Đề tài Tỷ giá hối đoái và vấn đề áp dụng chế độ tỷ giá ở Việt Nam

tr­êng ngo¹i hèi ë mçi quèc gia cã thÓ kh¸c nhau. ë Mü thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®­îc tæ chøc thµnh thÞ tr­êng qua tay, t¹i ®ã hµng tr¨m nhµ kinh doanh (®a sè lµ ng©n hµng) s½n sµng mua vµ b¸n c¸c kho¶n tiÒn göi ghi b»ng ngo¹i tÖ. TÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng nµy lµ rÊt lín. Mua b¸n trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµ nh÷ng giao dÞch trÞ gi¸ trªn mét triÖu USD. 2-/ Vai trß cña tû gi¸: Tû gi¸ gi÷ vai trß quan träng ®èi víi mäi nÒn kinh tÕ. Sù vËn ®éng cña nã cã t¸c ®éng s©u s¾c, m¹nh mÏ tíi môc tiªu, chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña mçi quèc gia: Thø nhÊt, nã lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó thùc hiÖn trao ®æi th­¬ng m¹i quèc tÕ. Mét quèc gia muèn mua hµng ho¸ ë n­íc kh¸c ph¶i ®æi ®ång tiÒn n­íc m×nh ra tiÒn n­íc ®ã ®Ó thùc hiÖn c¸c giao dÞch. TØ gi¸ hèi ®o¸i sÏ qui ®Þnh tØ lÖ qui ®æi gi÷a hai lo¹i ®ång tiÒn ®ã. Thø hai, nã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Khi ®ång tiÒn cña mét n­íc t¨ng gi¸ (t¨ng trÞ gi¸ so víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c) th× hµng ho¸ cña n­íc ®ã ë n­íc ngoµi trë thµnh ®¾t h¬n vµ hµng ho¸ n­íc ngoµi t¹i n­íc ®ã trë thµnh rÎ h¬n. Ng­îc l¹i, khi ®ång tiÒn cña mét n­íc sôt gi¸, hµng ho¸ cña n­íc ®ã t¹i n­íc ngoµi trë thµnh rÎ h¬n trong khi hµng ho¸ n­íc ngoµi t¹i n­íc ®ã trë thµnh ®¾t h¬n (c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng ®æi). Tû gi¸ t¸c ®éng tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu v× vËy nã t¸c ®éng tíi c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, g©y ra th©m hôt hoÆc thÆng d­ c¸n c©n. Thø ba, tû gi¸ lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m«. T¸c ®éng vµo tû gi¸ sÏ lµm ¶nh h­ëng tíi xuÊt nhËp khÈu tõ ®ã ¶nh h­ëng tíi tæng cÇu, s¶n phÈm quèc d©n, thÊt nghiÖp,... ViÖc ®iÒu hµnh tû gi¸ kh«ng tèt cã thÓ dÉn tíi l¹m ph¸t, khñng ho¶ng. Tû gi¸ cßn gãp phÇn vµo viÖc c¶i thiÖn cung cÇu vÒ ngo¹i tÖ, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nî n­íc ngoµi,... 3-/ Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng tíi tû gi¸: VÒ dµi h¹n, cã 4 nh©n tè chÝnh t¸c ®éng tíi tû gi¸: møc gi¸ c¶ t­¬ng ®èi; thuÕ quan vµ c«-ta; ­u ®·i ®èi víi hµng néi h¬n hµng ngo¹i; n¨ng suÊt lao ®éng. Møc gi¸ c¶ t­¬ng ®èi. Theo thuyÕt ngang gi¸ søc mua (PPP), khi gi¸ c¶ hµng néi t¨ng (gi¸ hµng ngo¹i gi÷ nguyªn) th× cÇu vÒ hµng néi cã xu h­íng gi¶m xuèng vµ ®ång néi tÖ cã xu h­íng gi¶m gi¸ ®Ó hµng néi vÉn cã thÓ b¸n ®­îc tèt. MÆt kh¸c, nÕu gi¸ hµng ngo¹i t¨ng lªn, sao cho gi¸ c¶ t­¬ng ®èi cña hµng néi gi¶m xuèng th× cung vÒ hµng néi t¨ng lªn vµ ®ång néi tÖ cã xu h­íng t¨ng gi¸ bëi v× hµng néi vÉn b¸n ®­îc tèt ngay c¶ víi gi¸ trÞ cao h¬n cña ®ång néi tÖ. VÒ l©u dµi, mét sù t¨ng lªn møc gi¸ cña mét n­íc (t­¬ng ®èi so víi møc gi¸ n­íc ngoµi) lµm cho ®ång tiÒn n­íc ®ã gi¶m gi¸; ng­îc l¹i, mét sù gi¶m gi¸ xuèng cña møc gi¸ t­¬ng ®èi cña mét n­íc lµm cho ®ång tiÒn n­íc ®ã t¨ng gi¸. ThuÕ quan vµ c«-ta. ThuÕ quan vµ c«-ta lµ nh÷ng hµng rµo ng¨n c¶n tù do bu«n b¸n gi÷a c¸c quèc gia. ViÖc ®¸nh thuÕ cao vµo hµng nhËp, miÔn thuÕ cho hµng xuÊt sÏ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu h¹n chÕ nhËp khÈu. ViÖc h¹n chÕ cÊp c«-ta (nh÷ng h¹n chÕ vÒ sè l­îng hµng ngo¹i nhËp) sÏ kiÒm chÕ hµng nhËp khÈu. Gi¶ sö mét quèc gia ¸p ®Æt mét lo¹i thuÕ cao hoÆc mét c«-ta ®èi víi mét mÆt hµng cña n­íc ngoµi. Nh÷ng hµng rµo nµy sÏ lµm t¨ng cÇu vÒ hµng néi vµ ®ång néi tÖ cã xu h­íng t¨ng gi¸ bëi v× hµng néi ®ã vÉn cã thÓ b¸n tèt ngay c¶ víi gi¸ trÞ cao h¬n cña ®ång néi tÖ. ThuÕ quan vµ c«-ta vÒ l©u dµi lµm cho ®ång tiÒn cña mét n­íc t¨ng gi¸. ¦a thÝch hµng néi so víi hµng ngo¹i. NÕu sù ham thÝch cña ng­êi n­íc ngoµi vÒ mÆt hµng trong n­íc t¨ng lªn th× cÇu vÒ hµng néi sÏ t¨ng lªn lµm ®ång néi tÖ t¨ng gi¸, bëi v× hµng néi ®Þa vÉn b¸n ®­îc nhiÒu ngay c¶ víi gi¸ cao h¬n cña ®ång néi tÖ. Ng­îc l¹i, nÕu ng­êi d©n mét n­íc l¹i ­a thÝch hµng ngo¹i h¬n hµng néi th× cÇu vÒ hµng ngo¹i t¨ng lªn lµm gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ. CÇu ®èi víi hµng xuÊt cña mét n­íc t¨ng lªn vÒ l©u dµi lµm cho ®ång tiÒn n­íc ®ã t¨ng gi¸ trong khi cÇu vÒ hµng nhËp t¨ng lªn lµm cho ®ång tiÒn n­íc ®ã gi¶m gi¸. N¨ng suÊt lao ®éng. NÕu n¨ng suÊt lao ®éng cña ViÖt Nam cao h¬n n¨ng suÊt lao ®éng cña Trung Quèc th× nh÷ng nhµ kinh doanh ViÖt Nam cã thÓ h¹ gi¸ hµng néi t­¬ng ®èi so víi hµng Trung Quèc mµ vÉn thu ®­îc l·i. KÕt qu¶ cÇu vÒ hµng ViÖt Nam t¨ng lªn vµ ®ång tiÒn cña ViÖt Nam cã xu h­íng t¨ng gi¸ bëi v× hµng néi sÏ tiÕp tôc b¸n ®­îc nhiÒu víi mét gi¸ trÞ cao h¬n cña VND. Trong tr­êng hîp ng­îc l¹i, nÕu n¨ng suÊt lao ®éng cña ViÖt Nam kÐm h¬n Trung Quèc th× hµng ho¸ ViÖt Nam trë nªn t­¬ng ®èi ®¾t h¬n vµ VND cã xu h­íng gi¶m gi¸. VÒ l©u dµi, n¨ng suÊt lao ®éng cña mét n­íc cao h¬n t­¬ng ®èi so víi n­íc kh¸c sÏ lµm cho ®ång tiÒn n­íc ®ã t¨ng gi¸. N¾m b¾t ®­îc c¸c nh©n tè t¸c ®éng tíi tû gi¸ ChÝnh phñ cã thÓ chñ ®éng can thiÖp ®iÒu hµnh tû gi¸ khi cÇn thiÕt. 4-/ Sù can thiÖp ®iÒu hµnh tû gi¸: Th«ng th­êng, Ng©n hµng Trung ­¬ng lµ ng­êi thay mÆt ChÝnh phñ can thiÖp vµo thÞ tr­êng ngo¹i hèi. Nã ®ãng vai trß quan träng, to lín trong viÖc ®iÒu hµnh tØ gi¸ song kh«ng ph¶i lµ v« h¹n. Trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi nã ®ãng vai trß kÐp: Ng©n hµng mua b¸n ngo¹i tÖ vµ sö dông c¸c c«ng cô can thiÖp khi cÇn thiÕt. a-/ C¸c lo¹i h×nh can thiÖp cña NHT¦: Can thiÖp tr¸ch nhiÖm: Khi tû gi¸ cña mét ®ång tiÒn trong hÖ thèng tû gi¸ cè ®Þnh ®¹t tíi cËn ®iÓm hoÆc ®Ønh ®iÓm qui ®Þnh can thiÖp th× ph¶i can thiÖp. Theo khu«n khæ hÖ thèng Bretton-woods, c¸c n­íc thµnh viªn cã tr¸ch nhiÖm duy tr× sù dao ®éng cña ®ång tiÒn n­íc m×nh trong miÒn dao ®éng tû gi¸ so víi USD ®· qui ®Þnh trwcs. Khi c¸n c©n thanh to¸n cña mét quèc gia bÞ mÊt c©n ®èi hÕt søc nghiªm träng (mÆc dï ®· dïng mäi biÖn ph¸p mµ kh«ng c¶i thiÖn ®­îc), th× míi ®­îc phÐp t¨ng hoÆc gi¶m tû gi¸ hèi ®o¸i cña néi tÖ. Can thiÖp tù do (ng­îc l¹i víi can thiÖp tr¸ch nhiÖm): Cã thÓ x¶y ra kh«ng chØ trong hÖ thèng tû gi¸ cè ®Þnh mµ ngay c¶ trong hÖ thèng tû gi¸ th¶ næi. Th«ng th­êng, sù can thiÖp cña NHT¦ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh tr­íc khi sù dao ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®¹t tíi nh÷ng ®iÓm cÇn can thiÖp, nh»m gi¶m bít sù c¨ng th¼ng cña t×nh h×nh. Sù can thiÖp cña NHT¦ vµo thÞ tr­êng ngo¹i hèi, ngoµi c¸c hiÖu øng phô, cã 2 hiÖu øng chÝnh sau ®©y: thø nhÊt, t¸c ®éng trùc tiÕp vµo khèi l­îng ngo¹i tÖ; thø hai, trùc tiÕp g©y biÕn ®éng møc l·i suÊt trong n­íc. b-/ HÖ thèng c«ng cô can thiÖp: Ph­¬ng ¸n can thiÖp phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, song nã phô thuéc phÇn lín vµo chÕ ®é tû gi¸ hiÖn hµnh. Mçi chÕ ®é ngo¹i hèi ®Òu cã ph­¬ng ¸n ®iÒu chØnh can thiÖp thÝch hîp. Trªn thùc tÕ, ®· vµ ®ang tån t¹i nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau: ph­¬ng ph¸p l·i suÊt chiÕt khÊu, c¸c nghiÖp vô thÞ tr­êng hèi ®o¸i, quÜ b×nh æn hèi ®o¸i, gi¶m gi¸ hoÆc t¨ng gi¸ ®ång néi tÖ,... Ph­¬ng ph¸p l·i suÊt chiÕt khÊu: §©y lµ ph­¬ng ph¸p th­êng ®­îc sö dông ®Ó ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng. Khi tû gi¸ hèi ®o¸i ®¹t ®Õn møc “b¸o ®éng” cÇn ph¶i can thiÖp th× NHT¦ n©ng cao l·i suÊt chiÕt khÊu. Do l·i suÊt chiÕt khÊu t¨ng, l·i suÊt cho vay trªn thÞ tr­êng còng t¨ng lªn. KÕt qu¶ lµ vèn vay ng¾n h¹n trªn thÞ tr­êng thÕ giíi sÏ dån vµo ®Ó thu l·i cao h¬n. Nhê thÕ mµ sù c¨ng th¼ng vÒ nhu cÇu ngo¹i tÖ bít ®i, lµm cho tû gi¸ kh«ng cã c¬ héi t¨ng n÷a. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch l·i suÊt chiÕt khÊu còng cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, v× quan hÖ gi÷a l·i suÊt vµ tû gi¸ chØ lµ quan hÖ t¸c ®éng mét c¸ch qua l¹i gi¸n tiÕp, chø kh«ng ph¶i quan hÖ trùc tiÕp nh©n qu¶. C¸c yÕu tè ®Ó h×nh thµnh l·i suÊt vµ tû gi¸ lµ kh«ng gièng nhau, do ®ã nh÷ng biÕn ®éng cña l·i suÊt kh«ng nhÊt thiÕt kÐo theo biÕn ®éng cña tû gi¸. L·i suÊt cao cã thÓ thu hót ®­îc vèn ng¾n h¹n tõ n­íc ngoµi, nh­ng nÕu t×nh h×nh kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi kh«ng æn ®Þnh th× khã cã thÓ thùc hiÖn ®­îc v× vÊn ®Ò an toµn vèn ph¶i ®Æt lªn trªn hÕt. Khñng ho¶ng 1971-1973 ë Mü lµ mét vÝ dô. MÆc dï l·i suÊt trªn thÞ tr­êng New-York cao gÊp r­ìi thÞ tr­êng London, gÊp ba thÞ tr­êng Frankfurk nh­ng vèn ng¾n h¹n kh«ng ®­îc chuyÓn vµo Mü mµ l¹i ®­îc ®­a ®Õn T©y §øc vµ NhËt B¶n. C¸c nghiÖp vô thÞ tr­êng hèi ®o¸i. Th«ng qua c¸c nghiÖp vô mua-b¸n ngo¹i tÖ ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p rÊt quan träng cña Nhµ n­íc ®Ó gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh søc mua cña ®ång tiÒn quèc gia. §©y lµ biÖn ph¸p trùc tiÕp t¸c ®éng vµo tû gi¸ hèi ®o¸i. Mét sù can thiÖp h÷u hiÖu trong ®ã ®ång tiÒn trong n­íc ®­îc b¸n ®Ó mua tµi s¶n n­íc ngoµi ®­a ®Õn: (1) Thu thªm dù tr÷ quèc tÕ; (2) Mét sù t¨ng trong cung tiÒn tÖ; (3) Mét sù sôt gi¸ cña ®ång néi tÖ. Ng­îc l¹i, khi ®ång tiÒn trong n­íc ®­îc mua b»ng c¸ch b¸n tµi s¶n n­íc ngoµi ®­a ®Õn: (1) Dù tr÷ quèc tÕ gi¶m; (2) Cung tiÒn tÖ gi¶m; (3) §ång tiÒn trong n­íc t¨ng gi¸. Tuú ®iÒu kiÖn mçi quèc gia mµ viÖc tæ chøc thùc hiÖn nghiÖp vô nµy cã sù kh¸c nhau vÒ ph¹m vi, qui m« t¸c ®éng. Víi nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao, c¸c nghiÖp vô thÞ tr­êng hèi ®o¸i ®­îc thùc hiÖn trªn qui m« réng lín, ®«i khi më ra trªn ph¹m vi c¶ mét khu vùc, thËm chÝ thÕ giíi. ViÖc lùa chän c¸c thêi ®iÓm cÇn mua, cÇn b¸n ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng víi tØ gi¸ nµo ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®iÒu chØnh lµ nh÷ng ho¹t ®éng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. NÕu chñ quan, thiÕu c©n nh¾c ®Çy ®ñ kü cµng viÖc lùa chän nµy th× hËu qu¶ nhiÒu khi khã mµ l­êng hÕt ®­îc. §iÒu chØnh tû gi¸ theo ph­¬ng ph¸p nµy, ChÝnh phñ th­êng gÆp ph¶i ph¶n øng tr¸i ng­îc nhau cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ c¸c tÇng líp d©n c­ trong x· héi b¾t nguån tù lîi Ých kinh tÕ. Nh÷ng m©u thuÉn nµy th­êng x¶y ra gi÷a nh÷ng nhµ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu gi÷a nh÷ng ng­êi ®ang n¾m gi÷ trong tay sè l­îng lín ngo¹i tÖ vµ nh÷ng ng­êi trong tói chØ cã néi tÖ. §Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ biÖn ph¸p nµy, mét ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu lµ ChÝnh phñ ph¶i cã mét l­îng dù tr÷ ngo¹i tÖ ®ñ søc ®Ó can thiÖp vµo thÞ tr­êng khi cÇn thiÕt. Quü dù tr÷ b×nh æn hèi ®o¸i: Trong ®iÒu kiÖn t×nh h×nh gi¸ c¶ thÞ tr­êng lu«n kh«ng æn ®Þnh, thËm chÝ hay x¶y ra c¸c biÕn ®éng lín, c¸c n­íc th­êng sö dông quü dù tr÷ b×nh æn hèi ®o¸i nh­ lµ mét trong nh÷ng c«ng cô ®Ó ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i. Nguån vèn ®Ó h×nh thµnh quü dù tr÷ b×nh æn hèi ®o¸i th­êng lµ: - Ph¸t hµnh tr¸i kho¸n kho b¹c b»ng tiÒn quèc gia (nh­ Anh, Hµ Lan,...) - Sö dông vµng ®Ó lËp quü dù tr÷ b×nh æn hèi ®o¸i (nh­ Ph¸p, Mü, Thuþ Sü,...) H¹n chÕ cña c«ng cô nµy lµ nã chØ t¸c ®éng lín khi khñng ho¶ng ngo¹i tÖ Ýt nghiªm träng. H¬n n÷a, viÖc t¹o lËp ®­îc quÜ b×nh æn hèi ®o¸i ®ßi hái c¸c quèc gia ph¶i cã mét thùc lùc nhÊt ®Þnh vÒ kinh tÕ. VÊn ®Ò ph¸ gi¸ ®ång tiÒn: Ph¸ gi¸ ®ång tiÒn lµ viÖc n©ng cao hoÆc gi¶m thÊp søc mua cña ®ång tiÒn so víi c¸c ngo¹i tÖ. KÕt qu¶ cña ph¸ gi¸ sÏ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sù t¨ng hoÆc gi¶m cña tû gi¸ hèi ®o¸i. §©y lµ ®iÓm gièng nhau gi÷a ph¸ gi¸ ®ång tiÒn vµ ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i, nh­ng kh«ng ph¶i kh«ng cã sù kh¸c nhau. §iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i lµ viÖc lµm th­êng xuyªn liªn tôc cña Nhµ n­íc nh»m duy tr× sù æn ®Þnh cña tû gi¸ hèi ®o¸i, æn ®Þnh søc mua cña ®ång tiÒn, kiÒm chÕ ®Èy lïi l¹m ph¸t. Tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc ®iÒu chØnh theo nguyªn t¾c duy tr× biªn ®é dao ®éng cho phÐp t¨ng hoÆc gi¶m mét tû lÖ nhÊt ®Þnh so víi tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc sö dông lµm chuÈn. Kh¸c h¼n víi ph¸ gi¸ ®ång tiÒn, mét biÖn ph¸p m¹nh, cùc ®oan, chØ ¸p dông trong nh÷ng tr­êng hîp hÕt søc cÇn thiÕt. Ph¸ gi¸ kh«ng ph¶i lµ gi¶i ph¸p ®óng cho mäi tr­êng hîp. Nã ph¶i ®­îc vËn dông linh ho¹t, phï hîp víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cô thÓ thÝch hîp. NÕu kh«ng hiÖu øng tiªu cùc cña hµnh ®éng ph¸ gi¸ sÏ ®Èy t×nh h×nh vµo thÕ khñng ho¶ng trÇm träng h¬n. Bªn c¹nh gi¶m gi¸ søc mua ®ång néi tÖ lµ viÖc n©ng gi¸ søc mua ®ång néi tÖ. Nã th­êng ®­îc ¸p dông trong c¸c tr­êng hîp: - Gi¸ hµng ho¸, dÞch vô xuÊt khÈu ®­îc x¸c ®Þnh thÊp so víi gi¸ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. - H¹n chÕ xuÊt khÈu do søc Ðp cña c¸c n­íc b¹n hµng nh»m t¹o thÕ c©n b»ng trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. - T¨ng kh¶ n¨ng nhËp khÈu, kiÒm chÕ l¹m ph¸t. - Ng¨n ngõa c¸c lo¹i ngo¹i tÖ ®ang bÞ mÊt gi¸ trµn vµo n­íc m×nh. Sù can thiÖp ®iÒu hµnh tû gi¸ trong lÞch sö kh«ng ph¶i lu«n gièng nhau. Thùc tÕ mçi c«ng cô can thiÖp ®iÒu chØnh tû gi¸ l¹i ®­îc vËn dông mét c¸ch linh ho¹t t­¬ng øng víi mçi ®iÒu kiÖn, chÕ ®é tû gi¸ cô thÓ. Trong lÞch sö ®· xuÊt hiÖn c¸c chÕ ®é b¶n vÞ vµng, b¶n vÞ ®« la, chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi, chÕ ®é tû gi¸ linh ho¹t,... C¸c chÕ ®é nµy sÏ ®­îc nghiªn cøu ë phÇn tiÕp theo. 5-/ C¸c chÕ ®é tû gi¸ trong lÞch sö: ChÕ ®é b¶n vÞ vµng: Khi ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh lÊy vµng lµm b¶n vÞ (cßn gäi lµ chÕ ®é b¶n vÞ vµng) th× viÖc lùa chän ph­¬ng ¸n xö lý tû gi¸ Ýt ph¶i ®Æt ra v× chÕ ®é b¶n vÞ vµng lµ mét chÕ ®é æn ®Þnh, ®ång tiÒn Ýt bÞ mÊt gi¸, tû gi¸ x¸c ®Þnh qua néi dung vµng cña c¸c ®ång tiÒn Ýt khi bÞ biÕn ®éng. Trong chÕ ®é b¶n vÞ vµng th× biªn ®é dao ®éng cña tû gi¸ lµ ngang gi¸ vµng céng (hoÆc trõ) chi phÝ vËn chuyÓn vµng (vËn t¶i, b¶o hiÓm, ®ãng gãi vµ thñ tôc phÝ,...) gi÷a c¸c n­íc h÷u quan. Biªn ®é dao ®éng nµy gäi lµ “®iÓm vµng”. Khi tû gi¸ v­ît qua ®iÓm vµng th× n­íc m¾c nî sÏ kh«ng dïng ®ång tiÒn quèc gia cña m×nh ®Ó mua ngo¹i tÖ dïng vµo viÖc tr¶ nî mµ hä sÏ chuyÓn vµng ra n­íc ngoµi ®Ó tr¶ nî. Víi ®Æc tr­ng nµy, chÕ ®é b¶n vÞ vµng lµ mét chÕ ®é æn ®Þnh, søc mua ®ång tiÒn Ýt bÞ biÕn ®éng. §Ó biÕt chÕ ®é b¶n vÞ vµng ho¹t ®éng nh­ thÕ nµo ta h·y xem xÐt vÝ dô sau: kho b¹c Mü chÊp nhËn ®æi 1USD lÊy 1/20 l¹ng vµng, ë Anh 1 B¶ng ®æi ®­îc 1/4 l¹ng vµng. Do ®ã, tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a ®ång B¶ng Anh vµ ®ång USD Mü lµ 1 B¶ng = 5 USD. B©y giê ®ång B¶ng Anh b¾t ®Çu t¨ng gi¸ cao h¬n 5 USD. NÕu mét ng­êi nhËp khÈu Mü mua thùc phÈm ë Anh trÞ gi¸ 100 B¶ng th× hä ph¶i tr¶ nhiÒu h¬n 500 USD so víi tr­íc. Song ng­êi nhËp khÈu cã c¸ch lùa chän kh¸c, ®ã lµ mua vµng b»ng 500 USD ë Mü råi tr¶ sè vµng ®ã sang Anh ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng. ViÖc chë vµng sang Anh rÎ h¬n khi gi¸ ®ång B¶ng Anh vÉn cao h¬n gi¸ 5 USD (céng thªm sè tiÒn chi phÝ vËn chuyÓn vµng tõ Mü sang Anh). ViÖc chuyÓn vµng tõ Mü sang Anh lµm cho c¬ sè tiÒn tÖ cña Anh t¨ng lªn vµ c¬ së tiÒn tÖ cña Mü gi¶m xuèng. KÕt qu¶ t¨ng lªn trong cung øng tiÒn tÖ lµm t¨ng møc gi¸ c¶ cña Anh trong khi viÖc cung øng tiÒn tÖ cña Mü gi¶m xuèng lµm møc gi¸ c¶ cña Mü gi¶m xuèng. KÕt qu¶ møc gi¸ t¹i Anh t¨ng lªn so víi møc gi¸ t¹i Mü lµm cho ®ång B¶ng Anh gi¶m gi¸. Qu¸ tr×nh nµy tiÕp tôc cho ®Õn khi gi¸ trÞ cña ®ång B¶ng Anh gi¶m xuèng trë l¹i b»ng 5 USD. Trong giai ®o¹n ®Çu cña nÒn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa, chÕ ®é nµy tá ra cã nhiÒu ­u ®iÓm. Nã cã kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt khèi l­îng tiÒn tÖ trong l­u th«ng mét c¸ch tù ph¸t, kh«ng cÇn ®Õn sù can thiÖp cña Nhµ n­íc theo c¬ chÕ: Sù t¨ng gi¶m khèi l­îng tiÒn tÖ trong l­u th«ng lu«n tû lÖ nghÞch víi sù t¨ng gi¶m dù tr÷ vµng kim lo¹i trong nÒn kinh tÕ. ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh Bretton woods (1944). Theo chÕ ®é nµy, tû gi¸ chÝnh thøc gi÷a ®ång tiÒn cña c¸c n­íc thµnh viªn ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së so s¸nh hµm l­îng vµng cña USD Mü (1 USD = 0,888671 gam vµng) vµ chØ ®­îc phÐp dao ®éng trong biªn ®é 1% cña tû gi¸ chÝnh thøc ®· ®­îc ®¨ng ký t¹i quÜ tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF). NÕu v­ît qu¸ biªn ®é nµy th× Ng©n hµng Trung ­¬ng ph¶i can thiÖp b»ng c¸ch mua vµo hoÆc b¸n ra mét sè l­îng USD nhÊt ®Þnh. Theo chÕ ®é nµy, vµng vÉn ®ãng vai trß trung t©m ®Ó so s¸nh søc mua gi÷a c¸c ®ång tiÒn víi nhau qua c¸i cÇu nèi lµ USD (lóc bÊy giê 1 ounce = 35 USD). Tõ cuèi nh÷ng n¨m 50 trë ®i, vai trß cña Mü ngµy cµng gi¶m sót trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ th­êng xuyªn bÞ th©m hôt, dù tr÷ suy gi¶m vµ nî n­íc ngoµi t¨ng ®· lµm cho ®ång USD ngµy cµng mÊt gi¸ nghiªm träng. Sù mÊt gi¸ liªn tôc cña ®ång USD lµm cho n¹n ®Çu c¬ trªn c¸c thÞ tr­êng hèi ®o¸i quèc tÕ t¨ng lªn. Hµng tû USD ®­îc tung ra trªn thÞ tr­êng ®Ó mua c¸i ®ång tiÒn ®­îc gi¸. C¸c Ng©n hµng Trung ­¬ng cña c¸c thµnh viªn IMF còng kh«ng ®ñ søc can thiÖp ®Ó gi÷ gi¸ ®ång USD theo nguyªn t¾c tû gi¸ cè ®Þnh Bretton-woods. Trong bèi c¶nh ®ã, Mü buéc ph¶i ph¸ gi¸ ®ång USD. §ång USD - ®ång tiÒn chñ chèt, chç dùa cho c¸c ®ång tiÒn kh¸c, trë nªn bÊt æn ®Þnh kÐo theo sù sôp ®æ cña chÕ ®é tû gi¸ Bretton-woods. ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi (Floating rate): ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi ra ®êi sau khi chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh Bretton - woods sôp ®æ. Víi chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi, tû gi¸ ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së diÔn biÕn cña cung vµ cÇu ngo¹i hèi trong nÒn kinh tÕ mµ kh«ng bÞ rµng buéc nh­ tr­íc ®©y. Tû gi¸ th¶ næi cã vai trß rÊt quan träng trong ®iÒu tiÕt xuÊt - nhËp khÈu vµ gãp phÇn lµm æn ®Þnh trë l¹i nÒn kinh tÕ ®ang cã nguy c¬ suy tho¸i. Th¶ næi tû gi¸ lµ xu h­íng tÊt yÕu cña kinh tÕ thÞ tr­êng, song viÖc ¸p dông nã nh­ thÕ nµo l¹i lµ vÊn ®Ò ph¶i c©n nh¾c kü ®Ó lùa chän. Do ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi cßn cã nh÷ng sù kh¸c nhau nhÊt ®Þnh nªn tuú vµo hoµn c¶nh cô thÓ mµ c¸c n­íc tù lùa chän cho m×nh mét chÕ ®é phï hîp. §Õn nay chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi ®­îc chia lµm 2 lo¹i: - ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi tù do. - ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý. ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi tù do lµ chÕ ®é mµ tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng cã sù can thiÖp nµo cña ChÝnh phñ hoµn toµn do quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh, tuy nhiªn trªn thùc tÕ th× hÇu nh­ kh«ng cã chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi hoµn toµn. ChÕ ®é tû gi¸ nµy ®­îc ¸p dông ë nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao, thÞ tr­êng tµi chÝnh ph¸t triÓn vµ hoµn chØnh. ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý lµ chÕ ®é mµ trong ®ã cung - cÇu ngo¹i hèi lµ c¬ b¶n, nh­ng kh«ng ph¶i hoµn toµn, trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt ChÝnh phñ sÏ cã nh÷ng biÖn ph¸p can thiÖp nh»m gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh søc mua ®ång tiÒn trong n­íc. Lùa chän chÕ ®é tû gi¸ nµo lu«n lµ bµi to¸n hãc bóa ®èi víi mäi quèc gia. Thùc tÕ ®· chøng minh ®ã lµ c¶ mét nghÖ thuËt. Trong lÞch sö, nhiÒu quèc gia ®· thµnh c«ng trong viÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸ thÝch hîp. Bªn c¹nh ®ã, kh«ng Ýt quèc gia ®· ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t cho viÖc sai lÇm khi lùa chän chÕ ®é tû gi¸. Qua ®©y, chóng ta cã thÓ rót ra nh÷ng bµi häc bæ Ých vËn dông vµo thùc tÕ ë ViÖt Nam. Kinh nghiÖm lùa chän chÕ ®é tû gi¸ mét sè n­íc vµ thùc tr¹ng lùa chän chÕ ®é tû gi¸ ë ViÖt Nam sÏ ®­îc ph©n tÝch s©u h¬n ë PhÇn II. phÇn II kinh nghiÖm mét sè n­íc vµ thùc tr¹ng ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ ë viÖt nam I-/ Kinh nghiÖm lùa chän chÕ ®é tû gi¸ ë mét sè n­íc ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh, th¶ næi tù do hay th¶ næi cã qu¶n lý ®Òu cã mÆt tÝch cùc vµ mÆt h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. ViÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸ nµo ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng quèc gia. Nã phô thuéc vµo môc tiªu, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong tõng thêi k×. Mçi chÕ ®é tû gi¸ l¹i cã mét c¬ chÕ ho¹t ®éng riªng. ViÖc vËn dông s¸ng t¹o, hîp lý chÕ ®é tû gi¸ vµo nÒn kinh tÕ kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n, dÔ dµng. Thùc tÕ, viÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸ kh«ng hîp lý sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ kh«n l­êng. Kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi ®· cho thÊy ®iÒu ®ã. 1-/ §øc: N­íc §øc lùa chän cho m×nh chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. ChÝnh phñ §øc ®· can thiÖp ®iÒu hµnh tû gi¸ ®Ó chèng l¹i khñng ho¶ng kinh tÕ (s¶n xuÊt gi¶m tuyÖt ®èi, l¹m ph¸t cao, thÊt nghiÖp hµng lo¹t) ®Çu nh÷ng n¨m 80. ChÝnh phñ §øc m­a toan t×m lèi tho¸t th«ng qua gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu b»ng lîi thÕ ph¸ gi¸, thÕ nh­ng n¨m 1980 khi DM mÊt gi¸ 12% l¹i lµ n¨m §øc cã møc xuÊt siªu thÊp nhÊt (8,9 tû DM). Lóc ®ã ë §øc cã hai c¸ch nh×n nhËn vÊn ®Ò ph¸ gi¸. Mét lµ, sÏ c¶i thiÖn. Hai lµ, lµm gi¸ nhËp khÈu t¨ng, khuyÕn khÝch l¹m ph¸t lªn cao. §Õn l­ît m×nh l¹m ph¸t tÊt yÕu t¸c ®éng tiªu cùc vµo xuÊt khÈu, s¶n xuÊt. VËy lµ hiÖu øng ph¸ gi¸ tan mÊt, t×nh h×nh thªm phøc t¹p. Cßn c¸c chñ xuÊt khÈu §øc thõa nhËn ph¸ gi¸ DM hoµn toµn kh«ng thÓ kh¾c phôc khã kh¨n. KÒ tõ 1/1980 ch­a ®Çy hai n¨m, DM ®· 5 lÇn mÊt gi¸ so víi USD víi møc ®¸ng kÓ (14 ®Õn 15%), song tû gi¸ l¹i nhanh chãng quay trë l¹i møc xuÊt ph¸t ®iÓm tr­íc khi ph¸ gi¸. ChiÕn l­îc kh«i phôc kinh tÕ cña §øc lóc bÊy giê thÊt b¹i, ngoµi c¸c nh©n tè néi ®Þa, cßn chÞu t¸c ®éng kh«ng thÓ c­ìng næi tõ chÝnh s¸ch ®ång tiÒn nÆng cña ChÝnh quyÒn Rig©n (vèn tõ §øc, Anh “th¸o ch¹y” sang Mü, Canada,...). VÊn ®Ò kinh tÕ cña §øc chØ ®­îc gi¶i quyÕt khi ChÝnh phñ míi cña «ng Hellmut Kol ¸p dông ph­¬ng s¸ch kh¸c: gi¶m can thiÖp Nhµ n­íc; sö dông c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch tµi chÝnh; gi¶m m¹nh thuÕ; khuyÕn khÝch s¶n xuÊt néi ®Þa; thùc thi chÝnh s¸ch th¾t chÆt. 2-/ Mªhic«: Khñng ho¶ng ë Mªhic« lµ bµi häc cã gi¸ cho viÖc lùa chän, ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i vµ qu¶n lý ngo¹i hèi. Sau khñng ho¶ng nî 1982, víi sù hç trî cña IMF, Mªhic« ®· c¶i c¸ch vµ ®iÒu chØnh kinh tÕ dùa trªn c¸c ®Þnh h­íng chÝnh s¸ch tµi chÝnh th¾t chÆt, sö dông tû gi¸ hèi ®o¸i nh­ mét chç dùa danh nghÜa, c¶i c¸ch c¬ cÊu (t­ nh©n ho¸, tù do ho¸ ngo¹i hèi vµ ngo¹i th­¬ng, c¶i c¸ch l¹i c¸c kho¶n nî,...) nh»m t¹o kh¶ n¨ng thanh to¸n nî n­íc ngoµi, t¹o c¬ së ph¸t triÓn cho khu vùc t­ nh©n,... KÕt qu¶ cña cuéc c¶i c¸ch (1988-1997) ®­îc thÕ giíi ®¸nh gi¸ lµ rÊt thµnh c«ng trªn nhiÒu mÆt: chuyÓn tõ th©m hôt ng©n s¸ch (12% GDP n¨m 1988) sang béi thu trong c¸c n¨m 1996-1997 (trong khi thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp gi¶m tõ 42% xuèng 35% b»ng Mü, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n tõ 50% xuèng 35%). L¹m ph¸t tõ 160% n¨m 1987 cßn 8% n¨m 1997; dù tr÷ ngo¹i tÖ t¨ng m¹nh (80 tû USD n¨m 1997), t¨ng tr­ëng kinh tÕ tõ 0% (1985-1988) lªn 8% GDP trong c¸c n¨m (1993-1997), viÖc c¬ cÊu l¹i nî ®· kh«i phôc vµ më réng quan hÖ cña Mªhic« vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ. Sau ®ã, kinh tÕ Mªhic« cã nhiÒu biÓu hiÖn xÊu ®i, mÇm mèng cña khñng ho¶ng xuÊt hiÖn, nhÊt lµ tõ n¨m 1998: - Th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n 6,5% GDP n¨m 1997 ®· lµ lín; n¨m 1998 lªn tíi 8% GDP vµ chñ yÕu ®­îc tµi trî bëi c¸c nguån vèn vay ng¾n h¹n (viÖc t¨ng gi¸ néi tÖ vµ gi¶m tÝch luü t­ nh©n lµ mét nguyªn nh©n cña t×nh h×nh trªn), dù tr÷ ngo¹i tÖ gi¶m cßn 6 tû USD vµo n¨m 1998 thiÕu kh¶ n¨ng b¶o vÖ gi¸ trÞ ®ång néi tÖ. - Mªhic« ph¶i ®­¬ng ®Çu víi viÖc l·i suÊt trªn thÞ tr­êng quèc tÕ t¨ng nhanh. Ngoµi ra, cßn ph¶i chuéc l¹i 28 tû USD tr¸i phiÕu ng¾n h¹n b»ng ngo¹i tÖ. H¬n n÷a, ChÝnh phñ ph¶i b­ng bÝt t×nh h×nh ngµy cµng xÊu ®i cña nÒn kinh tÕ tr­íc cuéc bÇu cö. Trong bèi c¶nh ®ã ChÝnh phñ l¹i quyÕt ®Þnh ph¸ gi¸ ®ét ngét ®ång néi tÖ. V× vËy nã ®· trë thµnh ngßi næ cho cuéc ®¹i khñng ho¶ng. MÆc dï IMF tµi trî 50 tû USD nh­ng Mªhic« vÉn kh«ng c¶i thiÖn ®­îc t×nh h×nh. Bµi häc rót ra tõ sù kiÖn nµy lµ: Thø nhÊt, sù më cöa ra thÞ tr­êng quèc tÕ ngµy nay ®ßi hái cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong chÝnh s¸ch kinh tÕ. Sù thËn träng vµ tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c lµ ph­¬ng thøc hiÖu qu¶ nh»m chèng l¹i c¸c biÕn ®éng cña thÞ tr­êng quèc tÕ. Mªhic« ®· ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t cho viÖc níi láng kiÓm so¸t vµ ®Ó mÆc cho thÞ tr­êng tù do thùc hiÖn c¸c quy luËt cña m×nh. Thø hai, th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n lín chøa ®ùng nhiÒu nguy hiÓm, nhÊt lµ khi chóng ®­îc sö dông vµo tiªu dïng néi ®Þa vµ ®­îc tµi trî b»ng c¸c nguån vèn ng¾n h¹n. Thø ba, viÖc ph¸ gi¸ néi tÖ vµo th¸ng 10/1998 cho thÊy ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i thÝch hîp lµ hÕt søc khã kh¨n ngay c¶ khi sù thay ®æi ®ã lµ cÇn thiÕt. H¬n n÷a, c¸c biÖn ph¸p vÜ m« ®i kÌm vµ hç trî lµ hÕt søc quan träng, ®¶m b¶o ch¾c ch¾n c¸c ®ßi hái cña thÞ tr­êng vµ ®­a ra mét tû gi¸ hèi ®o¸i hîp lý. ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh ph¸ gi¸ 20% (tõ 3,4 Peso/USD xuèng 4,5 Peso/USD) nh­ng thùc tÕ kh«ng gi÷ næi møc nµy vµ ®ång Peso gi¶m thªm 22% thµnh 5,5 Peso/USD. Thø t­, cuéc khñng ho¶ng cho thÊy sÏ ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t khi nh÷ng th«ng tin th­êng xuyªn, kÞp thêi vÒ c¸c chØ sè kinh tÕ quan träng kh«ng ®­îc c«ng bè ®óng lóc. 3-/ C¸c n­íc ASEAN vµ NICs C¸c n­íc ASEAN vµ NICs theo ®uæi chÝnh s¸ch tû gi¸ æn ®Þnh, h­íng vÒ xuÊt khÈu. Theo ®ã, viÖc can thiÖp vµo tû gi¸ cña ChÝnh phñ nh»m æn ®Þnh tû gi¸, æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m«, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Kh«ng mét n­íc nµo chñ tr­¬ng ph¸ gi¸ lµm ®éng lùc cho xuÊt khÈu, vai trß cña tû gi¸ chØ lµ hç trî. ViÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ ë c¸c n­íc nµy cã mét sè ®iÓm chung: Thø nhÊt, do khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, thiÕu ngo¹i tÖ nghiªm träng nªn lóc ®Çu hä ¸p dông nhiÒu lo¹i tû gi¸, néi tÖ ®Þnh gi¸ cao trong c¬ chÕ cè ®Þnh. Sau thêi k× 1971-1973 thùc hiÖn ph¸ gi¸, sau ®ã nhanh chãng thèng nhÊt tû gi¸ chÝnh thøc vµ thÞ tr­êng. Thø hai, khi ®¹t ®­îc tû gi¸ thÞ tr­êng c©n ®èi, hä ¸p dông c¬ chÕ ®iÒu chØnh theo quan hÖ cung - cÇu lµ chÝnh. C¸c n­íc g¾n néi tÖ vµo giá ngo¹i tÖ m¹nh. Thø ba, c¸c n­íc nç lùc æn ®Þnh ho¸ c¸c quan hÖ tû gi¸, tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ, cã dù tr÷ ngo¹i tÖ ®Ó khèng chÕ biªn ®é dao ®éng cña tû gi¸ ë møc thÊp. Thø t­, khi tû gi¸ t¨ng hä ®iÒu chØnh tû gi¸ ®Ó kh«ng c¶n trë xuÊt khÈu, song lu«n g¾n bã viÖc ®iÒu chØnh nµy víi nhiÖm vô khèng chÕ l¹m ph¸t. Thø n¨m, nh×n chung ®ång néi tÖ cña c¸c n­íc nµy cã xu h­íng t¨ng gi¸ æn ®Þnh so víi USD. ViÖc duy tr× chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh, æn ®Þnh ho¸ c¸c quan hÖ tû gi¸ h­íng vµo xuÊt khÈu trong thêi gian ®Çu ®· ph¸t huy t¸c dông vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. Tuy nhiªn viÖc theo ®uæi chÕ ®é tû gi¸ nµy trong mét thêi gian dµi ®· dÉn ®Õn nh÷ng bÊt cËp. Nã lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn tíi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ võa qua. Khi nî n­íc ngoµi ®Õn thêi k× ®¸o h¹n l¹i lµ lóc c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ th©m hôt nghiªm träng. MÆc dï nguån ngo¹i tÖ lóc nµy khan hiÕm nh­ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu l¹i bÞ ch÷ng l¹i. Do ®ã nguån thu ngo¹i tÖ kh«ng ®ñ bï ®¾p th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai. ChÝnh phñ c¸c n­íc vÉn tiÕp tôc tung dù tr÷ ngo¹i hèi nh»m duy tr× tû gi¸ cè ®Þnh. Lîi dông t×nh h×nh ®ã, nhµ ®Çu c¬ ng­êi Mü Soros ®· ®Çu c¬ vµo ®ång tiÒn c¸c n­íc ASEAN. Khi ngo¹i tÖ khan hiÕm tíi ®Ønh ®iÓm, ®ång néi tÖ cã nguy c¬ ph¶i ph¸ gi¸ th× Soros b¸n khèng mét l­îng lín néi tÖ ra thÞ tr­êng lµm cho ®ång b¶n tÖ hoµn toµn mÊt gi¸. ChÝnh phñ Thailand ph¶i tuyªn bè ph¸ gi¸ ®ång Bath, më ®Çu cho cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh Ch©u ¸, chÊm døt chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh. Qua c¸c sù kiÖn Mªhic«, khñng ho¶ng ë §øc, b·o t¸p tµi chÝnh ASEAN chóng ta cã thÓ rót ra nhiÒu bµi häc bæ Ých. ViÖc theo ®uæi, ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ nµo lµ c¶ mét nghÖ thuËt. Nªn ch¨ng ViÖt Nam sÏ g¾n chÆt ®ång néi tÖ víi ®ång tiÒn n­íc kh¸c, duy tr× chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh (nh­ c¸c n­íc ASEAN) hay sÏ chñ tr­¬ng th¶ næi hoµn toµn tû gi¸ vµ ph¸ gi¸ néi tÖ ®Ó chèng ®ì khñng ho¶ng, h­íng vÒ xuÊt khÈu. ¸p dông m¸y mãc mét chÕ ®é tû gi¸ nµo ®Òu lµ sai lÇm bëi v× mçi chÕ ®é tû gi¸ ®Òu cã mÆt m¹nh vµ mÆt h¹n chÕ. ViÖc lùa chän, ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ nh­ thÕ nµo lµ hîp lý, phï hîp víi ®Æc thï cña ViÖt Nam sÏ ®­îc ph©n tÝch kü ë phÇn tiÕp theo. II-/ Thùc tr¹ng ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ ë ViÖt Nam 1-/ Bèi c¶nh ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ thêi gian qua ë ViÖt Nam Tõ ngµy 25/11/1955 tû gi¸ chÝnh thøc gi÷a ®ång ViÖt Nam vµ Nh©n d©n tÖ (NDT) cña Trung Quèc lµ: 1 NDT = 1.470 VN§, 1 Róp (Liªn X«) = 0,5 NDT, tû gi¸ chÐo lµ 735 VN§ = 1 Róp. Sau ®æi tiÒn (1959) tû gi¸ VN§ víi Róp vµ NDT thay ®æi. §Õn n¨m 1977 c¸c n­íc XHCN tho¶ thuËn thanh to¸n víi nhau b»ng ®ång Róp chuyÓn nh­îng (RCN). Mçi RCN cã hµm l­îng vµng lµ 0,98712 gam. Bªn c¹nh tû gi¸ trªn, Nhµ n­íc cßn dïng tû gi¸ thanh to¸n néi bé ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c tæ chøc vµ ®¬n vÞ cã thu - chi ngo¹i tÖ víi Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng, tÝnh thu - chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc khi nhËn viÖn trî b»ng ®ång Róp vµ cÊp ph¸t cho c¸c tæ chøc kinh tÕ ®Ó thanh to¸n víi c¸c ®¬n vÞ ngo¹i th­¬ng. Tû gi¸ kÕt to¸n néi bé ®­îc ®iÒu chØnh nh­ sau: N¨m 1958 : 1 Róp = 5,64 VN§ N¨m 1986 : 1 Róp = 18 VN§ N¨m 1987 : 1 Róp = 150 VN§ N¨m 1988 : 1 Róp = 700 VN§ §Õn th¸ng 3/1989 huû bá chÕ ®é kÕt to¸n néi bé. Trong thêi gian nµy quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ta chñ yÕu víi c¸c n­íc XHCN, nhÊt lµ khèi SEV, nªn quan hÖ cña VN§ chñ yÕu lµ víi ®ång Róp. Cßn víi c¸c ®ång tiÒn chuyÓn ®æi tù do th× kh«ng ®­îc x¸c lËp chÝnh thøc. ChÕ ®é tû gi¸ trªn ®©y cã mét sè ®Æc tr­ng: Mét lµ, tû gi¸ ®­îc x¸c lËp nh»m phôc vô cho kÕ ho¹ch do Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh, kh«ng xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu thùc t¹i cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷ vai trß thô ®éng (chñ yÕu lµm chøc n¨ng thanh to¸n, c«ng cô ®Ó lËp kÕ ho¹ch), ch­a ph¶i lµ c«ng cô ®iÒu chØnh vÜ m« thùc thô. Hai lµ, do viÖc x¸c lËp tû gi¸ hèi ®o¸i duy ý chÝ, kh«ng tu©n thñ qui luËt kinh tÕ, c¸c quy tr×nh kinh tÕ ngay c¶ víi kinh tÕ kÕ ho¹ch. V× vËy, nã kh«ng chØ c¶n trë c¸c quan hÖ kinh tÕ cña ta víi khèi SEV mµ cßn g©y nhiÒu khã kh¨n trong trao ®æi, thanh to¸n néi bé, trong c«ng t¸c qu¶n lý ®iÒu hµnh cña Nhµ n­íc, thñ tiªu ®éng lùc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Ba lµ, do sö dông tû gi¸ kÕt to¸n néi bé trong qu¶n lý ng©n s¸ch Nhµ n­íc nªn viÖc tÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh thu - chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc bÞ sai lÖch nghiªm träng, lµm gi¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ®Æc biÖt lµ kh©u qu¶n lý vµ sö dông vèn. Sau khi cã chñ tr­¬ng thu hót vèn n­íc ngoµi (1985) vµ th«ng qua luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi (1987) luång ngo¹i tÖ b»ng USD lÇn l­ît vµo ViÖt Nam. Tuy nhiªn, chóng ta chØ dïng tû gi¸ chÝnh thøc do Ng©n hµng Trung ­¬ng ¸p ®Æt nªn vÉn cßn kho¶ng c¸ch kh¸ xa so víi søc mua thùc tÕ cña USD vµ thÞ tr­êng chî ®en. §¬n vÞ tÝnh: VN§/1 USD N¨m Tû gi¸ chÝnh thøc Tû gi¸ thÞ tr­êng 1985 15 115 1986 80 425 1987 368 1270 1988 3000 5000 1989 3900 4100 Tuy nhiªn, møc chªnh lÖch gi÷a 2 lo¹i tû gi¸ tÝnh theo tØ lÖ % còng gi¶m dÇn râ rÖt (n¨m 1985 lµ 666,67%, n¨m 1989 chØ cßn 5,12%). Thêi kú “th¶ næi” tû gi¸ hèi ®o¸i 1989-1996. Trong giai ®o¹n nµy tØ gi¸ hèi ®o¸i VN§/USD t¨ng m¹nh, gi¸ trÞ ®ång USD t¨ng liªn tôc kÌm theo nh÷ng c¬n “sèt” vµ ®ét biÕn lín (xem b¶ng). Tû gi¸ hèi ®o¸i VN§/USD tõ n¨m 1989 ®Õn 1996 §¬n vÞ tÝnh: VN§/USD Th¸ng 1 Th¸ng 3 Th¸ng 6 Th¸ng 9 Th¸ng 12 1989 - Ng©n hµng - T­ nh©n 3500 5200 4200 5350 4350 4400 4100 4225 4200 4575 1994 - Ng©n hµng - T­ nh©n 4300 4650 4300 4450 4800 5600 5750 6300 6650 7050 1995 - Ng©n hµng - T­ nh©n 7000 7400 7400 7900 8300 8830 10700 11050 12900 12550 1996 - Ng©n hµng - T­ nh©n 11880 12200 11550 11550 11285 11290 10950 10980 10720 10650 Sè liÖu trªn cho thÊy sù biÕn ®éng m¹nh cña tû gi¸ VN§/USD tõ n¨m 1994 trë ®i. §Ønh cao cña møc t¨ng gi¸ USD lµ cuèi n¨m 1995. Ngµy 4/12/1995 gi¸ USD trªn thÞ tr­êng t­ nh©n t¹i Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 14.450 VN§/USD vµ 14.580 VN§/USD. Gi¸ USD trong th¸ng 12/1994 ®· t¨ng tõ 60% ®Õn 80% so víi møc gi¸ ®Çu n¨m. MÆc dï trong giai ®o¹n 1989-1996 chÝnh s¸ch qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®· cã nhiÒu thay ®æi, nh­ chuyÓn tõ h×nh thøc qu¶n lý theo tû gi¸ kÕt to¸n néi bé b×nh qu©n cho tÊt c¶ c¸c nhãm hµng sang tû gi¸ theo nhãm hµng ho¸ vµ duy tr× t­¬ng ®èi æn ®Þnh c¸c tû gi¸ nµy, hoÆc nÕu cã thay ®æi th× còng ë møc ®é nhá nh»m duy tr× æn ®Þnh hÖ thèng gi¸ vËt t­ vµ xuÊt khÈu, nhËp khÈu nªn tû gi¸ c«ng bè vÉn c¸ch xa møc tû gi¸ h×nh thµnh trªn thÞ tr­êng. H¬n n÷a, phÇn ngo¹i th­¬ng ngoµi kÕ ho¹ch ngµy cµng lín khiÕn cho thÞ tr­êng ngo¹i tÖ ngÇm ngµy cµng ph¸t triÓn vµ cã xu h­íng ph¶n ¸nh t­¬ng quan gi¸ trÞ thùc gi÷a ®ång néi tÖ vµ ®ång ngo¹i tÖ. T×nh tr¹ng leo thang cña gi¸ ®ång USD ®· kÝch thÝch t©m lý dù tr÷ USD, nh»m môc ®Ých ®Çu c¬ ¨n chªnh lÖch gi¸. Ngo¹i tÖ vèn ®· khan hiÕm l¹i kh«ng ®­îc dïng cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu mµ cßn bÞ bu«n b¸n vßng vÌo gi÷a c¸c tæ chøc trong n­íc. Mäi cè g¾ng qu¶n lý ngo¹i tÖ cña ChÝnh phñ Ýt ®em l¹i kÕt qu¶, thËm chÝ cã nh÷ng quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ qu¶n lý ngo¹i tÖ ®· bÞ mÊt hiÖu lùc ngay khi võa míi c«ng bè. Giai ®o¹n nµy, ng©n hµng kh«ng kiÓm so¸t ®­îc l­u th«ng ngo¹i tÖ. Qua kiÓm tra 26 ®¬n vÞ sö dông ngo¹i tÖ ë Thõa Thiªn HuÕ thÊy tÊt c¶ ®Òu cã sai ph¹m: B¸n USD ra thÞ tr­êng : 996,682 USD. Cho vay lÉy l·i : 102,694 USD. ChuyÓn nh­îng cho nhau h¬n 2 triÖu USD lÊy chªnh lÖch 3,5 tû VN§. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, ChÝnh phñ ®· thay ®æi c¸ch qu¶n lý ngo¹i tÖ, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi. Nã ®· gi¶i to¶ ®­îc t©m lý ®Çu c¬ ngo¹i tÖ, ng¨n ngõa xu h­íng t¨ng gi¸ qu¸ møc cña USD trªn thÞ tr­êng. §Õn th¸ng 3/1996 tû gi¸ chØ cßn 11.550 VN§/USD vµ tiÕp tôc gi¶m cho tíi cuèi n¨m 1996. Qu¸ tr×nh tiÕn tíi chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i tù chñ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng (1996-1999). Vµo cuèi n¨m 1996 tû gi¸ VN§/USD dÇn æn ®Þnh, gi¶i to¶ ®­îc t©m lý ®Çu c¬ ngo¹i tÖ, h­íng m¹nh vµo kinh doanh xuÊt, nhËp khÈu. Bªn c¹nh ®ã, ta thu ®­îc mét l­îng lín ngo¹i tÖ tõ bªn ngoµi vµo (Trong dÞp tÕt Nguyªn ®¸n Nh©m Th©n 1997, cã kho¶ng 60 ngµn ViÖt kiÒu vÒ ¨n tÕt mang theo l­îng ngo¹i tÖ 300-400 triÖu USD) dÉn tíi cung USD t¨ng, ®ång USD gi¶m gi¸ nhanh. Cã ngµy gi¸ USD gi¶m xuèng cßn 9.950 VN§/USD t¹i Hµ Néi, 9.750 VN§/USD t¹i Hå ChÝ Minh (13/01/1997). ViÖc ®ång néi tÖ t¨ng gi¸ ¶nh h­ëng xÊu tíi xuÊt khÈu vµ kÝch thÝch nhËp khÈu. Do ®ã, ng©n hµng Nhµ n­íc ph¶i can thiÖp nh»m n©ng gi¸ USD. Tõ th¸ng 3/1997 USD ®· lªn gi¸ dÇn vµ duy tr× xu h­íng lªn gi¸ mét c¸ch æn ®Þnh. Tõ cuèi n¨m 1998, USD liªn tôc mÊt gi¸ so víi c¸c ®ång tiÒn chñ chèt kh¸c, ®Æc biÖt so víi ®ång Yªn (NhËt B¶n). Nh­ng trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam gi¸ USD vÉn t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ t¨ng ë møc ®é nhá (t¨ng 1,7% trong n¨m 1998 vµ t¨ng 0,4% trong quÝ I n¨m 1999) ®· t¹o ®iÒu kiÖn c©n ®èi gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu, phï hîp víi chiÕn l­îc kinh tÕ h­íng ngo¹i. Tãm l¹i, chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i ®· cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n tõ khi chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Tõ chç ®ång néi tÖ chØ g¾n chÆt víi ®ång Nh©n d©n tÖ (Trung Quèc) vµ ®ång Róp (Liªn X«) (do ®Æc thï ViÖt Nam trong thêi gian ®ã quan hÖ chñ yÕu víi c¸c n­íc XHCN, ®Æc biÖt lµ khèi SEV) ®Õn nay, VN§ ®· më réng quan hÖ trao ®æi víi c¸c ngo¹i tÖ m¹nh kh¸c. Tr­íc kia, chÕ ®é tû gi¸ ë ViÖt Nam lµ chÕ ®é cè ®Þnh, ®­îc Ên ®Þnh bëi ý muèn chñ quan cña Nhµ n­íc, mang nÆng tÝnh hµnh chÝnh, ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶,... cßn hiÖn nay, nã ®· ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së diÔn biÕn cung - cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng, ®­îc ®iÒu tiÕt bëi ChÝnh phñ. Nã tá ra cã hiÖu qu¶ h¬n vµ ®· ph¸t huy t¸c dông. Tuy nhiªn, viÖc hoµn thiÖn chÕ ®é tû gi¸ vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh kh«ng v× thÕ mµ dõng l¹i Nã cÇn ph¶i ®­îc tiÕp tôc nghiªn cøu, ¸p dông linh ho¹t, cã sù ®iÒu chØnh cÇn thiÕt ®óng lóc cho phï hîp víi hoµn c¶nh. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, cã hai quan ®iÓm xung quanh vÊn ®Ò lùa chän, ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ ë ViÖt Nam. Mét lµ, quan ®iÓm chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh. Hai lµ, ph¸ gi¸ ®ång tiÒn. 2-/ Quan ®iÓm chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh: Môc ®Ých cña quan ®iÓm nµy lµ: cÇn ph¶i gi÷ tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë møc thÊp vµ cñng cè lßng tin cña d©n chóng vµo ®ång tiÒn néi ®Þa. Do ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, c«ng nghiÖp l¹c hËu. §Ó kinh tÕ cã thÓ ph¸t triÓn nhanh m¹nh, v÷ng ch¾c th× cÇn ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, ®æi míi khoa häc c«ng nghÖ. Do ®ã, viÖc nhËp d©y chuyÒn m¸y mãc tõ nh÷ng n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. ChÝnh v× vËy, vµo cuèi n¨m 1995 ®Çu n¨m 1996 ChÝnh phñ ®· can thiÖp ®Ó n©ng gi¸ ®ång ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ. Sù can thiÖp nµy cã môc ®Ých chèng l¹m ph¸t b»ng c¸ch gi÷ cho gi¸ hµng nhËp khÈu ®­îc æn ®Þnh. Do tõ n¨m 1994 trë l¹i ®©y ViÖt Nam ®· nhËp khÈu mét sè l­îng lín m¸y mãc thiÕt bÞ nguyªn vËt liÖu ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn vµ më réng s¶n xuÊt trong n­íc, thóc ®Èy xuÊt khÈu s¶n phÈm cña n«ng nghiÖp. Cô thÓ kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua nh­ sau: MÆt hµng §¬n vÞ 1995 1996 1997 1998 1999 Tæng gi¸ trÞ nhËp khÈuTrong ®ã: Tr. USD 2338,1 2540,7 3923,9 5825,8 7500,0 - X¨ng dÇu 1.000 tÊn 2572,5 3142,0 4094,7 4531,0 5200,0 - S¾t thÐp 1.000 tÊn 113,0 343,0 686,3 754,0 1100,0 - Ph©n bãn 1.000 tÊn 2663,6 2454,7 3027,8 4201,8 + - Thuèc trõ s©u 1.000 USD 22462 24098 33403 58635 + (Nguån: Kinh tÕ x· héi ViÖt Nam, thùc tr¹ng xu thÕ vµ gi¶i ph¸p - NXB Tæng cô thèng kª) T×nh h×nh trªn cho thÊy, khi tØ gi¸ ngo¹i tÖ cao lµm cho gi¸ thµnh cña s¶n phÈm s¶n xuÊt trong n­íc t¨ng bëi chÝnh x¨ng dÇu, s¾t thÐp, thuèc trõ s©u vµ m¸y mãc thiÕt bÞ ®Òu lµ c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt t¨ng lªn. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hiÖn cßn tån t¹i nhiÒu nh©n tè g©y bÊt æn ®Þnh kh¸c nhau th× viÖc gi¸ thµnh hµng ho¸ nhËp khÈu t¨ng cao sÏ lµ nh©n tè kÝch thÝch l¹m ph¸t (chi phÝ ®Èy). Do ®ã, mét tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh sÏ hç trî t¹o ®¾c lùc cho sù b×nh æn tû gi¸. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®­îc th× vÉn cßn nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña quan ®iÓm nµy. Tû gi¸ hèi ®o¸i qu¸ m¹nh ®· g©y søc Ðp ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp. Trung Quèc lµ mét b¹n hµng lín cña ViÖt Nam. Tû gi¸ hèi ®o¸i do thÞ tr­êng qui ®Þnh cña Trung Quèc ®· bÞ ph¸ gi¸ m¹nh kÓ tõ gi÷a n¨m 1995, biÕn ®éng kho¶ng tõ 6-9 NDT/USD vµ cã thêi gian ng¾n lªn tíi 10 NDT/USD. Trong cïng thêi ®iÓm (8/1995) khi ®ång ViÖt Nam lÇn ®Çu tiªn ®¹t møc tû gi¸ danh nghÜa nh­ n¨m 1995 th× ®ång NDT bÞ ph¸ gi¸ 50%. Trong khi ®ã møc l¹m ph¸t t¹i ViÖt Nam lµ 67% cßn t¹i Trung Quèc lµ 25%. Do ®ã, møc t¨ng trong søc c¹nh tranh cña hµng Trung Quèc lµ rÊt ®¸ng kÓ vµ c¸c nhµ m¸y ViÖt Nam ®· ph¶i vÊt v¶ v× t×nh tr¹ng nµy (nguån: ViÖn ph¸t triÓn kinh tÕ Harvard). Nhµ n­íc ®· ®èi phã víi t×nh tr¹ng nµy b»ng c¸ch gi÷ v÷ng tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ph¸t ®éng chèng bu«n lËu ®ång thêi ®Ò ra c¬ chÕ qu¶n lý nhËp khÈu b»ng h¹n ng¹ch c«-ta, cÊm nhËp khÈu, h¹n chÕ cÊp tÝn dông cho nhËp khÈu cïng víi mét sè chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm míi xuÊt khÈu,... Tuy nhiªn do biªn giíi ViÖt - Trung tr¶i dµi, bu«n lËu qua biªn giíi rÊt cã lîi nªn gÇn nh­ ta kh«ng thÓ ng¨n chÆn ho¹t ®éng bu«n lËu. Ta chØ cã thÓ lµm cho ho¹t ®éng bu«n lËu kÐm l·i h¬n. Tuy nhiªn nh÷ng biÖn ph¸p nµy kh«ng gióp g× ®­îc cho c¸c nhµ xuÊt khÈu, v× c¸c hµng rµo mËu dÞch lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt cña hä cßn t¨ng h¬n n÷a, trong khi gi¸ néi tÖ cña hµng xuÊt khÈu do hä s¶n xuÊt l¹i tôt xuèng (nÕu møc gi¸ b»ng USD vÉn kh«ng ®æi). 3-/ Quan ®iÓm ph¸ gi¸ ®ång tiÒn Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña viÖc ph¸ gi¸ ®ång b¶n tÖ. Ph¸ gi¸ sÏ lµm gi¶m gi¸ t­¬ng ®èi hµng xuÊt khÈu, do vËy vÒ l©u dµi sÏ thóc ®Èy xuÊt khÈu, gi¶m nhËp khÈu, c¶i thiÖn c¸n c©n th­¬ng m¹i. Tõ ®ã t¨ng khèi l­îng dù tr÷ ngo¹i tÖ cña quèc gia. Ph¸ gi¸ sÏ lµm t¨ng gi¸ ®ång USD, do ®ã h¹n chÕ viÖc ®Çu c¬ ®ång USD, gãp phÇn æn ®Þnh thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Mét sè quèc gia ®· thµnh c«ng trong viÖc ph¸ gi¸ tiÒn tÖ. Braxin lµ mét vÝ dô. N¨m 1979, Braxin th©m hôt c¸n c©n th­¬ng m¹i nÆng nÒ. ChÝnh phñ Braxin ®· t¨ng tû gi¸ hèi ®o¸i lªn 30% vµ c¸n c©n th­¬ng m¹i b¾t ®Çu thÆng d­ trong n¨m 1981-1982. §Õn th¸ng 2 n¨m 1983, ChÝnh phñ l¹i t¨ng tû gi¸ tiÕp 30%, kÕt qu¶ rÊt kh¶ quan. N¨m 1984, c¸n c©n th­¬ng m¹i d­ thõa 11 tû USD vµ c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ ®¹t møc c©n b»ng lÇn ®Çu tiªn trong nhiÒu n¨m. Bªn c¹nh ®ã, mét sè n­íc ®· ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t cho viÖc ph¸ gi¸ tiÒn tÖ. Sù kiÖn ë §øc (1980), Mªhic« (1998) lµ nh÷ng minh chøng. Nguyªn nh©n ë chç hä ch­a l­êng hÕt ®­îc nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña ph¸ gi¸ néi tÖ. Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña viÖc ph¸ gi¸ b¶n tÖ. Mét lµ, ph¸ gi¸ sÏ lµm t¨ng thªm l¹m ph¸t v× nã lµm t¨ng gi¸ vËt t­, nguyªn vËt liÖu (lµ nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo) nhËp khÈu. Tõ ®ã dÉn tíi béi chi tµi chÝnh vµ l¹m ph¸t sÏ khã kiÓm so¸t h¬n. Hai lµ, ph¸ gi¸ dÉn ®Õn t¨ng gi¸ hµng nhËp, h¹n chÕ tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, t¨ng tû lÖ thÊt nghiÖp. Ph¸ gi¸ lµm cho gi¸ hµng nhËp trë lªn ®¾t h¬n. Trong khi ®ã, ë nh÷ng n­íc kÐm ph¸t triÓn, tû lÖ nhËp “®Çu vµo” cña s¶n xuÊt lµ rÊt cao. Khi ph¸ gi¸ sÏ dÉn tíi gi¸ thµnh s¶n xuÊt t¨ng, gi¶m søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trong n­íc trªn tr­êng quèc tÕ. MÆt kh¸c, khi néi tÖ gi¶m gi¸, c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ chuyÓn tõ ®ång néi tÖ sang ®ång ngo¹i tÖ (USD). §Ó c©n b»ng l¹i vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t, ChÝnh phñ ph¶i t¨ng l·i suÊt tiÒn göi néi tÖ. §iÒu nµy dÉn ®Õn ®Çu t­ gi¶m, thÊt nghiÖp t¨ng. Ba lµ, ph¸ gi¸ lµm gi¸ trÞ tµi s¶n trong n­íc gi¶m (kÓ c¶ néi tÖ vµ hµng ho¸) ®iÒu nµy lµm t¨ng g¸nh nÆng nî n­íc ngoµi. Bèn lµ, ph¸ gi¸ cã thÓ dÉn tíi t×nh h×nh kinh tÕ mÊt æn ®Þnh, n­íc ngoµi sÏ kh«ng d¸m ®Çu t­, quèc gia sÏ gÆp khã kh¨n lín trong viÖc vay nî n­íc ngoµi. Nh­ vËy cã quan ®iÓm cho r»ng trong ®iÒu kiÖn ®ång USD ®ang lªn gi¸ so víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c, nÕu chóng ta gi÷ æn ®Þnh VN§ th× sÏ lµm cho hµng ho¸, dÞch vô s¶n xuÊt trong n­íc cã gi¸ cao h¬n so víi c¸c n­íc trong khu vùc, kÐo theo m«i tr­êng ®Çu t­ kÐm hÊp dÉn. Do vËy, cÇn thiÕt ph¶i ph¸ gi¸ VN§. §èi lËp víi nã lµ quan ®iÓm cho r»ng: ph¶i b»ng mäi biÖn ph¸p æn ®Þnh tû gi¸, thËm chÝ “®«ng cøng” ®Ó t¹o ®éng lùc cho sù æn ®Þnh kinh tÕ, gi¶m rñi ro cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o søc hÊp dÉn ®Çu t­ n­íc ngoµi, khuyÕn khÝch nhËp khÈu c«ng nghÖ tiªn tiÕn cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. §ång néi tÖ m¹nh chÝnh lµ mét ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh, t¨ng tr­ëng nhanh. Thùc tiÔn cho thÊy, viÖc æn ®Þnh tû gi¸ chØ tá ra phï hîp trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Khi c¸c yÕu tè thÞ tr­êng thay ®æi nÕu tiÕp tôc “cøng nh¾c” sÏ dÉn tíi l¹c hËu, tr× trÖ. Ng­îc l¹i, th¶ næi hoµn toµn tû gi¸ còng cã thÓ dÉn tíi khñng ho¶ng. Sù kiÖn th¶ næi hoµn toµn tû gi¸ ngµy 2/7/1997 ë Th¸i Lan ®· ch©m ngßi cho sù bïng lªn cña c¬n ho¶ng lo¹n t©m lý, lµm lan réng gay g¾t thªm cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ khu vùc lµ mét bµi häc s¸ng gi¸. ViÖt Nam lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn nªn trong tr­êng hîp cÇn thiÕt cã thÓ sö dông vò khÝ lîi h¹i lµ “ph¸ gi¸”. Tuy nhiªn nã ph¶i ®­îc vËn dông mét c¸ch linh ho¹t, hîp lý: + Møc ®é ph¸ gi¸ ph¶i ®­îc c©n nh¾c cÈn thËn. + TÇn sè ph¸ gi¸ lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc quan t©m. + ViÖc ph¸ gi¸ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh ®ång thêi víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« kh¸c, ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn ®i kÌm nh­: gi¸ c¶ trong n­íc ph¶i æn ®Þnh,... Ph¸ gi¸ lµ mét c«ng cô m¹nh, nã chØ ph¸t huy t¸c dông trong nh÷ng tr­êng hîp khÈn thiÕt, viÖc l¹m dông ch¾c ch¾n sÏ kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶, thËm chÝ cã thÓ dÉn tíi nh÷ng hiÖu øng tiªu cùc. Trong bèi c¶nh ViÖt Nam hiÖn nay, viÖc ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ linh ho¹t cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc sÏ lµ sù lùa chän ®óng ®¾n, gãp phÇn æn ®Þnh, ph¸t triÓn kinh tÕ. 4-/ ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i ë ViÖt Nam hiÖn nay ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã sù qu¶n lý ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc lµ thÝch hîp víi tiÕn tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay. V× nã cho phÐp chóng ta thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®éc lËp võa tu©n theo quy luËt cung - cÇu thÞ tr­êng võa ph¸t huy vai trß qu¶n lý, ®iÒu tiÕt linh ho¹t cña Nhµ n­íc ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu, yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ. Víi c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ míi, chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã sù ®iÒu tiÕt ë n­íc ta hiÖn nay cµng cã c¬ héi ph¸t huy hiÖu qu¶. Ngµy 25/2/1999 NHNN ViÖt Nam ®· c«ng bè hai quyÕt ®Þnh míi vÒ tû gi¸: QuyÕt ®Þnh sè 64/1999/Q§-NHNN7 vÒ viÖc c«ng bè tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång ViÖt Nam víi c¸c ngo¹i tÖ. QuyÕt ®Þnh sè 65/1999/Q§-NHNN7 vÒ viÖc quy ®Þnh nguyªn t¾c x¸c ®Þnh gi¸ mua b¸n ngo¹i tÖ cña c¸c tæ chøc ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i tÖ. Tõ ngµy 26/2/1999, NHNN chØ c«ng bè tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn c¬ së tû gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng (TTNTLNH) cña ngµy giao dÞch gÇn nhÊt tr­íc ®ã. C¨n cø vµo ®ã c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i tÖ x¸c ®Þnh tû gi¸ mua b¸n ngo¹i tÖ giao ngay kh«ng v­ît qu¸ 0,1% so víi tû gi¸ nµy. Chóng ta dÔ nhËn thÊy nh÷ng ­u ®iÓm cña c¬ chÕ tû gi¸ nµy: Mét lµ, tû gi¸ ng©n hµng Nhµ n­íc c«ng bè hµng ngµy lµ tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn TTNTLNH, ®iÒu nµy ph¶n ¸nh tû gi¸ ®­îc h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan h¬n, ph¶n ¸nh ®óng h¬n cung cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng. Hai lµ, tû gi¸ mµ ng©n hµng Nhµ n­íc c«ng bè gÇn gòi víi gi¸ thÞ tr­êng tù do. Nh­ vËy, kho¶ng c¸ch gi÷a gi¸ thÞ tr­êng tù do vµ gi¸ cña c¸c ng©n hµng Th­¬ng M¹i lµ nhá. Ba lµ, B¶n th©n tû gi¸ tù nã ®· ®­îc ®iÒu chØnh theo quan hÖ cung cÇu, hay chÝnh nhu cÇu cña doanh nghiÖp lµ c¬ së x¸c ®Þnh tû gi¸ vµ t¹i ®ã cung cÇu ngo¹i tÖ ®­îc tho¶ m·n, kh«ng g©y ra “c¬n sèt” ngo¹i tÖ. Bèn lµ, c¬ chÕ ®iÒu chØnh tû gi¸ míi xuÊt ph¸t tõ cung cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng nªn khi c«ng bè tû gi¸ kh«ng ph¶i chÞu søc Ðp t©m lý, g©y hoang mang nh­ viÖc ¸p ®Æt tû gi¸ tr­íc kia. N¨m lµ, c¬ chÕ ®iÒu chØnh tû gi¸ míi mÒm dÎo vµ linh ho¹t h¬n, v× thÕ nã phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, gãp phÇn vµo sù hoµ nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Tuy nhiªn, vÒ l©u dµi nÕu kh«ng tiÕp tôc bæ sung, hoµn chØnh c¸c gi¶i ph¸p bæ trî cho c¸ch ®iÒu hµnh tû gi¸ hèi ®o¸i míi, cã thÓ sÏ ph¸t sinh mét sè vÊn ®Ò khã kh¨n lµ: Thø nhÊt, t©m lý ®ãn chê ph¸ gi¸ VN§ vÉn th­êng trùc, g¾n liÒn víi c¸ch tÝnh to¸n vµ c«ng bè tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n cña NHNN, khiÕn tû gi¸ thùc tÕ cña TTNTLNH lu«n ë xu h­íng t¨ng thªm víi møc ®­îc phÐp lµ 0,1% t¹o thµnh cÊp sè luü tiÕn liªn tôc mò n cña hÖ sè 1,001. Thø hai, ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy NHNN ph¶i sö dông quü ngo¹i tÖ ®Ó can thiÖp nh»m kiÒm chÕ tû gi¸ giao dÞch thùc tÕ cña TTNTLNH, trong khi kh¶ n¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ rÊt máng. Thø ba, do TTNTLNH ch­a ph¸t triÓn hoµn h¶o, liÒu l­îng dù tr÷ ngo¹i tÖ bá ra can thiÖp cßn Ýt do ®ã kiÓm so¸t dao ®éng tû gi¸ chØ dõng l¹i ë ph¹m vi hÑp, c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ míi vÉn cßn ®é cøng nh¾c cao. Thø t­, viÖc bá h¼n Ên ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa sÏ ®­a ®Õn khã kh¨n nhÊt ®Þnh trong dù b¸o mét sè c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ nh­: c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai, tæng cung, tæng cÇu tiÒn tÖ cña nÒn kinh tÕ, thu chi ng©n s¸ch... Thùc tÕ trªn ®Æt ra cho chóng ta nhiÖm vô cÊp b¸ch quan träng lµ ph¶i t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ ®ång thêi ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc cña c¬ chÕ nµy. phÇn III C¸c gi¶i ph¸p xóc tiÕn vµ ®­a chÕ ®é tû gi¸ ë viÖt nam ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. 1-/ T¨ng l­îng dù tr÷ ngo¹i tÖ cho Ng©n hµng Nhµ n­íc. §©y lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng gãp phÇn ®iÒu chØnh thÞ tr­êng hèi ®o¸i, can thiÖp ®iÒu hµnh tû gi¸. Tuy nhiªn ë mçi giai ®o¹n nã cã nh÷ng ý nghÜa kh¸c nhau nhÊt ®Þnh. Tr­íc ®©y, tû gi¸ hèi ®o¸i lµ do NHNN Ên ®Þnh vµ c«ng bè, nã mang nÆng tÝnh kÕ ho¹ch, hµnh chÝnh h¬n lµ mét c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m«. Tû gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh theo ý muèn chñ quan cña NHNN nªn nã t¸c ®éng tíi cung cÇu nhiÒu h¬n lµ cung cÇu t¸c ®éng ®Õn nã. Cho dï cung cÇu ngo¹i tÖ thay ®æi nh­ng tû gi¸ vÉn ®­îc gi÷ nguyªn (nÕu NHNN thÊy viÖc ®ã lµ cÇn thiÕt). V× thÕ mµ mÆc dï cã nh÷ng lóc dù tr÷ ngo¹i tÖ cña ta rÊt máng nh­ng tû gi¸ danh nghÜa vÉn kh«ng hÒ bÞ biÕn ®éng. Nãi c¸ch kh¸c, quü dù tr÷ ngo¹i tÖ hÇu nh­ kh«ng cÇn ph¶i huy ®éng tíi. Víi chÕ ®é tû gi¸ linh ho¹t cã ®iÒu tiÕt ë n­íc ta hiÖn nay th× mäi vÊn ®Ò kh«ng ph¶i nh­ vËy. C¬ chÕ tû gi¸ míi ®ßi hái khi cung, cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ thay ®æi th× tû gi¸ trªn thÞ tr­êng còng ph¶i thay ®æi theo. NÕu ng©n hµng Nhµ n­íc muèn gi÷ tû gi¸ hèi ®o¸i æn ®Þnh th× buéc ph¶i can thiÖp. Tuy nhiªn, sù can thiÖp ë ®©y kh«ng ph¶i lµ mÖnh lÖnh hµnh chÝnh, Ên ®Þnh trùc tiÕp vµo tû gi¸ mµ nã ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së ng©n hµng Nhµ n­íc b¸n hoÆc mua ngo¹i tÖ, sö dông quü dù tr÷ b×nh æn hèi ®o¸i. NÕu cung ngo¹i tÖ lín h¬n cÇu ngo¹i tÖ, NHNN chØ viÖc tung VN§ ra mua ngo¹i tÖ, lµm t¨ng nguån dù tr÷ ngo¹i tÖ cña NHNN. Khi cÇu ngo¹i tÖ lín h¬n cung ngo¹i tÖ th× NHNN ph¶i tung ngo¹i tÖ ra b¸n ®Ó gi÷ tû gi¸. Yªu cÇu ®Æt ra lµ NHNN ph¶i cã dù tr÷ ®ñ m¹nh ®Ó s½n sµng ®èi phã víi ©m m­u kÝch ®éng, yÕu tè ®Çu c¬. NÕu dù tr÷ ngo¹i tÖ kh«ng ®ñ m¹nh ®Ó can thiÖp trong nh÷ng lóc cÇn thiÕt th×: Mét lµ, quay l¹i ®iÓm xuÊt ph¸t - dïng biÖn ph¸p hµnh chÝnh Ên ®Þnh tû gi¸ - Hai lµ, th¶ næi hoµn toµn tû gi¸ hèi ®o¸i. 2-/ Xö lý tèt mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt vµ tû gi¸. Gi÷a l·i suÊt vµ tû gi¸ cã mèi quan hÖ kh¸ chÆt chÏ NHNN cã thÓ can thiÖp ®iÒu hµnh tû gi¸ th«ng qua chÝnh s¸ch l·i suÊt. Khi ®ång tiÒn trong n­íc bÞ mÊt gi¸, NHNN cã thÓ n©ng l·i suÊt. L·i suÊt t¨ng lµm cho lîi tøc dù tÝnh vÒ ®ång néi tÖ cao h¬n. Vèn, ngo¹i tÖ n­íc ngoµi sÏ trµn vµo n­íc, gi¶m sù c¨ng th¼ng cña khan hiÕm ngo¹i tÖ, ®ång néi tÖ khã cã kh¶ n¨ng gi¶m gi¸. Tuy nhiªn kh«ng nªn c« lËp chÝnh s¸ch tû gi¸ vµ chÝnh s¸ch l·i suÊt mµ chóng ph¶i ®­îc kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn víi nhau. §Ó b¶o vÖ sù gi¶m gi¸ cña ®ång néi tÖ, NHNN t¨ng l·i suÊt lªn qu¸ cao sÏ lµm cho ®Çu t­ suy gi¶m, c¸i gi¸ ph¶i tr¶ sÏ lµ t¨ng tr­ëng chËm vµ thÊt nghiÖp cao. Thùc tÕ ®· chøng minh nh÷ng n­íc chñ tr­¬ng t¨ng qu¸ cao l·i suÊt trong lóc ®ång tiÒn mÊt gi¸ m¹nh (nh­ Th¸i Lan, Hµn Quèc) ®· gÆp khã kh¨n nhiÒu h¬n so víi nh÷ng n­íc chñ tr­¬ng phèi hîp chÝnh s¸ch tû gi¸ víi chÝnh s¸ch l·i suÊt (nh­ Trung Quèc, Malaysia). ViÖc Trung Quèc liªn tôc h¹ l·i suÊt ®· gióp n­íc nµy duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng cao trong ®iÒu kiÖn kh«ng ph¸ gi¸ ®ång NDT. 3-/ C¸c c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi cÇn ®­îc hoµn chØnh h¬n. HiÖn nay chóng ta ch­a lµm cho c¸c ®¬n vÞ hoµn toµn yªn t©m b¸n hÕt sè ngo¹i tÖ thu vÒ cho ng©n hµng. Nªn bªn c¹nh quy ®Þnh tù do, cÇn cã biÖn ph¸p hµnh chÝnh quy ®Þnh sè ngo¹i tÖ mµ c¸c ®¬n vÞ ph¶i b¸n cho ng©n hµng. ChØ nªn quy ®Þnh mét l­îng nhá ngo¹i tÖ ®­îc phÐp ®Ó l¹i trªn tµi kho¶n cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó hä cã thÓ chñ ®éng chi tiªu nh÷ng mãn nhá mµ kh«ng ph¶i tr×nh b¸o, mÆt kh¸c ®ã còng lµ gi¶i ph¸p t¹o t©m lý yªn t©m. CÇn quan t©m h¬n n÷a tíi nguån ngo¹i tÖ ®ang tr«i næi ngoµi thÞ tr­êng, ng¨n chÆn hiÖn t­îng ch¶y m¸u ngo¹i tÖ, ®« la ho¸... Cã biÖn ph¸p xö lý nghiªm kh¾c nh÷ng tr­êng hîp vi ph¹m chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi, t¹o t©m lý yªn t©m cho nh÷ng ®¬n vÞ nghiªm tóc thùc hiÖn chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi. T×m mäi biÖn ph¸p ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu ngo¹i tÖ hîp lý, trong mäi tr­êng hîp. Chó ý t×m tßi c¸c gi¶i ph¸p t¹o sù tiÖn Ých ®Ó khuyÕn khÝch vµ kh¬i t¨ng nguån kiÒu hèi. KÕt luËn Qua nghiªn cøu vµ ph©n tÝch, bµi viÕt ®· nªu bËt ®­îc nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i vµ thÞ tr­êng ngo¹i hèi. Tõ c¸i nh×n tæng quan vÒ tû gi¸ d­íi gãc ®é lý luËn, bµi viÕt ®· liªn hÖ víi thùc tÕ lùa chän vµ ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi vµ rót ra bµi häc ®èi víi ViÖt Nam. ViÖc ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi cã sù ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong giai ®o¹n hiÖn nay ë n­íc ta lµ hîp lý, nã phï hîp víi tiÕn tr×nh ®æi míi mµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· lùa chän. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc, chÕ ®é tû gi¸ hiÖn nay kh«ng ph¶i kh«ng cßn nh÷ng bÊt cËp. ViÖc thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p kiÕn nghÞ mµ bµi viÕt ®Ò cËp lµ cÇn thiÕt, gãp phÇn hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hiÖn nay, gióp nã ho¹t ®éng mét c¸ch linh ho¹t, nhÞp nhµng vµ hiÖu qu¶. Xung quanh tû gi¸ hèi ®o¸i cßn nhiÒu vÊn ®Ò gîi më nh­: “ChÝnh s¸ch tû gi¸ víi môc tiªu æn ®Þnh kinh tÕ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t”; “ChÝnh s¸ch tû gi¸ víi môc tiªu h­íng ngo¹i” hoÆc “§iÒu chØnh chÝnh s¸ch tû gi¸ c¶i thiÖn c¸n c©n th­¬ng m¹i”... Hy väng r»ng nh÷ng vÊn ®Ò ®ã sÏ ®­îc ®i s©u nghiªn cøu ë nh÷ng bµi viÕt sau. danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1-/ TiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh Fredic S.Mishkin 2-/ T×m hiÓu vÒ tÝn dông vµ hèi ®o¸i Ph¹m Vò §Þnh - NXB TrÎ TP HCM 3-/ Tû gi¸ hèi ®o¸i - ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn vµ nghÖ thuËt ®iÒu chØnh. NguyÔn C«ng NghiÖp, Lª H¶i M¬ NXB Tµi chÝnh - 1996 4-/ T¹p chÝ Tµi chÝnh: S1/99, S4/99, S5/99, S8/99 5-/ T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ: S5/99, S7/99 6-/ T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o: S4/99 7-/ T¹p chÝ Th«ng tin tµi chÝnh: S5/99, S20/99, S21/99. 8-/ T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ: S109/99, S108/99. 9-/ T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ ThÕ giíi: S3/99 10-/ Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam. Môc lôc