Đề tài Tình hình hoạt động của Nhà máy cơ khí Duyên Hải

i ta thường dùng hai loại sơ đồ sau: 40 + Sơ đồ hình tia. + Sơ đồ phân nhánh. Ngoài hai sơ đồ trên còn có thể kết hợp lại thành sơ đồ hỗn hợp. Sơ đồ hình tia: còn gọi là sơ đồ dạng cây giống như hình 3.1 và 3.2 : Hình 3.1: Sơ đồ hình tia Hình 3.2: Sơ đồ hình tia Mỗi hộ tiêu thụ hay một điểm phân phối như hình 3.1 và 3.2 được cung cấp bằng một lộ riêng biệt đi từ một điểm chung. Sơ đồ dạng phân nhánh: được trình bày như hình 3.3 và 3.4: 41 Hình 3.3: Sơ đồ dạng phân nhánh Hình 3.4: Sơ đồ dạng phân nhánh Sơ đồ dạng phân nhánh thì có nhiều hộ tiêu thụ hay nhiều điểm phân phối được cung cấp từ vị trí khác nhau trên trục chính. Sơ đồ hỗn hợp được trình bày như hình 3.5 Hình 3.5: Sơ đồ hỗn hợp Sơ đồ hỗn hợp gồm có hàng loạt các điểm phân phối được cung cấp từ một đường trục chính (hay từ một nhánh chính) và các điểm phân phối này sẽ cung cấp điện theo dạng hình tia cho các hộ tiêu thụ. 42 Trong các sơ đồ trên ta chọn sơ đồ hình tia để cung cấp điện cho nhà máy cơ khí Duyên Hải vì sơ đồ này có ưu điểm là: nối dây rõ ràng, mỗi hộ tiêu thụ điện được cung cấp từ một đường dây riêng, do đó độ tin cậy tương đối cao để thực hiện các biện pháp bảo vệ và tự động hoá,dễ vận hành và bảo quản. Sơ đồ hình tia thường được áp dụng cho các hộ tiêu thụ loại I,II, mặc dù vốn đầu tư lớn do nhiều thiết bị đóng cắt nhưng chi phí vận hành hàng năm lại nhỏ. Xét đặc điểm của nhà máy Cơ khí Duyên Hải có phụ tải phân bố không đều và không liền kề nhau trong các phân xưởng, phân bố không theo một trật tự nào cả, nhà máy lại thuộc hộ tiêu thụ loại II, do đó áp dụng sơ đồ hình tia cho nhà máy là tốt nhất. Hình 3.6: Sơ đồ dạng hình tia cung cấp điện cho nhà máy Cơ khí Duyên Hải Trong đó: 43 1: là dây dẫn cáp 35kv. 2: là trạm biến áp trung gian. 3: là thanh cái hạ áp. 4: Tủ phân phối các phân xưởng. 5: Tủ động lực. 6: Thiết bị dùng điện. 3.2.1.2 Xác định số lƣợng và dung lƣợng trạm biến áp cho nhà máy Khi thiết kế hệ thông cung cấp điện cho nhà máy việc lựa chọn dung lượng máy biến áp là rất cần thiết và quan trọng. Nếu chọn không hợp lý sẽ không đảm bảo cung cấp điện cho các phụ tải và hiệu quả kinh tế sẽ không cao. Việc chọn máy biến áp hợp lý sẽ đảm bảo về kinh tế và kĩ thuật. Đối với nhà máy Cơ khí Duyên Hải, có tính chất phụ tải khác nhau ở các phân xưởng trong nhà máy, sử dụng nguồn điện áp ở khu vực là 35kV nên ta dùng một trạm biến áp trung gian biến đổi điện áp 35kV của lưới điện thành cáp 6kV đi vào trạm phân phối trung tâm cấp điện cho nhà máy nhà máy. Từ điện áp 6kV này khi đi vào các phân xưởng, tuỳ vào phụ tải của các phân xưởng mà biến đổi điện áp cho phù hợp. Số lượng và dung lượng máy biến áp trong trạm phải đảm bảo sao cho vốn đầu tư và chi phí vận hành hàng năm là nhỏ nhất, đồng thời phù hợp với yêu cầu cung cấp điện của nhà máy. Nguyên tắc xác định dung lượng của trạm biến áp như sau: - Dung lượng của máy biến áp trong trạm phải đồng nhất. 44 - Sơ đồ tổ nối dây phải đơn giản và có chú ý đến sự phát triển của phụ tải sau này.Trạm biến áp cung cấp điện cho hộ tiêu thụ loại 2 thì nên dùng 2 máy biến áp, còn đối với hộ tiêu thụ loại III thì dùng 1 máy biến áp. Dựa vào những yêu cầu trên, căn cứ vào sơ đồ mặt bằng nhà máy và phụ tải các phân xưởng, yêu cầu cung cấp điện với phụ tải tính toán của nhà máy Cơ khí Duyên Hải có: Sttnm= 7319(kVA), Nguồn cung cấp có điện áp U = 35kV. Nhà máy thuộc hộ tiêu thụ loại 2 Ta có phụ tải tính toán của các phân xưởng được thể hiện trên bảng 3.1: Bảng 3.1: Phụ tải tính toán của các phân xưởng Kí hiệu ở mặt bằng Tên phân xưởng Diện tích m 2 Pđ (kV ) Knc Cosφ/ tgφ P0 (W/ m 2 ) Ptt(kW) kVAr Stt kVA Qtt Itt A Pcs Ptt Tổng 1 Px đúc 500 860 0,65 0,85/0,75 15 7,5 566,4 566,5 708,12 424,87 645,5 2 Px kết cấu thép I 200 160 0,65 0,7/1,02 15 3 104 107 148,55 109,14 165,8 3 Px kết cấu thép II 200 110 0,65 0,7/1,01 15 3 74,5 77,5 106,42 75,99 115,4 4 Px cơ khí 150 - - 0,6/1,33 12 1,8 71,21 73,01 118,4 94,7 143,8 5 Px lắp 150 100 0,3 0,5/1,73 15 2,2 32,25 34,5 64,44 55,79 84,7 45 ráp 5 6 Px rèn dập 150 150 0,5 0,6/1,33 15 2,2 5 77,25 79,5 128,54 102,74 156 7 Px cán thép 350 - - - 15 5,2 5 308,7 5 314 31124 4426,8 6725,8 8 Phòng cơ điện và dụng cụ 150 150 0,3 0,5/1,73 20 3 48 51 96,78 84,04 127,6 9 Các phòng ban 150 100 0,7 0,7/1,01 20 3 73 76 103,75 73,73 112 10 Nhà kho 150 50 0,3 0,6/1,33 10 1 16 17 26,62 21,28 32,33 * Phương án chọn máy biến áp trung gian Phương án 1: Chọn trạm máy biến áp trung gian gồm 2 máy,công suất của máy biến áp được chọn theo công thức 2.34 ở [TL 1, Tr 26]: SđmBA = = 5227,8 kVA Trong đó: kqt= 1,4 ứng với thời gian không quá 6 ngày 5 đêm, mỗi ngày không quá 6h. Từ đó ta chọn trạm 2 máy biến áp loại 5600- 35/6,6kV do Việt Nam chế tạo. Thông số kĩ thuật của máy biến áp được thể hiện trên bảng 3.2 : Bảng 3.2: Thông số kĩ thuật của máy biến áp trong phương án 1 46 Loại máy Số lượng Sđm (kVA) Uđm(kV) Tổn thất công suất(kV) η (%) UN (%) i0(%) Cao áp Hạ áp 5600-35/6,6 2 5600 35 6,6 18,5 57 98,67 7,5 4,5 Phương án 2: Chọn trạm máy biến áp gồm 1 máy biến áp công suất máy biến áp được chọn như sau: SđmBA Sttnm= 7319(kVA) [TL1, Tr26, CT 2.33] Vậy ta chọn 1 máy biến áp loại TM 7500/35 Thông số kĩ thuật của máy biến áp thể hiện trên bảng 3.3: Bảng 3.2: Thông số kĩ thuật của máy biến áp trong phương án 2 Loại máy Số lượng Sđm (kVA) Uđm(kV) Tổn thất công suất(kW) η (%) UN (%) i0(%) Sơ cấp Thứ cấp TM 7500/35 1 7500 38,5 11 24 75 7,5 7,5 3,5 So sánh hai phương án chọn máy biến áp trung gian: Để thuận tiện cho việc tính toán so sánh về kinh tế giữa 2 phương án trên ta chỉ quan tâm đến những yếu tố chính là: vốn đầu tư ban đầu, chi phí vận hành hàng năm, tổn thất điện năng. Xét phương án 1: Dùng 2 máy biến áp 5600- 35/6,6 kV do Việt Nam chế tạo. 47 Tổn thất điện năng trong máy biến áp 1 năm: Áp dụng công thức: =n. .t+ . .( )2.τ [TL2, tr 123, CT 6- 33] Trong đó: n: số lượng máy biến áp. t: thời gian máy biến áp vận hành1năm (h). SPtmax: công suất phụ tải tối ưu(kVA). Thời gian tổn thất công suât lớn nhất τ=(0,124+ Tmax.10 -4 ) 2 .8760 [TL 2, Tr 121, CT 6-30] Tmax=5000 (h τ=6919 (h) Đương lượng kinh tế của công suất phản kháng kkt= 0,05 kW/kVAr Ta tính: =i0%. = 4,5. = 252 kVAr QN= UN%. = 7,5. = 420 kVAr = + kkt. = 18,5+ 0,05.252= 31,1 kVA. = +kkt. = 57+ 0,05.420=78 kVA. Công suất SPt tối ưu để từ lúc phụ tải SPt =0 đến trị số phụ tải mà từ đấy ta đóng đóng thứ 2 vào để vận hành kinh tế theo CT ở [2, Tr 101] SPt= SđmBA. = 5600. = 4930 kVA. Vậy tổn thất điện năng 1 năm của máy biến áp trung gian cả phương án 1 là: 48 = 2.18,5.8769 + .57.( ) 2 .6919= 509139 kWh. Xét phương án 2: Dùng 1 máy biến áp 7500- 35kV do Liên Xô chế tạo. Tương tự có: kkt= 0,05 kW/kVAr. τ=6919 (h) Ta tính: =i0%. = 3,5. = 262 kVAr QN= UN%. = 7,5. = 562,5 kVAr = + kkt. = 24+0,05.262= 37,1 kVA. = +kkt. = 75+ 0,05.562,5=103,1 kVA. SPt= SđmBA. = 7600. = 6362 kVA. Vậy tổn thất điện năng 1 năm của trạm biến áp ở phương án 2 là: = n. .t+ .( ) 2.τ = 24.8760 +75.( )2 .6919= 583635 kWh. Từ so sánh trên ta thấy được tổn thất điện năng của phương án 2 lớn hơn phương án 1 = - = 583635 - 509139 = 74496 kWh Giả sử giá tiền là 800 đồng/1 kWh thì trong 1 năm phương án 1 tiết kiệm được: 74496. 800= 59586,8 đồng So sánh về vốn đầu tư: Phương án 1 dùng 2 máy biến áp nên VPa1> VPa2 49 Ta quan tâm đến chi phí vận hành hang năm của trạm biến áp, chi phí càng nhỏ thì càng tối ưu So sánh về kĩ thuật: Khi xảy ra sự cố thì trạm dùng 2 máy sẽ khắc phục tốt hơn trạm 1 máy nên việc cung cấp điện đối với trạm dùng 2 máy sẽ tin cậy hơn. Kết luận: từ những so sánh trên cho ta chọn trạm biến áp trung gian gồm 2 máy biến áp loại 5600- 35/6,6 kV * Phương án chọn máy biến áp cho các phân xưởng. Từ bảng phụ tải tính toán của các phân xưởng và căn cứ vào mặt bằng của nhà máy ta chọn máy biến áp cho các phân xưởng như sau: Dùng 3 máy biến áp loại 1000 - 6,6/0,4 kV do Việt Nam chế tạo đặt làm trạm và1 máy biến áp loại 1000=6/0,75 do Việt Nam chế tạo : - Trạm 1 gồm 1 máy biến áp: BA1 cấp điện cho phân xưởng đúc và phân xưởng rèn dập. - Trạm 2 gồm 1 máy biến áp: BA3 cấp điện cho phân xưởng kết cấu thép I, kết cấu thép II, cơ khí, lắp ráp, phòng cơ điện và dụng cụ, các phòng ban, nhà kho. - Trạm 3 gồm 1 máy biến áp: cấp điện cho 2 động cơ DC: BA4. Thông số kĩ thuật của 3 máy biến áp như bảng 3.4: Bảng 3.4: Thông số kĩ thuật của 3 máy biến áp 50 Loại máy Số lượng Sđm (kVA) Uđm(kV) Tổn thất công suất(kW) η (%) UN (%) i0(%) Cao áp Hạ áp 1000- 6,6/0,4kv 3 6,6 0,4 4,9 15 15 98,05 5,5 5,0 Thông số kĩ thuật của 1 máy biến áp cho động cơ DC: BA4 có Sđm =1200kVA, Uđm phía cao áp là 6kV, hạ áp là 0,75kV. Kiểm tra cách chọn máy biến áp phân xưởng. Xét trạm 1 gồm máy biến áp: BA1. Trong đó: BA1 cấp điện cho phân xưởng đúc và phân xưởng rèn dập Ta có SđmBA1= 1000 kVA. = 566,4+ 79,5= 645,9 kW. = 424,87+ 102,74= 537,61 kVAr. = kPt . kđt. = 1,15.0,85. = 815 kVA. Vậy > nên chọn máy BA1 thoả mãn yêu cầu. - Xét trạm BA2 cấp điện cho phần hạ áp trong phân xưởng cán. Có =1000 kVA 51 = 152,8+ 122,7+107= 645,9 kW. = 246,3+ 212+107= 661,3 kVAr. = kPt . kđt. = 1,15.0,85. = 746 kVA. Vậy > nên chọn máy BA2 thoả mãn yêu cầu. Xét trạm BA3. Máy BA3 cấp điện cho phân xưởng kết cấu thép I, kết cấu thép II, phân xưởng cơ khí, phòng cơ điện và dụng cụ, các phòng ban, nhà kho. Có =1000 kVA = 107+77,5+73,01+34,5+51+76+17= 436,01 kW. = 109,14+75,99+94,7+55,79+84,04+73,73+21,28= 513,67 kVAr. = kPt . kđt. = 1,15.1. = 775 kVA. Vậy > nên chọn máy BA3 thoả mãn yêu cầu. - Xét trạm máy BA4 cấp điện cho động cơ có Sđm= 1200 kVA,Uđm = 0,75kV. 3.2.2. Chọn vị trí đặt trạm biến áp trung gian và trạm biến áp phân xƣởng Việc chọn vị trí đặt trạm biến áp phân xưởng được tến hành dựa trên 1 số nguyên tắc sau: - Gần tâm phụ tải. 52 - Không ảnh hưởng đến sản xuất, vận chuyển. - Không thể thông gió, phòng được cháy nổ. Dựa vào mặt bằng nhà máy ta chọn hệ trục toạ độ xoy từ đó xác định tâm phụ tải và vị trí đặt biến áp. Xát định trung tâm phụ tải theo công thức: X= Y= [TL 1, Tr 36, CT 2.61] Ta có toạ độ các phân xưởng thể hiện trên bảng 3.5: Bảng 3.5: Toạ độ các phân xưởng STT Tên phân xưởng Toạ độ x(mm) Toạ độ y(mm) Stt (kVA) 1 Phân xưởng đúc 22,5 27 708,12 2 Phân xưởng kết cấu I 30 27 148,55 3 Phân xưởng kết cấu II 45 27 106,42 4 Phân xưởng cơ khí 55 27 118,4 5 Phân xưởng lắp ráp 63 27 64,44 6 Phân xưởng rèn dập 16 13 128,54 7 Phân xưởng cán thép 7 27 31124 8 Phòng cơ điện và dụng cụ 51 13 96,78 53 9 Các phòng ban 22,5 45 103,75 10 Nhà kho 51 46 26,62 * Toạ độ của trạm biến áp trung tâm- 6kv. Với tọa độ này trạm biến áp trung gian gần nguồn điện lưới * Xác định toạ độ cho các trạm biến áp phân xưởng. - Trạm 1 máy biến áp BA1. Toạ độ của BA1: cấp điện cho phân xưởng đúc và phân xưởng rèn dập. X1= = 22 mm. Y1= = 25, 8 mm. Với toạ độ này ta thấy trạm nằm giữa phân xưởng đúc nên ta dịch chuyển sang vị trí khác có toạ độ là: X1= 22 mm và Y1 = 20mm. - Xét trạm 2 gồm máy biến áp BA2 Toạ độ của BA2: cấp điện cho phần hạ áp trong phân xưởng cán với BA2 thuận tiện cho việc vận hành ta đặt trong phân xưởng cán là tối ưu. 54 - Xét trạm 3 gồm máy biến áp BA3 Toạ độ của BA3: cấp điện cho phân xưởng kết cấu thép I, phân xưởng kết cấu thép II, cơ khí, các phòng ban và nhà kho. X3= = 36,7 mm Y3= = 24,4 mm. Với toạ độ này thì BA3 đặt cách xa các phân xưởng và ngay trên lối đi vậy dịch chuyển sang vị trí hợp lý hơn có toạ độ X3= 43 mm; Y3= 10 mm. Đối với BA2 và BA4 vì phục vụ cho các phụ tải của phân xưởng cán do đó ta xây dựng trạm ở gần phân xưởng cán để dễ vận hành. 3.2.3. Phƣơng án đi dây mạng cao áp cho nhà máy Nhà máy cơ khí Duyên Hải thuộc hộ tiêu thụ loại II, đường dây từ nguồn đến trạm phân phối trung gian dùng đường dây trên không, lộ kép loại dây AC. Có thời gian sử dụng công suất cực đại Tmax = 5000 h. Chọn tiết diện dây cao áp theo điều kiện kinh tế(mật độ dòng điện kinh tế Jkt) Fkt = [TL1, Tr 31, CT 2.51] Dòng điện lớn nhất chạy trên đường dây: Imax= = =60 A. Tra bảng 2.10 ở [1, Tr31] với Tmax= 5000 h được Jkt= 1,1. 55 Vậy tiết diện kinh tế đường dây AC: Fkt =51,5 (mm 2 ) Tra bảng 2-35 ở [TL 2, Tr 645] chọn được loại dây AC- 70 có thông số thể hiện trên bảng3.6: Bảng 3.6: Thông số của đường dây Loại dây r0(Ω/km) Khoảng cách hình học giữa các dây dẫn(mm) x0(Ω/km) AC-70 0,46 2000 0,382 Kiểm tra lại tiết diện đã chọn theo tổn thất điện áp: Áp dụng công thức: với = 5% Uđm= 1750 V. với = 10% Uđm= 3500 V. Với U 35 kV. Tính = = = 16,5(V). = 2 =2.16,5= 33V. Vậy thoả mãn yêu cầu về điện áp Kiểm tra lại tiết diện đã chọn theo điều khiển dòng sự cố: Isc<Icp Tra bảng 2- 5 ở [TL 2,Tr 654 ] ta chọn: dây AC-70 có Icp = 265 A. Khi đứt 1 dây, dây còn lại chuyển toàn bộ công suất: Isc= 2Itt= 2.201= 402 A. 56 Vậy Isc> Icp. Tiết diện dây phải chọn tăng lên một cấp là AC-95. Căn cứ vào vịo trí các trạm biến áp và trạm phân phối trung tâm trê mặt bằng ta đề ra 2 phương án đi dây mạng cao áp như sau: Phương án 1: Các trạm biến áp được cấp điện trực tiếp từ trạm phân phối trung tâm. Phương án 2: Các trạm biến áp xa trạm phân phối trung tâm được lấy điện thông qua các trạm phân phối trung tâm. Các đây cáp đều được đi ngầm. Ta có sơ đồ 2 phương án đi dây điện cao áp như hình 3.1 và 3.2: Hình 3.1: Phương án 1 đi dây mạng cao áp 57 Hình 3.2: Phương án 2 đi dây mạng cao áp Các động cơ xoay chiều điện áp 6kV trong phân xưởng đều được lấy nguồn 6kV trực tiếp từ trạm phân phối trung tâm trong cả 2 phương án trên, do đó khi tính toán chọn 2 phương án trên ta sẽ bỏ qua. - Tính chọn cáp cho 4 động cơ xoay chiều 6kV: Chọn tiết diện dây theo điều kiện kinh tế, dự định sẽ chọn cấp đồng, lõi cách điện XLPE Imax= = = 165 A. Với cáp lõi đồng tra bảng 2.10 trang 31 sách “cung cấp điện”_Ngô Hồng Quang, Vũ Văn Tẩm, ta được: Jkt = 3,1A/mm 2 Fkt = 53,2 mm 2 . Tra bảng PLV.16 ở [TL 1, Tr 305] chọn tiết diện dây 70mm2. 58 Sau đây ta lần lượt tính toán kinh tế kĩ thuật cho 2 phương án đã vạch ra. Phương án được chọn là phương án có chi phí vận hành hàng năm nhỏ nhất. Dự định dùng cáp đồng bọc thép, lõi cách điện XLPE nên có Jkt = 3,1A/mm 2 . Xét phương án 1: Chọn cáp từ phân phối trung tâm đến BA1: Imax= = = 39,2 A. Fkt = = 12,6 mm 2 . Chọn cáp có tiết diện 25mm2. Chọn cáp từ phân phối trung tâm đến BA2: Imax= = = 35,8 A. Fkt = = 11,5 mm 2 . Chọn cáp có tiết diện 25mm2. Chọn cáp từ trạm phân phối trung tâm đến BA3. Imax= = = 37,2 A. Fkt = = 12 mm 2 . Chọn cáp từ trạm phân phối trung tâm đến BA4 59 Imax= = = 43,3 A. Fkt = = 13,9 mm 2 . Ta chọn cáp 6 kV cho phương án1thể hiện trên bảng 3.7 : Bảng 3.7: Chọn tiết diện dây cáp 6kV Đường cáp F(mm2) L(m) Đơn giá(T) Tiền(đ) PPTT-BA1 25 l1 T đ1 PPTT-BA2 25 l2 T đ2 PPTT- BA3 25 l3 T đ3 PPTT- BA4 25 l4 T đ4 Xác định tổn thất công suất tác dụng Áp dụng công thức: .R.10-3 kW [1, Tr 40] Tổn thất trên đoạn cáp phân phối trung tâm đến BA1: . R.10 -3 = .0,927.l1.10 -6 = 0,018l1(kw) Tương tự đối với các đường dây khác, ta có bảng kết quả tính của phương án 1thể hiện trên bảng 3.8: Bảng 3.8: Kết quả tính ∆P của phương án 1 60 Đường cáp F(mm2) l(m) r0(Ω/km) R(Ω) S(kVA) P(kW) PPTT- BA1 25 l1 0,927 0,927l1.10 -3 815 0,018.l1 PPTT-BA2 25 l2 0,927 0,927.l2.10 -3 746 0,014.l2 PPTT-BA3 25 l3 0,927 0,927.l3.10 -3 775 0,015.l3 PPTT-BA4 25 l4 0,927 0,927.l4.10 -3 900 0,02.l4 Tổng P1 P1 Từ Tmax =5000 h ,τ= 6919 h. Tính chi phí vận hành hàng năm: Z= (avh + atc).K+ c. A Trong đó: avh: là hệ số vận hành với trạm BA và đường dây cáp lấy avh= 0,1. atc: là hệ số tiêu chuẩn thu hồi vốn đầu tư. atc= = = 0,2. Tđm là hệ số sinh lời của vốn Nhà nước quy định, với nhà máy Cơ khí Duyên Hải thì Tđm= 5 năm. K: là vốn đầu tư. c: giá tiền cầu 1 kW điện năng. Vậy Z1 = (0,1+0,2). Đ1+ c. 61 Xét phương án 2: Trong phương án này ta nối liên thông 3 trạm BA1, BA2 và BA4 còn BA3 đi dây giống phương án; ở phương án này loại dây cáp cũng giống loại dây ở phương án1. Tính cáp từ PPTT-BA1: Imax= = = 118 A. Fkt = 38 mm 2 . Chọn dây có tiết diện 50 mm2 Tính cáp từ BA1 đến BA2: Imax= = = 79,1 A. Fkt = 25,5 mm 2 . Chọn dây có tiết diện 25 mm2 Tính cáp từ BA2 đến BA4: Imax= = = 43,3A. Fkt = 13,9 mm 2 . Chọn dây có tiết diện 25 mm2 Ta chọn cáp 6kV cho phương án 2 thể hiện trên bảng 3.9: 62 Bảng 3.9: Kết quả chọn cáp 6kV Đường cáp F(mm2) l(m) Đơn giá(T) Thành tiền(đ) PPTT-BA1 50 T PPTT- BA2 35 T PPTT- BA4 25 T PPTT- BA3 25 l3 T đ3 ∑Đ2 Xác định tổn thất công suất tác dụng P: Áp dụng công thức: ∆P= . R.10-3 kW [TL 1, Tr 40] Tổn thất ∆P trên cáp PPTT đến BA1: ∆P= .10-3 = .0,494.l1.10 -6 = 0,08.l1(kW) Tương tự với các đoạn cáp khác ta có kết quả tính toán ∆P cho phương án 2 thể hiện trên bảng 3.10 : Bảng 3.10: Kết quả tính tổn thất ∆P cho phương án 2 Đường cáp F(mm 2 ) l(m) r0(Ω/km) R(Ω) S(kVA) P(kƯ) PPTT- 50 0,494 0,494 .10 -3 2461 0,018. 63 BA1 PPTT- BA2 35 0,668 0,668. .10 -3 1846 0,05. PPTT- BA4 25 0,927 0,927. .10 -3 900 0,02. PPTT- BA3 25 l3 0,927 0,927.l3.10 -3 775 0,15.l3 Tổng P2 P2 Tính chi phí vận hành hàng năm: Z=(avh +atc).K.c.∆A Các hệ số chọn như phương án 1 nên ta có: Z2= (0,1+ 0,2). Đ2+ c.∆P2 So sánh 2 phương án tức là so sánh Z1 và Z2. Z1=(0,1+ 0,2). Đ1+ c.∆P1 Z2=(0,1+ 0,2). Đ2+ c.∆P2 Từ bảng chọn đường cáp ta có: Đ1> Đ2 ∆P1< ∆P2 Vì ∆P1< ∆P2 nên giá tiền tổn thất ∆A hàng năm Y∆A1< Y∆A2 do vậy Z1< Z2. 64 Như vậy phương án 1 tối ưu hơn, phương án này rất thích hợp với tuyến cáp đi dây hình tia. Sơ đồ nguyên lí mạng điện cao áp: Hình 3.3: Sơ đồ nguyên lí mạng cao áp của nhà máy 3.3. THIẾT KẾ MẠNG ĐIỆN CHO CÁC PHÂN XƢỞNG Mạng phân xưởng dùng để cấp và phân phối điện năng cho các phân xưởng.Việc chọn sơ đồ hợp lý là yếu tố quan trọng dể đảm bảo phù hợp với 65 mức độ yêu cầu về kinh tế kĩ thuật trong phân xưởng như: đơn giản, tiết kiệm đầu tư, thuận lợi khi vận hành và sửa chữa, dễ dàng thực hiện các biện pháp bảo vệ và tự động hoá, đảm bảo chất lượng điện năng, giảm đến mức nhỏ nhất các loại tổn thất. 3.3.1. Chọn sơ đồ cung cấp điện cho các phân xƣởng Mạng điện phân xưởng có thể dùng các sơ đồ sau: + Sơ đồ hình tia. + Sơ đồ phân nhánh . + Sơ đồ hỗn hợp. Căn cứ vào mặt bằng phân xưởng và công suất các máy, để phù hợp với yêu cầu cung cấp điện liên tục cho các thiết bị điện, đảm bảo về mặt kinh tế ta chọn sơ đồ cung cấp điện hình tia. Để cung cấp điện cho các phân xưởng trong nhà máy ta dùng tủ phân phối và các tủ động lực. Mỗi phân xưởng đều có 1 tủ phân phối, điện năng nhận từ thanh cái hạ áp của máy biến áp phân xưởng đưa về tủ phân phối bằng đường cáp ngầm(cáp1), sau đó từ tủ phân phối có các lộ cáp ra dẫn về tủ tự động(cáp 2). Từ các tủ động lực điện năng được đưa tới các thiết bị nhờ dây dẫn cách điện. Việc lựa chọn các tủ động lực phụ thuộc vào các nhóm thiết bị và công suất của từng phân xưởng. việc đóng cắt và bảo vệ được sử dụng cầu dao, áptomat, cầu chì... 3.3.2. Chọn sơ đồ đi dây dẫn cho các phân xƣởng Căn cứ vào mặt bằng các phân xưởng, căn cứ vào sự bố trí của thiết bị trong phân xưởng, các thiết bị có công suất không bằng nhau. Để đảm bảo tính liên tục cung cấp điện cho các thiết bị và đảm bảo về mặt kinh tế các dây 66 cáp tới các phân xưởng đều được đi dây trong các đường hào, đi phân nhánh. Dây cáp được đi theo sơ đồ nguyên lý như hình 3.4: Hình 3.4: Sơ đồ nguyên lý đi dây vào các phân xưởng 3.3.3. Thiết kế mạng hạ áp cho phân xƣởng cơ khí Để cấp điện cho, trong xưởng dự định đặt một tủ phân phối từ TBA về và cấp điệ cho 3 tủ động lực tương ứng với 3 nhóm phụ tải. Các tủ động lực được đặ rải rác cạnh góc tường trong phân xưởng. Tủ phân phối của xưởng đặt một aptomat tổng và 4 aptomat nhánh cấp điện cho 3 tủ động lực và 1 tủ chiếu sáng. Tủ động lực được cấp điện bằng đường cáp hình tia đầu vào đặt dao cách li- cầu chì, các nhánh ra đặt cầu chì. Mỗi động cơ máy công cụ được điều khiển bằng 1 khởi động từ đã gắn trên thân máy, trên khởi động từ có rơle nhiệt bảo vệ quá tải. Các cầu chì trong tủ động lực chủ yếu bảo vệ ngắn mạch, đồng thời làm dự phòng cho bảo vệ quá tải của khởi động từ. 67 Các phần tử của hệ thống cấp điện cho xưởng cơ khí dự định chọn dùng các thiết bị của Liên Xô và LENS chế tạo. Sơ đồ nguyên lí hệ thống cấp điện của xưởng sửa cơ khí được thể hiện trên hình 3.5: Hình 3.4: Sơ đồ nguyên lí cấp điện cho phân xưởng cơ khí * Lựa chọn các phần tử của hệ thống -Lựa chọn các thiết bị trong tủ động lực 68 Chọn cáp từ TBA về tủ phân phối của xưởng: Ixưởng = = = 170 A Vậy chọn dây cáp cấp điện PVC 3lõi có tiết diện 50mm2 do LENS chế tạo, có Icp =206A Theo bảng PL V.13 [TL 1, Tr 302] Chọn aptomat tổng: Ixưởng = = = 182 A Chọn aptomat loại NS 250N có thông số là: Số cực 2-3-4, Iđm = 250A, Uđm =690VA, IN =8kV.Theo bảng PL IV.3 [TL 1, Tr 283] Tương tự ta chọn aptomat nhánh đặt ở tủ động lực như bảng 3.11: Bảng 3.11: Thông số của aptomat nhánh Nhóm Itt (A) Loại Số cực Iđm Uđm IN 1 66 EA 103G 3 100 380 14 2 46 EA 103G 3 100 380 14 3 62 EA 103G 3 100 380 14 Chọn cáp từ tủ phân phối tới tủ động lực: Cáp từ tủ phân phối tới tủ động lực1 được tính: K1.K2.Icp Itt = 66A K1.K2.Icp = = 83A 69 Chọn K1.K2 = 1 (cáp chôn dưới đất) Vậy chọn cáp đồng 4 lõi c ó tiết diện 16mm2 có Icp = 113A Tương tự đối với các tuyến cáp ở các tủ động lực khác ta có bảng chọn cáp thể hiện trên bảng 3.12 Bảng 3.12: Thông số chọn cáp Tuyến cáp Itt, A Fcáp, mm 2 Icp, A PP- ĐL1 66 16 113 PP- ĐL2 46 16 113 PP- ĐL3 62 16 113 Chọn cầu chì và cầu dao cho từng nhóm thiết bị: Bộ cầu chì và cầu dao cho nhóm động cơ 1 Idc = 66A Idc 132 A Vậy chọn cầu chì , cầu dao có Idc =300A, Ivỏ =200A Tương tự với các nhóm động cơ khác chọn bộ cầu chì cầu dao giống như ở nhóm 1 Ch ọn cầu chì và dây dẫn cho các động cơ: Các cáp được chọn và kiểm tra theo điều kiện phát nóng cho phép: ttcpnc IIk . [TL 1, Tr 57] 70 Trong đó: - Itt là dòng điện tính toán của động cơ. - Icp là dòng điện phát nóng cho phép ứng với từng loại dây, từng tiết diện - knc – hệ số hiệu chỉnh, lấy knc = 1. Kiểm tra phối hợp với thiết bị bảo vệ của cáp. Khi bảo vệ bằng cầu chì ta có: 5,1 .25,1 5,1 dmAkddt cp II I [TL 1, Tr 57] Bảng 3.13: Chọn cầu chì và dây dẫn T ên máy k/h Ph ụ t ải dây dẫn cầu chì Pđm (k W) Itt (A) Tiết diện Icp (A) loại dây Kiểu Ivỏ/Idc (A) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Nhóm1 Máy tiện 1 8,1 20,5 4G4 53 đồng ống 200/100 Máy tiện 2 20 50,6 4G4 53 đồng ống 200/100 Máy tiện 3 14 35,4 4G2,5 41 đồng ống 200/100 Máy tiện 4 10 25,3 4G2,5 41 đồng ống 200/100 M áy tiện 5 10 25,3 4G2,5 41 đồng ống 200/100 M áy tiện 6 10 25,3 4G2,5 41 đồng ống 200/100 Nhóm 2 Máy phay r ăng 7 4,5 11,3 4G2,5 41 đồng ống 200/100 Máyphay vạn năng 8 7 17,7 4G2,5 41 đồng ống 200/100 Máy phay răng 9 5 12,6 4G2,5 41 đồng ống 200/100 71 Máy xọc 10 2,8 7,09 4G2,5 41 đồng ống 200/100 M áy bào 11 4,5 11,3 4G2,5 41 đồng ống 200/100 Máy bào 12 2,8 7,09 4G2,5 41 đồng ống 200/100 Nh óm 3 Máy doa 13 7 17,7 4G2,5 31 đồng ống 200/100 Máy doa 14 10 25,3 4G2,5 31 đồng ống 200/100 Qu ạt gi ó 15 1,5 3,79 4G2,5 31 đồng ống 200/100 Cầu tr ục 16 17 43 4G2,5 31 đồng ống 200/100 * Sơ đồ đi dây của xưởng cơ khí được thể hiện trên hình 3.6: 72 Hình 3.6: Sơ đồ đi dây của phân cưởng cơ khí 3.4. LỰA CHỌN CÁC THIẾT BỊ ĐIỆN TRONG MẠNG ĐIỆN NHÀ MÁY Việc tính chọn các thiết bị điện nhằm đảm bảo cho các thiết bị làm việc tin cậy, vận hành an toàn và sửa chữa thuận tiện.Các điều kiện chọn lựa gần giống với các điều kiện làm việc ở trong chế độ dài hạn như: Uđm, Iđm, điều kiện làm việc... các điều kiện kiểm tra và những điều kiện làm việc trong chế độ ngắn mạch và sự cố gồm các điều kiện về ổn định nhiệt, ổn định động, 3.4.1. Chọn các thiết bị cao áp 35kV * Chọn máy cắt: Máy cắt là thiết bị dùng ở mạng điện áp cao để đóng cắt dòng ngắn mạch. Đây là thiết bị làm nhiệm vụ đóng cắt tin cậy. Điều kiện chọn theo bảng 2.1 ở [TL 1, Tr 23] có: 73 - UđmMC Uđmmạng - IđmMC ≥ Icb Trong đó Icb là dòng cưỡng bức qua máy cắt. Icb= = = 258,6(A) Uđm mạng điện= 35 kV. Tra bảng PL III.6 ở [TL 1, Tr 256] chọn máy cắt loại Mcắt BM-35 do Liên Xô chế tạo, có thông số kĩ thuật thể hiện trên bảng 3.11: Bảng 3.14: Thông số kĩ thuật của máy cắt BM-35 Loại máy c ắt Uđm(kV) Iđm(A) ixk(kA) Ixk(kA) Iôđn Icắt và Scắt (kA/MVA) Khối lượng 1s 5s 10s 13M- 35 35 600 17,3 10 10 10 7,4 6,6/400 300 * Chọn dao cách ly: Dao cách ly làm nhiệm vụ cách ly các bộ phận hoặc các thiết bị cần phải sửa chữa hoặc bảo dưỡng ra khỏi mạng điện. Điều kiện chọn theo bảng 2.3 ở [TL 1, Tr 24] có: - UđmCD ≥ Uđmmạng - IđmCD ≥ Icb Icb= = = 184,7 (A) 74 Tra bảng PL III.9 ở [TL 1, Tr 268] chọn dao cách ly đặt ngoài trời do Liên Xô chế tạo loại P∏H-35/600 có thông số kỹ thuật như bảng 3.12 : Bảng 3.15: Thông số kĩ thuật của dao cách ly 35kV Số lượng Kiểu Iôđđ(kA) Iôđn 10s(kA) Khối lượng ixk Ixk 2 P∏H-35/600 80 31 12 60 * Chọn chống sét: Với cấp điện 35kV ta chọn loại dây chống sét do Liên Xô chế tạo loại PBC- 35 kV, Số lượng 2 cái. 3.4.2. Chọn máy cắt thiết bị cấp điện áp 6kV * Chọn máy cắt liên lạc cho thanh cái 6kV. Dòng qua máy cắt liên lạc là dòng cung cấp cho phụ tải phân đoạn của thanh cái bị mất điện, dòng qua máy cắt liên lạc trong điều kiện nặng nề nhất là trường hợp mất điện nguồn. Đường còn lại sẽ cung cấp điện cho thanh cái đó, đồng thời các máy biến áp và thiết bị cao áp nối vào thanh cái này phải làm việc trong điều kiện quá tải. Điều kiện chọn theo bảng 2.1 ở [TL 1, Tr 23] có: - UđmMC ≥ Uđmmạng - IđmMC ≥ Icb Giả sử khi một máy biến áp bị sự cố(giả sử MBA1) khi đó MBAA1 bị mất điện nên BA2 và BA3 phải làm việc ở tình trạng quá tải với hệ số qáu tải kqt= 1,4.Khi đó dòng chạy qua máy cắt liên lạc là lớn nhất. 75 Icb= = = 269 A Tra bảng PL III.6 ở [1, Tr 265] chọn loại máy cắt liên lạc do Liên Xô cũ chế tạo loại BMэ -10 có thông số kỹ thuật thể hiện trên bảng 3.13 : Bảng 3.16: Thông số kĩ thuật của máy cắt liên lạc Loại máy c ắt Uđm (kV) Iđm(A) ixk (kA) Ixk (kA) Iôđn Icắt và Scắt (kA/MVA) Khối lượng 1s 5s 10s BMэ -10 6 400 25 15 15 10 10 9,7/100 50 * Chọn cầu dao liên động Điều kiện chọn theo bảng 2.3 ở [TL 1, Tr 24] có: - UđmCD ≥ Uđmmạng - IđmCD ≥ Icb Khi có sự cố giả sử ở MBA1, khi đó máy cắt liên lạc đóng lại thì dòng qua cầu dao lúc này là: Icb = = =192 A Umạng = 6 kV Tra bảng PL III.8 ở [TL1, Tr 267] chọn cầu dao đặt vị trí trong nhà do Liên Xô chế tạo, có thông số kĩ thuật thể hiện trên bảng 3.14 : Bảng 3.17: Thông số kĩ thuật của cầu dao 6kV 76 Kiểu Uđm (kV) Iđm(A) Iôđđ(kA) Iôđn 10s(kA) Khối lượng(kg) ixk (kA) Ixk (kA) PB- 6/400 6 400 50 29 10 24 * Lựa chọn máy cắt phụ tải : máy cắt phụ tải là 1 thiết bị đóng cắt đơn giản và rẻ tiền hơn máy cắt điện. Nó gồm 2 bộ phận cấu thành: bộ phận đóng cắt điều khiển bằng tay và cầu chì. Điều kiện chọn theo bảng 8.3 ở [TL 2, Tr 266] có: - UđmMCPT ≥ Uđmmạng - IđmMCPT ≥ Ilvmax - IđmCC ≥ Ilvmax Tra bảng PL III.7 ở [TL 1, Tr 267] chọn máy cắt phụ tải do Liên Xô chế tạoloại ∏K- 6/50 có thông số kĩ thuật thể hiện trên bảng 3.15: Bảng 3.18: Thông số kĩ thuật của máy cắt phụ tải Số lượng Uđm (kV) Loại cầu chì Ilvmax Icắt(kA) icắt(kA) Scắt (3 pha) IN(kA) không tính TN có tính TN 2 6 ∏K-6/50 150 20 30 20 300 20 *Chọn bộ cầu chì và cầu dao vào trạm phân phối trung tâm 77 Điều kiện chọn theo bảng 8-4 ở [2, Tr 268] có: - UđmCC ≥ Uđmmạng - IđmCC ≥ Ilvmax Đối với trạm BA1 có Ilvmax = 1,4. = 1,4. =134,2 A Tương tự có trạm BA2,BA3 có Ilvmax =96,2 A trạm BA4 có Ilvmax = = = 115 A Tra bảng PL III.14 ở [TL1, Tr 270] chọn cầu chì và cầu dao đặt trong nhà do Liên Xô chế tạo có thông số kĩ thuật thể hiện trên bảng3.16: Bảng 3.19: Thông số kĩ thuật của bộ cầu chì và cầu dao Số lượng Uđm (kV) Iđm (A) Icắt (kA) Scắt (MVA) 4 6 150 20 300 1,3 * Chọn sứ cách điện: Sứ có tác dụng vừa làm giá đỡ các bộ phận điện, vừa làm cách điện giữa các bộ phận đó với đất. Điều kiện chọn theo bảng 8-5 ở [TL 2, Tr 273] có: - Uđmsứ ≥ Uđmmạng - Iđm ≥ Ilvmax Uđmmạng= 6 kV 78 Ilvmax = 115A Tra bảng PL III.20 ở [TL 1, Tr 275] chọn sứ đỡ đặt trong nhà do Liên Xô chế tạo có tthông số kĩ thuật thể hiện trên bảng 3.17: Bảng 3.20: Thông số kĩ thuật của sứ đỡ Loại U (kV) Phụ tải phá hoại (kg) Khối lượng (kg) Uđm Uphđkhô O 6-750-kp 6 36 750 4,4 * Chọn thanh cái 6 kV: lựa chọn thanh cái theo mật độ dòng kinh tế Tiết diện thanh dẫn chọn theo mật độ dòng kinh tế. S= (mm 2 ) [TL 2, Tr274, CT 8-18] Ibt: dòng điện làn việc bình thườngcủa thanh dẫn (A) Jkt: mật độ dòng kinh tế (A/mm 2 ) Tra bảng 8-6 ở [TL 2, Tr 274] chọn thanh cái có dây trần và thanh bằng đồng có Jkt thể hiện trên bảng 3.18 : Bảng 3.21: Chọn mật độ dòng kinh tế Loại dây dẫn Jkt với Tmax=5000h Dây trần và thanh cái bằng đồng 2,1 Ibt= = = 96,2 A 79 S= = = 45,8 (mm 2 ) Tra bảng 2-56 ở [TL 2, Tr 655] chọn thanh cái có thông số kĩ thuật thể hiện trên bảng 3.19: Bảng 3.22: Thông số kĩ thuật của thanh cái Kích thước Tiết diện Icp (A) Số thanh ở 1 pha Vật liệu Khối lượng (kg/m) 25x3 75 340 1 Đồng 0,668 * Chọn aptomat đến trạm biến áp phân xưởng: điện áp 0,4 kV. Vì mỗi trạm chỉ có 1 máy biến áp do đó đặt 1 tủ áptomat tổng và 1 tủ áptomat nhánh. - Dòng lớn nhất qua áptomat tổng của máy biến áp 1000kVA. Imax= = 1443 A Dòng lớn nhất qua áptomat tổng của máy biến áp 1200kVA. Imax = = 1732 A Điều kiện chọn áptomat tổng: - UđmAT ≥ Uđmmạng - IđmAT ≥ Imax Tra bảng 2- 27 ở [TL 2, Tr 642] chọn áptomat tổng có thông số kĩ thuật thể hiện trên bảng 3.20: Bảng 3.23: Thông số kĩ thuật của aptomat 80 Trạm biến áp Công suât kVA Loại aptomat Số lượng Uđm (V) Iđm (A) Ixk (kA) Thời gian ngắt tức thời (s) BA1, BA2, BA3 1000 AB-15 3 400 1500 65 0,08 BA4 1200 AB-20 1 400 2000 65 0,09 Ta có sơ đồ đầu nối trạm biến áp phân xưởng thể hiện trên hình 3.4: Hình 3.6: Sơ đồ nối trạm biến áp phân xưởng với tủ aptomat 81 Sơ đồ trên thể hiện nối trạm biến áp phân xưởng đối với trạm đặt 1 máy biến áp trong mạng hạ áp 0.4kV. Điện áp đầu ra của máy biến áp có điện áp là 0.4kV diện áp này được đi qua aptomat tổng sau đó qua thanh cái rồi đi tới các aptomat nhánh để truyền tải điện năng đến các phụ tải trong phân xưởng. Các tủ aptomat này thường được đặt ở nơi an toan và dễ thấy trong các phân xưởng để đễ dàng sửa chữa khi xảy ra sự cố. 82 Chương 4 TÍNH NGẮN MẠCH, KIỂM TRA THIẾT BỊ ĐIỆN VÀ HỆ THỐNG ĐO LƢỜNG, BẢO VỆ TRONG MẠNG ĐIỆN 4.1. TÍNH NGẮN MẠCH VÀ KIỂM TRA CÁC THIẾT BỊ ĐIỆN 4.1.1. Tính ngắn mạch Ngắn mạch là sự cố nguy hiểm trong hệ thông cung cấp điện . Khi xảy ra ngắn mạch thì tổng thể của hệ thống bị giảm xuống đột ngột khiến cho dòng điện tăng lên rất lớn, có thể gấp trăm ngàn lần bình thường. Dòng ngắn mạch gây hiệu ứng nhiệt và hiệu ứng điện động rất lớn, có thể gây nguy hiểm cho người và thiết bị. Nếu thời gian ngắn mạch càng lâu, điểm ngắn mạch càng gần nguồn cung cấp thì tác hại do dòng ngắn mạch gây ra càng lớn, gây ra nổ cháy nguy hiểm cho con người. Ngắn mạch làm cho điện áp giảm xuống ảnh hưởng đến sự làm việc bình thường của các thiết bị lân cận, nếu điểm ngắn mạch xảy ra gần nguồn thì điện áp giảm xuống nghiêm trọng có thể gây rối loạn hệ thống. Mục đích của việc tính toán ngắn mạch: - Lựa chọn các thiết bị bảo vệ. - Phân tích sự cố trong hệ thống điện. - Tìm các giải pháp để hạn chế dòng ngắn mạch. * Chọn điểm tính ngắn mạch. Điểm được chọn để tính toán ngắn mạhc là những điểm mà tại đó khi xảy ra ngắn mạch thiết bị phải làm việc trong điều kiện nặng nề nhất. 83 Điểm chọn tính ngắn mạch trong mạng điện này cần tính điểm ngắn mạch N1 tại thanh cái tram phân phối trung tâm để kiểm tra máy căt, thanh cái, thanh góp và tính thêm điểm ngắn mạch N1 tại phía cao áp trạm biến áp phân xưởng để kiẻm tra và tư cao áp các trạm. Ta chọn một số điểm ngắn mạch như hình 4.1: Hình 4.1: Sơ đồ chọn điểm ngắn mạch Khi tính ngắn mạch ở điện áp cao ta có thể bỏ qua điện trở, điện kháng của cầu dao mà chỉ kể đến điện kháng của hệ thống và cáp nên ta có giản đồ thay thế tính ngắn mạch như hình 4.2: Hình 4.2: Giản đồ thay thế tính ngắn mạch Số liệu nguồn: Umạng = 35 kV. SN = 300 MVA Ta chọn đại lượng cơ bản: Scb= 300 MVA Ucb =Utb= 37 kV Vậy điện trở của hệ thống là: 84 XH = = = 4,5 Ω Với đường dây AC- 95 tra bảng 2- 35 trang 645, dây AC- 95 có khoảng cách hình học giữa các dây là 2000mm được: r0 = 0,33 (Ω/km) x0 = 0,371 (Ω/km) Tổng trở Z từ hệ thống đến điểm ngắn mạch: Z= Trong đó x: là điện kháng của đường dây AC- 95 x= x0.l= 0,371. 0,05= 0,02 Ω Vậy Z= = = 4,5Ω Dòng ngắn mạch tại thanh cái của trạm phân phố trung tâm: IN= = = 4,7 kA ixk= 1,8. .4,7= 11,9kA Ta có thông số của ĐDK và cáp cao áp thể hiện trên bảng 4.1: Bảng 4.1: Thông số kĩ thuật của các đường dây Đường dây I (mm2) l (km) r0 (Ω/km) x0 (Ω/km) R (Ω) X (Ω) BATT-PPTT 95 0,05 0,33 0,371 0,0165 0,0185 85 PPTT- BA1 25 0,064 0,927 0,109 0,059 0,0069 PPTT- BA2 25 0,06 0,927 0,109 0,055 0,006 PPTT- BA3 25 0,08 0,927 0,109 0,074 0,008 PPTT- BA4 25 0,065 0,927 0,109 0,06 0,007 Tính tổng trở Z2 từ thanh cái BA1: Z2= 4,52 Ω Với Umạng= 6kV → Utb= 6,3 kv:IN1= = = 0,8 kA Tương tự: Z3= 4,53 Ω Z4= 4,54 Ω Z5= 4,55 Ω Kết quả tính dòng điện ngắn mạch thể hiện trên bảng 4.2: Bảng 4.2: Kết quả tính dòng điện ngắn mạch Điểm tính N IN (kA) ixk (kA) Thanh cái PPTT 4,7 11,9 Thanh cái BA1 0,8 2,03 Thanh cái BA2 0,8 2,03 Thanh cái BA3 0,8 2,03 Thanh cái BA4 0,79 2,01 86 4.2.1. Kiểm tra các thiết bị điện Để các thiết bị điện làm việc đáng tin cậy thì sau khi chọn các điều kiện kinh tế ở chế độ dài hạn ta cần phải kiểm tra các thiết bị đã chọn theo các điều kiện sau: ở chế độ sự cố đó là ổn định lực điện và ổn định nhiệt. Ngoài ra đối với áptomat máy cắt, cầu chì còn phải kiểm tra theo điều kiện khả năng cắt dòng ngắn mạch. 4.1.1.1. Kiểm tra thiết bị điện áp cao 35 kV Để kiểm tra máy cắt điện, dao cách ly theo điều kiện ổn định nhiệt ta cần đến số liệu là thời gian quá độ tqđ. Thời gian này được gọi là thời gian giả thiết của thành phần chu kì tgtck. Thời gian giả thiết của thành phần chu kì được xác định như là tổng thời gian tác động của bảo vệ chính đặt tại chỗ máy cắt điện sự cố với thời gian tác động toàn phần. Một cáh gần đúng tgtck được xác định theo thời gian ngắn mạch thực tế tN và hệ số xung nhiệt = [TL 2, Tr 262] Vậy có tqđ = tgtck = f( tN) thể hiện trên đồ thị hình 8-1 ở [TL 2, Tr 262] * Kiểm tra máy cắt điện 35 kV : Máy cắt được kiểm tra theo điều kiện theo bảng 2.1 ở [TL 1, Tr 23] có: - iđmđ ≥ ixk - Iđmnh ≥ - Sđmcắt ≥ SN 87 Xác định thời gian quá độ đối với điểm ngắn mạch N1. Thời gian ngắn mạch tại điểm N1 Tính tN1= tbv1+ tMCđd [TL 2, Tr 261] Trong đó: tbv: là thời gian chỉ định của thiết bị bảo vệ chính. tMCđd: là thời gian cắt của máy cắt điện, chọn tMCđd= 0,1 s Thiết bị bảo vệ chính của đường giây này là dao cách ly nên chọn tbv = 1 s tN1= tbv+ tMCđd= 1+0,1= 1,1(s). Vì TN1= → = 1 Tra đường cong tgtck= f( ) hình 8-1 ở [TL 2, Tr 262 ] được : tgtckN1= 1,1 s - Kiểm tra điều kiện ổn định nhiệt Với tôđn là thời gian với dòng ổn định mức cho trong nguyên lý lịch máy là 1s, 5s, 10s. Tính dòng ổn định nhiệt với tôđn=1s Tính dòng ổn định nhiệt với tôđn =5s 88 Tính dòng ổn định nhiệt với tôđn=10s So sánh với Iôđn của máy cắt đã chọn thấy: =10 kA > =5,04 kA = 10kA > = 2,25 kA =7,1kA > = 1,95 kA Vậy máy cắt điện đã chọn thoả mãn điều kiện ổn định nhiệt. - Kiểm tra theo điều kiện ổn định lực điện động ixkMC= 17,3kA > ixkN1= 11,9 kA IxkMC=10kA > IxkN1= 4,7 kA Vậy máy cắt điện đã chọn thoả mãn điều kiện ổn định lực điện động. - Kiểm tra công suất cắt Điều kiện kiểm tra theo bảng 2.1 ở [TL 1, Tr23] có: SđmcMC ≥ SN1 = = 301,2 MVA Có SđmcMC = 400 MVA > SN1 = 301,2 MVA Vậy máy cắt điện thoả mãn nhu cầu công suất. Kết luận: Vậy máy cắt điện thoả mãn các nhu cầu. * Kiểm tra dao cách ly 89 Các điều kiện kiểm tra cách ly theo bảng 2.3 ở [TL 1, Tr 24] có: - iđmđCD ≥ ixk - IxkCD ≥ Icb - IđmnhCD ≥ - Kiểm tra theo điều kiện ổn định lực điện động iđmđCD= 80 kA > ixkN1= 4,7 kA IxkCD=313kA > IcbN1= 5,04 kA Vậy dao cách ly đã chọn thoả mãn điều kiện ổn định lực điện động. - Kiểm tra điều kiện ổn định nhiệt =12kA > = 1,95 kA Vậy dao cách ly đã chọn thoả mãn điều kiện ổn định nhiệt Kết luận: Vậy dao cách ly thoả mãn các nhu cầu. 4.1.2.2. Kiểm tra thiết bị điện áp 6 kV * Kiểm tra máy cắt liên lạc : Máy cắt được kiểm tra theo điều kiện sau như bảng 2.3 ở [TL 1, Tr 24] có: - iđmđMC ≥ ixk - IxkMC ≥ Icb - IôđnMC ≥ 90 - Kiểm tra điều kiện ổn định nhiệt =25 kA > =2,03 kA = 15 kA > = 0,8 kA Vậy máy cắt liên lạc đã chọn thoả mãn điều kiện ổn định nhiệt. Tính dòng ổn định nhiệt với tôđn=1s Tính dòng ổn định nhiệt với tôđn =5s Tính dòng ổn định nhiệt với tôđn=10s So sánh với Iôđn của máy cắt đã chọn thấy: =15 kA > =0,83 kA = 10 kA > = 0,37 kA =10 kA > = 0,26 kA Vậy máy cắt liên lạc đã chọn thoả mãn điều kiện ổn định nhiệt. - Kiểm tra công suất cắt 91 Điều kiện kiểm tra theo bảng 2.1 ở [1, Tr 23] có SđmcMC ≥ SN = = 8,7 MVA Có ScMC = 100 MVA > SN = 8,7 MVA Vậy máy cắt liên lạc thoả mãn nhu cầu công suất. Kết luận: Vậy máy cắt liên lạc thoả mãn các nhu cầu. * Kiểm tra phụ tải: Vì máy cắt liên lạc đã chọn thoả mãn các yêu cầu nên máy cắt phụ tải cung thoả mãn các yêu cầu. * Kiểm tra cầu dao liên động: - Kiểm tra điều kiện ổn định nhiệt: ixkCD ≥ ixkN2 có =05 kA > = 2,03 kA IxkDC ≥ IxkN2 = 29 kA > = 0,8 kA Vậy cầu dao liên động đã chọn thoả mãn điều kiện ổn định nhiệt. - Kiểm tra theo điều kiện ổn định lực điện động > = 0,26 kA Kết luận: Vậy cầu dao liên động thoả mãn các điều kiện * Kiểm tra bộ cầu chì- cầu dao vào trạm PPTT Vì cầu dao liên động đã chọn thoả mãn các điều kiện chọn nên bộ cầu chì- cầu dao vào trạm cũng thoả mãn. 92 * Kiểm tra sứ cách điện đỡ thanh cái 6 kV Được kiểm tra theo độ bền cơ học. Điều kiện kiểm tra: Fcp ≥ Ftt Trong đó: Fcp: Lực cho phếp tác động lên đầu sứ. Fcp= 0,6.Fpháhoại [TL 2, Tr 273, CT 8-17] với sứ đã chọn loại O 6- 750-kp thì Fpháhoại= 750 kg →Fcp= 0,6. 750= 450 kg Ftt: là lực tính toán tác dụng lên đầu sứ, nó là lực điện động do dòng ngằn mạch gây ra. Áp dụng công thức: Ftt= [TL 2, Tr 272, CT 8-22] Với ixk: là dòng điện xung kích tại điểm ngắn mạch N2. l: là khoảng cách giữa 2 sứ liên tiếp trên 1 pha chọn l= 80 cm. a: là khoảng cách giữa 2 pha chọn a= 30 cm. Ftt = 1,76.(2,03) 2 . . 10 -2 = 0,19 kg. Vậy Fcp > Ftt nên sứ đỡ thanh cái đã chọn thoả mãn điếu kiện. * Kiểm tra thanh cái 6 kV. Kiểm tra thanh cái theo điều kiện ổn định lực điện động và ổn định nhiệt. - Kiểm tra theo điểu kiện ổn định lực điện động 93 Khi ngắn mạch thanh cái chịu tác dụng của lực điện động, vì vậy trong vật liệu thanh dẫn sẽ xuất hiện hiệu ứng lực. Để kiểm tra ổn định động của thanh dẫn khi ngắn mạch cần xác định hiệu ứng suất trong vật liệu thanh dẫn do lực điện động gây ra và so sánh công suất này với công suất khác. Vì thanh cái đã chọn là thanh dẫn đơn nên có điều kiện ổn định lực điện là 1000 mm 2 . ≤ [TL 2, Tr 275, CT 8-21] Trong đó: : là ứng suất cho phép của thanh dẫn. : là ứng suất tính toán của thanh dẫn Ta có ứng suất cho phép như bảng 4.3: Bảng 4.3: Ứng suất cho phép của thanh dẫn Thanh dẫn Zcp (kg/cm 2 ) Nhôm 700÷ 900 Đồng 1400 Thép 1600 Thanh cái đã chọn bằng đồng nên =1400kg/cm2 : là ứng suất tính toán khi có dòng ngắn mạch chạy qua thanh dẫn. = (kg/cm 2 ) [TL 2, Tr 276, CT 8-24] Với M: là Mômen tác dụng lên thanh cái khi có ngắn mạch gây ra. 94 M= khi thanh cái có 3 nhịp trở lên. [TL 2, Tr 276, CT 8-23] Ftt = 1,76.10 -2 . . (kg) [TL 2, Tr 272, CT 8-22] Với l: là khoảng cách giữa các sứ của 1 pha (cm); l=80 cm a: là khoảng cách giữa các pha (cm); a=30 cm. ixk : Dòng điện xung kích khi ngắn mạch 3 pha. Tính: Ftt = 1,76.10 -2 . .(2,03) 2 = 0,49 kg. → M= = 1,52 (kg.cm) W là mômen chống uốn của thanh dẫn (cm). Với thanh cái đặt nằm có W= Tra bảng 8-7 ở [TL 2, Tr 276] Trong đó: b: là bề dày của thanh (cm), với thanh cái đã chọn b= 0,3 cm. h: là bề dài của thanh (cm), với thanh cái đã chọn h= 2,5 cm. W= = 0,31 (cm 3 ) Vậy tính = = 4,9 (kg/cm2) Ta thấy: =4,9 (kg/cm2) Vậy thanh cái đã chọn thoả mãn điều kiện ổn định lực điện động. - Kiểm tra điều kiện ổn định nhiệt 95 Kiểm tra ổn định nhiệt của thanh dẫn để đảm bảo khi có dòng ngắn mạh đi qua thi nhiệt độ thanh dẫn không vượt quá trị số giới hạn cho phép lúc đốt nóng ngắn hạn(lúc ngắn hạn). Nhiệt độ nóng cuối cùng của thanh dẫn khi ngắn mạch được xác định như sau: Giá trị: AθN=Aθ1 + ( ) 2 .tgt (A 2 gy ) [TL 2, Tr279, CT 8-29] Trong đó: I∞: là dòng ngắn mạch ổn định (A). tgt: là thời gian ngắn mạch giả thiết (gy), lấy tgt = 0,1 (gy). S: là tiết diện thanh dẫn (mm2). Với thanh cái bằng đồng ta tra Aθ1 trong hình 8.1 ở [TL 2, Tr 280 ] được: Aθ1= 1,2 . Vậy AθN= 1,2+ ( ) 2 .0,1= 1.2 (A 2 gy/mm 4 ) Điều kiện kiểm tra theo [TL 2, Tr 280, CT 8-29] có: STc ≥ Sôđn Sôđn= α. I∞. (mm 2 ) α: là hệ số, tra bảng 8-8 ở [TL 2,Tr 280] được: α= 6 nên Sôđn= 5.0.8. = 1,51 (mm 2 ). Vậy Stc= 75 mm 2 > Sôđn= 1,51 mm 2.Nên thanh cái đã chọn thoả mãn điều kiện ổn định nhiệt. Kết luận: Thanh cái đã chọn thoả mãn yêu cầu. 96 4.2. HỆ THỐNG ĐO LƢỜNG VÀ BẢO VỆ TRONG MẠNG ĐIỆN 4.2.1. Hệ thống đo lƣờng trong mạng điện của nhà máy Hệ thống đo lường trong mạng ta sử dụng máy biến dòng điện và máy biến điện áp. *Tính toán lựa chọn máy biến dòng. Máy biến dòng có nhiệm vụ biến đổi dòng điện từ 1 trị số lớn xuống trị số nhỏ để cung cấp cho các dụng cụ do lường, bảo vệ rơle và tự động hoá. Đặc điểm của máy biến dòng: - Cuộn dây sơ cấp của BI được nắp nối tiếp với mạng điện và số vòng dây rất nhỏ (đối với dòng điện sơ cấp ≤ 6kv thì sơ cấp chỉ có 1 vòng dây, cuộn dây thứ cấp sẽ có số vòng dây nhiều hơn ) - Phụ tải thứ cấp của BI rất nhỏ, có thể xem như máy biến dòng luôn làm việc trong tình trạng ngắn mạch. Để đảm bảo an toàn cho người vận hành, cuộn thứ cấp của máy biến dòng phải được nối đất. Khi cần chọn máy biến dòng điện thì ta căn cứ vào vị trí đặt, điện áp định mức của mạng điện, dòng điện làm việc lớn nhất, cấp chính xác cần thiết sau đó chọn 1 máy biến dòng nào đó. Kế tiếp, dựa vào sơ đồ nối dây và các dụng cụ đo mắc vào thứ cấp của máy biến dòng mà kiểm tra ổn định động và ổn định nhiệt khi có dòng ngắn mạch đi qua. Lựa chọn máy biến dòng: Điều kiện chọn BI theo bảng 8-9 ở [TL 2, Tr 290] có: - UđmBI ≥ Uđmmạng 97 - I1đmBI ≥ Ilvmax - S2đmBI ≥ S2tt Trong đó: S2đmBI: là phụ tải định mức của cuộn dây thứ cấy của máy biến dòng điện(VA) S2tt: là phụ tải tính toán của cuộn dây thứ cấp của máy biến dòng trong tình trạng làm việc bình thường (VA). S2đmBI= . Z2đm Với I2đm : là dòng điện định mức của cuộn dây thứ cấp BI. Z2đm: là điện trở cho phép toàn phần của mạch ngoài. Z2đm= ∑rdc + rdd +rtx Trong đó: ∑rdc: là tổng trở các cuộn dây của các dụng cụ đo và rơle. rdd: là điện trở dây dẫn nối từ thứ cấp của BI đến các dụng cụ đo. rtx: là điện trở của các chỗ tiêp xúc (0,05 0,1Ω ) Chọn loại máy biến dòng cấp điện áp 35 kV. Đây là điện áp cao nên ta chọn máy biến dòng loại T H- 35, máy biến dòng điện này được tạo theo kiểu hình số 8. - Chọn máy biến dòng cấp điện áp 6kV. Điều kiện chọn theo bảng 8-9 ở [TL 2, Tr 290] 98 - UđmBI ≥ Uđmmạng - I1đm ≥ Ilvmax - Cấp chính xác 0,5÷ 10 Umạng = 35 kV Ilvmax= 269 A Vậy tra bảng PL III.17 ở [TL 1, Tr 273] chọn loại máy biến dòng loại Tп - 10 có thông số kĩ thuật thể hiện trên bảng 4.4: Bảng 4.4: Thông số kĩ thuật của máy biến dòng Loại Uđm (kV) Iđm (A) Cấp chính xác Sđm Tп -10 10 400 0,5 15 - Kiểm tra máy biến dòng đã chọn. Phụ tải thứ cấp của máy biến dòng thể hiện trên bảng4.5: Bảng 4.5: Phụ tải thứ cấp của máy biến dòng Dụng cụ đo Phụ tải ở pha (VA) A C Ampekế 0,5 - 99 Công tơ điện năng tác dụng (Wh) 2,5 2,5 Công tơ điện năng tác dụng (VArh) 2,5 2,5 Từ bảng ta có: S2tt = 5,5 VA So sánh Sđm > S2tt = 5,5 VA. Vậy BI đã chọn thoả mãn phụ tải định mức ở mức thứ cấp. Kiểm tra ổn định động: → BI thoả mãn điều kiện ổn định động. Kết luận: BI đã chọn thoả mãn yêu cầu. * Tính toán lựa chọn máy biến điện áp Máy biến điện áp có nhiệm vụ biến đổi điện áp từ trị số cao xuống trị số thấp phụ thuộc cho đo lường, bảo vệ rơle và tự động hoá. Máy biến đo lường được chọn theo điện áp (sơ cấp), cấp chính xác, phụ tải thứ cấp và kiểu loại. Khi chọn máy biến áp đo lường thì chúng ta dựa vàovị trí đặt điện áp lưới điện, cấp chính xác theo yêu cầu mà chọn 1 máy biến áp nào đó, sau đó ta kiểm tra xem phụ tải thứ cấp của nó có vượt quá công suất định mức hay không. - Chọn máy biến áp đo lường 35 kV: Ở mức điên áp này ta chọn máy biến điện áp dầu 1 pha. - Chọn máy biến áp đo lường 6 kV. Điều kiện chọn theo bảng 8-11 ở [2, Tr 293]: - U1đm ≥ Uđmmạng 100 - Cấp chính xác bằng 1. Tra bảng PL III ở [TL 1, Tr 274] chọn máy biến áp đo lường HTM и- 6 có thông số như bảng 4.6: Bảng 4.6: Thông số kĩ thuật của máy biến áp đo lường Loại Uđm (V) Sđm(VA) khi cấp chính xác là 0,5 Smax (VA) Khối lượng (kg) U1đm U2đm HTMи- 6 6000 100:100:3 150 700 105 - Kiểm tra chọn máy biến áp đo lường: Điều kiện kiểm tra: S2tt ≤ S2đm Theo bảng 8-1ở [TL 2, Tr 293] Phụ tải thứ cấp của máy biến áp đo lường như bảng 4.7: Bảng 4.7: Phụ tải thứ cấp của máy biến áp đo lường Dụng cụ Số lượng S2 Ampekế 2 2 Công tơ đếm điện năng tác dụng (Wh) 1 24 Công tơ đếm điện năng phản kháng (VArh) 1 24 Tính Pdcụ= 52 W Qdcụ= Pcôngtơ. tgφ= 48.2,43= 116,64 VAr 101 Vậy S2tt= = = 127 VA So sánh S2tt = 127 VA< S2đm = 150 VA Kết luận: Máy biến áp đo lường đã chọn thoả mãn yêu cầu. 4.2.2. Các bảo vệ trong mạng điện của nhà máy Các thiết bị điện trang nhà máy cần phải được bảo vệ khi xảy ra sự cố, có các dạng bảo vệ sau: - Bảo vệ dòng điện cực đại(BVDCĐ). - Bảo vệ cách nhanh (BVC). - Bảo vệ dòng điện sơ lệch (BVSL). - Bảo vệ dòng điện cực đại có hướng . - Bảo vệ chạm đất. Các thiết bị được bảo vệ trong mang điện là các máy biến áp,các đường dây, các động cơ điện. * Bảo vệ máy biến áp. Việc lựa chọn bảo vệ máy biến áp phụ thuộc vào công suất, mục đích, vị trí đặt thiết bị và chế độ vận hành của máy biến áp. Để bảo vệ máy biến áp khi sự cố và đánh tín hiệu về sự phá hoại chế độ làm việc bình thường, thì người ta có thể dùng những loại bảo vệ sau đây: BVSL, BVDCĐ, BVC, bảo vệ bằng rơle nhiệt và bảo vệ bằng cầu chì. - Bảo vệ máy biến áp 5600 kVA. 102 Đây là máy biến áp điện lực có điện áp 35 kV ta dùng dạng bảo vệ dòng điện so lệch (BVSL). Sơ đồ làm việc theo nguyên tắc so sánh dòng điện ở dạng những điểm cuối của các phần tử lưới điện. Sơ đồ nguyên lý hoạt động của bảo vệ dòng điện so lệch như hình 4.3: (a) (b) Hình 4.3: Sơ đồ nguyên lý của bảo vệ dòng điện so lệch Khu vực được giới hạn bởi các máy biến dòng gọi là vùng tác động của bảo vệ so lệch. Ở chế độ bình thường và khi ngắn mạch ở bên ngoài vùng tác động của BVSL như hình 4.3 (a) thì ta có ở TC1 có hướng từ thanh cái trạm cung cấp đi ra, còn có hướng từ thanh cái đến đường dây, còn ở trạm TC2 thì từ đường dây đến thanh cái: Irơle= I1- I2 =0 thường dòng điện đi qua rơle kA 0 nên ta có: IkhôngCB= I2tùhoá- I1tùhoá đường dây tương ứng của TI1 và TI2 103 Khi có sự cố bên trong của phần tử bảo vệ như hình 4.3 (b) thì dòng ngắn mạch chỉ đi qua TI1 còn dòng đi qua TI2 không còn nữa tức I2= 0. Nên Irơle= I1= I1ngm: Là dòng điện ngắn mạch xuất hiện khi sự cố bên trong của phần tử lưới điện được bảo vệ. Dưới tác động của dòng điện này, BVSL sẽ làm việc và dẫn đến mở máy cắt điện MC1 và MC2 ở 2 phía của phần tử được bảo vệ. -Bảo vệ máy biến áp 1000kVA: Đây là máy biến áp phân xưởng nên ta có thể dùng bảo vệ dòng điện cực đại thực hiện qua rơle, bảo vệ đối với ngắn mạch chạm đất ở phía điện áp thấp khi các cuộn dây nối Y/Yo bằng rơle hơi. Trong nhà máy biến áp phân xưởng có công suất là 1000kVA nên ta thực hiện bảo vệ bằng cầu chì kết hợp với máy cắt phụ tải. Bảo vệ động cơ điện. - Bảo vệ động cơ điện AC- 6kV có công suất 380 kW; 500 kW; 630 kW; 120kW. Với động cơ công suất trên ta dùng dòng điện xoay chiều để tác động, đối với rơle tác động trực tiếp thì được lắp vào trong mạch động lực. Sơ đồ bảo vệ động cơ thể hiện trên hình 4.4: 104 Hình 4.4:Sơ đồ bảo vệ động cơ có công suất lớn Động cơ được bảo vệ trong sơ đồ trên có công suất rất lớn. Bảo vệ trong sơ đồ gồm rơle tác động, rơle dòng điện KA để bảo vệ ngắn mạch giữa các pha và rơle KAO để bảo vệ ngắn mạch một pha với đất.