Đề tài Tổ chức hạch toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại công ty Chỉnh hình và phục hồi chức năng Hà Nội

g trên của tiền lương đều gắn với khái niệm tiền lương thực tế chứ không phải tiền lương danh nghĩa. Bởi vì tiền lương danh nghĩa chỉ là khái niệm chỉ số lượng tiền tệ mà người sử dụng lao động trả cho người cung ứng sức lao động theo hợp đồng thoả thuận giữa hai bên. Tiền lương danh nghĩa không thể cho ta biết mức trả công cho người lao động là cao hay thấp. Tiền lương thực tế mới là cái mà người lao động quan tâm vì tiền lương thực tế quyết định khả năng tái sản xuất lao động và quyết định lợi ích cụ thể của người công nhân. Giữa tiền lương thực tế và tiền lương danh nghĩa có mối quan hệ lẫn nhau. Tiền lương thực tế = Như vậy tiền lương thực tế tỷ lệ thuận với tiền lương danh nghĩa và tỷ lệ nghịch với chỉ số giá cả. Để cho tiền lương thực hiện các chức năng của mình nhà nước phải quan tâm đến tiền lương thực tế bằng cách thường xuyên điều chỉnh mức lương danh nghĩa cho phù hợp với chỉ số giá cả thị trường. 2. Các khoản trích theo lương. Trong doanh nghiệp ngoài tiền lương, tiền công, công nhân viên chức còn được hưởng các khoản trợ cấp thuộc phúc lợi xã hội trong đó có trợ cấp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn. Theo chế độ tài chính hiện hành, các khoản này doanh nghiệp phải tính vào chi phí sản xuất kinh doanh. Bảo hiểm xã hội được chi tiêu cho các trường hợp: Người lao động ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, tử tuất. Bảo hiểm y tế được sử dụng để thanh toán các khoản tiền khám, chữa bệnh, viện phí thuốc thang... cho người lao động trong thời gian ốm đau sinh đẻ. Kinh phí công đoàn phục vụ chi tiêu cho hoạt động tổ chức công đoàn nhằm chăm lo, bảo vệ quyền lợi người lao động. Toàn bộ các khoản này đều được hình thành từ hai nguồn chính. Một là người sử dụng lao động phải đóng và khoản này được coi là một bộ phận chi phí. Hai là CBCNV phải đóng lấy trực tiếp từ tiền lương của mình. Việc đóng góp bảo hiểm của chủ doanh nghiệp có thể coi như là việc phân phối phần giá trị mới do lao động tạo ra. Còn việc đóng góp của người lao động chính là phân phối lại tổng thu nhập. Ta có thể nói như vậy được là do bảo hiểm thực chất là lấy sự đóng góp của nhiều người để bù đắp cho một số người khi gặp rủi ro như ốm đau, tai nạn... Bảo hiểm XH, y tế, kinh phí công đoàn có ý nghĩa quan trọng trong xã hội. Các khoản này đã đảm bảo quyền lợi cho người lao động thực hiện công bằng XH thu hẹp khoảng cách giàu nghèo khắc phục những mặt yếu của cơ chế thị trường. 3. Sự cần thiết phải hạch toán và nhiệm vụ hạch toán lương các khoản trích theo lương. 3.1. Sự cần thiết phải hạch toán lương: Trong doanh nghiệp tiền lương có một ý nghĩa vô cùng quan trọng đòi hỏi phải thường xuyên theo dõi ghi chép, kiểm tra, cần thiết phải hạch toán cẩn thận. Nguyên do vì: - Tiền lương là một bộ phận chi phí sản xuất. Đối với doanh nghiệp mục đích hàng đầu là lợi nhuận thì chắc chắn phải cố gắng theo dõi kiểm tra, kiểm soát chi phí, những thông tin bị sai lệch về chi phí dẫn đến một kết quả kinh doanh bị bóp méo và chắc chắn các nhà quản lý khó mà tạo ra được các quyết định đúng đắn. Hơn thế nữa nếu không có thông tin về chi phí không hiểu biết rõ về chi phí, thì làm sao doanh nghiệp thực hiện được mục tiêu tối thiểu hoá chi phí nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực. - Ngoài ra tiền lương còn là phương tiện tạo ra giá trị mới bởi vì nó chính là động lực, là mục đích của người lao động. Đối với người lao động tiền lương được nhận thoả đáng sẽ trở thành động lực kích thích khả năng sáng tạo để làm tăng năng suất lao động. Tăng lợi nhuận của doanh nghiệp. Mặt khác mức lương thoả đáng sẽ làm cho người lao động tự giác, có trách nhiệm hơn với hoạt động của doanh nghiệp. Ngược lại với mức lương không hợp lý sẽ làm cho người lao động chán nản, hiệu quả sản xuất giảm. Với ý nghĩa này đòi hỏi doanh nghiệp phải xây dựng một mức lương, hình thức trả lương hợp lý đảm bảo lợi ích cho người lao động kích thích người lao động hăng say làmviệc vừa đảm bảo sử dụng hợp lý lao động vừa tối thiểu chi phí tiền lương. 3.2. Nhiệm vụ hạch toán tiền lương và các khoản trích theo lương. Hạch toán lao động kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương không chỉ liên quan đến quyền lợi của người lao động mà còn đến chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh. Giá thành sản phẩm của doanh nghiệp liên quan đến tình hình chấp hành các chính sách về lao động tiền lương của nhà nước. Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương ở doanh nghiệp phải thực hiện các nhiệm vụ chủ yếu sau: - Tổ chức hạch toán đúng thời gian, số lượng, chất lượng và kết quả lao động của người lao động, tính đúng và thanh toán kịp thời tiền lương và các khoản liên quan khác cho người lao động. Tính toán, phân bố hợp lý chính sách chi phí tiền lương, tiền công và các khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn cho các đối tượng sử dụng liên quan. Định kỳ tiến hành phân tích tình hình sử dụng lao động, tình hình quản lý và chi tiêu quỹ lương. Cung cấp các thông tin kinh tế cần thiết cho các bộ phận có liên quan. II. Quỹ lương và các nguyên tắc quản lý quỹ lương. 1. Phân loại lao động trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong các loại doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực kinh doanh khác nhau thì việc phân loại lao động cũng khác nhau, tuỳ thuộc vào yêu cầu quản lý lao động cụ thể của từng doanh nghiệp. Nhìn chung, các doanh nghiệp có thể phân loại lao động như sau: Căn cứ vào tính chất công việc mà người lao động đảm nhận, có thể chia lao của doanh nghiệp thành hai loại. Loại lao động trực tiếp và loại lao động gián tiếp. - Lao động trực tiếp gồm những người trực tiếp tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh tạo ra sản phẩm hay trực tiếp thực hiện các công việc dịch vụ nhất định. Theo nội dung công việc mà người lao động thực hiện loại lao động trực tiếp được chia thành: Lao động sản xuất kinh doanh chính lao động sản xuất kinh doanh phụ trợ, lao động của các hoạt động khác. Theo năng lực và trình độ chuyên môn, lao động trực tiếp được phân thành các loại: + Lao động tay nghề cao: Gồm những người đã qua đào tạo chuyên môn, có nhiều kinh nghiệm, có khả năng đảm nhận các công việc phức tạp đòi hỏi trình độ cao. + Lao động có tay nghề trung bình: Gồm những người đã qua đào tạo chuyên môn nhưng thời gian công tác thực tế chưa nhiều hoặc những người chưa được đào tạo qua trường lớp nhưng có thời gian làm việc thực tế tương đối lâu. - Lao động gián tiếp: Gồm những người chỉ đạo, phục vụ và quản lý kinh doanh trong doanh nghiệp. Theo nội dung công việc và nghề nghiệp chuyên môn loại lao động này được chia ra thành: Nhân viên kỹ thuật, nhân viên quản lý kinh tế, nhân viên quản lý hành chính. Theo năng lực và trình độ chuyên môn lao động gián tiếp được phân thành các loại: + Chuyên môn chính: Là những người có trình độ từ đại học trở lên có trình độ chuyên môn cao, có khả năng giải quyết công việc mang tính tổng hợp, phức tạp. + Chuyên viên: Cũng là những người lao động đã tốt nghiệp đại học, trên đại học, có thời gian công tác tương đối lâu, trình độ chuyên môn tương đối cao. + Cán sự: gồm những người tốt nghiệp trung học chuyên nghiệp. + Nhân viên: là những người lao động gián tiếp với trình độ chuyên môn thấp, có thể đã qua đào tạo và các trường lớp chuyên môn, nghiệp vụ hoặc chưa qua đào tạo. - Phân loại lao động trong doanh nghiệp có ý nghĩa lớn trong việc thực hiện quy hoạch lao động, lập kế hoạch lao động. Mặt khác thông qua phân loại lao động trong toàn doanh nghiệp và từng bộ phận giúp cho việc lập dự toán chi phí nhân công, chi phí sản xuất kinh doanh. Lập kế hoạch tiền lương và thuận lợi cho việc kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch. Bộ phận lao động tiền lương lập “sổ danh sách lao động của doanh nghiệp” và “sổ sách lao động của từng bộ phận trong doanh nghiệp”. Số liệu về lao động được sử dụng lập báo cáo lao động hàng tháng, quý, năm và phân tích số lượng, cơ cấu lao động phục vụ cho quản lý lao động trong doanh nghiệp. 2. Quỹ lương và các nguyên tắc quản lý quỹ lương ở doanh nghiệp. Quỹ tiền lương của doanh nghiệp là toàn bộ số tiền dùng để chi trả lương cho công nhân viên. Quỹ lương bao gồm: - Tiền lương thời gian, tiền lương tính theo sản phẩm và tiền lương khoán. - Tiền lương trả cho người lao động trong thời gian ngừng sản xuất do nguyên nhân khách quan, trong thời gian được điều động công tác làm nghĩa vụ theo chế độ quy định, thời gian nghỉ phép, thời gian đi học. - Tiền lương làm thêm giờ. - Các khoản tiền lương thưởng có tính chất thường xuyên. - Quỹ tiền lương kế hoạch trong doanh nghiệp còn được tính cả các khoản trợ cấp bảo hiểm xã hội trong thời gian lao động ốm đau, thai sản, tai nạn lao động. Để phục vụ cho công tác hạch toán tiền lương có thể được chia thành hai loại: Tiền lương lao động trực tiếp và tiền lương lao động gián tiếp. Trong đó chi tiết theo tiền lương chính là tiền lương chính và tiền lương phụ. Tiền lương chính: Là tiền lương trả cho người lao động trong thời gian người lao động thực hiện nhiệm vụ chính của họ gồm tiền lương trả theo cấp bậc và các khoản phụ cấp kèm theo. Tiền lương phụ: Là tiền lương trả cho người lao động trong thời gian họ thực hiện nhiệm vụ khác ngoài nhiệm vụ chính và thời gian lao động nghỉ phép, nghỉ lễ, nghỉ tết, nghỉ vì ngừng sản xuất... được hưởng theo chế độ. Tiền lương chính của công nhân trực tiếp sản xuất gắn liền với quá trình sản xuất ra sản phẩm. Còn tiền lương phụ không gắn với từng loại sản phẩm. Một vấn đề hết sức quan trọng trong vấn đề tiền lương của doanh nghiệp. Là quản lý quỹ lương sao cho phù hợp với nguyên tắc “Đảm bảo quyền tự chủ của doanh nghiệp. Kết hợp với việc quản lý thống nhất nhà nước về chế độ tiền lương trên cơ sở gắn thu nhập của người lao động với kết quả hoạt động kinh doanh đồng thời kết hợp hài hoà các loại lợi ích cá nhân tập thể, nhà nước”. Quản lý quỹ lương thực chất là xác định mối quan hệ giữa người lao động, người quản lý lao động với nhà nước trong việc phân chia lợi ích sau một kỳ kinh doanh. Quỹ lương của doanh nghiệp được xác định thông qua đơn giá tiền lương do cơ quan chủ quản giao và khối lượng sản phẩm hàng hoá, dịch vụ cho doanh nghiệp thực hiện được trong từng thời kỳ. Cụ thể các quy định của nhà nước như sau: Nhà nước quy định đơn giá lương của các sản phẩm, trọng yếu của sản phẩm đặc thù sản phẩm do nhà nước định giá. Tuỳ theo yêu cầu quản lý các bộ ngành, địa phương quyết định đơn giá tiền lương cho một số sản phẩm trọng yếu sản phẩm đặc thù của từng bộ ngành địa phương quản lý. - Các sản phẩm còn lại dựa vào hướng dẫn chung của doanh nghiệp sẽ xác định đơn giá nhưng phải đăng ký với cơ quan nhà nước (Bộ lao động thương binh và xã hội, cơ quan tài chính thuế, cơ quan chủ quản nếu như doanh nghiệp thuộc trung ương quản lý). Đơn giá tiền lương thường được xác định theo một phương pháp sau: Đơn giá tiền lương được xác định trên đơn vị sản phẩm (hoặc sản xuất quy đổi), đơn giá tiền lương tính trên tổng doanh thu trừ tổng chi phí, đơn giá tiền lương tính trên lợi nhuận và đơn giá tiền lương tính trên doanh thu. Phương pháp tính đơn giá tiền lương theo đơn vị sản phẩm được áp dụng ở các đơn vị sản xuất ít mặt hàng, các mặt hàng đều là truyền thống và có hệ thống định mức lao động chi tiết, đầy đủ. Đơn giá tiền lương sẽ được xác định theo công thức: ĐG = T x LCB Trong đó: ĐG: Đơn giá tiền lương tính theo đơn vị sản phẩm. T: Hao phí thời gian lao động để làm ra sản phẩm gồm có cả hao phí thời gian của lao động công nghệ, lao động phụ trợ, lao động quản lý. LCB: Lương cấp bậc (kể cả phụ cấp của lao động công nghệ, phụ trợ quản lý). Quỹ lương thực hiện = ĐG x + Quỹ lương bổ sung là quỹ lương trả cho thời gian, không tham gia sản xuất theo chế độ được hưởng lương và tiền lương chức vụ cho giám đốc, phó giám đốc, kế toán trưởng của doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh nhiều sản phẩm, mặt hàng nhưng chưa có định mức lao động cho từng loại sản phẩm thì đơn giá tiền lương được xác định trên tổng doanh thu trừ tổng chi phí. ĐG = Trong đó: Vkh: Quỹ tiền lương kế hoạch (không bao gồm lương của giám đốc, phó giám đốc, kế toán trưởng). Vkh: được xác định dựa trên tiền lương bình quân theo chế độ và định biên lao động hợp lý theo công thức. Vkh = tiền lương bình quân theo chế độ x lao động định biên chi phí. Kế hoạch gồm toàn bộ các khoản chi phí hợp lệ, hợp lý trong giá thành sản phẩm chi phí khác (chưa có lương) và các khoản phải nộp ngân sách theo quy định hiện hành. Quỹ lương thực hiện được xác định: Quỹ lương thực hiện = ĐG x - (không có V). Đối với doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả ổn định thì đơn giá tiền lương được xác định trên lợi nhuận của doanh nghiệp. ĐG = Trong đó: Pkh : lợi nhuận kế hoạch của doanh nghiệp. Quỹ lương thực hiện của doanh nghiệp sẽ bằng: Quỹ lương thực hiện = Đơn giá x PTH. PTH: Lợi nhuận thực hiện. Các doanh nghiệp mà sản xuất kinh doanh không ổn định và không thể tính toán tiền lương theo các phương pháp đã nêu ở trên thì sử dụng phương pháp xác định tiền lương trên doanh thu: ĐG = Và quỹ lương thực hiện được xác định như sau. Quỹ lương thực hiện = ĐG x Doanh thu thực hiện Sau khi xác định quỹ lương theo chế độ doanh nghiệp xây dựng cơ chế trả lương cho phù hợp với nguyên tắc trả lương theo lao động. Có thể trả lương theo bảng lương do nhà nước quy định hoặc kết hợp nhiều hình thức vừa phân phối theo hệ số lương vừa phân phối theo hệ số kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 3. Quỹ bảo hiểm xã hội – bảo hiểm y tế và kinh phí công đoàn. - Quỹ bảo hiểm xã hội được hình thành bằng cách trích theo tỷ lệ quy định trên tổng số quỹ tiền lương cơ bản và các khoản phụ cấp (chức vụ, khu vực...) của công nhân viên thực tế phát sinh trong tháng. Theo chế độ hiện hành tỷ lệ trích bảo hiểm xã hội là 20% trong đó 15% do đơn vị hoặc chủ sử dụng lao động nộp được tính vào chi phí kinh doanh. 5% còn lại do người lao động đóng góp và được tính trừ vào thu nhập người lao động quỹ bảo hiểm xã hội được chi tiêu cho các trường hợp người lao động ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất. Quỹ này do cơ quan bảo hiểm xã hội quản lý. Quỹ bảo hiểm y tế: được sử dụng thanh toán các khoản tiền khám chữa bệnh viện phí... cho người lao động. Trong thời gian ốm đau, sinh đẻ... quỹ này được hình thành bằng cách trích theo tỷ lệ quy định trên tổng số tiền lương cơ bản và các khoản phụ cấp của công nhân viên. Tỷ lệ trích bảo hiểm y tế hiện hành là 3% trong đó 2% tính vào chi phí kinh doanh và 1% trừ vào thu nhập của người lao động. Quỹ này do cơ quan bảo hiểm y tế quản lý. - Kinh phí công đoàn hình thành do việc trích lập theo một tỷ lệ quy định trên tổng số tiền lương thực trả cho cán bộ, công nhân viên và được tính vào chi phí kinh doanh. Tỷ lệ trích kinh phí công đoàn theo chế độ hiện hành là 2%. - Doanh nghiệp nộp một phần kinh phí công đoàn lên cơ quan quản lý công đoàn cấp trên, doanh nghiệp giữ lại một phần để chi tiền hoạt động công đoàn tại đơn vị mình. Tiền lương phải trả cho người lao động cùng các khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn hợp thành chi phí nhân công trong tổng chi phí sản xuất kinh doanh. Ngoài chế độ tiền lương và các khoản trích theo lương, doanh nghiệp còn xây dựng chế độ tiền thưởng cho tập thể, cá nhân có thành tích trong hoạt động sản xuất kinh doanh tiền thưởng bao gồm thi đua ( lấy từ quỹ khen thưởng, thưởng trong sản xuất kinh doanh, thưởng nâng cao chất lượng sản phẩm, thưởng tiết kiệm vật tư, thưởng phát minh sáng kiến) III. Các hình thức trả lương trong doanh nghiệp. 1. Chế độ tiền lương: 1.1. Chế độ tiền lương cấp bậc: Là chế độ tiền lương áp dụng cho công nhân, tiền lương cấp bậc được xây dựng dựa trên tổng số lượng và chất lượng lao động có thể nói rằng chế độ tiền lương cấp bậc nhằm mục đích xác định chất lượng lao động trong các nghề khác nhau và trong từng nghề. Đồng thời nó cũng có thể so sánh điều kiện lao động nặng nhọc có hại cho sức khoẻ với điều kiện lao động bình thường chế độ tiền lương cấp bậc có tác dụng nhất tích cực nó điều chỉnh tiền lương giữa các ngành nghề một cách hợp lý nó cũng giảm bớt được tính chất bình quân trong việc trả lương thực hiện triệt để quan điểm phân phối theo lao động chế độ tiền lương cấp bậc do nhà nước ban hành doanh nghiệp dựa vào đó để vận dụng vào thực tế tuỳ theo đặc điểm sản xuất kinh doanh của đơn vị mình chế độ tiền lương cấp bậc bao gồm 3 yếu tố có quan hệ chặt chẽ với nhau, thang lương, tiêu chuẩn cấp bậc kỹ thuật, mức lương. - Thang lương là bảng xác định quan hệ tỷ lệ về tiền lương giữa các công nhân cùng nghề hoặc nhóm nghề giống nhau theo trình độ cấp bậc của họ. Mỗi thang lương gồm một số bậc lương và các hệ số phù hợp với lương đó. Hệ số này nhà nước xây dựng và ban hành. VD: Hệ số lương công nhân ngành cơ khí bậc 3/7 là 1,92, bậc 4/7 là 2,33.... Mỗi ngành nghề có một bảng lương riêng. Mức lương là số lượng tiền tệ để trả công lao động trong một đơn vị thời gian (ngày, giờ, tháng) phù hợp với các bậc trong thang lương. Chỉ lương bậc 1 được quy định rõ còn các lương bậc cao thì được tính bằng cách lấy mức lương bậc nhân hệ số lương bậc phải tìm. Mức lương bậc 1 theo quy định phải lớn hơn hoặc bằng mức lương tối thiểu. Hiện nay mức lương tối thiểu là 180.000đ. Tiêu chuẩn cấp bậc kỹ thuật là văn bản quy định về mức độ phức tạp của công việc và yêu cầu lành nghề của công nhân ở bậc nào đó thì hiểu biết những gì về mặt kỹ thuật và phải làm được những gì về mặt thực hành cấp bậc kỹ thuật phản ánh yêu cầu về trình độ lành nghề của công nhân. Tiêu chuẩn cấp bậc kỹ thuật và căn cứ để xác định mức lương theo độ phức tạp của công việc, là cơ sở để xác định trình độ tay nghề của người công nhân. Chế độ tiền lương theo cấp bậc chỉ áp dụng đối với những người lao động tạo ra sản phẩm trực tiếp. Còn đối với những người gián tiếp tạo ra sản phẩm như cán bộ quản lý nhân viên văn phòng... Thì áp dụng chế độ lương theo chức vụ. 1.2. Chế độ lương theo chức vụ. Chế độ này chỉ áp được thông qua bảng lương do nhà nước ban hành. Trong bảng lương này bao gồm nhiều nhóm chức vụ khác nhau và các quy định trả lương cho từng nhóm. Mức lương theo chế độ lương chức vụ được xác định bằng cách lấy mức lương bậc 1 nhân với hệ số phức tạp của lao động và hệ số điều kiện lao động cấp bậc đó so với bậc 1. Trong đó mức lương bậc 1 bằng mức lương tối thiểu nhân hệ số mức lương bậc 1 so với mức lương tối thiểu. Hệ số này là tích của hệ số phức tạp với hệ số điều kiện. Theo nguyên tắc phân phối theo lao động việc tính trả lương trong doanh nghiệp phụ thuộc vào kết quả sản xuất kinh doanh. Bản thân nhà nước chỉ khống chế mức lương tối thiểu chứ không khống chế lương tối đa mà điều tiết bằng thu nhập. 2. Các hình thức trả lương. 2.1. Trả lương theo thời gian: Hình thức trả lương theo thời gian: Là hình thức tiền lương cho người lao động căn cứ vào thời gian làm việc thực tế, hệ số lương hoặc mức lương ghi trong hợp đồng lao động của người lao động. Theo hình thức này tiền lương thời gian phải trả được tính bằng thời gian làm việc nhân mức lương thời gian. Tiền lương thời gian với đơn giá tiền lương cố định được gọi là tiền lương thời gian giản đơn nó có thể kết hợp với chế độ tiền lương thưởng để khuyến khích người lao động hăng hái làm việc tạo nên tiền lương thời gian có thưởng. Các doanh nghiệp chỉ áp dụng tiền lương thời gian cho những công việc chưa xây dựng được mức lao động chưa có đơn giá tiền lương sản phẩm thường áp dụng cho lao động làm công tác văn phòng nghiệp vụ. Hình thức trả lương theo thời gian có mặt hạn chế đó là tiền lương còn mang tính chất bình quân nhiều khi không phù hợp với kết quả thực tế của người lao động. Vì vậy chỉ những trường hợp chưa đủ điều kiện thực hiện trả lương theo sản phẩm mới áp dụng trả lương theo thời gian. 2.2. Hình thức tiền lương theo sản phẩm: Là hình thức trả lương cho người lao động căn cứ vào số lượng chất lượng và đơn giá tiền lương giao cho một đơn vị sản phẩm công việc đó. Tiền lương sản phẩm phải trả tính bằng số lương hoặc khối lượng công việc. Sản phẩm hoàn thành đủ tiêu chuẩn chất lượng nhân với đơn giá tiền lương sản phẩm việc xác định tiền lương sản phẩm phải dựa trên cơ sở các tài liệu về hạch toán kết quả lao động. Để khuyến khích người lao động nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm có thể áp dụng các đơn giá lương sản phẩm khác nhau. + Tiền lương sản phẩm tính theo đơn giá tiền lương cố định được gọi là tiền lương sản phẩm giản đơn. + Tiền lương sản phẩm đơn giản kết hợp với tiền thưởng về năng suất, chất lượng sản phẩm gọi là tiền lương theo sản phẩm có thưởng. + Tiền lương sản phẩm tính theo đơn giá lương sản phẩm tăng dần áp dụng theo mức độ hoàn thành vượt mức khối lượng sản phẩm được gọi là tiền lương sản phẩm lũy tiến. + Tiền lương sản phẩm khoán. Theo hình thức này có thể khoán việc khoán khối lượng, khoán sản phẩm cuối cùng, khoán quỹ lương. Hình thức tiền lương sản phẩm có nhiều ưu điểm. - Đảm bảo nguyên tắc phân phối theo số lượng và chất lượng lao động khuyến khích người lao động quan tâm đến kết quả và chất lượng sản phẩm. Mỗi hình thức trả lương đều có ưu điểm và nhược điểm nên tùy theo đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của từng doanh nghiệp mà áp dụng hình thức trả lương theo thời gian hay theo sản phẩm cho phù hợp. 3. Các chế độ trả lương phụ, thưởng, trợ cấp, áp dụng tại doanh nghiệp. 3.1. Chế độ trả lương khi ngừng việc và khi làm ra sản phẩm hỏng xấu. - Trong trường hợp phải ngừng việc người lao động được trả lương như sau: + Nếu do lỗi của người sử dụng lao động thì người lao động được trả đủ lương. + Nếu do lỗi của người lao động thì người đó không được trả lương những người lao động trong cùng đơn vị được trả lương theo mức lương do hai bên thỏa thuận nhưng không được thấp hơn mức lương tối thiểu. Nếu vì sự cố điện nước mà không do lỗi của người sử dụng lao động hoặc những nguyên nhân bất khả kháng thì tiền lương do hai bên thoả thuận nhưng sẽ không được thấp hơn mức lương tối thiểu. - Trong trường hợp nếu công nhân làm ra hàng hỏng xấu thì tuỳ từng trường hợp họ sẽ được nhận. Nguyên lương nếu mức hỏng này trong phạm vi định mức cho phép hoặc nguyên nhân hỏng là khách quan. Nếu mức hỏng ngoài định mức cho phép do lỗi của công nhân thì họ được hưởng 70% lương. Nếu là chế thử thì họ vẫn được hưởng nguyên lương. Đối với sản phẩm xấu mà người công nhân sửa lại được thì anh ta sẽ hưởng nguyên lương theo sản phẩm sản xuất nhưng thời gian sửa chữa sẽ không tính lương. 3.2. Một số chế độ phụ cấp và cách tính lương phép. Người lao động có 12 tháng làm việc tại doanh nghiệp thì được nghỉ hàng năm, hưởng nguyên lương theo quy định sau. - Nghỉ 12 ngày làm việc đối với những người làm việc trong điều kiện bình thường. - Nghỉ 14 ngày đối với những người làm công việc nặng nhọc, độc hại hoặc làm việc ở những nơi có điều kiện sinh sống khắc nghiệt và đối với lao động dưới 18 tuổi. - Nghỉ 16 ngày làm việc đối với những người làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại nguy hiểm hoặc đối với những người làm công việc nặng nhọc độc hại nguy hiểm ở những nơi có điều kiện sinh sống khắc nghiệt. Tiền lương trả cho người lao động nghỉ hàng năm nghỉ lễ, nghỉ tết nghỉ việc riêng có lương được tính theo lương thời gian. Quỹ tiền lương thanh toán cho người lao động trong những ngày nghỉ hàng năm nghỉ lễ, nghỉ tết, việc riêng có lương thường được các cơ quan cấp trên giao ngoài đơn giá tiền lương được gọi là quỹ tiền lương bổ sung và được hạch toán vào chi phí kinh doanh trên cơ sở số tiền thực chi cho người lao động. Các khoản phụ cấp hiện nay áp dụng gồm có phụ cấp trách nhiệm phụ cấp khu vực, phụ cấp độc hại. Các chế độ phụ cấp này được quy định cụ thể cho từng đối tượng áp dụng nhìn chung chỉ có một số loại phụ cấp được áp dụng rộng rãi đó là: + Phụ cấp trách nhiệm, áp dụng đối với một số nghề hoặc công việc đòi hỏi trách nhiệm cao hoặc phải kiêm nhiệm chức vụ quản lý không thuộc chức vụ lãnh đạo, phụ cấp gồm 3 mức: 0,1; 0,2; 0,3 so với mức lương tối thiểu. + Phụ cấp độc hại nguy hiểm áp dụng đối với nguồn nghề hoặc công việc có điều kiện lao động độc hại nguy hiểm nhưng chưa xác định trong mức lương phụ cấp gồm 4 mức: 0,1; 0,2; 0,3; 0,4 so với mức lương tối thiểu. + Phụ cấp khu vực áp dụng đối với những nơi xa xôi hẻo lánh có nhiều khó khăn và khí hậu xấu. 3.3. Hình thức trả lương thưởng. Theo quy định của nhà nước thì hiện nay có hai hình thức thưởng. Đó là thưởng thường xuyên và thưởng định kỳ. - Thưởng thường xuyên là hình thức thưởng gắn liền với việc nâng cao năng suất lao động. Thực chất hình thức này nhằm quán triệt hơn nữa hình thức phân phối theo lao động. Ngoài việc căn cứ vào số lượng, chất lượng lao động số tiền người lao động nhận được phải căn cứ vào hiệu quả sản xuất kinh doanh, hiệu quả sản xuất kinh doanh còn quan trọng hơn hơn cả mức sản lượng sản xuất ra. Chính vì gắn với sản xuất nên thưởng thường xuyên là một bộ phận của quỹ lương. Thưởng thường xuyên gồm: + Thưởng tiết kiệm vật tư: Hình thức thưởng này được áp dụng tại các DNSX nhằm khuyến khích người công nhân cố gắng tiết kiệm vật tư mức tiền thưởng tối đa không quá 50% số vật tư tiết kiệm được. + Thưởng do nâng cao chất lượng sản phẩm thể hiện ở việc nâng cao tỷ trọng hàng loạt một và giảm tỷ lệ hàng hỏng tiền thưởng này căn cứ vào số tiền tiết kiệm được do giảm tỷ lệ hỏng. + Thưởng do tăng năng suất lao động. Các DNSX theo mùa vụ thường sử dụng hình thức này nhằm phục vụ tốt nhu cầu trên tiền thưởng về sản phẩm đó. + Thưởng do bán hàng vượt mức khoán. Các doanh nghiệp thường áp dụng hình thức này để khuyến khích người lao động hăng say làm việc tăng doanh số bán hàng. - Thưởng định kỳ là hình thức thưởng nhằm bổ sung thu nhập cho người lao động. Hình thức thưởng này căn cứ vào kết quả hoạt động SXKD trong kỳ. Quỹ thưởng định kỳ được lấy ra từ quỹ khen thưởng của doanh nghiệp. Bất kỳ doanh nghiệp nào cũng áp dụng hình thức thưởng này thông thường thưởng định kỳ có 4 hình thức: + Thưởng thi đua vào dịp cuối năm được xác định thông qua việc xếp loại A, B, C. Căn cứ xếp loại thái độ, ý thức chất lượng làm việc trong năm của người lao động. Tiền thưởng của mỗi cá nhân khác nhau do doanh nghiệp quyết định thưởng bao nhiêu phải căn cứ vào kết quả hoạt động kinh doanh trong năm. + Thưởng sáng kiến chế tạo sản phẩm với mục đích phát huy tính sáng tạo của người công nhân như sáng kiến sử dụng máy móc có hiệu quả tạo ra sản phẩm phù hợp với nhu cầu thị trường. + Thưởng điển hình chỉ dành cho cá nhân có thành tích suất sắc trong quá trình công tác nhằm nêu gương tốt cho mọi người. + Thưởng nhân dịp lễ tết mức lương như nhau đối với mọi người. Ngoài ra một số doanh nghiệp còn áp dụng cơ chế trả lương khuyến khích những tập thể và cá nhân trực tiếp tham gia thub hút khách hàng phát triển thị trường làm tăng sản lượng bán ra góp phần làm tăng lợi nhuận của doanh nghiệp. Nguồn này trích từ quỹ dự phòng của doanh nghiệp. IV. Tổ chức hạch toán chi tiết tiền lương và các khoản trích theo lương. 1. Tổ chức hạch toán chi tiết tiền lương. Hạch toán chi tiết là việc ghi chép phản ánh những thông tin về đối tượng quản lý chi tiết có vai trò rất quan trọng vì đây là việc ghi chép ban đầu nên hạch toán chi tiết là cơ sở để tiến hành các công việc kế tiếp như hạch toán tổng hợp. Hạch toán chi tiết tiền lương trong doanh nghiệp là việc ghi chép phản ánh chính xác những thông tin về lao động, thời gian lao động, kết quả lao động tính toán tiền lương phải trả làm cơ sở cho kế toán tổng hợp tiền lương. Việc tổ chức tiền lương bao gồm một vấn đề. 1.1. Tổ chức hạch toán số lượng lao động. - Tổ chức hạch toán số lượng lao động nhằm cung cấp những thông tin về số lượng kết cấu lao động trong toàn doanh nghiệp số lượng ở đây là lao động hiện đang sử dụng gồm cả lao động dài hạn và lao động tạm thời, lao động trực tiếp, lao động gián tiếp. Các thông tin cần cung cấp là tình hình tăng giảm di chuyển lao động phân loại theo các tiêu thức như mức độ thành thạo nghề nghiệp, nơi lao động, giới tính độ tuổi, tuổi nghề... Những thông tin trên là căn cứ để tổ chức hạch toán lương và thanh toán người lao động trong đơn vị. Để theo dõi về số lượng lao động các doanh nghiệp thường sử dụng sổ danh sách lao động do phòng tổ chức lao động của doanh nghiệp lập. Sổ sách lao động được mở cho toàn doanh nghiệp và từng bộ phận lao động nhỏ, sổ còn được mở cho từng loại cơ cấu lao động như ngành nghề, trình độ chuyên môn. Căn cứ để ghi sổ là hàng loạt các chứng từ gốc về tình hình tăng giảm thuyên chuyển lao động như là hợp đồng, quyết định tuyển dụng sa thải lao động giấy thuyên chuyển lao động nội bộ các chứng từ này là đại bộ phận do phòng tổ chức lao động lập mỗi khi tuyển dụng sa thải thuyên chuyển công nhân. Để tính toán chính xác tiền lương phải trả ngoài chỉ tiêu về số lượng lao động còn cần các chỉ tiêu về kết quả lao động, chỉ tiêu về thời gian lao động. 1.2. Tổ chức hạch toán thời gian lao động. Với mục tiêu cung cấp thông tin về thời gian lao động tổ chức hạch toán thời gian lao động có nhiệm vụ phản ánh kịp thời chính xác số ngày công, giờ công làm việc thực tế hoặc ngừng sản xuất nghỉ việc của từng người lao động từng đơn vị sản xuất từng phòng ban trong doanh nghiệp. Công việc tổ chức hạch toán thời gian lao động có ý nghĩa rất lớn trong quản lý lao động, kiểm tra việc chấp hành kỷ luật lao động làm căn cứ cho việc tính lương tính thưởng chính xác cho người lao động. Việc tổ chức hạch toán thời gian lao động sử dụng một số chứng từ sổ sách sau. - Bảng chấm công: là chứng từ quan trọng nhất để hạch toán thời gian lao động trong các doanh nghiệp. Chứng từ này do bộ tài chính quy định thống nhất tại mọi doanh nghiệp ( Mẫu 01 – LĐTL – chế độ chứng từ kế toán). Thời gian làm việc nghỉ việc của người lao động đều được ghi chép hàng ngày vào bảng chấm công theo đúng chỉ dẫn, bảng chấm công được lập chi tiết cho từng bộ phận phòng ban, tổ sản xuất do tổ trưởng sản xuất, các trưởng phòng ban chịu trách nhiệm chấm công. Bảng chấm công phải công khai cho người lao động biết và là căn cứ tính lương thưởng, tổng hợp thời gian lao động sử dụng trong doanh nghiệp ở mỗi bộ phận. - Phiếu làm thêm giờ hoặc làm đêm chứng từ này được lập cho từng người khi phát sinh việc làm thêm giờ hoặc đêm. phiếu do người báo làm thêm giờ làm đêm lập và chuyển cho người có trách nhiệm kiểm tra và ký duyệt, sau đó chuyển cho kế toán lao động tiền lương. - Phiếu nghỉ việc do các lý do tạm thời khác nhau: Phiếu do người lao động lập và chuyển cho người có trách nhiệm kiểm tra và ký sau đó chuyển cho kế toán tiền lương giữ làm căn cứ tính lương theo chế độ. 1.3. Tổ chức hạch toán kết quả lao động. Cùng với việc hạch toán số lượng và thời gian lao động việc hạch toán kết quả lao động là một nội dung quan trọng trong công tác quản lý và hạch toán lao động ở các DNSX. Tổ chức hạch toán kết quả lao động phải đảm bảo đưa ra được chính xác các chỉ tiêu về số lượng và chất lượng sản phẩm hoặc khối lượng công việc hoàn thành của từng người từng bộ phận. Đây là căn cứ tính lương, thưởng và kiểm tra sự phù hợp của tiền lương phải trả với kết quả lao động thực tế tính toán năng suất lao động kiểm tra tình hình thực hiện định mức lao động của từng người, từng bộ phận. Tổ chức hạch toán thời gian và sản lượng được thực hiện thông qua hệ thống chứng từ gốc như: Phiếu xác nhận sản phẩm hoặc công việc hoàn thành hợp đồng giao khoán, phiếu giao ca, bảng theo dõi công tác của tổ trong đó. - Phiếu xác nhận sản phẩm hoặc công việc hoàn thành hay phiếu giao ca là chứng từ xác nhận sổ sản phẩm hoặc công việc hoàn thành của đơn vị hay cá nhân người lao động. Phiếu được lập theo quy định của Bộ Tài chính mẫu số 06 – LĐTL – chế độ chứng từ kế toán, trên phiếu phải ghi rõ tên đơn vị, tên sản phẩm hoặc công việc, số lượng đơn giá từng sản phẩm và phải có đầy đủ chữ ký của người giao việc, người nhận việc, người kiểm tra chất lượng người duyệt. Quá trình lập phiếu như sau. Phiếu do người giao việc lập sau khi đã kiểm tra số lượng và chất lượng sản phẩm hoàn thành. Hợp đồng giao khoán là bản ký kết giữa người giao khoán và người nhận khoán về khối lượng công việc thời gian làm việc trách nhiệm và quyền lợi mỗi bên khi thực hiện công việc đó đồng thời là cơ sở thanh toán tiền công cho người nhận khoán. Hợp đồng giao khoán là chứng từ mẫu số 08 – LĐTL. Chế độ chứng từ kế toán do Bộ Tài chính phát hành. Trên hợp đồng ghi rõ tên địa chỉ đơn vị ngày tháng năm hợp đồng, ghi rõ tên người giao và nhận khoán phương thức giao khoán, trách nhiệm và quyền lợi các bên. Hợp đồng phải có đủ chữ ký của các bên tham gia. - Ngoài ra đơn vị còn có thể sử dụng một số chứng từ sổ sách như bảng theo dõi công việc của tổ, số sản lượng Bộ Tài chính không ban hành các loại chứng từ sổ sách này mà do doanh nghiệp tự lập. Tất cả các chứng từ sổ sách này đều làm căn cứ cho việc trả lương. - Việc cuối cùng trong tổ chức hạch toán chi tiết tiền lương và tính lương và lập bảng thanh toán cho người lao động việc tính lương này được áp dụng theo một hình thức trả lương do phòng kế toán làm trừ khi doanh nghiệp có quy mô lớn thì lương sẽ được tính ngay tại phân xưởng. 1.4. Tính lương và lập bảng thanh toán lương. Tính lương: ở Việt Nam thời gian tính lương là một tháng lương được tính theo hình thức thời gian hoặc sản phẩm cho từng người lao động riêng trong trường hợp trả lương theo sản phẩm tập thể thì kế toán còn phải tiến hành chia lương. Có hai hình thức chia lương: Chia lương theo cấp bậc kỹ thuật và công việc. Hình thức này áp dụng khi cấp bậc công việc được giao bằng cấp bậc kỹ thuật. Bước 1: Tính tiền lương theo cấp bậc và thời gian làm việc của từng công nhân. Bước 2: Xác định hệ số điều chỉnh của tổ bằng cách lấy tổng số tiền lương được lĩnh chia cho tổng tiền lương tính theo cấp bậc và thời gian làm việc. Bước 3: Tính tiền lương cho từng người bằng cách lấy hệ số điều chỉnh nhân với tiền lương theo cấp bậc và thời gian làm việc của mỗi công nhân. Trong trường hợp cấp bậc công việc được giao không phù hợp với kỹ thuật thì người ta áp dụng hình thức chia lương theo cấp bậc kỹ thuật và cấp bậc công việc kết hợp với bình công điểm quá trình chia gồm3 bước. + Bước1: Dựa trên cơ sở điểm chấm cho từng người tính ra tổng số điểm bằng cách quy định bằng cách qui điểm của cán bộ công nhân bậc cao về bậc1. Tổng điểm = Tổng (số điểm từng CN x hệ số lương từng công nhân). + Bước2: Lấy tổng tiền lương thực tế nhận được chia cho tổng số điểm tính ra đơn giá 1 điểm. Đơn giá 1 điểm = + Bước3: Tính ra số tiền lương của mỗi người. Tiền lương 1 CN = đơn giá 1 điểm x số điểm đã quy ra bậc 1 của từng công nhân - Bảng thanh toán lương là căn cứ để thanh toán lương phụ cấp cho người lao động. Nó còn phản ánh tình hình thanh toán lương với công nhân viên các khoản tạm ứng trước, khoản phải trả và phân tích thuế thu nhập đối với người có mức lương cao theo quy định của nhà nước. Trên bảng thanh toán lương phải ghi rõ tên bậc lương từng khoản thu nhập như lương thời gian, lương khi ngừng việc, phụ cấp. Kế toán bộ phận tiền lương lập sau đó chuyển cho kế toán trưởng ký duyệt mỗi khi nhận lương thì người lao động phải ký vào (mình đã nhận đủ tiền). 2. Tổ chức hạch toán chi tiết các khoản trích theo lương. Các khoản trích theo lương không thuộc quyền quản lý của doanh nghiệp Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế thuộc quản lý của cơ quan bảo hiểm còn kinh phí công đoàn do công đoàn cấp trên quản lý. Mọi việc chi tiêu thanh toán với công nhân viên do doanh nghiệp làm dưới sự giám sát của cơ quan cấp trên. 2.1. Tổ chức hạch toán chi tiết bảo hiểm xã hội. - Nguyên tắc quản lý quỹ BHXH. Quỹ BHXH do cơ quan bảo hiểm xã hội quản lý các khoản trích bảo hiểm xã hội đều phải nộp lên cơ quan bảo hiểm. Các khoản chi tiêu về bảo hiểm do doanh nghiệp tự chi cuối kỳ theo quy định của cơ quan bảo hiểm kế toán đem chứng từ lên quyết toán với cơ quan bảo hiểm rồi nhận tiền thanh toán. Dựa trên nguyên tắc này tổ chức hạch toán chi tiết bảo hiểm xã hội gồm hai loại chứng từ là phiếu nghỉ hưởng bảo hiểm xã hội và bảng thanh toán bảo hiểm xã hội. - Phiếu nghỉ hưởng bảo hiểm xã hội lấy chứng từ xác nhận ngày nghỉ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động. Đây là chứng từ làm căn cứ tính trợ cấp bảo hiểm xã hội trả thay lương theo chế độ quy định trên phiếu ghi rõ tên cơ quan y tế khám, ngày tháng khám, lý do của việc xin nghỉ, số ngày được nghỉ, chữ ký xác nhận của Bác sỹ khám. Đặc biệt là trên phiếu ghi rõ số ngày thực tế nghỉ theo bảng chấm công và xác nhận của bộ phận phụ trách trực tiếp về số ngày nghỉ thực tế. - Bảng thanh toán bảo hiểm xã hội: Là chứng từ để thanh toán quyết toán với cơ quan bảo hiểm cấp trên. Bảng thanh toán bảo hiểm do kế toán lao động tiền lương lập dựa trên cơ sở các chứng từ gốc và phiếu nghỉ hưởng bảo hiểm xã hội. Bảng chi tiết cho từng trường hợp nghỉ ốm, nghỉ con ốm, thai sản, tai nạn lao động với số ngày được nghỉ và số tiền được hưởng. Bảng thanh toán bảo hiểm xã hội có thể lập cho từng phòng ban hoặc toàn đơn vị cuối tháng sau khi kế toán tổng hợp xong số ngày nghỉ số tiền trơn cấp cho từng người, cho toàn đơn vị bảng này sẽ được chuyển cho trưởng ban BHXH của đơn vị xác nhận và chuyển cho kế toán trưởng duyệt chi bảng thanh toán BHXH được thành lập thành 2 liên. Một liên lưu tại phòng kế toán 1 liên gửi cho cơ quan BHXH để thanh toán. Ngoài ra doanh nghiệp còn có thể sử dụng sổ chi tiết TK3383 để theo dõi tình hình tăng giảm của BHXH. 2.2. Tổ chức hạch toán bảo hiểm y tế kinh phí công đoàn. Bảo hiểm y tế kinh phí công đoàn có đặc điểm là do cơ quan bảo hiểm y tế và công đoàn quản lý việc trợ cấp thuốc men khi ốm đau cho người lao động được thông qua mạng lưới y tế các khoản chi tiêu cho hoạt động công đoàn do công đoàn quản lý nên việc hạch toán chi tiết phần thanh quyết toán. Bộ phận y tế của đơn vị hoặc công đoàn phải tự thanh quyết toán với cấp trên, tại đơn vị chỉ mở sổ kế toán theo dõi việc thu chi của hai khoản kinh phí này. Kết thúc việc tổ chức hạch toán chi tiết tiền lương và các khoản trích theo lương là việc lập bảng phân bổ tiền lương. Bảng phân bổ tiền lương thể hiện rõ chi phí nhân công từng loại hoạt động trong doanh nghiệp ta có bảng sau. Căn cứ vào chứng từ các tài liệu có liên quan kế toán mở sổ chi tiết TK334, 338 để theo dõi và hạch toán tiền lương, các khoản trích theo lương. V. Tổ chức hạch toán tổng hợp tiền lương và các khoản trích theo lương. 1. TK sử dụng. Kế toán tính và thanh toán tiền lương tiền công và các khoản khác với người lao động tình hình trích lập và sử dụng các quỹ BHXH, BHYT, kinh phí công đoàn, kế toán sử dụng các TK sau. - TK 334 “phải trả công nhân viên” TK này dùng để phản ánh các khoản thanh toán với CN viên của doanh nghiệp về tiền lương, tiền công, tiền trợ cấp BHXH tiền thưởng và các khoản khác thuộc về thu nhập của CNV. Kết cấu và nội dung phản ánh của TK này như sau. Bên nợ: - Các khoản khấu trừ vào tiền lương, tiền công của CNV. - Tiền lương, tiền công tiền thưởng BHXH, các khoản đã trả lương cho công nhân viên. - Tiền lương công nhân chưa lĩnh: Bên có: - Tiền lương tiền công và các khoản phải trả cho CNV. Số dư có: Tiền lương, tiền công và các khoản còn phải trả cho người lao động (CNV). TK334 có thể có số dư nợ trong trường hợp phản ánh số tiền đã trả thừa cho CNV. * Phương pháp hạch toán. Khi kế toán lập được bảng thanh toán tiền lương tiền thưởng thì tiến hành phân loại tiền lương, tiền thưởng phải trả cho từng nhóm người lao động theo bộ phận sử dụng và chức năng của người lao động như lao động trực tiếp sản xuất lao động phục vụ quản lý ở các bộ phận sản xuất. Lao động làm nhiệm vụ bán hàng lao động ở các phòng ban của doanh nghiệp. Trường hợp lao động trực tiếp nghỉ phép thì nếu doanh nghiệp sản xuất có thể bố trí cho người lao động trực tiếp nghỉ phép. - TK 338 “Phải trả phải nộp khác” TK này phản ánh các khoản phải trả phải nộp cho cơ quan pháp luật cho các tổ chức đoàn thể xã hôị cho cấp trên về kinh phí công đoàn, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế giá trị tài sản thừa chờ xử lý, các khoản mượn tạm thời. * Bên Nợ: Các khoản đã nộp cho cơ quan quản lý các quỹ. Các đã chi về kinh phí công đoàn. Xử lý giá trị tài sản thừa. Các khoản đã trả nộp khác. * Bên có: Giá trị tài sản thừa chờ xử lý. Số đã nộp đã trả lớn hơn số phải nộp, phải trả cấp bù. Dư nợ ( nếu có) số trả thừa, nộp thừa vượt chi chưa được thanh toán. Dư có: số tiền còn phải trả, phải nộp hay giá trị tài sản thừa chờ xử lý: TK 338 có 5TK cấp 2. 3381 TS thừa chờ xử lý 3382 kinh phí công đoàn 3383 BHXH 3384 BHYTế. 3388 phải nộp khác - TK 335 “ Chi phí phải trả” TK này dùng để phản ánh các khoản được ghi nhận là chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ nhưng thực tế chưa phát sinh mà sẽ phát sinh trong kỳ này hoặc kỳ sau. Bên nợ: Tập hợp tất cả các khoản chi phí thực tế phát sinh thuộc nội dung chi phí phải trả và khoản điều chỉnh cuối niên độ. Bên có: Chi phí phải trả dự tính trước đã ghi nhận và hạch toán vào chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh. Dư có: Chi phí phải trả đã tính vào chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng thực tế chưa phát sinh. Ngoài ra kế toán còn sử dụng các TK khác như TK 662, 627 TK 111, TK 112, TK 138. 2. Kế toán tổng hợp tiền lương và các khoản trích theo lương. Phương pháp kế toán một số nghiệp vụ chủ yếu. Hàng tháng tính tiền lương phải trả cho CNV và phân bổ cho các đối tượng kế toán ghi. Nợ TK 622: Tiền lương phải trả cho công nhân trực tiếp SX. Nợ TK 627 (6271): Tiền lương phải trả cho lao động gián tiếp và NVQLPX. Nợ TK 641 (6411): Tiền lương phải trả cho nhân viên bán hàng tiêu thụ sản phẩm. Nợ TK 642 (6421) Tiền lương phải trả cho bộ phận QLDN. Nợ TK 241. Tiền lương công nhân XDCB và sửa chữa vốn TSCĐ Có TK 334. Tổng số tiền lương phải trả cho CNV trong tháng. - Số tiền thưởng phải trả cho CNV. Nợ TK 431 (4311) Thưởng thi đua từ quỹ khen thưởng. Nợ TK 622, 627, 6421, 6411. Thưởng trong SXKD. Có TK 334 Tổng số tiền thưởng phải trả. - Trích BHXH, BHYT, kinh phí công đoàn. Nợ TK 622, 627, 641, 642, 241 phân tích vào chi phí SXKD. Nợ TK 334 phần trừ vào thu nhập của CNV. Có TK 338 ( 3382, 3383, 3384) tổng kinh phí công đoàn BHXH, BHYT phải trích. Tính bảo hiểm XH phải trả công nhân viên. Trường hợp CNV ốm đau thai sản ... kế toán phản ánh định khoản tùy theo quy định cụ thể về việc phân cấp quản lý sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội. + Trường hợp phân cấp quản lý sử dụng quỹ bảo hiểm XH, DN được giữ lại một phần BHXH để trực tiếp chi tiêu cho CNV theo quy định. Khi tính sổ BHXH phải trả trực tiếp cho CNV kế toán ghi. Nợ TK 338 (3383) phải trả, phải nộp khác Có 334 phải trả CNV. + Trường hợp chế độ tài chính quy định toàn bộ số trích BHXH phải nộp lên cấp trên việc chi tiền trợ cấp BHXH cho công nhân được quyết toán sau khi phát sinh chi phí thực tế. Khi tính BHXH phải trả trực tiếp cho CNV tại DN kế toán ghi Nợ TK 138 (1388) Có TK33 - Các khoản khấu trừ vào thu nhập của CNV Nợ 334 tổng số các khoản khấu trừ Có TK 333 (3338) thuế thu nhập phải nộp Có TK 138 Các khoản bồi thường vật chất thiệt hại Có TK 141 Số tạm ứng trừ vào lương. Thanh toán tiền lương, BHXH, tiền thưởng cho CNV Nợ TK 334 các khoản đã thanh toán Có TK 111 Thanh toán bằng TM. Có TK 112 Thanh toán chuyển khoản qua NH Khi chuyển khoản tiền nộp BHXH, BHYT, kinh phí CĐ Nợ 338 (3382, 3383, 3384) Có TK 111, 112 Chỉ tiêu KPCĐ để lại DN . Nợ TK 338 (3382) Có TK 111, 112. Cuối kỳ k/c tiền lương CNV đi vắng chưa lĩnh. Nợ TK 334 Có TK 338 (3388) Trường hợp số đã trả, đã nộp về kinh phí công đoàn, BHXH, kể cả số chi vượt hơn số phải trả phải nộp khi được cấp bù. Nợ TK 111, 112 Số tiền được cấp bù đã nhận Có TK 338 ( 3382, 3383) Để tránh sự biến đổi của giá thành sản phẩm, DN có thể tiến hành trích trước tiền lương công nhân nghỉ phép tính vào chi phí sản xuất coi như một khoản chi phí phải trả cách tính cụ thể như sau. = x Tỷ lệ trích trước= Hàng tháng khi trích trước tiền lương nghỉ phép của CN trực tiếp SX kế toán ghi. Nợ TK 622 Có TK 335 Số tiền lương CN nghỉ phép thực tế phải trả. Nợ TK 335 Có TK 334 Đối với DN không tiến hành trích trước tiền lương nghỉ phép của CN. Trực tiếp sản xuất khi tính tiền lương kế hoạch ghi. Nợ TK 622 Có TK 334ư Tuỳ theo hình thức sổ kế toán doanh nghiệp áp dụng mà kế toán tiền lương, BHXH, BHYT, KPCĐ được ghi trên sổ kế toán phù hợp. 3. Tổ chức hệ thống sổ hạch toán tổng hợp tiền lương, BHYT, KPCĐ. Việc tổ chức hạch toán tiền lương và ghi sổ tổng hợp tiền lương và các khoản trích theo lương và các khoản thu nhập khác của người lao động còn phụ thuộc vào hình thức ghi sổ mà DN chọn. Một hình thức phù hợp để hạch toán tổng hợp. Mỗi hình thức có đặc điểm riêng có ưu nhược điểm nhất định phù hợp với mỗi điều kiện nhất định cụ thể từng hình thức sau. * Hình thức nhật ký chứng từ. - Hình thức này được áp dụng tại các DN vừa và nhỏ. Ưu điểm chính của các hình thức này là các nghiệp vụ kinh tế phát sinh được ghi chi tiết vào từng sổ nên công tác đối chiếu kiểm tra thuận tiện. - Nguyên tắc cơ bản của hình thức này là: + Tập hợp và hệ thống hoá các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo bên có của các tài khoản kết hợp với việc phân tích các nghiệp vụ kinh tế đó theo các tài khoản nợ ứng nợ. + Kết hợp chặt chẽ các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo trình tự thời gian với hệ thống hoá các nghiệp vụ theo nội dung kinh tế. + Kết hợp việc thanh toán tổng hợp với việc hạch toán chi tiết trên cùng một sổ kế toán trong cùng một quá trình ghi chép. VI. Phân tích tình hình sử dụng quỹ lương và mối quan hệ giữa tiền lương bình quân và năng suất động. 1. Các chỉ tiêu phân tích tình hình sử dụng quỹ lương: 1.1. Tình hình thực hiện kế hoạch quỹ lương của công nhân sản xuất. = x 100% Trong đó F1: Quỹ lương CNSX kỳ thực hiện F0: Quỹ lương CNSX kỳ kế hoạch Mức độ tăng giảm tuyệt đối DF = F1 – F0 Tình hình tốt nếu F1 > F0. Để xem xét vì sao quỹ lương tăng và mức lương có hợp lý không thì ta phải sử dụng chỉ tiêu % hoàn thành kế hoạch quỹ lương của CNSX có liên hệ với kết quả SX. % hoàn thành kế hoạch quỹ lương = của CNSX có liên hệ với kết quả SX F1 là quỹ lương kỳ thực hiện của CNSX F0 là quỹ lương kỳ kế hoạch của CNSX Q1 là sản lượng kỳ thực hiện Q0 là sản lượng kỳ kế hoạch 1.2. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng một đồng tiền lương - Chỉ tiêu sức sản xuất của một đồng tiền lương. Sức sản xuất của một đồng tiền lương = Chỉ tiêu này phản ánh trong một thời gian một đồng tiền lương tạo ra bao nhiêu đồng giá trị sản lượng. Chỉ tiêu này càng lớn càng tốt. - Chỉ tiêu mức sinh lợi của 1000đồng tiền lương. + Mức sinh lợi của 1000 đồng tiền lương = x 100 Chỉ tiêu này thường được đem ra so sánh giữa kỳ thực hiện với kỳ kế hoạch mức độ càng tăng càng tốt. 2. Chỉ tiêu phân tích mối quan hệ giữa năng suất lao động (NSLĐ) và tiền lương bình quân. - Chỉ tiêu năng suất lao động. + NSLĐ = Chi tiêu thể hiện kết quả hoạt động có ích của con người trong việc sản xuất ra của cải dịch vụ trong một thời gian nhất định. Chỉ tiêu này có vai trò quan trọng đối với DN. Nâng cao NSLĐ làcơ sở để tăng tích luỹ mở rộng sản xuất. - Tiền lương bình quân/ năm = Chỉ tiêu này phản ánh thu nhập của từng người lao động. Hai chỉ tiêu này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau khi NSLĐ tăng số sản phẩm sản xuất gia tăng chắc chắn tiền lương bình quân của 1 CN sản xuất cũng phải tăng. Tuy nhiên chưa có một công thức nào xác đáng phản ánh quan hệ giữa hai chỉ tiêu này. Chỉ có một nguyên tắc cơ bản về mức tăng năng suất lao động và tiền lương đó là mức tăng của tiền lương bình quân không vượt quá mức tăng của NSLĐ. Có như vậy DN mới tái sản xuất mở rộng được. 3. Một số biện pháp tăng cường quản lý quỹ lương. Quỹ lương có vai trò quan trọng đòi hỏi phải quản lý chặt chẽ để nâng cao hiệu quả quản lý quỹ lương làm sao cho tiền lương thực hiện tốt các chức năng của mình. Quản lý quỹ lương phải tuân theo các nguyên tắc: Tiền lương phải được xác định trên cơ sở giá trị sức lao động và quan hệ cung cầu thị trường phải đảm bảo cho người lao động sống được bằng lương. Nhìn chung để tăng cường quản lý quỹ lương phải thực hiện một số biện pháp sau: - Xây dựng quỹ lương hợp lý với đơn vị của mình, đảm bảo gắn chặt quỹ lương với kết quả sản xuất kinh doanh. - Xây dựng các hình thức trả lương dựa trên đặc điểm riêng của đơn vị đa dạng hoá các hình thức trả lương. Các hình thức trả lương là nguồn thu chính của người lao động. Nếu theo cách tính thông thường mà lương của người lao động không đủ sống DN có thể tự điều chỉnh bằng cách nâng hệ số tính lương hoặc nâng mức lương tối thiểu dựa trên quy định của nhà nước. Trả lương hợp lý kết hợp tiền thưởng khuyến khích CN tích cực lao động, tăng năng suất lao động nâng cao kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Xây dựng cách tính tiền lương cho từng cá nhân thông qua hệ thống định mức lao động. Định mức lao động thường được xây dựng cho hình thức lương sản phẩm và tuỳ theo đặc điểm kinh tế, kỹ thuật của từng dây truyền sản xuất nó sẽ được xây dựng dựa trên NSLĐ của người lao động và công suất của từng loại máy móc thiết bị. Kết luận Cho dù hình thức sản xuất nào cũng phải có yếu tố lao động và bất kì sản phẩm nào hoàn thành cũng cấu thành trong nó giá trị suức lao động. Tiền lương và các khoản trích theo lương chính là biểu hiện bằng tiền giá cả sức lao động. Quản lí chặt chẽ tiền lương và các khoản trích theo lương, cũng là một đòi hỏi đặt ra, nhằm đem lại hiệu quả sản xuất cao. Trong quá trình học tập và thực tập tại công ty với thời gian tương đối ngắn, kinh nghiệm thực tế cũng như trình độ bản thân còn có hạn, nên em chưa có cách nhìn tổng quát, chưa thể nắm bắt hết các vấn đề trong công tác kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương của công ty. Qua đề tài em muốn đề cập tới một số phương hướng cần hoàn thiện “Công tác tổ chức kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương ” với mục đích đóng góp phần phản ánh và tính toán chính xác trong công tác tiền lương ở công ty, đồng thời phát huy hơn nữa tác dụng tích cực của chế độ theo cơ chế mới của nền kinh tế, giúp công ty đứng vững và không ngừng phát triển. Để hoàn thiện báo cáo em xin cảm ơn sự hướng dẫn nhiệt tình của thầy Toản và thầy Vĩnh cùng toàn thể cô chú phòng tài vụ của công ty “ Chỉnh hình và phục hồi chức năng Hà Nội ”, đã giúp đỡ chỉ bảo cho em trong thời gian qua. Em xin chân thành cảm ơn!