Đề tài Trọng tài kinh tế - Một hình thức giải quyết tranh chấp kinh tế

høc. ViÖc thµnh lËp mét héi ®ång träng tµI ®Ó xÐt xö ph¶I qua nhiÒu c«ng ®o¹n. Mçi c«ng ®o¹n lµ mét sù lùa chän tho¶ thuËn. ChÝnh v× vËy, qu¸ tr×nh thµnh lËp héi ®ång träng tµI hay dÉn dÕn chç bÕ t¾c khi kh«ng ®¹t ®­îc tho¶ thuËn t­¬ng øng. -Kh¶ n¨ng kiÓm tra c¸c quyÕt ®Þnh cña träng tµI rÊt h¹n chÕ. Bëi v× tæ chøc träng tµI phi chÝnh phñ kh«ng thiÕt lËp mét c¬ chÕ ®Ó t¹o sù kiÓm tra, gi¸m s¸t c¸c quyÕt ®Þnh cña träng tµI nh­ trong tè tông t­ ph¸p. Tè tông träng tµI chØ xÐt xö mét lÇn, ph¸n quyÕt lµ chung thÈm. Do vËy, trong mét sè tr­êng hîp cã sù kh«ng c«ng b»ng gi÷a c¸c bªn. Tãm l¹i, mÆc dï cßn tån t¹i mét sè nh­îc ®iÓm ch­a ®­îc kh¾c phôc nh­ng h×nh thøc träng tµI vÉn ®­îc c¸c nhµ kinh doanh biÕt ®Õn vµ tin dïng. Mong r»ng trong t­¬ng lai viÖc gi¶I quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c chñ thÓ kinh doanh b»ng ph­¬ng ph¸p träng tµI phi chÝnh phñ ngµy cµng ®­îc sö dông nhiÒu h¬n. II. C¸c h×nh thøc träng tµi trªn thÕ giíi. +XÐt vÒ t×nh chÊt phô thuéc vµo nhµ n­íc, c¸c tæ chøc träng tµi cã hai lo¹i: *Träng tµi chÝnh phñ. *Träng tµi phi chÝnh phñ. Träng tµi chÝnh phñ lµ mét tæ chøc träng tµi do chÝnh phñ thµnh lËp, träng tµi viªn lµ ng­êi ®­îc h­ëng l­¬ng nhµ n­íc vÒ c«ng viÖc xÐt xö. Träng tµi phi chÝnh phñ lµ tæ chøc träng tµi hoÆc do b¶n th©n c¸c trän tµi viªn s¸ng lËp, hoÆc do mét tæ chøc phi chÝnh phñ(phßng th­¬ng m¹i) thµnh lËp phï hîp víi luËt träng tµi. ë ®©y, c¸c träng tµi viªn kh«ng ®­opùc h­ëng l­¬ng nhµ n­íc vÒ c«ng viÖc xÐt xö. +XÐt vÒ m« h×nh tæ chøc c¸c Trung t©m träng tµi th­¬ng m¹i vµ quèc tÕ ë ¸c«ng cô n­íc trªn thÕ giíi ®­îc tæ chøc d­íi hai h×nh thøc chñ yÕu. *C¸c trung t©m träng tµi n»m bªn c¹nh phßng th­¬ng m¹i. VÝ dô nh­: c¬ quan träng tµi hîp ®ång kinh tÕ Trung quèc do côc qu¶n lý hµnh chÝnh c«ng th­¬ng nhµ n­íc lËp ra; C¸c trung t©m träng tµi ®­îc tæ chøc d­íi d¹ng c«ng ty theo luËt c«ng ty hoÆc hiÖp héi co ®¨ng ký theo luËt cña hiÖp héi. C¸c trung t©m träng tµi ®­îc tæ chøc d­íi d¹ng c«ng ty theo luËt c«ng ty hoÆc hiÖp héi cã ®¨ng ký theo LuËt vÒ hiÖp héi. VÝ dô nh­: Trung t©m träng tµi quèc tÕ Singapore; Trung t©m träng tµi quèc tÕ Hång K«ng –HKIAC, Trung t©m träng träng tµi th­¬ng m¹i quèc tÕ óc- ACICA. Ngoµi ra ë hÇu hÕt c¸c c¶ n­íc, bªn c¹nh trung t©m träng tµi th­êng trùc ( träng tµi quy chÕ) cßn tån t¹i träng tµi vô viÖc ( träng tµi ad-häc) Träng tµi vô viÖc vµ Träng tµi quy chÕ lµ tæ chøc Träng tµi phi ChÝnh phñ. 1. Träng tµi vô viÖc: Lµ tæ chøc ®­îc thµnh lËp chØ ®Ó gi¶i quyÕt mét vô kiÖn. Xong vô kiÖn ®ã th× tæ chøc träng tµi ph¶i ®­îc gi¶i thÓ v× ®· hÕt môc ®Ých tån t¹i . Do ®ã träng tµi vô viÖc kh«ng cã c¬ quan th­êng trùc. VÝ dô: ë Thuþ §iÓn tæ chøc träng tµi theo vô viÖc ( ad-hoc) do c¸c bªn ®­¬ng sù tho¶ thuËn lËp ra. Khi x¶y ra tranh chÊp kinh tÕ, mçi bªn cã quyÒn ®Ò cö mét träng tµi viªn. Hai träng tµi viªn ®ã l¹i cã quyÒn ®Ò xuÊt mét träng tµi viªn thø ba ®Ó thiÕt lËp mét nhãm träng tµi gåm ba ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ. 2. Träng tµi quy chÕ : Lµ tæ chøc träng tµi ho¹t ®éng th­êng xuyªn, trªn c¬ së mét quy chÕ ®Þnh s½n. Nã xÐt sö hÕt vô kiÖn nµy ®Õn vô kiÖn kh¸c theo quy t¾c tè tông cña nã. VÝ dô: Träng tµi th­¬ng m¹i Stonkolm ®­îc thµnh lËp trªn c¬ së quy chÕ vÒ träng tµi ban hµnh n¨m 1917, vµ n¨m 1949 ®­îc x©y dùng thµnh mét c¬ quan ®éc lËp cña phßng th­¬ng m¹i Stockolm ®­îc tæ chøc l¹i thµnh mét c¬ quan träng tµi ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn cã thÓ gi¶i quyÕt c¶ tranh chÊp kinh tÕ m¹ng tÝnh chÊt quèc tÕ. §Ó ®¹t ®­îc mét tho¶ thuËn träng tµi, ng­êi ta cã thÓ ¸p dông mét sè lo¹i thñ tôc tè tông träng tµi kh¸c nhau. Träng tµi ad-hoc vµ träng tµi quy chÕ lµ hai trong sè c¸c m« h×nh tè tông ®ã. Trong giai ®o¹n chuÈn bÞ mét tho¶ thuËn träng tµi, tr­íc hÕt vµ c¬ b¶n nhÊt cÇn lùa chän xem thñ tôc träng tµi sÏ ®­îc ¸p dông lµ träng tµi ad-hoc hay träng tµi quy chÕ. - Trong nhiÒu h×nh thøc träng tµi an-hoc cã mét sè ph­¬ng thøc kh¸c nhau vµ nÕu chän h×nh thøc träng tµi an-hoc th× c¸c bªn ph¶i tiÕp tôc lùa chän mét trong sè c¸c h×nh thøc ®ã. Khi lùa chän h×nh thøc träng tµi ad-hoc, c¸c bªn tham gia träng tµi cã thÓ ho¹ch ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c riªng cña m×nh vÌ tr×nh tù thñ tôc tè tông cho phï hîp víi tranh chÊp cña hä hoÆc thay vµo ®ã, hä cã thÓ chÊp nhËn mét hÖ thèng quy ®Þnh mÉu vÒ träng tµi . §ã lµ b¶n “ Quy ®Þnh vÒ träng tµi” cña Uû ban Liªn hîp quèc vÒ LuËt th­¬ng m¹i quèc tÕ ( UNCITRAL). Tuy nhiªn, nÕu v× mét lý do g× ®ã mµ ng­êi ta chän h×nh thøc träng tµi ad-hoc , ng­êi ta sÏ tiÕt kiÖm thêi gian b»ng c¸ch ®­a mét sè quy ®Þnh s½n cã cho h×nh thøc träng tµi nµy vµo trong tho¶ thuËn vÒ h×nh thøc träng tµi ad-hoc mµ ®­îc ¸p dông riªng cho hîp ®ång ®ã. MÆc dï ®iÒu nµy ®­¬ng nhiªn sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ ®èi víi tranh chÊp trªn thùc tª. Khi chän h×nh thøc träng tµi ad-hoc , trong tiÕn tr×nh tè tông, c¸c bªn tham gia tè tông chØ cã thÓ tr«ng cËy vµo quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n träng tµi còng nh­ c¸c lç lùc cña chÝnh hä. Bëi v×, quy ®Þnh träng tµi UNCITRAL ®· bao hµm toµn bé qu¸ tr×nh tè tông träng tµi tõ lóc b¾t ®Çu ®Õn kÕt thóc. V¨n phßng UNCITRAL kh«ng cã chøc n¨ng trî gióp, h­íng dÉn tiÕn tr×nh nµy. - NÕu c¸c bªn chän h×nh thøc träng tµi quy chÕ ( hay cßn gäi lµ träng tµi chÝnh thøc), hä cã thÓ lùa chän ph­¬ng thøc träng tµi chÝnh thøc “ trän gãi” hoÆc ph­¬ng thøc träng tµi chÝnh thøc tõng phÇn. + H×nh thøc träng tµi chÝnh thøc “ trän gãi” lµ h×nh thøc mµ trong ®ã tæ chøc träng tµi ®¶m nhiÖm vai trß truyÒn ®¹t mäi th«ng tin, th­ tÝn gi÷a toµ ¸n träng tµi vµ c¸c bªn ®­¬ng sù, còng nh­ c¸c bªn cã liªn quan t¹i mäi giai ®o¹n cña tiÕn tr×nh tè tông , bao gåm: viÖc trao ®æi c¸c v¨n b¶n tr×nh bµy, c¸c th«ng b¸o Ên ®Þnh phiªn häp cña Toµ ®Ó nghe c¸c bªn tr×nh bµy, hoÆc phiªn häp cña Toµ ®Ó th«ng b¸o quyÕt ®Þnh cña Tßa ®èi víi c¸c bªn. HÖ thèng nµy ®­îc nhiÒu Toµ ¸n ¸p dông. + §iÓn h×nh cho h×nh thøc träng tµi chÝnh thøc phÇn lµ quy ®Þnh cña Phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ ( ICC). Toµ ¸n träng tµi cña ICC chØ ®Þnh Toµ ¸n träng tµi còng nh­ ®Þa ®iÓm tiÕn hµnh tè tông träng tµi nÕu nh­ c¸c bªn kh«ng ®¹t ®­îc sù tho¶ thuËn vÒ c¸c vÊn ®Ò nµy. Toµ còng sÏ Ên ®Þnh lÖ phÝ träng tµi còng nh­ c¸c phÝ tæn hµnh chÝnh kh¸c vµ quyÕt ®Þnh cña Toµ ®­îc xem xÐt kü l­ìng, tr­íc khi c«ng bè cho c¸c bªn. Tuy nhiªn, mÆt dï v¨n phßng cña ICC ®· nhËn ®­îc b¶n sao, sù chÊp nhËn b»ng v¨n b¶n cña c¸c bªn ®­¬ng sù ®èi víi quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n träng tµi, ph¸n quyÕt cña träng tµi còng nh­ mäi quyÕt ®Þnh kh¸c trong suÊt qu¸ tr×nh tè tông träng tµi sÏ tuú thuéc vµo sù tháa thuËn cña c¸c bªn trong viÖc thùc hiÖn ph¸n quyÕt ®ã. NÕu tho¶ thuËn nµy kh«ng ®¹t ®­îc th× sÏ phô thuéc vµo sù chØ ®¹o cña Toµ ¸n träng tµi. Nh÷ng ph©n tÝch trªn cho chóng ta thÊy r»ng khi th­¬ng l­îng mét hîp ®ång quan träng, nh»m l­êng tr­íc c¸c tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh trong t­¬ng lai, ng­êi ta cã thÓ lùa chän h×nh thøc lùa chän h×nh thøc träng tµi chÝnh thøc trõ khi cã nh÷ng lý do chÝnh ®¸ng ®Ó kh«ng lùa chän h×nh thøc nµy. Së dÜ nh­ vËy lµ v× träng tµi ad-hoc ph¶i bµn luËn ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò song kÕt qu¶ bµn luËn Êy chØ ®­îc dïng vµo mét vô kiÖn mµ th«i. Trong khi ®ã träng tµi chÝnh thøc l¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ­u viÖt hiÓn nhiªn, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng tho¶ thuËn cã kh¶ n¨ng ph¸t sinh trach chÊp cÇn ph¶i ®­a ra träng tµi. H×nh thøc träng tµi nµy cã thÓ gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò bÊt ngê míi n¶y sinh. C¸c quy ®Þnh träng tµi chÝnh thøc bao qu¸t toµn bé qu¸ tr×nh tètông träng tµi tõ khi b¾t ®Çu tiÕn hµnh tè tông ®Õn lóc kÕt thóc kÓ c¶ trong tr­êng bªn bÞ ®¬n tá ra bÊt hîp t¸c víi träng tµi. Tãm l¹i, xuÊt ph¸t tõ sù thuËn tiÖn vµ tiÕt kiÖm chi phÝ ngµy nay trªn thÕ giíi, ng­êi ta cã khuynh h­¬ng sö dông träng tµi h¬n lµ sö dông toµ ¸n, thÝch dïng träng tµi phi ChÝnh phñ h¬n träng tµi ChÝnh phñ vµ thÝch dïng träng tµi chÝnh thøc h¬n lµ träng tµi vô viÖc . III/ Mét sè nÐt c¬ b¶n trong tè tông träng tµI kinh tÕ. 1.NhËn ®¬n. Khi gi¶I quyÕt tranh chÊp, nguyªn ®¬n ph¶I göi cho trung t©m träng tµI kinh tÕ v¨n b¶n tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn vÒ viÖc ®­a vô tranh chÊp ra gi¶I quyÕt t¹i trung t©m träng tµi kinh tÕ ®ã . Néi dung cña ®¬n yªu cÇu ph¶I ®óng theo quy t¾c tè tông cña ph¸p luËt quy ®Þnh. KÌm theo ®¬n yªu cÇu, nguyªn ®¬n ph¶I göi cho trung t©m träng tµi kinh tÕ c¸c tµI liÖu cÇn thiÕt ®Ó chøng minh cho yªu cÇu cña m×nh. Khi göi ®¬n yªu cÇu,nguyªn ®¬n ph¶I nép tiÒn t¹m øng lÖ phÝ träng tµI. LÖ phÝ träng tµI ®­îc Ên ®Þnh theo khung lÖ phÝ do bé tµI chÝnh vµ bé t­ ph¸p quy ®Þnh. LÖ phÝ träng tµI do ng­êi thua kiÖn tr¶, nÕu c¸c bªn kh«ng cã tho¶ thuËn kh¸c. Trong thêi h¹n 7 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc ®¬n yªu cÇu, th­ ký trung t©m träng tµi kinh tÕ ph¶I göi b¶n sao ®¬n yªu cÇu cña nguyªn ®¬n vµ danh s¸ch cña träng tµI viªn cña trung t©m träng tµi kinh tÕ cho bÞ ®¬n. Trong thêi h¹n ®· ®­îc trung t©m träng tµI kinh tÕ Ên ®Þnh, bÞ ®¬n ph¶I göi v¨n b¶n tr¶ lêi cho trung t©m vµ cho nguyªn ®¬n. V¨n b¶n tr¶ lêi cã néi dung nh­ ®¬n yªu cÇu cña nguyªn ®¬n. BÞ ®¬n cã thÓ göi kÌm theo c¸c tµI liÖu cÇn thiÕt kh¸c cho trung t©m träng tµi kinh tÕ. 2. Lùa chän träng tµI viªn. Trong tr­êng hîp vô tranh chÊp do mét héi dßng träng tµI gi¶I quyÕt th× mçi bªn trän mét träng tµI viªn, hai träng tµI viªn ®­îc c¸c bªn chän sÏ chän träng tµI viªn thø 3 lµm chñ tÞch héi ®ång träng tµi Trong thêi h¹n 10 ngµy, kÓ tõ ngµy träng tµi viªn thø 2 ®· ®­îc chän, nÕu hai träng tµi viªn ®­îc c¸c bªn chän kh«ng chän ®­îc träng tµI viªn thø 3 th× chñ tÞch trung t©m träng tµi kinh tÕ chØ ®Þnh träng tµi viªn thø 3 lµm chñ tÞch héi ®ång träng tµI . Trong tr­êng hîp c¸c bªn cã tho¶ thuËn vô tranh chÊp do mét träng tµi viªn gi¶i quyÕt nh­ng kh«ng tho¶ thuËn ®­îc viÖc chän träng tµi viªn nµo th× trong thêi h¹n 7 ngµy, kÓ tõ ngµy c¸c bªn ®­îc th«ng b¸o vÒ viÖc chän träng tµi viªn, chñ tÞch trung t©m träng tµi kinh tÕ chØ ®Þnh träng tµi viªn ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp. Träng tµi viªn ph¶I kh­íc tõ hoÆc bÞ c¸c bªn yªu cÇu kh­íc tõ nÕu cã c¨n cø cho thÊy träng tµi viªn cã thÓ kh«ng v« t­ trong viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp. Trong tr­êng hîp cã träng tµi viªn kh«ng thÓ tiÕp tôc tham gia gi¶i quyÕt tranh chÊp, th× viÖc chän, chØ ®Þnh träng tµi viªn kh¸c thay thÕ ®­îc tiÕn hµnh theo h×nh thøc ®· ®­îc nªu trªn. 3. Gi¶I quyÕt vµ ph¸n quyÕt träng tµi. Träng tµi viªn nghiªn cøu hå s¬ vµ tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cÇn thiÕt cho viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp. Theo yªu cÇu cña mét hoÆc c¸c bªn, hoÆc theo s¸ng kiÕn cña m×nh, träng tµi viªn cã thÓ nghe c¸c bªn tr×nh bµy ý kiÕn. Träng tµi viªn còng cã thÓ t×m hiÓu sù viÖc tõ nh÷ng ng­êi kh¸c víi sù cã mÆt cña c¸c bªn hoÆc sau khi ®· b¸o c¸o cho c¸c bªn biÕt. Theo yªu cÇu cña c¸c bªn träng tµi viªn cã thÓ tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh. Khi cÇn thiÕt träng tµi viªn cã thÓ yªu cÇu c¸c bªn cung cÊp c¸c b¶n gi¶I thÝch, c¸c b»ng chøng vµ tµI liÖu kh¸c cã liªn quan. Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp, tiÕng, ch÷ viÕt ph¶I sö dông b»ng tiÕng viÖt. C¸c bªn cã thÓ yªu cÇu trung t©m träng tµi kinh tÕ mêi phiªn dÞch hoÆc tù mêi phiªn dÞch, nh­ng ph¶I ®­îc trung t©m träng tµi kinh tÕ chÊp thuËn. Bªn yªu cÇu ph¶I tr¶ chi phÝ cho phiªn dÞch. Khi quyÕt ®Þnh, héi ®ång träng tµi biÓu quyÕt theo ®a sè. Träng tµi cã thÓ ra c¸c ph¸n quyÕt t¹m thêi. Mäi diÔn biÕn cña phiªn häp, gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¶I ®­îc th­ ký trung t©m träng tµi kinh tÕ ghi thµnh biªn b¶n vµ biªn b¶n ph¶I ®­îc c¸c träng tµi vµ th­ ký cïng ký. Héi ®ång träng tµI hoÆc träng tµi viªn cã thÓ ra quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tõng phÇn cña vô tranh chÊp, nÕu ®iÒu ®ã lµ hîp lý. QuyÕt ®Þnh träng tµi ph¶I cã ch÷ ký cña tÊt c¶ c¸c träng tµi viªn. QuyÕt ®Þnh träng tµi ®­îc c«ng bè cho c¸c bªn ngay khi kÕt thóc phiªn häp hoÆc cã thÓ c«ng bè sau nh­ng chËm nhÊt lµ 5 ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc phiªn häp. QuyÕt ®Þnh träng tµi ®­îc göi cho c¸c bªn trong vßng 3 ngµy kÓ tõ ngµy ra quyÕt ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh gi¶I quyÕt tranh chÊp, nÕu c¸c bªn tho¶ thuËn b»ng th­¬ng l­îng thi héi ®ång träng tµi hoÆc träng tµi viªn chÊm døt viÖc gi¶i quyÕt. C¸c bªn cã thÓ yªu cÇu chñ tÞch trung t©m träng tµi kinh tÕ x¸c ®Þnh sù tho¶ thuËn ®ã b»ng v¨n b¶n. V¨n b¶n nµy cã gi¸ trÞ nh­ quyÕt ®Þnh träng tµI. Trong tr­êng hîp quyÕt ®Þnh träng tµi kh«ng ®­îc mét bªn chÊp hµnh th× bªn kia cã quyÒn yªu cÇu toµ ¸n nh©n d©n cã thÈm quyÒn xÐt xö theo thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n kinh tÕ. PhÇn II Gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ b»ng h×nh thøc träng tµi theo ph¸p luËt ViÖt nam hiÖn hµnh. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, quan hÖ kinh tÕ trë nªn sèng ®éng, ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Môc ®Ých nh»m ®¹t ®­îc lîi nhuËn tèi ®a ®· trë thµnh ®éng lùc trùc tiÕp cña c¸c bªn tham gia quan hÖ kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy tranh chÊp kinh tÕ kh«ng nh÷ng lµ mét vÊn ®Ò khã tr¸nh khái mµ sÏ cßn lµ mét vÊn ®Ò lín ®ßi hái ph¶I cã sù quan t©m gi¶i quyÕt mét c¸ch tho¶ ®¸ng. §ã võa lµ yªu cÇu nghiªm ngÆt cña nguyªn t¾c ph¸p chÕ, võa lµ mét ®ßi hái bøc xóc cña quan hÖ kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng tÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p vÒ néi dung, gay g¾t vÒ møc ®é tranh chÊp vµ phong phó h¬n nhiÒu vÒ chñng lo¹i. §· vËy, xuÊt ph¸t tõ lîi Ých kinh tÕ cña mçi bªn tranh chÊp, viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ph¶I b¶o ®¶m nh÷ng yªu cÇu sau: -Nhanh vµ thuËn lîi, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a sù gi¸n ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. -B¶o vÖ uy tÝn cña c¸c bªn trªn th­¬ng tr­êng -§¶m b¶o d©n chñ trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp. -§¶m b¶o c¸c yÕu tè bÝ mËt trong kinh doanh. -§¹t hiÖu qu¶ thi hµnh cao. V× vËy, trong b­íc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, ë n­íc ta ®ang diÔn ra mét cuéc ®æi míi s©u s¾c trong viÖc tæ chøc c¸c c¬ quan tµI ph¸n kinh tÕ nh»m ®¸p øng yªu cÇu míi do nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Æt ra. Gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ trong c¬ chÕ hiÖn nay, yªu cÇu hiÖn nay lµ: + Thõa nhËn vµ b¶o hé quyÒn së h÷u còng nh­ nh÷ng lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n. +B¶o ®¶m d©n chñ trong ho¹t ®éng kinh tÕ, sù b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi Ých gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong hîp t¸c c¹nh tranh. +Nhµ n­íc kh«ng nªn can thiÖp trùc tiÕp vµ s©u vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c d¬n vÞ kinh tÕ c¬ së mµ ph¶I b»ng c¸c chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt t¹o lËp mét hµnh lang ®Ó nh÷ng quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®­îc x©y dùng vµ thùc hiÖn theo nguyªn t¾c t­ do, b×nh ®¼ng, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vµ cïng cã lîi. Trong ®iÒu kiÖn míi nh­ vËy sù tån t¹i cña träng tµi kinh tÕ víi t­ c¸ch lµ mét c¬ quan qu¶n lý trùc thuéc héi ®ång bé tr­ëng kh«ng cßn phï hîp n÷a nguyªn nh©n v×: + träng tµI kinh tÕ víi t­ c¸ch lµ mét c¬ quan trong hÖ thèng c¸c c¬ quan chÊp hµnh vµ ®iÒu hµnh nhµ n­íc kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu míi do nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®Æt ra cô thÓ lµ víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn nhiÒu lo¹i quan hÖ kinh tÕ míi ph¸t sinh mµ tranh chÊp x¶y ra trong nh÷ng quan hÖ kinh tÕ kh«ng thuéc thÈm quyÒn cña träng tµi kinh tÕ. + Träng tµi kinh tÕ víi thñ tôc vµ ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt theo lèi “ hoµ gi¶I” vµ “ dµn xÕp” còng kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cã sù gi¶i quyÕt, c«ng khai, d©n chñ, ®óng ph¸p luËt vµ døt kho¸t. QuyÕt ®Þnh xÐt sö cña träng tµi kinh tÕ vÉn mang nÆng tÝnh hoµ gi¶I, rÊt yÕu vÒ tÝnh c­ìng chÕ. Do dã trªn thùc tÕ, quyÕt ®Þnh xÐt xö cña träng tµi kinh tÕ ®¹t hiÖu lùc thi hµnh thÊp. §iÒu ®ã ®Æt ra yªu cÇu ph¶I tæ chøc l¹i hÖ thèng c¸c c¬ quan gi¶I quyÕt tranh chÊp kinh tÕ mét c¸ch phï hîp. NhËn thøc s©u s¾c yªu cÇu ®ã, nhµ n­íc ®· chñ tr­¬ng xo¸ bá träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc thµnh lËp toµ ¸n kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ víi t­ c¸ch lµ mét tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp. I/.Quy t¾c tè tông träng tµI trong n­íc. C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh sè 114/TTg ngµy 16/12/1996 cña thñ t­íng chÝnh phñ n­íc céng hoµ XHCNVN. Quy t¾c nµy ¸p dông cho c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh ph¸t sinh trong n­íc. 1. ThÈm quyÒn. Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong n­íc. Trung t©m träng tµI gäi t¾t lµ trung t©m, xÐt xö ®ùa trªn c¬ së tho¶ thuËn träng tµI. Tho¶ thuËn träng tµi cã thÓ lµ ®iÒu kho¶n träng tµi trong hîp ®ång, hoÆc mét tho¶ thuËn riªng hoÆc thÓ hiÖn trong th­ tõ, telex, fax… gi÷a c¸c bªn víi nhau. 2. C«ng t¸c ®iÒu tra vµ thñ tôc xÐt xö. a. §¬n kiÖn vµ c«ng t¸c ®iÒu tra §Ó ph¸t sinh tranh chÊp th× b¾t ®Çu b»ng mét ®¬n kiÖn do nguyªn ®¬n nép cho trung t©m. §¬n ph¶I cã néi dung theo dóng quy dÞnh cña ph¸p luËt. Sau khi nhËn ®­îc ®¬n kiÖn, th­ ký cña trung t©m b¸o c¸o cho bÞ ®¬n biÕt vµ göi cho bÞ ®¬n b¶n sao ®¬n kiÖn, c¸c tµI liÖu kÌm theo cïng víi quy t¾c tè tông träng tµi trong n­íc vµ danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m. Trong thêi h¹n 30 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc b¶n sao ®¬n kiÖn vµ c¸c tµI liÖu kÌm theo, bÞ ®¬n ph¶I trän träng tµi viªn cã tªn trong danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m vµ b¸o cho trung t©m biÕt, hoÆc yªu cÇu chñ tÞch trung t©m chØ ®Þnh träng tµi viªn cho m×nh. NÕu qu¸ thêi h¹n nµy mµ bÞ ®¬n kh«ng chän trän träng tµi viªn hoÆc kh«ng yªu cÇu chñ tÞch trung t©m chØ ®Þnh träng tµi viªn, chñ tÞch trung t©m sÏ chän träng tµi viªn cho bÞ ®¬n. Còng trong thêi h¹n ®ã th­ ký trung t©m còng yªu cÇu bÞ ®¬n göi cho m×nh b¶n bµo ch÷a cña bÞ ®¬n, kh«ng qu¸ 45 ngµy kÓ tõ ngµy bÞ ®¬n nhËn ®­îc b¶n sao ®¬n kiÖn. C¸c träng tµi viªn ®­îc c¸c bªn trän hoÆc ®­îc chØ ®Þnh sÏ bÇu mét träng tµi viªn thø 3 trong danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m lµm chñ tÞch uû ban träng tµI phô tr¸ch gi¶I quyÕt vô kiÖn nÕu sau 15 ngµy kÓ tõ ngµy träng tµI viªn thø 2 ®­îc chän hoÆc chØ ®Þnh mµ c¸c träng tµi viªn kh«ng chän ®­îc träng tµi viªn thø 3 ®Ó lËp uû ban träng tµI th× chñ tÞch trung t©m sÏ chØ ®Þnh chñ tÞch uû ban träng tµI. Khi vô kiÖn cã hai hay nhiÒu nguyªn ®¬n hoÆc bÞ ®¬n, c¸c nguyªn ®¬n hay bÞ ®¬n nµy ph¶I tho¶ thuËn víi nhau vµ thèng nhÊt chän mét träng tµI viªn trong danh s¸ch träng tµI viªn cña trung t©m. Nõu c¸c bªn kh«ng tho¶ thuËn ®­îc víi nhau th× chñ tÞch trung t©m sÏ chän träng tµi vªn cho hä. Sau khi ®­îc chän hoÆc chØ ®Þnh, träng tµi viªn ph¶I nghiªn cøu hå s¬ vµ tiÕn hµnh c«ng t¸c ®iÒu tra b»ng mäi biÖn ph¸p thÝch hîp.Träng tµI viªn cã quyÒn trùc tiÕp nghe c¸c bªn tr×nh bµy ý kiÕn, theo yªu cÇu cña mét bªn hoÆc c¶ hai bªn hoÆc theo s¸ng kiÕn cña m×nh. Träng tµi viªn cã thÓ quyÕt ®Þnh t×m hiÓu sù viÖc tõ nh÷ng ng­êi kh¸c tr­íc mÆt c¸c bªn hoÆc sau khi b¸o cho c¸c bªn biÕt. b. Thñ tôc xÐt xö. Ngµy xÐt xö do chñ tÞch Uû ban träng tµI quÕt ®Þnh, hai bªn ®­¬ng sù ®­îc triÖu tËp ®Õn phiªn xÐt xö b»ng giÊy triÖu tËp cã ghi râ thêi gian vµ ®Þa ®iÓm xÐt xö. GiÊy triÖu tËp ®­îc göi tr­íc Ýt nhÊt lµ 15 ngµy tr­íc ngµy xÐt xö. Víi sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn, thêi h¹n nµy cã thÓ rót ng¾n hoÆc kÐo dµI mét c¸ch hîp lý theo quyÕt ®Þnh cña Uû ban träng tµI. C¸c bªn cã thÓ trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh xÐt xö hoÆc cã thÓ uû quyÒn cho ng­êi ®¹i diÖn, nh­ng ph¶I cã giÊy uû quyÒn hîp lÖ vµ cã thÓ mêi luËt s­ b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña m×nh. Trong tr­êng hîp mét hoÆc c¸c bªn v¾ng mÆt mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng, uû ban träng tµI cã thÓ tiÕn hµnh xÐt xö c¨n cø vµo tµI liÖu vµ chøng cø hiÖn cã. 3. Ph¸n quyÕt ViÖc xÐt xö ®­îc kÕt thóc b»ng mét ph¸n quyÕt hoÆc quyÕt ®Þnh cña uû ban träng tµI sau khi kÕt thóc phiªn xÐt xö cuèi cïng hoÆc cã thÓ c«ng bè sau. Ph¸n quyÕt hay quyÕt ®Þnh cña träng tµI ®­îc göi cho c¸c bªn ®­¬ng sù chËm nhÊt lµ 15 ngµy sau phiªn xÐt xö cuèi cïng. Trong tr­êng hîp ®Æc biÖt uû ban träng tµI cã thÓ quyÕt ®Þnh göi ph¸n quyÕt sau thêi h¹n 30 ngµy. Uû ban träng tµI cã thÓ ra quyÕt ®Þnh bæ sung nÕu xÐt thÊy ph¸n quyÕt ®· ra cã ®iÓm ch­a râ hoÆc ch­a gi¶I quyÕt ®­îc. Ph¸n quyÕt cña uû ban träng tµi lµ trung thÈm kh«ng thÓ kh¸ng c¸o tr­íc bÊt kú toµ ¸n hoÆc tæ chøc nµo kh¸c. c¸c bªn ph¶I tù nguyÖn thi hµnh ph¸n quyÕt trong thêi quy dÞnh trong ph¸n quyÕt. NÕu ph¸n quyÕt kh«ng ®­îc tù nguyÖn thi hµnh trong thêi h¹n quy ®Þnh, sÏ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c­ìng chÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Víi tr­êng hîp nguyªn ®¬n rót kiÖn, khi c¸c bªn ®¹t ®­îc sù tho¶ thuËn trùc tiÕp mµ kh«ng cÇn ®Õn viÖc xÐt xö cña uû ban träng tµI, khi thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó xem xÐt vµ gi¶I quyÕt vô kiÖn, kÓ c¶ tr­êng hîp nguyªn ®¬n kh«ng hµnh ®éng ®Ó vô kiÖn tiÕn triÓn trong 3 th¸ng… th× Uû ban träng tµI quyÕt ®Þnh kÕt thóc vô kiÖn. II/ Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam. 1.Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Trung t©m trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam bªn c¹nh Phßng th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ( Trung t©m ) ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 204/TTg ngµy 28/4/1993 cña thñ t­íng chÝnh phñ trªn c¬ së hîp nhÊt Héi ®ång träng tµI Ngo¹i Th­¬ng (thµnh lËp n¨m 1963) vµ héi ®ång träng tµi Hµng h¶I (thµnh lËp n¨m 1964). Theo quyÕt ®Þnh, trung t©m cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nÕu c¸c bªn ®­¬ng sù, trong ®ã Ýt nhÊt ph¶I cã mét bªn n­íc ngoµI, tho¶ thuËn ®­a vô tranh chÊp ra tr­íc trung t©m hoÆc do mét ®iÒu ­íc quèc tÕ rµng buéc c¸c bªn ph¶I lµm nh­ v©þ. Thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp quèc tÕ ®­îc quy ®Þnh trong “qui t¾c tè tông cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam “ cã hiÖu lùc tõ ngµy 20/8/1993. §¸p øng nguyÖn väng cña céng ®ång doanh nghiÖp, ngµy 16/2/1996,thñ t­íng chÝnh phñ ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 114/TTg cho phÐp trung t©m më réng thÈm quyÒn xÐt xö c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong n­íc. Thùc hiÖn quyÕt ho¹ch nµy, t¹i kú häp thø VII ngµy 25-26/3/1996 Héi ®ång qu¶n trÞ Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· th«ng qua Quy t¾c tè tông träng tµI trong n­íc, biÓu phÝ träng tµI trong n­íc vµ chØ ¸p dông cho c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong n­íc, cã hiÖu lùc tõ ngµy 15/4/1996. Trung t©m cã them quyÒn gi¶I quyÕt tranh chÊp trªn c¬ së tho¶ thuËn träng tµI. Do ®ã, trung t©m khuyÕn nghÞ c¸c doanh nghiÖp nÕu muèn chän trung t©m ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong n­íc nªn ®­a ®iÒu kho¶n träng tµI sau ®©y vµo hîp ®ång: “ Mäi tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nµy sÏ ®­îc gi¶I quyÕt chung thÈm t¹i Trung t©m träng tµI quèc tÕ VN bªn c¹nh Phong th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp VN, theo quy t¾c tè tông träng tµI trong n­íc cña trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt Nam”. 2. §Æc ®iÓm cña trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam. Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: -Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam lµ mét tæ chøc phi chÝnh phñ n»m bªn c¹nh phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt nam. Nh­ vËy,vÒ m« h×nh tæ chøc phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ còng nh­ thùc tiÔn ViÖt nam trong mÊy chôc n¨m qua. -Quy t¾c tè tông cña trung t©m lµ do phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp th«ng qua. -Quy t¾c tè tông cña nã vÒ c¬ b¶n phï hîp víi thùc tiÔn träng tµI th­¬ng m¹i quèc tÕ, nghÜa lµ chØ thô lý mét lÇn, ph¸n quyÕt lµ trung thùc, c¸c bªn kh«ng cã quyÒn chèng ¸n, c¸c ®­¬ng sù cã quyÒn lùa chän träng tµi viªn vµ nÕu ph¸n quyÕt kh«ng ®­îc tù nguyÖn chÊp hµnh th× toµ ¸n sÏ c­ìng chÕ chÊp hµnh. -Trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam xÐt xö nh÷ng vô tranh chÊp cã yÕu tè n­íc ngoµI lµ mét bªn hoÆc c¶ hai bªn lµ ph¸p nh©n hoÆc chñ thÓ lµ ng­êi n­íc ngoµi. 1.VÒ thÈm quyÒn. Trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyªn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nh­ cÊc hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng, c¸c hîp ®ång ®Çu t­, du lÞch, vËn t¶I vµ b¶o hiÓm quèc tÕ, chuyÓn giao c«ng nghÖ, x©y dùng vµ thanh to¸n quèc tÕ… Trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyÒn gi¶I quyÕt c¸c tranh chÊp trong tr­êng hîp: -Khi mét bªn hay c¸c bªn ®­¬ng sù lµ thÓ nh©n hay ph¸p nh©n n­íc ngoµi. -NÕu tr­íc hay sau khi x¶y ra tranh chÊp, c¸c bªn ®­¬ng sù tho¶ thuËn ®­a vô viÖc ra tr­íc trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam, hoÆc nÕu cã mét ®iÒu u­íc quèc tÕ rµng buéc c¸c bªn ph¶I ®­a vô tranh chÊp ra tr­íc trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam. Ngµy 16/2/1996 TTg chÝnh phñ l¹i ra Q§ sè 114/ TTg theo ®ã thÈm quyÒn xÐt xö cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam ®· ®­îc më réng thªm mét b­íc n÷a. Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyÒn gi¶I quyÕt c¶ tranh chÊp ph¸t sinh tõ nh­qng quan hÖ kinh doanh trong n­íc, nÕu c¸c bªn ®­¬ng sù ®­a ra trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam gi¶I quyÕt. Trong ho¹t ®éng kinh doanh, gi÷a c¸c doanh nghiÖp ph¸t sinh nhiÒu lo¹i tranh chÊp kh¸c nhau. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶I tranh chÊp nµo còng do träng tµi kinh tÕ gi¶i quyÕt. C¸c trung t©m träng tµi kinh tÕ chØ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp kinh tÕ mµ kh«ng gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp d©n sù, lao ®éng, h«n nh©n- gia ®×nh … nh­ vËy, xÐt thÈm quyÒn vô viÖc th× gi÷a toµ ¸n kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ nãi chung lµ kh«ng cã g× kh¸c nhau, toµ ¸n kinh tÕ còng cã thÈm quyÒn nh­ vËy, trõ thÈm quyÒn gi¶I quyÕt viÖc ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Nh­ vËy, trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyÒn xÐt xö c¸c vô tranh chÊp th­¬ng m¹i ë trong vµ ngoµI n­íc. Trªn lÜnh vùc gi¶I quyÕt tranh chÊp ngoµI n­íc nã ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Cßn viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ trong n­íc lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng míi mÎ. 4. Quy t¾c tè tông cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam (VIAC). Quy t¾c tè tông nµy ®­îc ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 204/TTg ngµy 28/4/1993 cña thñ t­íng chÝnh phñ. a.Tho¶ thuËn träng tµI vµ b­íc ®Çu thñ tôc. Muèn ®­a vô kiÖn ra xÐt xö t¹i trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam th× trøoc hay sau khi x¶y ra tranh chÊp, c¸c bªn ®­¬ng sù tho¶ thuËn ®ua vô tranh chÊp ra tr­íc trung t©m d­íi h×nh th­c v¨n b¶n, trong ®ã ph¶I ghi râ sù l­¹ chän trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam lµ tæ chøc träng tµI xÐt xö. Thñ tôc tè tung träng tµI b¾t ®Çu b»ng mét ®¬n kiÖn do nguyªn ®¬n nép cho trung t©m. §¬n kiÖn ph¶I ghi râ: -Tªn vµ ®Þa chØ cña nguyªn ®¬n vµ bÞ ®¬n -C¸c yªu cÇu cña nguyªn ®¬n ,cã tr×nh bµy sù viÖc cã kÌm theo b»ng chøng. -Nh÷ng c¨n cø ph¸p lý mµ nguyªn ®¬n dùa vµo ®ã ®Ó ®I kiÖn -TrÞ gi¸ cña vô kiÖn. -Tªn träng tµI viªn mµ nguyªn ®¬n lùa chän trong danh s¸ch träng tµI viªn cña trung t©m hoÆc ®Ò nghÞ cña nguyªn ®¬n víi chñ tÞch trung t©m chØ ®Þnh träng tµI viªn cho m×nh. §¬n kiÖn ph¶I viÕt b»ng tiÕng viÖt nam hay b»ng mét thø tiÕng n­íc ngoµI th«ng dông trong giao dÞch quèc tÕ. Khi göi ®¬n kiÖn th× nguyªn ®¬n ph¶I nép mét b¶n chÝnh vµ mét sè b¶n sao cho trung t©m vµ nguyªn ®¬n ph¶I øng tr­íc toµn bé chi phÝ träng tµI tÝnh theo “BiÓu phÝ träng tµI, phÝ tæn thÊt cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam vµ chi phÝ cña c¸c bªn”. Sè tiÒn nµy ph¶I nép vµo tµI kho¶n cña phßng Th­¬ng M¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam t¹i ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam. b. Lùa chän vµ chØ ®Þnh träng tµI viªn. Sau khi nhËn ®­îc ®¬n kiÖn , th­ ký cña trung t©m b¸o cho bÞ ®¬n biÕt vµ göi cho bÞ ®¬n b¶n sao ®¬n kiÖn vµ c¸c tµI liÖu kÌm theo cïng víi danh s¸ch träng tµI viªn, theo ®ã bÞ ®¬n sÏ chän cho m×nh mét träng tµI viªn . NÕu kh«ng th× chñ tÞch trung t©m sÏ chØ ®Þnh träng tµi viªn cho bÞ ®¬n. Hai träng tµi viªn l¹i lùa chän vµ bÇu ra träng tµI viªn thø 3 lµm chñ tÞch UB träng tµi. C¸c bªn cã quyÒn kh­íc tõ träng tµi viªn , chñ tÞch UB träng tµI hoÆc träng tµi viªn duy nhÊt, nÕu ®­¬ng sù nghi ngê vÒ sù v« t­ cña träng tµi viªn , nhÊt lµ khi hä cho r»ng träng tµi viªn cã liªn quan trùc tiÕp hoÆc giÊn tiÕp ®Õn vô tranh chÊp. c.Thñ tôc xÐt xö . §Ó tiÕn hµnh xÐt xö th× träng tµi viªn ph¶I ®iÒu tra vô tranh chÊp th«ng qua viÖc nghiªn cøu hå s¬ vµ tiÕn hµnh c«ng t¸c ®iÒu tra b»ng mäi biÖn ph¸p thÝch hîp. Còng gièng nh­ quy t¾c tè tông träng tµI trong n­íc th× hai bªn ®­¬ng sù ®­îc triÖu tËp ®Õn phiªn häp xÐt xö b»ng giÊy triÖu tËp, cã nªu râ thêi gian vµ ®Þa ®iÓm xÐt xö... Ng«n ng÷ lµm viÖc cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam lµ tiÕng ViÖt. C¸c ®­¬ng sù nÕu thÊy cÇn thiÕt th× cã thÓ yªu cÇu phiªn dÞch. C¸c v¨n b¶n vµ chøng tõ göi ®Õn trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam cÇn cã b¶n dÞch ra tiÕng ViÖt nÕu nh­ b¶n gèc lµ tiÕng n­íc ngoµi(Anh , Ph¸p, Nga). d. Ph¸n quyÕt . ViÖc xÐt xö ®­îc kÕt thóc bµng mét ph¸n quyÕt cña UB träng tµi ph¸n quyÕt träng tµi ®­îc c«ng bè ngay sau khi kÕt thóc phiªn häp xÐt xö cuèi cïng hoÆc cã thÓ c«ng bè sau. Uû ban träng tµi cã thÓ ra quyÕt ®Þnh bæ sung nÕu thÊy ph¸n quyÕt ®· cã ®iÓm ch­a râ hoÆc ch­a ®­îc gi¶i quyÕt . Ph¸n quyÕt cña Uû ban träng tµi lµ quyÕt ®Þnh chung thÈm, kh«ng thÓ kh¸ng c¸o tr­íc bÊt kú toµ ¸n hay tæ chøc nµo. C¸c bªn ph¶I tù nguyÖn thi hµnh trong thêi h¹n quy ®Þnh trong ph¸n quyÕt. NÕu ph¸n quyÕt kh«ng ®­îc tù nguyÖn thi hµnh trong thêi h¹n quy ®Þnh, sÏ ¸p dông biÖn ph¸p c­ìng chÕ theo ph¸p luËt cña n­íc n¬I ph¸n quyÕt ®­îc yªu cÇu thi hµnh vµ theo ®iÒu ­íc quèc tÕ h÷u quan cã hiÖu lùc ®èi víi lo¹i vô kiÖn nµy. Tuy nhiªn, ë ViÖt Nam ph¸n quyÕt cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam cßn ch­a ®­îc toµ ¸n cho c­ìng chÕ thi hµnh. 5. BiÓu phÝ träng tµi , phÝ tæn cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam vµ chi phÝ cña c¸c bªn. a. §Þnh nghÜa: PhÝ träng tµi lµ chi phÝ trong tõng vô kiÖn ®Ó tr¶ cho nh÷ng chi phÝ chung cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng gi¶i quyÕt tranh chÊp cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam nh­ lµ thï lao träng tµi viªn, chi phÝ v¨n phßng... PhÝ träng tµi kh«ng bao gåm phÝ ®I l¹i, ¡n ë... cña träng tµi viªn vµ nh©n viªn cña trung t©m khi tiÕn hµnh gi¶i quyÕt vô kiÖn. -“ phÝ tæn cña trung t©m “ lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ riªng cña trung t©m cã liªn qu©n ®Õn viÖc xÐt xö vô kiÖn nh­ thï lao cho gi¸m ®Þnh viªn, nh©n chøng,chi phÝ ®I l¹i, ¨n ë… cña träng tµi viªn vµ nh©n viªn trung t©m khi tiÕn hµnh xÐt xö .C¸c phÝ tæn nµy sÏ do UB träng tµi quyÕt ®Þnh vµ ph©n bæ cho c¸c bªn. - “Chi phÝ cña c¸c bªn “ lµ c¸c kho¶n chi tiªu cña c¸c bªn ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña hä tr­íc trung t©m nh­ chi phÝ ®i ®­êng cña c¸c bªn, tiÒn thuª luËt s­, phiªn dÞch... PhÝ träng tµi ®­îc coi lµ ®· nép khi nguyªn ®¬n ®· chuyÓn toµn bé chi phÝ träng tµi vµo tµI kho¶n Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam sè 61.111.000.005 t¹i Ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng Hµ néi(VIETCOMBANK HANOI) hoÆc nép trùc tiÕp cho trung t©m. Trong tr­êng hîp nguyªn ®¬n rót l¹i ®¬n kiÖn tr­íc khi nhËn ®­îc giÊy triÖu tËp phiªn xÐt xö ®Çu tiªn, nguyªn ®¬n sÏ ®­îc tr¶ l¹i 75% phÝ träng tµi , tuy nhiªn kho¶n tiÒn cßn l¹i kh«ng Ýt h¬n 700.000®. Trong tr­êng hîp nguyªn ®¬n rót l¹i ®¬n kiÖn tr­íc khi UB träng tµi ®­îc thµnh lËp, trung t©m sÏ tr¶ l¹i 80% phÝ träng tµi tuy nhiªn, kho¶n tiÒn cßn l¹i kh«ng Ýt h¬n 500.000®. Trong tr­êng hîp nguyªn ®¬n rót l¹i ®¬n kiÖn sau khi nhËn ®­îc giÊy triÖu tËp phiªn xÐt xö ®Çu tiªn nh­ng tr­íc khi phiªn xÐt xö nµy ®­îc tiÕn hµnh, trung t©m sÏ tr¶ cho nguyªn ®¬n 60% phÝ träng tµi . Tuy nhiªn , kho¶n tiÒn cßn l¹i kh«ng Ýt h¬n 1.500.000®. Trong tr­­êng hîp t¹i phiªn toµ xÐt xö ®Çu tiªn hai bªn hoµ gi¶I ®­îc víi nhau, trung t©m sÏ tr¶ l¹i 30% phÝ träng träng tµi cho nguyªn ®¬n . NÕu hai bªn yªu cÇu UB träng tµi ra quyÕt ®Þnh c«ng nhËn hoµ gi¶i. trung t©m sÏ tr¶ l¹i 25% phÝ träng tµi . Khi nguyªn ®¬n rót kiÖn tr­íc khi nhËn ®­îc giÊy b¸o ngµy ®em ra xÐt xö, trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam sÏ tr¶ l¹i 75% sè phÝ träng tµi cho nguyªn ®¬n. Tuy nhiªn, sè phÝ träng tµi cßn l¹i kh«ng d­íi 200$. Khi nguyªn ®¬n rót ®¬n kiÖn sau khi nhËn ®ù¬c giÊy b¸o ngµy xÐt xö nh­ng tr­íc ngµy häp phiªn häp xÐt xö ®µu tiªn, trung t©m sÏ tr¶ l¹i 50% sè phÝ träng tµi cho nguyªn ®¬n. NÕu hai bªn hoµ gi¶I ®­îc víi nhau t¹i phiªn xÐt xö ®Çu tiªn cña UB träng tµi mµ kh«ng cÇn ph¶I ra ph¸n quyÕt, trung t©m träng tµi sÏ tr¶ l¹i 25% sè phÝ träng tµi cho nguyªn ®¬n. Trong tr­êng hîp vô kiÖn kÕt thóc tr­íc khi thµnh lËp Uû ban träng tµi , trung t©m sÏ hoµn tr¶ l¹i cho nguyªn ®¬n 78% sè phÝ träng tµi. III/ Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña träng tµi mang tÝnh chÊt x· héi nghÒ nghiÖp (Tæ chøc phi chÝnh phñ). 1. Sù cÇn thiÕt thµnh lËp träng tµi mang tÝnh chÊt x· héi nghÒ nghiÖp ë n­íc ta. Mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña nguyªn t¾c tù do kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ sù tù do lùa chän h×nh thøc vµ ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp kh¸c nhau nh­: th­¬ng l­îng ,hoµ gi¶I, träng tµi , kiÖn tông, trong ®ã träng tµi lµ h×nh thøc ®­îc sö dông phæ biÕn vµ réng r·I nhÊt ë nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Lý do c¬ b¶n lµ gi¶i quyÕt tranh chÊp th«ng qua träng tµi cã nh­ng ­u ®iÓm mµ c¸c h×nh thøc kh¸c kh«ng cã ®­îc. Cô thÓ lµ, trong tè tông träng tµi , c¸c bªn tham gia ®­îc ®¶m b¶o tèi ®a vÒ quyÒn tù do ®Þnh ®o¹t vÒ nhiÒu ph­¬ng diÖn nh­ lùa chän träng tµi viªn , ®Þa ®iÓm, thñ tôc, ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp ... MÆt kh¸c, h×nh thøc träng tµi th­êng nhanh gän, linh ho¹t, thñ tôc ®¬n gian­, tr¸nh ®­îc sù l·ng phÝ vÒ mÆt thêi gian vµ b¶o ®¶m ®­îc tÝnh bÝ mËt trong kinh doanh. Tõ tr­íc ®Õn nay, viÖc tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ thuéc thÈm quyÒn cña c¸c c¬ quan träng tµi kinh tÕ c¸c cÊp(träng tµi kinh tÕ huyÖn, quËn ,tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng, träng tµi kinh tÕ nha n­íc). Theo luËt söa ®æi vµ bæ sung mét sè ®iÒu luËt tæ chøc Toµ ¸n nh©n d©n ( ®­îc quèc héi kho¸ IX kú häp thø 4 th«ng qua ngµy 28/12/1993) th× tõ ngµy 1/7/1994 thÈm quyÒn gi¶I quyÕt tranh chÊp kinh tÕ sÏ ®­îc chuyÓn sang Toµ ¸n nh©n d©n. Nh­ vËy, nÕu theo quy ®Þnh trªn th× n­íc ta sÏ chØ tån t¹i mét lo¹i c¬ quan nhµ n­íc gi¶i quyÕt tranh chÊp ,®ã lµ Toµ ¸n nh©n d©n (Toµ kinh tÕ ). Trong khi ®ã, sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn lµm cho c¸c quan hÖ kinh tÕ ngay cµng phong phó, ®a d¹ng. Sè l­îng tranh chÊp gi­· c¸c chñ thÓ do ®ã còng ngµy mét t¨ng, nÕu bªn c¹nh hÖ thèng Toµ ¸n,viÖc h×nh thµnh ®­îc c¸c tæ chøc träng tµi phi chÝnh phñ th× ®ã lµ c¬ héi tèt ®Ó gi¶m bít “g¸nh nÆng “ trong xÐt xö cña toµ ¸n. ViÖc h×nh thµnh tæ chøc träng tµi phi chÝnh phñ ch¼ng nh÷ng lµ ®ßi hái kh¸ch quan mµ nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña thùc tiÔn ®êi sèng kinh tÕ ®Æt ra mµ cßn lµm cho hîp ®ång gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ ë n­íc ta phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, mµ nã cßn lµ nh©n tè gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh hoµ nhËp qu«c tÕ, c¶I thiÖn m«I tr­êng ®Çu t­. T­êng b­íc hoµn thiÖn khung ph¸p luËt kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 2.VÒ m« h×nh tæ chøc vµ nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña träng tµi kinh tÕ phi chÝnh phñ. -Phï hîp víi ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi còng nh­ tËp qu¸n ph¸p luËt cña mçi n­íc, m« h×nh tæ chøc träng tµi kinh tÕ phi ChÝnh phñ trªn thÕ giíi nãi chung rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Tuy vËy, nãi chung c¸c trung t©m träng tµi th­¬ng m¹i vµ quèc tÕ ë c¸c n­íc ®­îc tæ chøc d­íi hai d¹ng chñ yÕu. + C¶ trung t©m träng tµi n»m bªn c¹nh phßng th­¬ng m¹i(VÝ dô: ViÖn träng tµi STOCKOLM- Thuþ §iÓn n»m trong phßng th­¬ng m¹i STOCKOLM, c¬ quan träng tµi hîp ®ång kinh tÕ Trung Quèc do côc qu¶n lý hµnh chÝng c«ng th­¬ng nhµ n­íc lËp ra; UB träng tµi th­¬ng m¹i Th¸I Lan lµ tæ chøc do phßng th­¬ng m¹i chØ ®Þnh ). +C¸c trung t©m träng tµi ®­îc tæ chøc d­íi d¹ng c«ng ty ( Theo luËt c«ng ty ) hoÆc HiÖp héi cã ®¨ng ký (Theo luËt vÒ hiÖp héi ) VÝ dô: Trung t©m träng tµi quèc tÕ SINGAPORE, Trung t©m träng tµi th­ong m¹i quèc tÕ AUSTRALIA( ACICA)… NÕu ®­îc tæ chøc d­íi d¹ng c«ng ty th× phÇn lín lùa chän m« h×nh c«ng ty TNHH phi lîi nhuËn. NgoµI ra, ë hÇu hÕt c¸c n­íc , bªn c¹nh c¸c trung t©m träng tµi th­êng trùc cßn tån t¹i c¸c träng tµi vô viÖc(AD – HOC), kh«ng cã c¬ quan th­êng trùc. Tuy ®­îc tæ chøc d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­ vËy, nh­ng xÐt vÒ mÆt tÝnh chÊt c¸c trung t©m träng tµi th­¬ng m¹i vµ quèc tÕ trªn thÕ giíi ®Òu cã nh÷ng ®Æc tr­ng chung lµ. + §Òu tån t¹i víi t­ c¸ch lµ mét tæ chøc phi chÝnh phñ. Nh÷ng trung t©m träng tµi ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së s¸ng kiÕn vµ tù nguyÖn tham gia cña c¸c träng tµi viªn , theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C¸c trung t©m träng tµi ®Òu ¸p dông nguyªn t¾c tù h¹ch to¸n , tù trang tr¶I, lÊy thu bï chi. C¸c nguån thu chñ yÕu cña träng tµi lµ. TiÒn tr¶ thï lao cho träng tµi viªn tÝnh theo tûlÖ tiÒn gi¸ trÞ vô tranh chÊp . C¸c kho¶n chi phÝ vµ lÖ phÝ theo qui ®Þnh. TiÒn thu ®­îc tõ nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô hç trî träng tµi nh­ dÞch vu th«ng tin, gi¸m ®Þnh, cho thuª ®Þa ®iÓm … NgoµI ra cßn cã thÓ bao hµm tiÒn thu ®­îc do ph¸t hµnh nh÷ng Ên phÈm nh­ tµI liÖu: h­íng dÉn , qui t¾c tè tông. + C¬ cÊu tæ chøc träng tµi nãi chung rÊt gän nhÑ vµ linh ho¹t. Ho¹t ®éng cña héi ®ång qu¶n trÞ vµ ban th­ ký chñ yÐu d­a trªn nguyªn t¾c tù qu¶n. Ho¹t ®äng träng tµi ®­îc thùc hiÖn th«ng qua träng tµi viªn. + Mçi tæ chøc träng tµI cã danh s¸ch träng tµi viªn riªng. Nãi chung tæ chøc träng tµi tr¶ l­¬ng cho ban th­ ký, cßn träng tµI viªn ®­îc h­ëng thï lao theo vô, viÖc. NgoµI ®èi t­îng luËt gia ( phÇn nhiÒu lµ hµnh nghÒ tù do, sè träng tµi viªn cßn l¹i chñ yÕu lµ tgiíi th­¬ng gia. Sù h­ëng øng vµ ñng hé réng r·I cña giíi th­¬ng gia kh«ng chØ trong viÖc h×nh thµnh mµ c¶ hµnh ®éng cña c¸c tæ chøc träng tµi. rÊt nhiÒu trung t©m träng tµi trªn thÕ giíi ®­îc thµnh lËp dùa trªn s¸ng kiÕn cña thueoeng gia. ®iÒu ®ã lý gi¶I vi sao nhiÒu trung t©m träng tµI th­¬ng m¹i trùc thuéc phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp. + mçi tæ chøc träng tµI ®Òu cã quy t¾c riªng, song nh×n chung ®Òu dùa trªn c¬ së ¸p dông réng r·I cña c¸c quy t¾c träng tµi UNCITRAL ( do uû ban vÒ luËt th­¬ng m¹i quèc tÕ cña liªn hîp quèc th«ng qua n¨m 1976 ), quy t¾c träng tµi cña phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ ( ICC) cã hiÖu lùc tõ n¨m 1988 vµ c¸c c«ng ­íc cã liªn quan. + C¸c trung t©m träng tµi kinh tÕ víi tÝnh chÊt lµ nh÷ng tæ chøc phi chÝnh phñ song ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ “ phi nhµ n­íc “. Ng­îc l¹i, trªn nhiÒu lÜnh vùc c¸c trung t©m träng tµi lu«n cÇn ®Õn sù hç trî cña nhµ n­íc còng nh­ kh«ng tho¸t ly sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. Sù hç trî c¨n b¶n nhÊt lµ viÖc t¹o c¨n cø vµ c¬ së ph¸p lý cho viÖc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña tæ chøc träng tµi còng nh­ sù ®¶m b¶o vÒ mÆt nhµ n­íc ®èi víi viÖc thùc thi c¸c quyÕt ®Þnh cña träng tµI. mét trong nh÷ng néi dung quan träng nhÊt cña ho¹t qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi träng tµI lµ viÖc phª chuÈn ®iÒu lÖ vµ quy t¾c träng tµI còng nh­ ®Þnh ra nh÷ng tiªu chuÈn vµ x¸c ®Þnh t­ c¸ch träng tµi viªn. IV. B¶n quy t¾c träng tµI UNCITRAL. §· ®­îc th«ng qua 28/4/1976 vµ ®¹i héi ®ång liªn hîp quèc th«ng qua ngµy 15/12/1976. B¶n quy t¾c nµy bao gåm nh÷ng quy t¾c sau: 1.Th«ng b¸o träng tµI . Bªn yªu cÇu träng tµI gióp ®ì ( gäi lµ bªn “ nguyªn” ) sÏ ®­a cho bªn kia (gäi lµ bªn “bÞ”) mét th«ng b¸o träng tµi . tè tông träng tµI ®­îc coi lµ b¾t ®Ç tõ ngµy bªn “bÞ” nhËn ®­îc th«ng b¸o träng tµi . 2.X¸c lËp toµ ¸n träng tµi. a.sè l­îng träng tµi viªn : theo sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn cã thÓ lùa chän mét hoÆc ba thµnh viªn . b.ViÖc chØ ®Þnh träng tµi viªn. NÕu chØ ®Þnh mét träng tµi viªn duy nhÊt th× mét bªn ph¶I ®Ò nghÞ víi bªn kia vµ ®­îc bªn kia chÊp nhËn. Cßn ng­îc l¹i viÖc chØ ®Þnh träng tµi viªn do c¶ hai bªn lùa chän, nÕu hai bªn kh«ng lùa chän th× chñ tÞch uû ban träng tµi sÏ chØ ®Þnh. c.B·i miÔn träng tµi viªn . Tr­êng hîp mét träng tµi viªn chÕt hoÆc nghØ viÖc trong qu¸ tr×nh tè tông th× sÏ chØ ®Þnh träng tµi viªn theo quy ®Þnh trªn. tr­êng hîp mét träng tµi viªn kh«ng thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng cña m×nh hay tr­êng hîp thiÕu n¨ng lùc ph¸p lý vµ “ thùc tÕ” ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh th× cÇn ph¶I ¸p dông thñ tôc b·I miÔn vµ thay thÕ theo quy ®Þnh trªn. 3.Tè tông träng tµi . Theo b¶n quy t¾c nµy, toµ ¸n träng tµI cã thÓ tiÕn hµnh träng tµi theo c¸ch thøc mµ toµ ¸n cho lµ thÝch hîp, nh­ng vÉn b¶o ®¶m cho sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c bªn vµ b¶o ®¶m cho mçi bªn ®Òu cã ®ñ c¬ héi tr×nh baú vô viÖc cña m×nh ë bÊt kú giai ®o¹n naß cña qu¸ tr×nh tè tông. a.§Þa ®iÓm träng tµi . -NgoµI tr­êng hîp c¸c bªn ®· tho¶ thuËn vÒ ®Þa ®iÓm träng tµI th× toµ ¸n träng tµI sÏ x¸c ®Þnh ®i¹ ®iÓm träng tµi trªn c¬ së cã tÝnh ®Õn hoµn c¶nh träng tµi . -Toµ ¸n träng tµi x¸c ®Þnh n¬i tiÕn hµnh träng tµi kÓ c¶ ë mét n­íc ®· ®­îc c¸c bªn ®ång ý. Toµ ¸n träng tµi cã thÓ nghe nh©n chøng vµ tæ chøc c¸c phiªn häp th¶o luËn gi÷a c¸c thµnh viªn cña m×nh ë bÊt kú ®Þa ®iÓm nµo cho lµ thÝch hîp, trªn c¬ së cã tÝnh ®Õn hoµn c¶nh träng tµi. -Toµ ¸n träng tµi cã thÓ häp bÊt kú ë ®Þa ®iÓm nµo cho lµ thÝch hîp dÓ ®iÒu tra vÒ nh÷ng hµng ho¸, tµi s¶n hoÆc c¸c tµI liÖu kh¸c. c¸c bªn còng ®­îc th«ng b¸o ®Çy ®ñ vÒ viÖc cho phÐp hä cã mÆt t¹i c¸c cuéc ®iÒu tra. a.Ng«n ng÷. Theo tho¶ thuËn cña c¸c bªn ®­îc sö dông trong viÖc viÕt ®¬n yªu cÇu, ®¬n biÖn minh vµ trong bÊt kú vÊn ®Ò nµo tr×nh bµy b»ng v¨n b¶n, kÓ c¶ trong c¸c buæi nghe nÕu cã. b.Ph¶n ®èi thÈm quyÒn cña Toµ ¸n träng tµI. Toµ ¸n träng tµi cã quyÒn quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c ý kiÕn ph¶n ®èi thÈm quyÒn cña m×nh, kÓ c¶ viÖc ph¶n ®èi liªn quan ®Õn sù tån t¹i vµ hiÖu lùc cña c¸c ®iÒu kho¶n träng tµi hay tho¶ thuËn träng tµi riªng rÏ. -Toµ ¸n träng tµi cã thÈm quyÒn x¸c ®Þnh sù tån t¹i hay hiÖu lùc cña hîp ®ång, trong ®ã ®iÒu kho¶n träng tµi lµ mét phÇn cña nã víi t­ c¸ch lµ mét phÇn cña hîp ®ång. QuyÕt ®Þnh v« hiÖu mét hîp ®ång cña toµ ¸n träng tµi sÏ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu lùc cña ®iÒu kho¶n träng tµi . -ViÖc ph¶n ®èi toµ ¸n träng tµi kh«ng cã thÈm quyÒn ph¶I ®­îc ®ua ra sím h¬n lóc göi ®¬n biÖn minh hoÆc trong tr­êng hîp cã ®¬n yªu cÇu th× kh«ng muén h¬n lóc göi ®¬n ph¶I yªu cÇu. c.B¸o c¸o bæ sung . NgoµI ®¬n yªu cÇu vµ ®¬n biÖn minh, toµ ¸n träng tµi sÏ quyÕt ®Þnh vÒ nh÷ng b¸o c¸o b»ng v¨n b¶n bæ sung theo yªu cÇu cña c¸c bªn. toµ ¸n träng tµi sÏ Ên ®Þnh c¸c kho¶ng thêi gian ®Ó göi c¸c b¸o c¸o ®ã. C¸c kho¶ng thêi gian ph¶I kh«ng qu¸ 45 ngµy. d. Chuyªn gia. Toµ ¸n träng tµi cã thÓ chØ ®Þnh mét hay nhiÒu chuyªn gia ®Ó b¸o c¸o b»ng v¨n b¶n vÒ c¸c vÊn ®Ò ®Æc biÖt ph¶I ®­îc x¸c ®Þnh. Toµ ¸n träng tµi sÏ göi cho c¸c bªn b¶n sao danh môc cÇn ®­îc b¸o c¸o cña c¸c chuyªn gia. C¸c bªn cÇn ph¶I cung cÊp cho c¸c chuyªn gia bÊt kú mét th«ng tin hay ho¹t ®éng nµo cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc ®iÒu tra cña hä hoÆc ph¶I trao tr¶ bÊt kú tµI liÖu, ®å vËt nµo cho chuyªn gia theo yªu cÇu cña hä. BÊt kú tranh chÊp nµo gi÷a mét bªn vµ chuyªn gia liªn quan tíi th«ng tin hay ho¹t ®éng theo yªu cÇu cña chuyªn gia sÏ ®­îc toµ ¸n träng tµi gi¶I quyÕt. Sau khi nhËn ®­îc b¸o cña chuyªn gia, toµ ¸n träng tµi sÏ göi b¶n sao cho c¸c bªn ®Ó hä cã c¬ héi gi¶I thÝch b»ng v¨n b¶n ®èi víi b¶n b¸o c¸o ®ã. Mçi bªn cã quyÒn kiÓm tra bÊt cø tµI liÖu nµo ®· ®­îck chuyªn gia sö dông trong b¶n b¸o c¸o. e. V¾ng mÆt. NÕu trong kho¶ng thêi gian do toµ ¸n träng tµi quy ®Þnh mµ bªn nguyªn ®¬n kh«ng göi ®¬n yªu cÇu mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng th× toµ ¸n träng tµi sÏ quyÕt ®Þnh chÊm ®øt qu¸ tr×nh tè tông. NÕu trong kho¶ng thêi gian mµ toµ ¸n träng tµi quy ®Þnh, bªn bÞ ®¬n kh«ng göi ®¬n biÖn minh mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng th× vÉn tiÕp tôc qu¸ tr×nh tè tông. NÕu mét bªn v¾ng mÆt th× toµ ¸n vÉn tiÕn hµnh gi¶I quyÕt. f. T­íc quyÒn. Mét bªn, mÆc dï biÕt r»ng cã sù vi ph¹m mét quy ®Þnh hay yªu cÇu cña b¶n quy t¾c nh­ng vÉn kh«ng ph¶n ®èi mµ vÉn tiÕp tôc tiÕn hµnh c¸c thñ tôc tè tông th× sÏ mÊt quyÒn ph¶n ®èi. 4 QuyÕt ®Þnh träng tµi. a.C¸c quyÕt ®Þnh. NÕu cã ba träng tµi viªn th× bÊt kú quyÕt ®Þnh nµo cña toµ ¸n träng tµi sÏ ph¶I theo ®a sè. Trong tr­êng hîp liªn quan ®Õn vÊn ®Ò thñ tôc, khi kh«ng ®¹t ®­îc ®a sè hoÆc khi toµ ¸n träng tµi ®ång ý th× träng tµi viªn chñ to¹ sÏ quyÕt ®Þnh xem xÐt l¹i. b.H×nh thøc vµ hiÖu lùc cña quyÕt ®Þnh träng tµi. QuyÕt ®Þnh cña träng tµi ph¶I b»ng v¨n b¶n vµ lµ quyÕt ®Þnh cuèi cïng rµng buéc ®èi víi c¸c bªn , c¸c bªn co tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ngay c¸c quyÕt ®Þnh träng tµi . QuyÕt ®Þnh träng tµi ph¶I cã ch÷ ký cña träng tµi viªn vµ cã nghi ngµy, th¸ng, n¨m vµ ®Þa ®iÓm ra quyÕt ®Þnh. Toµ ¸n träng tµi sÏ göi cho c¸c bªn b¶n sao quyÕt ®Þnh cã ch÷ ký cña träng tµi viªn , quyÕt ®Þnh träng tµi chØ ®­îc th«ng b¸o réng r·I khi ®­îc c¸c bªn ®ßng ý. NÕu luËt träng tµi cña n­íc n¬I ra quyÕt ®Þnh dßi hái quyÕt ®Þnh träng tµi ph¶I ®­îc toµ ¸n träng tµi l­u gi÷ hay ®¨ng ký th× toµ ¸n träng tµi sÏ thùc hiÖn ®ßi hái ®ã theo ®óng thêi gian ghi trong luËt. c. Dµn xÕp hoµ gi¶I, kÕt thóc hoµ gi¶I hoÆc c¸c ph­¬ng thøc kh¸c dÉn ®Õn kÕt thóc hoµ gi¶i . Toµ ¸n träng tµI lµm hoµ gi¶I chØ trong tr­êng hîp c¸c bªn ®· ®ång ý vµ nÕu luËt ¸p dông cho thñ tôc träng tµI cho phÐp lµm thÕ. NÕu tr­íc khi ra quyÕt ®Þnh träng tµI mµ c¸c bªn ®· ®¹t ®­¬c tho¶ thuËn vÒ gi¶I quyÕt tranh chÊp. Trong mäi tr­êng hîp, toµ ¸n träng tµI sÏ quyÕt ®Þnh theo c¸c ®iÒu kiÖn hîp ®ång vµ cã tÝnh ®Ðn c¸c tËp qu¸n th­¬ng maÞ ®­îc dïng trong viÖc hoµ gi¶i. NÕu tr­íc khi ra quyÕt ®Þnh theo c¸c ®iÒu kiÖn träng tµI mµ c¸c bªn ®· ®¹t ®­îc tho¶ thuËn vÒ viÖc gi¶I quyÕt tranh chÊp th× toµ ¸n träng tµI sÏ ra quyÕt ®Þnh kÕt thóc qu¸ tr×nh tè tông hoÆc tr­êng hîp c¶ hai bªn yªu cÇu vµ ®­îc toµ ¸n träng tµI chÊp nhËn th× toµ ¸n trung t©m sÏ ghi nhËn viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp d­íi mét quyÕt ®Þnh träng tµI dùa trªn c¸c ®iÒu kiÖn ®· tho¶ thuËn. Toµ ¸n kh«ng cã nghÜa vô tuyªn bè nh÷ng lÝ do ®Ó ra nh­ng quyÕt ®Þnh nh­ thÕ. NÕu tr­íc khi ra quyÕt ®Þnh mµ xÐt thÊy, v× mét lÝ do nµo ®ã kh«ng ®­îc ghi ë trªn, viÖc quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh tè tông lµ kh«ng cÇn thiÕt hoÆc kh«ng thùc hiÖn ®­îc n÷a th× toµ ¸n träng tµI sÏ th«ng b¸o cho c¸c bªn ý ®Þnh cña m×nh vÒ viÖc ra lÖnh kÕt thóc qu¸ tr×nh tè tông. Toµ ¸n träng tµI cã quyÒn ra lÖnh trªn trõ tr­êng hîp mét bªn ®­a ra nh­ng c¬ së x¸c ®¸ng ®Ó ph¶n ®èi. C¸c b¶n sao c¸c lÖnh kÕt thóc qu¸ tr×nh tè tông hay c¸c quyÕt ®Þnh träng tµI theo c¸c ®iÒu kho¶n ®· tho¶ thuËn do c¸c träng tµI viªn ký vµ ®­îc toµ ¸n trung t©m göi cho c¸c bªn. Khi ra quyÕt ®Þnh träng tµI theo c¸c ®iÒu kho¶n d· tho¶ thuËn th× sÏ ¸p dông nh÷ng qui ®Þnh trªn. PhÇn thø ba KiÕn nghÞ vµ kÕt luËn Trªn c¬ së nghiªn cøu ph©n tÝch t×nh h×nh vµ triÓn väng cña c«ng t¸c träng tµi ë ViÖt nam em xin tr×nh bµy mét sè biÖn ph¸p nh»m gãp phÇn vµo viÖcX©y dùng vµ hoµn thiÖn h×nh thøc träng tµi phi chÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña n­íc ta hiÖn nay. -Nhµ n­íc ta cÇn t¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi h¬n n÷a cho ho¹t ®éng träng tµi phi chÝnh phñ. Cô thÓ lµ cÊn hoµn chØnh hÖ thèng luËt ph¸p vÒ träng tµi. Chóng ta ch­a cã mét ®¹o luËt vÒ träng tµi hay chÝ Ýt mét ph¸p lÖnh vÒ träng tµi.Do ®ã ho¹t ®éng träng tµi cña ta ch­a ®­îc chØ ®¹o b»ng mét v¨n b¶n tèi cao cã tÇm vãc ngang víi v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kh¸c.§ Ó kh¾c phôc c¸c ®Æc ®iÓm ®ã, tr­íc m¾t nÕu ch­a cã bé luËt vÒ träng tµi th× còng cÇn cã mét ph¸p lÖnh vÒ träng tµi. -VÒ viÖc chÊp hµnh ph¸n quyÕt träng tµi. Nhµ n­íc ta tuy ®· gia nh¹p c«ng ­íc New york 1985 vµ quèc héi ta ®· cã ph¸p lÖnh c«ng nhËn vµ cu­ìng chÕ chÊp hµnh ph¸n quyÕt träng tµi t¹i ViÖt Nam. Nh­ng khi ®ã Nhµ n­íc hoÆc toµ ¸n tèi cao l¹i ch­a cã v¨n b¶n vÒ viÖc c«ng nhËn viÖc c­ìng chÕ chÊp hµnh ph¸n quyÕt cña c¸c tæ chøc träng tµi ë n­íc ta. V× vËy ph¸n quyÕt cña träng tµi n­íc ta l¹i chu¨ cã hiÖu lùc c­ìng chÒ chÊp hµnh ë ngay chÝnh trªn ®Êt n­íc m×nh. V× vËy, ®Ó ph¸n quyÕt cña träng tµi cã hiÖu lùc cao ®Ò ngÞ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn nªn söa ®æi ®iÒu 31- NghÞ ®Þnh 116/CPcho phï hîp h¬n. Cã thÓ quy ®Þnh nh­ sau: Trong tr­êng hîp mét bªn ph¸n quyÕt träng tµi kh«ng ®­îc chÊp hµnh th× bªn kia cã quyÒn yªu cÇu Toµ ¸n cho c­ìn chÕ thi hµnh. -CÇn cñng cè còng nh­ chuyªn m«n ho¸ ®éi ngò träng tµi viªnhiÖm vÌ sè l­îng träng tµi viªnhiÖn nay: Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam bao gåm 11 träng tµi viªn, Trung t©m Träng tµi kinh tÕ hµ néi gåm 6 Träng tµi viªn ®éi ngò ®ã lµ qu¸ Ýt ái. VÒ mÆt chÊt l­îng, nh÷ng träng tµi viªn cña ta lµ n÷ng ng­êi n¾m v÷ng ph¸p luËt chung, nh­ng hä ch­a hÒ ®­îc ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô träng tµi. Mét sè träng tµi viªn cña ta, do lµm viÖc l©u n¨m trong nghµnh träng tµi nªn ®· cã kinh nghiÖm xÐt xö song nh÷ng kinh ngiÖm ®ã ch­a ®­îng nh©n réng cho nhiÒu ng­êi. Do vËy em nghÜ r»ng nh÷ng nguêi muèn trë thµnh träng tµi viªncÇn qua mét líp nghiÖp vô vÒ tränh tµi. NÕu hä cã thi tuyÓn vÒ kiÕn thøc träng tµi lµ chñ yÕu chø kh«ng thi tuyÓn vÒ kiÕn thøc ph¸p lu¹t chung. MÆt kh¸c trong thêi ®¹i hiÖn nay song song víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt viÖc xÐt xö c¸c vô kiÖn ®åi hái tr×nh ®é chuyªn m«n s©u. V× thÕ ®éi ngò träng tµi viªn cÇn ®­îc më réng, thu hót nh÷ng chuyªn gia giái cña nhiÒu nghµnh nh­ : X©y dùng , Tin häc, ng©n hµng… -VÒ thñ tôc thµnh lËp vµ qu¶n lý Nhµ n­íc ®åi víi Träng tµi kinh tÕ nªn chØ giao cho mét c¬ quan lµ bé t­ ph¸p. Nguyªn nh©n lµ do sù qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi trung t©m träng tµi kinh tÕ thÕ thùc hiªn chång chÐo, htiÕu nhÞp nhµng vµ ¨n khíp víi nhau. -CÇn n©ng cao tr×nh ®é chung vÒ ph¸p luËtvµ kinh doanh trongc¸n bé vµ nh©n d©n ta vµ n©ng cao h¬n n÷a hiÓu biÕt cña mäi ng­êi vÒ ph¸p luËt. KÕt luËn Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c ho¹t ®éng inh doanh ®Òu ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c ho¹t ®éng th­¬ng nghiÖp gia t¨ng kh«ng ngõng. Trong t×nh h×nh ®ã, c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i còng liªn tôc n¶y sinh. Nhu cÇu gi¶i quyÕt th­¬ng m¹i còng thËt lµ lín trong thíi gian tíi. Nhµ n­íc ta chó träng t¨ng c­êng ho¹t ®éng tµi ph¸n trong kinh doanh mµ ®iÓm næi bËt cô thÓ lµ cho ra ®êi tæ chøc träng tµi phi chÝnh phñ, mét c¬ quan tµi ph¸n míi dÓ xÐt xö nh÷ng vô ¸n kinh tÕ. V× vËy, hoµn thiÖn c«ng t¸c träng tµi lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan cña ®Êt n­íc. Ngµy nay, n­íc ta ®· lµ mét thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN. Sù hoµ nhËp céng ®ång nµy ®ßi hái chóng ta v­¬n tíi ngang tÇm c¸c thµnh vªn kh¸c, ph¶i hiÓu biÕt hÖ thèng ph¸p luËt cña hä. XÐt vÒ hÖ thèng luËt, c¸c n­íc ASEAN ®a phÇn chÞu ¶nh h­ëng cña hÖ thèng luËt ANGLO-SAXONG. Trong khi ®ã t­ duy luËt ph¸p cña chóng ta chÞu ¶nh h­ëng cña hÖ thèng luËt lôc ®Þa ch©u ©u. V× vËy, c¸c luËt giai giái cña chóng ta nãi chung, c¸c träng tµi viªn nãi riªng, ph¶i nghiªn cøu ®Ó n¾m v÷ng h¬n n÷a hÖ thèng ph¸p luËt cña c¸c n­íc b¹n trong céng ®ång ASEAN. Dï con ®­êng tr­íc m¾t cän nhiÒu khã kh¨n vµ phøc t¹p song ®éi ngò träng tµi viªn lµ nh÷ng ng­êi giái, cã t©m huyÕt víi ®Êt n­íc, em tin ch¾c r»ng sù nghiÖp träng tµi cña n­íc ta sÏ ®¸p øng ®ßi hái cña c«ng cuéc x©y dùng n­íc nhµ. Nghiªn cøu vÒ Träng tµi kinh tÕ lµ mét vÊn ®Ò cßn hÕt søc míi mÎ ë n­íc ta .Qua t×m hiÓu, em ®· m¹nh d¹n ®­a vÊn ®Ò “ Träng tµi kinh tÕ-mét h×nh thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ” víi mong muèn Träng tµi kinh tÕ sÏ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ vµ ph¸t huy vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. TµI liÖu tham kh¶o LuËt kinh tÕ. LuËt th­¬ng m¹i quèc tÕ. N§ sè 116- CP ngµy 5/9/1994 cña chÝnh phñ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña träng tµI kinh tÕ. QuyÕt ®Þnh 204-TTg ngµy 28/4/1993 cña TTg vÒ tæ chøc trung t©m träng tµI quèc tÕ VN. Th«ng t­ sè 02 ngµy 3/1/1995 cña bé t­ ph¸p vÒ h­íng dÉn thi hµnh mét sè ®iÓm cña N§ 116-CPngµy 5/9/1994 vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña trung t©m träng tµI kinh tÕ. Quy t¾c tè tông cña trung t©m träng tµI quèc tÕ VN bªn c¹nh phßng Th­¬ng m¹i c«ng nghiÖpVN. Quy t¾c tè tông träng tµI trong n­íc. Ph¸p lÖnh c«ng nhËn vµ thi hµnh t¹i VN quyÕt ®Þnh cña träng tµI n­íc ngoµi. B¶n quy t¾c träng tµI UNCITRAL th«ng qua ngµy 28/4/1976 vµ ®¹i héi ®ång liªn hîp quèc 15/12/1976. Q§ sè 453- Q§/TTg ngµy 28-7-1995 cña TTg vÒ tham gia C«ng ­íc vÒ c«ng nhËn vµ thi hµnh quyÕt ®Þnh cña träng tµI n­íc ngoµi. C«ng ­íc Newyork vÒ c«ng nhËn vµ thi hµnh c¸c ph¸n quyÕt cña träng tµI n­íc ngoµi.