Đề tài Tổ chức hoạch toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất

Lời mở đầu. Đất nước ta xuất phát từ nền tảng là một nước nông nghiệp lạc hậu, nhưng khi chuyển đổi nền kinh tế từ tập trung sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần thì các doanh nghiệp sản xuất chiếm vị trí và vai trò vô cùng quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Mối doanh nghiệp sản xuất được thành lập nhằm mục đích tạo ra của cải vật chất cho xã hội, phục vụ cho nhu cầu sản xuất và tiêu dùng chung cho toàn xã hội. Tuy nhiên, với chính sách mở cửa của Đảng, nền kinh tế thị trường có sự tham gia hoạt động kinh doanh của nhiều thành phần kinh tế đã đặt doanh nghiệp trước cuộc tranh gay gắt. Với mục tiêu hàng đầu và cũng là điều kiện tồn tại của mọi hoạt động kinh doanh là sinh lời, các doanh nghiệp cần giải quyết hàng loạt các vấn đề kinh tế, kỹ thuật và quản lý sản xuất. Trong bất kỳ cơ chế quản lý nào, hai vấn đề mà mọi nhà kinh doanh đều phải quan tâm tới đó là giải quyết một cách tốt nhất đầu vào và đầu ra cho quá trình sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp. Và thực tế kinh doanh hiện nay của các doanh nghiệp thì vấn đề tiêu thụ những sản phẩm hàng hoá để sản xuất ra có ý nghĩa quyết định đến sự sống còn của doanh nghiệp đó. Chính vì vậy mà các phương thức thúc đẩy tiêu thụ lại càng được các nhà kinh doanh đặc biệt chú ý tới. Tổ chức tốt công tác tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh một cách khoa học, hợp lý và phù hợp với điều kiện cụ thể của doanh nghiệp có ý nghĩa quan trọng trong việc thu nhận và xử lý thông tin cho chủ doanh nghiệp, giám đốc điều hành, các cơ quan chủ quản, quản lý tài chính, cơ quan thuế.. để lựa chọn phương án kinh doanh có hiệu quả, giám sát việc chấp hành chính sách, chế độ kinh tế tài chính, thuế.. Xuất phát từ thực tế kinh doanh hiện nay của các doanh nghiệp. Thấy được những ảnh hưởng quan trọng của trao đổi và tiêu dùng trong việc kích thích của sản xuất kinh doanh. Tôi chọn đề tài “Tổ chức hoạch toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất". Đề tài gồm 3 phần chính: Phần I: Sự cần thiết phải tổ chức hạch toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất. Phần II: Nội dung hoạch toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất. Phần III: Một số ý kiến nhằm hoàn thiện công tác hoạch toán kế toán tiêu thụ sản phẩm và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất. Phần I/ Sự cần thiết phải tổ chức hạch toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất : 1/ Vị trí và vai trò của tổ chức hạch toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp: Quá trình tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp chứng minh cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp trên thị trường. Thông qua tiêu thụ, doanh nghiệp thu hồi được vốn và tiếp tục sản xuất kinh doanh. Kết quả của quá trình tiêu thụ và căn cứ để các nhà quản trị ra quyết định mở rộng, thu hẹp qui mô hay đóng cửa sản xuất kinh doanh. Nếu số tiền thu được do tiêu thụ sản phẩm lớn hơn các chi phí đã bỏ ra tức kinh doanh có lãi, doanh nghiệp có điều kiện tái sản xuất mở rộng hay đầu tư chiều sâu. Ngược lại bị lỗ, doanh nghiệp sẽ mất dần vốn kinh doanh và có nguy cơ bị phá sản hoặc giải thể. Tiêu thụ gắn liền với sản xuất, các sản phẩm đưa ra có chất lượng cao, giá thành hạ thì việc tiêu thụ càng tốt. Vì như ta thấy, trong nền kinh tế thị trường một trong những yếu tố quan trọng để cạnh tranh là giá cả hợp lý mà điều này chỉ có thể đạt được khi giá thành hợp lý. Vậy các doanh nghiệp phải tổ chức hoạch toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh hợp thật tốt theo yêu cầu quản trị doanh nghiệp và theo chính sách chế độ kinh tế của Nhà nứơc. 2/ ý nghĩa của thông tin hoạch toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp. Tiêu thụ là việc chuyển quyền sở hữu về hàng hoá, thành phẩm, dịch vụ, lao vụ cho khách hàng và doanh nghiệp thu được tiền hay được quyền thu tiền. Đó cũng chính là quá trình vận động của vốn kinh doanh, từ vốn thành phẩm sang vốn bằng tiền và hình thành kết quả. Trong doanh nghiệp, đối tượng chủ yếu để bán là thành phẩm do doanh nghiệp sản xuất. Thành phẩm là những sản phẩm đã kết thúc qui trình công nghệ thực hiện cuối cùng hoặc thuê bên ngoài gia công qui chế biến đã được nghiệm thu đủ tiêu chuẩn qui định được nhập kho hoặc giao cho khách hàng. Thành phẩm được biểu hiện qua hai mặt: chất lượng và số lượng. Chất lượng được xác định bằng phẩm cấp tỷ lệ tốt xấu như: Sản phẩm loại I, loại II, loại A, loại B...Số lượng xác định như: tấn, tạ, kg.. Chất lượng thành phẩm cao,số lượng sản xuất kịp thời là yếu tố quyết định đến số lượng tiêu thụ. Ngoài ra để dễ tiêu thụ tốt, doanh nghiệp có thể đa dạng hoá các hình thức thanh toán và phương thức bán hàng như : bán hàng trực tiếp, bán hàng gửi đại lý.. với các hình thức thanh toán như: thanh toán ngay, thanh toán trả chậm.. Mỗi phương thức trên đều có cách hạch toán và yêu cầu thanh toán khác nhau. 3/ Nhiệm vụ của kế toán trong hạch toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh: Để tăng cường công tác chủ đạo công tác chỉ đạo sản xuất kinh doanh, để kế toán thực sự là công cụ sắc bén, hiệu quả không ngừng khai thác mọi khả năng tiềm tàng nhằm thúc đẩy quá trình tiêu thụ của doanh nghiệp thì kế toán tiêu thụ cần thực hiện tốt những nhiệm vụ: Phản ánh với giám đốc tình hình thực hiện kế hoạch bán hàng của doanh nghiệp về chủng loại, số lượng, chất lượng, giá cả, thời hạn thanh toán, trên cơ sở đó để đề xuất kiến nghị các giải pháp về sản xuất và tiêu thụ cho doanh nghiệp. Tính toán tổng hợp, phân bổ đúng đắn giá vốn về hàng xuất bán, các khoản thuế phải nộp Nhà nước, các khoản phải thu của khách hàng, xác định đúng đắn doanh thu và kết quả bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, kế toán doanh thu và kết quả của doanh nghiệp.Trên cơ sở đó kiến nghị các biện pháp quản lý để tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Định kỳ kế toán phải phân tích tình hình về doanh thu và kết quả bán hàng của doanh nghiệp. Thông qua phân tích đó cho thấy nguyên nhân và các nhân tố ảnh hưởng đến doanh thu và kết quả bán hàng. Từ nghiên cứu các biện pháp để mở rộng thị trường, tăng lợi nhuận. Đồng thời cung cấp thông tin cho việc lập kế hoạch và kết quả cho kỳ sau. Phần II/ Nội dung hạch toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp: 1/ Các phương thức bán hàng và hình thức thanh toán tiền hàng: Phương thức bán hàng là phương thức doanh nghiệp chuyển giao quyền sở hữu thực sự cho người mua hàng. Các phương thức bán hàng có ảnh hưởng trực tiếp đến việc sử dụng tài khoản kế toán phản ánh tình hình xuất kho thành phẩm. Đồng thời có tính quyết định đối với việc xác định thời điểm bán hàng, tình hình doanh thu bán hàng và tiết kiệm chi phí bán hàng để tăng lợi nhuận, nâng cao thu nhập. Thông thường doanh nghiệp áp dụng các phương thức chủ yếu: Phương thức tiêu thụ trực tiếp: Theo phương thức này bên mua hàng uỷ quyền cho cán bộ nghiệp vụ đến nhận hàng tại kho, quầy, tại nơi sản xuất của doanh nghiệp bán. Người nhận hàng sau khi ký vào các chứng từ bán thì sản phẩm của doanh nghiệp được xác định là tiêu thụ. Sản phẩm, hàng hoá tiêu thụ trực tiếp là sản phẩm hàng hoá xuất kho được coi là tiêu thụ ngay tức là được khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán. Hàng đã chuyển giao quyền sở hữu cho người mua. Để phản ánh tình hình tiêu thụ theo phương thức này kế toán sử dụng Tk 632-Giá vốn hàng bán biểu hiện giá trị thành phẩm xuất kho bán trực tiếp. Phương thức gửi bán(chuyển hàng theo hợp đồng) là phương thức mà sản phẩm hàng hoá xuất kho chưa được coi là tiêu thụ ngay tức là chưa được người mua chấp nhận thanh toán hoặc chưa thanh toán, hàng vẫn thuộc quyền sở hữu của người bán. Hàng gửi bán gọi là hàng chờ chấp nhận. Kế toán sử dụng Tk 157- Hàng gửi bán để phản ánh giá trị thành phẩm , Hàng hoá đem đi gửi bán. Khi bán đựơc hàng thì từ Tk 157 kết chuyển sang Tk 632. Phương thức đại lý, ký gửi: Hàng giao đại lý là hàng gửi bán và khi đơn vị nhận làm đại lý bán được hàng thì đơn vị giao đại lý phải trả cho họ một số tiền hoa hồng nhất định. - Bán hàng theo phương thức trả góp: là phương thức bán hàng mà người mua trả ngay lần đầu một phần tiền hàng, phần còn lại sẽ trả dần do đó phải chịu một khoản lãi do trả chậm. - Bán hàng theo phương thức hàng đổi hàng: là phương thức bán hàng không nhận bằng tiền mà nhận bằng hàng. - Hàng tiêu dùng nội bộ : dùng để tặng biếu, hoặc dùng hàng phục vụ sản xuất kinh doanh, hoặc dùng hàng trả lương cho công nhân viên. * Bên cạnh các phương thức tiêu thụ là các phương thức thanh toán tiền hàng sau: Thanh toán ngay: Khách hàng thanh toán tiền hàng ngay sau khi doanh nghiệp giao hàng. Thanh toán chậm: Sau khi giao hàng doanh nghiệp chỉ chấp nhận thanh toán. Thanh toán trước: Khách hàng trả tiền trước khi doanh nghiệp giao hàng. Thanh toán trả góp: Khách hàng trả dần theo thời hạn do doanh nghiệp qui định và phải trả phần lãi trả góp. Thanh toán đổi hàng: Khách hàng dùng sản phẩm của mình để thanh toán cho số lô hàng mua của doanh nghiệp với sự thoả thuận giá cả giữa hai bên. Với mỗi hình thức kế toán phản ánh lên tài khoản khác nhau và sử dụng phương pháp hoạch toán khác nhau : Nu thanh toán ngay, kế toán ngay doanh thu đã thu tiền và phản ánh số tiền thu được lên Tk 111, Tk 112 . Nếu thanh toán chậm kế toán sử dụng Tk 113 để ghi số tiền phải thu của khách hàng. 2/ Kế toán xuất kho thanh phẩm và xác định giá vốn hàng bán: 2.1/ Kế toán xuất kho thành phẩm: Thành phẩm là đối tượng quan trọng của quá trình tiêu thụ, do vậy tổ chức hoạch toán tiêu thụ phải bắt đầu từ việc hoạch toán thành phẩm . Cụ thể phải ghi chép chính xác số lượng, chủng loại thành phẩm xuất kho để bán. Để thuận lợi cho công tác quản lý và hoạch toán thành phẩm doanh nghiệp phải phân loại thành phẩm thành từng thứ, từng loại, từng nhóm căn cứ vào công dụng, chất lượng, trọng lượng hay kích cỡ của chúng. Hạch toán thành phẩm phải tuân thủ nguyên tắc giá vốn thực tế. Thành phẩm nhập kho, xuất kho phải phản ánh theo giá vốn thực tế. Đối với thành phẩm xuất kho do mỗi lần nhập kho thành phẩm có giá trị thực tế khác nhau nên khi xuất kho phải tính giá xuất kho theo các phương pháp sau: + Phương pháp tính giá thực tế đích danh + Phương pháp tính giá thực tế tồn đầu kỳ  + Phương pháp tính giá thực tế bình quân sau mỗi lần nhập  + Phương pháp tính giá thực tế bình quân cả kỳ dự trữ + Phương pháp tính giá thực tế nhập trước xuất trước+ Phương pháp tính giá thực tế nhập sau xuất trước + Phương pháp hệ số giá: Trường hợp doanh nghiệp áp dụng giá hoạch toán thì khi xuất kho doanh nghiệp phải tính giá thực tế thành phẩm xuất Hệ số giá Trị giá thực tế TP tồn ĐK Trị giá thực tế TP nhập trong kỳ Trị giá hạch toán TP nhập trong kỳ Trị giá hạch toán TP tồn ĐK = + + Trị giá thực tế thành phẩm = Trị giá hạch toán thành phẩm x Hệ số giá. xuất dùng trong kỳ xuất dùng trong kỳ  Để phản ánh tình hình việc xuất kho thành phẩm về số lượng và trị giá, kế toán sử dụng Tk 155- Thành phẩm hay Tk 632- Giá vốn hàng bán. Tuỳ theo doanh nghiệp áp dụng phương pháp hạch toán hàng tồn kho là kê khai thưỡng xuyên hay kiểm kê định kỳ. Phương pháp Kê khai thường xuyên: là phương pháp hạch toán mà các nghiệp vụ nhập xuất kho được thể hiện một cách thường xuyên, liên tục và có hệ thống theo chứng từ nhập, xuất. Phương pháp này thường được áp dụng ở các doanh nghiệp thực hiện cân, đo, đong, đếm một cách chính xác số lượng thành phẩm trong từng nghiệp vụ nhập, xuất kho. Để hạch toán tổng hợp luân chuyển thành phẩm theo phương pháp KKTX kế toán sử dụng các Tk: Tk 155-Thành phẩm, Tk 157- Hàng gửi bán, Tk 632-Giá vốn hàng bán. Phương pháp Kiểm kê định kỳ: là phương pháp hạch toán mà mỗi nghiệp vụ xuất kho thành phẩm không được ghi ngay vào tài khoản mà đến cuối kỳ hạch toán mới tiến hành kiểm kê số thành phẩm tồn kho để tính ra số đã xuất trong kỳ và ghi một lần vào Tk 632- Giá vốn hàng bán. Phương pháp này được áp dụng đối với những doanh nghiệp không có điều kiện đong, đo, cân, đếm một cách chính xác khối lượng sản phẩm nhập, xuất trong kỳ. 2.2/ Kế toán giá vốn hàng bán: Giá vốn hàng bán là giá thực tế hay toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra để có được thành phẩm, hàng hoá đem bán. Giá vốn có thể xác định bằng các cách khác nhau tùy thuộc vào đặc điểm hoàn thành và sự vận động của hàng bán trong từng doanh nghiệp và việc đăng ký phương pháp tính giá hàng xuất kho của doanh nghiệp. Nếu thành phẩm sản xuất ra không qua nhập kho mà bán ngay thì giá vốn thành phẩm xuất kho chính là giá thành phẩm sản xuất thực tế của sản phẩm đó. Nếu xuất kho thành phẩm để bán thì giá vốn lại là giá thực tế thành phẩm xuất kho được tính theo một trong các phương pháp đề cập ở trên. Trường hợp doanh nghiệp hạch toán thành phẩm theo phương pháp kiểm kê định kỳ thì trị giá vốn hàng xuất kho được xác định : Trị giá vốn thực tế = Trị giá vốn thực tế + Trị giá vốn thực tế - Trị giá vốn thực tế TP xuất bán trong kỳ TP tồn đầu kỳ TP nhập trong kỳ Tp tồn cuối kỳ Kế toán sử dụng Tk 632 để tập hợp giá vốn hàng xuất bán trong kỳ, sau đó kết chuyển sang Tk 911 để xác định kết quả kinh doanh. Hạch toán thành phẩm xuất kho để bán cũng cần phải tổ chức kế toán chi tiết, kết hợp ghi chép giữa thủ kho và phòng kế toán về tình hình xuất kho thành phẩm dựa trên chứng từ xuất kho luân chuyển giữa kho và kế toán. Các chứng từ liên quan đến xuất kho thông thường bao gồm: Phiếu xuất kho Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ. Hoá đơn giá trị gia tăng. Hoá đơn kiêm phiếu xuất kho. Kế toán có thể hạch toán chi tiết thành phẩm theo các phương pháp sau: Phương pháp ghi thẻ song song. Phương pháp đối chiếu luân chuyển. Phương pháp sổ số dư. Phương pháp hạch toán thành phẩm giá vốn theo hai hình thức bán hàng: Kê khai thường xuyên.: Tk 154 Tk 155 Tk 154 Tk 911 Nhập kho Xuất sp tại kho bán K/c giá vốn hàng đã tiêu thụ trong kỳ Tk 157 Xuất sp từ phân xưởng gửi bán Xuất sp gửi bán Xuất bán không qua kho Hàng gửi bán được xác nhận là tiêu thụ _ Phương pháp kiểm kê định kỳ : K/c giá vốn hàng đã tiêu thụ Tk 157,155 Tk 632 Tk 911 K/c cuối kỳ giá vốn hàng tồn kho và gửi bán K/c đầu kỳ trị giá vốn TP tồn kho và hàng gửi bán Tk 631 Nhập sản xuất 3/ Kế toán doanh thu bán hàng: Doanh thu bán hàng là toàn bộ số tiền bán hàng hoá, sản phẩm, cung cấp lao vụ, dịch vụ ( Kể cả phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán- nếu có) mà doanh nghiệp được thừa hưởng. Theo qui định của Bộ Tài chính ban hành về luật thuế GTGT thì doanh thu bán hàng được tính như sau: Theo phương pháp khấu trừ: Doanh thu bán hàng cung cấp lao vụ, dịch vụ là toàn bộ số tiền bán hàng hoá cung cấp lao vụ, dịch vụ chưa có thuế GTGT bao gồm cả phần phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán ( nếu có) Theo phương pháp trực tiếp: Doanh thu bán hàng cung cấp dịch vụ, lao vụ là tổng số tiền bán hàng hoá mà đơn vị được hưởng ( tổng giá thanh toán kể cả thuế GTGT ) bao gồm cả phần phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán ( nếu có). Hạch toán doanh thu phải đảm bảo tính đúng đắn kỳ và nguyên tắc phù hợp giữa doanh thu và chi phí bỏ ra. Doanh thu thuần là tổng số doanh thu bán hàng sau khi trừ các khoản giảm giá, chiết khấu bán hàng, doanh thu của số hàng bán bị trả lại , thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu. 3.1/ Các chứng từ ban đầu: Căn cứ hạch toán doanh thu là các chứng từ gốc bao gồm nhiều loại. Tuỳ theo doanh nghiệp sử dụng nộp thuế theo phương pháp nào mà sử dụng các các hoá đơn khác nhau: Đối với doanh nghiệp nộp thuế theo phương pháp khấu trừ chứng từ để hạch toán doanh thu là hoá đơn GTGT do Bộ Tài chính phát hành. Đối với đơn vị nộp thuế theo phương pháp trực tiếp thì chứng từ để hạch toán doanh thu là hoá đơn bán hàng và bảng kê bán lẻ hàng hoá, dịch vụ (nếu có). Hóa đơn GTGT được lập làm 3 liên: Liên 1: lưu ở phòng lập Liên 2: giao cho khách hàng Liên 3 : ghi sổ kế toán Hoá đơn bán hàng do người bán lập làm 3 liên : Liên 1: giao ở phòng lập Liên 2 : giao cho người mua làm chứng từ đi đường và ghi sổ kế toán đơn vị mua. Liên 3: dùng cho người bán làm chứng từ thu tiền. 3.2/ Kế toán chi tiết doanh thu : Các thông tin chi tiết về doanh thu theo từng đối tượng như từng nhóm hàng, nhóm sản phẩm, từng hoạt động dịch vụ.. hay từng địa điểm kinh doanh (từng bộ phận phụ thuộc : cửa hàng, quầy bán ..) luôn cần thiết cho các chủ doanh nghiệp, giám đốc điều hành để ra các quyết định trong công tác bán hàng. Đáp ứng yêu cầu hoạch toán chi tiết: Tài khoản 511: được mở chi tiết + Tk 5111: doanh thu bán hàng. + Tk 5112: doanh thu bán các sản phẩm. + Tk 5113: doanh thu cung cấp dịch vụ + Tk 5114: doanh thu trợ cấp, trợ giá. - Tk 512: Doanh thu bán hàng nội bộ. Được hạch toán chi tiết: + Tk 5121: doanh thu bán hàng hoá + Tk 5122: doanh thu bán hàng sản phẩm + Tk 5123: doanh thu cung cấp dịch vụ. Trong mỗi tài khoản cấp 2 trên doanh thu lại được chi tiết cho từng thứ sản phẩm, hàng hoá dịch vụ như: doanh thu sản phẩm A, doanh thu sản phẩm B..... Ngoài ra tuỳ theo phương thức bán hàng và hình thức thanh toán mà kế toán phải hạch toán chi tiết doanh thu theo : doanh thu chưa thu tiền, doanh thu thu tiền ngay, doanh thu nhận ttrước, doanh thu hàng xuất khẩu.... Để ghi chép doanh thu kế toán mở “Sổ chi tiết doanh thu”. Mục đích của bán hàng là thu tiền để trang trải, bù đắp các chi phí liên quan đến sản xuất, chế tạo sản phẩm và các chi phí khác. Do vậy cùng với việc thúc đẩy quá trình tiêu thụ sản phẩm là quá trình thu hồi tiền kịp thời. Đối với những khách hàng thanh toán chậm, kế toán phải lập “ Sổ chi tiết phải thu của khách hàng” cho từng khách hàng để đôn đốc thu nợ và lập dự phòng cho những khoản phải thu khó đòi để tính vào chi phí quản lý doanh nghiệp khi có bằng chứng rõ ràng. 3.3/ Kế toán tổng hợp doanh thu: Doanh thu bán hàng được hạch toán tổng hợp trên Tk 511 và Tk 512 Tk 511- Doanh thu bán hàng: phản ánh doanh thu bán hàng ra bên ngoài. Đối với những sản phẩm bán ra được coi là tiêu thụ , đã thu được tiền ngay hay được quyền thu tiền. Tk 512- Doanh thu bán hàng nội địa : phản ánh doanh thu bán hàng giữa các đơn vị trực thuộc cùng một công ty, tổng công ty.. .. hạch toán toàn nghành. Trường hợp bán hàng thu tiền ngay kế toán sử dụng TK 111, TK 112. Trường hợp chưa thu được tiền kế toán sử dụng TK131. 4/ Kế toán các khoản làm giảm doanh thu và thuế GTGT đầu ra: 4.1/ Kế toán thuế GTGT đầu ra: Trường hợp doanh nghiệp nộp thuế theo phương pháp khấu trừ trong đó tiền thu do bán hàng hoá, sản phẩm, dịch vụ bao gồm cả thuế GTGT mà doanh nghiệp thu hộ nhà nước. Khi hạch toán, kế toán ghi riêng sổ thuế TK 333.1- Thuế GTGT phải nộp. Theo định khoản: Nợ Tk 111, 131: tổng giá thanh toán Có Tk 511 : doanh thu chưa thuế Có Tk 333.1: thuế GTGT phải nộp Hàng tháng theo qui định của luật thuế GTGT kế toán phải lập bảng kê hoá đơn chứng từ, hàng hoá dịch vụ mua vào và bán ra. Lập tờ khai mẫu để nộp cho cơ quan thuế. 4.2/ Kế toán các khoản làm giảm doanh thu: Trong điều kiện kinh doanh hiện nay để thúc đẩy mạnh tiêu thụ thì doanh nghiệp cần có chế độ khuyến khích khách hàng và giữ uy tín của doanh nghiệp. Nếu sản phẩm của doanh nghiệp không đạt tiêu chuẩn về qui định chất lượng hay mẫu mã thì doanh nghiệp có thể giảm giá hoặc chấp nhận lại số hàng đó. Các khoản như thế sẽ làm giảm trừ doanh thu tiêu thụ hàng hoá trong kỳ, cụ thể: Chiết khấu bán hàng:là số tiền doanh nghiệp giảm cho khách hàng trong trường hợp khách hàng thanh toán trước thời hạn hoặc thường xuyên mua hàng với số lượng lớn. Hàng bán bị trả lại: là số hàng doanh nghiệp được coi là tiêu thụ đã xác định doanh thu nhưng do sản phẩm không đúng qui định ghi trong hợp đồng về qui cách, chủng loại .. .. mà khách hàng không chịu mua giảm giá. Giảm giá hàng bán: là số tiền doanh nghiệp giảm cho khách hàng do không thực hiện đúng các khoản đã ký kết trong hợp đồng về chất lượng, thời gian. Khoản thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu cũng được hạch toán giảm doanh thu trong kỳ. Kế toán sử dụng các tài khoản sau: + Tk 711- chiết khấu bán hàng: phản ánh toàn bộ số tiền doanh nghiệp giảm cho khách hàng về việc khách hàng thanh toán tiền hàng trước hạn đã thoả thuận hoặc vì một lý do ưu đãi nào khác. + Tk 531-Hàng bán bị trả lại: phản ánh doanh thu của số hàng đã đã tiêu thụ bị trả lại. + Tk 532- Giảm giá hàng bán: phản ánh khoản giảm giá hàng bán mà doanh nghiệp chấp nhận cho khách hàng. + Tk 333-chi tiết: Tk 3331: Thuế tiêu thụ đặc biệt Tk 3332: Thuế xuất khẩu Các khoản làm giảm doanh thu trên cuối tháng kết chuyển sang Nợ Tk 511 để xác định doanh thu thuần. 5/ Kế toán chi phí bán hàng: Quá trình tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ luôn gắn với các khoản chi phí bỏ ra để thực hiện và thúc đẩy quá trình tiêu thụ đó. Khoản chi phí này gọi là chi phí bán hàng. Chi phí bán hàng: là chi phí lưu thông vvà chi phí tiếp thị phát sinh trong quá trình tiêu thụ sản phẩm, hànghoá dịch vụ. Loại chi phí này có: chí phí quảng cáo, chi phí giao hàng, giao dịch, hoa hồng bán hàng, lương nhân viên bán hàng, vận chuyển hàng hoá, bảo quản.. Chi phí bán hàng bao gồm: chi phí nhân viên , chi phí vật liệu bao bì, chi phí vật dụng đồ dùng, chi phí khấu hao TSCĐ, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí khác bằng tiền. Để phản ánh chi phí bán hàng, kế toán sử dụng Tk 641- Chi phí bán hàng. Bao gồm bẩy Tk cấp 2: + Tk 6411: Chi phí nhân viên + Tk 6412: Chi phí vật liệu bao bì + Tk 6413: Chi phí dụng cụ công cụ + Tk 6414: Chi phí khấu hao TSCĐ + Tk 6415: Chi phí bảo hành + Tk 6416: Chi phí dịch vụ mua ngoài + Tk 6417: Chi phí bằng tiền khác. Cuối kỳ kế toán kết chuyển các chi phí bán hàng trong kỳ tập hợp được vào bên Nợ Tk 911 để xác định kết quả kinh doanh. Đối với những hoạt động có chu kỳ kinh doanh dài, trong kỳ không có hoặc có ít sản phẩm, hàng hoá tiêu thụ thì cuối kỳ hạch toán kế toán chuyển toàn bộ hoặc một phần chi phí bán hàng vào bên Nợ Tk 142- Chi phí trả trước( Tk 1422- Chi phí chờ kết chuyển). Trình tự hạch toán( trình bày ở trang sau). 6/ Kế toán chi phí quản lý doanh nghiệp: Chi phí QLDN là những khoản chi phí phát sinh có liên quan chung đến toàn bộ hoạt động của cả doanh nghiệp mà không tách riêng ra được cho bất kỳ hoạt động nào. Chi phí QLDN bao gồm nhiều loại chi phí như Chi chí quản lý kinh doanh, quản lý hành chính và chi phí chung khác. Chi phí QLDN là chi phí gián tiếp, đây là những khoản chi phí không được xếp vào chi phí sản xuất hoặc quá trình tiêu thụ sản phẩm hàng hoá dịch vụ đó. Chi phí QLDN bao gồm: Chi phí nhân viên quản lý( được hạch toán theo các khoản mục chi phí như: chi phí tiền lương, BHXH, BHYT, kinh phí công đoàn) chi phí vật liệu quản lý, chi phí dụng cụ đồ dùng, chi phí KHTSCĐ, thuế phí, lệ phí, các khoản chi phí về sửa chữa TSCĐ, tiền lãi vay phải trả, điện thoại, điện tín, chi phí hội nghị tiếp khách, công tác phí.. Để phản ánh chi phí QLDN, kế toán sử dụng Tk 642- Chi phí QLDN để phản ánh, tập hợp và kết chuyển các chi phí QLDN, chi phí hành chính, chi phí sử dụng chung khác liên quan đến hoạt động chung khác của doanh nghiệp. Tk 642 được chi tiết thành các tiểu khoản: + Tk 6421: chi phí nhân viên quản lý + Tk 6422: chi phí vật liệu quản lý + Tk 6423: chi phí đồ dùng văn phòng + Tk 6424: chi phí khấu hao TSCĐ + Tk 6425: thuế, phí và lệ phí + Tk 6426: chi phí dự phòng + Tk 6427: chi phí dịch vụ mua ngoài + Tk 6428: chi phí bằng tiền khác Chi phí QLDN cần được dự tính và quản lý chi tiêu tiết kiệm hợp lý. Do liên quan đến mọi hoạt động của doanh nghiệp nên cuối kỳ cần được tính toán kết chuyển để xác định kết quả kinh doanh. Trường hợp doanh nghiệp có chu kỳ kinh doanh dài, trong kỳ không có sản phẩm tiêu thụ thì cuối kỳ kế toán kết chuyển toàn bộ hoặc một phần chi phí QLDN sang theo dõi ở loại “ Chi phí két chuyển để đén kỳ sau kết chuyển tiếp” Trình tự hoạch toán ( trang sau) 7/ Kế toán xác định kết quả kinh doanh : Kết quả của hoạt động sản xuất kinh doanh chính và hoạt động kinh doanh phụ của doanh nghiệp là kết quả của hoạt động về tiêu thụ sản phẩm , hàng hoá, dịch vụ. Kết quả đó được tách bằng cách so sánh giữa một bên là doanh thu thuần và một bên là giá vốn hàng tiêu thụ và chi phí bán hàng, chi phí QLDN và được biểu hiện qua lợi nhuận ( hoặc lỗ) về tiêu thụ. Để xác định kết quả kinh doanh, kế toán sử dụng Tk 911-Xác định kết quả kinh doanh. Bên Nợ: tập hợp toàn bộ chi phí bao gồm: giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí QLDN. Bên Có: Kết chuyển doanh thu thuần. Kết quả kinh doanh = Tổng phát sinh Có - Tổng phát sinh Nợ và được phản ánh vào Tk 142- Lãi chưa phân phối. Đáp ứng yêu cầu quản trị, kế toán phải xác định kết quả bán hàng cho từng sản phẩm, từng bộ phận vào cuối kỳ kinh doanh hay mỗi thương vụ. 8/ Vận dụng sổ kế toán: Tuỳ từng doanh nghiệp lựa chọn các hình thức kế toán mà có các loại sổ kế toán khác nhau. Sổ chi tiết: sử dụng sổ chi tiết phải thu của khách hàng, sổ chi tiết bán hàng.. . . Sổ cái : các Tk 155, Tk 157, Tk 511, Tk 531, Tk 641, Tk 642, Tk 911.. Sổ tổng hợp: tuỳ theo hình thức có: + Nhật ký chung: sử dụng sổ nhật ký chung, Nhật ký bán hàng, Nhật ký thu tiền, Nhật ký chi.. .. + Chứng từ ghi sổ: sử dụng chứng từ ghi sổ + Nhật ký chứng từ: Bảng kê số 5, Bảng kê số 11.. .. Nhật ký chứng từ số 8, Nhật ký chứng từ số 10, Nhật ký chứng từ số 7.. .. + Nhật ký sổ cái: sử dụng Nhật ký- Sổ cái. Sơ đồ các nghiệp vụ chủ yếu về chi phí bán hàng TK 334, 338 Tiền lương, BHXH, BHYT, KPCĐ ở khâu bán hàng TK 152, 153, (611) Xuất VL, CC-DC cho bán hàng TK 214 Khấu hao TSCĐ dùng cho bán hàng TK 335 Trích trước CP sửa chữa lớn, CPBH TK 1422 Phân bổ CP CC-DC, CP sửa chữa lớn TK 111, 112, 331, 141 CP dịch vụ mua ngoài, CP khác bằng tiền TK 111, 112, 138 Các khoản làm giảm CPBH TK 641 Kết chuyển CPBH để xác định kết quả kinh doanh TK 911 TK 1422 CPBH chờ kết chuyển vào kỳ sau Sơ đồ hạch toán các nghiệp vụ chủ yếu chi phí QLDN TK 334, 338 Tiền lương, BHXH, BHYT, KPCĐ ở khâu bán hàng TK 152, 153, 611 Xuất VL, CC-DC cho quản lý TK 214 Khấu hao TSCĐ dùng cho quản lý TK 333 Thuế, phí, lệ phí TK 335 Trích trước CP sửa chữa lớn TK 142 TK 111, 112, 1388 Các khoản làm giảm CP QLDN TK 642 Kết chuyển CP QLDN để xác định kết quả kinh doanh TK 911 TK 1422 Chi phí QLDN chờ phân bổ Phân bổ CP CC-DC, CP sửa chữa lớn TK 139, 159 Các khoản dự phòng TK 111, 112, 331 CP dịch vụ mua ngoài, thuê ngoài TK 335 Phân bổ chiphí bàn hàng, chi phí QLDN theo công thức sau: Chi phí bán hàng (Chi phí QLDN ) hàng tồn đầu kỳ Chi phí bán hàng (Chi phí QLDN ) hàng nhập trong kỳ Chi phí bán hàng (Chi phí QLDN) phân bổ cho bán hàng ra trong kỳ + = + x Trị giá vốn hàng xuất bán trong kỳ Trị giá vốn hàng tồn đầu kỳ Trị giá vốn hàng nhập trong kỳ TK 642 Sơ đồ các nghiệp vụ chủ yếu của TK 911 TK 632 K/c giá vốn hàng bán K/c CPBH cho số sp đã tiêu thụ TK 811, 821 K/c CP hoạt động tài chính, hoạt động bất thường TK 511 K/c doanh thu thuần TK 911 K/c thu nhập hoạt động tài chính, hoạt động bất thường TK 711, 721 TK 421 K/c số lỗ về SXKD TK 641 K/c CP QLDN cho số sp đã tiêu thụ K/c số lãi về SXKD * Tổ chức báo cáo kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh phục vụ quản lý doanh nghiệp Tuỳ từng đơn vị theo yêu cầu quản lý cụ thể của doanh nghiệp, cụ thể lập “Báo cáo doanh thu bán hàng” riêng mà cũng có thể lập luôn “Báo cáo kết quả kinh doanh” chứ không cần lập báo cáo doanh thu bán hàng riêng vì trong báo cáo kết quả kinh doanh đã có doanh thu bán hàng. Ngoài việc lập báo cáo kết quả kinh doanh theo chế độ báo cáo tài chính, tức là tổng kết quả kinh doanh toàn doanh nghiệp của tất cả các hoạt động, các doanh nghiệp cần phải lập báo cáo kết quả kinh doanh tuỳ theo từng đối tượng chi tiết (báo cáo quản trị). Việc lập báo cáo quản trị dựa vào sổ chi tiết của các tài khoản đã mở để lập. Mỗi đơn vị có thể thiết kế mẫu báo cáo quản trị khác nhau, ở đây nêu lên một số mẫu như sau: Báo cáo kết quả kinh doanh Tháng ...... năm...... Đối tượng (sản phẩm, dự án,…) Doanh thu Giá thành (Giá mua) thực tế Thuế Chi phí bán hàng Chi phí QLDN Chiết khấu bán hàng … Kết quả (lỗ, lãi) Sản phẩm A .. ... .. Cộng * Một số nghiệp vụ chủ yếu liên quan đến bán hàng và kết quả bán hàng theo các phương thức bán hàng và hình thức thanh toán: Sơ đồ hoạch toán doanh thu theo phương thức bán hàng trực tiếp TK 111, 112, 131 TK 155, 156 Xuất kho TP TK 111, 112 CPBH, CP QLDN phát sinh trong kỳ TK 632 K/c giá vốn hàng bán TK 641, 642 K/c CPBH, CP QLDN TK 911 TK 511 K/c DTBH Thuế tiêu thụ đặc biệt, xuất khẩu TK 3332, 3333 TK 811, 531, 532 Chiết khấu, giảm giá, hàng bán bị trả lại phát sinh trong kỳ Chiết khấu, giảm giá, hàng bán bị trả lại Doanh thu bán hàng Thuế giá trị gia tăng TK 333.1 Sơ đồ hoạch toán doanh thu theo phương thức bán hàng trả góp TK 111, 112 Xuất khoe TP CPBH, CP QLDN phát sinh trong kỳ TK 632 K/c giá vốn hàng bán TK 641, 642 K/c CPBH, CP QLDN TK 911 TK 511 K/c DTBH Thuế tiêu thụ đặc biệt, xuất khẩu TK 3332, 3333 TK 811, 531, 532 Chiết khấu, giảm giá, hàng bán bị trả lại phát sinh trong kỳ Chiết khấu, giảm giá, hàng bán bị trả lại Doanh thu bán hàng Thuế giá trị gia tăng TK 333.1 TK 155 TK 111, 112 TK 711 Chênh lệch do trả chậm TK 155 Sơ đồ hoạch toán doanh thu theo phương thức bán hàng gửi bán TK 111, 112 TK 111, 112 Xuất kho TP gửi bán CPBH, CP QLDN phát sinh TK 632 K/c GVHB TK 641, 642 K/c CPBH, CP QLDN TK 911 TK 511 K/c DTBH Thuế tiêu thụ đặc biệt, XK TK 3332, 3333 TK 811, 531, 532 Chiết khấu, giảm giá, hàng bán bị trả lại phát sinh trong kỳ K/c chiết khấu, GG, BH bị trả lại Doanh thu BH Thuế giá trị gia tăng TK 333.1 TK 157 GVHB Phần III/ Một số ý kiến nhằm hoàn thiện công tác tổ chức hoạch toán tiêu thụ sản phẩm và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất: Cùng với sự phát triển của đất nước trong nền kinh tế thị trường, mục tiêu tăng trưởng nhanh là mong muốn lớn nhất của các doanh nghiệp cùng với sự thay đổi của công tác quản lý kinh tế, sự thay đổi của chế độ kế toán, doanh nghiệp không thể tránh khỏi những bỡ ngỡ. Mặt khác do hệ thống kế toán Việt Nam đang còn trong quá trình hoàn thiện nên giữa thực tế và chế độ còn nhiều điều chưa phù hợp. Vậy tôi xin đưa ra một số ý kiến đóng góp với mong muốn được hoàn thiện công tác tổ chức tiêu thụ sản phẩm và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất. ý kiến 1: Về lập dự phòng giảm giá. Các doanh nghiệp sản xuất thường rất đa dạng về các sản phẩm do đó lượng hàng tồn kho thường rất lớn. Mặt khác, xuất phát từ đặc điểm của thành phẩm rất dễ hỏng do điều kiện tự nhiên đem lại nên các doanh nghiệp sản xuất thường phải bỏ ra một lượng chi phí lớn để xử lý thành phẩm hỏng và sản phẩm hỏng. Theo tôi doanh nghiệp nên lập dự phòng giảm giá cho hàng tồn kho vào cuối niên độ để phòng ngừa rủi ro có thể xảy ra theo nguyên tắc thận trọng. Dự phòng giảm giá hàng tồn kho sử dụng Tk 159. Sơ đồ giảm giá hàng tồn kho: Cuối niên độ(n+1) hoàn nhập dự phòng cho năm n +1 Cuối niên độ nlập dự phòng giảm giá hàng tồn kho Cuối niên độ (n +1)lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho TK721 TK159 TK642 ý kiến 2: Về hoàn thiện việc ghi "Sổ chi tiết Tk 131". Các doanh nghiệp đã mở " Sổ chi tiết Tk 131- Phải thu của khách hàng" để theo dõi tình hình thanh toán của từng khách hàng. Cuối tháng các sổ chi tiết này được tập hợp để xác định doanh thu của doanh nghiệp. Nhưng đến nay có doanh nghiệp áp dụng tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, có doanh nghiệp áp dụng theo phương pháp trực tiếp nên doanh nghiệp thường mắc nhiều thiếu sót khi áp dụng luật thuế mới ở cột ghi Nợ Tk 131, ghi Có các Tk kế toán thường ghi gộp cả Có Tk 511( doanh thu ) và có Tk 3331 ( thuế GTGT) vào một cột mà doanh nghiệp được xác định là số tiền thu được do bán hàng hoá cung cấp dịch vụ lao vụ mà không bao gồm cả thuế GTGT. Khi khách hàng thanh toán tiền hàng bao gồm cả doanh thu và thuế GTGT. Vì vậy khi trả lại hàng, doanh nghiệp trả lại tiền hàng bao gồm cả thuế. Vì vậy doanh nghiệp nên tach riêng doanh thu và thuế GTGT để tránh nhầm lẫn giữa khoản thu của doanh nghiệp và thuế GTGT nhằm đạt hiệu quả cao trong công tác xác định kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. ý kiến 3: Về hoàn thiện việc ghi "Sổ chi tiết bán hàng" Để theo dõi chi tiết tình hình tiêu thụ thành phẩm trong tháng, kế toán sử dụng Sổ chi tiết bán hàng. Sổ này được mở chung cho các loại thành phẩm. Tuy nhiên việc mở sổ không đúng mẫu sẽ không phản ánh được doanh thu hàng bán bị trả lại. Việc phản ánh các khoản làm giảm doanh thu trên cơ sở đó để xác định được doanh thu thuần, lãi gộp. Cách lập sổ chi tiết bán hàng như sau: - Cột chứng từ: ghi ngày tháng, số hiệu chứng từ gốc. - Cột diễn giải: ghi nội dung nghiệp vụ kinh tế phát sinh bao gồm cả tên khách hàng, tên sản phẩm. - Cột tài khoản đứng: ghi số hiệu các tài khoản đối ứng. - Cột doanh thu : ghi số lượng, đơn giá, thành tiền của thành phẩm đã tiêu thụ. - Cột các khoản tính trừ gồm: + Cột thuế GTGT: ghi số thuế tương ứng với trị giá thành phẩm đã xác định tiêu thụ. + Cột các khoản làm giảm doanh thu: thể hiện doanh thu hàng bán bị trả lại. - Doanh thu thuần = Doanh thu - Các khoản giảm trừ - Giá vốn hàng bán: ghi giá vốn của số thành phẩm tiêu thụ. - Lãi gộp = Doanh thu thuần - Giá vốn hàng bán. ý kiến 4: Mở rộng phương thức bán hàng. Do sản phẩm sản xuất ra của doanh nghiệp có sự cạnh tranh rất khốc liệt trên thị trường. Doanh nghiệp nào cũng rất cố gắng tạo ra sản phẩm có chất lượng cao, giá cả hợp lý nhất để thu hút người tiêu dùng. Những khách hàng mua hàng bán lẻ sẽ lựa chọn công ty nào tạo điều kiện cho họ nhiều nhất. Các doanh nghiệp nên mở rộng các phương thức bán hàng để thúc đẩy quá trình tiêu thụ. Phương thức "Gửi đại lý" là phương thức có hiệu quả cao giúp doanh nghiệp trong việc giới thiệu sản phẩm rộng rãi tới người tiêu dùng. Các doanh nghiệp có thể chấp nhận ứng trước số sản phẩm cho đại lý chẳng hạn như một nửa số sản phẩm hay doanh nghiệp có thể trả cho đại lý một tỉ lệ hoa hồng được hưởng. Nó làm cho đại lý có động lực để kinh doanh, như vậy cũng là thu hút được các đại lý nhiều hơn. Qua đó sản phẩm của công ty sẽ bán được nhiều hơn. Bán hàng theo phương thức " Gửi đại lý" sử dụng Tk 157- Hàng gửi bán. ở doanh nghiệp, kế toán căn cứ vào hợp đồng kinh tế và phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ để phản ánh giá vốn của thành phẩm ký gửi: Nợ Tk 157 (chi tiết cho từng thành phẩm) Có Tk 155 Sau đó nhận được thông báo của đại lý bán hàng ( thông qua bảng kê gửi tới) cho biết số hàng bán được thì kế toán mới viết hoá đơn bán hàng thay cho phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội địa . Ghi: Nợ Tk 632 Có Tk 157 ( chi tiết) Căn cứ vào hợp đồng kinh tế và hình thức thanh toán cụ thể , có thể là: + Trừ ngay một phần hoa hồng được hưởng của đại lý bán hàng trên tổng số tiền thu về. Ghi: Nợ Tk 111, 112: tổng số tiền thu về Nợ Tk 642: hoa hồng được hưởng Có Tk 511: giá bán chưa có thuế Có Tk 3331: thuế GTGT đầu ra. + Hoặc kế toán cứ phản ánh nghiệp vụ thu toàn bộ số tiền rồi sau đó lập chứng từ chi phần hoa hồng sau. Ghi: Nợ Tk 111, 112: tổng số tiền thu về Có Tk 511: giá bán chưa có thuế Có Tk 3331: thuế GTGT đầu ra Căn cứ phiếu chi : Nợ Tk 641: số tiền hoa hồng Có Tk 111. Ngoài ra doanh nghiệp có khoản chiết khấu bán hàng để giảm cho khách hàng thường xuyên mua với khối lượng lớn. Đây là vấn đề nhỏ nhưng tôi nghĩ rằng nó có ý nghĩa trong việc thúc đẩy tiêu thụ. Một mặt là khuyến khích cho khách hàng để doanh nghiệp có thể tiêu thụ được lượng hàng hoá lớn hơn nữa. Nhưng điều quan trọng hơn là tạo được mối quan hệ kinh doanh lâu dài với khách hàng. Các khoản chiết khấu bán hàng được phản ánh vào TK811- Chi phí hoạt động tài chính. kết luận Kế toán tiêu thụ sản phẩm và xác định kết quả kinh doanh là vấn đề mang tính lý luận vừa mang tính thực tiễn cao. Để kế toán phát huy vai trò của mình trong quản lý kinh, thông qua việc phản ánh giám đốc một cách toàn diện, tiền vốn của công ty ở mọi khâu của quá trình tái sản xuất nhằm cung cấp các thông tin chính xác và hợp lý phục vụ cho lãnh đạo và chỉ đạo họat động sản xuất kinh doanh. Do đó việc hoàn thiện công tác kế toán của công ty là tất yếu. Nhất là trong điều kiện chuyển đổi nền kinh tế thì tiêu thụ thành phẩm trở thành vấn đề quan tâm hàng đầu của các nhà kinh doanh muốn đứng vững trên thị trường. Với thời gian tìm hiểu thực tế không có nhiều và trình độ chuyên môn còn hạn chế nên đề án môn học này không tránh khỏi những sai sót. Em rất mong nhận được sự đóng góp, giúp đỡ của các thầy cô trong khoa kế toán của trường Đại học Kinh Tế Quốc Dân cùng ton thể bạn đọc để bản đề án được hoàn chỉnh hơn. Em xin chân thành cảm ơn Cô giáo hướng dẫn Trần Thị Phượng đã giúp đỡ trong việc hoàn thành đề án môn học này.