Đề tài Tín dụng và các hình thức tín dụng trong nền kinh tế thị trường

Mục lục Lời nói đầu Mỗi khi xã hội phát triển, đến một trình độ nhất định, tự trong bản thân nó cho ra đời những sản phẩm - những công cụ để phục vụ chính cho sự phát triển đó. Từ khi có sự phân công lao động xã hội, và sự xuất hiện sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất đã tạo ra rất nhiều sản phẩm, mà một trong những sản phẩm của nó chính là quan hệ tín dụng. Đến lượt nó, khi ra đời sẽ thúc đẩy cho nền kinh tế phát triển lên trình độ cao hơn. Do đó, sự tồn tại của nó như một tất yếu khách quan. Ngày nay, chúng ta biết rằng, khi kinh tế thị trường là sự phát triển của nền kinh tế ở một trình độ cao. Trong đó, các chủ thể độc lập với nhau về tính chất sản xuất kinh doanh, về quyền sở hữu, về sự tuần hoàn và luân chuyển vốn. Như vậy trong nền kinh tế có những doanh nghiệp “thừa” vốn. Ví dụ như các doanh nghiệp có tiền bán hàng nhưng không phải trả lương, thuế và các khoản chi khác do đó tạm thời thừa tương đối. Trong khi đó có những doanh nghiệp thiếu vốn những người thừa vốn sử dụng vốn này để thu lợi nhuận còn doanh nghiệp thiếu vốn muốn sử dụng phải đi vay để duy trì hoạc tién hành sản xuất kinh doanh thu lợi nhuận. Như vậy hai nhu cầu này đều giống nhau ở chỗ để thu lợi nhuận và mang tính chất tạm thời. Nhưng chúng khác nhau về chiều vận động và quyền sở hữu. Do đó trong nền kinh tế tất yếu tồn tại quan hệ tiêu dùng và tín dụng. Hiện nay, nước ta đang trong thời kỳ quá độ chuyển sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa có sự quản lý của nhà nước, việc tồn tại các loại hình tín dụng là điều không thể tránh khỏi. Vấn đề là chúng ta phải nhận thức được tầm quan trọng của tín dụng trong nền kinh tế và từ đó xác định được loại hình tín dụng nào tồn tại ở nước ta. Qua đó, nhà nước có các chủ trương, chính sách để kích thích cho sự ra đời của nó. Chính vì sự cần thiết như vậy, trong điều kiện nước ta hiện nay và được sự giúp đỡ tận tình của cô Cao Thị ý Nhi em quyết định chọn đề tài: “Tín dụng và các hình thức tín dụng trong nền kinh tế thị trường” Để có thể giải quyết vấn đề trên, trong khuôn khổ bài viết này em trình bày những vấn đề sau: Phần 1: Những vấn đề chung về tín dụng Những quan niệm về tín dụng, Sự ra đời và phát triển của tín dụng Bản chất của tín dụng Đặc điểm của tín dụng Chức năng của tín dụng Vai trò của tín dụng Phần 2: Phân loại tín dụng Theo thời hạn tín dụng Theo đối tượng tín dụng Theo mục đích sử dụng vốn Chủ thể trong quan hệ tín dụng Phần 3: Các hình thức tín dụng trong nền kinh tế thị trường Tín dụng ngân hàng Tín dụng thương mại Tín dụng nhà nước Tín dụng thuê mua Mặc dù em đã rất cố gắng song bài viết không thể tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong sự đóng góp của thầy cô giáo và các bạn. Nội dung Tín dụng ra đời rất sớm so với sự xuất hiện của môn kinh tế học và được lưu truyền từ đời này sang đời khác. Tín dụng xuất phát từ gốc từ Latin “credittum” tức là tin tưởng, tin nhiệm, tín dụng được diễn giải theo ngôn ngữ dân gian Việt Nam là sự vay mượn. Trong thực tế hoat động tín dụng rất phong phú và đa dạng, nhưng ở bất cứ dạng nào, tín dụng cũng thể hiện ai mặt cơ bản sau: Thứ nhất: Người sở hữu một số tiền hoặc hàng hoá chuyển giao cho người khác sử dụng trong một thời gian nhất định. Thứ hai: Đến thời hạn do hai bên thoả thuận người sử dụng hoàn lại cho người sở hữu một giá trị lớn hơn. Phần tăng thêm được gọi là phần lời hay nói theo ngôn ngữ kinh tế là lãi (khi tính ra số tương đối gọi là lãi suất). Người sở hữu (người cho vay) Người sử dụng (người đi vay) Cho vay Trả nợ Phần 1 Những vấn đề chung về tín dụng I. Những quan niệm về tín dụng -Hiện nay thuật ngữ tín dụng được sử dụng rộng rãi và phổ biến. Tuy nhiên không có một định nghĩa nào thống nhất về tín dụng. Bởi vì mỗi người, mỗi ngành lại quan niệm về tín dụng một cách khác nhau, ở nhiều khía cạnh khác nhau. -Tín dụng là quan hệ vay mượn giữa hai bên, đây là quan hệ điều tiết chỉ giữa hai người, đó là người đi vay và người cho vay, sự vay mượn chủ yếu bằng tiền. -Tín dụng là sự tin tưởng, tại sao nói tín dụng là sự tin tưởng? Bởi vì chúng ta có tin tưởng mới đi vay và cho vay (credit) để nhường quyền sử dụng vốn cho nhau. -Tín dụng là việc vay mượn, sử dụng vốn của nhau, nhưng không chỉ dưới hình thức tiền mà còn dưới hình thức hàng hoá và thậm chí phi tài sản. -Cho dù có nhiều quan niệm về tín dụng, nhưng tựu chung lại ta có thể đưa ra một khái niệm, có thể nói đó là một khái niệm tổng quát về tín dụng: Tín dụng là nghề vay mượn tạm thời sử dụng vốn lẫn nhau dựa trên nguyên tắc hoàn trả và sự tin tưởng. -Để hiểu một cách thấu đáo về tín dụng chúng ta cần phải đi sâu vào quá trình ra đời và phát triển của tín dụng cũng như bản chất của nó. Có như vậy chúng ta mới có một cái nhìn sâu sắc hơn, hoàn hảo hơn về tín dụng. II. Sự ra đời và phát triển của tín dụng 1. Cơ sở ra đời của tín dụng -Sự phân công lao động và sự xuất hiện sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất là cơ sở ra đời của tín dụng. -Xét về mặt xã hội sự xuất hiện chế độ sở hữu về tư liệu sản xuất là cơ sở hình thành sự phân hoá xã hội, của cải, tiền tệ có xu hướng tập trung vào một nhóm người, trong khi đó một số người có thu nhập thấp hay thu nhập không đáp ứng đủ cho nhu cầu tối thiểu cuả cuộc sống, đặc biệt khi những biến cố rủi ro bất thường gây ra. Trong điều kiện như vậy đòi hỏi sử ra đời của tín dụng, để giải quyết mâu thuẫn nội tại của xã hội, thực hiện việc điều hoà nhu cầu tạm thời của cuộc sống, đầu tiên là tín dụng nặng lãi. 2. Quan hệ tín dụng nặng lãi -Tín dụng nặng lãi là tín dụng ra đời đầu tiên vào thời kỳ cổ đại. 2.1. Chủ thể của quan hệ tín dụng nặng lãi -Người đi vay: chủ yếu là nông dân và thợ thủ công, ngoài ra chủ nợ, địa chủ và quan lại cũng có một phần đi vay nặng lãi. -Người cho vay: là những người hoạt động thương nghiệp tiền tệ, chủ nợ, địa chủ và một số quan lại. 2.2. Nguyên nhân xuất hiện tín dụng nặng lãi -Trong điều kiện sản xuất thấp kém, phụ thuộc nhiều vào điều kiện thiên nhiên, lại thêm gánh nặng sưu thuế và các tệ nạn xã hội khác, những người sản xuất nhỏ khi phải đối phó với những rủi ro xảy ra trong cuộc sống có thể dẫn đến phải đi vay để giải quyết những khó khăn trong đời sống, như mua lương thực, thuốc men, đóng tô, thuế. . . còn các tầng lớp khác đi vay để giải quyết những thiếu hụt tạm thời với các nhu cầu cao. 2.3. Đặc điểm của tín dụng nặng lãi -Tín dụng nặng lãi có lãi suất rất cao. Nguyên nhân là do cầu tín dụng lớn hơn so với cung và nhu cầu đi vay thường là cấp bách không thể trì hoãn được. -Hình thức vận động của vốn trong quan hệ tín dụng nặng lãi biểu hiện rất đa dạng đó là: Cho vay bằng hiện vật và thu nợ bằng hiện vật; Cho vay bằng tiền, thu nợ bằng hiện vật; Cho vay bằng tiền, hiện vật và thu nợ bằng công lao động; Cho vay bằng tiền và thu nợ bằng tiền; -Do những đặc điểm trên của tín dụng nặng lãi mà tín dụng nặng lãi có hai tính chất sau: Những người cho vay nặng lãi muốn duy trì nền sản xuất nhỏ để sự tồn tại của hình thức tín dụng nặng lãi. Cho vay nặng lãi thúc đẩy quá trình phân hoá giai cấp và tập trung vốn tạo tiền đề cho sự ra đời của phương thức sản xuất mới. 2.4. Tín dụng nặng lãi trong điều kiện ngày nay -Trong điều kiện ngày nay tín dụng nặng lãi còn tồn tại khá phổ biến ở các nước kém phát triển. Nguyên nhân của sự tồn tại này là do: Do ảnh hưởng của chế độ phong kiến. Trong nông nghiệp ruộng đất phần lớn tạp trung trong tay các địa chủ và áp dụng phương pháp phát canh thu tô, khoản địa tô phải trả thường là rất cao. Mức thu nhập của người lao động thấp. Vì vậy, khi xuất hiện các rủi ro bất thường trong đời sống đòi hỏi phải có vốn vay bổ sung. Hệ thống tín dụng chưa phát triển. Do tín dụng nặng lãi vẫn tồn tại cho nên để hạn chế cho vay nặng lãi, các nước thường áp dụng biện pháp sau: Cải cách dân chủ trong nông nghiệp mà phương thức cơ bản là chia ruộng đất cho nông dân. Phát triển hệ thống tín dụng, tổ chức và mở rộng hệ thống ngân hàng. 3. Sự phát triển của hệ thống tín dụng trong nền kinh tế -Sản xuất hàng hoá là nguyên nhân ra đời của tín dụng, vì vậy ở bất cứ xã hội nào có sản xuất thì tất yếu có sự hoạt động của tín dụng. 3.1. Nguyên nhân thúc đẩy sự phát triển của tín dụng -Trong kinh tế thị trưòng các xí nghiệp hoạt động độc lập và giữa chúng có mối quan hệ thông qua trao đổi - mua và bán để hình thành hệ thống kinh tế thống nhất. -Để thực hiện mối quan hệ trên các tổ chức kinh doanh phải có vốn tiền tệ và phải sử dụng thước đo tiền tệ để tổ chức và quản lý kinh doanh. Xuất phát từ tính chất hoạt động đó mà vốn của doanh nghiệp liên tục trải qua các giai đoạn và biêủ hiện dưới các hình thái khác nhau. Qúa trình tuần hoàn vốn thể hiện như sau: T - H - SX - H’ - T’. Giai đoạn 1: Vốn tiền tệ ứng ra để mua tư liệu sản xuất. Trong giai đoạn này vốn từ hình thái tiền tệ chuyển thành hình thái hàng hoá. Giai đoạn 2: Tiến hành tổ chức sản xuất, tức là quá trình kết hợp giữa lao động sống và lao động vật để tạo ra sản phẩm mới. ở giai đoạn này vốn từ hình thái hàng hoá chuyển thành hình thái chi phí sản xuất và cuối cùng sau khi sản phẩm mới đã được tạo ra, vốn lại trở về hình thá hàng hoá. Giai đoạn 3: Sản phẩm được đưa ra tiêu thụ, vốn lại trở về hình thái ban đầu của nó tức là vốn bằng tiền. Riêng đối với các xí nghiệp trong lĩnh vực lưu thông, tuần hoàn vốn chỉ chải qua hai giai đoạn: mua sản phẩm và bán sản phẩm, do đó vốn cũng chỉ biểu hiện dưới hai hình thái là hàng hoá và tiền tệ. -Xuất phát từ đặc điểm tuần hoàn vốn như trên mà mỗi khi không có sự ăn khớp về thời gian và khối lượng về mua vật tư hàng hoá phục vụ sản xuất với việc tiêu thụ hàng hoá thì tất yếu xảy ra hiện tượng: Hoặc có vốn hàng hoá chưa tiêu thụ hoặc đã tiêu thụ và thu được tiền nhưng chưa cần thiết phải mua vật tư nguyên liệu dự trữ cho sản xuất. Hoặc có nhu cầu mua vật tư, hàng hoá phục vụ quá trình sản xuất nhưng không có tiền. Hiện tượng thừa vốn này thể hiện khá rõ nét đối với các doanh nghiệp sản xuất mang tính thời vụ. Còn đối với các loại hình xí nghiệp khác thì hiện tượng thừa vốn cũng thường xuyên xảy ra; Bởi vì, mặc dù việc sản xuất được tiến hành liên tục nhưng việc mua bán vật tư nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm được tiến hành theo định kỳ. Vì vậy, tất yếu sẽ xuất hiện sự không ăn khớp giữa hai quá trình mua bán. Tuy nhiên đối với các doanh nghiệp không thời vụ việc thừa thiếu vốn tiền tệ với thời gian ngắn hơn và quy mô nhỏ hơn so với xí nghiệp thời vụ, chỉ trừ những doanh nghiệp có chu kỳ sản xuất kinh doanh dài. -ở mỗi doanh nghiệp thì có lúc thiếu vốn, lúc thừa vốn, nhưng đứng trên giác độ toàn bộ nền kinh tế quốc dân thì tại mỗi thời điểm nhất định sẽ có hiện tượng: Một nhóm doanh nghiệp có vốn tạm thời chưa sử dụng. Một nhóm những xí nghiệp khác lại có nhu cầu bổ sung tạm thời. -Sở dĩ có hiện tượng này là vì, chu kỳ sản xuất kinh doanh và tính chất thời vụ ở mỗi doanh nghiệp, mỗi ngành kinh tế không giống nhau, trong lúc đó tái sản xuất là một quá trình liên tục trên cơ sở phân công và hợp tác trên toàn bộ nền kinh tế. -Vì vậy khi mà xí nghiệp này thừa vốn thì tất yếu sẽ có xí nghiệp khác thiếu vốn. Ví dụ: nông trường sản xuất mía sau khi thu hoạch sẽ có vốn tạm thời nhàn rỗi, ngược lại đối với xí nghiệp chế biến đường lại có nhu cầu rất lớn về dự trữ nguyên liệu cho sản xuất. -Đây là hiện tượng khách quan tồn tại ngay trong quá trình tái sản xuất xã hội, đồng thời nó là mâu thuẫn của quá trình tuần hoàn và chu chuyển vốn. Chính điều này đòi hỏi phải có tín dụng làm cầu nối giữa nơi thườ và nơi thiếu. -Nếu xét về đặc điểm vốn trong quá trình tái sản xuất giản đơn thì hiện tượng thừa thiếu vốn tạm thời trong toàn bộ nền kinh tế được bù trừ lẫn nhau. Tuy nhiên tái sản xuất là quá trình thường xuyên mở rộng và phát triển, vì vậy đòi hỏi phải có vốn đầu tư bằng vốn tiết kiệm. -Trong cơ chế thị trường tồn tại và phát triển luôn gắn bó với nhau, vì vậy nhu cầu vốn cho sản xuất không chỉ để duy trì mức sản xuất như cũ mà còn có nhu cầu đầu tư phát triển. Nhu cầu vốn trong trường hợp này được dùng để đầu tư vào tài sản cố định, tăng dự trữ vật tư hàng hoá cho tái sản xuất mở rộng. -Đối với các xí nghiệp, đơn vị kinh tế, lợi nhuận tích luỹ để đầu tư có giới hạn. Vì vậy muốn thực hiện được nhu cầu mở rộng sản xuất cần thiết phải nhờ đến nguồn vốn trong xã hội. -Mỗi khoản tiết kiệm có một mục đích nhất định như nhà kinh doanh tiết kiệm để mở rộng sản xuất, cá nhân mở rộng để mua sắm... mục đích của tiết kiệm có thể được thực hiện ngay hoặc được thực hiện trong tương lai. Chính vì vậy trong điều kiện chưa thực hiện được nhũng mục đích đã định những người chủ của vốn . -Tiết kiệm có thể sử dụng vốn này để cho vay hoặc trực tiếp như mua trái phiếu hoặc gián tiếp như gửi vào tổ chức tín dụng. -Như vậy sự xuất hiện của tín dung xuất phát từ nhu cầu tiết kiệm, nhu cầu đầu tư và phát triển. Mà tín dụng là nối giữa tiết kiệm và đầu tư. Tóm lại trong nền kinh tế hiện đại, đặc điểm tuần hoàn vốn và yêu cầu của quá trình tiết kiệm và đầu tư đòi hỏi phải có tín dụng. 3.2. Tín dụng ngày càng mở rộng và phát triển một cách đa dạng. Trong nền kinh tế thị trường tín dụng ngày càng mở rộng, chủ thể tham gia các quan hệ tín dụng bao gồm cá nhân, các doanh nghiệp và nhà nước trung ương, cũng như các địa phương. Quan hệ tín dụng được mở rộng về đối tượng và quy mô thể hiện ở các mặt sau: - Các tổ chức ngân hàng và các tổ chức tài chính và tổ chức tín dụng khác phát triển mạnh và có mặt khắp mọi nơi. - Phần lớn các doanh nghiệp đều có sử dụng vốn tín dụng (vay ngân hàng, mua chịu hàng hoá, phái hành trái phiếu) và khối lượng ngày càng lớn. - Thu nhập ngày càng tăng đối với cá nhân và vì vậy ngày càng có nhiều người tham gia vào các quan hệ tín dụng III. Bản chất tín dụng. Tín dụng tồn tại trong nhiều phương thức sản xuất khác nhau. ở bất cứ phương thức sản xuất nào tín dụng cũng biểu hiện ra bên ngoài là sự vay mượn tạm thời một vật hoặc một số vốn tiền tệ, nhờ vậy mà người ta có thể sử dụng được giá trị của hàng hoá hoặc trực tiếp, hoặc gián tiếp thông qua trao đổi. Để vạch rõ bản chất của tín dụng cần thiết phải nghiên cứu liên hệ kinh tế của tín dụng trong quá trình hoạt động của tín dụng và mối liên hệ của nó với quá trình tái sản xuất. Về sự vận động của tín dụng: tín dụng là một quan hệ kinh tế giữa người cho vay và người đi vay, giữa họ có mối liên hệ với nhau thông qua vận động giá trị vốn, tín dụng được biểu hiện dưới hình thức tiền tệ. Hoặc quá trình vận động của nó thông qua các quá trình sau: Thứ nhất: phân phối vốn tín dụng dưới hình thức cho vay. Thứ hai: sử dụng vốn tín dụng trong quá trình tái sản xuất. Thứ ba: sự hoàn trả của tín dụng. Đây là giai đoạn kết thúc một vòng tuần hoàn của tín dụng. Sự hoàn trả của tín dụng là đặc trưng thuộc về bản chất vận động của tín dụng, là dấu ấn phân biệt tín dụng với các phạm trù kinh tế khác. IV. Đặc điểm của tín dụng. - Có sự vận động độc lập tương đối giữa quyền sở hữu và quyền sủ dụng. - Giá cả trong quan hệ mua bán ngang bằng với giá trị nhưng trong quan hệ tín dụng thì không. Gía cả ở đây là biểu hiện của giá trị sử dụng một số vốn trong một thời gian. Mác viết “ đem tiền cho vay với tư cách là một vật có đặc điểm là sẽ quay trở về điểm xuất phát của nó mà vẫn giữ được nguyên vẹn giá trị của nó và đồng thời lại lớn thêm trong quá trình vận động”. V. Chức năng của tín dụng. 1. Tích tụ tập trung vốn. Để cho vay và đáp ứng nhu cầu sử dụng khác tín dụng biến tài sản phi tài chính thành tài sản tài chính. 1.1. Cung của quỹ cho vay. Tiết kiệm của dân cư; Tiết kiệm của nhà doanh nghiệp; Mức thặng dư của ngân sách nhà nước; Mức tăng của khối lượng tiền cung ứng. 1.2. Cầu của quỹ cho vay. Nhu cầu đầu tư của doanh nghiệp; Nhu cầu tín dụng tiêu dùng của cá nhân; Thâm hụt ngân sách của chính phủ. 2. Kiểm soát và giám đốc bằng tiền. Thông qua các thước đo chỉ tiêu được xây dựng trên cơ sở tiền tệ mà tín dụng có thể góp phần vào hai mục đích sau: Đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh của doang nghiệp diễn ra theo đúng pháp luật và có hiệu quả kinh tế cao. Bởi vì doanh nghiệp muốn vay ngân hàng thì phải có tài khoản hoặc mục đích sử dụng vốn hay phương án sản suất kinh doanh. Về mặt pháp luật, mỗi khi có tiền gửi vào tài khoản phải thuyết trình nguồn thu. VI. Vai trò của tín dụng. 1. Hoạt động tín dụng đảm bảo nhu cầu về vốn cho nhu cầu sản xuất kinh doanh và nhu vầu tiêu dùng cho các cá nhân trong nền kinh tế. Thừa thiếu vốn tạm thời thường xuyên xảy ra ở các xí nghiệp. Việc phân phối vốn tín dụng đã góp phần điều hoà trong toàn bộ nền kinh tế, tạo điều kiện cho quá trình sản xuất được liên tục. Ngoài ra tín dụng còn là cầu nối giữa tiết kiệm và đầu tư, là động lực kích thích tiết kiệm đồng thời là phương tiện cung cấp vốn cho đầu tư phát triển. Trong nền kinh tế sản xuất hàng hoá, tín dụng là một trong những nguồn hình thành vốn lưu động và cố định của các xí ghiệp. Vì vậy tín dụng đã góp phần động viên vật tư đi vào sản xuất, thúc đẩy ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất để đẩy nhanh quá trình tái sản xuất. Riêng trong điều kiện nước ta hiện nay, cơ cấu kinh tế còn nhiều mất cân đối, lạm phát và thất nghiệp vẫn còn ở mức độ cao. Vì vậy thông qua việc đầu tư tín dúngẽ góp phần sắp xếp và tổ chức lại sản xuất, hình thành cơ cấu kinh tế hợp lý. Mặt khác thông qua hoạt động tín dụng mà sử dụng nguồn lao động và nguồn nguyên liệu một cách hợp lý, thúc đẩy quá trình tăng trưởng kinh tế, đồng thời góp phần giải quyết các vấn đề xã hội. 2. Thông qua hoạt động tín dụng, các tổ chức tín dụng tăng cường giám sát đối với khách hàng vay vốn, từ đó nâng cao hiệu quả chung trong toàn bộ nền kinh tế. 3. Thúc đẩy quá trình tập trung vốn và tập trung sản xuất. Hoạt động của ngân hàng là tập trung vốn tiền tệ tạm thời chưa sử dụng, mà vốn này nằm phân tán ở khắp mọi nơi, trong tay các nhà doanh nghiệp, các cơ quan nhà nước và của cá nhân. Trên cơ sở đó cho các đơn vị kinh tế vay. Tuy nhiên quá trình đầu tư tín dụng không phải rải đều cho mọi chủ thể có nhu cầu, mà việc đầu tư được tiến hành một cách tập trung, chủ yếu là cho các xí nghiệp lớn, những xí nghiệp kinh doanh có hiệu quả. Đầu tư tập trung là quá trình tất yếu, vừa đảm bảo tránh rủi ro tín dụng, vừa thúc đẩy quá trình tăng trưởng kinh tế. 4. Tín dụng là công cụ tà trợ cho các ngành kinh tế kém phát triển và ngành mũi nhọn. Trong điều kiện nước ta nông nghiệp là ngành sản xuất đáp ứng nhu cầu cần thiết cho xã hội, đang trong quá trình công nghiệp hoá và là ngành chịu tác động nhiều nhất của quá trình tự nhiên. Vì vây, trong giai đoạn trước mắt nhà nước cần tập trung đầu tư phát triển nông nghiệp để giải quyết những nhu cầu tối thiểu của xã hội đồng thời tạo điều kiện để phát triển các ngành kinh tế khác. Bên cạnh đó nhà nước cần tập trung tín đụng để tài trợ cho các ngành kinh tế mũi nhọn, mà phát triển các ngành này sẽ tạo cơ sở và lôi cuốn các ngành kinh tế khác. 5. Góp phần tác động đến việc tăng cường chế độ hạch toán kinh tế của các xí nghiệp. Đặc trưng cơ bản của tín dụng là hoạt động trên cơ sở hoàn trả và có lợi tức. Vì vậy, hoạt động của tín dụng đã góp phần kích thích sử dụng vốn vay có hiệu quả. Khi sử dụng vốn vay ngân hàng thì các xí nghiệp phải tôn trọng hoạt động tín dụng, tức là phải đảm bảo hoàn trả nợ vay đúng thời hạn và tôn trọng các điều kiện khác đã ghi trong hợp đồng tín dụng. Bằng các tác động như vậy, đòi hỏi xí nghiệp phải quan tâm đến việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, giảm chi phí xuất, tăng vòng quay của vốn tạo điều kiện để nâng cao doanh lợi xí nghiệp. Phần 2 Các hình thức tín dụng Trong nền kinh tế thị trường tín dụng hoạt động rất đa dạng và phong phú. Trong quản lý tín dụng các nhà kinh tế thường dựa vào các tiêu thức sau đây để phân loại I. Thời hạn tín dụng 1. Tín dụng ngắn hạn. Tín dụng ngắn hạn là loại tín dụng có thời hạn dưới một năm và thường được sử dụng để cho vay bổ sung thiếu hụt tạm thời vốn lưu động của các doanh nghiệp và cho vay phục vụ nhu cầu sinh hoạt của cá nhân. 2. Tín dụng trung hạn. Là loại tín dụng từ 1 - 5 năm, loại tín dụng này được cung cấp để mua sắm tài sản cố định, cải tiến và đổi mới kỹ thuật, mở rộng và xây dựng các công trình nhỏ có thời gian thu hồi vốn nhanh. 3. Tín dụng dài hạn. Tín dụng dài hạn là loại tín dụng có thời hạn trên năm năm, tín dụng dài hạn được dùng để đầu tư cho xây dựng cơ bản. II. Đ ối tượng tín dụng. 1. Tín dụng vốn lưu động Là loại tín dụng được cấp phát để hình thành vốn lưu động của các tổ chức kinh tế. 2. Tín dụng vốn cố định. Là loại tín dụng được cấp phát để hình thành tài sản cố định. III. Mục đích sử dụng vốn. 1. Tín dụng sản xuất và lưu thông hàng hoá. Là loại cấp phát tín dụng cho các nhà doanh nghiệp và các chủ thể kinh doanh khác để tiến hành sản xuất hàng hoá và lưu thông hàng hoá. 2. Tín dụng tiêu dùng. Tín dụng tiêu dùng là hình thức cấp phát tín dụng cho cá nhân để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng. IV. Căn cứ vào chủ thể trong quan hệ sử dụng vốn. 1. Tín dụng ngân hàng. Tín dụng ngân hàng là quan hệ tín dụng giữa ngân hàng, các tổ chức tín dụng khác với các nhà doanh nghiệp và các cá nhân. 2. Tín dụng thương mại. Tín dụng thương mại là quan hệ tín dụng giữa các nhà doanh nghiệp, được biểu diễn mua bán chịu hàng hoá. 3. Tín dụng nhà nước. Tín dụng nhà nước là quan hệ tín dụng giữa một bên là nhà nước với một bên là phần còn lại của nền kinh tế và nhà nước là người đi vay. 4. Tín dụng thuê mua. Là quan hệ tín dụng giữa các công ty tài chính với người sản xuất kinh doanh được thể hiện dưới hình thức cho thuê tài sản cố định. Phần 3 Các hình thức tín dụng xét theo chủ thể Trong quan hệ tín dụng I. Tín dụng Ngân hàng thương mại . 1. Tín dụng ngân hàng - sự ra đời và quá trình phát triển. Lịch sử ra đời và phát triển của tín dụng gắn liền với lịch sử phát triển của sản xuất hàng hóa. Hình thức sơ khai của tín dụng là tín dụng nặng lãi, có được do sự phân chia của tập đoàn người thành những người có nhiều hơn và những người có ít hơn dẫn đến sự xuất hiện quan hệ vay mượn do có sự chênh lệch dư thừa sản phẩm. Người đi vay sẽ không những phải trả vốn mà còn phải trả lãi cho người cho vay, đó chính là tín dụng nặng lãi. Hình thức này chỉ tồn tại ở xã hội trước tư bản và mục đích của nó là để duy trì cuộc sống cho những người cần vay. Đến phương thức TBCN tín dụng nặng lãi không còn phù hợp, sản xuất phát triển, đi vay không những để cho tiêu dùng mà còn để phát triển sản xuất. Lãi suất cho vay cũng phải thấp hơn do có nhiều nhà cho vay hơn và để cho nhà tư bản đi vay đảm bảo cho sản xuất có lợi nhuận. Vay mượn không chỉ đơn thuần là tiền mà còn là các máy móc thiết bị, tư liệu sản xuất... Lãi suất không còn bị áp đặt bởi những người cho vay mà phải là sự thỏa thuận giữa người mua và người bán. Các hình thức tín dụng mới ra đời. Từ đó có thể định nghĩa tín dụng là quan hệ vay mượn dựa trên nguyên tắc hoàn trả. Đó là quan hệ giữa hai bên trong đó một bên (trái chủ hay người cho vay) chu cấp tiền hay hàng hóa, dịch vụ dựa vào lời hứa thanh toán lại trong tương lai của người phía bên kia (người thụ trái hay người đi vay). Cùng với sự phát triển của sản xuất và hàng hóa, tín dụng ngày càng có những phát triển cả về nội dung và hình thức, từ tín dụng nặng lãi đến tín dụng thương mại và cao nhất là tín dụng ngân hàng. Tín dụng ngân hàng đã thực sự mở rộng các mối quan hệ, thay thế quan hệ giữa các cá nhân với nhau bằng mối quan hệ giữa các cá nhân với tổ chức, giữa các tổ chức với nhau và cao nhất là quan hệ tín dụng quốc tế. Tín dụng ngân hàng là một hình thức phát triển cao của tín dụng, tuy nhiên nó vẫn giữ nguyên được những bản chất ban đầu của quan hệ tín dụng. Tín dụng ngân hàng được hiểu là quan hệ vay mượn lẫn nhau theo nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi theo một thời gian nhất định, giữa một bên là Ngân hàng thương mại và một bên là các cá nhân, các tổ chức kinh tế, tổ chức chính trị xã hội, tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại khác. Để quản lý tốt chất lượng các khoản tín dụng, người ta phân loại tín dụng theo nhiều hình thức khác nhau: dựa trên kỳ hạn các khoản tín dụng, theo tính chất đảm bảo của khoản vay, theo những hình thái tồn tại của vốn tín dụng... Sản xuất hàng hoá ngày càng phát triển và hiện nay ngày càng có nhiều hình thức tín dụng mới ra đời, đáp ứng nhu cầu gửi tiền và đi vay của các đối tượng khác nhau. Tín dụng trở thành một hoạt động chủ yếu của các ngân hàng thương mại. 2. Đặc điểm của tín dụng ngân hàng thương mại. Tín dụng ngân hàng là một hình thức phát triển cao của tín dụng. Nó cơ bản giữ được những bản chất chung của tín dụng, ngoài ra còn có một số đặc điểm vượt trội sau: - Vốn tín dụng ngân hàng được thực hiện dưới hình thức tiền tệ và đã được giải phóng ra khỏi chu kỳ kinh doanh, là vốn tiền tệ tạm thời nhàn rỗi trong nền kinh tế, với sự tham gia trong vai trò trung gian của các ngân hàng thương mại. Thu nhập của người dân tăng và xuất hiện sự dư thừa tiền tệ, trong quá trình sản xuất kinh doanh, các quỹ khấu hao tài sản cố định, quỹ khen thưởng, quỹ dự phòng rủi ro... của các tổ chức kinh tế được ngân hàng huy động và là nguồn vốn tín dụng chủ yếu của ngân hàng. Quá trình vận động của vốn tín dụng ngân hàng hoàn toàn khác với tín dụng thương mại - phụ thuộc hoàn toàn vào quy mô, quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và không phải là vốn tiền tệ được giải phóng ra khỏi sản xuất kinh doanh. Đây cũng là một đặc điểm chứng tỏ tín dụng ngân hàng là một hình thức tín dụng phát triển cao hơn tín dụng thương mại. - Quá trình vận động của vốn tín dụng ngân hàng tương đối độc lập so với sự vận động của quá trình sản xuất kinh doanh. Khi hoạt động sản xuất kinh doanh được mở rộng và phát triển, nhu cầu vốn tăng có thể dẫn đến nhu cầu về vốn tín dụng tăng, từ đó tín dụng ngân hàng phục vụ đắc lực cho sản xuất kinh doanh. Cũng có thể khi sản xuất kinh doanh mở rộng và phát triển, nhu cầu vốn phát triển nhưng quy mô vốn tín dụng ngân hàng có thể không đổi do có thể có vốn từ các nguồn khác (phát hành tín phiếu, trái phiếu, kêu gọi viện trợ...) Sản xuất kinh doanh không thay đổi nhưng nhu cầu tín dụng vẫn tăng do hoạt động tín dụng còn đáp ứng nhiều nhu cầu khác ngoài sản xuất kinh doanh như tiêu dùng, trả nợ nước ngoài... Chính do các đặc điểm trên, tín dụng ngân hàng có thể đáp ứng được nhu cầu vốn tín dụng cả về khối lượng, thời hạn cho vay bằng các khoản vốn không phải chỉ của nó mà cả vốn huy động. Đồng thời nhờ có tín dụng mà ngân hàng đã mở rộng được cả về phạm vi cũng như lĩnh vực hoạt động. Nhưng bên cạnh đó, tín dụng không phải không có những nhược điểm của nó, đó chính là tính rủi ro của hoạt động tín dụng tương đối cao do đó các ngân hàng sẽ dễ bị mất vốn, hiệu quả hoạt động cũng như chất lượng tín dụng vì thế sẽ kém đi. 3. Các vấn đề cơ bản của tín dụng ngân hàng. a) Nguồn cho vay. - Vốn tự có và các quỹ của ngân hàng. - Vốn huy động trong và ngoài nước bằng cách phát hành kỳ phiếu, trái phiếu hoặc huy động tiền gửi. - Vốn ủy thác và vốn tài trợ để cho vay theo chương trình hoặc dự án đầu tư của nhà nước, của các tổ chức kinh tế xã hội trong và ngoài nước. b) Điều kiện về đối tượng vay vốn. Theo luật ngân hàng đã ban hành và luật tín dụng thì tất cả những khách hàng được cho vay phải thỏa mãn đồng thời các điều kiện sau : - Có tư cách pháp nhân, thể nhân đầy đủ. - Có dự án đầu tư hoặc phương án sản xuất kinh doanh khả thi, có hiệu quả. - Có vật tư hay hàng hóa tương đương, tài sản thế chấp, đảm bảo tiền vay hoặc bảo lãnh của người thứ ba theo quy chế của Thống đốc Ngân hàng nhà nước. - Có kế hoạch trả nợ gốc và lãi ngân hàng. - Sử dụng tiền vay đúng mục đích. c) Quy trình thẩm định dự án đầu tư. - Thu thập tài liệu, thông tin cần thiết. - Xử lý thông tin, đánh giá, phân tích. - Nội dung thẩm định dự án đầu tư : + Thẩm định tư cách pháp nhân vay vốn. + Phân tích tình hình tài chính, hoạt động sản xuất kinh doanh của tổ chức cũng như của cá nhân cần vay vốn trong những năm gần đây (tối thiểu là 2 năm). Phân tích tình hình tài chính, chất lượng quản lý. Phân tích mục đích của vay vốn, thái độ và đạo đức của khách hàng. Phương diện kỹ thuật. Khả năng trả nợ, lãi và tính khả thi của dự án (trong đó hai chỉ tiêu quan trọng nhất là giá trị hiện tại ròng NPV và tỷ suất doanh lợi IRR). + Lập tờ trình kết quả thẩm định. Quá trình thẩm định là một khâu quan trọng không thể thiếu với mỗi dự án cho vay nhằm tránh rủi ro và nâng cao chất lượng tín dụng. Thẩm định yêu cầu cao đối với nhân viên, cán bộ thẩm định cả về trình độ chuyên môn cũng như tư cách đạo đức, nó quyết định sự thành công của khoản tín dụng đó. 4. Tầm quan trọng của tín dụng ngân hàng trong sự phát triển kinh tế. Sự ra đời và phát triển mạnh mẽ của các ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng có thể cho thấy vai trò của tín dụng ngân hàng đối với sự vận hành của nền kinh tế. Ta có thể thấy được một số vai trò chủ yếu của tín dụng trong nền kinh tế: - Hoạt động tín dụng đảm bảo đáp ứng nhu cầu về vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh và nhu cầu tiêu dùng của các cá nhân trong nền kinh tế. Với mục tiêu lớn là công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế của Đảng và nhà nước cũng như nhu cầu phát triển của các tổ chức kinh tế trong nền kinh tế thị trường cạnh tranh gay gắt quyết liệt như hiện nay thì nhu cầu về vốn để đổi mới trang thiết bị công nghệ sản xuất cũng như phát triển sản xuất, mở rộng mặt hàng, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ... là rất lớn. Do đó mở rộng nguồn vốn để đầu tư phát triển là một yêu cầu bức thiết đối với các doanh nghiệp cũng như các tổ chức kinh tế khác. Thực tế cho thấy phần vốn chủ yếu của các công ty là huy động được từ các tổ chức tài chính trung gian, đặc biệt là các ngân hàng thương mại thông qua các hình thức vay mới, chiếm tỷ trọng lớn (61,9%). Mặt khác ở nước ta hiện nay thị trường chứng khoán mới ở giai đoạn sơ khai, đối tượng phát hành còn hạn chế cũng như khuôn khổ pháp lý, môi trường kinh tế, thói quen, tâm lý người dân... chưa cho phép lưu hành trái phiếu, cổ phiếu một cách rộng rãi để nó có thể là nguồn vốn cơ bản của các công ty. Do vậy tín dụng ngân hàng thực sự gần như là con đường duy nhất đối với các dự án đầu tư chiều sâu, phát triển sản xuất, hiện đại hóa và cải tiến công nghệ. Từ những khoản tín dụng đó có thể nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm, tăng khả năng sinh lời, tăng thu nhập cho người lao động, đời sống nhân dân được cải thiện và các khản thu của Nhà nước cũng tăng theo. - Thông qua hoạt động tín dụng, các tổ chức tín dụng tăng cường kiểm tra, giám sát với khách hàng vay vốn, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế chung của nền kinh tế quốc dân. Tín dụng là hoạt động tiêu biểu của hầu hết các ngân hàng, đòi hỏi ngân hàng phải kiểm soát khả năng hoàn trả nợ của khách hàng, ít ra là cũng phải dự tính, phán đoán được khả năng này nhằm bảo vệ tiền gửi của khách hàng và hiệu quả hoạt động cũng như lợi nhuận của ngân hàng. Nếu một khoản vay nào đó thất thoát thì trước tiên làm ngân hàng không còn khả năng thanh toán cho người gửi tiền. Ngân hàng cũng có trách nhiệm với các cổ đông đảm bảo mức chia lãi cổ phần hợp lý cũng như mức lương nhất định đối với nhân viên. Chính vì vậy, ngân hàng luôn phải thận trọng đối với các khoản tín dụng và tăng cường kiểm soát đối với các khách hàng vay để xem khoản vay đó có sử dụng đúng mục đích và có hiệu quả không,... đồng thời có thể tư vấn chuyên môn cho khách hàng. Do vậy chất lượng tín dụng sẽ được nâng cao, đem lại lợi lợi ích cho cả ngân hàng và khách hàng, rộng hơn là cho cả nền kinh tế quốc dân. - Thông qua hoạt động tín dụng góp phần tiết kiệm chi phí lưu thông, ổn định thị trường. Chi phí giao dịch là một trong những yếu tố quyết định sự thành công hay không của khách hàng. Với mỗi khoản giao dịch, có các khoản chi phí cố định (chiếm tỉ lệ chủ yếu) và chi phí khác phụ thuộc từng loại giao dịch, do vậy với khối lượng giao dịch càng nhỏ thì chi phí giao dịch bình quân cho mỗi đồng vay, cho vay là càng lớn. Ngân hàng thương mại và các tổ chức tài chính trung gian khác chuyên môn hóa trong lĩnh vực này nên nó sẽ tiết kiệm được nhiều chi phí giao dịch cho khách hàng (có thể giao dịch với lượng tiền lớn). Ngoài ra, ngân hàng thương mại đóng vai trò người trung gian trong hoạt động tín dụng, thực hiện huy động vốn bằng nhiều hình thức những nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi trong nền kinh tế và cho những người cần vốn vay đã tránh được sự lãng phí và giúp cho nền kinh tế phát triển hơn. II. Tín dụng thương mại. 1. Khái niệm. Tín dụng thương mại là hình thức sử dụng vốn lẫn nhau giữa các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế được thể hiện dưới hình thức các doanh nghiệp mua chịu hàng hoá và dịch vụ lẫn nhau. 2. Nguyên nhân của sự xuất hiện tín dụng thương mại. Là do sự cách biệt giữa sản xuất và tiêu thụ, đặc điểm thời vụ trong sản xuất, mua hoặc bán sản phẩm, vì vậy xảy ra hiện tượng có một số nhà doanh nghiệp có hàng hoá muốn bán, trong lúc đó một số nhà doanh nghiệp khác muốn mua nhưng không có tiền. Trog trường hựp này nhà doanh nghiệp với tư cách là người bán muốn thực hiện được sản phẩm họ có thể bán chịu hàng hoá cho gười mua. Mua bán chịu là hình thức tín dụng vì: Người bán chuyển giao cho người mua được sử dụng vốn tạm thời trong một thời gian nhất định. Đến thời hạn đã được thoả thuận người mua hoàn lại vốn cho người bán dưới hình thức tiền tệ và cả phần lãi suất. 3. Vai trò của tín dụng thương mại. Trong thời kỳ quản lý nền kinh tế theo kế hoạch tập trung hầu hết các nước xã hội chủ nghĩa đều cấm tín dụng thương mại hoạt động. Đến những năm 1980 gắn liền với quá trình cải tổ và đổi mới quản lý kinh tế nhà nước đã bắt đầu cho phép tín dụng thương mại hoạt động. Trong nền kinh tế thị trường hiện tượng thừa thiếu vốn của các nhà doanh nghiệp thường xuyên xảy ra, vì vậy hoạt động của tín dụng thương mạ một mặt đáp ứng được nhu cầu vốn của các nhà doanh nghiệp tạm thời thiếu, đòng thời giúp các xí nghiệp tiêu thụ sản phẩm của mình. Mặt khác, sự tồn tại của hình thức tín dụng này sẽ giúp cho các nhà doanh nghiệp chủ động khai thác được vốn nhằm đáp ứng kịp thời cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Một vai trò quan trọng khác của tín dụng thương mại, đó là nó quyết định tính không ăn khớp của quá trình sản xuất và kinh doanh hàng hoá. Vì trong nền kinh tế người sản xuất có hàng hoá nhưng chưa chắc người kinh doanh đã có tiền và người kinh doanh có tiền chưa chắc người sản xuất có hàng hoá. Tín dụng thương mại đã làm tăng nhanh tốc độ lưu thông hàng hoá và lưu thông tiền tệ. Tín dụng thương mại còn góp phần tiết kiệm tiền mặt, tiết kiệm lưu thông tiền tệ, đảm bảo mối quan hệ kinh tế trong một nền kinh tế. 4. Đặc điểm của tín dụng thương mại. Vốn tín dụng tồn tại dưới hình thức hiện vật (do đó có độ an toàn khá cao); Toàn bộ vốn tín dụng chưa phải là vốn tiền tệ tạm thời nhàn rỗi đã rút ra khỏi quá trình sản xuất mà nó vẫn ở trong quá trình sản xuất kinh doanh (vốn sản xuất kinh doanh); Quá trình vận động của vốn tín dụng thương mại phụ thuộc vàc quy mô của quá trình sản xuất kinh doanh. 5. Công cụ của tín dụng thương mại. Cơ sở pháp lý xác định quan hệ nợ nợ là giấy báo nợ. Đây là một loai đặc biệt của khế ước dân sự xác định trao quyền cho người bán và nghĩa vụ thanh toán nợ của người mua khi món nợ đến hạn. Giấy nợ trong tín dụng thương mại gọi là thương phiếu. Thưong phiếu có hai loại đó là kỳ phiếu và hối phiếu. 5.1. Kỳ phiếu thương mại là do người mua chịu phát hành ra để cam kết trả một món nợ tiền nhất định khi đến hạn cho người bán. 5.2. Hối phiếu là do người bán chịu phát hành ra để ra lệnh cho người m ua chịu trả số tiền nhất định cho người hưởng thụ khi món nợ đáo hạn. Bỏ qua sự khác biệt về người phát hành ra nó, hối phiếu và kỳ phiếu đều giống nhau là thực hiện nghĩa vụ tài chính mà người mua chịu phải chiụ trách nhiệm trước người bán chịu vào thời điểm nhất định với những điều kiện nhất định. 5.3. Đặc điểm của thương phiếu. - Tính trừu tượng: trên thương phiếu không ghi rõ nguồn gốc và mục đích khoản nợ mà chỉ ghi nghĩa vụ tài chính. - Tính bắt buộc: luật pháp sẽ can thiệp vào hành vi mua bán chịu đến thời hạn thanh toán người mua chịu phải chịu trách nhiệm trả tiền một cách vô điều kiện đối với người bán chịu. - Đựơc lưu thông như tiền: nó được dùng làm phương tiện lưu thông, phương tiện thanh toán trong trời hạn hiệu lực của nó. 6. Ưu, nhược điểm của tín dụng thương mại. 6.1. Ưu điểm. - Giúp cho các doanh nghiệp (mua và bán) đảm bảo duy trì được tính liên tục của quá trình sản xuất kinh doanh. - Quyết định tính không ăn khớp của sản xuất hàng hoá, làm đẩy nhanh tốc độ lưu thông hàng hoá; - Góp phần làm giảm chi phí lưu thông trong nền kinh tế và tham gia điều tiết vốn giữa các doanh nghiệp một cách trực tiếp; - Tiết kiệm được khối lượng lưư thông tiền mặt. Tín dụng thương mại tồn tại cùng với nền kinh tế thị trường, trở thành một đặc trưng của nền kinh tế thị trường. 6.2. Nhược điểm. Mặc dù tín dụng thương mại đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nhưng nó không thể thay thế các hình thức tín dụng khác, vì nó có những mặt hạn chế sau: - Hạn chế về quy mô tín dụng và chiều vận động của hàng hoá. Tín dụng thương mại do các nhà doanh nghiệp cung cấp và họ chỉ cung cấp giới hạn khả năng của mình. Nếu người đi vay có nhu cầu cao hơn thì người cho vay không thể đáp ứng được. Quy mô lớn nhất của tín dụng thương mại bằng tổng giá trị hàng hoá của người bán chịu. Chiều vận động của tín dụng thương mại phụ thuộc vào chiều vận động của hàng hoá. Nó chỉ vận động theo một chiều nhất định. Do đó ảnh hưởng đến nền kinh tế, dẫn đến khhủng hoảng kinh tế mang tính lan truyền, cộng hưởng nếu một khâu nào đó hay một bộ phận nào đó bị phá sản. - Hạn chế về thời hạn cho vay: Điều kiện kinh doanh và chu kỳ sản xuất của một doanh nghiệp có thể phù hợp với nhau, vì vậy khi thời hạn mà người cho vay muốn cung cấp và người đi vay có nhu cầu không phù hợp hau thì tín dụng không thể xảy ra. Tuy nhiên, nhờ phương pháp cấp tín dụng của ngân hàng dưới hình thức chiết khấu đã giải quyết được một phần hạn chế. - Hạn chế phương hướng: Tín dụng thương mại được cung cấp dưới hình thức hàng hoá, vì vậy nhà doanh nghiệp chỉ cung cấp được tín dụng cho một số xí nghiệp nhất định_ những xí nghiệp cần hàng hoá đó để sử dụng cho sản xuất kinh doanh hoặc dự trữ để bán. - Tạo ra mầm mống của khủng hoảng sản xuất thừa. Vì nếu mua trao tay tức là chỉ mua những thứ cần thiết trong ngắn hạn vì số tiền là có giới hạn. Nhưng nếu có tín dụng thương mại tức là có tích luỹ tạo ra cầu giả tạo làm cho người sản xuất sẽ sản xuất ra nhiều hơn và do đó sẽ tạo ra sự dư thừa hàng hoá. - Loại bỏ khả năng kiểm soát của hệ thống ngân hàng với hoạt động kinh tế quốc dân làm tạo ra mầm mống cho những nguồn thu nhập bất hợp pháp. III. Tín dụng nhà nước. 1. Khái niệm. Tín dụng nhà nước là quan hệ tín dụng giữa một bên là nhà nước và một bên là các thành phần khác của nền kinh tế và nhà nước là người đi vay. Chủ thể trong quan hệ tín dụng nhà nước (TDNN) bao gồm người đi vay là nhà nước trung ương, nhà nước địa phương. Người cho vaylà dân chúng, các tổ chức kinh tế và ngân hàng nước ngoài. Trong nền kinh tế nhà nước là một chủ thể có ngân sách riêng và kho bạc nhà nước là người đại diện thực hiện các khoản thu và chi ngân sách. Thu và chi ngân sách có thể diễn ra trong ba trường hợp sau: - Thăng bằng ngân sách, là trường hợp các khoản thu ngân sách đúng bằng các khoản chi ngân sách. Trong các khoản thu và chi này không tính các khoản vay nợ và trả nợ. - Thặng dư ngân sách: là trường hợp mà thu lớn hơn các khoản chi ròng. Phần thặng dư có thể có thể sử dụng để trả các khoản nợ đã vay trong các tài khoản trước hoặc gửi vào ngân hàng để dùng cho các mục đích sau này. - Thiếu hụt ngân sách: là các khoản thu nhỏ hơn các khoản chi ròng. Để bù đắp các khoản chi này kho bạc nhà nước phải đi vay phần thiếu hụt đó. Như vậy, mục đích đi vay của tín dụng nhà nước là bù đắp khoản bội chi ngân sách. 2. Phân loại. Tín dụng nhà nước phân ra hai loại: - Tín dụng ngắn hạn:là khoản vay ngắn hạn của kho bạc nhà nươc để bù đắp các khoản bội chi tạm thời. Ví dụ, đầu năm ngân sách cần khoản chi ngay, nhưng tạm thời chưa có các khoản thu, cần phải đi vay để bù đắp, thời hạn vay thường dưới một năm. Tín dụng ngắn hạn của nhà nước được thực hiện bằng cách phát hành kỳ phiếu kho bạc. - Tín dụng dài hạn: Là các khoản vay dài hạn của kho bạc nhà nước. Thời hạn thường từ năm năm trở lên, viêc đi vay dài hạn được thực hiện bằng việc phát hành công trái 3. Ưu Thế Của Tín Dụng Nhà Nước - Đâylà hình thưc tín dụng có ưu thế tuyệt đối, là con đường tốt nhất không dẫn đến lạm phát và các vấn đề kinh tế xã hội. - Góp phần ổn định kinh tế xã hộivà nâng cao phúc lợi xã hội. - Đây là hình thưc tín dụng mà nhà nước không bao giờ phải trả nợ, việc thanh toán bằng cách phát hành ra đợt mới để trả nợ cũ . - Việc mua công trái đem lại cho người nông dân những khoản thu nhập và có thể giầu lên một cách nhanh chóng, hơn nữa mua công trái tương tự như gửi tiết kiệm nhưng có thể giầu lên một cách nhanh chóng mà không phải chịu rủi ro. 4. Nguyên nhân mà người dân Việt Nam không thích mua công trái - Việc mua bán trái phiếu chính phủ là quan hệ kinh tế vì vậy mang lại lợi ích kinh tế. Nhưng ở Việt nam lại mang tính chính trị hơn kinh tế nên việc mua công trái như việc hiến tiền cho nhà nước do tốc độ lạm phát lớn. - Chi tiêu của ngân sách nhà nước Viêt nam lãng phí, chưa hợp lí - Mua công trái và gửi tiết kiệm không có sự khác biệt, nhưng người dân lại có thói quen gủi tiết kiệm hơn. IV. Tín Dụng Thuê Mua 1. Khái niệm Tín dụng là quan hệ tín dụng giữa các công ty tài chính với người sản xuất kinh doanh được thể hiện dưới hình thức cho thuê tài sản cố định Sản xuất kinh doanh trong nền kinh tế thị trường luôn đòi hỏi những khoản đầu tư và phải có năng suất lao động cao, vì vậy phải đổi mới công nghệ. Các doanh nghiệp có vốn tích luỹtự có là không đầy đủ để đáp ứng nhu cầu đổi mới công nghệ. Do đó phải đi thuê tài sản cố định. Nó giúp cho các nhà sản xuất doanh nghiệp có thể đáp ứng được nhu cầu đổi mới công nghệ. 2. Đặc điểm ở Việt Nam tín dụng thuê mua được thể hiện dưới hình thức: công ty cho thuê tài chính, thực chất là công ty tài chính thực hiện việc cho thuê đối với tài sản cô định. Tín dụng thuê mua có hai hình thức. Người cho thuê đã có tài sản cố định cho thuê, Cho thuê theo kiểu vận hành vốn: mọi chi phí về sửa chữa, bảo dưỡng, tài vận hành sản cố định sẽ do người cho thuê chịu. Cho thuê theo kiểu thuê tài chính: người đi thuê tìm kiếm trên thị trường những tài sản cần thuê, sau đó yêu cầu người cho thuê mua tài sản đó. 3. Tác dụng và hạn chế của tín dụng thuê mua. 3.1. Đối với nền kinh tế. - Đây là hình thức huy động vốn cho đầu tư phát triển, đặc biệt là từ nước ngoài đặc biệt là những ngành có công cụ sử dụng rất đắt. - Tiếp thu được thường xuyên tiến bộ khoa học kỹ thuật trên thế giới. - Giá trị các tài sản thuê không tính vào hạn mức nợ quốc gia, do đó không ảnh hưởng đến việc sử dụng các hạn mức nợ từ các chính phủ, các tổ chức quốc tế. 3.2. Đối với người cho thuê. - Là hình thức đầu tư để thu lợi nhuận, đầu tư có độ an toàn cao. Vì người thuê tài sản có mục đích rõ ràng, có địa chỉ sử dụng rõ ràng và cụ thể. Người cho thuê bao giờ cũng nắm cơ sở pháp lý để chứng minh sở hữu nguồn gốc cho thuê. - Làm đa dạng và phong phú thêm những hoạt động kinh doanh thu lợi nhuận của các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, đặc biệt là hệ thống các ngân hàng thương mại. 3.3. Đối với người đi thuê. Có tác dụng lớn đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, các trường hợp tổ chức kinh tế thiếu vốn cho sản xuất kinh doanh mà khả năng và điều kiện tiếp cận đến nguồn vốn ngân hàng không thể đảm bảo được. Và khi vay vốn ngân hàng gặp phải khó khăn là phải có tài sản thế chấp, hoặc bị khống chế bởi giới hạn vốn cho vay. Có tác dụng đối với doanh nghiệp sản xuất kinh doanh mang tính thời vụ và nhu cầu sử dụng tài sản không nhiều. Các doanh nghiệp có thể luôn luôn đổi mới và tiếp cận được với tiến bộ khoa học kỹ thuật. Tuy nhiên hạn chế của tín dụng thuê mua đó là chi phí cho thuê tài sản cao hơn nhiều so với lãi suất ngân hàng. Kết luận Qua việc phân tích ở trên, chúng ta có thể thấy quan hệ tín dụng rất đa dạng và phong phú. Tuy nhiên, tình hình phát triển của mỗi loại tín dụng trong nền kinh tế là khác nhau. Bởi vậy cần có nhiều giải pháp để nâng cao, mở rộng các loại hình tín dụng đó. Chúng ta đều biết tín dụng là sản phẩm của sự phát triển xã hội. Do đó, tín dụng ra đời là một tất yếu, nhưng không phải vì thế mà chúng ta tất yếu để no phát triển một cách tự nhiên. Chúng ta cần đưa nó vào những quy luật để phục vụ cho nhu cầu của chính chúng ta. Và chúng ta ngày càng phải hoàn thiện và phát triển các quan hệ tín dụng đó. Do trình độ còn hạn chế, bài viết chắc chắn còn nhiều thiếu sót, em mong nhận được sự góp ý của các cô để có những hiểu biết đúng đắn và sâu sắc hơn về vấn đề này. Việc nghiên cứu đã mang lại cho em những hiểu biết cơ bản về tín dụng và các hình thức tín dụng trong nền kinh tế thị trường. Em xin chân thành cảm ơn cô đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ em hoàn thành bài viết này. Danh mục tài liệu tham khảo. Đặng Chí Hơn-Hồ Diệu, Tiền tệ và ngân hàng. Nguyễn Ngọc Hùng, Lý thuyết tiền tệ, ngân hàng. Cao Sĩ Khiêm, Những vấn đề cơ bản về tiền tệ tín dụng và ngân hàng trong bước đầu đổi mới ở Việt Nam, Viện Khoa học Ngân hàng, 1995. Frederic Minskhin, Tiền tệ ngân hàng và thị trường tài chính, NXB Khoa học và kỹ thuật, 1998. Nguyễn Ninh Kiều,Tiền tệ – Ngân hàng.Nguyễn Đình Ty, Đổi mới quản lí nhà nước đối với tiền tệ tín dụng. Robert Raymond, Tiền tệ – Ngân hàng – Tín dụng Bành Định Tiên, Đại cương về tiền tệ tín dụng, NXB Thống kê, 1997. Lê Văn Tư, Tiền tệ, tín dụng và ngân hàng. Phạm Thác Việt, Cẩm nang tín dụng, NXB Khoa học Xã hội, 1994. Tạp chí ngân hàng 1998, 1999, 2000. Tạp chí Thị trường tài chính tiền tệ 1998, 1999, 2000. Một số vấn đề về tín dụng ngân hàng.