Đề tài Tổng quan về bảo hiểm nhân thọ

Minh - CMG liªn doanh gi÷a tËp ®oµn CMG (Australia) vµ C«ng ty b¶o hiÓm TP Hå ChÝ Minh (B¶o Minh) khai tr­¬ng ho¹t ®éng ngµy 12/10/1999, vèn ®¨ng ký kinh doanh 6 triÖu USD, thêi gian ho¹t ®éng 30 n¨m. AIA c«ng ty B¶o hiÓm 100% vèn n­íc ngoµi cña Mü khai tr­¬ng ho¹t ®éng 22/2/2000, vèn ®¨ng ký kinh doanh 10 triÖu USD, thêi gian ho¹t ®éng lµ 50 n¨m. Cho ®Õn 1/4/2001 LuËt kinh doanh b¶o hiÓm chÝnh thøc ph¸t huy hiÖu lùc t¹o ra hµnh lang ph¸p lý ®ång thêi gãp phÇn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña ngµnh kinh doanh b¶o hiÓm trong x· héi ViÖt Nam. 2. Sù cÇn thiÕt cña b¶o hiÓm nh©n thä (BHNT) B¶o hiÓm lµ sù chia sÎ rñi ro gi÷a mét sè ®«ng víi mét sè Ýt trong sè hä ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng rñi ro. Cã thÓ nãi nguyªn t¾c nµy lÇn ®Çu tiªn ®­îc ghi vµo lÞch sö lµ n¨m 1583, ë thÞ tr­êng Lu©n ®«n mét nhãm ng­êi ®· tho¶ thuËn gãp tiÒn vµ sè tiÒn nµy sÏ ®­îc tr¶ cho ng­êi nµo trong sè hä bÞ chÕt trong 1 n¨m. §©y còng lµ mÇm mèng cña nghiÖp vô b¶o hiÓm nh©n thä (BHNT). Trong cuéc sèng sinh ho¹t còng nh­ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ngµy dï ®· lu«n chó ý ng¨n ngõa vµ ®Ò phßng nh­ng con ng­êi vÉn cã nguy c¬ gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro bÊt ngê x¶y ra. C¸c rñi ro do nhiÒu nguyªn nh©n, vÝ dô nh­: - C¸c rñi ro do m«i tr­êng thiªn nhiªn: B·o, lôt, ®éng ®Êt, h¹n h¸n... C¸c rñi ro x¶y ra do sù tiÕn bé vµ ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt. Khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn, mét mÆt thóc ®Èy s¶n5 xuÊt vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho cuéc sèng con ng­êi nh­ng mÆt kh¸c còng g©y ra nhiÒu tai n¹n bÊt ngê nh­ tai n¹n «t«, hµng kh«ng , tai n¹n lao ®éng... C¸c rñi ro do m«i tr­êng x· héi. §©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra rñi ro cho con ng­êi, khi x· héi cµng ph¸t triÓn th× con ng­êi cµng cã nguy c¬ gÆp nhiÒu rñi ro nh­ thÊt nghiÖp, tÖ n¹n x· héi, l¹m ph¸t... BÊt kÓ lµ do nguyªn nh©n g×, khi rñi ro x¶y ra th­êng ®em l¹i cho con ng­êi nh÷ng khã kh¨n trong cuéc sèng nh­ nguy h¹i ®Õn b¶n th©n, hao tæn tµi chÝnh gia ®×nh... lµm ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng kinh tÕ x· héi. §Ó ®èi phã víi nh÷ng rñi ro con ng­êi ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau nh»m kiÓm so¸t còng nh­ kh¾c phôc nh÷ng hËu qu¶ do rñi ro g©y ra. §ã lµ nhãm biÖn ph¸p kiÓm so¸t rñi ro vµ tµi trî rñi ro. + Nhãm biÖn ph¸p kiÓm so¸t rñi ro bao gåm c¸c biÖn ph¸p nÐ tr¸nh rñi ro, ng¨n ngõa tæn thÊt, gi¶m thiÓu rñi ro. C¸c biÖn ph¸p nµy th­êng ®­îc sö dông ®Ó ng¨n chÆn hoÆc gi¶m thiÓu kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro. Tuy nhiªn lµ biÖn ph¸p nµy ®· gióp chóng ta ng¨n chÆn vµ gi¶m thiÓu rÊt nhiÒu rñi ro trong cuéc sèng nh­ng khi rñi ro x¶y ra chóng ta kh«ng ng¨n ngõa hÕt ®­îc hËu qu¶. + Nhãm c¸c biÖn ph¸p tµi trîi rñi ro bao gåm c¸c biÖn ph¸p chÊp nhËn rñi ro vµ b¶o hiÓm. §©y lµ c¸c biÖn ph¸p ®­îc sö dông tr­íc khi rñi ro x¶y ra víi môc ®Ých kh¾c phôc c¸c hËu qu¶ tæn thÊt do rñi ro g©y ra nÕu cã. Khi chÊp nhËn rñi ro th× con ng­êi ph¶i ®èi phã víi nh÷ng khã kh¨n kh«ng nh÷ng cho b¶n th©n mµ cßn vÒ mÆt tµi chÝnh cña gia ®×nh n÷a cho nªn b¶o hiÓm lµ ph­¬ng ph¸p tèt h¬n ®Ó ®èi phã víi rñi ro. B¶o hiÓm lµ mét phÇn quan träng trong c¸c ch­¬ng tr×nh qu¶n lý rñi ro cña c¸c tæ chøc còng nh­ c¸ nh©n. Theo quan ®iÓm c¶u c¸c nhµ qu¶n lý rñi ro, b¶o hiÓm lµ sù chuyÓn giao rñi ro trªn c¬ së hîp ®ång. Theo quan ®iÓm x· héi b¶o hiÓm kh«ng chØ chuyÓn giao rñi ro mµ cßn lµ sù gi¶m rñi ro do viÖc tËp trung mét sè lín c¸c rñi ro cho phÐp cã thÓ tiªn ®o¸n vÒ c¸c tæn thÊt khi chóng x¶y ra. B¶o hiÓm lµ c«ng cô ®èi phã víi hËu qu¶ tæn thÊt do rñi ro g©y ra, cã hiÖu qu¶ nhÊt. Nh­ vËy, b¶o hiÓm ra ®êi lµ ®ßi hái tÊt yÕu kh¸ch quan cña cuéc sèng con ng­êi. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHNT ®· ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá vµo sù ph¸t triÓn cu¶ nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi. Ngµy nay tham gia BHNT trë thµnh mét nhu cÇu tÊt yÕu cña ng­êi d©n c¸c n­íc ph¸t triÓn còng nh­ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ë ch©u ¸, nh÷ng n¨m gÇn ®©y BHNT ph¸t triÓn hÕt søc m¹nh mÏ, thùc hiÖn chøc n¨ng huy ®éng nguån vèn nhµn rçi trong d©n, t¹o nguån ®Çu t­ dµi h¹n cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, gi¶m bít t×nh tr¹ng vay vèn n­íc ngoµi víi l·i suÊt cao. Theo sè liÖu cña Thêi b¸o kinh tÕ th× trong n¨m 2001 doanh thu phÝ BHNT ®¹t 2500 tû ®ång, chiÕm 0,55% GDP. BHNT gióp t¨ng tÝch luü cho ng©n s¸ch nhµ n­íc, gãp phÇn gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò x· héi nh­ vÊn ®Ò thÊt nghiÖp, vÊn ®Ò gi¸o dôc...HiÖn nay hÇu hÕt c¸c c«ng ty lín trªn thÕ giíi ®Òu tham gia BHNT nh»m duy tr× ho¹t ®éng cña c«ng ty, bï ®¾p phÇn thiÖt h¹i do rñi ro trong tr­êng hîp ng­êi chñ c«ng ty ph¶i ngõng lµm viÖc do tö vong hoÆc th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ ViÖt nam, tr¶i qua h¬n 10 n¨m thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, ®Êt n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng phÊn khëi vµ cã ý nghÜa rÊt quan träng. §· ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ kÐo dµi, t¹o ra ®­îc nh÷ng c¬ së vËt chÊt thuËn lîi cho sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n­íc, cho phÐp chóng ta chuyÓn sang thêi kú míi: "§Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ v× môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh x· héi v¨n minh". Cïng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ hµng n¨m tõ 8 ®Õn 9% vµ tèc ®é tiªu dïng thÊp h¬n tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ th× tiÕt kiÖm trong d©n sÏ kh«ng ngõng t¨ng c¶ vÒ sè tuyÖt ®èi vµ tû träng so víi GDP. §a sè víi ng­êi d©n, ngoµi kh¶ n¨ng göi tiÒn tiÕt kiÖm vµo ng©n hµng th× th­êng rÊt Ýt kh¶ n¨ng ®Ó ®Çu t­ nh÷ng kho¶n tiÒn nhµn rçi. Nh­ vËy cïng víi viÖc t¨ng nhanh sè l­îng vµ tû lÖ tiÕt kiÖm trong d©n, nhµ n­íc cÇn ph¶i cã gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch vµ c«ng cô ®Ó huy ®éng m¹nh nguån vèn trong d©n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. BHNT tõ khi ra ®êi vµ triÓn khai c¸c nghiÖp vô BHNT hçn hîp mang tÝnh chÊt võa b¶o hiÓm võa tiÕt kiÖm ®· vµ ®ang huy ®éng ®­îc mét l­îng vèn kh«ng nhá trong d©n. Tuy b­íc ®Çu, l­îng ng­êi tham gia b¶o hiÓm ch­a lín, sè hîp ®ång tham gia ë møc tr¸ch nhiÖm cao còng ch­a nhiÒu, nh­ng ®· më ra thªm cho ng­êi d©n mét c¸ch thøc tiÕt kiÖm míi ®ång thêi gãp phÇn vµo ph¸t triÓn nguån vèn, t¨ng ®Çu t­ cho ®Êt n­íc. 3. Vai trß cña BHNT 3.1. BHNT ®èi víi nÒn kinh tÕ §Ó ®¸nh gi¸ ®­îc ®Çy ®ñ ý nghÜa vµ vai trß cña BHNT, tr­íc hÕt chóng ta cÇn hiÓu râ kh¸i niÖm vÒ BHNT: B¶o hiÓm nh©n thä lµ sù cam kÕt gi÷a ng­êi b¶o hiÓm vµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm, mµ trong ®ã ng­êi b¶o hiÓm sÏ tr¶ cho ng­êi tham gia (hoÆc ng­êi thô h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm) mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh khi cã nh÷ng sù kiÖn ®· ®Þnh tr­íc x¶y ra (ng­êi ®­îc b¶o hiÒm bÞ chÕt hoÆc sèng ®Õn mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh) cßn ng­êi tham gia ph¶i nép phÝ b¶o hiÓm ®Çy ®ñ, ®óng h¹n. Nãi c¸ch kh¸c, BHNT lµ qu¸ tr×nh b¶o hiÓm c¸c rñi ro liªn quan ®Õn sinh m¹ng, cuéc sèng vµ tuæi thä con ng­êi. BHNT ra ®êi cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mçi quèc qia: Thø nhÊt: BHNT gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh cho ng­êi tham gia hoÆc ng­êi ®­îc h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm. Nh¾c ®Õn BHNT lµ ph¶i nh¾c ®Õn vai trß ®Çu tiªn nµy, rñi ro lµ c¸i kh«ng thÓ l­êng tr­íc trong cuéc sèng mçi con ng­êi, x· héi cµng ph¸t triÓn cµng cã nhiÒu c¬ héi nh­ng còng ®ång nghÜa víi cã nhiÒu rñi ro ®e do¹ cuéc sèng con ng­êi dÉn ®Õn nh÷ng bÊt æn vÒ tµi chÝnh cho c¸ nh©n gia ®×nh còng nh­ x· héi. Khi rñi ro ch¼ng may x¶y ra, nÕu tham gia BHNT th× b¶n th©n hoÆc ng­êi th©n, gia ®×nh cña b¹n sÏ d­îc ®¶m b¶o vÒ mÆt tµi chÝnh bï ®¾p phÇn nµo nh÷ng tæn thÊt do rñi ro g©y ra. Cßn khi rñi ro kh«ng x¶y ra, th«ng qua mét sè lo¹i h×nh s¶n phÈm kh¸c nh­ b¶o hiÓm trî cÊp h­u trÝ, b¶o hiÓm hçn hîp.. ng­êi tham gia vÉn nhËn ®­îc sè tiÒn b¶o hiÓm cïng víi l·i ®Ó sö dông cho nhu cÇu ngµy cµng cao cña con ng­êi. Thø hai: BHNT gãp phÇn gi¶m g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ t¨ng thªm quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng. Tr­íc ®©y, trong thêi kú bao cÊp, hµng n¨m ng©n s¸ch Nhµ n­íc ph¶i chi ra mét l­îng tiÒn kh¸ lín ®Ó chi tr¶ cho c¸c c¸ nh©n, c«ng ty gÆp rñi ro d­íi h×nh thøc trî cÊp (trî cÊp èm dau trî cÊp mÊt viÖc lµm..). C¸c kho¶n chi nµy võa lµm th©m hôt ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ®«i khi l¹i cßn g©y t©m lý û l¹i kh«ng cè g¾ng v× ®· cã ng­êi kh¸c chÞu tr¸ch nhiÖm gióp m×nh ®èi víi c¶ c¸ nh©n còng nh­ tæ chøc. Ngµy nay khi BHNT ra ®êi, ng­êi tham gia ®· cã thÓ tù b¶o vÖ cho m×nh, chñ ®éng ®èi phã víi c¸c rñi ro ®ång thêi t¹o ra mét kho¶n tiÕt kiÖm (kh«ng may rñi ro x¶y ra, bªn c¹nh c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm y tÕ, BHXH ng­êi lao ®éng cßn ®­îc h­ëng quyÒn lîi tõ BHNT nÕu hä tham gia). Bªn c¹nh ®ã, tham gia b¶o hiÓm h­u trÝ tô nguyÖn ng­êi lao ®éng cßn ®­îc h­ëng kho¶n trî cÊp h­u trÝ, tô lo ®­îc cho b¶n th©n gi¶m g¸nh nÆng cho gia ®×nh còng nh­ x· héi. Thø ba: BHNT lµ c«ng cô thu hót vèn ®Çu t­ h÷u hiÖu. PhÝ trong BHNT kh¸ lín, nhê vµo nh÷ng ®Æc tr­ng còng nh­ quyÒn lîi to lín khi tham gia BHNT mµ ngµy nay ng­êi ta ngµy cµng quan t©m ®Õn BHNT, tõ ®ã mµ l­îng vèn ®­îc huy ®éng tõ d©n chóng ®­îc t¨ng lªn. ViÖt Nam ®ang trong thêi kú ®æi míi “C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸” ®Êt n­íc ®Ó phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶I cã mét l­îng vèn ®Çu t­ rÊt lín. ChÝnh v× nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña BHNT nªn tuy míi ra ®êi ®­îc 5 n¨m nh­ng Nhµ n­íc ta ®· liªn tôc cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho BHNTngµy mét ph¸t triÓn mµ b­íc tiÕn quan träng lµ sù cho phÐp c¸c c«ng ty BHNT n­íc ngoµi tham gia vµo thÞ tr­êng BHNT ViÖt Nam vµ sù ra ®êi cña LuËt B¶o hiÓm ngµy 7/12/2000. §©y lµ mét trong c¸c biÖn ph¸p cña Nhµ n­íc nh»m t¹o ra c¸c nguån vèn dåi dµo cho ®Çu t­ ph¸t triÓn §Êt n­íc víi chñ tr­¬ng lµ chñ yÕu dùa vµo nguån néi lùc vµ tranh thñ nguån ngo¹i lùc, chóng ta cã quyÒn hy väng th«ng qua BHNT cã thÓ trong thêi gian tíi dÇn dÇn sÏ thu hót ®­îc nguån vèn nhµn rçi trong d©n c­ v× l­îng tiÒn nµy ®­îc dù kiÕn sÏ lªn tíi h¬n 10 tû (®­îc dù tr÷ d­íi d¹ng ngo¹i tÖ còng nh­ vµng). Ngoµi ra, khi c¸c c«ng ty BHNT n­íc ngoµi tham gia vµo thÞ tr­êng BH ViÖt Nam nguån vèn do hä ®Çu t­ vµo còng sÏ rÊt lín. Thªm vµo ®ã, do ®Æc ®iÓm cña BHNT lµ mang tÝnh dµi h¹n, nguån vèn huy ®éng ®­îc cã thÓ ®em ®Çu t­ trong mét thêi gian dµi ®©y lµ ®ùoc coi lµ nguån vèn tuyÖt vêi nhÊt cho c¸c dù ¸n kinh tÕ lín. Thø t­: BHNT t¹o ra mét sè l­îng lín c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Víi d©n sè gÇn 80 triÖu l¹i lµ d©n sè trÎ, hµng n¨m riªng sè l­îng sinh viªn ra tr­êng còng lµ c¶ mét th¸ch thøc ®èi víi x· héi, viÖc lµm lu«n lµ vÊn ®Ò nãng báng khi mµ l­îng ng­êi kh«ng cã viÖc lµm ngµy cµng nhiÒu vµ trong ®ã ngoµi nh÷ng ng­êi kh«ng cã tr×nh ®é th× còng cã rÊt nhiÒu ng­êi cã tr×nh ®é kh«ng ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých. Ho¹t ®éng BHNT cÇn mét m¹ng l­íi rÊt lín c¸c ®¹i lý khai th¸c b¶o hiÓm, ®éi ngò nh©n viªn tin häc, tµi chÝnh, kÕ to¸n, qu¶n lý kinh tÕ... V× vËy, ph¸t triÓn BHNT ®· gãp phÇn t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶m bít sè l­îng ng­êi thÊt nghiÖp, bít ®i g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Cø nãi riªng ë c«ng ty BHNT Hµ Néi, víi sè l­îng c¸n bé khai th¸c ë mçi phßng lªn ®Õn trªn d­íi 50 ng­êi, riªng néi thµnh ®· cã 16 phßng khai th¸c, ®a sè ®Êy ®Òu lµ c¸c c¸n bé chuyªn nghiÖp ch­a kÓ ®Õn c¸c ®¹i lý b¸n chuyªn nghiÖp r¶i r¸c ë tõng quËn huyÖn, ngoµi ra BHNT cßn cã 60 c«ng ty kh¸c ë kh¾p c¸c quËn huyÖn trong c¶ n­íc. Thø n¨m: BHNT lµ biÖn ph¸p ®Çu t­ hîp lý cho gi¸o dôc vµ gãp phÇn t¹o nªn mét tËp qu¸n, mét phong c¸ch sèng míi. §èi víi nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Çu t­ cho gi¸o dôc lµ rÊt quan träng vµ ph¶i coi lµ nÒn t¶ng cña sù ph¸t triÓn. Tuy nhiªn khi chi phÝ cho gi¸o dôc ngµy mét t¨ng th× nguån lùc cña c¸c n­íc nµy l¹i rÊt h¹n hÑp, bªn c¹nh c¸c biÖn ph¸p hç trî gi¸o dôc nh­ kªu gäi ®ãng gãp, viÖn trî cña c¸c c¬ quan trong v¸ ngoµi n­íc, cho sinh viªn vay vèn tÝn dông ®Òu mang tÝnh nhÊt thêi, kh«ng æn ®Þnh, tham gia BH An sinh gi¸o dôc lµ mét biÖn ph¸p hîp lý ®Ó ®Çu t­ cho viÖc häc hµnh cña con em nhê tiÕt kiÖm th­êng xuyªn cña gia ®×nh. §©y còng lµ gi¶i ph¸p gãp phÇn x©y dùng môc tiªu c«ng b»ng x· héi v× ®Çu t­ cho t­¬ng lai con em m×nh kh«ng chØ lµ tr¸ch nhiÖm cña X· héi mµ cßn lµ tr¸ch nhiÖm cña tõng gia ®×nh. Ngoµi ra, tham gia BHNT cßn thÓ hiÖn mét nÕp sèng ®Ñp th«ng qua viÖc t¹o cho mçi ng­êi thãi quen biÕt tiÕt kiÖm, biÕt lo l¾ng cho t­¬ng lai cña ng­êi th©n, ®ång thêi gi¸o dôc con em m×nh còng biÕt tiÕt kiÖm vµ sèng cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi ng­êi kh¸c. Tham gia BHNT võa t¹o quyÒn lîi cho chÝnh m×nh võa t¹o quyÒn lîi cho ng­êi th©n ®ång thêi ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn cña x· héi. Con ng­êi lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn. Do vËy, viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch vÒ con ng­êi lµ v« cïng quan träng, thùc hiÖn BHNT chÝnh lµ thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn toµn diÖn con ng­êi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Cã thÓ nãi, BHNT ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò x· héi nh­ gi¸o dôc, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, gi¶m thÊt nghiÖp bï ®¾p tæn thÊt, bÊt h¹nh trong cuéc sèng, gãp phÇn gi¶m g¸nh nÆng tr¸ch nhiÖm x· héi ®èi víi ng­êi lao ®éng, ng­êi cao tuæi.... 3.2. BHNT trong lÜnh vùc b¶o hiÓm 3.2.1. BHNT lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh b¶o hiÓm ra ®êi sím nhÊt B¶o hiÓm th­¬ng m¹i trªn thÕ giíi ®· cã lÞch sö ph¸t triÓn h¬n 500 n¨m. B¶o hiÓm ho¹t ®éng trªn nguyªn t¾c “sè ®«ng bï sè Ýt” ®ã lµ sù chia sÎ rñi ro gi÷a mét sè ®«ng vµ mét vµi ng­êi trong sè hä ch¼ng may gÆp ph¶i rñi ro. B¶o hiÓm ra ®êi lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó xö lý c¸c rñi ro tån t¹i kh¸ch quan. Tham gia b¶o hiÓm ®ang ngµy cµng trë thµnh mét t¸c nghiÖp kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi c¸c chñ doanh nghiÖp, mét thãi quen tèt trong d©n chóng. Ban ®Çu b¶o hiÓm chØ dõng l¹i ë mét sè h×nh thóc nh­ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n, b¶o hiÓm hµng h¶i.. §Õn nay, b¶o hiÓm ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ víi nh÷ng lo¹i h×nh b¶o hiÓm hÕt søc phong phó vµ ®a d¹ng. Mét trong c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm ra ®êi kh¸ l©u lµ BHNT víi lÞch sö ph¸t triÓn 400 n¨m, nã ®ang ngµy cµng chøng tá vÞ thÕ cña m×nh trong thÞ tr­êng b¶o hiÓm nãi chung. 3.2.2 BHNT ngµy cµng lín m¹nh vµ trë thµnh mét bé phËn quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trªn thÞ tr­êng BH. Thùc tÕ cho thÊy tèc ®é ph¸t triÓn cña nghiÖp vô BHNT trªn thÕ giíi kh«ng ngõng t¨ng vµ chiÕm tØ lÖ lín doanh thu trong tæng doanh thu cña c¸c nghiÖp vô BH. Tuy nhiªn tèc ®é ph¸t triÓn cña BHNT rÊt kh«ng ®ång ®Òu. NÕu nh­ ë ch©u Mü Latinh phÝ BH tõ ho¹t ®éng kinh doanh BHNT rÊt thÊp, chØ chiÕm kho¶ng 21,4% th× ë ch©u ©u phÝ BHNT ®¹t tØ lÖ c©n ®èi trong kho¶ng tõ 41,8% - 49,3% cßn tØ lÖ phÝ BHNT ë ch©u §¹i ®­¬ng chiÕm 52,3% trong toµn bé doanh thu phÝ nghiÖp vô BH. Tãm l¹i, dï ®øng trªn gi¸c ®é kh¸ch quan hay chñ quan chóng ta còng ph¶i thõa nhËn r»ng BHNT vÉn ngµy cµng ph¸t triÓn vµ kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ quan träng cña m×nh trong thÞ tr­êng BH nãi riªng vµ trong nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia, nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung. 4. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña BHNT. 4.1 BHNT võa mang tÝnh tiÕt kiÖm võa mang tÝnh rñi ro. §©y lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a BHNT víi BH phi nh©n thä, tham gia BHNT ng­êi mua cã tr¸ch nhiÖm nép phÝ BH cho ng­êi BH theo ®Þnh kú ®ång thêi ng­êi b¶o hiÓm còng cã tr¸ch nhiÖm tr¶ mét sè tiÒn lín (STBH) cho ng­êi h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm nh­ ®· tho¶ thuËn khi cã c¸c sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra. Sè tiÒn b¶o hiÓm nµy tr¶ khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm sèng ®Õn mét ®é tuæi nhÊt ®Þnh, hoÆc cho ng­êi thõa h­ëng khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm tö vong trong thêi h¹n ®­îc b¶o hiÓm. Sè tiÒn nµy kh«ng thÓ bï ®¾p vÒ mÆt t×nh c¶m nh­ng bï ®¾p phÇn nµo nh÷ng tæn thÊt vÒ mÆt tµi chÝnh. TÝnh tiÕt kiÖm trong b¶o hiÓm thÓ hiÖn ë ngay trong tõng c¸ nh©n, gia ®×nh mét c¸ch th­êng xuyªn, cã kÕ ho¹ch vµ cã kû luËt. TiÕt kiÖm b»ng c¸ch mua b¶o hiÓm kh¸c víi c¸c lo¹i h×nh tiÕt kiÖm kh¸c ë chç, ng­êi b¶o hiÓm kh«ng nh÷ng tÝch luü vÒ mÆt tµi chÝnh mµ cßn mang tÝnh b¶o vÖ cho b¶n th©n, khi cã rñi ro x¶y ra cho b¶n th©n th× vÉn ®­îc ®¶m b¶o vÒ mÆt t¹i chÝnh, dã chÝnh lµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña BHNT mµ c¸c lo¹i h×nh tiÕt kiÖm kh¸c kh«ng cã d­îc. §iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao nãi b¶o hiÓm võa mang tÝnh tiÕt kiÖm võa mang tÝnh b¶o vÖ. 4.2 BHNT ®¸p øng ®­îc rÊt nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm. Kh¸c víi nghiÖp vô b¶o hiÓm phi nh©n thä chØ ®¸p øng ®­îc mét môc ®Ých lµ gãp phÇn kh¾c phôc hËu qu¶ khi ®èi t­îng tham gia BH gÆp rñi ro, BHNT do võa mang tÝnh b¶o vÖ võa mang tÝnh tiÕt kiÖm ®· ®¸p øng ®­îc nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau cña con ng­êi, mçi môc ®Ých ®­îc thÓ hiÖn kh¸ râ trong tõng s¶n phÈm b¶o hiÓm. Ch¼ng h¹n nh­ B¶o hiÓm An h­áng h­u trÝ sÏ ®¸p øng yªu cÇu cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm lµ cã mét kho¶n tiÒn gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng khi hä vÒ h­u, b¶o hiÓm An gia thÞnh v­îng ®¸p øng yªu cÇu cña ng­êi tham gia lµ cã ®­îc mét kho¶n tiÒn lín sau mét thêi gian Ên ®Þnh tr­íc... Ngoµi ra, hîp ®ång BHNT ®«i khi cßn cã vai trß nh­ mét vËt thÕ chÊp ®Ó vay vèn khi ng­êi tham gia b¶o hiÓm gÆp nh÷ng khã kh¨n vÒ mÆt tµi chÝnh, thñ tôc cho vay ®­îc c«ng ty b¶o hiÓm gi¶i quyÕt rÊt nhanh gän kh«ng nh­ ®i vay vèn ng©n hµng h¬n n÷a sè tiÒn cho vay nµy cã thÓ tr¶ hay kh«ng tr¶ l¹i cho c«ng ty BH (tÊt nhiªn sè tiÒn cho vay ®­îc giíi h¹n theo quy ®Þnh trong hîp ®ång b¶o hiÓm). ChÝnh v× ®¸p øng ®­îc nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau mµ BHNT ®ang cã thÞ tr­êng ngµy cµng réng r·i vµ ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m. 4.3 C¸c hîp ®ång trong BHNT rÊt ®a d¹ng TÝnh ®a d¹ng cña c¸c hîp ®ång BHNT xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých cña ng­êi tham gia vµ tõ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm cña c«ng ty b¶o hiÓm. Mçi s¶n phÈm cña c«ng ty thiÕt kÕ ra lµ ®Ó phï hîp víi tõng ®èi t­îng tham gia kh¸c nhau, cho nªn bÊt cø ai còng cã thÓ tham gia b¶o hiÓm vµ cã ®­îc s¶n phÈm phï hîp víi môc ®Ých cña b¶n th©n khi tham gia b¶o hiÓm. 4.4.PhÝ BHNT chÞu t¸c ®éng tæng hîp cña nhiÒu yÕu tè, v× vËy qu¸ tr×nh ®Þnh phÝ kh¸ phøc t¹p. §Ó ®­a ®­îc s¶n phÈm BHNT ®Õn víi ng­êi tiªu dïng, ng­êi BH ®· ph¶i bá ra rÊt nhiÒu chi phÝ ®Ó t¹o ra s¶n phÈm bao gåm: chi phÝ khai th¸c, chi phÝ qu¶n lý hîp ®ång... Tuy nhiªn nh÷ng chi phÝ ®ã míi chØ lµ mét phÇn ®Ó cÊu t¹o nªn phÝ BHNT, cßn phÇn chñ yÕu lµ phô thuéc vµo: + §é tuæi cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm + Tuæi thä b×nh qu©n cña con ng­êi + Sè tiÒn b¶o hiÓm + Thêi h¹n tham gia b¶o hiÓm + Ph­¬ng thøc thanh to¸n + L·i suÊt ®Çu t­ + TØ lÖ l¹m ph¸t, thiÓu ph¸t cña ®ång tiÒn ...... §èi víi s¶n phÈm BHNT, ®Ó ®Þnh gi¸ phÝ BHNT th× ph¶i dùa trªn tõng vïng ®Þa lý, tõng quèc gia, tõng chÕ ®é x· héi, t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ cña mçi n­íc kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. H¬n n÷a cßn ph¶i n¾m v÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña tõng lo¹i s¶n phÈm, ph©n tÝch dßng tiÒn tÖ, ph©n tÝch chiÒu h­íng ph¸t triÓn chung cña mçi lo¹i s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng... 4.5 BHNT ra ®êi vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. Trªn thÕ giíi, BHNT ®· ra ®êi hµng tr¨m n¨m nay nh­ng còng cã nh÷ng quèc gia ch­a triÓn khai ®­îc BHNT mÆc dï ng­êi ta hiÓu rÊt râ vai trß vµ lîi Ých cña nã. Nguyªn nh©n cña hiÖn t­îng nµy ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ gi¶i thÝch r»ng, c¬ së chñ yÕu ®Ó BHNT ra ®êi vµ ph¸t triÓn lµ ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh: Nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ + Tèc ®é t¨ng tr­ëng cña tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) ph¶i ®¹t ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh, thÓ hiÖn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. + Tæng s¶n phÈm quèc néi tÝnh b×nh qu©n ®Çu ng­êi ph¶i ®¹t møc trung b×nh trë lªn. + Møc thu nhËp cña d©n c­ ph¶i ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh ®Ó kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o nhu cÇu tèi thiÓu cña con ng­êi mµ cßn ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu cao h¬n. + Tû lÖ l¹m ph¸t cña ®ång tiÒn ph¶i t­¬ng ®èi æn ®Þnh + Tû gi¸ hèi ®o¸i ph¶i æn ®Þnh ë møc hîp lý th× ng­êi d©n míi tin t­ëng mµ ®Çu t­ vµo BHNT ....... Nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi bao gåm: T×nh h×nh x· héi t­¬ng ®èi æn ®Þnh, kh«ng x¶y ra néi chiÕn, b¹o ®éng. Mét x· héi ph¸t triÓn æn ®Þnh th× ng­êi d©n míi tin t­ëng ®Çu t­ cho nh÷ng kÕ ho¹ch trung vµ dµi h¹n. Ngoµi ra, m«i tr­êng ph¸p lý còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHNT. ë ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y, khi t×nh h×nh ®Êt n­íc ngµy cµng ph¸t triÓn th× luËt ph¸p còng ®­îc söa ®æi sao cho phï hîp vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ngµnh ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngµnh míi nh­ b¶o hiÓm. 5. C¸c lo¹i h×nh BHNT Nh­ trªn ®· nªu, BHNT lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm mang ý nghÜa kinh tÕ - x· héi s©u s¾c. Trong ®ã, ng­êi tham gia b¶o hiÓm sÏ ®Þnh k× ®ãng nh÷ng kho¶n phÝ trong mét thêi gian tho¶ thuËn tr­íc vµo mét quü lín do c«ng ty b¶o hiÓm qu¶n lÝ vµ c«ng ty b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm tr¶ mét kho¶n tiÒn nh­ ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång khi kÕt thóc thêi h¹n b¶o hiÓm hoÆc khi cã sù kiÖn rñi ro x¶y ra cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. Do ®ã BHNT ®­îc hiÓu nh­ mét sù ®¶m b¶o, mét h×nh thøc tiÕt kiÖm vµ mang tÝnh chÊt t­¬ng hç. BHNT trªn mét ph­¬ng diÖn nµo ®ã cßn mang tÝnh chÊt bæ sung cho b¶o hiÓm x· héi (BHXH) khi ®êi sèng cña nh©n d©n ®­äc n©ng cao mµ chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi (BHXH) ch­a ®¸p øng hÕt ®­îc. BHNT ®¸p øng ®­îc rÊt nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau cña con ng­êi tuú theo môc ®Ých cña ng­êi tham gia lµ g×. Trong thùc tÕ ®Ó ph©n lo¹i b¶o hiÓm ng­êi ta chia ra c¸c h×nh thøc c¬ b¶n sau: 5.1. Ph©n lo¹i theo rñi ro b¶o hiÓm Cã 3 lo¹i h×nh BHNT c¬ b¶n, s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®Òu xuÊt ph¸t tõ 3 lo¹i nµy. 5.1.1. B¶o hiÓm tö kú Cßn gäi lµ BH t¹m thêi hay BH sinh m¹ng cã thêi h¹n. §©y lµ lo¹i h×nh BH ®­îc kú kÕt b¶o hiÓm cho c¸i chÕt x¶y ra trong thêi gian ®· quy ®Þnh cña hîp ®ång. NÕu c¸i chÕt kh«ng x¶y ra trong thêi gian ®ã th× ng­êi ®­îc BH kh«ng nhËn ®­îc bÊt kú mét kho¶n tiÒn nµo. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ ng­êi BH kh«ng ph¶i thanh to¸n sè tiÒn BH cho ng­êi ®­îc BH. Ngùoc l¹i, nÕu cã c¸i chÕt x¶y ra trong thêi h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång, ng­êi BH cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n sè tiÒn BH cho ng­êi thô h­ëng quyÒn lîi BH ®­îc chØ ®Þnh. Lo¹i h×nh BH nµy ®­îc ®a d¹ng ho¸ thµnh c¸c lo¹i h×nh sau: +B¶o hiÓm tö kú cè ®Þnh + B¶o hiÓm tö kú cã thÓ t¸i tôc + B¶o hiÓm tö kú cã thÓ chuyÓn ®æi + B¶o hiÓm tö kú gi¶m dÇn + B¶o hiÓm tö kú t¨ng dÇn + B¶o hiÓm thu nhËp gia ®×nh + B¶o hiÓm thu nhËp gia ®×nh t¨ng lªn + B¶o hiÓm tö kú cã ®iÒu kiÖn §Æc ®iÓm Thêi h¹nh BH x¸c ®Þnh Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi mang tÝnh t¹m thêi Møc phÝ BH thÊp vÝ kh«ng ph¶i lËp nªn quü tiÕt kiÖm cho ng­êi ®­îc BH. Môc ®Ých §¶m b¶o c¸c chi phÝ mai t¸ng, ch«n cÊt B¶o trî cho gia ®×nh vµ gn­êi th©n trong mét thêi gian ng¾n Thanh to¸n c¸c kho¶n nî nÇn vÒ nhøng kho¶n vay hoÆc thÕ chÊp cña ng­êi ®­îc BH 5.1.2. B¶o hiÓm trong tr­êng sinh kú : Thùc chÊt cña lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy lµ ng­êi b¶o hiÓm cam kÕt chi tr¶ nh÷ng kho¶n tiÒn ®Òu ®Æn trong mét kho¶n thêi gian x¸c ®Þnh hoÆc trong suèt cuéc ®êi ng­êi tham gia b¶o hiÓm. NÕu ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chÕt tr­íc ngµy ®Õn h¹n thanh to¸n th× sÏ kh«ng ®­îc chi tr¶ bÊt kú mét kho¶n tiÒn nµo. §Æc ®iÓm: Trî cÊp ®Þnh kú cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm trong thêi gian x¸c ®Þnh hoÆc cho ®Õn khi chÕt. PhÝ b¶o hiÓm ®ãng mét lÇn NÕu trî cÊp ®Þnh kú ®Õn khi chÕt th× thêi gian kh«ng x¸c ®Þnh. Môc ®Ých: §¶m b¶o thu nhËp cè ®Þnh khi vÒ h­u hay khi tuæi cao søc yÕu. Gi¶m bít nhu cÇu phô thuéc vµo phóc lîi x· héi hoÆc con c¸i khi tuæi giµ. B¶o trî møc sèng trong nh÷ng n¨m th¸ng cßn l¹i cña cuéc ®êi. 5.1.3. B¶o hiÓm trän ®êi Hay cßn gäi lµ B¶o hiÓm tr­êng sinh. B¶o hiÓm trän ®êi lµ lo¹i h×nh BHNT mµ thêi gian b¶o hiÓm kh«ng x¸c ®Þnh vµ sè tiÒn b¶o hiÓm ®­îc chi tr¶ cho ng­êi thõa kÕ khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chÕt. Ngoµi ra trong mét sè tr­êng hîp, lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy cßn ®¶m b¶o chi tr¶ cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ngay khi hä sèng ®Õn 99 tuæi (nh­ Prudential). Lo¹i h×nh nµy th­¬ng cã c¸c lo¹i hîp ®ång sau: + B¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi phi lîi nhuËn + BHNT trän ®êi cã tham gia chia lîi nhËn + BHNT trän ®êi ®ãng phÝ liªn tôc + BHNT trän ®êi ®ãng phÝ mét lÇn + BHNT trän ®êi quy ®Þnh sè lÇn ®ãng phÝ §Æc ®iÓm: STBH tr¶ mét lÇn khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ chÕt Thêi h¹n BH kh«ng x¸c ®Þnh PhÝ BH cã thÓ ®ãng mét lÇn hoÆc ®ãng ®Þnh kú vµ kh«ng thay ®æi trong suèt qu¸ tr×nh b¶o hiÓm PhÝ BH cao h¬n so víi sinh m¹ng cã thêi h¹n v× rñi ro chÕt ch¾c ch¾n x¶y ra nªn STBH ch¾c ch¾n ph¶i chi tr¶ Môc ®Ých: §¶m b¶o thu nhËp ®Ó æn ®Þnh cuéc sèng gia ®×nh 0i÷ g×n tµi s¶n, t¹o dùng vµ khëi nghiÖp kinh doanh cho thÕ hÖ sau 5.1.4. BHNT hçn hîp. BHNT hçn hîp lµ sù kÕt hîp gi÷a b¶o hiÓm vµ tiÕt kiÖm, sè tiÒn b¶o hiÓm sÏ ®­îc tr¶ khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ chÕt hoÆc sèng ®Õn ®¸o h¹n hîp ®ång vµ thêi h¹n b¶o hiÓm ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc, trong ®ã b¶o tøc tr¶ khi ®¸o h¹n hîp ®ång vµ phô thuéc vµo hiÖu qu¶ mang l¹i do ®Çu t­ phÝ b¶o hiÓm mµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chän. Tuú thuéc vµo nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh kh¸c nhau cña b¶n th©n, mçi ng­êi ®Òu cã thÓ lùa chän cho m×nh mét s¶n phÈm BHNT sao cho phï hîp víi môc ®Ých cña m×nh. Trong BHNT hçn hîp nµy yÕu tè rñi ro vµ tiÕt kiÖm ®an xen nhau v× thÕ nã ®­îc ¸p dông réng r·i hÇu hÕt ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi. §Æc ®iÓm: STBH ®­îc tr¶ khi: HÕt h¹n hîp ®ång hoÆc ng­êi ®­îc BH bÞ tö vong trong thêi h¹n b¶o hiÓm. Thêi h¹n b¶o hiÓm x¸c ®Þnh (th­êng lµ 5 n¨m, 10 n¨m, 20 n¨m...) PhÝ BH th­êng ®ãng ®Þnh kú vµ kh«ng thay ®æi trong suèt thêi h¹n b¶o hiÓm. Cã thÓ ®­îc chia l·i th«ng qua ®Çu t­ phÝ b¶o hiÓm vµ còng cã thÓ ®­îc hoµn phÝ khi kh«ng cã ®iÒu kiÖn tiÕp tôc tham gia. Môc ®Ých: §¶m b¶o æn ®Þnh cuéc sèng gia ®×nh vµ ng­êi th©n. T¹o lËp quü gi¸o dôc, h­u trÝ, tr¶ nî Khi triÓn khai BHNT hçn hîp, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã thÓ ®a d¹ng hãa lo¹i s¶n phÈm nµy b»ng c¸c hîp ®ång cã thêi h¹n kh¸c nhau, hîp ®ång phi lîi nhuËn, cã lîi nhuËn vµ c¸c hîp ®ång kh¸c tuú theo t×nh h×nh thùc tÕ. 5.2. Ph©n lo¹i theo ph­¬ng thøc tham gia b¶o hiÓm 5.2.1 B¶o hiÓm c¸ nh©n Lµ lo¹i b¶o hiÓm con ng­êi thùc hiÖn d­íi h×nh thøc ng­êi tham gia b¶o hiÓm lµ c¸ nh©n. Th«ng th­êng lo¹i b¶o hiÓm tù nguyÖn ®Òu do c¸ nh©n tham gia b¶o hiÓm 5.2.2. B¶o hiÓm nhãm Lµ lo¹i b¶o hiÓm con ng­êi theo h×nh thøc tËp thÓ cã kÌm theo danh s¸ch c¸ nh©n ®­îc b¶o hiÓm. ThÝ dô tËp thÓ c¸n bé, c«ng nh©n viªn cña mét doanh nghiÖp ®Òu ®­îc mua b¶o hiÓm con ng­êi cã kÌm theo danh s¸ch c¸c c¸ nh©n ®­îc b¶o hiÓm rñi ro chÕt hoÆc b¶o hiÓm tai n¹n bÊt ngê nh»m ®¶m b¶o an toµn s¶n xuÊt, lao ®éng. 5.3. Ph©n lo¹i theo thêi h¹n hîp ®ång. Trong b¶o hiÓm con ng­êi th× BHNT ®­îc sö dông ®Ó chØ lo¹i h×nh b¶o hiÓm con ng­êi cã tÝnh chÊt dµi h¹n (trªn 1 n¨m), trong BHNT cã 4 lo¹i h×nh c¬ b¶n nh­ ®· nªu ë phÇn 5.1. Bªn c¹nh ®ã cßn cã nh÷ng s¶n phÈm ®i kÌm cho s¶n phÈm chÝnh ®ã lµ s¶n phÈm bæ xung, cã nh÷ng s¶n phÈm cã thêi h¹n chØ 1 n¨m, hÕt 1 n¨m l¹i t¸i tôc hîp ®ång vÝ dô nh­: Trî cÊp n»m viÖn, chi phÝ phÉu thuËt, b¶o hiÓm th­¬ng tËt bé phËn vÜnh viÔn do tai n¹n... III. Ch­¬ng tr×nh An Sinh Gi¸o Dôc trong BHNT 1. Vai trß cña an sinh gi¸o dôc ®èi víi x· héi, ®èi víi ng­êi tham gia 2. Sù ph¸t triÓn cña ch­¬ng tr×nh an sinh gi¸o dôc 2.1.B¶o hiÓm cho trÎ em trªn thÕ giíi Trªn thÕ giíi b¶o hiÓm cho trÎ em xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhu cÇu thùc tÕ lµ cha mÑ muèn ®¶m b¶o cho con c¸i vÒ mÆt tµi chÝnh khi cã rñi ro vÒ thu nhËp x¶y ra víi b¶n th©n hä. ViÖc thanh to¸n häc phÝ cã thÓ thùc hiÖn trong khi bè mÑ ®ang cã thu nhËp ®ñ ®Ó tr¶ cho c¸c chi phÝ nµy. Khã kh¨n ph¸t sinh nÕu kho¶n thu nhËp chÝnh bÞ ®¸nh mÊt hoÆc bÞ gi¶m do cha hoÆc mÑ bÞ th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn hoÆc chÕt. Cã nhiÒu c¸ch ®Ó cha mÑ cã thÓ ®¶m b¶o thanh to¸n häc phÝ ngay c¶c trong tr­êng hîp hä chÕt sím. B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp cã thÓ thu xÕp ®­îc ®iÒu ®ã, sè tiÒn b¶o hiÓm ®­îc thanh to¸n nhiÒu lÇn hoÆc mét lÇn. §¬n b¶o hiÓm dùa trªn sinh m¹ng cña cha mÑ chø kh«ng ®­îc ký do kh¶ n¨ng tù b¶o vÖ cña trÎ em lµ rÊt Ýt. Tuy ®­îc ký do cha mÑ nh­ng cha mÑ kh«ng cã quyÒn lîi b¶o hiÓm ®èi víi sinh m¹ng con c¸i hä. BÊt cø b¶o hiÓm nh©n thä nµo v× lîi Ých trÎ em ®Òu hoµn phÝ trong tr­êng hîp chÕt sím x¶y ra. §©y ®­îc gäi lµ b¶o hiÓm tr¶ chËm, b¶o hiÓm cña trÎ em th­êng ®­îc ký kÕt ®ùa vµo cuéc sèng cña bè mÑ chóng vµ cho phÐp ®øa trÎ lùa chän khi ®øa trÎ ®¹t ®é tuæi x¸c ®Þnh tr­íc (vÝ dô ë tuæi 18). NÕu cha mÑ chÕt tr­íc khi con c¸i ®Õn tuæi tr­ëng thµnh, hîp ®ång b¶o hiÓm vÉn tiÕp tôc mµ kh«ng ph¶i ®ãng thªm phÝ cho ®Õn ngµy hîp ®ång ®¸o h¹n. Vµo ngµy kû niÖm hîp ®ång tr­íc ngµy sinh nhËt lÇn thø 18 sÏ cã nhiÒu sù lùa xhän kh¸c nhau cho ®øa trÎ. Nh÷ng dsù lùa xhän nµy bao gåm viÖc thanh to¸n ngay toµn bé sè tiÒn hoÆc ®¬n b¶o hiÓm tiÕp tôc cã hiÖu lùc trªn c¬ së b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp. Kh«ng cÇn b»ng chøng vÒ søc khoÎ. NÕu ®øa trÎ lµ n÷ th× cã quyÒn lùa chän viÖc chuyÓn hîp ®ång cho ng­êi chång tr­íc khi kÕt h«n. 3.2. T¹i ViÖt Nam Theo quyÕt ®Þnh sè 296 / TC / TCNH ngµy 20 / 3 / 1996 cña Bé tµi chÝnh, khi b­íc vµo triÓn khai lo¹i h×nh BHNT B¶o ViÖt ®· tiÕn hµnh triÓn khai hai lo¹i h×nh BH ®ã lµ BHNT cã thêi h¹n 5, 10 n¨m vµ ch­¬ng tr×nh ®¶m b¶o cho trÎ em ®Õn tuæi tr­ëng thµnh. Do môc ®Ých cña chuyªn ®Ò lµ bµn vÒ s¶n phÈm An sinh gi¸o dôc cho nªn ë phÇn nµy em chØ nªu râ vÒ s¶n phÈm “Ch­¬ng tr×nh b¶o ®¶m cho trÎ em ®Õn tuæi tr­ëng thµnh”, ®©y lµ tªn ban ®Çu cña s¶n phÈm An Sinh gi¸o dôc khi míi ®­a vµo triÓn khai. VÒ b¶n chÊt s¶n phÈm nµy thuéc nhãm b¶o hiÓm hçn hîp, nghÜa lµ lo¹i h×nh ®­îc b¶o hiÓm c¶ trong tr­êng hîp ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ tö vong hay cßn sèng yÕu tè tiÕt kiÖm vµ rñi ro ®an xen lÉn nhau. V× thÕ nã rÊt phï hîp víi ®èi t­îng trÎ em, bëi lÏ khi mua s¶n phÈm b¶o hiÓm nµy c¸c bËc phô huynh hoµn toµn kh«ng mong muèn rñi ro x¶y ra ®èi víi con em m×nh mµ chØ mong muèn ®ã lµ mét kho¶n tiÕt kiÖm dµnh cho nh÷ng kÕ ho¹ch trung hay dµi h¹n cho con c¸i sau nµy. §èi t­îng ®­îc b¶o hiÓm ë ®©y lµ trÎ em cho nªn tÝnh tiÕt kiÖm ®­îc ®Ò cao h¬n tÝnh rñi ro. Trong s¶n phÈm b¶o hiÓm nµy cã mét sè ®Æc tÝnh sau: - Khi trÎ em ®­îc b¶o hiÓm ®Õn tuæi tr­ëng thµnh (n¨m 18 tuæi) B¶o ViÖt Nh©n Thä sÏ tr¶ sè tiÒn ®· cam kÕt trong hîp ®ång. - NÕu trÎ em kh«ng may bÞ th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn do tai n¹n, B¶o ViÖt ngõng thu phÝ vµ tr¶ trî cÊp mçi n¨m b»ng 1/4 sè tiÒn b¶o hiÓm cho ®Õn n¨m trÎ em trßn 18 tuæi. - NÕu trÎ em kh«ng may bÞ chÕt, B¶o ViÖt Nh©n Thä sÏ hoµn tr¶ 80 % sè phÝ ®· nép. - NÕu ng­êi chñ hîp ®ång b¶o hiÓm bÞ chÕt hoÆc th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn do tai n¹n, c«ng ty sÏ ngõng thu phÝ b¶o hiÓm vµ hîp ®ång vÉn tiÕp tôc cã hiÖu lùc. - Ngoµi sè tiÒn b¶o hiÓm, tuú thuéc vµo kÕt qu¶ ®Çu t­ c«ng ty b¶o hiÓm sÏ tr¶ cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm mét kho¶n l·i trÝch tõ kÕt qu¶ kinh doanh t¹i nghiÖp vô nµy vµo ngµy kÕt thóc hîp ®ång ®­îc gäi lµ b¶o tøc. -Trong thêi h¹n b¶o hiÓm khi hîp ®ång cã hiÖu lùc tõ 2 n¨m trë lªn, ng­êi tham gia b¶o hiÓm cã thÓ huû bá hîp ®ång vµ nhËn ®­îc mét sè tiÒn gäi lµ gi¸ trÞ gi¶i ­íc. Tõ lóc B¶o ViÖt nh©n thä b¾t ®Çu triÓn khai s¶n phÈm th× mét trong hai s¶n phÈm ®Çu tiªn ®­îc B¶o ViÖt sö dông cã mét s¶n phÈm dµnh riªng cho ®èi t­îng trÎ em. §iÒu nµy còng dùa trªn phËn nµo phong tôc tËp qu¸n cña ng­êi d©n ViÖt Nam lµ trÎ em bao giê còng lµ ®­îc ­u ¸i nhÊt trong gia ®×nh còng nh­ trong x· héi, gia ®×nh lu«n giµnh cho con c¸i nh÷ng g× quý gi¸ nhÊt còng nh­ mong muèn con em m×nh cã mét nÒn t¶ng v÷ng ch¾c sau nµy. S¶n phÈm An sinh gi¸o dôc ra ®êi ®· ®¸p øng ®­îc mong muèn ®ã, cha mÑ, «ng bµ võa ®­îc thÓ hiÖn t×nh th­¬ng yªu ®èi víi con c¸i võa t¹o cho con c¸i hµnh trang ®Ó v÷ng b­íc vµo ®êi. B¾t nguån tõ ®øc tÝnh tèt ®Ñp nµy cña ng­êi d©n ViÖt Nam B¶o ViÖt nh©n thä ®· ®­a ra lo¹i h×nh b¶o hiÓm An sinh gi¸o dôc vµ ®©y cïng lµ thÓ hiÖn sù quan t©m cña x· héi ®èi víi ng­êi d©n. Nh­ ®· nãi ë trªn lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy thuéc nhãm BHNT hçn hîp nªn thÓ hiÖn rÊt râ nÐt tÝnh kÕt hîp gi÷a b¶o hiÓm vµ tiÕt kiÖm v× thÕ nªn ng­êi tham gia l¹i cµng thÊy ®­îc tÝnh tiÖn lîi khi tham gia B¶o hiÓm. H¬n n÷a, ng­êi ta nãi B¶o hiÓm mang tÝnh x· héi vµ nh©n v¨n rÊt lín ®iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn ë tÝnh chÊt cña s¶n phÈm An sinh gi¸o dôc lµ khi ch¼ng may cã rñi ro x¶y ra ®èi víi bËc cha mÑ chñ hîp ®ång b¶o hiÓm th× hîp ®ång sÏ ®­îc miÔn phÝ cho ®Õn khi ®¸o h¹n vµ quyÒn lîi b¶o hiÓm dµnh cho em bÐ ®ã vÉn kh«ng hÒ thay ®æi. Cã lÏ vËy cho nªn c¸c bËc cha mÑ tham gia cho con c¸i cña m×nh rÊt nhiÒu võa thÓ hiÖn ®­îc t×nh th­¬ng yªu ®èi víi con c¸i, võa ®¶m b¶o cho con mét t­¬ng lai v÷ng ch¾c vÒ mÆt tµi chÝnh khi cã rñi ro x¶y ra ®èi víi b¶n th©n, võa mang tÝnh tiÕt kiÖm. Héi tô ®ñ c¸c yÕu tè trªn cho thÊy quyÒn lîi cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm lµ rÊt lín c¶ cho ng­êi chñ hîp ®ång lÉn ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. V× thÕ s¶n phÈm An sinh gi¸o dôc lu«n lµ s¶n phÈm ®­îc b¸n nhiÒu nhÊt trong c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. Cho ®Õn nay, Qua 5 n¨m ho¹t ®éng b¶o ViÖt ®· triÓn khai thªm nhiÒu s¶n phÈm míi ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña mäi ng­êi d©n trong x· héi, mçi s¶n phÈm cã mét ­u thÕ riªng vµ cã c¸i hay riªng, hÖ thèng s¶n phÈm cña B¶o ViÖt rÊt ®a d¹ng vµ phong phó cho nªn giíi h¹n trong ®Ò tµi em chØ nªu vÒ s¶n phÈm An sinh gi¸o dôc. 3. Néi dung c¬ b¶n cña s¶n phÈm An sinh gi¸o dôc 3.1.Mét sè kh¸i niÖm vÒ hå s¬ yªu cÇu b¶o hiÓm Hå s¬ yªu cÇu b¶o hiÓm: lµ mÉu ®¨ng ký b¶o hiÓm do c«ng ty b¶o hiÓm ph¸t hµnh, ng­êi yªu cÇu b¶o hiÓm ph¶i ®iÒn ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nh÷ng th«ng tin liÖt kª s½n trªn mÉu. Hå s¬ yªu cÇu b¶o hiÓm ®­îc xem lµ mét phÇn cña hîp ®ång b¶o hiÓm. Hå s¬ yªu cÇu b¶o hiÓm, ®iÒu kho¶n vµ c¸c phô lôc lµ nh÷ng bé phËn c¬ b¶n cña hîp ®ång b¶o hiÓm. Néi dung cña hå s¬ yªu cÇu: hå s¬ yªu cÇu lµ mét phÇn quan träng cña hîp ®ång b¶o hiÓm. Ng­êi yªu cÇu b¶o hiÓm ph¶i kª khai trung thùc mäi chi tiÕt vÒ b¶n th©n: tªn, tuæi, giíi tÝnh, chç ë, së thÝch; vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ, vÒ ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm mµ m×nh lùa chän theo mÉu ®· in s½n. Trªn c¬ së giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm, c«ng ty b¶o hiÓm sÏ ®Ò nghÞ kh¸m søc khoÎ vµ ®­a ra quyÕt ®Þnh cã nhËn b¶o hiÓm hay kh«ng. NÕu ®ång ý chÊp nhËn b¶o hiÓm, c«ng ty sÏ ®­a ra mét møc phÝ phï hîp. Sau khi nhËn ®­îc sè phÝ ®Çu tiªn, c«ng ty sÏ ph¸t hµnh hîp ®ång bao gåm ®iÒu kho¶n vµ c¸c phô lôc. Mét b¶n göi l¹i cho kh¸ch hµng, mét b¶n gi÷ l¹i ë c«ng ty cïng víi giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm. Ng­êi chñ hîp ®ång: Lµ c«ng d©n ViÖt Nam trong ®é tuæi tõ 18 ®Õn 60, lµ ng­êi kª khai giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm, ®ång thêi lµ ng­êi kÝ hîp ®ång vµ nép phÝ b¶o hiÓm. Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm: TrÎ em ViÖt Nam trong ®é tuæi tõ 1 ®Õn 13 (tÝnh ®Õn thêi ®iÓm göi giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm), lµ ng­êi mµ c«ng ty chÊp nhËn b¶o hiÓm sinh m¹ng theo hîp ®ång b¶o hiÓm. Tªn ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ®­îc ghi trong giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm vµ hîp ®ång b¶o hiÓm . Tai n¹n: Trong BHNT quy ­íc “Tai n¹n lµ bÊt cø thiÖt h¹i th©n thÓ nµo do hËu qu¶ duy nhÊt vµ trùc tiÕp cña mét lùc m¹nh, bÊt ngê tõ bªn ngoµi t¸c ®éng lªn th©n thÓ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm hoÆc ng­êi tham gia b¶o hiÓm, lo¹i trõ èm ®au hoÆc bÖnh tËt hoÆc bÊt k× tr¹ng th¸i nµo x¶y ra tù nhiªn hoÆc qu¸ tr×nh tho¸i ho¸”. Nh­ vËy nh÷ng th­¬ng tËt x¶y ra do ngé ®éc thøc ¨n, c¶m, tróng giã bÊt ngê ®èi víi ng­êi b¶o hiÓm nh­ng kh«ng ®­îc coi lµ tai n¹n b¶o hiÓm. Th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn: Lµ khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm hoÆc ng­êi tham gia b¶o hiÓm bÞ mÊt hoµn toµn hoÆc kh«ng thÓ phôc håi ®­îc chøc n¨ng cña: - Hai tay hoÆc hai ch©n hoÆc . . . - Mét tay, mét ch©n hoÆc hai m¾t hoÆc . . . - Mét tay, mét m¾t hoÆc . . . - Mét ch©n, mét m¾t hoÆc . . . Gi¸ trÞ gi¶i ­íc (hay gi¸ trÞ hoµn l¹i): Lµ sè tiÒn mµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm cã thÓ nhËn l¹i khi yªu cÇu huû bá hîp ®ång trong thêi h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm cã hiÖu lùc. Hîp ®ång b¶o hiÓm cã gi¸ trÞ gi¶i ­íc khi cã hiÖu lùc tõ 2 n¨m trë lªn. Gi¸ trÞ gi¶i ­íc øng víi mçi n¨m hîp ®ång vµo ngµy sinh nhËt cña hîp ®ång b¶o hiÓm (lµ ngµy kØ niÖm hµng n¨m cña hîp ®ång b¶o hiÓm b¾t ®Çu cã hiÖu lùc trong thêi h¹n b¶o hiÓm). Gi¸ trÞ gi¶i ­íc lu«n nhá h¬n tæng sè phÝ mµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm ®· ®ãng gãp víi c«ng ty b¶o hiÓm, nã chiÕm kho¶ng 70 ®Õn 80 % sè phÝ b¶o hiÓm ®· ®ãng, v× ng­êi tham gia b¶o hiÓm ph¶i thanh to¸n cho c«ng ty nh÷ng kho¶n chi phÝ ®· thùc hiÖn hîp ®ång nh­ chi phÝ ph¸t hµnh vµ qu¶n lÝ hîp ®ång, chi phÝ khai th¸c... Tû lÖ gi¶i ­íc trªn sè phÝ ®· ®ãng cµng cao th× cµng thu hót, hÊp dÉn ®èi víi kh¸ch hµng vµ do ®ã còng lµ nh©n tè t¸c ®éng ®Õn quyÕt ®Þnh tham gia BHNT hay kh«ng. Sè tiÒn b¶o hiÓm gi¶m: Khi hîp ®ång b¶o hiÓm ®· cã hiÖu lùc tõ hai n¨m trë lªn. Ng­êi tham gia b¶o hiÓm cã thÓ ngõng ®ãng phÝ vµ tiÕp tôc duy tr× hîp ®ång b¶o hiÓm nµy víi sè tiÒn b¶o hiÓm míi gäi lµ sè tiÒn b¶o hiÓm bÞ gi¶m. §iÒu nµy gióp ng­êi tham gia b¶o hiÓm vÉn tiÕp tôc tham gia BHNT trong nh÷ng lóc gÆp khã kh¨n, ®©y lµ sù linh ®éng cña BHNT øng víi mçi ®iÒu kiÖn kh¸c nhau. Ph¹m vi b¶o hiÓm: Do ®©y lµ lo¹i h×nh BHNT nªn ph¹m vi b¶o hiÓm ph¶i g¾n liÒn víi cuéc sèng cña con ng­êi do vËy ta ph¶i ph©n ra: -Sù kiÖn ®­îc b¶o hiÓm + Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm sèng ®Õn ®¸o h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm. + Th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn: bÞ tai n¹n vµ mÊt 2 trong 6 bé phËn quy ®Þnh ë phÇn trªn, + Rñi ro tö vong: ®©y lµ rñi ro cã thÓ ph¸t sinh do 2 nguyªn nh©n: chÕt do tai n¹n hoÆc chÕt cho bÖnh tËt. Bªn c¹nh nh÷ng rñi ro ®­îc b¶o hiÓm, trong BHNT cßn cã quy ®Þnh vÒ rñi ro lo¹i trõ. ViÖc ®­a ra c¸c rñi ro lo¹i trõ nh»m h¹n chÕ ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña nhµ b¶o hiÓm, mÆt kh¸c gi¸n tiÕp gi¸o dôc mäi ng­êi vÒ ý thøc tæ chøc kØ luËt, t«n träng ph¸p luËt, cã ý thøc ®Ò phßng vµ h¹n chÕ rñi ro. - Rñi ro lo¹i trõ x¶y ra do mét sè nguyªn nh©n sau: + Hµnh ®éng cè ý cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm, ng­êi tham gia b¶o hiÓm hoÆc ng­êi ®­îc thõa kÕ + Hµnh ®éng vi ph¹m ph¸p luËt cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm, ng­êi tham gia b¶o hiÓm. + Ng­êi tham gia b¶o hiÓm bÞ ¶nh h­ëng nghiªm träng cña r­îu, bia, ma tuý hoÆc c¸c chÊt kÝch thÝch t­¬ng tù . + Do ®éng ®Êt, nói löa v .v . . . + Do chiÕn tranh, b¹o ®éng v.v . . . 3.2. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi b¶o hiÓm 3.2.1 Tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn. * Tr¸ch nhiÖm cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm - KÝ hîp ®ång b¶o hiÓm: ng­êi tham gia trùc tiÕp kÝ hîp ®ång b¶o hiÓm, cïng c«ng ty b¶o hiÓm tho¶ thuËn cam kÕt thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång. - Tr¸ch nhiÖm khai b¸o rñi ro: Ngay khi kÝ hîp ®ång b¶o hiÓm, ng­êi tham gia b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm kª khai trung thùc nh÷ng yªu cÇu cña c«ng ty b¶o hiÓm (kª khai t×nh tr¹ng søc khoÎ). - Tr¸ch nhiÖm ®ãng phÝ b¶o hiÓm: ®©y lµ sè tiÒn mµ hä ph¶i ®ãng cho c«ng ty b¶o hiÓm, theo quy ®Þnh nép phÝ cña c«ng ty kho¶n phÝ ®ãng ®Çu tiªn sÏ lµ c¬ së thêi ®iÓm b¾t ®Çu cã hiÖu lùc cña hîp ®ång. Ng­êi tham gia baá hiÓm ph¶i ®ãng ®Çy ®ñ phÝ theo quy ®Þnh vµ ®óng h¹n. - Tr¸ch nhiÖm khai b¸o, th«ng b¸o tæn thÊt: khi cã sù cè rñi ro x¶y ra, ng­êi tham gia b¶o hiÓm ph¶i khai b¸o cô thÓ t×nh h×nh x¶y ra sù cè tæn thÊt, t×nh tr¹ng søc khoÎ cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm cho c«ng ty b¶o hiÓm biÕt. Bªn c¹nh ®ã ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ hå s¬ cho c«ng ty mét c¸ch trung thùc, chÝnh x¸c ®Ó c«ng ty c¨n cø tr¶ tiÒn b¶o hiÓm. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c«ng ty gi¸m ®Þnh t×nh tr¹ng søc khoÎ. * Tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty b¶o hiÓm: - KÝ kÕt hîp ®ång chÊp nhËn ng­êi tham gia ®Ó h×nh thµnh quü b¶o hiÓm. - §Ò phßng, h¹n chÕ tæn thÊt x¶y ra trong thêi gian hîp ®ång cßn hiÖu lùc. - Thu phÝ vµ cã tr¸ch nhiÖm nép cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc mét kho¶n tiÒn gäi lµ thuÕ nh­ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. - B¶o toµn ®ång vèn vµ chÊp hµnh ®óng ph¸p luËt. 3.2.2 . QuyÒn lîi b¶o hiÓm - §Õn n¨m ng­êi ®­îc b¶o hiÓm trßn 18 tuæi, khi hîp ®ång b¶o hiÓm hÕt h¹n, c«ng ty BHNT sÏ tr¶ cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm sè tiÒn b¶o hiÓm ®· cam kÕt vµ ®­îc ghi trong hîp ®ång b¶o hiÓm. - Tr­êng hîp ng­ßi ®­îc b¶o hiÓm bÞ chÕt tr­íc ngµy hîp ®ång b¶o hiÓm hÕt h¹n, c«ng ty BHNT sÏ hoµn tr¶ 100% sè phÝ ®· nép v× khi ng­êi tham gia BHNT kÝ kÕt hîp ®ång víi môc ®Ých lµ ®¶m b¶o cho con em m×nh tíi tuæi tr­ëng thµnh. Do vËy khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm gÆp rñi ro bÞ chÕt th× ý nghÜa cña ch­¬ng tr×nh nµy kh«ng cßn n÷a, nªn chØ hoµn tr¶ 100% sè phÝ ®· nép. - Tr­êng hîp ng­êi tham gia b¶o hiÓm bÞ chÕt + Do tai n¹n x¶y ra sau 01 ngµy kÓ tõ khi hîp ®ång b¶o hiÓm cã hiÖu lùc, c«ng ty BHNT sÏ ngõng thu phÝ b¶o hiÓm tõ k× thu phÝ b¶o hiÓm tiÕp theo ngay sau ngµy x¶y ra tai n¹n vµ hîp ®ång b¶o hiÓm vÉn tiÕp tôc duy tr× víi ®Çy ®ñ quyÒn lîi b¶o hiÓm. Tr­êng hîp tai n¹n x¶y ra tr­íc thêi gian 1 ngµy kÓ tõ khi hîp ®ång b¶o hiÓm cã hiÖu lùc, c«ng ty b¶o hiÓm sÏ hoµn tr¶ 80% sè phÝ b¶o hiÓm ®· nép cho ng­êi thõa kÕ hîp ph¸p cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm vµ hîp ®ång nµy bÞ huû bá. + Do c¸c nguyªn nh©n kh¸c (trõ tr­êng hîp tù tö vµ nhiÔm virut HIV). Khi hîp ®ång b¶o hiÓm cã hiÖu lùc ch­a ®ñ 1 n¨m, c«ng ty BHNT sÏ hoµn tr¶ cho ng­êi thõa kÕ hîp ph¸p cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm 80% sè phÝ b¶o hiÓm ®· nép vµ hîp ®ång b¶o hiÓm nµy sÏ bÞ ph¸ bá. Khi hîp ®ång b¶o hiÓm nµy cã hiÖu lùc tõ mét n¨m trë lªn, c«ng ty BHNT sÏ ngõng thu phÝ b¶o hiÓm tiÕp sau ngay sau ngµy x¶y ra tai n¹n vµ hîp ®ång vÉn tiÕp tôc duy tr× víi ®Çy ®ñ c¸c quyÒn lîi b¶o hiÓm. + Do nguyªn nh©n tù tö hoÆc do nhiÔm virut HIV. Khi hîp ®ång b¶o hiÓm ®· cã hiÖu lùc tõ 2 n¨m trë lªn, c«ng ty BHNT sÏ ngõng thu phÝ b¶o hiÓm kÓ tõ ngµy ®Õn k× thu phÝ tiÕp theo ngay sau ngµy x¶y ra tai n¹n vµ hîp ®ång v·n tiÕp tôc duy tr× víi ®Çy ®ñ quyÒn lîi b¶o hiÓm. 4) Trong tr­êng hîp ng­êi ®­îc b¶o hiÓm hoÆc ng­êi tham gia b¶o hiÓm bÞ th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn do tai n¹n. Tr­êng hîp ng­êi tham gia b¶o hiÓm bÞ th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn do tai n¹n (tai n¹n ®­îc b¶o hiÓm) th× sÏ ®­îc h­ëng quyÒn lîi nh­ phÇn 3.1 trªn. Tr­êng hîp ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn do tai n¹n x¶y ra sau 1 ngµy kÓ tõ khi hîp ®ång b¶o hiÓm cã hiÖu lùc, c«ng ty BHNT tr¶ cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm sè tiÒn trî cÊp hµng n¨m b»ng 1/4 sè tiÒn b¶o hiÓm cam kÕt cho ®Õn ngµy hîp ®ång b¶o hiÓm ®¸o h¹n. Tr­êng hîp tai n¹n x¶y ra tr­íc mét ngµy nãi trªn, c«ng ty BHNT hoµn tr¶ 80% sè phÝ ®· nép cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm vµ hîp ®ång b¶o hiÓm nµy sÏ bÞ huû bá. Ngoµi c¸c quyÒn lîi nãi trªn vµ khi hîp ®ång b¶o hiÓm ®· cã hiÖu lùc tõ 2 n¨m trë lªn, c«ng ty b¶o hiÓm cßn cã thÓ tr¶ mét kho¶n tiÒn l·i tõ kÕt qu¶ ®Çu t­ phÝ BHNT cña c«ng ty cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm vµo ngµy kØ niÖm cña hîp ®ång b¶o hiÓm hoÆc khi thanh to¸n gi¸ trÞ gi¶i ­íc hoÆc vµo ngµy thanh to¸n tiÒn b¶o hiÓm trong tr­êng hîp ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ chÕt vµ tr¶ cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm vµo ngµy ®¸o h¹n cña hîp ®ång. 3.3. Thñ tôc b¶o hiÓm 1. Khi yªu cÇu b¶o hiÓm, ng­êi tham gia b¶o hiÓm ph¶i ®iÒn ®Çy ®ñ, trung thùc vµo giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm, xuÊt tr×nh giÊy khai sinh cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm vµ giÊy khai sinh hoÆc chøng minh th­ hay hé khÈu cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm cho c«ng ty BHNT. 2. Khi hîp ®ång ®· cã hiÖu lùc tõ 2 n¨m trë lªn, ng­êi tham gia b¶o hiÓm kh«ng tiÕp tôc nép phÝ b¶o hiÓm nh­ng vÉn muèn duy tr× hîp ®ång th× ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho c«ng ty BHNT tr­íc kú nép phÝ tiÕp theo 15 ngµy, vµ c«ng ty BHNT sÏ th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm biÕt vÒ sè tiÒn b¶o hiÓm gi¶m t¹i thêi ®iÓm dõng ®ãng phÝ trong vßng 15 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc th«ng b¸o cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm. 3. Trong thêi gian 14 ngµy kÓ tõ ngµy nép phÝ b¶o hiÓm ®Çu tiªn, ng­êi tham gia BH cã quyÒn tõ chèi kh«ng tiÕp tùc tham gia b¶o hiÓm. Trong tr­êng hîp nµy ng­êi tham gia b¶o hiÓm ®­îc nhËn 100% sè phÝ ®· nép. 4. Huû bá vµ thay ®æi hîp ®ång b¶o hiÓm: a) Trong tr­êng hîp hîp ®ång b¶o hiÓm ®· cã hiÖu lùc c«ng ty BHNT kh«ng cã quyÒn huû bá hay thay ®æi c¸c ®iÒu kho¶n, ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång nµy trõ khi ®· cã tho¶ thuËn kh¸c nhau gi÷a c«ng ty BHNT vµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm. b) Tr­êng hîp ng­êi tham gia b¶o hiÓm cã yªu cÇu huû bá hîp ®ång b¶o hiÓm - Khi hîp ®ång cã hiÖu lùc ch­a ®ñ hai n¨m, c«ng ty BHNT kh«ng hoµn tr¶ l¹i sè phÝ ®· nép cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm. - Khi hîp ®ång cã hiÖu lùc tõ hai n¨m trë lªn, c«ng ty BHNT sÏ thanh to¸n cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm gi¸ trÞ gi¶i ­íc tÝnh ®Õn thêi ®iÓm, nhËn ®­îc yªu cÇu huû bá hîp ®ång vµ kho¶n tiÒn l·i cña hîp ®ång nµy tõ kÕt qu¶ ®Çu t­ phÝ BHNT cña c«ng ty. 3.4. Sè tiÒn b¶o hiÓm va nguyªn t¾c ®inh phÝ: 3.4.1. Sè tiÒn b¶o hiÓm §©y lµ h¹n møc tr¸ch nhiÖm cña nhµ b¶o hiÓm ®èi víi ng­êi b¶o hiÓm . Trong BHNT (cô thÓ lµ b¶o hiÓm trÎ em) nhµ b¶o hiÓm sÏ ®­a ra nhiÒu møc sè tiÒn kh¸c nhau vµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm sÏ dùa trªn kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh ®Ó lùa chän sè tiÒn thÝch hîp nhÊt. §©y còng lµ sè tiÒn ng­êi tham gia ®¨ng kÝ víi c«ng ty BHNT. Ng­êi tham gia BHNT cã quyÒn lùa chän mét trong c¸c møc sè tiÒn b¶o hiÓm sau: 5 triÖu, 10 triÖu, 15 triÖu, 20 triÖu, 30 triÖu, 40 triÖu, 50 triÖu. PhÝ b¶o hiÓm Sè tiÒn b¶o hiÓm = Tû lÖ phÝ 3.4.2. PhÝ b¶o hiÓm vµ nguyªn t¾c tÝnh phÝ Còng nh­ tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm, phÝ b¶o hiÓm lµ c¬ së ®Ó x©y dùng quÜ b¶o hiÓm ®Ó chi tr¶ cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm vµ c¸c kho¶n phô phÝ. PhÝ b¶o hiÓm lµ sè tiÒn cÇn ph¶i thu cña c«ng ty b¶o hiÓm ®Ó c«ng ty b¶o hiÓm ®¶m b¶o tr¸ch nhiÖm cña m×nh khi cã c¸c sù kiÖn b¶o hiÓm ®­îc x¶y ra ®èi víi ng­êi tham gia b¶o hiÓm nh­: chÕt, hÕt h¹n hîp ®ång, th­¬ng tËt vµ ®¶m b¶o cho viÖc ho¹t ®éng cña c«ng ty. §©y còng lµ sù thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm víi c«ng ty b¶o hiÓm nh»m nhËn ®­îc sù b¶o ®¶m tr­íc nh÷ng rñi ro ®· ®­îc nhµ b¶o hiÓm nhËn b¶o hiÓm. PhÝ b¶o hiÓm cã thÓ nép mét lÇn ngay sau khi ký hîp ®ång hoÆc cã thÓ nép ®Þnh kú trong n¨m. PhÝ nép mét lÇn sÏ ph¶i ®ãng gãp Ýt h¬n so víi tæng sè chi phÝ ®ãng gãp hµng kú do hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña viÖc ®ãng phÝ mét lÇn cao h¬n vµ chi phÝ qu¶n lý thÊp h¬n. Nguyªn t¾c tÝnh phÝ ®­îc dùa trªn biÓu thøc c©n b»ng gi÷a tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty b¶o hiÓm vµ tr¸ch nhiÖm cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm tÝnh theo gi¸ trÞ t¹i thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång. Tr¸ch nhiÖm cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm t¹i thêi ®iÓm ký hîp ®ång b»ng tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty b¶o hiÓm t¹i thêi ®iÓm ký hîp ®ång PhÝ b¶o hiÓm gåm hai phÇn: phÝ thuÇn vµ phô phÝ. + PhÝ thuÇn lµ nh÷ng kho¶n phÝ dïng ®Ó chi tr¶ cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. + Phô phÝ gåm: - Chi phÝ khai th¸c chi cho tuyªn truyÒn, qu¶ng c¸o, m«i giíi, chi cho ®¹i lý... - Chi phÝ qu¶n lý hîp ®ång trong thêi h¹n hîp ®ång ®ang thu phÝ, kÓ c¶ chi phÝ thu phÝ BH ... - Chi phÝ qu¶n lý liªn quan ®Õn c¸c kho¶n chi tr¶ båi th­êng. 3.4.3.C¸ch x¸c ®Þnh phÝ: a. PhÝ thuÇn: Cã rÊt nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng lªn phÝ nh­ng c¬ b¶n vÉn lµ: - Tuæi thä cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm cô thÓ lµ b¶ng tØ lÖ tö vong. - L·i suÊt kü thuËt: l·i xuÊt tiÒn göi tÝnh trong c¬ së tÝnh phÝ. Ngoµi ra, cßn cã c¸c nh©n tè kh¸c t¸c ®éng nh­ thêi h¹n b¶o hiÓm, sè tiÒn b¶o hiÓm, c¸ch thøc nép phÝ, tØ lÖ huû bá hîp ®ång tr­íc thêi h¹n. Qua b¶ng tØ lÖ tö vong ta cã thÓ ®­a ra sè l­îng nh÷ng ng­êi cßn sèng (lx+n) ë løa tuæi x sau n n¨m. Tõ ®©y cã thÓ tÝnh ®­îc x¸c suÊt sèng vµ x¸c suÊt tö vong cña mét ng­êi ë ®é tuæi x sau n n¨m. Tuæi (x) Sè ng­êi sèng (lx) Sè ng­êi chÕt (dx) Tû lÖ chÕt (1000.qx) L·i suÊt kü thuËt: nhµ b¶o hiÓm ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®Çu t­ c¸c kho¶n phÝ ®Ó ®­a ra mét phÇn l·i lµm gi¶m møc phÝ ®ãng cña ng­êi tham gia. Møc l·i nµy cµng cao th× cµng ph¶i kÝch thÝch ®­îc sè l­îng ng­êi tham gia. Do vËy nhµ b¶o hiÓm ph¶i ®­a vµo l·i suÊt tiÒn göi ®Ó tÝnh phÝ. Tr­íc khi tÝnh phÝ ta cÇn hiÓu mét sè kh¸i niÖm sau: x: tuæi cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm khi b¾t ®Çu ®­îc nhËn b¶o hiÓm. lx: sè ng­êi sèng l(x+n): sè ng­ßi ®­îc b¶o hiÓm sèng sau n n¨m hîp ®ång. d(x+k): sè ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chÕt trong n¨m hîp ®ång k. n: thêi h¹n hîp ®ång. v: thõa sè chiÕt khÊu v=1/1+i. T(x+k): sè ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn trong n¨m hîp ®ång k. C: sè tiÒn b¶o hiÓm. p: phÝ thuÇn. p”: phÝ toµn phÇn. Do BHNT gåm nhiÒu tr­êng hîp ®­îc tr¶ sè tiÒn b¶o hiÓm. Do vËy ph¶i x¸c ®Þnh phÝ b¶o hiÓm cho tõng tr­êng hîp. + PhÝ thuÇn cho tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm khi hÕt hîp ®ång: + PhÝ thuÇn cho tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chÕt tr­íc khi hÕt h¹n hîp ®ång: + PhÝ thuÇn cho tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn do tai n¹n: ( Theo ®iÒu qui ®Þnh cña nghiÖp vô th× khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn sÏ ®­îc c«ng ty b¶o hiÓm tr¶ ®Þnh kú 1/4 sè tiÒn b¶o hiÓm trong nh÷ng n¨m cßn l¹i cña hîp ®ång). PhÝ BHNT ®­îc x©y dùng trªn c¬ së P1 ,P2 ,P3. P = P1 + P2 + P3. b. PhÝ toµn phÇn: Trªn c¬ së phÝ thuÇn, nhµ b¶o hiÓm c¨n cø vµo c¸c kho¶n phô phÝ ®Ó tÝnh ra kho¶n phÝ mµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm ph¶i nép cho c«ng ty b¶o hiÓm. PhÝ toµn phÇn = PhÝ thuÇn + Phô phÝ Th«ng th­êng thu phÝ chiÕm kho¶ng 5% phô phÝ, trong ®ã: + 3% chi phÝ qu¶n lÝ + 2% chi phÝ khai th¸c hîp ®ång Møc phÝ kh«ng thay ®æi trong suèt thêi h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm, ng­êi tham gia b¶o hiÓm cã thÓ nép theo th¸ng, quý, n¨m hoÆc theo 2 k× trong n¨m. c«ng thøc tÝnh phÝ nép mçi k× (F) theo phÝ th¸ng nh­ sau: NÕu nép phÝ theo quý th× sè phÝ nép mçi kú ®­îc tÝnh b»ng FquÝ = Fth¸ng * 3*0,98 (so víi tæng sè phÝ nép theo th¸ng th× tæng sè phÝ nép theo quý gi¶m 2 %) NÕu nép phÝ hai kú trong n¨m th× sè phÝ nép mçi kú ®­îc tÝnh b»ng F2 k× = Fth¸ng * 6 * 0,96 ( so víi tæng sè phÝ nép theo th¸ng th× tæng sè phÝ nép theo hai kú trong n¨m gi¶m 4 %) NÕu nép phÝ theo n¨m th× sè phÝ nép mçi kú ®­îc tÝnh b»ng Fn¨m = Fth¸ng * 12 * 0,92 ( so víi tæng sè phÝ nép theo th¸ng th× tæng sè phÝ nép theo n¨m gi¶m 8 %) PhÝ b¶o hiÓm cho c¸c møc sè trªn b¶o hiÓm ®­îc tÝnh theo tØ lÖ sau: + Víi c¸c møc sè tiÒn b¶o hiÓm tõ 5 triÖu ®Õn 30 triÖuVN§- tÝnh b»ng 100% tØ lÖ phÝ cña mét ®¬n vÞ sè trªn b¶o hiÓm. + Víi c¸c møc sè tiÒn b¶o hiÓm tõ 31 triÖu ®Õn 40 triÖuVN§- tÝnh b»ng 98% tØ lÖ phÝ cña mét ®¬n vÞ sè trªn b¶o hiÓm. + Víi c¸c møc sè tiÒn b¶o hiÓm tõ 41 triÖu ®Õn 50 triÖuVN§- tÝnh b»ng 97% tØ lÖ phÝ cña mét ®¬n vÞ sè trªn b¶o hiÓm. 3.5. Chi tr¶ b¶o hiÓm 3.5.1. Tr­êng hîp sèng ®Õn hÕt h¹n hîp ®ång Víi : Hîp ®ång b¶o hiÓm gèc, c«ng ty sÏ tr¶ toµn bé sè tiÒn b¶o hiÓm ®· ký kÕt trong hîp ®ång. 3.5.2. Tr­êng hîp ng­êi tham gia b¶o hiÓm hoÆc ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ chÕt Víi : - GiÊy yªu cÇu gi¶i quyÕt quyÒn lîi b¶o hiÓm - Hîp ®ång b¶o hiÓm gèc - GiÊy chøng tõ C«ng ty b¶o hiÓm xem xÐt c¸c giÊy trªn vµ sÏ thùc hiÖn mäi quyÒn lîi ®· cam kÕt trong hîp ®ång. 3.5.3. Tr­êng hîp ng­ßi tham gia b¶o hiÓm hoÆc ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ th­¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn. Víi : - GiÊy yªu cÇu gi¶i quyÕt quyÒn lîi b¶o hiÓm - Hîp ®ång b¶o hiÓm gèc - Biªn b¶n tai n¹n cã x¸c nhËn cña c«ng an hoÆc c¬ quan cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm lµm viÖc hoÆc chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng n¬i x¶y ra tai n¹n. - GiÊy x¸c nhËn cña c¬ quan y tÕ cã thÈm quyÒn vÒ t×nh tr¹ng th­¬ng tËt cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm hoÆc ng­êi tham gia b¶o hiÓm. C«ng ty b¶o hiÓm xem xÐt c¸c giÊy tê trªn vµ sÏ thùc hiÖn mäi quyÒn lîi ®· cam kÕt trong hîp ®ång. 3.5.4. Tr­êng hîp huû bá hîp ®ång ®· cã gi¸ trÞ hoµn l¹i Víi: - GiÊy ®Ò nghÞ huû bá hîp ®ång - Hîp ®ång b¶o hiÓm gèc. Tr­êng hîp ng­êi tham gia b¶o hiÓm hoÆc ng­êi ®­îc b¶o hiÓm kh«ng trung thùc, hoÆc kh«ng chÊp hµnh ®óng c¸c ®iÒu quy ®Þnh trong hîp ®ång, c«ng ty b¶o hiÓm cã quyÒn tõ chèi mét phÇn hoÆc toµn bé sè tiÒn b¶o hiÓm tuú theo møc ®é vi ph¹m. C«ng ty b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt vµ tr¶ tiÒn b¶o hiÓm hoÆc thanh to¸n gi¸ trÞ hoµn l¹i, hoÆc sè phÝ ®· nép trong vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ ®Çy ®ñ vµ hîp lÖ. NÕu qu¸ thêi h¹n trªn th× khi thanh to¸n c«ng ty b¶o hiÓm ph¶i tr¶ thªm l·i cña sè tiÒn nµy theo l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm thêi h¹n 3 th¸ng do Ng©n hµng Nhµ n­íc quy ®Þnh trong hîp ®ång.