Đề tài Tìm hiểu về công nhân Việt Nam

Muc lôc Trang Ch­¬ng I : Kh¸i niÖm giai cÊp c«ng nh©n 1 Ch­¬ng II : Nh÷ng chuyÓn biÕn cña giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam 3 Ch­¬ng III: X©y dùng giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam 10 Tµi liÖu tham kh¶o 16 Ch­¬ng I Kh¸i niÖm giai cÊp c«ng nh©n C.M¸c vµ Ph.¡ngghen ®· dïng nhiÒu thuËt ng÷ kh¸c nhau: giai cÊp v« s¶n, giai cÊp x· héi hoµn toµn chØ dùa viÖc b¸n søc lao ®éng cña m×nh, lao ®éng lµm thuª ë thÓ kØ XIX, giai cÊp v« s¶n hiÖn ®¹i, giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i, giai cÊp c«ng nh©n ®¹i c«ng nghiÖp… nh­ nh÷ng côm ®ång nghÜa ®Ó biÓu thÞ mét kh¸i niÖm giai cÊp c«ng nh©n – con ®Î cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp t­ b¶n chñ nghÜa, giai cÊp ®¹i biÓu cho lùc l­îng s¶n xuÊt tiªn tiÕn, cho ph­¬ng thøc s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. Dï kh¸i niÖm giai cÊp c«ng nh©n cã nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau nh­ htÕ nµo ®i n÷a th× theo C.M¸c vµ Ph.¡ngghen vÉn chØ mang hai thuéc tÝnh c¬ b¶n: VÒ ph­¬ng thøc lao ®éng, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt, ®ã lµ nh÷ng ng­êi lao ®éng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vËn hµnh c¸c c«ng cô s¶n xuÊt cã tÝnh c«ng nghiÖp ho¸ ngµy cµng hiÖn ®¹i vµ x· héi ho¸ cao. VÒ vÞ trÝ trong quan hÖ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, ®ã lµ nh÷ng ng­êi lao ®éng kh«ng cã t­ liÖu s¶n xuÊt, ph¶i b¸n søc lao ®éng cho nhµ t­ b¶n vµ bÞ nhµ t­ b¶n bãc lét vÒ gi¸ trÞ thÆng d­. C¨n cø hai thuéc tÝnh nãi trªn chóng ta cã thÓ ®Þnh nghÜa: Giai cÊp c«ng nh©n lµ mét tËp ®oµn x· héi æn ®Þnh, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, víi nhÞp ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt cã tÝng chÊt x· héi ho¸ ngµy cµng cao; lµ lùc l­îng lao ®éng c¬ b¶n tiªn tiÕn trong c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ, dÞch vô c«ng nghiÖp, trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t¸i xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt vµ c¶i t¹o c¸c quan hÖ x· héi; ®¹i biÓu cho lùc l­îng s¶n xuÊt vµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn trong thêi ®¹i ngµy nay. ë ViÖt Nam, Giai cÊp c«ng nh©n ra ®êi ®Çu thÓ kØ XX do chÝnh s¸ch khai th¸c thuéc ®Þa cña t­ b¶n thùc d©n Ph¸p. Trong thêi k× nµy, d­íi sù bãc lét cña thùc d©n Ph¸p, giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam mang c¶ hai thuéc tÝnh c¬ b¶n cña giai cÊp c«ng nh©n. Sau khi l·nh ®¹o toµn d©n hoµn thµnh th¾ng lîi trän vÑn cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc vµ x©y d­ng ®Êt n­íc theo con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi th× giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam lµ nh÷ng ng­êi n¾m trong tay t­ liÖu s¶n xuÊt vµ chØ mang ®¨c tr­ng chñ yÕu b»ng thuéc tÝnh thø nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n. Cho ®Õn nay tuy giai cÊp c«ng nh©n ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc nh­ng cßn cã nhiÒu nh­îc ®iÓm: sè l­îng Ýt, ch­a ®­îc rÌn luyÖn nhiÒu trong c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ tay nghÒ cßn thÊp… Ch­¬ng II Thùc tr¹ng giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam Hơn 20 năm đổi mới vừa qua, nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề này, Đảng và Nhà nước ta đã đặc biệt quan tâm chăm lo xây dựng đội ngũ giai cấp công nhân. Nhờ đó, giai cấp công nhân Việt Nam đã có bước phát triển lớn mạnh, trưởng thành về chất và có những đóng góp to lớn vào quá trình đổi mới. Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực, giai cấp công nhân nước ta đang phải đối mặt với không ít thách thức, những con số khảo sát dưới đây thực sự là những vấn đề rất đáng để chúng ta suy ngẫm. Chất lượng nguồn nhân lực - thách thức của quá trình phát triển. Cùng với sự tăng trưởng nhanh của dòng vốn đầu tư nước ngoài và xu thế phát triển của các doanh nghiệp trong nước, đội ngũ công nhân nước ta đang bộc lộ dấu hiệu hụt hẫng và bất cập. Tình trạng thiếu hụt lao động có tay nghề cao và các chức danh quản lý có trình độ đang là hiện thực. Số liệu khảo sát tại tỉnh Đồng Nai cho thấy, 72,55% công nhân lao động trong các doanh nghiệp có độ tuổi từ 18 - 35. Tuyệt đại bộ phận đều là học sinh phổ thông và xuất thân từ nông thôn, trong đó lao động phổ thông chiếm đến 43%; 27% có tay nghề đáp ứng được yêu cầu của công việc đang đảm nhận nhưng đại đa số chưa qua đào tạo và không có bằng cấp. Số đã qua đào tạo có bằng cấp chỉ chiếm 30%, trong số đã được đào tạo, tỷ lệ có tay nghề cao cũng rất ít. Bậc 1- 3 chiếm tỷ lệ 66,51%, bậc 4 - 5 chiếm tỷ lệ 25,01%, bậc 6 và 7 chiếm chỉ có 6,88%. Không cần phải cảnh báo, với tốc độ thu hút FDI và xu thế phát triển như 2 năm gần đây (2006 - 2007), vấn đề thiếu hụt nguồn nhân lực có tay nghề sẽ càng trở nên trầm trọng. Giai cấp công nhân nước ta không những bất cập so với yêu cầu phát triển chung của thời đại mà đang thực sự bất cập với chính yêu cầu phát triển của bản thân sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay. ý thức giai cấp và phẩm chất chính trị của đội ngũ công nhân cßn thÊp. Chúng ta không phủ định mặt tích cực và những đóng góp chung to lớn của đội ngũ giai cấp công nhân nước ta, bởi họ là lực lượng đang vận hành những cơ sở vật chất và các phương tiện sản xuất hiện đại nhất của xã hội, quyết định phương hướng phát triển chủ yếu của nền kinh tế, nhưng trước mặt trái của cơ chế thị trường và diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, nhiều công nhân lao động có biểu hiện phai nhạt về chính trị, một bộ phận chỉ lo lắng nhiều đến những vấn đề thiết thực trước mắt, ít quan tâm đến những vấn đề lâu dài có tính chiến lược như định hướng xã hội chủ nghĩa, vai trò vị trí của giai cấp công nhân... Khảo sát tại Đồng Nai cho thấy: 95% công nhân trả lời chỉ quan tâm đến việc làm và thu nhập, có 40% công nhân được hỏi có quan tâm tới vấn đề định hướng xã hội chủ nghĩa, 3,5% công nhân không trả lời. Tỷ lệ công nhân là đảng viên rất thấp, năm 2003 là 7,69%, năm 2004 là 8,18%, năm 2005 là 6,87%. Tổ chức đảng được đánh giá là hoạt động tốt chỉ chiếm 35,7%, Công đoàn 45,5%, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh chỉ có 24,6%, Hội Cựu chiến binh 5,9%. Cũng theo số liệu khảo sát tại 13 doanh nghiệp khác nhau với 5.400 công nhân, cho thấy chỉ có 38,2% công nhân thường xuyên được học tập các nghị quyết của Đảng. Trong đó doanh nghiệp nhà nước có tỷ lệ 51,9%, doanh nghiệp liên doanh 40%, công ty cổ phần 37,5%, công ty tư nhân 32,8%, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chỉ có 24,9%. Bản thân công nhân cũng không thường xuyên cập nhật thông tin. Khảo sát 100 công nhân Công ty Giầy Thái Bình về WTO chỉ có 10% trả lời có nghe nói về WTO nhưng không hiểu WTO là gì. Rõ ràng, nếu bản thân người công nhân chưa giác ngộ về mục tiêu lý tưởng, non yếu về bản lĩnh chính trị cộng với trách nhiệm của các cấp và công tác đào tạo chăm lo như hiện nay, thì sẽ rất khó vượt qua được áp lực của toàn cầu hóa và hội nhập. Cường độ lao động, việc làm, đời sống vật chất, văn hóa tinh thần đang xuất hiện nhiều vấn đề nghịch lý. Nước ta hiện đang thuộc nhóm quốc gia có số lượng lao động thất nghiệp cao, nhiều công nhân thiếu việc làm. Tuy thiếu việc làm nhưng nhìn chung cường độ làm việc của công nhân tại các doanh nghiệp lại rất căng. Hầu hết các doanh nghiệp đều tăng ca để bảo đảm kế hoạch và tăng doanh thu. Điều đáng nói là Luật Lao động quy định công nhân làm việc không quá 200h/người/năm, nhưng trong nhiều doanh nghiệp công nhân đã phải làm việc bình quân tới 500 - 600h/người/năm. Ở khía cạnh đời sống, tuy người công nhân vẫn đang chấp nhận được với mức lương hiện nay, nhưng không phải lĩnh vực này không có vấn đề. Tại Thành phố Hồ Chí Minh, trung tâm công nghiệp lớn nhất của cả nước, thu nhập của khối cán bộ, công chức hành chính, giáo dục bình quân 1,3 triÖu/người/tháng; khối doanh nghiệp nhà nước 1,425 triÖu/người/tháng; doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài 1,4 triÖu/người/tháng; khối văn phòng và công nhân kỹ thuật cao 4 triÖu/người/tháng. Doanh nghiệp ngoài quốc doanh 1,15 triÖu/người/tháng. Ở các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa- Vũng Tàu...cũng có những số liệu không mấy cách biệt. Không ít các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt siêu lợi nhuận, nhưng công nhân Việt Nam vẫn chỉ nhận được những đồng lương rất ít ỏi. Như vậy, nếu so với đóng góp chung và với cường độ lao động hiện nay, cộng với sự tăng lên của giá cả và các loại dịch vụ, đời sống của công nhân lao động trực tiếp sản xuất vẫn còn rất nhiều khó khăn. Đời sống vật chất là như vậy, điều kiện làm việc về tinh thần còn đáng lo ngại hơn thế nhiều. Phải khẳng định nhiều doanh nghiệp chưa thực sự chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho công nhân tương xứng với quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng. Số lượng các khu công nghiệp gia tăng rất nhanh, nhưng đến nay chỉ có khoảng 2% công nhân ở các khu công nghiệp, khu chế xuất được thuê nhà ở do các doanh nghiệp xây dựng. Tuyệt đại bộ phận còn lại phải tự lo thuê lấy nhà ở trong những điều kiện chật chội, thiếu thốn, không đủ tiện nghi sinh hoạt và điều kiện an sinh tối thiểu về văn hóa, thẩm mỹ và môi trường sống. Còn ở tại các doanh nghiệp, điều kiện làm việc cũng không như mong muốn. Do đa phần công nghệ thiết bị ở nước ta thuộc thế hệ cũ, người lao động phải làm việc trong môi trường ô nhiễm như nóng, bụi, tiếng ồn, độ rung... vượt tiêu chuẩn quy định. Điều kiện làm việc không bảo đảm đã tác động xấu đến sức khỏe công nhân lao động, hậu quả là bệnh nghề nghiệp gia tăng và diễn biến phức tạp. Tuổi nghề của người công nhân đang có khuynh hướng rút ngắn đáng kể. Theo thống kê của ngành bảo hiểm Thành phố Hồ Chí Minh, mười tháng đầu năm 2006 có 58.000 người nộp đơn xin trợ cấp mét lần để được nghỉ việc vì không đủ sức khỏe làm việc đến lúc được hưởng chế độ hưu trí. Ở hầu hết các khu công nghiệp, khu chế xuất chưa có công trình và những điều kiện bảo đảm sinh hoạt văn hóa tối thiểu cho công nhân. Theo một kết quả điều tra xã hội học tại Bình Dương có đến 71,8% công nhân không hề đến rạp chiếu phim, 88,2% không đi xem ca nhạc, 84,7% không đi xem thi đấu thể thao, 95,3% chưa từng đến sinh hoạt tại các câu lạc bộ, 91,8% không bao giờ đến các nhà văn hóa tham gia các hoạt động vui chơi giải trí, văn hóa tinh thần, 89% giải trí bằng Ti vi, 82,4% bằng nghe đài, chỉ có 1,2% sử dụng Internet. Nguyên nhân của tình hình trên đều do công nhân không có đủ thời gian và bản thân các khu công nghiệp cũng không có đủ cơ sở vật chất để đáp ứng. Thực trạng trên đây đã dồn nén làm bùng nổ các cuộc đình công lan rộng và rất khó kiểm soát như hiện nay. Nếu từ 1995 đến 2005 tất cả các khu công nghiệp, khu chế xuất tại Thành phố Hồ Chí Minh có 437 vụ đình công (bình quân 40 vụ/năm), riêng 6 tháng đầu năm 2006 đã có 303 vụ. Có những vụ số lượng tham gia đến hàng nghìn người, nhiều vụ kéo dài từ 1 - 2 ngày. Xu hướng cho thấy các cuộc đình công tự phát ngày càng gia tăng và lan rộng, tính chất gay gắt, phức tạp khó lường. Đình công trở thành hiện tượng phổ biến ở tất cả các thành phần kinh tế, trong đó doanh nghiệp nhà nước là 6,9%, doanh nghiệp tư nhân 30%, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chiếm tỷ lệ cao nhất 66,5%. Nguyên nhân của các cuộc đình công phần lớn đều xuất phát từ phía người sử dụng lao động không thực hiện đúng, đầy đủ các quy định của pháp luật: Không trả lương đúng bảng lương đã đăng ký, tự ý thay đổi định mức lao động, sa thải công nhân vô cớ, hà khắc trong quản lý điều hành, điều kiện lao động không bảo đảm vệ sinh tối thiểu, tiền phụ cấp độc hại thấp, không đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đầy đủ cho công nhân... Đáng nói hơn cả là tỷ lệ ký kết các hợp đồng lao động với công nhân rất thấp. Nếu có ký chủ yếu cũng chỉ là các hợp đồng ngắn hạn. Hiện nay mới chỉ có 21% doanh nghiệp ngoài quốc doanh đóng bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội cho công nhân, 69% còn lại chưa được bảo đảm về những quyền lợi tối thiểu. Vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong phong trào công nhân. Cùng với sự nghiệp đổi mới, giai cấp công nhân nước ta đã có sự trưởng thành vượt bậc cả về số lượng và chất lượng, chưa bao giờ chúng ta có lực lượng công nhân đông đảo như hiện nay. Tính đến cuối năm 2005, tổng số công nhân lao động làm việc trong các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế đã lên đến 11,3 triệu người. Trong đó doanh nghiệp nhà nước là 1,84 triệu, công nhân trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước 2,95 triệu, tăng 6,86 lần; 1,3 triệu công nhân làm việc trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tăng 12,3 lần; doanh nghiệp cá thể 5,29 triệu, tăng 1,63 lần so với 1995. Công nhân làm việc trong các ngành công nghiệp và xây dựng chiếm 70,9%, ngành dịch vụ và thương mại chiếm 24,3%, các ngành khác chiếm 4,8%. Riêng các cơ sở kinh tế cá thể công nhân chủ yếu làm việc trong các lĩnh vực dịch vụ và thương mại chiếm 66,67%; 33,33% còn lại làm việc trong lĩnh vực công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp. Các số liệu trên đây cho thấy, đội ngũ và cơ cấu giai cấp công nhân tăng nhanh, nhưng công tác phát triển đảng và vai trò của Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Hội Liên hiệp thanh niên trong công nhân chưa tương xứng, thậm chí rất mờ nhạt. Nói giai cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo cách mạng, nhưng nhiều công nhân chưa muốn vào Đảng. Công tác phát triển đảng trong công nhân rất chậm, không có mục tiêu, kế hoạch và định hướng chiến lược cụ thể. Ở hầu hết các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp tư nhân đều không muốn hoặc không quan tâm đến việc xây dựng các tổ chức đảng. Những nơi có tổ chức đảng thì lúng túng trong công tác tổ chức và phương thức hoạt động, chất lượng đảng viên, hiệu quả hoạt động của các tổ chức cơ sở đảng trong các doanh nghiệp loại hình này đa phần là yếu kém. Đoàn thanh niên, Hội Liên hiệp thanh niên trong phong trào công nhân cũng đang nổi lên nhiều vấn đề bức xúc. Đoàn, hội là lực lượng xung kích và là trường học giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên công nhân, nhưng nhiều năm qua, tổ chức đoàn, hội cũng chưa có bước chuyển thích hợp. Hình thức tổ chức và tập hợp thanh niên công nhân của đoàn, hội chưa thực sự hấp dẫn, chưa phù hợp với cuộc sống và nhu cầu của tuổi trẻ trước những đổi thay phong phú, đa dạng của đời sống thực tiễn. Nhiều cuộc đình công, bãi công tự phát liên tiếp diễn ra trong các doanh nghiệp thời gian qua chưa thấy rõ vai trò của tổ chức Đoàn và Hội Liên hiệp thanh niên công nhân. Nếu đoàn và hội không là người đi tiên phong bảo vệ lợi ích chính đáng của đoàn viên, hội viên, không là chỗ dựa vững chắc chăm lo đời sống vật chất, tinh thần, là nơi gửi gắm tình cảm, niềm tin, đoàn và hội sẽ không tập hợp và tổ chức được thanh niên. Tổ chức công đoàn cũng đang đặt ra nhiều vấn đề. Theo báo cáo của các nhà khoa học, từ năm 1995 - 2006 đã có 700 cuộc đình công diễn ra ở các doanh nghiệp không có tổ chức công đoàn. Chúng ta không phủ định thời gian qua tổ chức công đoàn đã làm được rất nhiều việc. Nhờ có các tổ chức công đoàn đời sống và quyền lợi của công nhân được bảo đảm và nâng lên rõ rệt. Nhưng phải thẳng thắn thừa nhận, hoạt động công đoàn đang đứng trước những thách thức rất lớn, nhất là tổ chức công đoàn trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, doanh nghiệp tư nhân và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Hơn 20 năm, gần như hoạt động của các tổ chức công đoàn vẫn mang nặng đặc trưng chung của thời bao cấp. Bệnh hình thức chủ nghĩa vẫn là phổ biến. Nhiều tổ chức công đoàn chưa thực sự đứng về phía những người lao động, bởi cán bộ công đoàn do doanh nghiệp trả lương, làm việc không chuyên trách dưới sự quản lý, lãnh đạo trực tiếp của chủ doanh nghiệp. Các cuộc đình công, bãi công thời gian qua, ngoài những nguyên nhân khách quan, còn có một nguyên nhân thực tế khác, đó là sự yếu kém của các tổ chức công đoàn. Hàng loạt các vấn đề bức xúc nảy sinh giữa giới chủ và công nhân không được các tổ chức công đoàn phát hiện hòa giải kịp thời. Nhiều vụ việc công nhân bị ngược đãi, trù dập không có nhiều tổ chức công đoàn lên tiếng bênh vực, bảo vệ. Tổ chức công đoàn đang có dấu hiệu thoát ly khỏi phong trào công nhân, không gắn và chưa thực sự đại diện cho lợi ích chính đáng của công nhân. Chúng ta đang thực sự thiếu một cơ chế chính sách đủ tầm cho hoạt động công đoàn. Đã đến lúc cần một cuộc cải biến thực sự mang tính cách mạng trong hoạt động công đoàn, trong đó đặc biệt chú trọng đến công tác đào tạo cán bộ công đoàn chuyên trách. Xem việc thành lập tổ chức công đoàn là điều kiện bắt buộc đối với các nhà đầu tư, xây dựng tổ chức công đoàn thực sự là tổ chức chính trị của giai cấp công nhân. Ch­¬ng III X©y dùng giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam Hội nghị Trung ương 7 khóa VII nhấn mạnh: “Cùng với quá trình phát triển công nghiệp và công nghệ theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, cần xây dựng giai cấp công nhân phát triển về số lượng, giác ngộ về giai cấp, vững vàng về chính trị, tư tưởng, có trình độ học vấn và tay nghề cao, có năng lực tiếp thu và sáng tạo công nghệ mới, lao động đạt năng suất, chất lượng, hiệu quả cao, vươn lên làm tròn sứ mệnh lịch sử của mình”. Với tinh thần thẳng thắn, Đảng đã chỉ ra những hạn chế về xây dựng, phát huy vai trò của giai cấp công nhân và công đoàn trong quá trình chuyển sang cơ chế mới: đã có những biểu hiện coi nhẹ vị trí, vai trò giai cấp công nhân, các chủ trương, chính sách xây dựng giai cấp công nhân chậm được đổi mới, và khẳng định: “Xây dựng giai cấp công nhân vững mạnh là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, công đoàn và các tổ chức chính trị - xã hội, đồng thời là trách nhiệm của mỗi người, mỗi tập thể công nhân”. Quan điểm này tiếp tục được khẳng định và phát triển tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII (năm 1996). Bước vào thế kỷ XXI, trước yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, tư duy của Đảng về giai cấp công nhân ngày càng phát triển và hoàn thiện. Tại Đại hội IX (năm 2001), Đảng ta khẳng định: “Đối với giai cấp công nhân, coi trọng phát triển về số lượng và chất lượng, nâng cao giác ngộ và bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn và nghề nghiệp, thực hiện “trí thức hóa công nhân”, nâng cao năng lực ứng dụng và sáng tạo công nghệ mới, lao động đạt năng suất, chất lượng và hiệu quả ngày càng cao, xứng đáng là một lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và vai trò lãnh đạo cách mạng trong thời kỳ mới...”. Như vậy, có thể khẳng định: Sự đổi mới tư duy của Đảng ta về vị trí, vai trò của giai cấp công nhân từng bước được bổ sung trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, tạo nền tảng cho việc hoàn thiện đường lối, chủ trương xây dựng và phát huy vai trò của giai cấp công nhân, đã và đang là động lực mạnh mẽ thúc đẩy giai cấp công nhân không ngừng lớn mạnh và ngày càng có những đóng góp to lớn, có tính chất quyết định đến sự phát triển của cách mạng Việt Nam. Hiện nay, giai cấp công nhân nước ta tuy chỉ chiếm 17,5% tổng lực lượng lao động xã hội, nhưng hằng năm tạo ra khoảng 70% giá trị tổng sản phẩm trong nước, và đang nắm giữ những cơ sở vật chất quan trọng nhất và có tính quyết định tới phương hướng phát triển của nền kinh tế - xã hội, thực sự là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, là lực lượng nòng cốt trong khối liên minh công nhân - nông dân - trí thức, là nền tảng vững chắc của khối đại đoàn kết dân tộc. Trong bối cảnh cuộc cách mạng khoa học - công nghệ trên thế giới đang phát triển nhanh chóng và có tác động sâu sắc, mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, cuộc đua giành thắng lợi trong sản xuất, kinh doanh hiện nay chủ yếu là đua tranh về trí tuệ, về hàm lượng chất xám, chất lượng nguồn nhân lực, giai cấp công nhân nước ta hiện đang còn bộc lộ không ít mặt hạn chế: Trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ đa phần chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của công việc, nhiều công nhân chưa qua đào tạo; thiếu kỹ sư giỏi và công nhân lành nghề trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực khoa học - kỹ thuật và công nghệ; có sự mất cân đối trong cơ cấu lao động kỹ thuật giữa các bộ phận công nhân; ý thức phấn đấu rèn luyện, học tập nâng cao trình độ, ý thức tổ chức kỷ luật lao động, tác phong công nghiệp của không ít công nhân chưa cao; một bộ phận bị tha hóa, có lối sống thực dụng, phai nhạt lý tưởng... Trước yêu cầu của tình hình mới, việc xây dựng, phát triển giai cấp công nhân là yêu cầu khách quan và cấp bách, đòi hỏi Đảng, Nhà nước cũng như cả hệ thống chính trị cần hoạch định và thực hiện tốt chiến lược xây dựng, phát triển, phát huy triệt để vai trò tiên phong và gương mẫu của giai cấp công nhân, coi đây là nhiệm vụ chiến lược tất yếu, liên tục, gắn liền với việc thực hiện các mục tiêu kinh tế, chính trị, xã hội của đất nước. Trước mắt cũng như lâu dài, Đảng và Nhà nước cần tập trung đầu tư toàn diện nhằm xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam phát triển vững về số lượng, mạnh về chất lượng, tiếp tục củng cố và hoàn thiện hệ thống quan điểm, nguyên tắc về việc xây dựng, phát huy vai trò của giai cấp công nhân. Từ cách nhìn đó, Đảng ta tiếp tục đưa ra những đường lối, chủ trương đúng đắn, đáp ứng yêu cầu của tình hình thực tế và lãnh đạo Nhà nước thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng thành chính sách, pháp luật để giải quyết thỏa đáng các vấn đề sau: Đẩy mạnh cuộc vận động sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân về việc nâng cao hơn nữa nhận thức và ý thức phát triển trình độ chuyên môn, nghiệp vụ trong tầng lớp công nhân, lao động nhằm đáp ứng yêu cầu của sự phát triển đất nước, từ đó góp phần nâng cao địa vị của người lao động, phát triển các giá trị văn hóa lao động, hình thành phong cách lao động công nghiệp, tiên tiến, văn minh, góp phần cải thiện đời sống, phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Nhà nước cần tập trung nghiên cứu, hoàn thiện chính sách đào tạo, đào tạo lại công nhân, xác định rõ tiêu chuẩn công nhân phải qua đào tạo, đặc biệt trong các ngành trọng điểm, các lĩnh vực đòi hỏi trình độ kỹ thuật và công nghệ cao. Cần xây dựng, hoàn thiện chính sách hướng nghiệp ở cấp học phổ thông nhằm giúp học sinh định hướng đúng đắn việc chọn nghề; có cơ chế khuyến khích, tuyển chọn một bộ phận thanh niên ưu tú, nhất là con em các gia đình có truyền thống làm công nhân, những thanh niên hoàn thành xuất sắc nghĩa vụ quân sự... được đào tạo trong các trường dạy nghề. Tạo điều kiện thuận lợi về cả vật chất và tinh thần cho công nhân học tập nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ, ngoại ngữ và tin học; nghiên cứu ban hành chính sách ưu đãi trong tuyển chọn, sử dụng đối với những công nhân giỏi nghề, học tập có kết quả cao, để đưa đi thực tập hoặc đào tạo thêm ở các nước có nền công nghiệp phát triển. Đồng thời, cần có quy định về việc tôn vinh những công nhân hội tụ đủ đức và tài, có nhiều sáng kiến, thành tích nổi bật trong lao động, sản xuất nhằm khuyến khích và thúc đẩy không khí thi đua phấn đấu trong đội ngũ công nhân. Nhà nước cần tiến hành kế hoạch hóa công tác dạy nghề một cách đồng bộ, bảo đảm sự cân đối ngay trong hệ thống giáo dục, cũng như sự cân bằng giữa giáo dục - đào tạo, dạy nghề, hướng nghiệp với nhu cầu và yêu cầu thực tế của sự phát triển kinh tế - xã hội. Chú trọng đầu tư kinh phí và cơ sở vật chất cho các trường dạy nghề, ưu tiên xây dựng trường dạy nghề chuẩn với chương trình chuẩn trong cả nước để đào tạo những ngành nghề mũi nhọn; có chính sách phù hợp phát triển đa dạng và chuyên sâu nhiều loại hình đào tạo tại các trường, trung tâm và tại chính các doanh nghiệp, thu hút người lao động học tập nâng cao trình độ, tay nghề. Thông qua các chính sách xã hội và bằng chính sách xã hội, Nhà nước cần đáp ứng ngày càng tốt hơn các nhu cầu và điều kiện thiết yếu cho công nhân, lao động, quan tâm hơn đến việc thực hiện chính sách xã hội đối với công nhân, như: tiền lương, nhà ở, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế..., bởi nguyện vọng chính đáng của công nhân là khi tham gia lao động được trả công tương xứng với sức lao động bỏ ra, có và được hưởng lợi ích vật chất, tinh thần, cũng như các quyền lợi chính trị - xã hội một cách công bằng. Sớm hoàn thiện chính sách nhà ở và chính sách khuyến khích đầu tư phát triển nhà ở cho công nhân, lao động (đặc biệt ở các khu công nghiệp tập trung) theo hướng Nhà nước và doanh nghiệp cùng góp vốn, hoặc huy động thêm vốn của người lao động để xây các khu tập thể, hoặc nhà bán trả góp cho họ, hoặc cho thuê, hỗ trợ về nhà ở cho những gia đình công nhân, lao động nghèo... nhằm giúp họ ổn định về chỗ ở, yên tâm cống hiến cho công việc. Xét ở góc độ quản lý, việc đáp ứng các điều kiện cho người lao động thực chất là đầu tư chiều sâu, là bồi dưỡng nguồn nhân lực. Trước mắt, cần xây dựng, hoàn thiện hơn nữa môi trường xã hội và thị trường lao động lành mạnh, tạo mọi điều kiện để công nhân, lao động được phát huy hết khả năng của mình. Đồng thời, cần chú trọng khuyến khích các lĩnh vực, ngành nghề, khuyến khích người có vốn, kỹ thuật, công nghệ, có trình độ quản lý... đầu tư vào sản xuất, kinh doanh để tạo ra nhiều việc làm mới, thu hút thêm nhiều lực lượng lao động. Hoàn thiện chính sách về bảo hiểm xã hội, thành lập quỹ hỗ trợ thất nghiệp trên cơ sở huy động sự đóng góp của Nhà nước, người sử dụng lao động, người lao động và sự hỗ trợ của các tổ chức, cá nhân để trợ cấp một phần tài chính cho người lao động khi bị thất nghiệp; cải cách chính sách tiền lương và công tác tổ chức tiền lương trong các loại hình doanh nghiệp nhằm bảo đảm đời sống cho công nhân. Đồng thời, cần quan tâm hơn nữa đến các chính sách khuyến khích xã hội, như: chính sách thi đua - khen thưởng, tôn vinh các cá nhân, tập thể xuất sắc, có nhiều sáng kiến, sáng chế, cải tiến kỹ thuật, công nghệ,... góp phần rút ngắn thời gian lao động, nâng cao hiệu suất lao động, chất lượng và hiệu quả công việc; có quy định ưu đãi những công nhân có thành tích lao động, sản xuất tốt, nổi bật, nhằm khuyến khích họ cống hiến năng lực, trí tuệ và sức lao động một cách hiệu quả nhất. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật, chính sách có liên quan trực tiếp đến người lao động: có quy định xử lý nghiêm những vi phạm đến quyền lợi người lao động, chú trọng cải thiện điều kiện lao động, phòng chống có hiệu quả tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp; xây dựng và tổ chức thực hiện tốt chính sách chăm sóc sức khỏe cho họ, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh định kỳ, đặc biệt đối với nữ giới. Chú trọng công tác phát triển đảng trong công nhân, xây dựng đội ngũ công nhân là đảng viên làm nòng cốt cho mọi hoạt động, phong trào của các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp... Các cấp ủy cần triển khai tổ chức thực hiện tốt các quy định của Ban Bí thư Trung ương Đảng về xây dựng và phát triển tổ chức đảng, các đoàn thể (đặc biệt là tổ chức công đoàn) trong những doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp tư nhân, để bênh vực, bảo vệ các lợi ích chính đáng của người lao động, giúp họ hiểu và được biết, thực hiện và được hưởng các quyền lợi cũng như nghĩa vụ của mình. Tµi liªu tham kh¶o: Gi¸o tr×nh chñ nghÜa x· héi khoa häc (NXBGD). B¸o ®iÖn tö §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. T¹p chÝ céng s¶n. Vµ mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c.