tiến theo hƣớng cập nhật những kỹ thuật tiên tiến nhất và sửa đổi các khoản mục cho khớp với các hoạt động của ngân hàng, tập trung vào các mảng rủi ro trong các mảng kinh doanh nhƣ: mua bán ngoại tệ (FX), đầu tƣ tiền gửi có kỳ hạn trên thị trƣờng liên ngân hàng (MM) và kinh doanh trên thị trƣờng hàng hóa tƣơng lai.  Đối với các rủi ro liên quan đến mua bán ngoại tệ (FX): Năm 2008, Techcombank đã tiến hành:  Thiết lập hệ thống hạn mức cho tất cả các loại ngoại tệ  Thiết lập và duy trì tiêu chí đánh giá để làm cơ sở phân bổ hạn mức  Thiết lập và cập nhật tiêu chí lựa chọn hệ thống hạn mức tại đối tác  Kiểm soát hiệu quả các hoạt động giao dịch FX theo từng loại ngoại tệ, từng loại giao dịch (spot, forward, swap)  Đối với rủi ro liên quan nghiệp vụ trên thị trƣờng liên ngân hàng (MM)  Ứng dụng các phƣơng pháp, xây dựng mô hình đo lƣờng rủi ro thị trƣờng của toàn hệ thống  Xác định, ghi nhận và đánh giá rủi ro lãi suất, rủi ro thanh khoản trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 68  Tham gia vào quá trình kiểm soát việc thực hiện các chính sách, quy trình, quyết định trong hoạt động hằng ngày của Trung tâm nguồn vốn. Đƣợc quyền yêu cầu các bộ phận liên quan ngừng giao dịch khi vi phạm các nguyên tắc.  Báo cáo rủi ro hằng ngày và các trƣờng hợp bất thƣờng phát sinhcho Ban lãnh đạo và các bộ phận liên quan.  Đối với các rủi ro liên quan đến hoạt động kinh doanh các chứng khoán đầu tƣ:  Xây dựng và ứng dụng các mô hình xếp loại chứng khoán đầu tƣ  Xác định danh mục cơ cấu đầu tƣ mang lại hiệu quả tối ƣu  Xây dựng các mô hình quản lý, đánh giá hiệu quả danh mục  Xác định hạn mức cho các lĩnh vực đầu tƣ chứng khoán ( theo tổ chức phát hành, ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh, địa lý…)  Đánh giá lại định kỳ danh mục đầu tƣ.  Xây dựng mô hình test biến động trong môi trƣờng kinh doanh có tác động đến các danh mục hiện tại.  Kiểm soát các giao dịch đầu tƣ chứng khoán.  Báo cáo Ban lãnh đạo về thực trang đầu tƣ và đề xuất các phƣơng pháp quản trị rủi ro hiệu quả cho ngân hàng.  Rủi ro hoạt động Rủi ro hoạt động của ngân hàng bắt nguồn từ việc thiếu hoặc thực hiện sai lệch quy trình nội bộ, lỗi của con ngƣời và hệ thống hoặc từ các sự kiện, yếu tố bên ngoài. Đây là một loại rủi ro truyền thống của Ngân hàng nhƣng các phƣơng pháp kiểm soát rủi ro hoạt động thì lại rất mới, ngay cả đối với các ngân hàng tiên tiến trên thế giới. Trong những năm gần đây, nhiều ngân hàng Việt Nam đã phải gánh chịu những tổn thất không nhỏ do rủi ro hoạt động gây nên. Tại Techcombank, tất cả các bộ phận chức năng đề phải kiểm soát RRHĐ trong chính các hoạt động của bộ phận mình. Bên cạnh đó, bộ phận chuyên trách về rủi ro hoạt động trong khối quản trị rủi ro thị trƣờng và hoạt động đặc biệt đi sâu vào các rủi ro sau:  Rủi ro công nghệ  Kiểm soát hệ thống công nghệ (IT, thẻ): tính sẳn sàng Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 69  Xây dựng và thực hiện đánh giá rủi ro về công nghệ  Giám sát các dự án công nghệ  Đánh giá và tham gia triển khai các dự án công nghệ  Đào tạo, triền khai các nhận thức về an ninh, thông tin  Rủi ro về quy trình sản phẩm  Đánh giá rủi ro, kiểm soát trong các quy trình sản phẩm  Thiết kế kiểm soát rủi ro trong các mảng nghiệp vụ để giám sát rủi ro  Đào tạo và hổ trợ các đơn vị tự đánh giá về rủi ro hoạt động  Xây dựng mạng lƣới chuyên viên điều phối tại các đơn vị nghiệp vụ để thu thập tổn thất và tự đánh giá rủi ro  Đào tạo kiến thức về rủi ro hoạt động để nâng cao ý thức phòng chống rủi ro hoạt động Năm 2008, Techcombank dành nguồn lực thích đáng cho việc xây dựng các kế hoạch duy trì kinh doanh cho toàn ngân hàng cũng nhƣ từng bộ phận kinh doanh trong tình huống có thảm họa tự nhiên, có diễn tập và đào tạo có nâng cao nhận thức về phòng ngừa thảm họa.  Đối với rủi ro trên thị trƣờng hàng hóa tƣơng lai.  Xây dựng và triển khai mô hình đo lƣờng các loại rủi ro, nghiên cứu xây dựng các quy trình KSRR áp dụng cho từng thị trƣờng riêng biệt.  Thiết lập hệ thống xếp hạng KH trên cơ sở tận dụng hệ thống xếp hạng doanh nghiệp hiện hành. Điều chỉnh các hạn mức cho phù hợp với thực tế kinh doanh  Xây dựng và áp dụng chỉ tiêu lựa chọn đối tác hệ thống hạn mức tại các đối tác  Phân tích sâu về diễn biến thị trƣờng các mặt hàng, đƣa ra các cảnh báo và dự báo. Rủi ro danh mục Nợ- Có Cơ cấu của bảng cân đối đƣợc tạo bởi tỉ trọng các loại tài sản và mức độ đa dạng của chúng là một trong những yếu tố cơ bản gây ra những tổn thất cũng nhƣ mức độ quyết định lãi lỗ của Ngân hàng. Xu hƣớng tối đa hóa lợi nhuận bằng cách điều chỉnh các cơ cấu của bảng cân đối dẫn đến mất khả năng kiểm soát mức cân đối giữa tài sản Có và Nợ Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 70 do chênh lệch về kỳ hạn, lãi suất và đồng tiền gây ra mất khả năng thanh khoản của Ngân hàng. Xu hƣớng tăng thu nhập từ dịch vụ tài chính làm tăng danh mục về số lƣợng cũng nhƣ mức độ phức tạp của các danh mục tài sản ngoài bảng chứa đựng rủi ro tiềm ẩn rất cao đối với thu nhập của ngân hàng nếu không kiểm soát kịp thời. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 71 CHƢƠNG 3: ĐÁNH GIÁ VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM SOÁT NỘI BỘ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG TECHCOMBANK 3.1 Nhận xét về hoạt động kiểm soát nội bộ nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Techcombank- CN Huế 3.1.1 Ƣu điểm: Ngân hàng Techcombank là một trong những ngân hàng có chất lƣợng phục vụ tốt nhất tại Huế, có ý thức trong việc xây dựng hệ thống quy trình làm việc khoa học và các biện pháp kiểm soát hợp lý để không ngừng nâng cao hiệu quả kinh doanh và chất lƣợng phục vụ, đặc biệt trong quy trình cho vay khách hàng doanh nghiệp. Một số ƣu điểm trong quy trình cho vay của Techcombank nhƣ:  Trong khâu tiếp nhận hồ sơ, Ngân hàng đã xây dựng hệ thống các hƣớng dẫn cụ thể bằng văn bản về các hồ sơ khách hàng. Bên cạnh đó, Ngân hàng còn bố trí CVKH giải thích và hƣớng dẫn cụ thể để khách hàng tự lập hồ sơ vay vốn. Do đó, có thể hạn chế đƣợc rủi ro xảy ra. Sau khi tiếp nhận hồ sơ khách hàng, CVKH kiểm tra sự đầy đủ của giấy tờ và sẽ thông báo cho KH nếu có sự thiếu sót trong hồ sơ  Trong khâu thẩm định tín dụng, đã xây dựng đƣợc chƣơng trình thẩm định thống nhất trong toàn hệ thống ngân hàng Techcombank. Xây dựng các tiêu chí rõ ràng, cụ thể bằng các biểu mẩu và giấy tờ làm việc (MB-TDTE/01) nhằm giảm khối lƣợng công việc cho CVKH và đảm bảo tính chính xác, đầy đủ của thông tin cần thẩm định. Tùy vào đặc điểm của mỗi khách hàng, ngân hàng sẽ xây dựng những tiêu chí riêng cho phù hợp với từng đối tƣợng cụ thể, chẳng hạn đối với KH mới, KH cũ; các gói sản phẩm nhƣ cho vay ngắn, trung, dài hạn nhằm mục đích mở rộng sản xuất. tài trợ cho các dự án hoặc bổ sung vốn lƣu động. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 72 CVKH vừa tiếp nhận hồ sơ vay vốn của khách hàng, vừa thực hiện thẩm định nên có thể hiểu rõ hơn về tình hình hoạt động của khách hàng. Vì vậy, có thể rút ngắn đƣợc thời gian và tạo điều kiện thuận lợi hơn trong việc thẩm định. Bên cạnh việc thẩm định của CVKH thì còn có sự độc lập kiểm tra của các phòng ban liên quan nhƣ lãnh đạo phòng kinh doanh, HĐTD chi nhánh, giám đốc chi nhánh…nên việc kiểm soát trở nên chặt chẽ hơn. Do đó, kịp thời phát hiện ra những sai sót.  Phê duyệt Đã có sự phân quyền phân nhiệm rõ ràng nên dễ dàng quy trách nhiệm cho các cá nhân, bộ phận nếu có rủi ro xảy ra. Trƣớc khi đi đến quyết định phê duyệt khoản vay của khách hàng thì luôn có sự kiểm soát lại của các cấp có thẩm quyền liên quan nên hạn chế đƣợc các rủi ro có đang tiềm ẩn.  Thỏa thuận và ký kết hợp đồng với khách hàng Đã có sự phê duyệt đầy đủ của các phòng ban liên quan trƣớc khi đi đến thỏa thuận cho vay với khách hàng. Đã có các văn bản quy định rõ ràng về việc thỏa thuận và thông báo tín dụng với khách hàng (MB-TBTD/01) nên hạn chế đƣợc những sai sót có thể xảy ra. Các hợp đồng vay vốn của khách hàng nhƣ hợp đồng tín dụng ngắn hạn, hợp đồng tín dụng trung dài hạn, hợp đồng cung cấp tín dụng, hợp đồng cầm cố thế chấp, bảo lãnh bằng TSĐB và các văn bản khác…đều có chữ ký nháy của Ban KS&HTKD và của khách hàng nên tạo cơ sở pháp lý trong trƣờng hợp có xảy ra tranh chấp. Đối với hợp đồng ký kết giữa Techcombank và KH theo yêu cầu thì đƣợc ký kết tại phòng công chứng, đây là một ƣu điểm vƣợt trội của Techcombank Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 73  Đã có các quy định rõ ràng về quá trình thực hiện việc giải ngân nhƣ thời gian, cách thức, HMGN… và đƣợc kiểm soát, hạch toán trên hệ thống Globus nên xảy ra ít rủi ro.  Việc theo dõi, thu hồi nợ gốc và lãi vay, ngân hàng đã quy định rõ thời gian và trách nhiệm của các cá nhân trong việc thông báo cho khách hàng nợ gốc và lãi vay đến hạn để đôn đốc trả tiền đúng hạn. Có các quy định về gia hạn nợ, theo dõi quản lý nợ quá hạn trong trƣờng hợp KH không trả đƣợc các khoản vay đến hạn.  Đối với TSĐB: Ngân hàng có chấp nhận nhiều TSĐB nên dễ dàng cho KH trong việc vay vốn. Có hạn mức tín dụng tùy theo mức độ thanh khoản và đặc điểm của từng loại TSĐB nhằm hạn chế rủi ro đối với TSĐB Thông thƣờng hạn mức tín dụng của TSĐB là 70-80%, nên hạn chế đƣợc những rủi ro xảy ra. Để đảm bảo trong việc thu hồi khoản vay và giảm thiểu rủi ro đối với TSĐB, ngân hàng yêu cầu KH thế chấp 50% TSĐB là tài sản cố định, còn lại là các tài sản khác. Ƣu tiên cho các TSĐB có tính thanh khoản cao. Có phƣơng thức lƣu trữ và quản lý TSĐB hợp lý (đối với HTK) 3.1.2 Nhƣợc điểm  Trong khâu tiếp nhận hồ sơ, CVKH chỉ mới quan tâm đến tính đầy đủ của hồ sơ mà chƣa có sự kiểm tra, xác minh lại tính chính xác của các thông tin mà KH cung cấp. Mặc dù sẽ có sự kiểm soát ở các bƣớc sau, nhƣng vẫn gia tăng rủi ro và thời gian thực hiện cho cả quy trình  Trong khâu thẩm định tín dụng, thực tế thì việc kiểm tra lại của các phòng ban liên quan chủ yếu chỉ kiểm soát trên giấy tờ, ít đối chiếu với thực tế nên việc kiểm soát có thể không đạt đƣợc hiệu quả nhƣ mong muốn. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 74 CVKH kiêm nhiệm việc tiếp nhận và thẩm định hồ sơ vay vốn của khách hàng dẫn đến có thể xảy ra sự móc nối giữa CVKH và KH, làm gia tăng rủi ro. Chƣa phát huy đƣợc sự sáng tạo của CVKH khi thực hiện thẩm định vì chủ yếu là thẩm định trên các mẫu có sẵn. Mặc dù đã có các quy định cụ thể nhƣng trên thực tế thì CVKH thƣờng không thực hiện đúng theo tất cả cá quy định đó. Trong một vài trƣờng hợp, CVKH bỏ qua một số tiêu chí cần thẩm định làm rủi ro gia tăng.  Trong một số trƣờng hợp giải ngân, vì quan hệ với khách hàng nên ngân hàng có thể giải ngân sai thời gian, cách thức nhƣ quy định trong TTGN dẫn đến khó quản lý khoản vay  Ngân hàng chỉ theo dõi hoạt động cuả khách hàng trong quá trình cho vay thông qua các giấy tờ nhƣ các báo cáo tài chính, báo cáo tiến độ.., ít đi vào thực tế để kiểm tra lại Thiếu Chuyên viên có đủ trình độ chuyên môn để có thể đánh giá đúng hoạt động của khách hàng. Việc thông báo cho KH đƣợc thực hiện bằng điện thoại nên không có bằng chứng để đối chiếu việc thực hiện của nhân viên.  Đối với TSĐB Còn thiếu chuyên viên có trình độ trong việc định giá TSĐB. Việc theo dõi tình trạng của TSĐB không đƣợc thực hiện thƣờng xuyên, đặc biệt là đối với các TSĐB là bất động sản và TSCĐ nên có thể nảy sinh tranh chấp nếu có vấn đề với tài sản. Chƣa có những biện pháp đặc thù để quản lý các TSĐB mạng đặc tính kĩ thuật riêng nhƣ máy móc, công cụ dụng cụ… nên dễ dẫn đến tình trạng giảm giá vì đặc tính kĩ thuật thay đổi. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 75 3.1.3 Giải pháp hoàn thiện đối với chu trình cho vay Nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ nói chung và nghiệp vụ cho vay nói riêng, Ngân hàng Techcombank chi nhánh Huế nên thành lập bộ phận kiểm soát nội bộ độc lập trong chi nhánh. Bộ phận này có chức năng xem xét và kết nối các thủ tục kiểm soát của các bộ phận làm sao phát hiện các lỗi và các hoạt động bất thƣờng. Bộ phận này cũng có chuyên trách giám sát việc thực hiện các quy định do Techcombank đề ra của các bộ phận, đảm bảo hạn chế đƣợc những rủi ro có thể xảy ra do không tuân thủ các quy định. Những công việc kiểm soát nội bộ đối với Techcombank Huế đã thực hiện, tuy nhiên với bộ phận chuyên trách thì công việc sẽ chuyên nghiệp và hiệu quả hơn. Với nghiệp vụ cho vay, nếu nhƣ có bộ phận KSNB sẽ trợ giúp trong việc phát hiện các điểm yếu, các rủi ro và kịp thời kiến nghị với ngƣời có trách nhiệm để hoàn thiện nghiệp vụ này. Một số giải pháp về thủ tục kiểm soát nội bộ đối với quy trình cho vay khách hàng doanh nghiệp: Cần tạo môi trƣờng, tác phong làm việc nghiêm túc cho tất cả các cấp, đặc biệt là đội ngũ lãnh đạo chi nhánh nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm của nhân viên, hạn chế tình trạng móc nối giữa nhân viên ngân hàng và khách hàng. Cần xây dựng nội quy, quy chế thƣởng phạt rõ ràng và có biện pháp kiểm tra giám sát việc thực hiện của các nhân viên, phân công trách nhiệm rà soát này cho bộ phận kiểm toán nội bộ, đây là một công việc khá khó khăn vì mang tính trừu tƣợng, bị ảnh hƣởng rất nhiều bởi văn hóa làm việc của ngƣời Việt Nam. CVKH vừa là ngƣời thu thập thông tin khách hàng, vừa là ngƣời thẩm định, lập báo cáo thẩm định,sọan thảo các hợp đồng, văn bản, hoàn thiện các hồ sơ, tài liệu cho khách hàng, tham gia nhận TSĐB, mở ID cho khách hàng…nên không thể chuyên môn hóa đƣợc. Dó đó, cần giảm tải công việc cho CVKH để có thời gian tập trung vào chuyên môn nghiệp vụ hơn. Cần phân công thêm nhân viên phụ trách tiếp nhận hồ sơ, đặc biệt là việc thẩm định nên có bộ phận thẩm định riêng gồm những nhân viên có chuyên môn sâu trong các lĩnh vực đảm nhận. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 76 Tùy vào điều kiện cụ thể của từng khách hàng mà có thể xem xét đề xuất các biện pháp kiểm tra kiểm soát đặc thù phù hợp, vì vậy cần khuyến khích tính sáng tạo của nhân viên, đƣơng nhiên là sẽ phải có ý kiến của những ngƣời có thẩm quyền. Trong quá trình thẩm định cần có tối thiểu 2 ngƣời thực hiện, CVKH và một ngƣời độc lập để vừa khai thác tốt sự am hiểu KH của CVKH, vừa đảm bảo tính độc lập trong khâu thẩm định. Có kế hoạch bồi dƣỡng kiến thức chuyên môn cho nhân viên, tuyển dụng thêm các chuyên viên ở các lĩnh vực khác nhau, am hiểu thực tế của các doanh nghiệp và các vấn đề liên quan để trong tƣơng lai chi nhánh Techcombank Huế có thể tự quyết định đối với các khoản vay lờn hơn 500 triệu mà không cần phải gửi lên Khối TĐ&QTRR của miền. 3.2 Một số kiến nghị hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Techcombank- CN Huế 3.2.1 Về phía cơ quan quản lý nhà nƣớc các cấp Để đẩy mạnh phát triển hoạt động của Ngân hàng thì không chỉ có cố gắng nỗ lực của riêng phía Ngân hàng mà cần có sự hỗ trợ tích cực của Nhà nƣớc. Đặc biệt là trong hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp bởi nếu hoạt động này phát triển thì Nhà nƣớc cũng là đối tƣợng nhận đƣợc nhiều lợi ích từ sự phát triển đó, vì vậy, Nhà nƣớc nên tạo điều kiện thuận lợi để hoạt động này ngày càng mang lại nhiều lợi ích cho xã hội. Nhà nƣớc cần thực hiện các biện pháp nhằm ổn định môi trƣờng vĩ mô (kinh tế – chính trị – xã hội) thông qua việc thực hiện các biện pháp nhằm ổn định chính trị, xác định rõ chiến lƣợc phát triển kinh tế, hƣớng đầu tƣ, tăng cƣờng đầu tƣ, chuyển đổi cơ cấu kinh tế một cách hợp lý nhằm mục tiêu ổn định thị trƣờng, ổn định giá cả, duy trì tỷ lệ lạm phát ở mức có lợi cho nền kinh tế. Việc Nhà nƣớc tạo ra một môi trƣờng kinh tế – chính trị – xã hội ổn định sẽ tạo điều kiện cho quá trình phát triển kinh tế, từ đó khuyến khích các doanh nghiệp tăng cƣờng vay vốn mở rộng đầu tƣ sản xuất kinh doanh. Nhà nƣớc cần thực hiện các biện pháp nhằm chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hƣớng tăng tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp trong GDP, thúc đẩy các ngành nghề kinh doanh phát triển, đẩy mạnh nhu cầu vốn vay. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 77 Nhà nƣớc cần phối hợp với các Ngân hàng trong việc đào tạo nguồn nhân lực. Ngành Ngân hàng đòi hỏi CBCNV có trình độ cao, luôn luôn cập nhật và bổ sung kiến thức cho mình thì mới có thể theo kịp với sự thay đổi của công nghệ. Công nghệ, nghiệp vụ Ngân hàng thƣờng là sự ứng dụng của nƣớc ngoài vào hoạt động, vì vậy Nhà nƣớc cần chú trọng tới việc đầu tƣ công nghệ cho các Ngân hàng thông qua việc cấp Ngân sách Nhà nƣớc cử cán bộ Ngân hàng đi học tập ở nƣớc ngoài. Đồng thời, đầu tƣ cho giáo dục trong nƣớc thông qua việc đầu tƣ cho các trƣờng có đào tạo chuyên ngành Ngân hàng, tạo điều kiện nâng cao trình độ của cán bộ Ngân hàng nói chung. NHNN là cơ quan đại diện cho Nhà nƣớc trong lĩnh vực Ngân hàng, trực tiếp chỉ đạo hoạt động của các Ngân hàng, vì vậy Ngân hàng Nhà nƣớc đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển các hoạt động của Ngân hàng nói chung và hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp nói riêng. NHNN cần sớm hoàn thiện các văn bản pháp quy về hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp nói riêng và hoạt động của Ngân hàng nói chung. Hoàn chỉnh hệ thống văn bản pháp quy sẽ tạo nền tảng cơ sở cần thiết cho hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp phát triển. Cần có những văn bản cụ thể về đối tƣợng, loại hình cho vay tiêu dùng, tạo hành lang pháp lý đầy đủ, thông thoáng cho hoạt động này. Đối với các văn bản khác thì nên nghiên cứu kỹ tình hình thị trƣờng và có những dự đoán chính xác xu hƣớng thay đổi của thị trƣờng để ra những văn bản chính xác và có tuổi đời kéo dài. NHNN cần có sự nỗ lực trong việc phối kết với các Bộ, Ngành có liên quan trong hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp để cho ra đời những Thông tƣ liên bộ tạo điều kiện pháp lý thuận lợi cho hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp phát triển. NHNN cần phát triển hệ thống thông tin liên Ngân hàng. NHNN nên tăng cƣờng mối quan hệ với các Ngân hàng thƣơng mại và giữa các Ngân hàng thƣơng mại với nhau, thiết lập nên mối quan hệ mật thiết từ đó nắm bắt thông tin về hoạt động Ngân hàng cũng nhƣ thông tin về khách hàng trong và ngoài nƣớc. Trong thời gian tới, NHNN nên khuyến khích tất cả các Ngân hàng thƣơng mại tham gia hệ thống nối mạng thông tin liên Ngân hàng, hệ thống cho phép các Ngân hàng có khả năng thanh toán, trao đổi thông tin về hoạt động Ngân hàng cũng nhƣ về khách hàng với tất cả các Ngân hàng có tham gia nối mạng. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 78 NHNN nên linh hoạt hơn nữa trong việc điều hành và quản lý các công cụ của chính sách tiền tệ nhƣ: công cụ lãi suất, công cụ tỷ giá, công cụ dự trữ bắt buộc để hoạt động của các Ngân hàng thay đổi kịp với thị trƣờng. NHNN nên hỗ trợ, tạo điều kiện cho các Ngân hàng Thƣơng mại phát triển hoạt động của mình thông qua các biện pháp nhƣ: tăng khả năng tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong kinh doanh cho các Ngân hàng thƣơng mại. Bên cạnh đó, NHNN cũng nên thƣờng xuyên tổ chức các cuộc hội thảo, những khóa học, những buổi nghe ý kiến của các Ngân hàng Thƣơng mại về những văn bản chính sách mà NHNN đƣa ra nhằm phổ biến những chủ trƣơng mới của NHNN tới các Ngân hàng Thƣơng mại và hoàn thiện những chủ trƣơng này. Cử cán bộ của NHNN đi học ở các nƣớc có hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp phát triển để học hỏi kinh nghiệm, vận dụng sáng tạo vào điều kiện của Việt Nam. 3.2.2 Về phía ngân hàng nhà nƣớc trung ƣơng và trên địa bàn NHNN là cơ quan đại diện cho Nhà nƣớc trong lĩnh vực Ngân hàng, trực tiếp chỉ đạo hoạt động của các Ngân hàng, vì vậy Ngân hàng Nhà nƣớc đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển các hoạt động của Ngân hàng nói chung và hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp nói riêng. NHNN cần sớm hoàn thiện các văn bản pháp quy về hoạt động cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp nói riêng và hoạt động của Ngân hàng nói chung. Hoàn chỉnh hệ thống văn bản pháp quy sẽ tạo nền tảng cơ sở cần thiết cho hoạt động cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp phát triển. Cần có những văn bản cụ thể về đối tƣợng, loại hình cho vay, tạo hành lang pháp lý đầy đủ, thông thoáng cho hoạt động này. Đối với các văn bản khác thì nên nghiên cứu kỹ tình hình thị trƣờng và có những dự đoán chính xác xu hƣớng thay đổi của thị trƣờng để ra những văn bản chính xác và có tuổi đời kéo dài. NHNN cần có sự nỗ lực trong việc phối kết với các Bộ, Ngành có liên quan trong hoạt động cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp để cho ra đời những Thông tƣ liên bộ tạo điều kiện pháp lý thuận lợi cho hoạt động cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp phát triển. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 79 NHNN cần phát triển hệ thống thông tin liên Ngân hàng. NHNN nên tăng cƣờng mối quan hệ với các Ngân hàng thƣơng mại và giữa các Ngân hàng thƣơng mại với nhau, thiết lập nên mối quan hệ mật thiết từ đó nắm bắt thông tin về hoạt động Ngân hàng cũng nhƣ thông tin về khách hàng trong và ngoài nƣớc. Trong thời gian tới, NHNN nên khuyến khích tất cả các Ngân hàng thƣơng mại tham gia hệ thống nối mạng thông tin liên Ngân hàng, hệ thống cho phép các Ngân hàng có khả năng thanh toán, trao đổi thông tin về hoạt động Ngân hàng cũng nhƣ về khách hàng với tất cả các Ngân hàng có tham gia nối mạng. NHNN nên linh hoạt hơn nữa trong việc điều hành và quản lý các công cụ của chính sách tiền tệ nhƣ: công cụ lãi suất, công cụ tỷ giá, công cụ dự trữ bắt buộc để hoạt động của các Ngân hàng thay đổi kịp với thị trƣờng. NHNN nên hỗ trợ, tạo điều kiện cho các Ngân hàng Thƣơng mại phát triển hoạt động của mình thông qua các biện pháp nhƣ: tăng khả năng tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong kinh doanh cho các Ngân hàng thƣơng mại. Bên cạnh đó, NHNN cũng nên thƣờng xuyên tổ chức các cuộc hội thảo, những khóa học, những buổi nghe ý kiến của các Ngân hàng Thƣơng mại về những văn bản chính sách mà NHNN đƣa ra nhằm phổ biến những chủ trƣơng mới của NHNN tới các Ngân hàng Thƣơng mại và hoàn thiện những chủ trƣơng này. Cử cán bộ của NHNN đi học ở các nƣớc có hoạt động cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp phát triển để học hỏi kinh nghiệm, vận dụng sáng tạo vào điều kiện của Việt Nam. 3.2.3 Các giải pháp cho ngân hàng Techcombank 3.2.3.1Đối với ngân hàng Techcombank Việt Nam Là một công cụ quan trọng trong quản trị điều hành, công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ cần phải đƣợc tiến hành thƣờng xuyên của các cấp, tạo ra đƣợc nhận thức đồng bộ, đúng đắn trong toàn hệ thống. Tập trung xây dựng kế hoạch đào tạo gắn với kiện toàn mô hình tổ chức hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ, trong đó lƣu ý công tác đào tạo cán bộ mới, chú trọng đào tạo tại chỗ, đào tạo theo chuyên đề đối với các cấp cán bộ để nâng cao hơn nữa chất lƣợng quản lý cũng nhƣ năng lực, phẩm chất đội ngũ cán bộ thực hiện công tác kiểm soát. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 80 Đi đôi với nâng cao vai trò, trách nhiệm và chất lƣợng của đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm soát để kịp thời phát hiện, ngăn ngừa sai sót, vi phạm thì vấn đề xử lý khắc phục các sai sót đã phát hiện phải đƣợc thực hiện triệt để, có các chế tài xử lý nghiêm khắc. Xử lý các đơn vị cá nhân có vi phạm, sai phạm lớn, sai phạm điển hình, kể cả việc không chủ động và chậm khắc phục các tồn tại, sai sót sau thanh tra, kiểm tra, cần cƣơng quyết kiểm điểm làm rõ trách nhiệm, khắc phục tình trạng sai sót đƣợc kiểm tra phát hiện nhƣng không chấn chỉnh khắc phục, sai phạm tái diễn. Đối với các đơn vị cá nhân có thành tích trong việc kiểm tra, kiểm soát, phát hiện ngăn ngừa sai sót, các cá nhân đơn vị có ý thức tốt, chủ động thực hiện chấn chỉnh, khắc phục kịp thời các sai sót, vi phạm đề xuất biểu dƣơng, khen thƣởng, động viên kịp thời. 3.2.3.2Đối với ngân hàng Techcombank chi nhánh Huế Thƣờng xuyên bồi dƣỡng, tăng cƣờng giáo dục đạo đức nghề nghiệp. Thực hiện chế độ luân chuyển công tác định kỳ. Tăng cƣờng kiểm tra kiểm soát hoạt động tín dụng, bảo đảm tính tuân thủ và cẩn trọng. Chấp hành nghiêm chỉnh quy trình quy chế cho vay và quản lý các giới hạn, cơ cấu, tỷ trọng, tăng trƣởng tín dụng. Thƣờng xuyên tổng kết đánh giá những sai sót tồn tại trong nghiệp vụ tín dụng, trong quản trị điều hành, tìm ra những nguyên nhân để rút kinh nghiệm, cảnh báo và có các biện pháp chấn chỉnh ngăn ngừa. Tiếp tục kiểm soát tăng trƣởng, kiểm soát rủi ro tín dụng, tăng trƣởng theo phƣơng châm an toàn và hiệu quả, đẩy mạnh cho vay ngoài quốc doanh, cho vay ngắn hạn, cho vay bán lẻ, nâng tỷ trọng cho vay có bảo đảm bằng tài sản. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 81 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài “Tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng Techcombank chi nhánh Huế” nhằm mục đích tăng cƣờng công tác kiểm soát nghiệp vụ cho vay nhằm hạn chế những rủi ro có thể xảy ra. Về cơ bản, đề tài đã giải quyết đƣợc những vấn đề sau: Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về hệ thống kiểm soát nội bộ nói chung, hệ thống kiểm soát nội bộ nghiệp vụ cho vay nói riêng và các vấn đề liên quan đến ngân hàng thƣơng mại. Tìm hiểu thực trạng công tác kiểm soát nội bộ nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng Techcombank chi nhánh Huế Đƣa ra một số ý kiến nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan như khó khăn trong việc tiếp cận số liệu kế toán thực tế, điều kiện thời gian và đặc thù công việc nên đề tài vẫn còn hạn chế như sau: Đề tài chỉ nghiên cứu trên giấy tờ, các quy trình đƣợc xây dựng bởi Techcombank chứ chƣa đi sâu vào thực tế thực hiện các quy định đó. Mặc dù có tiếp xúc với quy trình thực tế nhƣng chƣa nhiều nên chƣa đủ cơ sở để đi đến những kết luận cụ thể. Tìm hiểu thực trạng công tác kiểm soát nội bộ nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh nghiệp trên khía cạnh các yếu tố định tính mà chƣa phân tích các yếu tố định lƣợng để làm rõ quá trình và thủ tục kiểm soát. Các tiêu chí để đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ còn ít và chƣa cụ thể Các giải pháp đƣa ra chỉ mang tính định hƣớng và chƣa có sự thẩm đinh qua thực tế Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 82 2. Kiến nghị Từ những kết luận trên, chúng tôi xin đề xuất một số kiến nghị để hoàn thiện đề tài trên: Mở rộng nghiên cứu toàn bộ nghiệp vụ cho vay của Techcombank chi nhánh Huế và Techcombank Việt Nam để có thể đánh giá đƣợc tổng quan về hệ thống kiểm soát nội bộ trong ngân hàng. Nếu có điều kiện thì nghiên cứu cả hệ thống kiểm soát nội bộ của các ngân hàng có quy mô tƣơng tự làm cơ sở để đánh giá và so sánh tốt hơn. Xây dựng một hệ thống tiêu chí cụ thể để làm cơ sở đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của ngân hàng. Từ đó đề xuất một số biện pháp cụ thể giúp ngân hàng hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ. Nếu thực hiện đƣợc những điều trên thì kết quả đánh giá của đề tài sẽ hoàn thiện và chính xác hơn, phục vụ tốt cho yêu cầu quản lý và ra quyết định của hội đồng quản trị và ban giám đốc của ngân hàng Techcombank. Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 83 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Nguyễn Quang Quynh, Kiểm toán tài chính, NXB Tài chính, 2001. [2] Vũ Đức Hữu và Võ Anh Dũng, Kiểm toán, NXB Thống kê, 2004 [3] Lê Văn Tƣ, Quản trị ngân hàng thương mại, NXB Tài chính, 2005 [4] Dƣơng Thị Bình Minh và Sử Đình Thành, Giáo trình lý thuyết tài chính tiền tệ , NXB Thống Kê, 2005 [5] Nguyễn Minh Kiều, Thanh toán quốc tế, NXB Thống kê, 2008 [6] Nguyễn Minh Kiều, Nghiệp vụ ngân hàng thương mại, NXB Thống kê, 2009 [7] Victor Z.Brink and Herbert Witt, Kiểm toán nội bộ hiện đại, Nxb Tài chính, 2000 Các Website www.saga.vn www.techcombank.com.vn www.sbv.gov.vn www.webketoan.com www.kiemtoan.com.vn www.tailieu.vn Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 84 MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................................... 4 1. Lý do chọn đề tài. .............................................................................................................. 4 2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................................ 5 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 6 4. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................................. 6 5. Cấu trúc đề tài .................................................................................................................... 6 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 7 Chƣơng 1 ........................................................................................................................................ 7 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ NGHIỆP VỤ CHO VAY TRONG CÁC NHTM................................................................................................................... 7 1.1 Cơ sở lý luận về hệ thống kiểm soát nội bộ: ........................................................... 7 1.1.1 Khái niệm: ............................................................................................................ 7 1.1.2 Ý nghĩa của hệ thống kiểm soát nội bộ ............................................................. 8 1.1.3 Các thành phần của hệ thống kiểm sóat nội bộ. .............................................. 8 1.2 Sự hình thành hệ thống lý luận về kiểm soát nội bộ của ngân hàng thƣơng mại. 10 1.2.1 Khái niệm ngân hàng thƣơng mại. .................................................................. 10 1.2.2 Vai trò, chức năng của ngân hàng thƣơng mại trong nền kinh tế ................ 10 1.2.3 Rủi ro trong hoạt động của ngân hàng. ........................................................... 12 1.2.4 Sự cần thiết khách quan về hệ thống lý luận hệ thống KSNB trong NHTM 14 1.3 Hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp và kiểm soát nội bộ hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp. ................................................................................... 15 1.3.1 Hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp ............................................... 16 1.3.2 Quy trình cho vay tại các ngân hàng thƣơng mại .......................................... 22 1.3.3 Rủi ro cho vay .................................................................................................... 27 1.3.4 Các rủi ro cụ thể và hoạt động kiểm soát trong quy trình cho vay.............. 32 CHƢƠNG 2 ................................................................................................................................. 38 THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI NGHIỆP VỤ CHO VAY TẠI NHTM TECHCOMBANK – CHI NHÁNH HUẾ. .............................................................................. 38 Đề tài nghiên cứu khoa học GVHD ThS Hồ Thị Thúy Nga Nhóm SV K41 Kiểm toán 85 2.1 Giới thiệu khái quát về Techcombank-chi nhánh Huế ......................................... 38 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển. ..................................................................... 38 2.1.2 Chức năng nhiệm vụ và định hƣớng phát triển.............................................. 39 2.1.3 Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý ....................................................................... 40 2.1.4 Tình hình hoạt động kinh doanh của Techcombank Huế:............................ 42 2.2 Tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ của ngân hàng Techcombank đối với nghiệp vụ cho vay DN ........................................................................................................ 48 2.2.1 Quy trình nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Techcombank Huế 48 2.2.2 Kiểm soát nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Techcombank- CN Huế ............................................................................................................................. 52 CHƢƠNG 3: ................................................................................................................................ 71 ĐÁNH GIÁ VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM SOÁT NỘI BỘ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG TECHCOMBANK ............................ 71 3.1 Nhận xét về hoạt động kiểm soát nội bộ nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Techcombank- CN Huế .................................................................................... 71 3.1.1 Ƣu điểm: ............................................................................................................. 71 3.1.2 Nhƣợc điểm ........................................................................................................ 73 3.1.3 Giải pháp hoàn thiện đối với chu trình cho vay............................................. 75 3.2 Một số kiến nghị hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Techcombank- CN Huế ................................................... 76 3.2.1 Về phía cơ quan quản lý nhà nƣớc các cấp .................................................... 76 3.2.2 Về phía ngân hàng nhà nƣớc trung ƣơng và trên địa bàn ............................. 78 3.2.3 Các giải pháp cho ngân hàng Techcombank .................................................. 79 PHẦN 3: ....................................................................................................................................... 81 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 81 1. Kết luận............................................................................................................................. 81 2. Kiến nghị .......................................................................................................................... 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................................... 83 MỤC LỤC.................................................................................................................................... 84