Đề tài Tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong điều kiện hiện nay

giai ®o¹n cuèi cïng, cã thÓ lµ c¸c lo¹i nöa thµnh phÈm hoµn thµnh ë tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt. NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt kiÓu song song th× ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ s¶n phÈm ®· l¾p r¸p hoµn chØnh còng cã thÓ lµ tõng bé phËn, chi tiÕt cña s¶n phÈm.... ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh ®óng ®¾n, phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp gióp cho kÕ to¸n tæ chøc më sæ kÕ to¸n, thÎ tÝnh gi¸ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo tõng ®¹i l­îng cÇn qu¶n lý vµ kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cã hiÖu qu¶, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý néi bé doanh nghiÖp. 3. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh §èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau nh­ng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. VÒ b¶n chÊt, ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh ®Òu lµ ph¹m vi, giíi h¹n nhÊt ®Þnh ®Ó tËp hîp chi phÝ vµ cïng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch, kiÓm tra chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy vËy, gi÷a chóng còng cã sù kh¸c nhau nhÊt ®Þnh + ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi, giíi h¹n tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú. Cßn x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi, giíi h¹n cña chi phÝ liªn quan ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh cña quy tr×nh s¶n xuÊt. + Trong thùc tÕ, mét ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ trïng víi mét ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. Còng cã tr­êng hîp, mét ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt l¹i bao gåm nhiÒu ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ng­îc l¹i, mét ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ bao gåm nhiÒu ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. VËy viÖc x¸c ®Þnh hîp lý ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh theo c¸c ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh ë mét doanh nghiÖp cô thÓ sÏ quyÕt ®Þnh viÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh vµ kü thuËt tÝnh gi¸ thµnh ë doanh nghiÖp ®ã. III. Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1. Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc sö dông trong kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ ®· x¸c ®Þnh.Tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng quy n¹p cña chi phÝ vµo c¸c ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ, kÕ to¸n sÏ ¸p dông ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch phï hîp. 1.1. Ph­¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong tr­êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt riªng biÖt. C¨n cø vµo c¸c chøng tõ ban ®Çu ®Ó h¹ch to¸n trùc tiÕp cho tõng ®èi t­îng chÞu chi phÝ. V× vËy, ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ ®é chÝnh x¸c cao nªn cÇn vËn dông tèi ®a ph­¬ng ph¸p nµy trong ®iÒu kiªn cã thÓ. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng nªn kh«ng thÓ theo dâi riªng ®­îc. MÆt kh¸c, tËp hîp chi phÝ theo ph­¬ng ph¸p nµy tèn nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc. 1.2. Ph­¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp Ph­¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®­îc ¸p dông khi mét lo¹i chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi t­îng ®­îc. Tr­êng hîp nµy, ph¶i tËp hîp chung cho nhiÒu ®èi t­îng, sau ®ã lùa chän tiªu chuÈn hîp lý ®Ó tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t­îng liªn quan theo tr×nh tù: - X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ: Tæng chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph©n bæ H = Tæng ®¹i l­îng cña tiªu chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ - X¸c ®Þnh møc chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi t­îng: Ci = Ti * H Trong ®ã : + H lµ hÖ sè ph©n bæ + Ci lµ chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho ®èi t­îng thø i + Ti §¹i l­îng cña tiªu chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ cho ®èi t­îng i Sö dông ph­¬ng ph¸p nµy gi¶m bít ®­îc khèi l­îng c«ng viÖc kÕ to¸n, kh«ng ph¶i theo dâi chi tiÕt, cô thÓ mçi lÇn chi cho tõng ®¹i l­îng. Tuy vËy, viÖc ph©n bæ gi¸n tiÕp ®é chÝnh x¸c kh«ng cao, sù chÝnh x¸c phô thuéc chñ yÕu vµo viÖc lùa chän tiªu thøc ph©n bæ. V× thÕ, nh÷ng chi phÝ mµ t×m ®­îc tiªu thøc ph©n bæ hîp lý th× cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p nµy. 2. Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang S¶n phÈm dë dang lµ khèi l­îng s¶n phÈm, c«ng viÖc cßn ®ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, gia c«ng, chÕ biÕn trªn c¸c giai ®o¹n cña quy tr×nh c«ng nghÖ, hoÆc ®· hoµn thµnh mét vµi quy tr×nh chÕ biÕn nh­ng vÉn cßn ph¶i gia c«ng chÕ biÕn tiÕp míi trë thµnh thµnh phÈm. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt mµ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ph¶i chÞu. C¸c th«ng tin vÒ s¶n phÈm dë dang kh«ng nh÷ng ¶nh h­ëng ®Õn trÞ gi¸ hµng tån kho trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn lîi nhuËn trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ khi thµnh phÈm xuÊt b¸n trong kú. MÆt kh¸c, viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang mang tÝnh chñ quan, møc ®é chÝnh x¸c tuú thuéc vµo: viÖc kiÓm kª s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ ®¸nh gi¸ møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë, møc ®é hîp lý cña ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë mµ doanh nghiÖp ¸p dông. HiÖn nay, chi phÝ s¶n phÈm dë dang cã thÓ ®­îc ®¸nh gi¸ theo mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p sau: 2.1.§¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp * Néi dung: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, s¶n phÈm dë dang cuèi kú chØ bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp,cßn c¸c chi phÝ gia c«ng chÕ biÕn tÝnh c¶ cho gi¸ thµnh thµnh phÈm chÞu. C«ng thøc: D§K + CNVL DCK = * q Q + q Trong ®ã: + D§K : Gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm dë ®Çu kú + DCK : Gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm dë cuèi kú + CNVL: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp ( hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ) + q : Sè l­îng s¶n phÈm dë dang cuèi kú + Q : Sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh *¦u, nh­îc ®iÓm: - ¦u ®iÓm: Ph­¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, khèi l­îng tÝnh to¸n Ýt, khi kiÓm kª s¶n phÈm dë th× kh«ng cÇn x¸c ®Þnh møc ®é hoµn thµnh. - Nh­îc ®iÓm: Th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cã ®é chÝnh x¸c kh«ng cao v× kh«ng tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ chÕ biÕn, do ®ã x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng kÐm chÝnh x¸c. * §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph­¬ng ph¸p nµy nªn ¸p dông trong tr­êng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp (hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp) chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt, khèi l­îng s¶n phÈm dë dangcuèi kú Ýt vµ kh«ng biÕn ®éng nhiÒu so víi ®Çu kú. 2.2. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng *Néi dung: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, tr­íc hÕt cÇn c¨n cø khèi l­îng s¶n phÈm dë dang vµ møc ®é chÕ biÕn cña chóng ®Ó tÝnh ®æi khèi l­îng s¶n phÈm dë dang ra khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng. Sau ®ã, tÝnh to¸n x¸c ®Þnh tõng kho¶n môc theo nguyªn t¾c: - §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt bá vµo mét lÇn ngay tõ ®Çu d©y chuyÒn c«ng nghÖ nh­: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ... th× tÝnh theo c«ng thøc: D§K + C DCK = ----------------- * q Q + q - §èi víi chi phÝ bá dÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,chÕ biÕn nh­: chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung...th× tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo c«ng thøc sau: D§K + C DCK = ----------------- * q, Q + q, Trong ®ã: + C : §­îc tÝnh theo tõng kho¶n môc chi phÝ t­¬ng øng ph¸t sinh trong kú + q, : Lµ khèi l­îng s¶n phÈm dë dang ®· tÝnh ®æi ra khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng theo tû lÖ chÕ biÕn hoµn thµnh (%HT ): vµ q, = q * %HT * ¦u, nh­îc ®iÓm: - ¦u ®iÓm: Ph­¬ng ph¸p nµy, tÝnh chÝnh x¸c cao h¬n v× chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho s¶n phÈm lµm dë tÝnh theo tÊt c¶ c¸c kho¶n môc chi phÝ. - Nh­îc ®iÓm: Khèi l­îng tÝnh to¸n nhiÒu, khi kiÓm kª s¶n phÈm dë ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc møc ®é hoµn thµnh cña chóng. §©y lµ c«ng viÖc kh¸ phøc t¹p ®ßi hái ph¶i cã sù kÕt hîp c¸n bé kü thuËt vµ c¸n bé kinh tÕ míi lµm ®­îc vµ mang nÆng tÝnh chñ quan. * §iÒu kiÖn ¸p dông: Nªn ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm mµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chiÕm tû träng kh«ng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt, khèi l­îng s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú nhiÒu vµ biÕn ®éng lín. 2.3. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc * Néi dung: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n c¨n cø vµo khèi l­îng s¶n phÈm dë dang ®· kiÓm kª ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ ®Þnh møc tõng kho¶n môc chi phÝ ë tõng c«ng ®o¹n t­¬ng øng cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm ®Ó tÝnh ra chi phÝ ®Þnh møc ë khèi l­îng s¶n phÈm dë dang tõng c«ng ®o¹n, sau ®ã tËp hîp l¹i cho tõng s¶n phÈm. - Víi chi phÝ s¶n xuÊt bá mét lÇn ngay tõ ®Çu ( chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp...) th× tÝnh theo c«ng thøc: Chi phÝ s¶n phÈm Khèi l­îng s¶n phÈm §Þnh møc chi phÝ dë dang cuèi kú = dë dang cuèi kú * giai ®o¹n i giai ®o¹n i giai ®o¹n i - §èi víi nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt bá tõ tõ ( chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung...) th× tÝnh theo c«ng thøc: Chi phÝ s¶n phÈm Khèi l­îng s¶n phÈm Møc ®é hoµn thµnh §Þnh møc chi phÝ dë dang cuèi kú = dë dang cuèi kú * cña s¶n phÈm dë * giai ®o¹n i giai ®o¹n i giai ®o¹n i dang *¦u, nh­îc ®iÓm: - ¦u ®iÓm: TÝnh to¸n nhanh, thuËn tiÖn, ®¸p øng yªu cÇu th«ng tin nhanh chãng h¬n. - Nh­îc ®iÓm: §é chÝnh x¸c cña kÕt qu¶ tÝnh to¸n kh«ng cao, khã ¸p dông v× th«ng th­êng khã x©y dùng ®­îc ®Þnh møc chuÈn x¸c. * §iÒu kiÖn ¸p dông: ThÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®­îc ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng giai ®o¹n mét c¸ch hîp lý hoÆc sö dông hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc. 3. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Khi ®· x¸c ®Þnh ®­îc ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp, víi c¸c chi phÝ ®· tËp hîp kÕ to¸n tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh theo c¸c ph­¬ng ph¸p sau: 3.1. Theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - §iÒu kiÖn ¸p dông: HÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th­êng ®­îc vËn dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt khèi l­îng lín, mÆt hµng æn ®Þnh, quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p qua nhiÒu giai ®o¹n hoÆc quy tr×nh c«ng nghÖ gi¶n ®¬n. - §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i h×nh nµy: S¶n phÈm th­êng cã gi¸ trÞ nhá, kÝch cì s¶n phÈm th­êng kh«ng lín vµ s¶n phÈm ®­îc b¸n sau khi s¶n xuÊt hoµn thµnh. Theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× cã c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh sau: 3.1.1. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n - Néi dung: C¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp ®­îc trong kú cña ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ, gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm dë ®Çu kú vµ cuèi kú ®Ó tÝnh tæng gi¸ thµnh cña lo¹i s¶n phÈm hoµn thµnh theo c«ng thøc: Z = D§K + C – DCK Trong ®ã: + Z lµ tæng gi¸ thµnh thùc tÕ + C lµ chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp ®­îc trong kú Sau ®ã, c¨n cø vµo tæng gi¸ thµnh vµ khèi l­îng s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh theo c«ng thøc: Z Trong ®ã: З = ------ З: Gi¸ thµnh thùc tÕ ®¬n vÞ Q Q:Sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh - §iÒu kiÖn ¸p dông: Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, chu kú ng¾n, ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña lo¹i s¶n phÈm, ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ lo¹i s¶n phÈm vµ ®¬n vÞ s¶n phÈm hoµn thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh th­êng lµ th¸ng, quý. 3.1.2. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè - Néi dung: + C¨n cø vµo tiªu chuÈn kinh tÕ, kü thuËt ®Ó x¸c ®Þnh cho mçi lo¹i s¶n phÈm mét hÖ sè gi¸ thµnh,trong ®ã lÊy s¶n phÈm hÖ sè b»ng 1 lµ s¶n phÈm tiªu chuÈn. + C¨n cø vµo s¶n l­îng thùc tÕ vµ hÖ sè gi¸ thµnh cña tõng lo¹i ®Ó tÝnh ra s¶n l­îng tiªu chuÈn cña tõng lo¹i vµ tæng s¶n l­îng tiªu chuÈn cña toµn bé c¸c lo¹i s¶n phÈm: Ch¼ng h¹n, nÕu gäi c¸c lo¹i s¶n phÈm lµ A, B, C... HA, HB, HC ... LÇn l­ît lµ hÖ sè gi¸ thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm A,B,C... QA, QB, QC ... LÇn l­ît lµ s¶n l­îng thùc tÕ cña tõng lo¹i s¶n phÈm A, B, C... QH lµ tæng s¶n l­îng tiªu chuÈn cña toµn bé c¸c lo¹i s¶n phÈm Ta cã: QH = QA.HA+ QB.HB+ QC.HC+.... + C¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp ®­îc trong kú cña c¶ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm dë ®Çu kú vµ cuèi kú ®Ó tÝnh ra tæng gi¸ thµnh cña liªn s¶n phÈm ( ZL ) theo c«ng thøc: ZL = D§K + C – DCK + C¨n cø vµo tæng gi¸ thµnh liªn s¶n phÈm vµ tæng s¶n l­îng tiªu chuÈn ®Ó tÝnh ra tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña tõng lo¹i s¶n phÈm: VD: Tæng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm A = ZL * QA.HA QH Gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm A = Tæng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm A QA - §iÒu kiÖn ¸p dông: ¸p dông trong tr­êng hîp cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm chÝnh kh¸c nhau. 3.1.3. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tû lÖ - Néi dung: + Chän tiªu chuÈn hîp lý ®Ó lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh tû lÖ tÝnh gi¸ thµnh, tiªu chuÈn th­êng chän lµ gi¸ thµnh ®Þnh møc hoÆc gi¸ thµnh kÕ ho¹ch. + TÝnh tæng gi¸ thµnh ®Þnh møc hoÆc gi¸ thµnh kÕ ho¹ch theo s¶n l­îng thùc tÕ. + C¨n cø vµo gi¸ thµnh s¶n xuÊt tËp hîp ®­îc trong kú vµ chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú, cuèi kú ®Ó tÝnh ra tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña tÊt c¶ c¸c quy c¸ch, kÝch cì, phÈm cÊp s¶n phÈm hoµn thµnh theo tõng kho¶n môc. + C¨n cø vµo tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¶ nhãm s¶n phÈm vµ tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch hoÆc ®Þnh møc cña c¶ nhãm s¶n phÈm ®Ó x¸c ®Þnh tû lÖ tÝnh gi¸ thµnh cña c¶ nhãm s¶n phÈm theo tõng kho¶n môc. + TÝnh tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng quy c¸ch s¶n phÈm hoµn thµnh c¨n cø vµo tû lÖ tÝnh gi¸ thµnh vµ tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch hoÆc ®Þnh møc cña tõng quy c¸ch s¶n phÈm. Sau ®ã, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ. - §iÒu kiÖn ¸p dông: §èi víi c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè th× còng cã thÓ ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tû lÖ. Ngoµi ra, cßn ¸p dông ®­îc trong c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt t¹o ra nhãm s¶n phÈm víi nhiÒu quy c¸ch, kÝch cì, phÈm cÊp kh¸c nhau. §èi t­îng tËp hîp chi phÝ lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng quy c¸ch, kÝch cì, phÈm cÊp s¶n phÈm hoµn thµnh. 3.1.4. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cã lo¹i trõ chi phÝ cña s¶n phÈm phô - Néi dung: §Ó tÝnh tæng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm chÝnh hoµn thµnh th× c¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp ®­îc trong kú, chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú, cuèi kú vµ chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm phô ®Ó tÝnh theo c«ng thøc: ZC = D§K + C - DCK - CP Trong ®ã: + ZC : Lµ tæng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm chÝnh hoµn thµnh + CP : Lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho s¶n phÈm phô ( th­êng tÝnh theo chi phÝ kÕ ho¹ch hoÆc ®Þnh møc ) Z C ЗC = ------ Q C Trong ®ã: + ЗC: Gi¸ thµnh thùc tÕ ®¬n vÞ + QC : S¶n l­îng s¶n phÈm chÝnh - §iÒu kiÖn ¸p dông: ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ ngoµi viÖc thu ®­îc s¶n phÈm chÝnh cßn thu ®­îc s¶n phÈm phô. §èi t­îng tËp hîp CPSX lµ toµn bé quytr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm chÝnh hoµn thµnh. 3.1.5. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc 3.1.5.1. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc cã tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm - Néi dung: + C¨n cø vµo CPSX ®· tËp hîp ®­îc trong kú cña giai ®o¹n 1, chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú cña tõng giai ®o¹n 1 ®Ó tÝnh ra tæng gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm hoµn thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ ë giai ®o¹n 1 theo c¸c c«ng thøc: Z1 = D§K1 + C1 – DCK1 Z1 З1 = ------ Q1 + Tõ giai ®o¹n 2 trë ®i, c¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp ®­îc trong kú cña giai ®o¹n i, chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú cña giai ®o¹n i, gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm ë giai ®o¹n i - 1 chuyÓn sang ®Ó tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ ë giai ®o¹n i theo c¸c c«ng thøc: Zi = D§Ki + Ci + Z(i-1) – DCKi Zi Зi = ------ Qi - §iÒu kiÖn ¸p dông: Qui tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p kiÓu liªn tôc, phøc t¹p. C¬ cÊu tæ chøc ®­îc chia ra thµnh c¸c bé phËn, ph©n x­ëng s¶n xuÊt. Mçi bé phËn hoÆc ph©n x­ëng s¶n xuÊt ®¶m nhËn mét giai ®o¹n s¶n xuÊt trong quy tr×nh c«ng nghÖ. §èi t­îng tËp hîp CPSX lµ tõng ph©n x­ëng, bé phËn s¶n xuÊt (giai ®o¹n chÕ biÕn). §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ nöa thµnh phÈm ë tõng giai ®o¹n chÕ biÕn vµ thµnh phÈm. 3.1.5.2. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm - Néi dung: C¨n cø vµo sè liÖu CPSX ®· tËp hîp ®­îc ë tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt ®Ó tÝnh to¸n phÇn CPSX cña giai ®o¹n ®ã n»m trong gi¸ thµnh cña thµnh phÈm theo tõng kho¶n môc chi phÝ. KÕt chuyÓn song song tõng kho¶n môc chi phÝ cña tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt riªng biÖt n»m trong gi¸ thµnh cña thµnh phÈm ®Ó tæng hîp vµ tÝnh ra tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña thµnh phÈm. C«ng thøc: D§Ki + Ci CiTP= x QTP x H Qi + qi (hoÆc qi, ) Trong ®ã: + CiTP: lµ chi phÝ s¶n xuÊt giai ®o¹n i trong thµnh phÈm + Ci : lµ chi phÝ s¶n xuÊt giai ®o¹n i + QTP: lµ khèi l­îng thµnh phÈm + Qi : S¶n l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh giai ®o¹n i + qi : lµ khèi l­îng s¶n phÈm dë cuèi kú giai ®o¹n i vµ qi, = %HT * qi + H : lµ tû lÖ quy ®æi thµnh phÈm Tæng gi¸ thµnh th× ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: ZTP = CiTP Gi¸ thµnh ®¬n vÞ ®­îc tÝnh nh­ sau: ZTP З = ------ QTP 3.2.Theo c«ng viÖc - §iÒu kiÖn ¸p dông: Th­êng ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, hoÆc hµng lo¹t theo ®¬n ®Æt hµng. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp nµy th­êng ®¬n chiÕc hoÆc hµng lo¹t nhá, s¶n phÈm th­êng cã kÝch cì lín vµ gi¸ trÞ lín, mÆt hµng th­êng thay ®æi vµ th­êng ®­îc kh¸ch hµng ®Æt mua tr­íc khi s¶n xuÊt. §èi t­îng tËp hîp CPSX lµ tõng ®¬n ®Æt hµng. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng ®¬n ®Æt hµng. Kú tÝnh gi¸ thµnh ®­îc thùc hiÖn khi ®¬n ®Æt hµng ®· hoµn thµnh. - Néi dung: Khi phßng kÕ to¸n nhËn ®­îc th«ng b¸o vµ lÖnh s¶n xuÊt cho mét c«ng viÖc ( ®¬n ®Æt hµng), kÕ to¸n sÏ më cho c«ng viÖc (®¬n ®Æt hµng) ®ã mét “PhiÕu tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng” “hoÆc phiÕu tÝnh gi¸ thµnh theo c«ng viÖc”. Khi ®¬n ®Æt hµng cßn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× toµn bé c¸c chi phÝ ®­îc ph¶n ¸nh trªn phiÕu tÝnh gi¸ thµnh lµ CPSXDD cña ®¬n ®Æt hµng ®ã. Khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh vµ giao cho kh¸ch hµng th× chØ viÖc tæng hîp c¸c chi phÝ ®· ph¶n ¸nh trªn phiÕu tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng ta sÏ ®­îc gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña ®¬n ®Æt hµng ®ã. IV. Tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1. Tæ chøc chøng tõ vµ h¹ch to¸n ban ®Çu ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt Chøng tõ kÕ to¸n lµ phÇn tö chøa ®ùng th«ng tin vÒ ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh, nã chøng minh cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh vµ thùc sù hoµn thµnh.V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hîp ph¸p, hîp lý cña chi phÝ vµ viÖc qu¶n lý chi phÝ cã hiÖu qu¶, ng¨n ngõa kÞp thêi c¸c hµnh ®éng l·ng phÝ, tham «...th× khi c¸c chi phÝ ph¸t sinh nhÊt thiÕt ph¶i cã chøng tõ kÌm theo. §èi víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chøng tõ lµ c¸c phiÕu xuÊt kho, b¶ng ph©n bæ vËt liÖu xuÊt dïng (nÕu cã)... §èi víi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp chøng tõ lµ b¶ng thanh to¸n l­¬ng, b¶ng ph©n bæ chi phÝ tiÒn l­¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi...§èi víi chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ c¸c b¶ng ph©n bæ vËt liÖu, tiÒn l­¬ng, khÊu hao, phiÕu chi tiÒn mÆt, giÊy b¸o nî cña ng©n hµng... Tuú theo viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp, kÕ to¸n tæ chøc viÖc lËp chøng tõ h¹ch to¸n ban ®Çu, ghi chÐp chi tiÕt ngay cho tõng ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ ( ®èi víi c¸c kho¶n chi phÝ trùc tiÕp), cßn ®èi víi chi phÝ chung th× chøng tõ ban ®Çu ®­îc lËp vµ ghi chÐp theo tõng ®iÒu kho¶n chi phÝ chung. 2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 2.1. KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp - Néi dung: Chi phÝ NVLTT lµ toµn bé c¸c kho¶n chi vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu... dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm.Tµi kho¶n nµy ®­îc më chi tiÕt cho tõng ®èi t­îng s¶n xuÊt. - Chøng tõ sö dông: Lµ phiÕu xuÊt kho, ho¸ ®¬n, b¶ng ph©n bæ nguyªn vËt liÖu... - Tµi kho¶n sö dông: Chñ yÕu lµ tµi kho¶n 621 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (NVLTT) vµ c¸c tµi kho¶n liªn quan TK111, TK152, TK 154... - KÕt cÊu cña TK 621 Bªn Nî: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn nguyªn vËt liÖu dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong kú. Bªn Cã: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn nguyªn vËt liÖu sö dông kh«ng hÕt ®em nhËp l¹i kho, trÞ gi¸ cña phÕ liÖu thu håi, kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Sè d­ cuèi kú: tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d­ cuèi kú. - Tr×nh tù kÕ to¸n ®­îc biÓu hiÖn qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 1.1 TK152 (TK611) TK 621 TK152(611) TrÞ gi¸ NVL dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt, TrÞ gi¸ NVL cuèi kú ch­a sñ dông hÕt NVL sö dung ch­a hÕt kh«ng nhËp l¹i kho nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi nhËp kho TK111, 112, 331... TK154 (631) TrÞ gi¸ NVL... mua ngoµi sö dông ngay cho s¶n xuÊt Cuèi kú kÕt chuyÓn CPNVLTT TK133 ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ 2.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp - Néi dung: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm: toµn bé c¸c kho¶n tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp thùc tÕ ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n s¶n xuÊt, c¸c kho¶n tiÒn trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo quy ®Þnh. - Chøng tõ sö dông: B¶ng thanh to¸n l­¬ng, vµ b¶ng ph©n bæ tiÒn l­¬ng, trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn. - Tµi kho¶n sö dông: Chñ yÕu lµ TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ mét sè tµi kho¶n liªn quan nh­: TK334, TK338... - KÕt cÊu cña TK 622: Bªn Nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú. Bªn Cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Sè d­ cuèi kú: Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d­ cuèi kú. - Tr×nh tù kÕ to¸n ®­îc biÓu hiÖn qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 1.2 TK 334 TK 622 TK154(TK631) TiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp vµo cuèi kú TK338 TrÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn TK335 TrÝch tr­íc tiÒn l­¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt 2.3. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung - Néi dung: Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ph¸t sinh ë c¸c ph©n x­ëng, c¸c bé phËn, ®éi s¶n xuÊt. - Chøng tõ sö dông: B¶ng ph©n bæ tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng, b¶ng ph©n bæ vËt liÖu,c«ng cô dông cô, b¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao, phiÕu chi .... - Tµi kho¶n sö dông: Chñ yÕu lµ TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Tµi kho¶n nµy cã c¸c tµi kho¶n cÊp 2 lµ: + Tµi kho¶n 6271 - Chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng + Tµi kho¶n 6272 - Chi phÝ vËt liÖu + Tµi kho¶n 6273 - Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt + Tµi kho¶n 6274 - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh + Tµi kho¶n 6277 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi + Tµi kho¶n 6278 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c vµ mét sè tµi kho¶n liªn quan nh­: TK334, TK338, TK152, TK214... - KÕt cÊu cña TK 627: Bªn Nî: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú. Bªn Cã: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ s¶n xuÊt chung ®­îc ph©n bæ, kÕt chuyÓn vµo chi phÝ chÕ biÕn cho c¸c ®èi t­îng chÞu chi phÝ vµ c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ®­îc ph©n bæ, kÕt chuyÓn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Sè d­ cuèi kú: Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d­ cuèi kú. - Tr×nh tù kÕ to¸n ®­îc biÓu hiÖn qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 1.3 TK152 (TK 611) TK627 TK154(TK 631) Chi phÝ vËt liÖu dïng cho ph©n x­ëng KÕt chuyÓn chi phÝ SXC ph©n bæ bæ vµo chi phÝ chÕ biÕn trong kú TK334, 338 TK 632 Chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng PhÇn chi phÝ SXC kh«ng ®­îc tÝnh TK153 (TK 611) vµo chi phÝ chÕ biÕn Chi phÝ c«ng cô, dông cô TK1421,242 TK214 Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK111, 112... Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn TK133 ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc khÊu trõ 2.4. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp C¸c chi phÝ s¶n xuÊt sau khi ®· tËp hîp riªng tõng kho¶n môc ®­îc kÕt chuyÓn ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp. Tïy thuéc vµo ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho doanh nghiÖp ¸p dông mµ kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n phï hîp ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. 2.4.1. Tr­êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. Tr×nh tù kÕ to¸n ®­îc biÓu hiÖn qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 1.4 TK621 TK154 TK 152, 138 KÕt chuyÓn chi phÝ NVL TrÞ gi¸ NVL dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho trùc tiÕp vµo cuèi kú vµ phÕ liÖu thu håi, kho¶n båi th­êng vÒ s¶n phÈm háng TK622 TK155 KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm trùc tiÕp vµo cuèi kú nhËp kho TK627 TK157 KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dïng vµo cuèi kú göi ®i b¸n TK632 KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh kh«ng ®­îc ph©n bæ vµo chi phÝ chÕ biÕn trong kú 2.4.2. Tr­êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Tr×nh tù kÕ to¸n tËp hîp CPSX toµn doanh nghiÖp ®­îc biÓu hiÖn theo s¬ ®å sau: S¬ ®å 1.5 TK 154 TK 631 TK 154 KÕt chuyÓn CPSXDD ®Çu kú KÕt chuyÓn CPSXDD cuèi kú TK 621 TK111,138, 611 KÕt chuyÓn CPNVLTT vµo cuèi kú Gi¸ trÞ s¶n phÈm háng b¾t båi th­êng, gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi tõ s¶n phÈm háng TK 622 KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo cuèi kú TK 627 TK 632 KÕt chuyÓn CPSXC vµo cuèi kú Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm hoµn thµnh KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh kh«ng ®­îc tÝnh vµo chi phÝ chÕ biÕn 4. Tæ chøc sæ kÕ to¸n vµ b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n bao giê còng xuÊt ph¸t tõ c¸c chøng tõ gèc vµ kÕt thóc b»ng c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n th«ng qua viÖc ghi chÐp, tÝnh to¸n, xö lý sè liÖu trªn c¸c sæ kÕ to¸n. C¸c doanh nghiÖp hiÖn nay ¸p dông mét trong 4 h×nh thøc sæ kÕ to¸n: NhËt ký sæ c¸i, chøng tõ ghi sæ, nhËt ký chøng tõ, sæ nhËt ký chung. Nh­ng cho dï doanh nghiÖp sö dông h×nh thøc kÕ to¸n nµo th× khi ®ã hÖ thèng sæ kÕ to¸n ®Òu bao gåm sæ kÕ to¸n tæng hîp ®Ó ghi chÐp c¸c chØ tiªu tæng hîp (sæ c¸i),vµ c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó theo dâi chi tiÕt tõng ®èi tùng kÕ to¸n theo yªu cÇu cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, víi mçi h×nh thøc quy tr×nh ghi vµo sæ kÕ to¸n tæng hîp còng kh¸c nhau nh­ng mçi tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp ( TK 621, TK 622, TK 627, TK154, TK 631...) ®Òu ®­îc më mét sæ c¸i, ®Òu ph¶n ¸nh mét chØ tiªu vÒ chi phÝ s¶n xuÊt. Nã cung cÊp c¸c th«ng tin ®Ó lËp b¸o c¸o vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh. Quy tr×nh ghi sæ kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô liªn quan tíi chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc biÓu hiÖn qua s¬ ®å sau: Ghi chó: §èi chiÕu cuèi th¸ng Ghi cuèi kú Ghi hµng ngµy Sæ kÕ to¸n tæng hîp liªn quan ®Õn vËt liÖu, tiÒn l­¬ng, TSC§. Chøng tõ gèc Tµi liÖu ph¶n ¸nh khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt Sæ kÕ to¸n tæng hîp TK 621, 622, 623, 627 Sæ tæng hîp tµi kho¶n 154, 631 B¸o c¸o kÕ to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt Sæ kÕ to¸n chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt B¶ng tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Sæ chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt chung Trong thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh th× cã mét phÇn b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, nã ®­îc lËp theo hµng quý. Nh­ng phÇn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt th­êng thùc hiÖn theo tõng th¸ng (cã thÓ theo quý). Hµng th¸ng, kÕ to¸n doanh nghiÖp cÇn ph¶i tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè cung cÊp sè liÖu luü kÕ ®Ó lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè. 5. Tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Sau khi tËp hîp ®­îc chi phÝ ph¸t sinh trong kú, kÕ to¸n chi phÝ vµ gi¸ thµnh tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo ph­¬ng ph¸p mµ doanh nghiÖp lùa chän vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cho ®èi t­îng cÇn tÝnh gi¸. Tuú theo ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ¸p dông t¹i doanh nghiÖp mµ kÕ to¸n tiÕn hµnh tÝnh to¸n sè liÖu cô thÓ theo tõng ph­¬ng ph¸p nh­ng nh÷ng tµi liÖu cÇn thiÕt cho mäi ph­¬ng ph¸p lµ: Chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®­îc trong kú, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú, khèi l­îng s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh. Ngoµi ra, tuú tõng ph­¬ng ph¸p cã thÎ cÇn c¸c tµi liÖu sau: HÖ sè gi¸ thµnh, gi¸ thµnh ®Þnh møc, tû lÖ gi¸ thµnh gi÷a kÕ ho¹ch vµ thùc tÕ... §Ó ®¶m b¶o cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh khoa häc vµ kÞp thêi th× kÕ to¸n cÇn lùa chän ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh phï hîp vµ kÕ to¸n ph¶i më b¶ng tÝnh gi¸ thµnh theo ®èi t­îng cô thÓ. V. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn ¸p dông kÕ to¸n m¸y 1. NhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh trong ®iÒu kiÖn øng dông phÇn mÒm kÕ to¸n Trong qu¸ tr×nh cËp nhËt d÷ liÖu mét ch­¬ng tr×nh, ng­êi sö dông lu«n ph¶i cËp nhËt d÷ liÖu ban ®Çu mäi chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn gi¸ thµnh s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã nh­: TiÒn l­¬ng, nguyªn vËt liÖu, khÊu hao... Sau nµy ng­êi sö dông chØ cÇn thùc hiÖn mét sè b­íc theo chØ dÉn, ch­¬ng tr×nh sÏ tù thùc hiÖn c«ng viÖc tæng hîp, xö lý vµ kÕt chuyÓn, ng­êi sö dông chØ cÇn xem vµ in gi¸ thµnh tõng lo¹i theo yªu cÇu. Tuy nhiªn, muèn tæ chøc tèt kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu qu¶n lý th× kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: - X¸c ®Þnh ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®Æc thï cña doanh nghiÖp vµ yªu cÇu qu¶n lý, tõ ®ã tæ chøc m· ho¸, ph©n lo¹i c¸c ®èi t­îng cho phÐp nhËn diÖn, t×m kiÕm mét c¸ch nhanh chãng kh«ng nhÇm lÉn c¸c ®èi t­îng trong qu¸ tr×nh xö lý th«ng tin tù ®éng. - Tæ chøc vËn dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n phï hîp víi ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho mµ doanh nghiÖp lùa chän. Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý ®Ó x©y dùng hÖ thèng danh môc tµi kho¶n, kÕ to¸n chi tiÕt cho tõng ®èi t­îng ®Ó kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Tæ chøc tËp hîp, kÕt chuyÓn, hoÆc ph©n bæ CPSX theo ®óng tõng tr×nh tù ®· x¸c ®Þnh. - Tæ chøc x¸c ®Þnh c¸c b¸o c¸o cÇn thiÕt vÒ CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó ch­¬ng tr×nh tù ®éng xö lý, kÕ to¸n chØ viÖc xem, in vµ ph©n tÝch CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Tæ chøc kiÓm kª, xö lý, cËp nhËt sè l­îng s¶n phÈm dë dang cuèi th¸ng, sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh, s¶n phÈm dë dang ®Çu th¸ng,... X©y dùng ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang khoa häc, hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh vµ h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh s¶n xuÊt trong kú mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. 2. Nguyªn t¾c vµ c¸c b­íc tiÕn hµnh kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn sö dông phÇn mÒm kÕ to¸n * Nguyªn t¾c - ViÖc tËp hîp c¸c CPSX hoµn toµn do m¸y tù nhËn d÷ liÖu tõ c¸c bé phËn liªn quan vµ tù m¸y tÝnh to¸n, ph©n bæ CPSX trong kú. Do ®ã, tõng kho¶n môc chi phÝ ph¶i ®­îc m· ho¸ ngay tõ ®Çu t­¬ng øng víi c¸c ®èi t­îng chÞu chi phÝ. - C¨n cø kÕt qu¶ kiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang trong kú theo tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ nhËp d÷ liÖu s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµo m¸y. - LËp thao t¸c c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh, bót to¸n kho¸ sæ, kÕt chuyÓn cuèi kú trªn c¬ së h­íng dÉn cã s½n. -C¨n cø vµo yªu cÇu cña ng­êi sö dông th«ng tin, tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c b¸o c¸o cÇn thiÕt. * C¸c b­íc tiÕn hµnh kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn sö dông phÇn mÒm kÕ to¸n B­íc chuÈn bÞ: Thu thËp, xö lý c¸c sè liÖu cÇn thiÕt, s¶n phÈm dë dang ... . PhÇn mÒm kÕ to¸n sö dông D÷ liÖu ®Çu vµo: Chi phÝ SXKDDD cuèi kú, c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh, kÕt chuyÓn, chän ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ xuÊt vËt t­, tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ , khÊu hao... M¸y tÝnh xö lý Th«ng tin vµ ®­a ra s¶n phÈm Th«ng tin ®Çu ra: B¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt, b¸o c¸o gi¸ thµnh, sæ c¸i... 3. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn sö dông phÇn mÒm kÕ to¸n KÕ to¸n m¸y chØ cã hiÖu qu¶ khi sö dông phÇn mÒm thÝch hîp vµ dïng ®óng ph­¬ng ph¸p. Ng­êi sö dông cÇn n¾m ®­îc c¸c c«ng viÖc sau khi sö dông phÇn mÒm: Cµi ®Æt vµ khëi ®éngch­¬ng tr×nh, xö lý nghiÖp vô, nhËp d÷ liÖu, xö lý d÷ liÖu, xem / in sæ s¸ch b¸o c¸o. 3.1. KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp * Xö lý nghiÖp vô: - Ph©n lo¹i chøng tõ: ph©n lo¹i c¸c chøng tõ gèc thµnh: PhiÕu nhËp, phiÕu xuÊt, ho¸ ®¬n...Mçi chøng tõ cã mµn h×nh nhËp d÷ liÖu kh¸c nhau. - §Þnh kho¶n:NghiÖp vô nµy sö dôngTK nµo? TK nµo ghi Nî,TK nµo ghi Cã? - Xö lý trïng lÆp - Ph­¬ng ph¸p m· sè: mét m· sè ®­îc xem nh­ lµ biÓu diÔn theo quy ­íc, th­êng ng¾n gän vÒ mÆt thuéc tÝnh cña mét thùc thÓ hay tËp hîp thùc thÓ. - C«ng t¸c m· ho¸: Lµ viÖc x¸c ®Þnh mét hµm thøc mang tÝnh quy ­íc vµ g¸n cho tËp hîp nµy mét ý nghÜa b»ng c¸ch cho liªn hÖ víi nh÷ng ®èi t­îng cÇn biÓu diÔn. * NhËp d÷ liÖu: - Th«ng th­êng, ®èi víi kÕ to¸n CPNVLTT th× viÖc nhËp c¸c d÷ liÖu cè ®Þnh, khai b¸o c¸c th«ng sè, nhËp c¸c d÷ liÖu vµo c¸c danh môc mµ liªn quan ®Õn c¸c phÇn hµnh kÕ to¸n tr­íc, chØ trõ khi bæ sung, më réng quy m« thªm vµo danh môc. - Ng­êi sö dông nhËp d÷ liÖu ph¸t sinh kú b¸o c¸o sau khi vµo mµn h×nh nhËp liÖu, xem th«ng b¸o vµ h­íng dÉn khi nhËp, ng­êi sö dông thùc hiÖn thao t¸c quy tr×nh nhËp liÖu míi. * Xem vµ in sæ s¸ch b¸o c¸o 3.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp * Xö lý nghiÖp vô: t­¬ng tù nh­ trong kÕ to¸n chi phÝ NVLTT * NhËp d÷ liÖu: Sau khi lËp ph­¬ng thøc tÝnh l­¬ng th× chØ cÇn nhËp mét sè môc nh­: ngµy c«ng, giê c«ng, l­¬ng c¬ b¶n, lËp tøc m¸y sÏ tù ®éng tÝnh to¸n PhÇn II. Thùc tiÔn Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng cã nh÷ng sù chuyÓn biÕn râ rÖt. Tr­íc ®©y, c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu lµ cña Nhµ n­íc víi c¬ chÕ tËp trung bao cÊp nªn × ¹ch, khã ph¸t triÓn. §Õn nay, c¸c doanh nghiÖp xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu kh«ng chØ lµ doanh nghiÖp cña nhµ n­íc mµ chñ yÕu lµ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nh­: doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, doanh nghiÖp liªn doanh, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ... Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc hÇu hÕt còng ®ang cæ phÇn ho¸, c¸c doanh nghiÖp nµy ®Òu ph¶i tù h¹ch to¸n vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ kinh doanh. §iÒu nµy b¾t buéc c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¶i lu«n t×m c¸ch ®Ó lµm sao chi phÝ bá ra Ýt nhÊt nh­ng cã kh¶ n¨ng thu lîi nhiÒu nhÊt. MÆt kh¸c, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ tr¸nh khái sù c¹nh tranh. Thùc tÕ ®· cho thÊy, cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®­îc nªn ph¶i ph¸ s¶n. Tuy nhiªn còng cã nh÷ng doanh nghiÖp ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh vµ cµng cã ­u thÕ kh«ng chØ ë thÞ tr­êng trong n­íc mµ cßn c¶ thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. Cã ®­îc sù thµnh c«ng nµy lµ do c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp biÕt tËn dông thêi c¬, n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®­îc coi lµ h÷u hiÖu mµ rÊt nhiÒu c¸c doanh nghiÖp ®· vµ ®ang lµm lµ qu¶n lý tèt chi phÝ s¶n xuÊt, tõ ®ã cã thÓ tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ, h¹ ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ViÖt Nam ®ang më cöa thu hót vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, chuÈn bÞ tham gia vµo c¸c tæ chøc nh­: AFTA, WTO... sÏ ®Æt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµo cuéc c¹nh tranh gay g¾t h¬n. VËy c©u hái ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i lµm sao ®Ó s¶n phÈm cña m×nh cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ? Thùc tÕ cho thÊy, gi¸ b¸n lµ mét trong nh÷ng vò khÝ c¹nh tranh rÊt lîi h¹i. Víi cïng mét lo¹i s¶n phÈm nh­ng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp nµo tèt, mÉu m· ®Ñp, gi¸ b¸n l¹i h¹ th× sÏ khuyÕn khÝch ng­êi tiªu dïng mua nhiÒu h¬n ë c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Tõ ®ã lµm t¨ng khèi l­îng hµng tiªu thô, t¨ng doanh thu dÉn ®Õn t¨ng lîi nhuËn. Tuy vËy, trong c¹nh tranh lµnh m¹nh gi¸ b¸n chØ cã thÓ h¹ khi mµ doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ, h¹ ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× thÕ, mét môc tiªu quan träng ®èi víi hÇu hÕt c¸c chñ doanh nghiÖp lµ ph¶i qu¶n lý tèt chi phÝ vµ gi¸ thµnh. 1. MÆt tÝch cùc trong c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· dÇn æn ®Þnh vµ tr­ëng thµnh vÒ mäi mÆt. Cïng víi sù thay ®æi cña hÖ thèng kÕ to¸n thÕ giíi, th× bé phËn kÕ to¸n cña mét sè doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®­îc mét bé m¸y kÕ to¸n t­¬ng ®èi khoa häc vµ chÆt chÏ, lùa chän nh÷ng c¸n bé cã tr×nh ®é nghiÖp vô v÷ng vµng, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao trong c«ng viÖc. ViÖc bè trÝ s¾p xÕp nh©n viªn kÕ to¸n theo c¸c bé phËn t­¬ng ®èi phï hîp vµ ph¸t huy ®­îc t¸c dông cña bé phËn kÕ to¸n phôc vô cho môc ®Ých qu¶n lý. C«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung vµ c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng ®· dÇn ®i vµo nÒ nÕp vµ æn ®Þnh,c¸c doanh nghiÖp ®· ¸p dông hÖ thèng m¸y vi tÝnh vµ cµi ®Æt phÇn mÒm kÕ to¸n trong viÖc h¹ch to¸n. Nhê ®ã, lµm gi¶m nhÑ ®­îc khèi l­îng ghi chÐp, tÝnh to¸n nh­ng vÉn ®¶m b¶o cung cÊp th«ng tin trung thùc, kÞp thêi phôc vô cho ban gi¸m ®èc cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh ®óng ®¾n .ViÖc bè trÝ nh©n viªn kÕ to¸n trong c¸c c«ng ty nh­ hiÖn nay ®¶m b¶o cho c«ng t¸c kÕ to¸n ®­îc tiÕn hµnh thuËn lîi, c«ng viÖc kÕ to¸n ®­îc ph©n c«ng mét c¸ch hîp lý cho tõng nh©n viªn kÕ to¸n, h¬n n÷a hä ®· bè trÝ ®­îc nh©n viªn kÕ to¸n ë tõng ph©n x­ëng gióp cho viÖc ghi chÐp ban ®Çu ®­îc chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan h¬n vÒ sè liÖu, mÆt kh¸c n©ng cao ®­îc tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé nh©n viªn. C¸c c«ng ty th­êng xuyªn theo dâi sè ngµy lµm viÖc cña c¸c bé c«ng nh©n viªn còng nh­ møc ®é chuyªn cÇn cña hä b»ng c¸ch ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phï hîp . §ång thêi cã c¸c kho¶n phô cÊp ®éc h¹i, phô cÊp lµm thªm giê ®· n©ng cao møc sèng vµ b¶o vÖ søc khoÎ cña ng­êi lao ®éng. Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp cßn thùc hiÖn trÝch b¶o hiÓm x· héi, kinh phÝ c«ng ®oµn cho ng­êi lao ®éng theo ®óng chÕ ®é. ChÝnh nh÷ng ®iÒu nµy ®· khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng h¨ng say lao ®éng s¶n xuÊt, cã ý thøc chÊp hµnh kû luËt lao ®éng h¬n. Nh×n chung, c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh nãi riªng trong c¸c doanh nghiÖp cã rÊt nhiÒu mÆt tÝch cùc cÇn ph¸t huy. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc th× c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng cßn mét sè ®iÓm h¹n chÕ, tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc vµ rót kinh nghiÖm ®Ó c«ng t¸c kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n n÷a. 1. MÆt tån t¹i trong c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam Qua nghiªn cøu trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin, em nhËn thÊy tuy c«ng t¸c ho¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp n­íc ta ®· cã nh÷ng ­u ®iÓm ®¸ng kÓ, nh­ng bªn c¹nh ®ã còng tån t¹i nh÷ng khuyÕt ®iÓm cÇn kh¾c phôc nh­ sau: - viÖc x¸c ®Þnh ranh giíi gi÷a kÕ to¸n qu¶n trÞ vµ kÕ to¸n tµi chÝnh ch­a ®­îc râ rµng, c«ng t¸c kÕ to¸n doanh nghiÖp hiÖn nay chñ yÕu lµ kÕ to¸n tµi chÝnh víi néi dung ®· ®­îc quy ®Þnh ë c¸c v¨n b¶n ph¸p quy. C¸c doanh nghiÖp ch­a chñ ®éng trong c¸c néi dung cña kÕ to¸n qu¶n trÞ theo yªu cÇu kiÓm tra vµ kiÓm so¸t chi phÝ. - Mét sè c¸ch ph©n lo¹i phôc vô cho qu¶n trÞ doanh nghiÖp ch­a ®­îc coi träng vµ th­c hiÖn. Tõ ®ã h¹n chÕ kh¶ n¨ng ph©n tÝch phôc vô cho kiÓm tra, kiÓm so¸t chi phÝ. -viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh×n chung ch­a chi tiÕt theo c¸c ®èi t­îng chÞu chi phÝ. ViÖc qu¶n lý vµ kiÓm tra chi phÝ theo c¸c trung t©m chi phÝ cßn nhiÒu h¹n chÕ do doanh nghiÖp ch­a x©y d­ng d­îc c¸c ®Þnh møc, kÕ ho¹ch chi phÝ cho tõng s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm. - ViÖc tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi t­îng, viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt cho khèi l­îng s¶n phÈm dë dang cuèi k× ch­a ®­¬c th­c hiÖn mét c¸ch khoa häc, ¶nh h­ëng ®Õn møc ®é tin cËy cña th«ng tin kÕ to¸n va ®ªn qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh. - Tæ chøc hÖ thèng chøng tõ, hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp cßn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu. -C¸c b¸o c¸o kÕ to¸n néi bé cßn ch­a khoa häc, ch­a ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý. PhÇn III.Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam §Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt hiÖn nay chóng ta cÇn mét sè gi¶i ph¸p sau ®©y: a)X¸c ®Þnh c¸c trung t©m chi phÝ tõ ®ã hoµn thiÖn viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt: §Ó qu¶n lý doanh nghiÖp ng­êi ta tæ chøc c¸c bé phËn qu¶n lý kh¸c nhau, nh÷ng bé phËn nµy cã chøc n¨ng nhiÖm vô riªng biÖt, th«ng th­êng cã c¸c bé phËn, c¸c v¨n phßng, c¸c kho hµng, c¸c ph©n x­ëng, … C¸c chi phÝ ®­îc tËp hîp theo c¸c bé phËn trªn gäi lµ trung t©m chi phÝ. C¸c trung t©m nµy gåm hai lo¹i: trung t©m chÝnh vµ trung t©m phô. b)Hoµn thiÖn viÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt phôc vô cho kinh tÕ qu¶n trÞ doanh nghiÖp: ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn theo nhiÒu tiªu chuÈn kh¸c nhau. §Ó phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt kinh doanh cÇn ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch øng xö cña chi phÝ theo møc ®é ho¹t ®éng thµnh c¸c biÕn phÝ, ®Þnh phÝ vµ chi phÝ hçn hîp. c)Hoµn thiÖn viÖc ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo môc ®Ých cña kÕ to¸n qu¶n trÞ: Nh»m cung cÊp th«ng tin cho nhµ qu¶n trÞ ra quyÕt ®Þnh, ®Æc biÖt trong viÖc ®Þnh gi¸ b¸n s¶n phÈm, gi¸ chuyÓn nh­îng néi bé, KTQT cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo 4 lo¹i sau: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt toµn bé ( ®Þnh phÝ toµn bé ) Gi¸ thµnh s¶n xuÊt theo biÕn phÝ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cã ph©n bæ hîp lý chi phÝ cè ®Þnh Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô Cã thÓ kh¸i qu¸t theo s¬ ®å: Chi phÝ s¶n phÈm Chi phÝ thêi kú BiÕn phÝ §Þnh phÝ Chi phi b¸n hµng Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Chi phÝ s¶n xuÊt chung Gi¸ thµnh s¶n xuÊt theo biÕn phÝ §Þnh phÝ s¶n xuÊt Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cã ph©n bæ hîp lÝ chi phÝ cè ®Þnh §Þnh phÝ d­íi c«ng suÊt Gi¸ thµnh s¶n xuÊt toµn bé Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu thô d)Hoµn thiÖn hÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n: Sö dông nh÷ng chøng tõ ®· ®­îc quy ®Þnh cña Nhµ n­íc trong kÕ to¸n tµi chÝnh ®ång thêi thiÕt kÕ mét sè chøng tõ kÕ to¸n cÇn thiÕt ®Ó ph¶n ¸nh nh÷ng néi dung th«ng tin thÝch hîp theo yªu cÇu vµ môc ®Ých cña qu¶n trÞ néi bé, vÝ dô nh­ c¸c chøng tõ trung gian ®Ó tæng hîp ®Þnh møc c¸c chi phÝ vËt liÖu, nh©n c«ng vµ s¶n xuÊt chung ®Ó tËp hîp chi phÝ theo tõng ®èi t­îng. e)VÒ hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n phôc vô cho c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ: Qua nghiªn cøu hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn hµnh th× nhËn thÊy hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n míi ®· ®¸p øng ®­îc ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh nhu cÇu vÒ th«ng tin cho qu¶n lý. §ång thêi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ghi chÐp, ph¶n ¸nh cña kÕ to¸n còng nh­ c«ng t¸c kiÓm tra. HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n nµy còng cho thÊy sù phï hîp vµ thÝch øng víi yªu cÇu vµ ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, thÓ hiÖn ®­îc sù vËn dông cã tÝnh chän läc c¸c chuÈn mùc, nguyªn t¾c vµ th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ vµo ViÖt Nam. Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm nãi trªn, hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc vµ hoµn thiÖn. Tr­íc hÕt, cã thÓ kÓ ®Õn nh÷ng h­íng dÉn vÒ néi dungvµ ph­¬ng ph¸p vËn dông ch­a thËt cô thÓ, ch­a thËt g¾n víi ®Æc ®iÓm cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh cã quy m« vµ ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. Thø ®Õn, thiÕu sù thèng nhÊt trong h­íng dÉn. MÆt kh¸c, cã nhiÒu ®iÓm h­íng dÉn thiÕu chÝnh x¸c, m©u thuÉn víi nhau dÉn ®Õn viÖc vËn dông vµo thùc tÕ hÕt søc khã kh¨n vµ thiÕu thãng nhÊt gi÷a c¸c doanh nghiÖp. V× vËy, ®Ó phï hîp víi ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ më cöa, ®­a kÕ to¸n héi nhËp quèc tÕ, tµi kho¶n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cÇn hoµn thiÖn theo h­íng sau: -Thèng nhÊt hÖ thèng tµi kho¶n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp: Gi¶i ph¸p nµy xuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng tµi kho¶n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn nay. Trong c¸c doanh nghiÖp nay, toµn bé c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n x­ëng, bé phËn s¶n xuÊt tõ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt ®Òu ®­îc tËp hîp vµo ®©y. §iÒu nµy g©y nhiÒu khã kh¨n cho kÕ to¸n trong viÖc ph©n biÖt chi phÝ vµ thu thËp th«ng tin chi phÝ tõng lo¹i. -Thay ®æi néi dung ph¶n ¸nh hoÆc më thªm chi tiÕt cña tµi kho¶n 621: Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, tµi kho¶n 621 “ Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp” dïng ®Ó ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp ( bao gåm nguyªn, vËt liÖu chÝnh vµ nguyªn vËt liÖu phô) ®­îc sö dông trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn dÞch vô trong kú s¶n xuÊt kinh doanh. Víi néi dung nµy, cuèi kú kÕ to¸n sÏ rÊt khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang bëi v× nguyªn, vËt liÖu chÝnh lµ ®èi t­îng chÕ biÕn, cßn vËt liÖu kh¸c l¹i lµ chi phÝ chÕ biÕn. Do ®ã, khi tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang b¾t buéc kÕ to¸n ph¶i t¸ch rêi gi¸ trÞ vËt liÖu chÝnh ra khái chi phÝ vÒ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú, tiÕt kiÖm c«ng søc cña kÕ to¸n, cã 2 ph­¬ng ¸n ®Ó hoµn thiÖn tµi kho¶n 621 sau ®©y: +Më thªm tµi kho¶n cÊp 2 cña tµi kho¶n 621: Theo ph­¬ng ¸n nµy, tµi kho¶n 621 “ Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp” sÏ ®­îc chi tiÕt thµng 2 tµi kho¶n cÊp 2 lµ tµi kho¶n 6211 “ Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh” vµ tµi kho¶n 6212 “ Chi phÝ nguyªn vËt liÖu kh¸c”. Ph­¬ng ¸n nµy hoµn toµn t«n träng chÕ ®é tµi kho¶n kÕ to¸n hiÖn hµnh. Khi ¸p dông ph­¬ng ¸n nµy, kÕ to¸n sÏ kh«ng mÊt thêi gian vµo viÖc t¸ch ®èi t­îng chÕ biÕn ( nguyªn, vËt liÖu chÝnh) vµ chi phÝ chÕ biÕn ( vËt liÖu kh¸c) ra khái chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp n÷a. Tõ ®ã, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú sÏ nhanh vµ chÝnh x¸c, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc kÞp thêi. +Thay ®æi néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 621: Theo ph­¬ng ¸n nµy, tµi kho¶n 621 “ chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp” chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp tiªu hao liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸cc lao vô, dÞch vô mµ kh«ng bao gåm gi¸ trÞ c¸c lo¹i vËt liÖu kh¸c. Gi¸ trÞ c¸c lo¹i vËt liÖu kh¸c tiªu hao liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô ®ùoc tËp hîp vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung, cuèi kú sÏ ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng tÝnh gi¸ cã liªn quan. Ph­¬ng ¸n nµy dùa trªn sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c ®èi t­îng chÕ biÕn ( nguyªn, vËt liÖu chÝnh) vµ chi phÝ chÕ biÕn ( vËt liÖu kh¸c) ®Ó t¸ch hai lo¹i chi phÝ nµy ra khái chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp. H¬n n÷a, trªn thùc tÕ gi¸ trÞ vËt liÖu kh¸c tiªu hao cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô th­êng kh«ng ®¸ng kÓ, chiÕm tû träng nhá trong tæng chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp. -Më thªm tµi kho¶n 624 “ Chi phÝ khÊu hao m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng” Theo chÕ ®é tµi kho¶n kÕ to¸n hiÖn hµnh, toµn bé chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng ë c¸c ph©n x­ëng, bé phËn s¶n xuÊt ®­îc tËp hîp vµo tµi kho¶n 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung” cuèi kú míi ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng liªn quan. C¸ch lµm nµy mÆc dÇu gi¶m ®­îc viÖc ghi chÐp, tÝnh to¸n vµ ®¬n gi¶n trong ph¶n ¸nh nh­ng l¹i gi¶m tÝnh chÝnh x¸c cña chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm. Bëi vËy, cÇn thiÕt ph¶i më thªm tµi kho¶n 624 víi tªn gäi lµ “ Chi phÝ khÊu hao m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng” ®Ó ph¶n ¸nh kho¶n chi phÝ nµy. -Ph©n lo¹i chi phÝ ngay trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n -Më thªm c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. f)C¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chi phÝ: Tr­íc hÕt ph¶i tæ chøc x©y dùng hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c ®Þnh møc chi phÝ mang tÝnh tiªn tiÕn ®Ó phôc vô cho viÖc lËp kÕ ho¹ch, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Khi cã ®Þnh møc chi phÝ cÇn ph¶i lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt nh­: dù to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, dù to¸n chi phÝ nh©n c«ng s¶n xuÊt chung. Lùa chän vµ hoµn thiÖn c¸c tiªu chuÈn ph©n bæ chi phÝ cho phï hîp víi néi dung cña tõng yÕu tè chi phÝ cÇn ph©n bæ. Lùa chän tiªu chuÈn ph©n bæ thÝch hîp vµ khoa häc sÏ lµm cho gi¸ thµnh, gi¸ vèn vµ kÕt qu¶ ®­îc trung thùc hîp lý. g)Hoµn thiÖn viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú: §¸nh gi¸ hµng tån kho phï hîp víi ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc qu¶n lýt¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c ®Þnh gi¸ b¸n s¶n phÈm trong kh©u b¸n hµng vµ quyÕt ®Þnh vÕ qu¶n lý. C. K£T LU¢N Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®· chØ ra, ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong thêi gian nhÊt ®Þnh ®­îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn. Chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· thùc tÕ chØ ra cã liªn quan ®Õn sè l­îng, s¶n l­îng hoµn thµnh trong kú biÓu hiÖn b»ng sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trong doanh ngiÖp s¶n xuÊt bao gåm hai mÆt ®èi lËp víi nhau ®ã lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ tæng s¶n phÈm, nh­ng chóng cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau. Bëi v× trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh, hai chØ tiªu nµy lµ nh÷ng chØ tiªu quan träng lu«n ®­îc c¸c nhµ doanh nghiÖp quan t©m, kh«ng nh÷ng thÕ chóng cßn g¾n liÒn víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ ®ã mµ ®Ò ra biÖn ph¸p h÷u hiÖu kÞp thêi nh»m h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tæng s¶n phÈm ®Ó ®­a ra quyÕt ®Þnh hîp lý cho sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Do vËy, tæ chøc vµ c«ng t¸c kÕ to¸n tæ chøc tèt, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh chi phÝ s¶n phÈm, ®Ó ®¶m b¶o x¸c ®Þnh néi dung ph¹m vi chi phÝ cÊu thµnh. Trong chi phÝ s¶n xuÊt l­îng gi¸ trÞ c¸c yÕu tè chi phÝ ®· ®­îc chuyÓn dÞch vµ s¶n phÈm hoµn thµnh cã ý nghÜa quan träng vµ lµ yªu cÇu cÊp b¸ch cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. MUC LUC A.Lêi më ®Çu B.Néi dung PhÇn I: Lý luËn chung vÒ … I.Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm…. 1.B¶n chÊt cña CPSX:………. 2.Ph©n lo¹i CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm: 3.Yªu cÇu qu¶n lý CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm: 4.NhiÖm vô cña kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµh s¶n phÈm: II.§èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh: 1.§èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp CPSX: 2.§èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh: 3.Mèi quan hÖ gi÷a ………. III.Ph­¬ng ph¸p tËp hîp CPSX vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: 1.Ph­¬ng ph¸p tËp hîp CPSX: 2.Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang: 3.Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: IV.Tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: 1.Tæ chøc chøng tõ vµ h¹ch to¸n ban ®Çu ®èi víi CPSX: 2.KÕ to¸n tËp hîp CPSX: 4.Tæ chøc kÕ to¸n vµ b¸o c¸o CPSX: 5.Tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: V.KÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn … 1.NhiÖm vô cña kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm … 2.Nguyªn t¾c vµ c¸c b­íc tiÕn hµnh kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh … 3.KÕ to¸n CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong … PhÇn II: Thùc tiÔn PhÇn III: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt………………… C.KÕt luËn