Đề tài Trình bày nội dung cơ bản của chức năng kiểm soát trong lĩnh vực tài chính tiền tệ

Đề bài: Trình bày nội dung cơ bản của chức năng kiểm soát trong lĩnh vực tài chính tiền tệ. 1. Nội dung cơ bản của chức năng kiểm soát Chức năng kiểm soát sự phát triển nền kinh tế quốc dân là tổng thể những hoạt động của Nhà nước nhằm kịp thời phát hiện và xử lý những sai sót, ách tắc, những khó khăn, vướng mắc cũng như những cơ hội phát triển kinh tế nhằm đảm bảo cho nền kinh tế hoạt động đúng định hướng kế hoạch và có hiệu quả. Nhiệm vụ của chức năng kiểm soát trong quản lý nhà nước về kinh tế là đánh giá chính xác kết quả hoạt động của nền kinh tế để có những can thiệp hợp lý của Nhà nước tới nền kinh tế. Bởi vậy, kiểm soát thực chất là một hệ thống phản hồi và dự báo. Hệ thống kiểm soát phản hồi chủ yếu kiểm soát những kết quả đầu ra để phát hiện sai lệch so với những chuẩn mực được xác định của Nhà nước để điều chỉnh. Hệ thống kiểm soát dự báo chủ yếu kiểm soát các yếu tố đầu vào để lường trước kết quả đầu ra từ đó có những can thiệp trước khi hoạt động. Chức năng kiểm soát phát triển kinh tế có nhiều nội dung khác nhau: Một là, kiểm soát sự phát triển theo định hướng kế hoạch của nền kinh tế. Trong nội dung kiểm soát này các loại kế hoạch từ chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, các quy hoạch phát triển, các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và hàng năm đến các chương trình và dự án quốc gia là các chuẩn mực để kiểm soát. Mỗi sự sai lệch quá mức độ so với các mục tiêu kế hoạch trên đều cần có sự điều chỉnh nhất định. Hai là, kiểm soát việc sử dụng các nguồn lực của đất nước. Trong loại kiểm soát này nguồn lực của đất nước là đối tượng kiểm soát của Nhà nước. Nhiệm vụ kiểm soát việc sử dụng các nguồn lực của đất nước là đảm bảo các nguồn lực được sử dụng đúng mục đích và có hiệu quả, tránh thất thoát lãng phí. Ba là, kiểm soát việc thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Loại kiểm soát này nhằm đảm bảo việc chấp hành các chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước, của tất cả các tổ chức và cá nhân trong bộ máy quản lý nhà nước và xã hội. Bốn là, kiểm soát việc thực hiện các chức năng của cơ quan nhà nước trong lĩnh vực quản lý kinh tế. Nội dung kiểm soát này đảm bảo tính trách nhiệm trong hoạt động của các cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế. Năm là, kiểm soát tính hợp lý của các công cụ, chính sách, pháp luật trong lĩnh vực kinh tế để đảm bảo tính chất thúc đẩy kinh tế của chúng, kiểm soát lạm phát và biến động kinh tế trong nước. a. Hình thức của chức năng kiểm soát Chức năng kiểm soát trong quản lý nhà nước về kinh tế được thực hiện thông qua nhiều hình thức khác nhau như: giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm sát tài phán và kiểm toán Nhà nước. v Giám sát Giám sát là hoạt động của các cơ quan quyền lực nhà nước, toà án nhằm chấn chỉnh những lệch lạc trái pháp luật, sai mục tiêu đối với hệ thống khác nằm ngoài quan hệ trực thuộc theo chiều dọc. Giám sát là chức năng kiểm định của cơ quan quyền lực nhà nước. Chức năng này xuất phát từ địa vị chính trị - pháp luật của Quốc hội, của Hội đồng nhân dân là cơ quan trực tiếp nhận quyền lực từ nhân dân, thay mặt nhân dân thực hiện mọi quyền của Nhà nước. Mặt khác, còn xuất phát từ quyền ban hành luật và những nghị quyết mà những cơ quan hành chính nhà nước phải chấp hành. Ngoài chức năng lập hiến, lập pháp, Quốc hội còn thực hiện quyền giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt động của Nhà nước, thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân theo hiến pháp, luật và nghị quyết của Quốc hội. Hoạt động giám sát của Quốc hội được thực hiện thông qua các hình thức sau: Thực hiện trên kỳ họp nghe báo cáo của Chính phủ, các Bộ, cơ quan ngang Bộ và cơ quan khác thuộc Chính phủ, thảo luận, đánh giá các báo cáo đó. Thông qua quyền chất vấn của đại biểu Quốc hội đối với Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ. Các uỷ viên uỷ ban, hội đồng của Quốc hội giúp Quốc hội thực hiện quyền giám sát và trên các kỳ họp báo cáo trước Quốc hội về hoạt động của mình trong các bản báo cáo, thẩm tra, thuyết trình phạm vi giám sát của Quốc hội là: giám sát việc thi hành Hiến pháp, Luật, nghị quyết của Quốc hội, Pháp lệnh, Nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội, giám sát hoạt động của Chính phủ, giám sát hoạt động của Hội đồng nhân dân. Thông qua đại biểu Quốc hội tiếp xúc với cử tri, nghe yêu cầu kiến nghij, khiếu nại và tố cáo của cử tri hoặc bằng các tham dự kỳ họp của Hội đồng nhân dân. Trong trường hợp đặc biệt, Quốc hội có thể thành lập những đoàn kiểm tra đặc biệt, những Uỷ ban lâm thời để kiểm tra xem xét những vụ việc đặc biệt. Những điều chỉnh trong hoạt động giám sát của Quốc hội đối với bộ máy hành chính nhà nước bao gồm: Về tổ chức: quyết định thành lập, bãi bỏ các Bộ và cơ quan ngang Bộ của Chính phủ; thành lập mới, nhập, chia, điều chỉnh địa giới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; thành lập hoặc giải thể các đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt. Về nội dung công tác: bãi bỏ các văn bản của Chủ tịch nước, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ trái với Hiến pháp, Luật và Nghị quyết của Quốc hội trên lĩnh vực quản lý kinh tế; sửa đổi luật. Về nhân sự: bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm các chức danh cao nhất của bộ máy nhà nước, phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng về bổ nhiệm, miễn nhiệm các chức Phó Thủ tướng, Bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ. Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. Hội đồng nhân dân các cấp giám sát các hoạt động của Uỷ ban nhân dân, các cơ quan chuyên môn của Uỷ ban nhân dân, các doanh nghiệp, cơ quan tổ chức trực thuộc mình cũng như trực thuộc cấp trên đóng tại địa phương. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân có căn cứ phạm vi nội dung, hình thức và phương pháp tương tự như hoạt động giám sát của Quốc hội, nhưng ở các nấc thang quyền lực thấp hơn, trên địa bàn lãnh thổ xác định. Toà án nhân dân tối cao, các Toà án nhân dân địa phương là các cơ quan xét xử của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Thông qua các phiên toà xét xử các vụ án hình sự, dân sự, lao động, hành chính và kinh tế, Toà án thực hiện chức năng giám sát đối với hoạt động hành chính – kinh tế của Nhà nước. Giám sát của toàn án đối với hoạt động hành chính là hoạt động tài phán hành chính nhằm kiểm tra tính hợp pháp trong các quyết định hành chính và hành vi của cơ quan hành chính, cán bộ công chức hành chính bị dân khiếu kiện và phán quyết về bồi thường thiệt hại cho công dân, tổ chức kinh tế do quyết định, hành vi đó gây ra. Ngoài ra chức năng giám sát của Toà án còn được gián tiếp thông qua hoạt động tài phán tư pháp. Khi xét xử các vụ án hành chính, toà án có quyền yêu cầu bãi bỏ những quyết định hành chính của các cơ quan hành chính, đình chỉ các hành vi hành chính nói trên, buộc phục hồi quyền hạn do việc thực hiện các quyết định hành chính và hành vi hành chính trái pháp luật của các cơ quan hành chính, công chức gây ra. Toà án nhân dân các cấp có chức năng xét xử hành chính, trực tiếp kiểm tra giám sát các quyết định hành chính và hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhằm bảo đảm pháp chế bà kỷ cương trong quản lý nhà nước. Khi xét xử các vụ án dân sự, toà án có quyền huỷ bỏ quyết định rõ ràng trái pháp luật của cơ quan, tổ chức khác xâm phạm quyền hợp pháp của đương sự trong vụ án mà toà án có nhiệm vụ giải quyết. Giám sát của Toà án đối với hoạt động hành chính thông qua tài phán tư pháp chủ yếu là yêu cầu cơ quan hành chính khắc phục sự vi phạm, trừ những trường hợp luật định, quyết định của Toà án mặc nhiên đình chỉ, bãi bỏ quyết định hành chính. v Kiểm tra Kiểm tra là khái niệm rộng, chủ yếu được hiểu là hoạt động thường xuyên của cơ quan nhà nước cấp trên với cơ quan nhà nước cấp dưới nhằm xem xét, đánh giá mọi hoạt động của cấp dưới khi cần thiết hoặc kiểm tra cụ thể một quyết định nào đó. Hoạt động kiểm tra thực hiện trong quan hệ trực thuộc. Vì vậy, khi thực hiện kiểm tra, cơ quan cấp trên, thủ trưởng cơ quan có quyền áp dụng các biện pháp cưỡng chế kỷ luật, biện pháp bồi thường thiệt hại vật chất hoặc áp dụng các biện pháp tác động tích cực tới đối tượng bị kiểm tra như khen thưởng về vật chất và tinh thần. Hoạt động kiểm tra trong quản lý nhà nước về kinh tế bao gồm kiểm tra của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền chung, kiểm tra chức năng và kiểm tra nội bộ. - Kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền chung. Đó là kiểm tra của Chính phủ và Uỷ ban nhân dân. Đặc trưng của loại kiểm tra này là tính trực thuộc của đối tượng bị kiểm tra đối với cơ quan kiểm tra, do đó mang tính chất quyền lực - phục tùng. Chính phủ, Uỷ ban nhân dân có thể kiểm tra bất kỳ một hoạt động nào của đối tượng bị quản lý có thể tiến hành thường xuyên, định kỳ hoặc đột xuất khi phát hiện những vi phạm. Hoạt động kiểm tra của cơ quan quản lý thẩm quyền chung tiến hành dưới nhiều hình thức: nghe báo cáo, đánh giá báo cáo của đối tượng kiểm tra, tự tổ chức các đoàn kiểm tra tổng hợp hoặc về từng vấn đề hoặc thông qua Thanh tra Chính phủ, Thanh tra Bộ, Sở. Do tính trực thuộc của đối tượng kiểm tra và chủ thể kiểm tra mà hoạt động kiểm tra của Chính phủ, Uỷ ban nhân dân có tính quyền lực cao. Nó có quyền ra quyết định bắt buộc đối tượng kiểm tra thi hành: có quyền đình chỉ, bãi bỏ các quyết định trái pháp luật, hoặc sai trái của đối tượng bị kiểm tra, khi cần có thể áp dụng các biện pháp kỷ luật đối với những người có chức vụ hoặc đối với cơ quan, tổ hức, đơn vị trực thuộc. - Kiểm tra chức năng là hoạt động kiểm tra do cơ quan quản lý ngành, hay lĩnh vực (Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ có chức năng quản lý ngành hay lĩnh vực) thực hiện đối với các coư quan, tổ chức, đơn vị không thuộc mình về mặt tổ chức trong việc chấp hành pháp luật, đường lối, chính sách và các quy tắc quản lý về ngành hay lĩnh vực mình quản lý thống nhất trong cả nước. Khi tiến hành kiểm tra chức năng, các cơ quan kiểm tra có quyền yêu cầu cơ quan bị kiểm tra cùng cấp đình chỉ, sửa đổi hoặc bãi bỏ quyết định sai tría pháp luật của cơ quan đó, nhưng không có quyền tự mình đình chỉ, sửa đổi hoặc bãi bỏ các quyết định đó, cũng không có quyền áp dụng các chế tài kỷ luật, phạt hành chính, trừ trường hợp cơ quan kiểm tra chức năng đó có chức năng là cơ quan thanh tra nhà nước chuyên ngành. Khi có tranh chấp giữa cơ quan kiểm tra chức năng và đối tượng bị kiểm tra, về nguyên tắc đối tượng bị kiểm tra phải chấp hành nhưng có quyền kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền giải quyết. - Kiểm tra nội bộ là nhiệm vụ, chức năng của mọi cơ quan nhà nước. Khái niệm kiểm tra nội bộ thường dùng để chỉ hoạt động kiểm tra trong nội bộ ngành, một cơ quan, một tổ chức do thủ trưởng cơ quan quản lý ngành và lĩnh vực, thủ trưởng các cơ quan, tổ chức, đơn vị tiến hành. Hoạt động này có tính chất trực thuộc chặt chẽ giữa chủ thể và đối tượng bị kiểm tra. Phạm vi kiểm tra bao quát mọi hoạt động, mọi vấn đề thuộc nhiệm vụ, chức năng của cơ quan, nhân viên dưới quyền. Thủ trưởng cơ quan có thể trực tiếp kiểm tra hoặc lập ra tổ chức giúp thủ trưởng kiểm tra - tiến hành kiểm tra thủ trưởng cơ quan hoặc tổ chức kiểm tra có quyền áp dụng mọi hình thức và biện pháp thuộc quyền hạn của thủ trưởng như khen thưởng cơ quan, cá nhân có thành tích, kỷ luật cơ quan, tổ chức và cá nhân vi phạm, ra quyết định đình chỉ, bãi bỏ các quyết định sai trái của cấp dưới, đình chỉ hành vi vi phạm pháp luật, kỷ luật kể cả các biện pháp kiểm kê, kiểm soát, kê biên, niêm phong tài sản, tài liệu. v Thanh tra Thanh tra là phạm trù dùng để chỉ hoạt động của các tổ chức thuộc Tổng thanh tra Chính phủ và Thanh tra Nhà nước chuyên ngành (Thanh tra Bộ, Thanh tra Sở). Cơ quan thanh tra và đối tượng bị thanh tra thường không có quan hệ trực thuộc. Nhưng các cơ quan thanh tra do thủ trưởng các cơ quan hành chính thành lập, hoạt động với tư cách là cơ quan chức năng giúp thủ trưởng cùng cấp. Vì vậy, có thể coi hoạt động thanh tra ngành được cơ quan cấp trên tiến hành trong quan hệ đối với cơ quan trực thuộc. Trong quá trình thanh tra, cơ quan thanh tra có thể áp dụng các biện pháp cưỡng chế để đảm bảo công tác thanh tra, kể cả các biện pháp trách nhiệm kỷ luật như tạm đình chỉ công tác và xử lý vi phạm hành chính, nhưng không có quyền sửa đổi, bãi bỏ quyết định của đối tượng bị thanh tra mà chỉ có quyền đình chỉ việc thi hành một loại quyết định hành chính trong những trường hợp đặc biệt, hoặc đình chỉ hành vi hành chính trái pháp luật. Thanh tra nhà nước là cơ quan trực thuộc hệ thống hành pháp, có nhiệm vụ: Thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ kế hoạch của Nhà nước tại các cơ quan, tổ chức và cá nhân. Xem xét, kiến nghị với cấp có thẩm quyền giải quyết hoặc giải quyết các khiếu nại, tố cáo. Trong phạm vi của mình, chỉ đạo, tổ chức và hoạt động thanh tra đối với cơ quan, tổ chức hữu quan. Kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền về những vấn đề quản lý nhà nước cần sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành các quy định phù hợp với yêu cầu của quản lý nhà nước. v Kiểm sát Kiểm sát là hoạt động bảo đảm pháp chế đặc biệt của Viện Kiểm sát nhân dân các cấp. Hoạt động kiểm sát chung của Viện Kiểm sát nhằm bảo đảm tính hợp pháp trong các hành vi, văn bản pháp quy của các cơ quan hành chính nhà nước, sự tuân thủ nghiêm chỉnh pháp luật của những người có chức vụ và công dân. Khi thực hiện chức năng kiểm sát, Viện Kiểm sát không có quyền lực hành pháp, nghĩa là không có quyền can thiệp vào hoạt động điều hành của cơ quan hành chính nhà nước, không có quyền đình chỉ, sửa đổi hoặc bãi bỏ quyết định của cơ quan tổ chức, đơn vị bị kiểm sát nhưng có quyền kiến nghị, kháng nghị lại những quyết định ấy. Khi thực hiện chức năng kiểm sát, Viện Kiểm sát không có quyền áp dụng các chế tài kỷ luật. Trong trường hợp cần thiết có thể yêu cầu các cơ quan, tổ chức, đơn vị hữu quan áp dụng các biện pháp kỷ luật đối với người vi phạm, hoặc kiến nghị, kháng nghị ra quyết định khởi tố. v Kiểm toán nhà nước Hoạt động kiểm toán nhà nước là hoạt động kiểm tra nhằm xác định tính đúng đắn, hợp pháp của các tài liệu và số liệu kế toán, báo cáo quyết toán của các cơ quan nhà nước, các đơn vị sự nghiệp, đơn vị kinh tế nhà nước và các đoàn thể quần chúng, các tổ chức xã hội sử dụng kinh phí do ngân sách nhà nước cấp. Hoạt động kiểm toán nhà nước gồm: kiểm toán nhà nước, kiểm toán độc lập và kiểm toán nội bộ. Trong đó kiểm toán nhà nước có vai trò đặc biệt quan trọng. Cơ quan kiểm toán nhà nước không kiểm tra, giám sát mọi hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước mà chỉ kiểm tra việc sử dụng ngân sách nhà nước của các cơ quan nhà nước. Nội dung kiểm toán nhà nước gồm: kiểm toán ngân sách nhà nước, kiểm toán đầu tư xây dựng cơ bản và chương trình dự án, vay nợ, viện trợ Chính phủ, kiểm toán doanh nghiệp nhà nước, kiểm toán chương trình đặc biệt. Ngoài kiểm toán nhà nước, để thực hiện tốt hoạt độgn tài chính của nền kinh tế quốc dân, Nhà nước cần tổ chức hoạt động kiểm toán độc lập và kiểm toán nội bộ. 2. Kiểm soát trong lĩnh vực tài chính tiền tệ ở Việt Nam. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) là cơ quan quản lý Nhà nước về hoạt động tiền tệ, hoạt động ngân hàng, do vậy, quản lý hoạt động tín dụng là một trong những nội dung quản lý của NHNN. Hiện nay, NHNN đã và đang thực hiện tốt chức năng quản lý tài chính tiền tệ của đất nước. Một trong những thành công lớn nhất của NHNN trong quản lý là việc kiểm soát được hoạt động tín dụng của các NHTM. v Những thành công Trong thời gian vừa qua, quản lý nhà nước đối với hoạt động tín dụng của các NHTM đã có những chuyển biến tích cực. Mở rộng quyền tự chủ của các tổ chức tín dụng thông qua việc đổi mới cơ chế, chính sách về cho vay. Việc đổi mới này đã mở rộng quyền tự chủ và nâng cao trách nhiệm của các tổ chức tín dụng. Cụ thể, về nguyên tắc vay vốn thì quy chế cho vay hiện nay chỉ quy định việc sử dụng vốn vay đúng mục đích và trách nhiệm hoàn trả nợ vay, không coi việc đảm bảo tiền vay là nguyên tắc mà chỉ coi là điều kiện vay vốn. Điều kiện vay vốn được áp dụng chung, không quy định điều kiện riêng cho các đối tượng khách hàng khác nhau, không có điều kiện về vốn tự có. Cũng tại quy chế cho vay, NHNN không quy định đối tượng được cho vay cụ thể mà chỉ yêu cầu các tổ chức tín dụng không được cho vay đối với một số đối tượng sử dụng vốn vay để thực hiện các việc pháp luật cấm. Về giới hạn cho vay, tổng dư nợ cho vay đối với một khách hàng không được vượt quá 15% vốn tự có của tổ chức tín dụng nhưng được cho vay theo quy chế đồng tài trợ hoặc khi được Thủ tướng Chính phủ cho phép. Hoạt động quản lý nhà nước hướng hoạt động tín dụng vào phục vụ cho các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội tốt hơn. Hoạt động quản lý Nhà nước tiếp tục hướng luồng vốn tín dụng vào các ngành, các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế hoặc các vùng, lĩnh vực quan trọng về mặt xã hội như: điện, dầu khí, viễn thông, tín dụng phục vụ nông nghiệp nông thôn, xoá đói giảm nghèo, phát triển kinh tế xã hội miền núi, các vùng đặc biệt khó khăn… Thanh tra, giám sát, kiểm toán hoạt động tín dụng của các tổ chức tín dụng được tăng cường. Ngoài việc quy định nội dung thẩm định, kiểm tra, kiểm soát nội bộ để tổ chức, NHNN đã thực hiện việc tăng biên chế, củng cố bộ máy thanh tra kết hợp với giám sát từ xa, xếp loại hoạt động của các tổ chức tín dụng… nhằm tạo hiệu lực cao trong giám sát thực hiện các quy định của NHNN về hoạt động tín dụng của mọi tổ chức tín dụng. NHNN cũng đề ra các quy định quản lý hoạt động huy động vốn, chính sách bảo hiểm tiền gửi, dự trữ bắt buộc, quản lý chi trả tiền gửi trong những trường hợp đặc biệt…NHNN quản lý rủi ro hệ thống, hỗ trợ cho các NHTM khi gặp khó khăn về nguồn vốn, cũng như khả năng thanh toán. Để quản lý rủi ro hệ thống, Ngân hàng Nhà nước đã có các quy định nhằm bảo đảm an toàn trong hoạt động ngân hàng. Ví dụ như, quy định về trích lập quỹ dự phòng rủi ro, quy định về tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động ngân hàng (liên quan đến hoạt động tín dụng) tỷ lệ sử dụng nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung, dài hạn. NHNN cũng yêu cầu bảo hiểm bắt buộc đối với tiền gửi tại các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, từ việc quy định đối tượng bảo hiểm bắt buộc chỉ là tiền gửi tiết kiệm, nay được mở rộng đối với các khoản tiền gửi cá nhân, các quy định về hạn chế và giới hạn cho vay. Bên cạch đó, để đảm bảo hoạt động bình thường của các NHTM, NHNN còn sử dụng chính sách tái cấp vốn khi cần, khuyến khích các giao dịch vốn trên thị trường nội tệ, ngoại tệ liên ngân hàng, đẩy mạnh hoạt động thị trường mở để tăng giao dịch về vốn đối với các ngân hàng thương mại. Với những thay đổi trong cơ chế điều hành, trong thời gian vừa qua quản lý nhà nước đối với hoạt động tín dụng của các NHTM đã đạt được một số kết quả. Quản lý nhà nước đối với hoạt động tín dụng đã có những chuyển biến đúng hướng cả về nội dung và phương thức làm cho hoạt động tín dụng của các NHTM ngày càng phát huy được vai trò là đòn bẩy đối với sự phát triển của nền kinh tế. v Những tồn tại Bên cạnh các thành tựu đã đạt được, quản lý nhà nước vẫn còn những tồn tại đặc biệt trong hoạt động tín dụng của các NHTM nhà nước. Quy định về cho vay vừa thừa, vừa thiếu, thể hiện là một số nội dung có tính nghiệp vụ cụ thể không cần thiết phải xây dựng thành quy định cứng nhắc tại quy chế cho vay hoặc đã có quy định tại các văn bản khác như cho vay theo kế hoạch nhà nước, cho vay theo uỷ thác, dẫn đến tình trạng đùn đẩy trách nhiệm trong hoạt động tín dụng. Các ngân hàng không chủ động xử lý sự việc mà thường xin ý kiến NHNN làm hạn chế hiệu quả quản lý. Mặt khác, một số nội dung chưa có quy định như việc đảo nợ, cơ cấu lại nợ từ nguồn dự phòng của tổ chức tín dụng. Quy định về sử dụng dự phòng rủi ro còn bó hẹp ở một số đối tượng, hạn chế quyền tự chủ và khả năng xử lý rủi ro của tổ chức tín dụng. Các NHTM Nhà nước đã cho vay với lãi suất ưu đãi nhưng việc cấp bù chênh lệch lãi suất chậm được xử lý nên đã gây khó khăn cho chính họ. Mặt khác, việc sử dụng các công cụ của chính sách tiền tệ trong quản lý tín dụng còn hạn chế. Với công cụ tái cấp vốn, thực tế việc tái cấp vốn chưa được thực hiện với mọi tổ chức tín dụng mà thường tập trung cho các NHTM Nhà nước, trong đó chủ yếu là tái cấp vốn theo mục tiêu chỉ định của Chính phủ. Điều này làm giảm tính linh hoạt của công cụ tái cấp vốn. Với công cụ dự trữ bắt buộc, trong thời gian qua, NHNN còn thiếu linh hoạt trong việc điều chỉnh tỷ lệ dự trữ bắt buộc, không bám sát thực tế nên không chủ động khi cần điều chỉnh. Với nghiệp vụ thị trường mở, chưa phát huy hết được ưu thế trong việc điều hành vốn khả dụng của các tổ chức tín dụng bởi vẫn còn những hạn chế về phương thức giao dịch, khối lượng mua bán, số thành viên tham gia, chủng loại… Thêm vào đó, quy trình phối hợp các công cụ chính sách tiền tệ với công cụ quản lý tín dụng chưa đồng bộ. Về công tác thanh tra, giám sát: Thanh tra Ngân hàng Nhà nước chưa đủ khả năng phát hiện sớm các vụ việc vi phạm quy định về quản lý kinh doanh tiền tệ. Việc xử lý vi phạm vẫn là chưa kịp thời và chưa toàn diện. Hệ thống giám sát từ xa chưa có đầy đủ và kịp thời các thông tin cần thiết nên việc cảnh báo các nguy cơ mất an toàn chưa được thực hiện. Những tồn tại trên cần được nhận thức đầy đủ để rút kinh nghiệm trong hoạch định, tổ chức thực hiện để nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về hoạt động tín dụng. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến những tồn tại trên như hành lang pháp lý, cơ chế chính sách chưa thật sự đầy đủ, hoạt động của thị trường tiền tệ và thị trường hàng hoá còn thiếu ổn định và ở trình độ thấp… Tuy nhiên, nguyên nhân chủ quan từ việc quản lý đó là do năng lực quản lý, điều hành của NHNN chưa phù hợp với yêu cầu thực tiễn. NHNN chưa có chiến lược lâu dài cho việc hình thành và vận hành hệ thống công cụ quản lý tín dụng kết hợp với điều hành chính sách tiền tệ. Đồng thời NHNN chưa đủ năng lực ở một số mặt để đáp ứng nhu cầu phát triển thị trường tiền tệ, thị trường vốn, chưa đủ năng lực để thực hiện đầy đủ các chức năng của mình. Đội ngũ cán bộ xây dựng chính sách và thực thi quản lý tín dụng còn thấp so với yêu cầu cả về số lượng và trình độ. Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của quá trình thực hiện chiến lược phát triển kinh tế và lĩnh vực tài chính tiền tệ đến năm 2010, cần nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước đối với hoạt động tín dụng của các NHTM nhà nước và thực hiện đồng bộ các giải pháp phát triển kinh tế. Cụ thể là: Thứ nhất, xác định nội dung quản lý hoạt động tín dụng để đáp ứng cả ba yêu cầu là góp phần tăng trưởng kinh tế, ổn định tiền tệ và đảm bảo cho các tổ chức tín dụng kinh doanh có hiệu quả, phát triển bền vững. Muốn vậy, NHNN cần định hướng hoạt động tín dụng phục vụ cho việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội thông qua các chỉ tiêu định hướng như: tăng trưởng dư nợ hàng năm, tăng trưởng bình quân thời kỳ…Đề ra chính sách tín dụng cho một số ngành, lĩnh vực cần tăng trưởng nhanh thuộc định hướng phát triển của nhà nước; kiểm soát tổng mức tín dụng, điều hành vốn khả dụng phù hợp với yêu cầu ổn định tiền tệ thông qua các công cụ điều hành chính sách tiền tệ; tăng cường thực hiện chế tài nâng cao hiệu lực công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định của nhà nước về hoạt động tín dụng. Thứ hai, tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách và các công cụ quản lý tín dụng cả về nội dung và thẩm quyền ban hành để vừa phục vụ yêu cầu quản lý, vừa đảm bảo tính tự chủ, linh hoạt, nâng cao trách nhiệm của các NHTM nhà nước. Thứ ba, đẩy nhanh quá trình hoàn thiện và đổi mới việc sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ quản lý, kiểm soát tín dụng của các NHTM nhà nước. Thứ tư, tiếp tục đổi mới và hoàn thiện công tác thanh tra, giám sát cả về quy chế, nghiệp vụ, cán bộ . Cần phát hiện kịp thời các sai phạm trong hoạt động tín dụng, thiết lập hệ thống cảnh báo sớm và ưu tiên trang bị hiện đại phục vụ công tác này. Thứ năm, quy định chế độ trách nhiệm rõ ràng. Thông qua xác định chức năng, nhiệm vụ của mỗi đơn vị thuộc ngân hàng, Nhà nước cần quy định cụ thể trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong phối hợp xử lý các công việc có liên quan. Thứ sáu, củng cố hệ thống thông tin giữa NHNN và các NHTM. Hệ thống này cần cải thiện theo hướng, ngoài hệ thống thông tin báo cáo định kỳ như hiện nay, NHNN cần chỉ đạo và hỗ trợ các NHTM thiết lập hệ thống thông tin trực tuyến từ các đơn vị cơ sở NHTM và chi nhánh NHNN trực thuộc sau đó cập nhật thông tin tín dụng trong toàn ngành.