Đề tài Tình hình thực hiện xã hội hoá giáo dục trong thời gian qua

Sù cÇn thiÕt thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ nguån ®Çu t­ ph¸t triÓn gi¸o dôc- ®µo t¹o trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay Bèi c¶nh kinh tÕ- x· héi n­íc ta tõ sau khi ®æi míi ®Õn nay: §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng, th¸ng 12/ 1986, ®· th«ng qua ch­¬ng tr×nh ®æi míi kinh tÕ- x· héi. Qua 15 n¨m ®æi míi, nh÷ng thµnh tùu ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc lµ rÊt to lín: ®êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn, d©n trÝ t¨ng, søc d©n ®­îc gi¶i phãng, x· héi ph¸t triÓn, t¨ng tr­ëng lu«n ë møc cao, c¬ cÊu kinh tÕ cã sù chuyÓn dÞch tÝch cùc, siªu l¹m ph¸t bÞ chÆn ®øng… Sau 10 n¨m (1991- 2000), tæng s¶n phÈm trong n­íc ®· t¨ng gÊp ®«i. Gi¸ trÞ s¶n l­îng c¸c ngµnh s¶n xuÊt ®Òu ®¹t vµ v­ît chØ tiªu kÕ ho¹ch, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp. TÝch luü néi bé cña nÒn kinh tÕ tõ møc kh«ng ®¸ng kÓ ®· t¨ng lªn 25% GDP, tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn t¨ng lªn tõ 11,2% lªn 28% GDP. KÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ- x· héi ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt. N¨ng lùc hÇu hÕt c¸c ngµnh ®Òu t¨ng, c¬ cÊu kinh tÕ cã b­íc chuyÓm biÕn tÝch cùc. Tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong tæng s¶n phÈm quèc néi gi¶m dÇn vµ chØ chiÕm 1/4 tæng s¶n phÈm trong n­íc, gi¶m ®¸ng kÓ so víi håi ®Çu thËp kû (chiÕm 38,7%), tû träng c«ng nghiÖp t¨ng tõ 22,7% lªn 34,5% GDP, khu vùc dÞch vô t¨ng tõ 30,6% lªn 40,5% GDP. Tû lÖ thu ng©n s¸ch giai ®o¹n 1991- 2000 ®¹t b×nh qu©n 20,2% GDP. Sè thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc xÐt vÒ sè tuyÖt ®èi ®· kh«ng ngõng t¨ng, sau 10 n¨m (1991- 2000), quy m« thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®· t¨ng 7,7 lÇn. §iÒu nµy lµ mét yÕu tè quan träng gèp phÇn cñng cè vµ t¨ng c­êng tiÒm lùc tµi chÝnh Nhµ n­íc. Cã thÓ nãi, sau h¬n mét thËp kû ®æi míi, n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn míi vÒ kinh tÕ- x· héi, tõng b­íc t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt vµ ®iÒu kiÖn cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc gãp phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng ®éc lËp, tù chñ cña nÒn kinh tÕ. 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i ®a d¹ng ho¸ nguån ®Çu t­ ph¸t triÓn Gi¸o dôc vµ §µo t¹o: Sau 15 n¨m ®æi míi, ViÖt Nam ®ang ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, tõng b­íc héi nhËp quèc tÕ nh»m duy tr× tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh, sö dông hiÖu qu¶ mäi nguån lùc, ®Æc biÖt lµ nguån lùc con ng­êi, t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶i quyÕt tèt h¬n c¸c vÊn ®Ò x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. MÆc dï ViÖt Nam lµ mét n­íc nghÌo víi GDP ®Çu ng­êi n¨m 2000 chØ ®¹t xÊp xØ 400 USD. Song nh÷ng thµnh tùu t¨ng tr­ëng kinh tÕ gÇn ®©y ®· gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn Gi¸o dôc- §µo t¹o. Víi 91% trÎ em tõ 5 ®Õn 10 tuæi ®Õn tr­êng vµ 88% d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng biÕt ch÷, ViÖt Nam ®· ®¹t mét thµnh tÝch kh¸ tèt vÒ gi¸o dôc, ngay c¶ khi so s¸nh víi nhiÒu nÒn kinh tÕ kh¸c cã møc thu nhËp cao h¬n. Tuy nhiªn, ViÖt Nam vÉn cßn lµ mét n­íc n«ng nghiÖp, nguån thu ng©n s¸ch nhµ n­íc nhá, vèn ®Çu t­ cña x· héi cho gi¸o dôc trong nh÷ng n¨m qua cßn thÊp, ch­a t­¬ng xøng víi nhu cÇu cña sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ. C«ng t¸c Gi¸o dôc- §µo t¹o cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ, cô thÓ: Tû lÖ nhËp häc ë c¸c vïng cao, vïng s©u, vïng ®ång b»ng s«ng Mª K«ng, vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tª- x· héi khã kh¨n cßn thÊp so víi c¸c vïng kh¸c trong toµn quèc. Theo ®iÒu tra d©n sè, n¨m 1999 trong tæng sè 16,5 triÖu trÎ em ë ®é tuæi 6- 14 tuæi th× cã ®Õn 1,1 triÖu trÎ em ch­a bao giê ®Õn tr­êng. Trong sè trÎ em kh«ng ®Õn tr­êng cã 87% sèng ë vïng n«ng th«n vµ 50% trong sè ®ã lµ vïng d©n téc Ýt ng­êi, khu vùc nghÌo nhÊt trong x· héi. T×nh tr¹ng thiÕu tr­êng líp, thiÕu gi¸o viªn, trang thiÕt bÞ nghÌo nµn, ë mét sè vïng trÎ em ph¶i ®i häc xa ®· h¹n chÕ nhiÖt t×nh ®i häc cña trÎ, ®ã lµ ch­a kÓ viÖc cho trÎ em ®i häc th× mét sè gia ®×nh nghÌo mÊt ®i nguån lao ®éng trong viÖc ch¨m sãc gia ®×nh vµ t¹o ra thu nhËp. Trong c¬ cÊu chi ng©n s¸ch cho hÖ thèng gi¸o dôc hiÖn nay cã ®iÒu m©u thuÉn lµ mÆc dï tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp cho gi¸o viªn ®· chiÕm tíi 70%, c¸ biÖt cã tr­êng hîp chiÕm tíi 90%, phÇn cßn l¹i ®Ó mua s¾m trang thiÕt bÞ d¹y häc vµ x©y dùng tr­êng, líp nh­ng l­¬ng gi¸o viªn vÉn kh«ng ®ñ cho chi phÝ sinh ho¹t nªn ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ë mét sè n¬i gi¸o viªn ph¶i lµm thªm nghÒ phô ®Ó ®ñ sèng, thËm chÝ mét sè gi¸o viªn ®· ph¶i chuyÓn nghÒ sang lÜnh vùc kh¸c cã thu nhËp cao h¬n. Nh÷ng ®iÒu nµy ®· g©y ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®èi víi chÊt l­îng gi¶ng d¹y vµ g©y l·ng phÝ nguån chÊt x¸m trong khi t×nh tr¹ng thiÕu gi¸o viªn nghiªm träng l¹i ®ang diÔn ra ë nhiÒu n¬i. C¬ së vËt chÊt c¸c tr­êng hiÖn nay nh×n chung cßn thiÕu, nhiÒu n¬i ®Æc biÖt lµ nh÷ng vïng khã kh¨n, t×nh tr¹ng tr­êng kh«ng ra tr­êng, líp kh«ng ra líp cßn phæ biÕn, t×nh tr¹ng thiÕu líp ph¶i häc ba ca, c¸ biÖt cã nh÷ng n¬i ph¶i häc ®Õn bèn ca vÉn cßn diÔn ra ë nhiÒu n¬i. ThiÕt bÞ gi¶ng d¹y cßn qu¸ nghÌo nµn, l¹c hËu. Trong khi ®ã, ®Êt n­íc ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi, cuéc c¹nh tranh quèc tÕ ngµy cµng quyÕt liÖt ®· vµ ®ang ®Æt ra nh÷ng thö th¸ch míi rÊt quan träng ®èi víi hÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o n­íc ta. NhiÖm vô quan träng cña ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o hiÖn nay lµ ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu míi n¶y sinh cña kinh tÕ thÞ tr­êng, më réng vµ hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng Gi¸o dôc vµ §µo t¹o nh»m thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu: ®¹t ®­îc phæ cËp trung häc c¬ së vµo n¨m 2010, t¨ng sè sinh viªn ®¹i häc lªn 65% tõ n¨m 1994 tíi n¨m 2004... Tuy nhiªn, ®Ó ph¸t triÓn hÖ thèng Gi¸o dôc vµ §µo t¹o th× còng ®ång nghÜa víi viÖc ph¶i t¨ng ng©n s¸ch Nhµ n­íc dµnh cho ngµnh nµy. Mét c©u hái ®Æt ra lµ: LiÖu ng©n s¸ch Nhµ n­íc cã ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu cña Gi¸o dôc- §µo t¹o kh«ng? Theo dù kiÕn, nhu cÇu kinh phÝ cho c¶ 2 môc tiªu t¨ng quy m« vµ n©ng cao chÊt l­îng Gi¸o dôc- §µo t¹o (tÝnh theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1996) lµ 40.010 tû ®ång vµo n¨m 2005, 75.770 tû ®ång vµo n¨m 2010 vµ 218.520 tû ®ång vµo n¨m 2020 trong khi dù tÝnh kh¶ n¨ng NSNN cho Gi¸o dôc- §µo taä (theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1996) n¨m 2005 chØ ®¹t 27.450 tû ®ång, n¨m 2010 ®¹t 46.440 tû ®ång vµ n¨m 2020 ®¹t 122.260 tû ®ång (Nh÷ng vÊn ®Ò chiÕn l­îc ph¸t triÓn Gi¸o dôc- §µo t¹o trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ - Trang 61). §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ muèn ph¸t triÓn Gi¸o dôc- §µo t¹o th× kh«ng thÓ chØ dùa vµo nç lùc cña riªng Nhµ n­íc mµ cßn ®ßi hái sù ®ãng gãp chung cña toµn d©n, tõ ®ã ®· ®Æt ra mét yªu cÇu cÊp b¸ch hiÖn nay lµ ph¶i thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ nguån vèn ®Çu t­ cho Gi¸o dôc vµ §µo t¹o. 3. Nh÷ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ®èi víi ®a d¹ng ho¸ nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn Gi¸o dôc vµ §µo t¹o – X· héi ho¸ gi¸o dôc: X· héi ho¸ gi¸o dôc lµ mét chñ tr­¬ng lín cña §¶ng ta ®· ®­îc thÓ hiÖn trong v¨n kiÖn NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø 4 Ban chÊp hµnh TW §¶ng (kho¸ VII), NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø 2 Ban chÊp hµnh TW §¶ng (kho¸ VIII) vµ NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng kho¸ IX. Qu¸n triÖt chñ tr­¬ng cña §¶ng nh»m ®Èy m¹nh x· héi ho¸ gi¸o dôc, ngµy 21/8/1997 ChÝnh Phñ ®· cã NghÞ quyÕt sè 90/CP vÒ “Ph­¬ng h­íng vµ chñ tr­¬ng x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng x· héi ho¸ gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸”. §Ó cô thÓ ho¸ c¸c néi dung cña NghÞ quyÕt 90/CP, ngµy 19/8/1999 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 73/1999/N§- CP vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch x· héi ho¸ ®èi víi c¸c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸, thÓ thao. NghÞ ®Þnh 73 ®· quy ®Þnh cô thÓ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c c¬ së ngoµi c«ng lËp trªn c¸c mÆt: c¬ së vËt chÊt, ®Êt ®ai, thuÕ, phÝ, lÖ phÝ, tÝn dông, b¶o hiÓm x· héi, khen th­ëng, phong tÆng danh hiÖu. NghÞ ®Þnh cßn quy ®Þnh cô thÓ vÒ qu¶n lý tµi chÝnh vµ qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi c¸c c¬ së ngoµi c«ng lËp. Nh»m triÓn khai c¸c NghÞ quyÕt , NghÞ ®Þnh, QuyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ Thñ t­íng ChÝnh phñ, c¸c Bé ngµnh ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cô thÓ vÒ viÖc thùc hiÖn x· héi ho¸ gi¸o dôc nh­: Th«ng t­ cña Bé Tµi chÝnh vÒ “H­íng dÉn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 73 vÒ chÕ ®é tµi chÝnh khuyÕn khÝch ®èi víi c¸c c¬ së ngoµi c«ng lËp trong lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸ vµ thÓ thao”. Th«ng t­ Liªn tÞch cña Bé Tµi chÝnh, Bé Gi¸o dôc- §µo t¹o vµ Bé Lao ®éng, Th­¬ng binh vµ X· héi vÒ “H­íng dÉn chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ ngoµi c«ng lËp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o”. - …. C¸c tØnh vµ thµnh phè trùc thuéc TW ®Òu ®· cã v¨n b¶n h­íng dÉn nh»m triÓn khai thùc hiÖn chñ tr­¬ng cña §¶ng, c¸c NghÞ quyÕt, NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ c¸c QuyÕt ®Þnh, Th«ng t­ h­íng dÉn cña c¸c Bé ngµnh vÒ x· héi ho¸ gi¸o dôc. T×nh h×nh thùc hiÖn x· héi ho¸ gi¸o dôc trong thêi gian qua Nh÷ng mÆt lµm ®­îc: Sau mét sè n¨m thùc hiÖn x· héi ho¸, chóng ta ®· thu ®­îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. 1.1. Thu hót ®a d¹ng c¸c nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn Gi¸o dôc- §µo t¹o: HiÖn nay ch­a thÓ tÝnh chÝnh x¸c ®­îc tÊt c¶ c¶ nguån thu hay c¸c kho¶n kinh ®ãng gãp cña gia ®×nh vµ häc sinh cho viÖc häc tËp, song cã thÓ ­íc tÝnh c¸c nguån tµi chÝnh ngoµi ng©n s¸ch nhµ n­íc chiÕm kho¶ng 25- 30% nguån tµi chÝnh cña Gi¸o dôc- §µo t¹o (trong ®ã häc phÝ vµ ®ãng gãp x©y dùng tr­êng kho¶ng 22- 27%). Trong nh÷ng n¨m qua, kinh phÝ ngoµi ng©n s¸ch nhµ n­íc kh«ng ngõng t¨ng lªn tõ c¸c nguån sau: Tõ c¸c tæ chøc, c¬ quan, ®oµn thÓ vµ mäi tÇng líp nh©n d©n trong c¶ n­íc. Tõ hîp t¸c víi c¸c c¬ quan, c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c c¸ nh©n n­íc ngoµi vµ ViÖt KiÒu. Tõ nghiªn cøu khoa häc, lao ®éng s¶n xuÊt vµ c¸c dÞch vô , t­ vÊn. Tõ thu häc phÝ, ®ãng gãp x©y dùng nhµ tr­êng. a) Tõ c¸c tæ chøc, c¬ quan, ®oµn thÓ vµ mäi tÇng líp nh©n d©n trong c¶ n­íc: NhiÒu n¬i trong hoµn c¶nh kinh tÕ cßn nhiÒu khã kh¾n song chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n ®Þa ph­¬ng ®· cã nhiÒu quan t©m ®Çu t­ cho gi¸o dôc nh­: tØnh Phó Thä, n¨m häc 2000 ®· huy ®éng c¸c nguån tµi chÝnh t¨ng 61,2% so víi n¨m häc tr­íc, trong ®ã huy ®éng tõ lùc l­îng x· héi vµ nh©n d©n chiÕm 52,3%. Hay huyÖn Kim B¶ng (Nam Hµ) lµ mét huyÖn nghÌo song Nhµ n­íc cÊp mét phÇn th× nh©n d©n ®ãng gãp m­êi phÇn, ®Õn nay 100% sè x· cã tr­êng häc cao tÇng, kÓ c¶ 7 x· miÒn nói. Kinh nghiÖm ë Kim B¶ng cho thÊy tuy nh©n d©n nghÌo nh­ng toµn §¶ng, toµn d©n quyÕt t©m ®Çu t­ cho gi¸o dôc th× viÖc thay thÕ tr­êng líp tranh tre b»ng tr­êng líp cao tÇng kiªn cè lµ hiÖn thùc, ®· gãp phÇn vµo viÖc n©ng cao chÊt l­¬ng gi¸o dôc, nhiÒu tr­êng ®· huy ®éng c¸c nguån kinh phÝ ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt. Ngoµi ra ®· cã thªm c¸c quü cña céng ®ång hç trî gi¸o dôc ph¸t triÓn nh­: Quü häc bæng, quü khuyÕn häc, quü gióp häc sinh nghÌo v­ît khã, quü hç trî tµi n¨ng, quü c¸c líp häc t×nh th­¬ng. HÖ thèng c¸c quü nµy h×nh thµnh tõ TW ®Õn ®Þa ph­¬ng, nhiÒu n¬i h×nh thµnh c¶ tõ dßng hä. ViÖc ®ãng gãp ®Ó x©y dùng c¬ së tr­êng líp, mua s¾m trang thiÕt bÞ ®å dïng d¹y vµ häc ë nhiÒu n¬i ®· gÊp 2- 3 lÇn so víi møc ®Çu t­ cña ng©n s¸ch. Thµnh phè Hå ChÝ Minh trong n¨m 1999- 2000 ®· huy ®éng ngoµi ng©n s¸ch ®Ó x©y dùng trªn 160 phßng häc, ®Æc biÖt 12 cùu chiÕn binh ë quËn 12 ®· hiÕn 5.300 m2 ®Êt ®Ó x©y dùng tr­êng mÉu gi¸o. Phong trµo hiÕn ®Êt x©y dùng tr­êng häc vµ xo¸ cÇu khØ ë c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ nhiÒu n¬i kh¸c trong c¶ n­íc nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc cho ngµnh gi¸o dôc, thÓ hiÖn sù quan t©m s©u s¾c cña nh©n d©n ®èi víi sù nghÖp gi¸o dôc. Bªn c¹nh ®ã, viÖc thu hót c¸c nguån ®Çu t­ ph¸t triÓn hÖ thèng tr­êng ngoµi c«ng lËp còng ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan. Cho ®Õn nay, hÖ thèng tr­êng ngoµi c«ng lËp ®· cã trªn 5.000 tr­êng tõ bËc häc mÇm non ®Õn ®¹i häc, trong ®ã cã 15 tr­êng ®¹i häc, thu hót gÇn 2,4 triÖu häc sinh vµ trªn 100 ngµn gi¸o viªn. Theo b¸o c¸o cña 24 tØnh thµnh phè th× sè thu tõ c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc ngoµi c«ng lËp n¨m 2000 lµ 315,717 tû ®ång, chiÕm 11,6% so víi tæng sè nguån vèn trong vµ ngoµi ng©n s¸ch dµnh cho sù nghiÖp gi¸o dôc vµ chiÕm 10,17% so víi nguån chi tõ NSNN. Cho ®Õn nay, c¸c lo¹i h×nh tr­êng ngoµi c«ng lËp ®· ph¸t triÓn kh¾p c¸c vïng miÒn trong c¶ n­íc, c¶ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ ®Þa ph­¬ng dÉn ®Çu vÒ phong trµo x· héi ho¸ (b¶ng 1- phô lôc). Tuy nhiªn møc ®é ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng kh«ng ®ång ®Òu. C¸c tØnh thuéc ®ång b»ng s«ng Hång, vïng B¾c Trung Bé vµ duyªn h¶i Nam Trung Bé cã tû lÖ häc sinh ngoµi c«ng lËp ë mÇm non vµ trung häc phæ th«ng kh¸ cao trong khi ë c¸c vïng T©y B¾c, ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ T©y Nguyªn, tû lÖ nµy l¹i ë møc t­¬ng ®èi thÊp (b¶ng 2- phô lôc). TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2000, tû lÖ vÒ sè l­îng c¸c tr­êng ngoµi c«ng lËp so víi c¸c tr­êng c«ng lËp theo tõng bËc häc nh­ sau: (Nguån: Bé Gi¸o dôc) Qua thèng kª trªn ta cã thÓ thÊy, hÖ thèng gi¸o dôc ngoµi c«ng lËp ph¸t triÓn m¹nh ë bËc häc mÇm non víi tû lÖ c¸c tr­êng ngoµi c«ng lËp lªn tíi 60% trong khi tØ lÖ nµy ë bËc tiÓu häc chØ chiÕm cã 1%. Mµ nguyªn nh©n chñ yÕu ë ®©y lµ do yªu cÇu phæ cËp gi¸o dôc nªn Nhµ n­íc quy ®Þnh häc sinh tiÓu häc kh«ng ph¶i ®ãng häc phÝ do ®ã ®· kh«ng khuyÕn khÝch c¸c bËc phô huynh ®­a con em ®Õn häc t¹i c¸c tr­êng ngoµi c«ng lËp ë bËc tiÓu häc. Bªn c¹nh viÖc t¨ng quy m« häc sinh, ®éi ngò gi¸o viªn ngoµi c«ng lËp c¸c cÊp còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. N¨m häc 2000- 2001 gi¸o viªn ngoµi c«ng lËp ë nhµ trÎ chiÕm: 61,5%, mÉu gi¸o: 48,7%, tiÓu häc: 0,4%, trung häc c¬ së: 2,0% vµ trung häc phæ th«ng: 14%. b) Tõ hîp t¸c víi c¸c c¬ quan, c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c c¸ nh©n n­íc ngoµi vµ ViÖt kiÒu: ChÝnh phñ ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh­: cho phÐp thµnh lËp c¸c c¬ së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o 100% vèn n­íc ngoµi ë ViÖt Nam, më réng liªn kÕt gi÷a c¸c c¬ së ®µo t¹o trong n­íc víi c¸c tæ chøc n­íc ngoµi. Nhê cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, ngµnh gi¸o dôc ®· tËn dông ®­îc mäi nguån viÖn trî th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng víi c¸c n­íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ®Ó t¨ng c­êng ®Çu t­ cho gi¸o dôc nh­: NhËt B¶n: hç trî 2 dù ¸n nh»m n©ng cao chÊt l­îng khoa n«ng nghiÖp ®¹i häc CÇn Th¬ (7 triÖu USD) vµ hç trî c¸c tr­êng tiÓu häc trong vïng b·o lò giai ®o¹n 1 (13,5 triÖu USD). Thôy §iÓn: trî gióp 2 dù ¸n: hç trî ph¸t triÓn trung t©m ®µo t¹o qu¶n lý hiÖn ®¹i (1,7 triÖu USD) vµ hç trî kho¸ ®µo t¹o kinh tÕ tµi chÝnh tr×nh ®é master theo ph­¬ng thøc ®µo t¹o tõ xa (1 triÖu USD). C¸c n­íc nh­: Thôy SÜ, §øc, Ph¸p, Th¸i Lan…còng ®· vµ ®ang trî gióp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cho ViÖt Nam th«ng qua c¸c dù ¸n hoÆc cung cÊp c¸c häc bæng cho c¸c nghiªn cøu sinh, thùc tËp sinh vµ sinh viªn. Bªn c¹nh ®ã, ngµnh gi¸o dôc còng ®· ®Ò nghÞ ChÝnh phñ cho phÐp më réng viÖc vay vèn cña Ng©n hµng ThÕ giíi ®Ó thùc hiÖn dù ¸n ph¸t triÓn gi¸o dôc tiÓu häc, dù ¸n ®¹i häc, dù ¸n ®µo t¹o gi¸o viªn tiÓu häc… Vay vèn cña Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ ®Ó thùc hiÖn dù ¸n ph¸t triÓn gi¸o dôc trung häc c¬ së, dù ¸n ®µo t¹o gi¸o viªn trung häc c¬ së, ®µo t¹o nghÒ…HiÖn nay Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· vµ ®ang chñ tr× 93 ch­¬ng tr×nh, dù ¸n hîp t¸c víi n­íc ngoµi víi tæng kinh phÝ lµ 532,61 triÖu USD. Ngoµi ra do viÖc ChÝnh phñ ®· ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch x· héi ho¸ gi¸o dôc, khuyÕn khÝch c¸c c¬ së trong toµn ngµnh liªn kÕt víi ®èi t¸c n­íc ngoµi vµ ng­êi ViÖt nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi cïng ®µo t¹o, nghiªn cøu khoa häc vµ triÓn khai c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt nªn nhiÒu nhµ khoa häc n­íc ngoµi vµ ViÖt kiÒu ®· tham gia gi¶ng d¹y vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt nam. NhiÒu c¸n bé, gi¸o viªn, nhµ khoa häc trong c¸c c¬ së gi¸o dôc cña ViÖt nam ®· ®­îc ra n­íc ngoµi trao ®æi kinh nghiÖm, n©ng cao tr×nh ®é ngo¹i ng÷, qu¶n lý chuyªn m«n vµ th«ng tin khoa häc víi c¸c tæ chøc hiÖp héi gi¸o dôc khu vùc vµ thÕ giíi mét c¸ch thuËn lîi. c) Tõ nghiªn cøu khoa häc, lao ®éng s¶n xuÊt vµ c¸c dÞch vô, t­ vÊn: NhiÒu c¬ së gi¸o dôc, ®Æc biÖt lµ gi¸o dôc ®¹i häc vµ chuyªn nghiÖp ®· t×m c¸ch ®a d¹ng ho¸ nguån thu nhËp b»ng c¸c ho¹t ®éng nh­ nghiªn cøu khoa häc, lao ®éng s¶n xuÊt, c¸c dÞch vô t­ vÊn chuyÓn giao c«ng nghÖ, c¸c kho¸ båi d­ìng ng¾n h¹n. Ngay tõ n¨m 1981, n­íc ta ®· ®Æt nÒn mãng cho ho¹t ®éng nµy. Tõ ®ã ®Õn nay do c¬ cÊu ph¸p lý vµ qu¶n lý cã nh÷ng thay ®æi nªn c¸c ho¹t ®éng trªn cã nh÷ng th¨ng trÇm. HiÖn nay, c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc vµ lao ®«ng s¶n xuÊt trong nhµ tr­êng ®­îc ®Èy m¹nh, nh­ n¨m 1992 ®· cã tæng doanh thu 100 tû ®ång, c¸c tr­êng cã doanh thu lín nh­ §¹i häc X©y dùng Hµ néi 40 tû ®ång, §¹i häc B¸ch khoa thµnh phè Hå ChÝ Minh 15 tû ®ång, §¹i häc Giao th«ng- VËn t¶i 12 tû ®ång, §¹i häc B¸ch khoa Hµ néi 7,9 tû ®ång.v.v.. Tû träng nguån tõ NCKH vµ DV trong tæng thu cña c¸c tr­êng §H vµ C§ (Bé Gi¸o dôc) Nh×n chung, ho¹t ®éng nµy ®· gãp phÇn c¶i thiÖn m«i tr­êng ®µo t¹o kh¸ lín, vÝ dô nh­ ë §¹i häc Tæng hîp thµnh phè Hå ChÝ Minh, thu nhËp tõ ho¹t ®éng NCKH vµ L§SX thu vÒ ph©n phèi nh­ sau: + Bï ng©n s¸ch ®µo t¹o cña tr­êng: 39,91% + TÝch luü: 9,4% + Phóc lîi, khen th­ëng: 50,69% Tuy nhiªn, c¸c nguån thu tõ nghiªn cøu khoa häc, lao ®éng s¶n xuÊt, dÞch vô vµ t­ vÊn hiÖn nay vÉn ch­a ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó. Cã 2 vÊn ®Ò cÇn chó ý: Mét lµ: C¸c quy ®Þnh qu¸ chÆt chÏ, kh«ng khuyÕn khÝch vµ lµm mÊt ®i ®éng lùc cña nhµ tr­êng trong viÖc ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng nµy. Hai lµ: Ng­îc l¹i, nÕu quy ®Þnh qu¸ láng lÎo, c¸n bé gi¶ng d¹y tËp trung qu¸ nhiÒu vµo c¸c ho¹t ®éng mang tÝnh th­¬ng m¹i sÏ kh«ng tr¸nh khái viÖc coi nhÑ tr¸ch nhiÖm vµ bæn phËn hµng ®Çu lµ gi¶ng d¹y. §Ó tr¸nh c¶ hai khuynh h­íng nµy, c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô sinh lêi cña c¸c c¬ së ®µo t¹o ph¶i g¾n trùc tiÕp víi chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng c¬ së gi¸o dôc vµ giíi h¹n chÆt chÏ trong ph¹m vi kh¶ n¨ng cña c¸c bé m«n khoa häc. d) Tõ thu häc phÝ, ®ãng gãp x©y dùng nhµ tr­êng: Nh»m t¨ng c­êng c¬ së tµi chÝnh cña gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, ChÝnh phñ ®· cho phÐp thùc hiÖn viÖc thu häc phÝ (trõ gi¸o dôc tiÓu häc). Cïng víi viÖc thu häc phÝ, c¸c tr­êng ®¹i häc vµ chuyªn nghiÖp cßn ®­îc phÐp thu thªm mét sè kho¶n thu kh¸c nh­: lÖ phÝ thi (thi vµo tr­êng, thi chyÓn giai ®o¹n), lÖ phÝ vÒ nhµ ë vµ c¸c dÞch vô kh¸c. ViÖc tiÕn hµnh thu vµ t¨ng häc phÝ ®èi víi gi¸o dôc- ®µo t¹o nh÷ng n¨m qua lµ b­íc tiÕn ®¸ng kÓ kh«ng chØ vÒ t¨ng nguån tµi chÝnh cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o mµ cßn kh¾c phôc t©m lý û l¹i hoµn toµn vµo Nhµ n­íc. Nh×n chung, quy ®Þnh vÒ møc thu häc phÝ cña c¸c tØnh vµ thµnh phè ®Òu thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i QuyÕt ®Þnh sè 70/1998/ Q§- TTg ngµy 31/3/1998 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc thu vµ sö dông häc phÝ ë c¸c c¬ së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o c«ng lËp thuéc hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n. Cô thÓ, møc ®ãng häc phÝ 1 th¸ng ë c¸c tr­êng qua kh¶o s¸t vÒ t×nh h×nh thu häc phÝ do Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o tiÕn hµnh ë mét sè tØnh, thµnh phè vµ mét sè c¬ së ®µo t¹o trong n­íc vµo th¸ng 3/2000 ®­îc ph¶n ¸nh qua c¸c biÓu 3 & 4 (phô lôc). N¨m 1999, phÝ thu ®­îc tõ sù nghiÖp gi¸o dôc kho¶ng 1.104 tû ®ång trong ®ã nguån häc phÝ trong c¶ n­íc chiÕm kho¶ng trªn 600 tû ®ång vµ c¸c kho¶n thu kh¸c kho¶ng gÇn 500 tû ®ång ®· gãp phÇn t¹o thªm nguån tµi chÝnh cho viÖc ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t t×nh h×nh tµi chÝnh t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng do Bé Tµi chÝnh tiÕn hµnh vµo th¸ng 3/2000 cho thÊy c¸c kho¶n thu tõ häc phÝ vµ lÖ phÝ ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong tæng thu c¸c tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng. Tû träng nguån tõ häc phÝ, lÖ phÝ trong tæng thu c¸c tr­êng §H vµ C§ (Bé Tµi chÝnh) 1.2. Thu hót c¸c lùc l­îng x· héi tham gia ph¸t triÓn gi¸o dôc: TÇm quan träng cña gi¸o dôc ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n­íc ®­îc x· héi nhËn thøc ngµy cµng râ vµ ®· t¹o ra ®­îc nhËn thøc míi cña x· héi, n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm vµ më réng sù tham gia cña toµn d©n do ®ã c«ng t¸c ph¸t triÓn gi¸o dôc ®· thu hót ®­îc ngµy cµng nhiÒu lùc l­îng x· héi tham gia nh­ C«ng ®oµn, §oµn Thanh niªn, Héi Phô n÷, Héi KhuyÕn häc vµ c¸c héi quÇn chóng, nghÒ nghiÖp kh¸c ®Ó tuyªn truyÒn, vËn ®éng toµn d©n vµ tr­íc hÕt lµ trong toµn ngµnh n©ng cao ®­îc nhËn thøc vÒ vÞ trÝ, vai trß cña gi¸o dôc ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña c¶ n­íc vµ cña tõng ®Þa ph­¬ng. Héi KhuyÕn häc còng ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn réng kh¾p c¸c vïng miÒn trong toµn quèc ®Ó ®éng viªn toµn d©n lµm gi¸o dôc (®Õn n¨m 2000 ®· cã 31 tØnh thµnh lËp ®­îc Héi KhuyÕn häc, h¬n 80% quËn, huyÖn vµ trªn 90% sè x· ph­êng trong c¶ n­íc cã Héi KhuyÕn häc). Héi cha mÑ häc sinh ®· tËp hîp vµ vËn ®éng c¸c bËc cha mÑ häc sinh trong viÖc gi¸o dôc con c¸i, ®· g¾n chÆt h¬n nhµ tr­êng víi gia ®×nh vµ ®· hç trî thiÕt thùc trong viÖc ch¨m sãc gi¸o viªn vµ b¶o d­ìng tr­êng së. C¸c ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc tõ xa qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®· h×nh thµnh vµ thu hót ngµy cµng ®«ng ng­êi theo häc, gãp phÇn tÝch cùc ph¸t triÓn gi¸o dôc. Phong trµo bé ®éi biªn phßng lµm gi¸o viªn xo¸ mï ch÷, phong trµo thanh niªn, sinh viªn t×nh nguyÖn tham gia chiÕn dÞch ¸nh s¸ng v¨n ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn. Häc ngo¹i ng÷, tin häc diÔn ra s«i næi ë nhiÒu ngµnh, nhiÒu cÊp. C¸c líp häc nghÒ ng¾n h¹n, bæ tóc nghiÖp vô, c¸c líp chuyªn ®Ò khuyÕn n«ng, khuyÕn ng­ ®· ®em l¹i nhiÒu hiÖu qu¶ thiÕt thùc. Theo ­íc tÝnh cña Bé Gi¸o Dôc- §µo t¹o, hiÖn nay c¶ n­íc ta cã kho¶ng mét phÇn t­ d©n sè ®ang ®i häc theo c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. Nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n: Trong nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c x· héi ho¸ ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ, tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn còng ®· béc lé mét sè h¹n chÕ sau: Tèc ®é x· héi ho¸ chËm, thÊp xa so víi tiÒm n¨ng. Møc ®é ph¸t triÓn b¸n c«ng, d©n lËp vµ t­ thôc ë thµnh phè, thÞ x·, thÞ trÊn vµ c¸c vïng kh«ng ®ång ®Òu vµ cßn kho¶ng c¸ch kh¸ xa so víi tû lÖ h­íng dÉn trong NghÞ QuyÕt 90- CP ( lµ: ®¹i bé phËn gi¸o dôc mÇm non; 10- 15% ®èi víi cÊp tiÓu häc; 25% ®èi víi cÊp trung häc c¬ së, 50% ®èi víi cÊp trung häc phæ th«ng). Quy m« vèn ®Çu t­ cña c¸c c¬ së ngoµi c«ng lËp nh×n chung cßn nhá bÐ. C¬ së vËt chÊt cña nhiÒu ®¬n vÞ cßn th« s¬, nghÌo nµn, ch­a ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn d¹y häc, ®éi ngò gi¸o viªn h÷u c¬ cña c¸c tr­êng d©n lËp cßn rÊt Ýt, ®éi ngò gi¸o viªn chñ yÕu lµ c¸c gi¸o viªn thØnh gi¶ng tõ c¸c tr­êng ®¹i häc quèc lËp. HÇu hÕt c¸c c¬ së ch­a tiÕp cËn ®­îc nguån vèn tÝn dông cña nhµ n­íc ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn do thñ tôc cßn kh¸ phøc t¹p, l·i xuÊt cao. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña nhiÒu c¬ së cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch­a chÊp hµnh nghiªm chØnh quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Mµ gÇn ®©y nhÊt lµ vô tr­êng §¹i häc d©n lËp §«ng §« sai ph¹m trong c«ng t¸c tuyÓn sinh vµ qu¶n lý hµnh chÝnh g©y hËu qu¶ nghiªm träng ®· khiÕn cho nh©n d©n gi¶m lßng tin vµo hÖ thèng c¸c tr­êng ®¹i häc d©n lËp. HÖ thèng tr­êng líp ®¹i häc vµ chuyªn nghiÖp bÞ ph©n t¸n, quy m« nhá, trïng lÆp vÒ ngµnh nghÒ ®µo t¹o trªn mét ®Þa ph­¬ng. Thªm vµo ®ã ë c¸c c«ng lËp do nhiÒu ®Çu mèi qu¶n lý nªn mÆc dï nguån vèn ®Çu t­ bÞ h¹n chÕ nh­ng viÖc ®Çu t­ l¹i ph©n t¸n vµ biÖt lËp nhau vÒ sö dông c¬ së vËt chÊt. HÖ thèng tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng ®· vµ ®ang ph¸t triÓn lu«n lu«n ë trong t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi nghiªm träng vÒ ®iÒu kiÖn vËt chÊt, ®éi ngò gi¸o viªn vµ ph¸ vì tÝnh æn ®Þnh t­¬ng ®èi cña hÖ thèng (vÝ dô tèc ®é ph¸t triÓn c¸c tr­êng trong kÕ ho¹ch 1981- 1985 t¨ng b×nh qu©n 2,3% trong khi ®ã ®éi ngò c¸n bé gi¶ng d¹y t¨ng b×nh qu©n chØ cã 1,7% vµ ng­îc l¹i quy m« ®µo t¹o gi¶m 3,6%/ n¨m, ®· kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc sö dông hîp lý c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®· ®­îc thiÕt lËp mµ cßn lµ yÕu tè kh«ng thuËn lîi cho viÖc ph¸t huy hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ cã ®­îc trong t­¬ng lai. Nh÷ng nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn cã nhiÒu, nh­ng nh×n chung th× cã mét sè lý do chÝnh sau: a) VÒ nhËn thøc: X· héi ho¸ lµ mét vÊn ®Ò cßn míi mÎ, nhËn thøc cña x· héi ch­a ®Çy ®ñ, ®ång ®Òu. Kh«ng Ýt ng­êi cho r»ng x· héi ho¸ gi¸o dôc chØ lµ biÖn ph¸p t¹m thêi nh»m huy ®éng thªm vÒ tµi chÝnh cña d©n trong lóc ng©n s¸ch nhµ n­íc cßn eo hÑp. Mét sè ng­êi l¹i hiÓu r»ng x· héi ho¸ gi¸o dôc theo chiÒu h­íng t­ nh©n ho¸ th­¬ng m¹i gi¸o dôc. T­ t­ëng ng¹i khã, û l¹i, tr«ng chê vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc cßn lín. T¹i nhiÒu vïng khã kh¨n, nhiÒu ng­êi cho r»ng kh«ng thÓ cã ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c tr­êng ngoµi c«ng lËp ph¸t triÓn. NhËn thøc cña mét sè ngµnh h÷u quan còng ch­a thËt ®Çy ®ñ, ch­a quan t©m t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c tr­êng ngoµi c«ng lËp ph¸t triÓn, d­ luËn x· héi còng ch­a thËt ñng hé, tin t­ëng, vÉn cßn t©mThùc tÕ cho thÊy, n¬i nµo cÊp uû vµ chÝnh quyÒn thËt sù n¨ng ®éng, ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ cã kÕ ho¹ch, gi¶i ph¸p cô thÓ vµ tæ chøc triÓn khai tÝch cùc th× n¬i ®ã ®¹t kÕt qu¶ tèt. Ng­îc l¹i n¬i nµo ch­a quan t©m ®óng møc th× ®¹t kÕt qu¶ thÊp. b) Møc thu nhËp d©n c­ cßn thÊp: ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n­íc nghÌo nhÊt thÕ giíi hiÖn nay. N¨m 1997 tæng s¶n phÈm quèc néi b×nh qu©n trªn mét ®Çu ng­êi n­íc ta ®¹t kho¶ng 310 USD (miÒn nói phÝa B¾c: 143USD/ ng­êi, ®ång b»ng s«ng Hång: 209 USD/ ng­êi, §«ng Nam Bé: 493 USD/ ng­êi). T×nh h×nh trªn ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý Gi¸o dôc vµ §µo t¹o nghiªn cøu møc thu häc phÝ ë tõng vïng, tõng miÒn cho phï hîp. VÝ dô: møc häc phÝ ë Hµ Néi tèi thiÓu 60.000®/ th¸ng, cã tr­êng thu 100.000®/ th¸ng.v.v.. víi møc thu tèi thiÓu nh­ trªn th× b»ng kho¶ng 15% møc chi cña nhµ n­íc, nh­ng nÕu thu cao h¬n th× kh«ng cã ng­êi häc (møc thu trªn ë Chi Lª 36%, Nam TriÒu Tiªn lµ 46%). c) Qu¶n lý c¸c tr­êng ngoµi c«ng lËp ch­a tèt: ViÖc h×nh thµnh c¸c tr­êng ngoµi c«ng lËp cßn mang tÝnh tù ph¸t, thiÕu ®iÒu tra kh¶o s¸t kü cµng, thiÕu chuÈn bÞ vÒ c¸c ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o chÊt l­îng d¹y vµ häc, ®iÒu ®ã cã thÓ dÉn ®Õn nguy c¬ tan r· cña nhiÒu tr­êng ngoµi c«ng lËp. Ngoµi ra nhiÒu tr­êng l¹i ®­îc thµnh lËp v× môc ®Ých kinh tÕ trong khi t«n chØ cña viÖc thµnh lËp c¸c tr­êng ngoµi c«ng lËp lµ kh«ng vô lîi do ®ã nh÷ng ®iÒu nµy ®· vµ ®ang dÉn ®Õn nh÷ng m©u thuÉn vÒ lîi Ých kinh tÕ trong c¸c tr­êng ngoµi c«ng lËp. d) HÖ thèng ph¸p lý kh«ng ®ång bé: HÖ thèng ph¸p lý ban hµnh qu¸ chËm vµ kh«ng ®ång bé, nhÊt lµ ®èi víi m« h×nh b¸n c«ng. Thñ tôc thµnh lËp, thuª trô së, xin cÊp ®Êt, ®Þnh gi¸ tµi s¶n cßn phøc t¹p, mÊt nhiÒu thêi gian, ph¶i qua nhiÒu cÊp, g©y c¶n trë vµ nhiÒu khi lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t­. C¬ chÕ chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ tµi chÝnh, tÝn dông, thuÕ mÆc dï ®· rÊt th«ng tho¸ng nh­ng ch­a ph¶i lµ ®· t¹o ra ­u ®·i cho c¸c c¬ së ngoµi c«ng lËp. §ång thêi, viÖc ph©n cÊp qu¶n lý gi÷a TW vµ ®Þa ph­¬ng, c¬ së ch­a thËt ®Çy ®ñ ®Ó t¹o quyÒn tù chñ n¨ng ®éng cho ®Þa ph­¬ng vµ c¬ së. Sù phèi hîp gi÷a c¸c ngµnh cã liªn quan ®Ó triÓn khai thùc hiÖn c¸c chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ nhµ n­íc cßn chËm vµ ch­a ®ång bé. V¨n b¶n h­íng dÉn viÖc thu vµ sö dông häc phÝ ch­a thèng nhÊt. §iÒu nµy ®· khiÕn cho viÖc thu häc phÝ nhiÒu khi rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c tr­êng trªn cïng mét ®Þa bµn. Ch¼ng h¹n nh­ viÖc thu häc phÝ ë c¸c tr­êng ®¹i häc ngay trªn ®Þa bµn Hµ Néi, trong khi nhiÒu tr­êng duy tr× møc häc phÝ lµ 120.000®/th¸ng th× cã nh÷ng tr­êng l¹i quy ®Þnh møc häc phÝ lªn tíi 180.000®/th¸ng vµ sù chªnh lÖch 60.000®/th¸ng lµ c¶ mét vÊn ®Ò ®èi víi c¸c sinh viªn, ®Æc biÖt lµ c¸c sinh viªn ë n«ng th«n. III. KiÕn nghÞ nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy x· héi ho¸ gi¸o dôc 1. T¨ng c­êng tuyªn truyÒn n©ng cao nhËn thøc cña x· héi vÒ c«ng t¸c x· héi ho¸: T¨ng c­êng tuyªn truyÒn s©u réng trong toµn ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng vÒ chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch x· héi ho¸ cña Nhµ n­íc vµ nh÷ng quy ®Þnh thùc hiÖn cô thÓ cña ®Þa ph­¬ng, ngµnh. T¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña c¸c cÊp uû §¶ng, sù chØ ®¹o vµ qu¶n lý cña Héi ®ång nh©n d©n, uû ban nh©n d©n c¸c cÊp, ph¸t huy vai trß cña c¸c tæ chøc C«ng ®oµn, héi Phô n÷, ®oµn Thanh niªn, ®éi ThiÕu niªn tiÒn phong, héi Häc sinh- Sinh viªn, héi cha mÑ häc sinh, héi KhuyÕn häc vµ c¸c ®oµn thÓ, tæ chøc x· héi kh¸c huy ®éng nguån lùc x· héi tham gia ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc. 2. Thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t­ ngoµi ng©n s¸ch: TiÕp tôc hoµn thiÖn nh÷ng v¨n b¶n ph¸p quy, c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« khuyÕn khÝch m¹nh mÏ c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi, c¸c c¸ nh©n ®Çu t­ cho ph¸t triÓn gi¸o dôc, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó võa ph¸t triÓn võa n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o cña hÖ thèng c¸c tr­êng ngoµi c«ng lËp, c¸c h×nh thøc gi¸o dôc ngoµi nhµ tr­êng vµ c¸c trung t©m gi¸o dôc céng ®ång. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc vµ lao ®éng s¶n xuÊt c¸c c¬ së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh»m g¾n nhµ tr­êng víi x· héi trong viÖc nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cho x· héi v× vËy nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch miÔn thuÕ (Ýt nhÊt lµ 5 n¨m ®Çu), coi nh­ s¶n phÈm chÕ thö tr­íc khi ®­a vµo s¶n xuÊt ®¹i trµ. Më réng c¸c quü khuyÕn häc, quü b¶o trî gi¸o dôc, khuyÕn khÝch c¸ nh©n vµ tËp thÓ ®Çu t­ më thªm tr­êng míi, ®æi míi c¬ chÕ häc phÝ cña c¸c tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng trong vµ ngoµi c«ng lËp theo h­íng häc phÝ t­¬ng xøng víi chÊt l­îng dÞch vô vµ ®µo t¹o mµ nhµ tr­êng cung cÊp phï hîp víi kh¶ n¨ng cña ng­êi häc ®ång thêi miÔn gi¶m cho c¸c ®èi t­îng chÝnh s¸ch, gia ®×nh cã c«ng vµ ng­êi nghÌo. ThÓ chÕ ho¸ tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh chia sÎ g¸nh nÆng víi Nhµ n­íc trong viÖc ®Çu t­ Gi¸o dôc vµ §µo t¹o c¨n cø vµo sè l­îng lao ®éng qua ®µo t¹o (häc vÊn, b»ng cÊp) ®ang lµm viÖc t¹i c¬ së s¶n xuÊt- kinh doanh. 3. Thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c tr­êng d©n lËp vµ t­ thôc: §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh gi¸o dôc- ®µo t¹o, lo¹i h×nh tr­êng (b¸n c«ng, t­ thôc, d©n lËp) ®­a mét sè tr­êng c«ng lËp chuyÓn sang b¸n c«ng, ®Æc biÖt ë thµnh thÞ vµ n¬i cã ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót nguån vèn ®Çu t­ ngoµi ng©n s¸ch. Cñng cè vµ n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc ë c¸c tr­êng phæ th«ng d©n lËp. Duy tr× tû lÖ trÎ mÉu gi¸o vµ häc sinh phæ th«ng ngoµi c«ng lËp hiÖn nay. TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së ph¸p lý, c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cô thÓ vÒ m« h×nh, quy chÕ tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ b¸n c«ng, bé phËn ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt b¸n c«ng trong c¸c ®¬n vÞ c«ng lËp, quy chÕ h×nh thµnh c¸c c¬ së d©n lËp. Bæ sung c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i tµi chÝnh nh»m t¨ng søc hÊp dÉn, kÝch thÝch h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c c¬ së ngoµi c«ng lËp. 4. Víi gi¸o viªn vµ c¬ së vËt chÊt: Cã ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c«ng chøc ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o theo h­íng tiªu chuÈn ho¸ gi¸o chøc. Cã chÝnh s¸ch hç trî ®µo t¹o c¸n bé vµ gi¸o viªn cho c¸c tr­êng ngoµi c«ng lËp.v.v.. Cã chÝnh s¸ch nghiªn cøu chÕ ®é tiÒn l­¬ng, phô cÊp vµ trî cÊp th­ëng, h×nh thøc th­ëng h÷u hiÖu cho c«ng chøc ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o mét c¸ch c¨n b¶n thÝch hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ- x· héi hiÖn nay ®Ó tr×nh Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng cho ngµnh t­¬ng xøng víi vai trß Gi¸o dôc vµ §µo t¹o lµ “quèc s¸ch hµng ®Çu”. Nghiªn cøu, x©y dùng c¬ chÕ tµi chÝnh phï hîp ®èi víi tr­êng c«ng lËp vµ ngoµi c«ng lËp, h×nh thµnh quü bï ®¾p ®Ó ®æi míi trang thiÕt bÞ, ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu hiÖn ®¹i ho¸ cña ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o. 5. T¨ng c­êng qu¶n lý viÖc thu häc phÝ vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së ngoµi c«ng lËp: ThÓ chÕ ho¸, quy chÕ ho¸ c¸c khoan thu trong c¸c c¬ së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o vµ ®­îc c«ng khai ho¸ vµo ®Çu n¨m häc. §ång thêi cã chÕ ®é kiÓm tra theo dâi cña c¬ quan chøc n¨ng Nhµ n­íc ®Ó gióp c¸c c¬ së th¸o gì khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. Th­êng xuyªn kiÓm tra, gi¸m s¸t tu©n thñ ph¸p luËt, quy ®Þnh vÒ tµi chÝnh trong ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ ngoµi c«ng lËp, kÞp thêi chÊn chØnh, xö lý c¸c ®¬n vÞ cã sai ph¹m.