Đề tài Từ trọng tài kinh tế nhà nước đên trung tâm trọng tài kinh tế

Lêi Nãi §Çu Qu¸ tr×nh ®æi míi vµ hoµ nhËp cña ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng ®iÒu nµy ®· lµm cho ®Êt n­íc cã nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ, nhÊt lµ sù chuyÓn biÕn cña nÒn kinh tÕ. Sù chuyÓn biÕn nµy ®· lµm cho c¸c quan hÖ kinh tÕ trë nªn sèng ®éng ®a d¹ng vµ phøc t¹p h¬n - B¶n chÊt cña c¸c quan hÖ kinh tÕ ho¹t ®éng víi môc tiªu lµ lîi nhuËn, do vËy ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th× c¹nh tranh vµ lîi nhuËn lµ hai nh©n tè cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Doanh nghiÖp nµo c¹nh tranh cµng nhiÒu th× cã nhiÒu c¬ héi thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn h¬n vµ ng­îc l¹i Doanh nghiÖp nµo c¹nh tranh Ýt th× sÏ Ýt c¬ héi h¬n dÉn ®Õn Ýt thu ®­îc lîi nhuËn h¬n. Thùc tr¹ng cho thÊy trong n­íc c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t nhÊt lµ c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau (gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc víi nhau, c¸c doanh nghiÖp trong n­íc víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi). Yªu cÇu ®Æt ra lµ ®Ó hoµ gi¶i tranh chÊp nµy th× c¬ quan, tæ chøc nµo cã thÈm quyÒn ®øng ra hoµ gi¶i? §èi víi n­íc ta hiÖn nay th× ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp chñ yÕu lµ gi¶i quyÕt theo con ®­êng toµ ¸n kinh tÕ –gi¶i quyÕt b»ng con ®­êng nµy sÏ lµm cho c¸c doanh nghiÖp sÏ mÊt ®i uy tÝn, bÝ mËt kinh doanh cña hä,cho nªn hä kh«ng muèn sö dông ph­¬ng thøc nµy mÆc dï hä vÉn biÕt lîi Ých cña m×nh vÉn ®ang bÞ x©m ph¹m dÉn ®Õn s©n ch¬i nµy kh«ng ®­îc ¸p dông réng r·i. §Ó ®¸p øng nhu cÇu trªn th× h×nh thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ b»ng con ®­êng träng tµi ë n­íc ta ®· cã tõ nh÷ng n¨m 60 ban ®Çu lµ träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc vµ ®Õn nay la Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam ®· ®­îc thµnh lËp bªn c¹nh phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp kinh tÕ nÕu cã sù tho¶ thuËn cña nguyªn ®¬n vµ bÞ ®¬n. Trªn thÕ giíi ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp nµy ®­îc ¸p dông rÊt réng r·i nh­ng ë ViÖt Nam th× ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp nµy vÉn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh do luËt ph¸p cña chóng ta ch­a cho trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam nh÷ng biÖn ph¸p cã nh÷ng biÖn ph¸p c­ìng chÕ kh¸c. tuy nhiªn n­íc ta ®ang tõng b­íc x©y dùng hoµn thiÖn ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp b»ng con ®­êng träng tµi. Do ®ã em nghiªn cøu ®Ò tµi “Tõ träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc ®ªn trung t©m träng tµi kinh tÕ” gãp phÇn hiÓu biÕt h¬n vÒ tæ chøc, thÈm quyÒn gi¶i quyÕt vµ thñ tôc gi¶i quyÕt cña h×nh thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ b»ng con ®­êng träng tµi cña träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc vµ trung t©m träng tµi kinh tÕ hiÖn nµy theo qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. Néi dung I. Träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc 1. Sù ra ®êi vµ ph¸t tµi triÓn cña tæ chøc träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc 1.1. Kh¸i niÖm vµ nguån gèc cña träng tµi kinh tÕ - Kh¸i niÖm vÒ träng tµi kinh tÕ Träng tµi lµ mét ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp trong ®ã mét ªn thø ba ®éc lËp ( th«ng th­êng lµ héi ®ång ph©n xö ) sÏ xem xÐt lÝ lÏ cña hai bªn vµ sau ®ã ®­a ra quyÕt ®Þnh cã gi¸ trÞ rµng buéc ®èi víi c¶ hai bªn. Träng tµi kinh tÕ lµ tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ hîp ®ång kinh tÕ, c¸c tranh chÊp kinh tÕ gi÷a c«ng ty víi c¸c thµnh viªn c«ng ty, gi÷a c¸c thµnh viªn c«ng ty víi nhau, liªn quan ®Õn viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng, gi¶i thÓ c«ng ty, c¸c tranh chÊp liªn quan ®Õn viÖc mua b¸n cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. - Nguån gèc tranh chÊp Lý luËn vµ thùc tiÔn ®· chøng minh r»ng, ViÖc thiÕt lËp nªn c¸c quan hÖ d©n sù,th­¬ng m¹i, kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t tõ ý chÝ cña c¸c chñ thÓ tham gia. Sù thèng nhÊt ý chÝ ®ã ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua nhiÒu h×nh thøc giao kÕt, cã thÓ b»ng v¨n b¶n hoÆc b»ng miÖn. Dï ë h×nh thøc nµo, kÓ tõ thêi ®iÓm c¸c giao kÕt ®· ®­îc chÊp thuËn cã ngih· lµ c¸c bªn ®· thÎ hiÖn sù tù do ý chÝ vµ thèng nh¸t ý chÝ th× c¸c bªn ph¶i cã nghÜa vô thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu kho¶n ®· cam kÕt, kÓ tõ thêi diÓm ®ã sÏ ph¸t sinh quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c chñ trong mét quan hÖ ph¸p luËt nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i lóc nµo c¸c bªn còng th­c hiÖn ®Çy ®ñ nh÷ng ®iÒu kh¶o ®· cam kÕt. ChÝnh v× vËy ®· lµm ph¸t sinh c¸c quan hÖ tranh chÊp. ViÖc ph¸t sinh c¸c quan hÖ tranh chÊp do nhiÒu nguyªn nh©n nh÷ng nguyªn nh©n ®ã cã thÓ do kh¸c nhau vÒ ng«n ng÷, phong tôc tËp qu¸n, vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ. Trong c¸c lo¹i tranh chÊp hiÖn nay th× tranh chÊp kinh doanh lµ mét trong nh÷ng lo¹i tranh chÊp mang nh÷ng nÐt ®Æc thï gÇn tùa víi ho¹t ®äng s¶n xuÊt kinh doanh nÕu tranh chÊp kinh doanh lµ sù bÊt ®ång, m©u thuÉn vÒ quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a c¸c chñ thÓ, lµ yÕu tè kh¸ch quan trªn th­¬ng tr­êng th× viÖc x¸c ®Þnh, gi¶i quyÕt nh÷ng tranh ch¸p ®ã lµ viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu ®­îc, nh»m b¶o vÒ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c chñ thÓ tham gia. §ã lµ nh÷ng c¸ch thøc, ph­¬ng thøc ®Ó ¸p dông gi¶i quyÕt theo c¸c quy t¾c chung, phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña mäi khu vùc, cña mçi quèc gia. Khi tranh chÊp ph¸t sinh c¸c bªn ®Òu cã thÓ tiÕn hµnh lùa chän cho m×nh mét ph­¬ng thøc, mét ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt phï hîp. Tuy lu¹t ph¸p cña c¸c n­íc cã nh÷ng quy ®Þnh riªng kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy, song tùu chung l¹i hiÖn nay cã 3 h×nh thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh doanh c¬ b¶n ®ã lµ: + Gi¶i quyÕt th«ng qua th­¬ng l­îng hoµ gi¶i gi÷a c¸c bªn. + Gi¶i quyÕt th«ng qua con ®­êng toµ ¸n. + Gi¶i quyÕt b»ng ph­¬ng ph¸p träng tµi. Mçi mét h×nh thøc gi¶i quyÕt cã nh÷ng nÐt ®Æc thï riªng biÖt, thÓ hiÖn râ b¶n chÊt cña nã. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn hiÖn nay, xu h­íng gi¶i quyÕt b»ng träng tµi ngµy cµng ®­îc c¸c nhµ kinh doanh ¸p dông. 1.2. Sù ra ®êi cña träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc Träng tµi kinh tÕ xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña chÕ ®é hîp ®ång kinh tÕ. N¨m 1960, sau khi cuéc kh«i phôc kinh tÕ hoµn thµnh th¾ng lîi, ®· c¶i t¹o c¬ b¶n xong nÒn kinh tÕ, thñ t­íng chÝnh phñ ®· ban hµnh N§ sè 04/TTg ngµy 4/1/1960 ban hµnh kÌm theo ®iÒu lÖ t¹m thêi vÒ hîp ®ång kinh tÕ. M­êi ngµy sau ®ã, TTg còng ban hµnh N§ sè 20/Ttg ngµy 14/1/1960 vÒ viÖc tæ chøc ngµnh träng tµi kinh tÕ, theo nghÞ ®Þnh nµy träng tµi kinh tÕ ®­îc tæ chøc ë cÊp Trung ¦¬ng, khu, thµnh phè, tØnh vµ Bé víi chøc n¨ng chñ yÕu lµ xÐt xö c¸c tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ vµ nguyªn t¾c xö lý tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ ®­îc quy ®Þnh trong N§ sè 29/ CP ngµy 23/2/1962. Héi ®ång träng tµi chØ lµ mét tæ chøc gåm c¸c thµnh viªn kiªm chøc ë c¸c ngµnh tµi chÝnh ng©n hµng, vËt gi¸, kÕ ho¹ch vµ ho¹t ®éng theo chÕ ®é häp ®Þnh kú mçi quý mét lÇn. N¨m 1972, Héi nghÞ lÇn thø 20 Ban chÊp hµnh Trung ¦¬ng ®¶ng quyÕt ®Þnh “xo¸ bá lèi hµnh chÝnh cung cÊp, thùc hiÖn qu¶n lý kinh doanh theo ph­¬ng thøc XHCN, kh¾c phôc qu¶n lý thñ c«ng, ph©n t¸n theo lèi s¶n xuÊt nhá, x©y dùng c¸c thuwc tæ chøc cña nÒn c«ng nghiÖp lín” Vµ tiÕp ®ã, cuèi n¨m 1973, NQ sè 22 cña chÝnh phñ ®Ò ra nhiÖm vô “ph¶i t¨ng c­êng ph¸p chÕ XHCN” . Thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh ®ã cña ban chÊp hµnh trung ­¬ng ®¶ng ,chÝnh phñ ®· ban hµnh N§ sè 54/CP ngµy 10/3/1975 vÒ chÕ ®é hîp ®ång kinh tÕ vµ ngµy 14/4/1975 chÝnh phñ ban hµnh N§ sè 75/CP vÒ ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc. Theo nghi ®Þnh nµy , träng tµi kinh tÕ ®­îc thµnh lËp nh­ mét c¬ quan nhµ n­íc cã chøc n¨ng qu¶n lý c«ng t¸c hîp ®ång kinh®kinh tÕ víi néi dung:gi÷ v÷ng kû luËt cña nhµ n­íc vÒ hîp ®ång kinh tÕ , gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ vµ xö lý c¸c vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ . Víi nghÞ ®dÞnh sè 24/H§BT ngµy 10/8/1981 héi ®ång träng tµi ®­îc thèng nhÊt tªn gäi lµ träng tµi kinh tÕ. Víi sù ra ®êi cña “Ph¸p lÖnh vÒ hîp ®ång kinh tÕ” th× cã nhiÒu mèi quan hÖ míi ph¸t sinh, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh míi ®Ó ®iÒu chØnh c¸c lo¹i quan hÖ nµy. §¸p øng yªu cÇu ®ã, Héi ®ßng nhµ n­íc ®d· ban hµnh ph¸p lÖnh vÒ träng tµi kinh tÕ, qui ®Þnh vÒ tæ chøc, ph©n cÊp thÈm quyÒn, thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ. 2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc Träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc cã nh÷ng chøc n¨ng vµ nhiÖm vô sau: Gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ. KiÓm tra, kÕt luËn vµ xö lý c¸c hîp ®ång kinh tÕ tr¸i ph¸p luËt. Tuyªn truyÒn, h­íng dÉn thùc hiÖn ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ. Båi d­ìng nghiÖp vô c«ng t¸c hîp ®ång kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ Träng tµi kinh tÕ cã thÓ ®­îc giao nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n kh¸c, khi cÇn thiÕt. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña träng tµi kinh tÕ ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu th«ng qua hai h×nh thøc ho¹t ®éng chñ yÕu ®ã lµ ho¹t ®éng kiÓm tra xö lý vµ ho¹t ®éng xÐt xö. Träng tµi kinh tÕ lµ c¬ quan qu¶n lý cã chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ, nªn ho¹t ®éng cña träng tµi kinh tÕ phÇn lín tËp trung vµo viÖc kiÓm tra ho¹t ®éng kinh tÕ nh»m gi¸m s¸t viÖc tu©n thñ ph¸p luËt cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ trong viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång kinh tÕ. Cßn ho¹t ®éng xÐt xö cña träng tµi kinh tÕ ®èi víi nh÷ng hµnh vi ,vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ võa rÊt Ýt , võa kÐm hiÖu lùc thi hµnh v× thiÕu tÝnh c­ìng chÕ. 3. Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc 3.1. ThÈm quyÒn cña träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc a) Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc lµ c¬ quan Träng tµi kinh tÕ cao nhÊt gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ, xö lý vi ph¹m ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ. ChØ ®¹o, h­íng dÉn Träng tµi kinh tÕ c¸c cÊp ¸p dông ®óng ®¾n vµ thèng nhÊt ph¸p luËt trong tè tông träng tµi kinh tÕ h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ, tæng kÕt thùc tiÔn c«ng t¸c hîp ®ång kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ, x©y dùng c¸c dù ¸n ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ. b) Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn Gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ theo yªu cÇu cña c¸c bªn mµ phÇn tranh chÊp cã gi¸ trÞ tõ 500 triÖu ®ång trë lªn, trong tr­êng hîp mét hoÆc c¸c bªn lµ tæ chøc, c¸ nh©n níc ngoµi th× kh«ng giíi h¹n gi¸ trÞ tranh chÊp. Gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ gi÷a c¸c bªn kh«ng cïng ë trong mét tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng vµ cÊp t­¬ng ®­¬ng mµ phÇn tranh chÊp cã gi¸ trÞ tõ 200 triÖu ®ång trë lªn vµ c¸c bªn ch­a ®Ò cËp ®Õn viÖc yªu cÇu Träng tµi kinh tÕ kh¸c gi¶i quyÕt. KiÓm tra, kÕt luËn vµ xö lý hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu toµn bé hoÆc tõng phÇn do tù ph¸t hiÖn hoÆc theo yªu cÇu cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, c¬ quan, tæ chøc h÷u quan, cña Uû ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng vµ cÊp t­¬ng ®­¬ng; XÐt kh¸ng c¸o quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ, xö lý vi ph¹m ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ cña Träng tµi kinh tÕ tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng vµ cÊp t­¬ng ­¬ng, ®èi víi kh¸ng c¸o quyÕt ®Þnh cña Träng tµi viªn Träng tµi kinh tÕ Nhµ níc th× do Chñ tÞch Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc xÐt. Gi¸m s¸t quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ, xö lý vi ph¹m ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ hoÆc xÐt kh¸ng c¸o cña Träng tµi kinh tÕ tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng vµ cÊp t­¬ng ®­¬ng. Chñ tÞch Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc gi¸m s¸t quyÕt ®Þnh cña Träng tµi viªn Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc. Xem xÐt l¹i quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ, xö lý vi ph¹m ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ cña Träng tµi viªn Träng tµi kinh tÕ tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng vµ cÊp t­¬ng ®­¬ng khi cã t×nh tiÕt míi ®­îc ph¸t hiÖn; ®èi víi quyÕt ®Þnh cña Träng tµi viªn Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc th× do Chñ tÞch Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc xem xÐt. c) Héi ®ång Träng tµi viªn cña Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc cã nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n sau ®©y: Tham gia ý kiÕn víi Chñ tÞch Träng tµi kinh tÕ Nhµ níc vÒ c¸c chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng cña Träng tµi kinh tÕ, vÒ c¸c dù ¸n ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ; Theo yªu cÇu cña Chñ tÞch träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc, tham gia ý kiÕn vÒ viÖc xÐt kh¸ng c¸o, gi¸m s¸t c¸c quyÕt ®Þnh cña Träng tµi viªn Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc, cña Träng tµi kinh tÕ tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng vµ cÊp t­¬ng ®­¬ng. Theo ®Ò nghÞ cña Träng tµi viªn Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc, tham gia ý kiÕn vÒ viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ, xö lý vi ph¹m ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ. Chñ tÞch Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc do Chñ tÞch Héi ®ång bé tr­ëng bæ nhiÖm vµ miÔn nhiÖm. Phã chñ tÞch Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc, Träng tµi viªn Träng tµi kinh tÕ Nhµ níc do Chñ tÞch Héi ®ång bé tr­ëng bæ nhiÖm vµ miÔn nhiÖm theo ®Ò nghÞ cña Chñ tÞch Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc. 3.2. Tiªu chuÈn träng tµi viªn Tiªu chuÈn Träng tµi viªn - Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc: a. Tèt nghiÖp §¹i häc ph¸p lý trë lªn ®­îc båi d­ìng kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ hoÆc tèt nghiÖp ®¹i häc kinh tÕ trë lªn ®îc båi d­ìng kiÕn thøc ph¸p lý. b. Cã tr×nh ®é tæng hîp, cã kh¶ n¨ng vËn dông chÝnh s¸ch luËt ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt ®óng ®¾n c¸c tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ vµ xö lý vi ph¹m ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ. c. §· cã 5 n¨m c«ng t¸c trong ngµnh Träng tµi kinh tÕ (kh«ng kÓ thêi gian tËp sù). NÕu lµ c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ ë c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së th× ph¶i cã Ýt nhÊt 3 n¨m lµm c«ng t¸c nghiÖp vô ë Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc. 3.3. Tæ chøcbé m¸y cña träng tµi kinh tÕ nhµ n­íc 1. Vô xÐt xö. 2. Vô Gi¸m s¸t vµ xÐt kh¸ng c¸o. 3. Vô ph¸p luËt. 4. Thanh tra Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc. 5. Vô Tæ chøc c¸n bé. 6. V¨n phßng. 7. Tr­êng c¸n bé träng tµi kinh tÕ (lµm nhiÖm vô båi d­ìng c¸n bé). C¸c tæ chøc kh¸c do Chñ tÞch Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh sau khi tho¶ thuËn víi Ban Tæ chøc - c¸n bé cña ChÝnh phñ. NhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ biªn chÕ cña c¸c tæ chøc nãi trªn do Chñ tÞch Träng tµi kinh tÕ Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh theo tæng biªn chÕ ®­îc Héi ®ång Bé trëng giao. II. Trung t©m träng tµi kinh tÕ 1. Kh¸i niÖm träng tµi kinh tÕ Träng tµi kinh tÕ lµ tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ hîp ®ång kinh tÕ, c¸c tranh chÊp kinh tÕ gi÷a c«ng ty víi c¸c thµnh viªn c«ng ty, gi÷a c¸c thµnh viªn c«ng ty víi nhau, liªn quan ®Õn viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng, gi¶i thÓ c«ng ty, c¸c tranh chÊp liªn quan ®Õn viÖc mua b¸n cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. Träng tµi kinh tÕ ®­îc tæ chøc d­íi h×nh thøc Trung t©m Träng tµi kinh tÕ. 2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña trung t©m träng tµi kinh tÕ Trung t©m träng tµi kinh tÕ cã nh÷ng chøc n¨ng vµ nhiÖm vô sau: Gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ. KiÓm tra, kÕt luËn vµ xö lý c¸c hîp ®ång kinh tÕ tr¸i ph¸p luËt. Tuyªn truyÒn, h­íng dÉn thùc hiÖn ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ. Båi d­ìng nghiÖp vô c«ng t¸c hîp ®ång kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ. Träng tµi kinh tÕ cã thÓ ®­îc giao nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n kh¸c, khi cÇn thiÕt. 3. Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña trung t©m träng tµi kinh tÕ 3.1. C¬ cÊu tæ chøc trung t©m träng tµi kinh tª Trung t©m Träng tµi kinh tÕ cã Chñ tÞch vµ Phã Chñ tÞch do c¸c Träng tµi viªn cña Trung t©m bÇu ra. Chñ tÞch Trung t©m Träng tµi kinh tÕ chØ ®Þnh Th­ ký cña Trung t©m. C¬ cÊu tæ chøc cña Trung t©m Träng tµi kinh tÕ, nhiÖm vô, quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm vµ nhiÖm kú cña Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch ®îc quy ®Þnh trong §iÒu lÖ cña Trung t©m. 3.2. Tiªu chuÈn träng tµi viªn C«ng d©n ViÖt Nam c tró t¹i ViÖt Nam cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y th× cã thÓ ®îc c«ng nhËn lµ Träng tµi viªn: Cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, trung thùc, v« t­, kh¸ch quan; Cã kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm trong lÜnh vùc ph¸p luËt vµ kinh tÕ. Ng­êi mÊt trÝ, ng­êi bÞ kÕt ¸n tï mµ ch­a ®­îc xo¸ ¸n, ng­êi ®ang bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù th× kh«ng ®îc lµm Träng tµi viªn. ThÈm ph¸n, kiÓm s¸t viªn kh«ng ®­îc ®ång thêi lµ Träng tµi viªn. Bé tr­ëng Bé T­ ph¸p quyÕt ®Þnh thµnh lËp Héi ®ång xÐt chän Träng tµi viªn vµ quy ®Þnh thñ tôc xÐt chän Träng tµi viªn vµ cÊp thÎ Träng tµi viªn theo ®Ò nghÞ cña héi ®ång xÐt chän Träng tµi viªn. 3.3. Thñ tôc cÊp vµ thu håi giÊy phÐp thµnh lËp träng tµi kinh tÕ a. Thñ tôc cÊp giÊy phÐp thµnh lËp Nh÷ng träng tµi viªn cã nguyÖn väng thµnh lËp trung t©m träng tµi ph¶i lµm hå s¬ xin phÐp Chñ tÞch UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng, n¬i dù ®Þnh ®Æt trô së cña trung t©m. ChËm nhÊt lµ 10 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ hîp lÖ, UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng göi mét bé hå s¬ xin phÐp thµnh lËp träng tµi kinh tÕ cho bé t­ ph¸p. ChËm nhÊt lµ 15 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬, bé t­ ph¸p cã ý kiÕn tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n cho UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc TW. Trong thêi h¹n 15 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc ý kiÕn tr¶ lêi cña Bé T­ Ph¸p, chñ tÞch UBND tØnh, TP trùc thuéc TW quyÕt ®Þnh cÊp hoÆc tõ chèi cÊp giÊy phÐp thµnh lËp trung t©m träng tµi. b. §×nh chØ ho¹t ®éng vµ thu håi giÊy phÐp thµnh lËp Trung t©m träng tµi bÞ ®×nh chØ vµ thu håi cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng trong c¸c tr­êng hîp sau. Ho¹t ®éng tr¸i víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ träng tµi kinh tÕ vµ ®iÒu lÖ trung t©m. Cè ý kh«ng chÊp hµnh nghiªm chØnh chÕ ®é b¸o c¸o víi c¬ quan nhµ n­íc cã chøc n¨ng qu¶n lý c«ng t¸c träng tµi. Cè ý kh«ng chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c nghÜa vô do ph¸p luËt quy ®Þnh ®×nh chØ ho¹t ®éng vµ thu håi giÊy phÐp thµnh lËp trung t©m träng tµi kinh tÕ ®­îc so¹n göi cho bé t­ ph¸p. 4. Gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ b»ng h×nh thøc träng tµi theo ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh sè 114/TTg ngµy 16/12/1996 cña thñ t­íng chÝnh phñ n­íc céng hoµ XHCNVN. Quy t¾c nµy ¸p dông cho c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh ph¸t sinh trong n­íc. 4.1. ThÈm quyÒn Trung t©m träng tµi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong n­íc. Trung t©m träng tµi gäi t¾t lµ trung t©m, xÐt xö ®ùa trªn c¬ së tho¶ thuËn träng tµi. Tho¶ thuËn träng tµi cã thÓ lµ ®iÒu kho¶n träng tµi trong hîp ®ång, hoÆc mét tho¶ thuËn riªng hoÆc thÓ hiÖn trong th­ tõ, telex, fax… gi÷a c¸c bªn víi nhau. 4.2. C«ng t¸c ®iÒu tra vµ thñ tôc xÐt xö a. §¬n kiÖn vµ c«ng t¸c ®iÒu tra. §Ó ph¸t sinh tranh chÊp th× b¾t ®Çu b»ng mét ®¬n kiÖn do nguyªn ®¬n nép cho trung t©m. §¬n ph¶I cã néi dung theo dóng quy dÞnh cña ph¸p luËt. Sau khi nhËn ®­îc ®¬n kiÖn, th­ ký cña trung t©m b¸o c¸o cho bÞ ®¬n biÕt vµ göi cho bÞ ®¬n b¶n sao ®¬n kiÖn, c¸c tµi liÖu kÌm theo cïng víi quy t¾c tè tông träng tµi trong n­íc vµ danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m. Trong thêi h¹n 30 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc b¶n sao ®¬n kiÖn vµ c¸c tµi liÖu kÌm theo, bÞ ®¬n ph¶i trän träng tµi viªn cã tªn trong danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m vµ b¸o cho trung t©m biÕt, hoÆc yªu cÇu chñ tÞch trung t©m chØ ®Þnh träng tµi viªn cho m×nh. NÕu qu¸ thêi h¹n nµy mµ bÞ ®¬n kh«ng chän trän träng tµi viªn hoÆc kh«ng yªu cÇu chñ tÞch trung t©m chØ ®Þnh träng tµi viªn, chñ tÞch trung t©m sÏ chän träng tµi viªn cho bÞ ®¬n. Còng trong thêi h¹n ®ã th­ ký trung t©m còng yªu cÇu bÞ ®¬n göi cho m×nh b¶n bµo ch÷a cña bÞ ®¬n, kh«ng qu¸ 45 ngµy kÓ tõ ngµy bÞ ®¬n nhËn ®­îc b¶n sao ®¬n kiÖn. C¸c träng tµi viªn ®­îc c¸c bªn trän hoÆc ®­îc chØ ®Þnh sÏ bÇu mét träng tµi viªn thø 3 trong danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m lµm chñ tÞch uû ban träng tµi phô tr¸ch gi¶i quyÕt vô kiÖn nÕu sau 15 ngµy kÓ tõ ngµy träng tµi viªn thø 2 ®­îc chän hoÆc chØ ®Þnh mµ c¸c träng tµi viªn kh«ng chän ®­îc träng tµi viªn thø 3 ®Ó lËp uû ban träng tµi th× chñ tÞch trung t©m sÏ chØ ®Þnh chñ tÞch uû ban träng tµi. Khi vô kiÖn cã hai hay nhiÒu nguyªn ®¬n hoÆc bÞ ®¬n, c¸c nguyªn ®¬n hay bÞ ®¬n nµy ph¶i tho¶ thuËn víi nhau vµ thèng nhÊt chän mét träng tµi viªn trong danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m. Nõu c¸c bªn kh«ng tho¶ thuËn ®­îc víi nhau th× chñ tÞch trung t©m sÏ chän träng tµi vªn cho hä. Sau khi ®­îc chän hoÆc chØ ®Þnh, träng tµi viªn ph¶i nghiªn cøu hå s¬ vµ tiÕn hµnh c«ng t¸c ®iÒu tra b»ng mäi biÖn ph¸p thÝch hîp.Träng tµi viªn cã quyÒn trùc tiÕp nghe c¸c bªn tr×nh bµy ý kiÕn, theo yªu cÇu cña mét bªn hoÆc c¶ hai bªn hoÆc theo s¸ng kiÕn cña m×nh. Träng tµi viªn cã thÓ quyÕt ®Þnh t×m hiÓu sù viÖc tõ nh÷ng ng­êi kh¸c tr­íc mÆt c¸c bªn hoÆc sau khi b¸o cho c¸c bªn biÕt. b. Thñ tôc xÐt xö. Ngµy xÐt xö do chñ tÞch Uû ban träng tµi quÕt ®Þnh, hai bªn ®­¬ng sù ®­îc triÖu tËp ®Õn phiªn xÐt xö b»ng giÊy triÖu tËp cã ghi râ thêi gian vµ ®Þa ®iÓm xÐt xö. GiÊy triÖu tËp ®­îc göi tr­íc Ýt nhÊt lµ 15 ngµy tr­íc ngµy xÐt xö. Víi sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn, thêi h¹n nµy cã thÓ rót ng¾n hoÆc kÐo dµI mét c¸ch hîp lý theo quyÕt ®Þnh cña Uû ban träng tµi. C¸c bªn cã thÓ trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh xÐt xö hoÆc cã thÓ uû quyÒn cho ng­êi ®¹i diÖn, nh­ng ph¶I cã giÊy uû quyÒn hîp lÖ vµ cã thÓ mêi luËt s­ b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña m×nh. Trong tr­êng hîp mét hoÆc c¸c bªn v¾ng mÆt mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng, uû ban träng tµi cã thÓ tiÕn hµnh xÐt xö c¨n cø vµo tµi liÖu vµ chøng cø hiÖn cã. 3. Ph¸n quyÕt ViÖc xÐt xö ®­îc kÕt thóc b»ng mét ph¸n quyÕt hoÆc quyÕt ®Þnh cña uû ban träng tµi sau khi kÕt thóc phiªn xÐt xö cuèi cïng hoÆc cã thÓ c«ng bè sau. Ph¸n quyÕt hay quyÕt ®Þnh cña träng tµi ®­îc göi cho c¸c bªn ®­¬ng sù chËm nhÊt lµ 15 ngµy sau phiªn xÐt xö cuèi cïng. Trong tr­êng hîp ®Æc biÖt uû ban träng tµi cã thÓ quyÕt ®Þnh göi ph¸n quyÕt sau thêi h¹n 30 ngµy. Uû ban träng tµi cã thÓ ra quyÕt ®Þnh bæ sung nÕu xÐt thÊy ph¸n quyÕt ®· ra cã ®iÓm ch­a râ hoÆc ch­a gi¶i quyÕt ®­îc. Ph¸n quyÕt cña uû ban träng tµi lµ trung thÈm kh«ng thÓ kh¸ng c¸o tr­íc bÊt kú toµ ¸n hoÆc tæ chøc nµo kh¸c. c¸c bªn ph¶I tù nguyÖn thi hµnh ph¸n quyÕt trong thêi quy dÞnh trong ph¸n quyÕt. NÕu ph¸n quyÕt kh«ng ®­îc tù nguyÖn thi hµnh trong thêi h¹n quy ®Þnh, sÏ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c­ìng chÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Víi tr­êng hîp nguyªn ®¬n rót kiÖn, khi c¸c bªn ®¹t ®­îc sù tho¶ thuËn trùc tiÕp mµ kh«ng cÇn ®Õn viÖc xÐt xö cña uû ban träng tµi, khi thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó xem xÐt vµ gi¶i quyÕt vô kiÖn, kÓ c¶ tr­êng hîp nguyªn ®¬n kh«ng hµnh ®éng ®Ó vô kiÖn tiÕn triÓn trong 3 th¸ng… th× Uû ban träng tµi quyÕt ®Þnh kÕt thóc vô kiÖn. KiÕn nghÞ vµ kÕt luËn Trªn c¬ së nghiªn cøu ph©n tÝch t×nh h×nh vµ triÓn väng cña c«ng t¸c träng tµi ë ViÖt nam em xin tr×nh bµy mét sè biÖn ph¸p nh»m gãp phÇn vµo viÖcX©y dùng vµ hoµn thiÖn h×nh thøc träng tµi phi chÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña n­íc ta hiÖn nay. Nhµ n­íc ta cÇn t¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi h¬n n÷a cho ho¹t ®éng träng tµi phi chÝnh phñ. Cô thÓ lµ cÊn hoµn chØnh hÖ thèng luËt ph¸p vÒ träng tµi. Chóng ta ch­a cã mét ®¹o luËt vÒ träng tµi hay chÝ Ýt mét ph¸p lÖnh vÒ träng tµi.Do ®ã ho¹t ®éng träng tµi cña ta ch­a ®­îc chØ ®¹o b»ng mét v¨n b¶n tèi cao cã tÇm vãc ngang víi v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kh¸c.§ Ó kh¾c phôc c¸c ®Æc ®iÓm ®ã, tr­íc m¾t nÕu ch­a cã bé luËt vÒ träng tµi th× còng cÇn cã mét ph¸p lÖnh vÒ träng tµi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c ho¹t ®éng inh doanh ®Òu ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c ho¹t ®éng th­¬ng nghiÖp gia t¨ng kh«ng ngõng. Trong t×nh h×nh ®ã, c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i còng liªn tôc n¶y sinh. Nhu cÇu gi¶i quyÕt th­¬ng m¹i còng thËt lµ lín trong thíi gian tíi. Nhµ n­íc ta chó träng t¨ng c­êng ho¹t ®éng tµi ph¸n trong kinh doanh mµ ®iÓm næi bËt cô thÓ lµ cho ra ®êi tæ chøc träng tµi phi chÝnh phñ, mét c¬ quan tµi ph¸n míi dÓ xÐt xö nh÷ng vô ¸n kinh tÕ. V× vËy, hoµn thiÖn c«ng t¸c träng tµi lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan cña ®Êt n­íc. Nghiªn cøu vÒ Träng tµi kinh tÕ lµ mét vÊn ®Ò cßn hÕt søc míi mÎ ë n­íc ta. Qua t×m hiÓu, em ®· hiÓu biÕt h¬n vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña trung t©m träng tµi kinh tÕ ë n­íc ta tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu cßn nhiÒu thiÕu sãt em rÊt mong cã ®­îc sù chØ b¶o cña thÇy. Em ch©n thµnh c¶m ¬n ! Tµi liÖu tham kh¶o - LuËt kinh tÕ. - LuËt th­¬ng m¹i. - N§ sè 116- CP ngµy 5/9/1994 cña chÝnh phñ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña träng tµi kinh tÕ. - QuyÕt ®Þnh 204-TTg ngµy 28/4/1993 cña TTg vÒ tæ chøc trung t©m träng tµi quèc tÕ VN. - Th«ng t­ sè 02 ngµy 3/1/1995 cña bé t­ ph¸p vÒ h­íng dÉn thi hµnh mét sè ®iÓm cña N§ 116-CPngµy 5/9/1994 vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña trung t©m träng tµi kinh tÕ. - Quy t¾c tè tông cña trung t©m träng tµi quèc tÕ VN bªn c¹nh phßng Th­¬ng m¹i c«ng nghiÖpVN. - Quy t¾c tè tông träng tµi trong n­íc. - Ph¸p lÖnh c«ng nhËn vµ thi hµnh t¹i VN quyÕt ®Þnh cña träng tµi n­íc ngoµi. - B¶n quy t¾c träng tµi UNCITRAL th«ng qua ngµy 28/4/1976 vµ ®¹i héi ®ång liªn hîp quèc 15/12/1976. - Q§ sè 453- Q§/TTg ngµy 28-7-1995 cña TTg vÒ tham gia C«ng ­íc vÒ c«ng nhËn vµ thi hµnh quyÕt ®Þnh cña träng tµi n­íc ngoµi. - C«ng ­íc Newyork vÒ c«ng nhËn vµ thi hµnh c¸c ph¸n quyÕt cña träng tµi n­íc ngoµi. Môc lôc