Đề tài Tổ chức hạch toán tiền lương và các khoản tiền theo lương của xí nghiệp vật tư chế biến hàng xuất khẩu I

PhÇn 1: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng trong doanh nghiÖp I. B¶n chÊt cña tiÒn l­¬ng trong c¸c doanh nghiÖp Lao ®éng lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých cña con ng­êi, nh»m t¸c ®éng biÕn c¸c vËt tù nhiªn thµnh c¸c vËt phÈm nh»m ®¸p øng nhu cÇu sinh tån cña con ng­êi. Trong mäi chÕ ®é x· héi, viÖc s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt kh«ng t¸ch rêi lao ®éng. Lao ®éng lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn, cÇn thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi, lµ yÕu tè c¬ b¶n cã t¸c dông quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. TiÒn l­¬ng lµ kho¶n tiÒn c«ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng t­¬ng øng víi sè l­îng, chÊt l­îng vµ kÕt qu¶ lao ®éng. TiÒn l­¬ng lµ nguån thu nhËp cña c«ng nh©n viªn chøc. TiÒn l­¬ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ phøc t¹p mang tÝnh lÞch sö vµ cã ý nghÜa chÝnh trÞ – x· héi to lín vµ ng­îc l¹i tiÒn l­¬ng còng chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ cña x· héi, cña t­ t­ëng chÝnh trÞ. Trong x· héi TBCN, tiÒn l­¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng. Trong XHCN, tiÒn l­¬ng kh«ng ph¶i lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng mµ lµ mét phÇn gi¸ trÞ vËt chÊt trong tæng s¶n phÈm x· héi dïng ®Ó ph©n phèi cho ng­êi lao ®éng theo nguyªn t¾c: “Lµm theo n¨ng lùc, h­ëng theo nhu cÇu”. ë ViÖt Nam, trong thêi kú bao cÊp, mét phÇn thu nhËp quèc d©n ®­îc t¸ch ra lµm quÜ l­¬ng vµ ph©n phèi cho ng­êi lao ®éng theo kÕ ho¹ch tiÒn l­¬ng, chÞu t¸c ®éng cña quy luËt ph¸t triÓn qua c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng do héi ®ång Bé tr­ëng ban hµnh. TiÒn l­¬ng cô thÓ bao gåm phÇn tr¶ b»ng tiÒn dùa trªn hÖ thèng th¸ng l­¬ng, b¶ng l­¬ng vµ phÇn tr¶ b»ng hiÖn vËt th«ng qua hÖ thèng tem phiÕu, sæ . . . (chiÕm tØ lÖ lín). Theo c¬ chÕ nµy tiÒn l­¬ng kh«ng g¾n chÆt víi sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng, kh«ng ®¶m b¶o mét cuéc sèng æn ®Þnh cho nh©n d©n. V× vËy nã kh«ng t¹o ra ®­îc mét ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, søc lao ®éng cã gi¸ c¶ nh­ nh÷ng lo¹i hµng hãa kh¸c, cã thÓ biÕn ®éng ( ) phô thuéc vµo qua hÖ cung cÇu søc lao ®éng. NÕu cung lín h¬n cÇu søc lao ®éng th× tiÒn l­¬ng gi¶m xuèng. Ng­îc l¹i nÕu cung nhá h¬n cÇu søc lao ®éng th× tiÒn l­¬ng sÏ ®­îc n©ng lªn. TiÒn l­¬ng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng chÞu sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc, h×nh thµnh th«ng qua sù tháa thuËn gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng dùa trªn sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng. MÆc dï c¨n cø vµo gi¸ trÞ søc lao ®éng ®Ó x¸c ®Þnh møc tiÒn l­¬ng nh­ng tiÒn l­¬ng mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc l¹i c¨n cø vµo møc lao ®éng ®ãng gãp. Sè ®o chÊt l­îng vµ sè l­îng lao ®éng tiªu hao lµ thêi l­îng s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra. Nh­ vËy, ai lµm ®­îc viÖc nhiÒu, t¹o ra ®­îc nhiÒu s¶n phÈm th× ng­êi ®ã sÏ nhËn ®­îc nhiÒu tiÒn l­¬ng. HiÓu râ ®­îc b¶n chÊt tiÒn l­¬ng chóng ta sÏ ®­a ra ®­îc chÝnh s¸ch ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n ®Ó gióp ng­êi lao ®éng yªn t©m h¬n trong c«ng t¸c vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tiÒn l­¬ng ph¸t huy hÕt chøc n¨ng cña nã. Chøc n¨ng cña tiÒn l­¬ng + Chøc n¨ng th­íc ®o gi¸ trÞ + Chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. + Chøc n¨ng kÝch thÝch søc lao ®éng b¶o ®¶m cho ng­êi lao ®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶, khuyÕn khÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. + Chøc n¨ng gi¸m s¸t lao ®éng. + Chøc n¨ng ®iÒu hßa lao ®éng. + Chøc n¨ng tÝch luü ®¶m b¶o tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng. Nguyªn t¾c tÝnh tr¶ l­¬ng Theo ®iÒu 55 – Bé luËt lao ®éng th× tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng do 2 bªn tháa thuËn trong hîp ®ång lao ®éng vµ ®­îc tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Møc l­¬ng cña ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu do Nhµ n­íc quy ®Þnh (144.000 ® - ®­îc thùc hiÖn tõ 1/1/1997). ViÖc thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng nguyªn t¾c ®­îc chØ ra trong nghÞ ®Þnh sè 26/CP ngµy 23/5/1993 cña ChÝnh phñ. - H­ëng l­¬ng theo chøc vô vµ c«ng viÖc. - §Ó tÝnh l­¬ng cho ng­êi lao ®éng lµm thªm giê hoÆc lµm viÖc vµo ban ®ªm dùa vµo ®iÒu 61 – Bé luËt lao ®éng mµ doanh nghiÖp cã thÓ ®­a ra c¸c chØ tiªu phï hîp. §èi víi ng­êi lao ®éng lµm thªm giê: - Ngµy th­êng tr¶ Ýt nhÊt b»ng 150% tiÒn l­¬ng giê cña ngµy lµm viÖc b×nh th­êng. - Ngµy nghØ hµng tuÇn hay ngµy lÔ ®­îc tr¶ l­¬ng Ýt nhÊt b»ng 200% tiÒn l­¬ng giê cña ngµy lµm b×nh th­êng. II. C¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng vµ néi dung cña quÜ l­¬ng C¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng Theo nghÞ ®Þnh sè 197/CP ngµy 31/12/1994 cña chÝnh phñ cã 3 h×nh thøc tr¶ l­¬ng sau ®©y: 2.2.1. Tr¶ l­¬ng theo thêi gian - Tr¶ l­¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n. - Tr¶ l­¬ng theo thêi gian cã th­ëng. 2.1.2. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm - Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ. - Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp. - Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm cã ph¹t, cã th­ëng. - Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn. H×nh thøc tr¶ l­¬ng kho¸n Mét sè chÕ ®é kh¸c khi tÝnh l­¬ng 2.2.1. ChÕ ®é tr¶ l­¬ng khi ngõng viÖc Do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan nh­ b·o lôt, m­a to, mÊt ®iÖn, m¸y háng, thiÕu nhiªn liÖu . . . ®­îc ¸p dông th«ng t­ sè 11/L§ - TT ngµy 14/4/1992 cña Bé lao ®éng. 2.2.2. Tr¶ l­¬ng khi lµm ra s¶n phÈm háng, s¶n phÈm xÊu: Theo th«ng t­ sè 97/TTg ngµy 29/9/1992 cña Thñ t­íng chÝnh phñ ®­îc ¸p dông trong tr­êng hîp ng­êi lao ®éng lµm ra s¶n phÈm háng xÊu qu¸ quy ®Þnh. 2.1.3. ChÕ ®é phô cÊp l­¬ng 2.1.4. ChÕ ®é tiÒn th­ëng Nh÷ng quü l­¬ng cña doanh nghiÖp 2.3.1. C¸c kho¶n l­¬ng Theo nghÞ ®Þnh sè 235/H§BT ngµy 19/9/1985 cña héi ®ång Bé tr­ëng (nay lµ chÝnh phñ), quü tiÒn l­¬ng bao gåm c¸c kho¶n sau: - L­¬ng th¸ng ngµy theo hÖ thèng c¸c thang, b¶ng l­¬ng cña nhµ n­íc. - TiÒn l­¬ng tr¶ theo s¶n phÈm. - TiÒn l­¬ng c«ng nhËt cho lao ®éng ngoµi biªn chÕ. VÒ mÆt h¹ch to¸n, quü l­¬ng cña doanh nghiÖp chia thµnh: TiÒn l­¬ng chÝnh lµ tiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng trong thêi gian kh«ng lµm nhiÖm vô ®· quy ®Þnh cho hä, bao gåm tiÒn l­¬ng cÊp bËc, c¸c kho¶n phô cÊp th­êng xuyªn vµ tiÒn th­ëng trong s¶n xuÊt. TiÒn l­¬ng phô lµ tiÒn tr¶ cho ng­êi lao ®éng trong thêi gian nghØ phÐp. C¸ch ph©n lo¹i trªn gióp doanh nghiÖp ph©n biÖt ®­îc tiÒn l­¬ng chÝnh vµ tiÒn l­¬ng phô, ®Æc biÖt lµ tiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt. 2.3.2. §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng - §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng tÝnh trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm. - §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng tÝnh trªn tæng doanh thu – tæng chi phÝ. - §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng tÝnh trªn lîi nhuËn. III. Néi dung c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng trong doanh nghiÖp. 3.1. B¶o hiÓm x· héi - Lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi quan träng cña Nhµ n­íc. - Chøc n¨ng: khi ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä gÆp rñi ro x· héi nh­: èm ®au, thai s¶n, tuæi giµ, tai n¹n lao ®éng, thÊt nghiÖp . . . 3.2. B¶o hiÓm y tÕ Thùc chÊt lµ sù b¶o trî y tÕ cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm, gióp hä mét phÇn nµo ®ã trang tr¶i tiÒn kh¸m, ch÷a bÖnh, tiÒn viÖn phÝ, tiÒn thuèc thang . . . 3.3. Kinh phÝ c«ng ®oµn Tµi trî cho ho¹t ®éng c«ng ®oµn ë c¸c cÊp theo chÕ ®é hiÖn hµnh kinh phÝ c«ng ®oµn ®­îc tÝnh theo tØ lÖ 2% trªn tæng sè tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng ph¶i chÞu. IV. Tæ chøc h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch th­ëng 4.1. Sù cÇn thiÕt Tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng gióp cho doanh nghiÖp qu¶n lý tèt quü l­¬ng, ®¶m b¶o viÖc tr¶ l­¬ng vµ trî cÊp BHXH ®óng nguyªn t¾c, ®óng chÕ ®é, kÝch thÝch ng­êi lao ®éng hoµn thµnh nhiÖm vô ®­îc giao, ®ång thêi t¹o c¬ së cho viÖc ph©n bè chi phÝ nh©n c«ng víi gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc chÝnh x¸c. 4.2. Tæ chøc h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng trong doanh nghiÖp 4.2.1. H¹ch to¸n chi tiÕt tiÒn l­¬ng H¹ch to¸n sè l­îng lao ®éng. H¹ch to¸n thêi gian lao ®éng. H¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng. 4.2.2. H¹ch to¸n tæng hîp tiÒn l­¬ng KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n(TK) 334 ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp vÒ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, phô cÊp, BHXH, tiÒn th­ëng vµ c¸c kho¶n kh¸c thuéc vÒ thu nhËp cña hä. KÕt cÊu tµi kho¶n: Bªn nî: tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ®· tr¶ cho ng­êi lao ®éng. C¸c kho¶n kh¸c trõ vµo tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng cña ng­êi lao ®éng. Bªn cã: c¸c kho¶n tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng, BHXH vµ c¸c kho¶n kh¸c thùc tÕ ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng. D­ cã: ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng cÇn ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng. D­ nî: ph¶n ¸nh sè tiÒn ®· tr¶ qu¸ sè tiÒn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn. TK – 334 cã 2 tµi kho¶n cÊp 2: - TK – 3341: tiÒn l­¬ng dïng ®Ó h¹ch to¸n c¸c tµi kho¶n tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng vµ c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp cã tÝnh chÊt l­¬ng. - TK – 3342: h¹ch to¸n c¸c kho¶n trî cÊp, tiÒn th­ëng cã nguån bï ®¾p riªng tõ c¸c quü kh¸c ngoµi l­¬ng. Ngoµi ra cßn cã c¸c tµi kho¶n liªn quan: - TK – 622: chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - TK – 627 (6271): chi phÝ nh©n c«ng qu¶n lý ph©n x­ëng. - TK – 641: chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng. - TK – 642: chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp. S¬ ®å tæng hîp TK – 111 TK – 334 Tr¶ l­¬ng BHXH vµ c¸c kho¶n TiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho kh¸c cho c«ng nh©n viªn c«ng nh©n viªn s¶n xuÊt TK - 627 TK - 338 Cho c«ng nh©n viªn Thanh to¸n t¹m øng vµ c¸c ph©n x­ëng kho¶n kh¸c TK – 641, 642 TK – 138 Nh©n viªn b¸n hµng ` TK - 635 C¸c kho¶n khÊu trõ vµo l­¬ng c«ng nh©n viªn NghØ phÐp ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn TK - 338 BHXH ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn 4.3. Tæ chøc h¹ch to¸n c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng 4.3.1. H¹ch to¸n chi tiÕt C¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng nh­ BHYT, BHXH, KPC§ (trÝch 19% vµo chi phÝ vµ trõ 6% vµo l­¬ng). BHYT trÝch 2% vµo chi phÝ vµ trõ vµo l­¬ng 1%. BHXH trÝch 15% vµo chi phÝ vµ trõ vµo l­¬ng 5%. KPC§ trÝch 2% vµo chi phÝ. 4.3.2. H¹ch to¸n tæng hîp c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng TK – 334 TK – 3382, 3383, 3384 TK 622, 627, 641, 642 BHXH ph¶i tr¶ trùc tiÕp TrÝch BHXH, BHYT, cho c«ng nh©n viªn KPC§ theo tØ lÖ quy ®Þnh TK - 627 TK – 141,338 BHXH, BHYT trõ vµo l­¬ng cña c«ng nh©n viªn TK – 111. 112 Nép BHXH, BHYT, KPC§ Hay chi quü BHXH, KPC§ t¹i doanh nghiÖp KPC§ chi v­ît ®­îc cÊp bï 4.4. Tæ chøc hÖ thèng sæ s¸ch ®Ó h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n tiÒn theo l­¬ng trong doanh nghiÖp. 4.4.1. H×nh thøc nhËt ký chung Chøng tõ gèc. B¶ng thanh to¸n tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng, BHXH. C¸c chøng tõ thanh to¸n Sæ c¸i TK – 334, 338 NhËt ký chung 4.4.2. NhËt ký – sæ c¸i Chøng tõ gèc S¬ ®å ghi sæ: NhËt ký – sæ c¸i 4.4.3. H×nh thøc chøng tõ ghi sæ Chøng tõ gèc S¬ ®å ghi sæ: Sæ ®¨ng ký chøng tõ Chøng tõ ghi sæ Sæ c¸i TK – 334, 338 4.4.4. H×nh thøc nhËt ký – chøng tõ S¬ ®å ghi sæ: Chøng tõ gèc Chøng tõ thanh to¸n NhËt ký chøng tõ sè 01 NhËt ký chøng tõ sè 02 NhËt ký chøng tõ sè 01 NhËt ký chøng tõ sè 10 Sæ c¸i TK – 334, 338 B¶ng ph©n bæ sè 1 PhÇn II. Kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng vµ Tæ chøc h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n tiÒn theo l­¬ng cña XÝ nghiÖp VËt t­ chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu I I. Kh¸i qu¸t chung vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña XN vËt t­ chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. 1.1. §Æc §IÓm chung cña xÝ nghiÖp XÝ nghiÖp vËt t­ chÕ biÕn hµng XK I tiÒn th©n lµ mét bé phËn cña phßng Ong – thuéc Bé N«ng nghiÖp ®­îc thµnh lËp n¨m 1967. Ngµy 27/10/1980, Bé N«ng nghiÖp ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp tr¹m vËt t­ thiÕt bÞ chuyªn dïng t¹i Ph­¬ng Mai, Kim Liªn. Ngµy 4/3/1986, ®æi tªn tr¹m vËt t­ chuyªn dïng ngµnh Ong thµnh tr¹m vËt t­ chÕ biÕn XK I ®Æt t¹i sè 6 – L¸ng Trung, Hµ Néi. Víi ý thøc v­¬n lªn, xÝ nghiÖp ®· c¶i tiÕn, hoµn thiÖn l¹i c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt vµ bé m¸y qu¶n lý n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®¶m b¶o uy tÝn víi kh¸ch hµng, g¾n liÒn víi tiªu thô. Ngµy 22/09/1994, theo quyÕt ®Þnh sè 1218 cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, s¸t nhËp c¸c ®¬n vÞ thuéc ngµnh Ong thµnh mét doanh nghiÖp cã tªn lµ C«ng ty Ong Trung ­¬ng. C«ng ty gåm cã 7 thµnh viªn tham gia: V¨n phßng c«ng ty Ong Trung ­¬ng. XÝ nghiÖp vËt t­ chÕ biÕn hµng XK I. XÝ nghiÖp Ong khu 4. XÝ nghiÖp Ong L­¬ng S¬n. XÝ nghiÖp Ong B¶o Léc. XÝ nghiÖp Ong Gia Lai. Tõ ®ã ®Õn nay, xÝ nghiÖp vËt t­ chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu I ®· cã nhiÒu cè g¾ng tÝch cùc trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o nhiÒu mÆt hµng kh¸c nhau víi mÉu m· phong phó, ®a d¹ng, chÊt l­îng s¶n phÈm cao, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu kh¸ch hµng. S¶n phÈm chñ yÕu cña xÝ nghiÖp lµ c¸c lo¹i r­îu xuÊt khÈu, r­îu néi ®Þa, mËt ong, c¸c lo¹i n­íc gi¶i kh¸t, vËt t­ chuyªn dïng vµ c¸c lo¹i n«ng s¶n chÕ biÕn kh¸c. Víi ý thøc v­¬n lªn, xÝ nghiÖp lu«n n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®¶m b¶o uy tÝn víi kh¸ch hµng, g¾n liÒn víi tiªu thô nªn tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao, n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc. Quü l­¬ng n¨m 1999 thu nhËp b×nh qu©n lµ 900.000 ®ång/ng­êi/th¸ng. Sè lao ®éng b×nh qu©n lµ 45 ng­êi/th¸ng. 1.2. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh cña xÝ nghiÖp 1.2.1. Quy tr×nh c«ng nghÖ c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh: HiÖn nay xÝ nghiÖp cã 4 quy tr×nh: Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt r­îu. Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt n­íc ngät. Quy tr×nh c«ng nghÖ läc mËt Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt bia h¬i. Trong ®ã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt n­íc ngät vµ bia h¬i theo thêi vô, cßn quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt r­îu vµ quy tr×nh c«ng nghÖ läc mËt lµ quanh n¨m - ®Òu chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp cña gi¸m ®èc xÝ nghiÖp. Ho¹t ®éng kinh doanh: xÝ nghiÖp tæ chøc më c¸c quÇy hµng, ®¹i lý ë kh¾p c¸c tØnh thµnh trong c¶ n­íc nh»m giíi thiÖu s¶n phÈm vµ t×m kiÕm b¹n hµng. Ngoµi ra s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp cßn ®­îc xuÊt khÈu sang c¸c n­íc b¹n. 1.2.2. Tæ chøc qu¶n lý cña xÝ nghiÖp - XÝ nghiÖp VTCB hµng XK I cã tæng sè c¸n bé c«ng nh©n viªn kho¶ng 50 ng­êi ®­îc bè trÝ theo c¸c phßng ban nh­ sau: Gi¸m ®èc xÝ nghiÖp Phßng kinh doanh Phßng KÕ to¸n tµi vô Phßng KÕ ho¹ch tæng hîp Phßng KCS Quy tr×nh c«ng nghÖ läc mËt Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt bia h¬i Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt n­íc ngät Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt r­îu 1.3. §Æc ®iÓm c«ng t¸c tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n ë xÝ nghiÖp 1.3.1. Bé m¸y kÕ to¸n xÝ nghiÖp S¬ ®å bé m¸y kÕ to¸n ë xÝ nghiÖp KÕ to¸n tr­ëng KÕ to¸n tæng hîp KÕ to¸n viªn Thñ quü 1.3.2. H×nh thøc sæ kÕ to¸n xÝ nghiÖp sö dông XÝ nghiÖp ¸p dông h×nh thøc sæ kÕ toµn Chøng tõ ghi sæ. Theo thêi gian vµ theo néi dung kinh tÕ. KÕ to¸n chi tiÕt ë xÝ nghiÖp sö dông ph­¬ng ph¸p ghi thÎ song song ®Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt tõng nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo tõng ®èi t­îng kÕ to¸n riªng biÖt. - Sæ TSC§ - Sæ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh - Sæ chi tiÕt vËt liÖu, s¶n phÈm, hµng hãa. - Sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng­êi mua, ng­êi b¸n víi NS Nhµ n­íc. - Sæ chøng tõ thanh to¸n. - Sæ chi tiÕt tiªu thô. - ThÎ kho. - Sæ chi tiÕt nguån vèn kinh doanh. B¶ng kª gåm: b¶ng kª tiÒn, b¶ng kª TGNH, b¶ng kª nhËp, xuÊt thµnh phÈm. S¬ ®å h¹ch to¸n Chøng tõ gèc vµ c¸c b¶ng ph©n bæ B¶ng kª ®Þnh kho¶n Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ Sæ quü Sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt B¸o c¸o tµi chÝnh B¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh Sæ c¸i Chøng tõ ghi sæ B¶ng tæng hîp chi tiªt : Ghi hµng ngµy. : §èi chiÕu kiÓm tra. : Ghi cuèi th¸ng. II. Thùc tr¹ng h¹ch to¸n l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng ë xÝ nghiÖp vËt t­ chÕ biÕn hµng XK I. NghÞ ®Þnh 06/CP ngµy 21/01/1997, chÝnh phñ ®· ra quyÕt ®Þnh n©ng møc l­¬ng tèi thiÓu 120.000 ®ång/th¸ng lªn 144.000 ®ång/th¸ng cho c¸c ®èi t­îng h­ëng l­¬ng vµ t¨ng møc trî cÊp 20% ®èi víi ®èi t­îng h­ëng trî cÊp hµng th¸ng theo chÕ ®é BHXH. XÝ nghiÖp vËt t­ chÕ biÕn hµng XK I ®· tÝnh l­¬ng dùa trªn quyÕt ®Þnh nµy b¾t ®Çu tõ th¸ng 01/1997. ViÖc h¹ch to¸n tiÒn vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng theo nghÞ ®Þnh 06/CP sÏ ®­îc nghiªn cøu sau ®©y. 2.1. H¹ch to¸n chi tiÕt tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n tÝnh theo l­¬ng H¹ch to¸n chi tiÕt tiÒn l­¬ng §Ó tÝnh tr¶ l­¬ng cho c¸c thµnh viªn, xÝ nghiÖp thùc hiÖn 2 h×nh thøc tr¶ l­¬ng lµ tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp vµ tr¶ l­¬ng theo thêi gian. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian ®­îc tÝnh cho c¸c bé phËn phßng ban ë t¹i xÝ nghiÖp. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm ®­îc tÝnh cho lao ®éng trøc tiÕp ë c¸c ph©n x­ëng. Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp §èi t­îng tr¶ l­¬ng lµ c¸c c«ng nh©n trùc tiÕp ®øng m¸y, c«ng nh©n kiÓm tra, c«ng nh©n phôc vô trong gi©y chuyÒn s¶n xuÊt, tæ tr­ëng s¶n xuÊt vµ tÝnh ®­îc s¶n phÈm c¸ nh©n. Cuèi th¸ng kÕ to¸n tiÒn l­¬ng sÏ dùa vµo “phiÕu s¶n l­îng c¸ nh©n” ®Ó tÝnh cho mçi lao ®éng. XÝ nghiÖp chia l­¬ng lµm 2 phÇn lµ phÇn l­¬ng cøng vµ l­¬ng mÒm. L­¬ng cøng tr¶ cho ng­êi lao ®éng theo ®óng c«ng viÖc mµ hä lµm ®­îc, cßn l­¬ng mÒm ®­îc coi lµ nh­ lµ phÇn th­ëng thªm cho ng­êi lao ®éng. Ta cã ph­¬ng ph¸p tÝnh l­¬ng cho ng­êi lao ®éng theo h×nh thøc sau: C¨n cø vµo sè l­¬ng thùc hiÖn lµm viÖc theo ca mµ tiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh: == x= PhÇn l­¬ng cøng §¬n gi¸ theo tõng chØ sè S¶n l­îng ngµy theo tõng chØ sè ngµy + S¶n l­îng ®ªm theo tõng chØ sè ®ªm x 1,4 HÖ sè 1,4 lµ møc phô cÊp ®ªm mµ ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng khi lµm ca 3, trong ®ã cã 35% phô cÊp lµm ca 3 vµ 50% phô cÊp khuyÕn khÝch l­¬ng s¶n phÈm. §¬n gi¸ s¶n phÈm theo tõng chØ sè ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: §¬n gi¸ s¶n phÈm theo chØ sè = L­¬ng c¸n bé, c«ng nh©n viªn §Þnh møc n¨ng suÊt mét m¸y + §Þnh møc ®øng m¸y PhÇn l­¬ng mÒm cña ng­êi lao ®éng trùc tiÕp ®­îc tÝnh trªn c¬ së phÇn l­¬ng cøng, møc tr¶ vµ hÖ sè ®¨ng ký bËc. Thu nhËp = (PhÇn cøng + PhÇn mÒm x H¹ng thµnh tÝch Tr¶ l­¬ng theo thêi gian §­îc thùc hiÖn dùa trªn kho¶n quü l­¬ng theo thêi gian ph©n phèi tiÒn l­¬ng theo ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n c«ng ®iÓm. Quü l­¬ng kho¸n = L­¬ng CBCV x §Þnh møc x Møc th­ëng x ChÊt l­îng m¸y b¶o toµn, b¶o d­ìng L­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc (CBCV) phô thuéc vµo c«ng viÖc mµ ng­êi lao ®éng ®¶m nhËn. ` Quü l­¬ng mÒm cña tæ = Quü l­¬ng kho¸n - Tæng phÇn cøng cña tæ TiÒn 1 ®iÓm tæ phôc vô = Quü l­¬ng mÒm Tæng ®iÓm phôc vô tæ PhÇn mÒm 1 CN = TiÒn 1 ®iÓm x §iÓm thùc hiÖn tõng CN §èi víi khèi phßng ban phÇn l­¬ng cøng cña mçi nh©n viªn ®­îc tÝnh: PhÇn l­¬ng cøng = L­¬ng CBBT x NC 26 - PhÇn l­¬ng mÒm tÝnh ®­îc cho mçi nh©n viªn c¨n cø vµo l­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc, sè ngµy c«ng thùc tÕ ®i lµm vµ hÖ sè sau: HÖ sè = τ L­¬ng kho¸n – TL CBBT c¶ phßng - Kiªm viÖc C (nÕu cã) τ HÖ sè l­¬ng CBCV x 144.000 PhÇn l­¬ng mÒm = HÖ sè x L­¬ng CBCV tõng ng­êi x Ngµy c«ng thùc tÕ 26 Thu nhËp mçi c¸ nh©n = PhÇn cøng + PhÇn mÒm Thªm vµo ®ã, mçi nh©n viªn mçi nh©n viªn ngoµi ®¶m nhiÖm c¸c phÇn kÕ to¸n cña m×nh cßn kiªm thªm c«ng viÖc kh¸c do ®ã ®­îc tÝnh l­¬ng kiªm viÖc. TiÒn l­¬ng cho nh÷ng ngµy nghØ phÐp, nghØ lÔ ®­îc tÝnh dùa trªn l­îng CBBT, hÖ sè th­ëng th¸ng vµ sè ngµy nghØ cña mçi ng­êi. TiÒn l­¬ng nghØ lÔ, nghØ phÐp = L­¬ng CBBT x L­¬ng CBCV x 0,5 x Sè ngµy nghØ 26 B¶ng tæng hîp thanh to¸n l­¬ng th¸ng 9/1999 STT Hä vµ tªn HÖ sè l­¬ng CBBT HÖ sè l­¬ng CBCV NC (0,81) Ph©n lo¹i L­¬ng CBBT 1 A 3,82 4,52 26 A 550.080 2 B 2,68 2,5 12F+14 A 207.803 3 C 13,23 3,82 1F+25 A 447.231 4 D 2,06 2,62 26 A 296.646 5 E 2,02 2,74 26 A 290.880 6 F 2,26 2,86 1F+25 A 312.923 7 G 2,18 2,74 26 A 313.920 . . . Céng: 5.088.018 L­¬ng CBCV Kiªm viÖc Tæng l­¬ng T¹m øng kú I T¹m øng kú II Cßn 527.213 1.077.293 300.000 300.000 477.293 157.015 22.290 387.108 200.000 187.108 428.428 375.658 100.000 100.000 175.658 305.597 120.000 722.237 200.000 200.000 322.237 319.594 20.000 830.474 200.000 200.000 437.474 320.760 80.000 713.683 200.000 200.000 313.682 319.594 200.000 833.514 200.000 200.000 433.514 5.381.371 1.622.290 12.091.680 3.500.000 3.100.000 5.191.680 B¶ng thanh to¸n l­¬ng th¸ng 9/1999 Stt Hä tªn L. CBBT L. CBCV P. Lo¹i Céng NghØ phÐp L­¬ng kho¸n Tæng l­¬ng T¹m øng kú I T¹m øng kú II Nép BHXH Nép BHYT Truy lÜnh Céng TiÒn 1 A 550080 65880 A 26 261194 1.077293 1134893 300000 300000 30384 5501 499008 2 B 385920 360000 A 14 12 25809 387108 648302 200000 19296 3859 425147 3 C 465120 411840 A 25 1 875658 944667 300000 300000 25416 4661 314600 4 D 296640 377280 A 26 722237 722237 200000 200000 14832 2966 304439 5 E 290880 377280 A 26 830474 830474 200000 200000 14544 2909 413021 6 F 325440 411840 A 25 1 20437 734120 734120 200000 200000 16272 3254 314594 7 G 313920 394560 A 29 833514 833514 200000 200000 15696 3139 414679 8 ...... Céng: 428 20 411785 12091680 12897626 3600000 3200000 308592 60707 57336000 XÝ nghiÖp thùc hiÖn viÖc tr¶ l­¬ng chia thµnh 2 kú: Vµo ngµy 30 hµng th¸ng, t¹m øng kú I cña th¸ng tr­íc. Vµo ngµy 10 th¸ng sau, t¹m øng kú II cña th¸ng tr­íc. VÝ dô: Ta cã thÓ tÝnh l­¬ng cho nh©n viªn phßng kÕ to¸n A, biÕt: HÖ sè l­¬ng CBBT lµ 2,68. HÖ sè l­¬ng CBCV lµ 2,5. L­¬ng CBBT = HÖ sè l­¬ng CBBT x 144.000 L­¬ng CBCNV= HÖ sè l­¬ng CBCV x 144.000 C¨n cø vµo b¶ng chÊm c«ng: ngµy c«ng thùc tÕ: 14 ngµy. NghØ phÐp : 12 ngµy. L­¬ng kiªm viÖc: 22.290 Ta cã thÓ tÝnh thu nhËp cña nh©n viªn A : PhÇn l­¬ng cøng = 2,68 x 144.000 x 14 = 207.803 (®ång) 26 PhÇn l­¬ng mÒm = 0,81 x 2,5 x 144.000 x 14 = 157.015 (®ång) 26 TiÒn l­¬ng nghØ phÐp = 2,68 x 144.000 + 2,5 x 144.000 x 12 = 261.194 (®ång) 26 VËy thu nhËp cña nh©n viªn A: Tæng l­¬ng = 207.803 + 157.015 +22.290 +261.194 = 648.302 (®ång) Sè tiÒn thùc lÜnh cña c¸n bé c«ng nh©n viªn ë b¶ng thanh to¸n trong th¸ng 9/1999. 2.1.2. H¹ch to¸n chi tiÕt c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng KÕ to¸n tiÒn l­¬ng lËp b¶ng kª chøng tõ thanh to¸n BHXH ®Ó tËp hîp theo tõng ph©n x­ëng, phßng ban vµ sè tiÒn tæng céng ®­îc h­ëng BHXH cña mét ng­êi lao ®éng. XÝ nghiÖp trÝch lËp quü BHXH b»ng 20% quü l­¬ng hµng th¸ng trong ®ã xÝ nghiÖp ®ãng 15%/tæng quü l­¬ng cña ng­êi tham gia BHXH vµ ng­êi lao ®éng ®ãng 5% trªn l­¬ng cÊp bËc b¶n th©n. Hµng th¸ng xÝ nghiÖp nép hÕt sè BHXH ®ã cho c¬ quan b¶o hiÓm vµ c¬ quan b¶o hiÓm øng cho c«ng ty 3% ®Ó thùc hiÖn viÖc chi tr¶ trong ®ã. Møc ®é ®­îc h­ëng trî cÊp BHXH trong c¸c tr­êng hîp kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. - Víi quü BHXH, xÝ nghiÖp kh«ng h¹ch to¸n vµo chi phÝ 2% tæng sè tiÒn l­¬ng thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng (bao gåm c¶ th­ëng vµ cÊp) sau ®ã trÝch 1% nép cho c¸c c¬ quan c«ng ®oµn cÊp trªn vµ 1% cho chi tiªu c«ng ®oµn t¹i c¬ së. - Quü BHYT vµ kinh phÝ c«ng ®oµn Ýt ph¸t sinh vµ kh«ng g¾n trùc tiÕp vµo thu nhËp cña ng­êi lao ®éng do ®ã kh«ng thùc hiÖn viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt riªng phÇn nµy mµ h¹ch to¸n cïng víi phÇn BHXH vµ cïng víi viÖc tÝnh l­¬ng. 2.2. H¹ch to¸n tæng hîp tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng. XÝ nghiÖp vËt t­ chÕ biÕn hµng XK I lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc nh­ng vÉn ph¶i ®­îch¹ch to¸n chi tiÕt t¹i xÝ nghiÖp ®èi víi TK 334 –ph¶i tr¶ cho CNV. TK 334 – ph¶i tr¶ cho CNV. C¸c tµi kho¶n chi phÝ ®­îc h¹ch to¸n theo tõng ph©n x­ëng TK - 622 – chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. TK – 6221 – chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cña ph©n x­ëng läc mËt. TK – 6222 – chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cña ph©n x­ëng r­îu. TK – 6223 – chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cña ph©n x­ëng n­íc ngät. TK – 627 – chi phÝ chung. TK – 6271 – chi phÝ s¶n xuÊt chung cña ph©n x­ëng läc mËt. TK – 6272 – chi phÝ s¶n xuÊt chung cña ph©n x­ëng r­îu. TK – 6273 – chi phÝ s¶n xuÊt chung cña ph©n x­ëng n­íc ngät. TK – 641 – chi phÝ b¸n hµng. TK – 641 – chi phÝ b¸n hµng s¶n phÈm mËt t¹i Hµ Néi. TK – 338 – ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c. TK – 3382 – Kinh phÝ c«ng ®oµn. TK – 3383 – BHXH. TK – 3384 – BHYT. PhÇn III: Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l­¬ng t¹i xÝ nghiÖp vËt t­ chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu I I. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i XÝ nghiÖp vËt t­ chÕ biÕn hµng XK I cã quy m« tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n nhá. Víi 4 nh©n viªn cña phßng kÕ to¸n, ngoµi kÕ to¸n tr­ëng th× mçi ng­êi ®¶m nhiÖm mét c«ng viÖc kh¸c nhau. C«ng viÖc ®­îc bè trÝ mét c¸ch hîp lý song do nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong ngµy nhiÒu nªn viÖc theo dâi dùa trªn c¸c sæ chi tiÕt lµ rÊt cÇn thiÕt. Mçi mét nghiÖp vô kÕ to¸n ph¸t sinh kh«ng thÓ ph¶n ¸nh kÞp thêi lµm cho c«ng viÖc bÞ ïn t¾c hoÆc chång chÐo lªn nhau. VÊn ®Ò 1: VÒ c¸ch tÝnh tr¶ l­¬ng cho bé phËn trùc tiÕp s¶n xuÊt. §èi víi bé phËn s¶n xuÊt trùc tiÕp thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ngoµi phÇn l­¬ng cøng vµ l­¬ng mÒm cßn phô thuéc vµo h¹ng thµnh tÝch cña mçi ng­êi trong th¸ng. H¹ng thµnh tÝch lµ c¬ së ®Ó tÝnh l­¬ng cho c«ng nh©n viªn vµ lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh møc th­ëng vµ c¸c lo¹i khuyÕn khÝch vËt chÊt kh¸c. ë xÝ nghiÖp, viÖc xÕp h¹ng thµnh tÝch dùa trªn 3 chØ tiªu: sè l­îng s¶n phÈm, chÊt l­îng s¶n phÈm vµ ngµy giê c«ng. Nh­ vËy ch­a ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò kû luËt lao ®éng vµ nh­ vËy sÏ kh«ng khuyÕn khÝch c«ng nh©n thùc hiÖn néi quy mµ xÝ nghiÖp ®Ò ra. VÊn ®Ò 2: VÒ h¹ch to¸n c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng §èi víi c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng nh­ BHXH, BHYT, KPC§, c«ng ty ®· ¸p dông c¸c tû lÖ trÝch nép theo ®óng quy ®Þnh cña Nhµ n­íc, song trong viÖc trÝch c¸c kho¶n theo l­¬ng vµo chi phÝ x· héi ®· kh«ng thùc hiÖn trÝch 2% BHYT vµo chi phÝ nh­ trong chÕ ®é quy ®Þnh, nh­ vËy sÏ lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, ¶nh h­ëng ®Õn viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ viÖc x¸c ®Þnh h­íng kinh doanh. VÊn ®Ò 3: VÒ viÖc qu¶n lý bé m¸y kÕ to¸n ë xÝ nghiÖp Víi ®Æc ®iÓm võa s¶n xuÊt võa kinh doanh, c¸c s¶n phÈm mËt, r­îu, bia h¬i, n­íc ngät do ®ã c«ng t¸c kÕ to¸n ph¶i cã ®Æc ®iÓm phï hîp, c¸c nghiÖp vô ph¶i ®­îc ph¶n ¸nh kÞp thêi.