Đề tài Tỷ giá hối đoái và vấn đề tỷ giá hối đoái ở Việt Nam hiện nay

Lêi më ®Çu NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang ngµy cµng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi.C¸c vÊn ®Ò vÒ xuÊt nhËp khÈu,vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang lµ nh÷ng chñ ®IÓm cho c¸c cuéc héi th¶o kinh tÕ ë ViÖt Nam .Lµm sao ®Ó t¨ng c­êng gi¸ trÞ xuÊt nhËp khÈu ,thu hót ®Çu t­ ®ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m cho nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch . Nh×n nhËn vÊn ®Ò xuÊt nhËp khÈu ,®Çu t­ chóng ta kh«ng thÓ bá qua vÊn ®Ò vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i, mét th­íc ®o gi¸ trÞ cña dång tiÒn nµy b»ng ®ång tiÒn kh¸c.B¹n cã bao giê nghÜ r»ng tû gi¸ sÏ ¶nh h­áng ®Õn cuéc sèng cña b¹n nh­ thÕ nµo ch­a,gi¶ sö b¹n lµ mét nhµ xuÊt khÈu ViÖt nam b¹n vay ng©n hµng 1 triÖu USD (=15 tû VND) ®Ó nhËp khÇu,khi b¹n b¸n ®­îc hµng b¹n thu ®­îc 16 tû VND tuy nhiªn lóc nµy tû gi¸ lµ 20000VND/1USD b¹n ®· bÞ lç Ýt nhÊt 3 tû ®ång vµ ®IÒu ®ã cã thÓ khiÕn b¹n trë thµnh kÎ ®øng ®­êng.HiÓu biÕt vÒ tû gi¸ vµ dù do¸n ®óng sù biÕn ®éng vÒ tû gi¸ lµ thµnh c«ng cña nhiÒu doanh nghiÖp,bëi vËy míi h×nh thµnh c¸c phßng kinh doanh ngo¹i tÖ ë c¸c ng©n hµng.VÊn ®Ò tû gi¸ cßn ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn vÊn ®Ò xuÊt nhËp khÈu.NÕu ®ång tiÒn ViÖt nam mµ lªn gi¸ sÏ bÊt lîi cho c¸c nhµ xuÊt khÈu bëi hµng ho¸ viÖt nam ®· ®¾t lªn mét c¸ch t­¬ng ®èi,ng­îc l¹i sÏ lµm cho c¸c nhµ nhËp khÈu bÊt lîi. Tõ thùc tÕ trªn em xin t×m hiÓu ®Ò tµi vÒ "Tû gi¸ hèi ®o¸i vµ vÊn ®Ò tû gi¸ hèi ®o¸i ë ViÖt Nam hiÖn nay” nh»m gióp cho qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu sau nµy cña b¶n th©n vµ cho b¹n bÌ quan t©m n¾m râ h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy. Trong qu¸ tr×nh thu thËp th«ng tin cßn nhiÒu h¹n chÕ do vËy cã thÓ cßn nhiÒu sai sãt mong c¸c b¹n th«ng c¶m vµ tr©n thµnh gãp ý. Em xin c¶m ¬n TS TrÇn §¨ng Kh©m ®· h­íng dÉn vµ gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy ! Trang Môclôc 1 Më ®Çu 2 Néi dung 3 Ch­¬ng I: Tæng quan chung vÒ hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i 3 I. Mét sè vÊn ®Ò vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i vµ c¸c kh¸i niÖm liªn quan 3 1. ThÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ tû gi¸ hèi ®o¸i 3 2. Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ 4 3. C¸c nh©n tè t¸c ®éng lªn qu¸ tr×nh h×nh thµnh tû gi¸ hèi ®o¸i 4 II. C¸c hÖ thèng tû gi¸ 5 1. ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh 5 2. ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh Bretton Woods 6 3. Sù can thiÖp cña nhµ n­íc vµo hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i 10 Ch­¬ng II: HÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i ë ViÖt Nam 14 I. S¬ l­îc vÒ hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i ë ViÖt Nam Tõ n¨m 1955 ®Õn nay 14 II. VÊn ®Ò tû gi¸ hiÖn nay 20 Ch­¬ng III: Nh÷ng gi¶ ph¸p hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i I. Nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i trong viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i trong thêi gian qua 22 II. C¸c gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i 23 KÕt luËn 27 Danh muc tµi liÖu tham kh¶o 28 PhÇn II: Néi dung Ch­¬ng I tæng quan chung vÒ hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i I. Mét sè vÊn ®Ò vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i vµ c¸c kh¸i niÖm cã liªn quan. §Ó cã thÓ ®i s©u nghiªn cøu tû gi¸ hèi ®o¸i, tr­íc hÕt chóng ta cÇn ph¶i xem xÐt mét sè kh¸i niÖm cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy. 1. ThÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ tû gi¸ hèi ®o¸i. V× c¸c n­íc kh¸c nhau th× sö dông nh÷ng ®ång tiÒn kh¸c nhau hay nh÷ng ph­¬ng thøc thanh to¸n kh¸c nhau nªn khi muèn më réng quan hÖ th­¬ng m¹i quèc tÕ th× cÇn ph¶i cã mét n¬i ®Ó cã thÓ trao ®æi tiÒn gi÷a c¸c n­íc víi nhau, ®ã chÝnh lµ thÞ tr­êng ngo¹i hèi. Nh­ vËy thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµ thÞ tr­êng quèc tÕ trong ®ã ®ång tiÒn quèc gia nµy cã thÓ ®æi lÊy tiÒn cña quèc gia kh¸c. Th«ng th­êng tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc hiÓu lµ sè l­îng ®¬n vÞ néi tÖ cÇn thiÕt ®Ó mua mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi; lµ hÖ sè quy ®æi cña mét ®ång tiÒn nµy sang mét ®ång tiÒn kh¸c ®­îc x¸c ®Þnh bëi mèi quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Trong kinh tÕ häc khi ph©n tÝch vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i, ng­êi ta th­êng sö dông c¸c kÝ hiÖu sau : * e-Tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång néi tÖ tÝnh theo ®ång tiÒn n­íc ngoµi * E-Tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång ngo¹i tÖ tÝnh theo ®ång néi tÖ ChÝnh s¸ch tû g¸ hèi ®o¸i cña mçi quèc gia th­êng liªn quan ®Õn søc c¹nh tranh quèc tÕ cña quèc gia ®ã. NÕu e gi¶m tûc lµ gi¸ trÞ cña ®ång néi tÖ gi¶m th× gi¸ c¶ cña hµng ho¸ trong n­íc sÏ rÎ t­¬ng ®èi so víi gi¸ c¶ cña hµng ho¸ ë n­íc ngoµi, v× thÕ xuÊt khÈu sÏ cã xu h­íng t¨ng, nhËp khÈu cã xu h­íng gi¶m, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña quèc gia nµy t¨ng lªn. 2. Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn gäi lµ tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ. §Ó hiÓu ®­îc vÊn ®Ò nµy ph¶i ph©n biÖt ®­îc tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa vµ tû gi¸ hèi ®o¸i thùc. Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa lµ mét kh¸i niÖm tiÒn tÖ ph¶n ¸nh møc gi¸ t­¬ng ®èi cña hai ®ång tiÒn trong khi tû gi¸ hèi ®o¸i thùc l¹i ph¶n ¸nh møc gi¸ t­¬ng ®èi gi÷a hai lo¹i hµng ho¸. ChÝnh x¸c h¬n, tû gi¸ hèi ®o¸i thùc lµ møc gi¸ t­¬ng ®èi cña nh÷ng hµng ho¸ mËu dÞch t­¬ng øng víi c¸c hµng hãa phi mËu dÞch. Nh­ vËy ®iÓm c©n b»ng cña tû gi¸ thùc sÏ t­¬ng øng víi gi¸ so s¸nh gi÷a hµng ho¸ th­¬ng m¹i ho¸ vµ hµng ho¸ kh«ng th­¬ng m¹i ho¸ ®em l¹i ®ång thêi sù c©n b»ng néi vµ c©n b»ng ngäai. C©n b»ng néi cã nghÜa lµ thÞ tr­êng hµng ho¸ kh«ng th­¬ng m¹i ho¸ ®­îc thanh to¸n liªn tôc, c©n b»ng ngo¹i cã nghÜa lµ th©m hôt c¸n c©n v·ng lai ®­îc tµi trî mét c¸ch bÒn v÷ng tõ luång vèn n­íc ngoµi. Mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng nhÊt cña tû gi¸ hèi ®o¸i thùc (RER) lµ vÞ trÝ c¹nh tranh quèc tÕ cña quèc gia cã ®ång tiÒn t­¬ng øng. Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc gi¶m xuèng ph¶n ¸nh møc t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt cña nh÷ng hµng ho¸ mËu dÞch trong n­íc. NÕu kh«ng cã sù t¨ng gi¸ t­¬ng øng ë c¸c quèc gia kh¸c th× viÖc ®ã ®ång nghÜa víi viÖc suy gi¶m vÞ trÝ c¹nh tranh ®ã : hä s¶n xuÊt hµng ho¸ mËu dÞch kÐm hiÖu qu¶ h¬n c¸c n­íc kh¸c. 3. C¸c nh©n tè t¸c ®éng lªn qu¸ tr×nh h×nh thµnh tû gi¸. Trªn thùc tÕ, sù h×nh thµnh quan hÖ tû gi¸ lµ t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan. Tuy cã nh÷ng m©u thuÉn trong ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu, tiÕp cËn vµ ®¸nh gi¸ vai trß, tÝnh chÊt, ph­¬ng thøc c­êng ®é, tèc ®é t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè cô thÓ, song nh×n chung cã mét sè yÕu tè quan träng, trùc tiÕp cÊu thµnh NP vµ t¸c ®éng lªn qu¸ tr×nh h×nh thµnh tû gi¸ hèi ®o¸i, ®ã lµ: -Søc mua cña c¸c ®¬n vÞ tiÒn tÖ vµ tèc ®é l¹m ph¸t ë c¸c n­íc. -Tr¹ng th¸i c¸n c©n thanh to¸n ¶nh h­ëng ®Õn cung cÇu ngo¹i tÖ, th«ng qua ®ã t¸c ®éng lªn møc tû gi¸ vµ kÐo theo sù dao ®éng cña tû gi¸ lÖch khái søc mua cña ®ång tiÒn. -Chªnh lÖch møc gi¸ gi÷a c¸c n­íc, gi÷a thÞ tr­êng tÝn dông néi ®Þa vµ quèc tÕ. -Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh, ngo¹i hèi vµ c¸c xu h­íng nghiÖp vô ®Çu c¬ ¶nh h­ëng ®Õn tû gi¸. -HÖ sè tÝn nhiÖm ®èi víi c¸c ®ång tiÒn trªn thÞ tr­êng Tµi chÝnh trong n­íc vµ quèc tÕ. - C¸c ph­¬ng thøc, c«ng cô ®iÒu chØnh, c¸c chÝnh s¸ch can thiÖp cña Nhµ n­íc. - C¸c có sèc kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi vµ c¸c chÝnh s¸ch lín cña Nhµ n­íc trong lÜnh vùc kinh tÕ, tµi chÝnh tiÒn tÖ. II. C¸c hÖ thèng tû gi¸. Tû hèi ®o¸i cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng tham gia vµo c¸c giao dÞch ®èi ngo¹i cho dï ®ã lµ nhµ th­¬ng m¹i hay nhµ ®Çu t­. Tû gi¸ hèi ®o¸i còng cã vai trß trung t©m trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong ®ã tû gi¸ cã thÓ lµ môc tiªu hay c«ng cô hay chØ ®¬n thuÇn lµ mét chØ sè... phô thuéc vµo c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña mçi quèc gia. Møc ®é can thiÖp kh¸c nhau cña nhµ n­íc kh¸c nhau ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i ®· t¹o nªn nh÷ng c¬ chÕ tû gi¸ hèi ®o¸i kh¸c nhau gi÷a c¸c quèc gia. Cã hai c¬ chÕ tû gi¸ c¬ b¶n lµ: c¬ chÕ tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh (vµo vµng, vµo mét ®ång tiÒn hay mét nhãm ®ång tiÒn) vµ c¬ chÕ tû gi¸ th¶ næi (tû gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh dùa vµo cung cÇu trªn thÞ tr­êng). Mçi quèc gia trong mét thêi k× kh¸c nhau cã sù lùa chän kh¸c nhau vÒ møc ®é cè ®Þnh th¶ næi tû gi¸ hèi ®o¸i hay cã sù dung hoµ nµo ®ã vÒ sù cè ®Þnh hay th¶ næi tû gi¸ hèi ®o¸i. §iÒu nµy ®· ®­a ®Õn c¸c nguyªn t¾c kh¸c nhau vÒ ®iÒu hµnh tû gi¸ hèi ®o¸i hay c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan kh¸c cña mçi quèc gia. Sù kh¸c nhau ®ã ®· t¹o nªn sù ®a d¹ng vÒ c¬ chÕ tû gi¸ hèi ®o¸i ë trªn thÕ giíi. 1. ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh. Môc ®Ých cña quan ®iÓm gi÷ tû gi¸ cè ®Þnh lµ ph¶i gi÷ tû gi¶ hèi ®o¸i æn ®Þnh ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë møc thÊp vµ cñng cè niÒm tin cña d©n chóng vµo ®ång tiÒn néi ®Þa. Khi sö dông chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh ng­êi ta cã thÓ sö dông c¸c hÖ thèng sau: * ChÕ ®é b¶n vÞ vµng : Trong chÕ ®é nµy chÝnh phñ cña mçi quèc gia cè ®Þnh gi¸ vµng tÝnh b»ng tiÒn n­íc hä vµ duy tr× kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi ®ång tiÒn trong n­íc thµnh vµng chÝnh phñ sÏ mua vµ b¸n vµng nhiÒu b»ng møc mµ nh©n d©n muèn giao dÞch t¹i gi¸ trÞ ngang gi¸ nµy vµ chÝnh phñ tu©n theo quy t¾c nh»m g¾n liÒn ®ång tiÒn trong n­íc víi sè vµng nhµ n­íc cã. ChÝnh phñ chØ cã thÓ ph¸t hµnh tiÒn b»ng c¸ch mua vµng cña c«ng chóng, tøc lµ nÕu c«ng chóng chuyÓn ®æi tiÒn giÊy cña hä thµnh vµng th× l­îng tiÒn l­u hµnh sÏ gi¶m ®i. D­íi chÕ ®é b¶n vÞ vµng kh¶ n¨ng cña chÝnh phñ trong viÖc t¨ng møc cung tiÒn bÞ h¹n chÕ nghiªm ngÆt bëi yªu cÇu lµ chØnh phñ ph¶i n¾m gi÷ mét gi¸ trÞ vµng t­¬ng ®­¬ng trong kho b¹c. ChÕ ®é b¶n vÞ vµng lµ mét chÕ ®é æn ®Þnh, ®ång tiÒn rÊt Ýt khi bÞ mÊt gi¸, viÖc thanh to¸n nî nÇn gi÷a c¸c quèc gia còng ®­îc thùc hiÖn b»ng vµng nh­ vËy nã thùc sù ®Èm b¶o mét c¬ chÕ tù ®éng ®iÒu chØnh sù mÊt c©n ®èi trong th­¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ. V× vËy chÕ ®é nµy ®· ®­îc sö dông hÇu nh­ suèt thÕ kû 19 vµ ®Çu thÕ kû 20 ë c¸c n­íc. B¶n vÞ vµng cã mét ­u ®iÓm lín vµ mét nh­îc ®iÓm ®¸ng kÓ. B»ng c¸ch g¾n chÆt, nÕu kh«ng ph¶i lµ hoµn toµn møc cung tiÒn néi ®Þa víi møc dù tr÷ vµng, b¶n vÞ vµng thùc sù ®· lo¹i trõ viÖc ph¸t hµnh tiÒn liªn tôc trªn quy m« lín vµ tØ lÖ l¹m ph¸t mét c¸ch th­êng xuyªn cao. Tuy nhiªn do c¬ chÕ chñ yÕu ®Ó phôc håi c«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ lµ sù gi¶m gi¸ vµ tiÒn l­¬ng néi ®Þa mµ ph¶i mÊt nhiÒu n¨m ®Ó ®iÒu chØnh hoµn toµn theo møc gi¶m ®¸ng kÓ vÒ tæng cÇu cho nªn thêi k× cña b¶n vÞ vµng lµ thêi k× trong ®ã c¸c nÒn kinh tÕ riªng lÎ dÔ bÞ tæn th­¬ng dÉn tíi nh÷ng giai ®o¹n suy tho¸i l©u dµi vµ s©u s¾c. 2. ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh Bretton Woods : D­íi chÕ ®é b¶n vÞ vµng, tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa ®­îc cè ®Þnh mét c¸ch v« thêi h¹n. B©y giê chóng ta sÏ bµn vÒ hÖ thèng ®iÒu chØnh h¹n chÕ, trong ®ã c¸c tû gi¸ hèi ®o¸i th«ng th­êng ®­îc cè ®Þnh nh­ng mét ®«i lóc c¸c n­íc ®­îc phÐp thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i cña m×nh. HÖ thèng nµy ®­îc ra ®êi gÇn cuèi thÕ chiÕn thø hai trong mét héi nghÞ ®a quèc gia ®­îc tæ chøc ë Brentton Woods New Hampshire ®Ó ho¹ch ®Þnh" mét hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i cã trËt tù thuËn lîi cho luång th­¬ng m¹i tù do". Theo hÖ thèng nµy tû gi¸ chÝnh thøc gi÷a ®ång tiÒn cña c¸c n­íc thµnh viªn ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së so s¸nh hµm l­îng vµng cña ®« la MÜ (1 USD= 0,888671 gram vµng) vµ chØ ®­îc phÐp dao ®éng trong biªn ®é 1% cña tû gi¸ chÝnh thøc ®· ®­îc ®¨ng kÝ t¹i quü tiÒn tÖ quèc tÕ IMF v× thÕ hÖ thèng tû gi¸ nµy cßn ®­îc biÕt víi ®Õn víi tªn gäi b¶n vÞ ®«la. Theo chÕ ®é b¶n vÞ ®« la, c¸c ®ång tiÒn ®­îc chuyÓn ®æi theo ®«la chø kh«ng ph¶i theo vµng. T¹i møc tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh, c¸c ng©n hµng trung ­¬ng cam kÕt mua hoÆc b¸n ®«la tõ nguån dù tr÷ ngo¹i hèi hoÆc l­îng ®«la hiÖn cã cña hä. Hä cam kÕt can thiÖp vµo thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®Ó b¶o vÖ tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh theo ®ång ®«la. Sù kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a b¶n vÞ vµng vµ b¶n vÞ ®«la lµ ë chç kh«ng cßn sù ®¶m b¶o ®æi l¹i 100% ®èi víi ®ång tiÒn néi ®Þa, c¸c chÝnh phñ cã thÓ in thªm tiÒn ®Ó lµm t¨ng søc c¹nh tranh trong n­íc. NÕu t×nh tr¹ng th©m hôt ng©n s¸ch kÐo dµi chÝnh phñ ph¶i dïng ngµy cµng nhiÒu dù tr÷ ngo¹i hèi cña m×nh ®Ó trang tr¶i cho th©m hôt, th× cuèi cïng ®Êt n­íc sÏ c¹n kiÖt dù tr÷ ngo¹i hèi, lóc ®ã nhµ n­íc sÏ ph¶i ph¸ gi¸ tû gi¸ hèi ®o¸i cña m×nh chuyÓn sang mét n­íc gi¸ trÞ ngang gi¸ thÊp h¬n theo ®«la ®Ó cè g¾ng t¨ng th­êng xuyªn søc c¹nh tranh vµ lo¹i trõ sù mÊt c©n ®èi c¬ b¶n trong thanh to¸n quèc tÕ. Tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh, nÕu bÒn v÷ng hay ®­îc coi lµ bÒn v÷ng th× sÏ t¹o cho c¸c doanh nghiÖp cã c¬ së ®Ó lËp kÕ ho¹ch vµ tÝnh to¸n gi¸, nh­ vËy sÏ thóc ®Èy ®Çu t­ vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ; tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh t¹o ra sù h¹n chÕ ®èi víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong n­íc v× do tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh nªn kh«ng khuyÕn khÝch sù lu©n chuyÓn vèn vµo hay ra khái quèc gia vµ do ®ã kh«ng cÇn thiÕt ph¶i cã sù quan t©m th­êng xuyªn cña ng©n hµng trung ­¬ng. Tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh sÏ lµ tèi ­u nÕu c¸c ng©n hµng trung ­¬ng cã thÓ thùc hiÖn ®­îc sù ®iÒu chØnh cho tíi møc tû gi¸ t­¬ng ®èi c©n b»ng vµ thùc hiÖn viÖc cè ®Þnh tû gi¸ ë møc ®ã; c¬ chÕ tû gi¸ cè ®Þnh trùc tiÕp ®Æt ra sù tu©n thñ ®èi víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ cã thÓ ®­îc coi lµ phï hîp trong t×nh huèng c¸c c«ng cô tµi chÝnh vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh ch­a ph¸t triÓn ®ñ møc cho sù vËn hµnh cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Tuy nhiªn tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh trong tr­êng hîp thiÕu tin cËy sÏ bÞ ¶nh h­ëng rÊt lín cña ®Çu c¬, ®iÒu nµy cã thÓ dÉn tíi sù ph¸ vì hoµn toµn sù æn ®Þnh tiÒn tÖ, æn ®Þnh kinh tÕ hay ¶nh h­ëng tíi dù tr÷ ngo¹i hèi; tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh cã thÓ lµm ng­êi ta ph¶i tõ bá ®Çu c¬, do ®ã thÞ tr­êng sÏ buån tÎ, khã cã thÓ x¸c ®Þnh ®©u lµ tû gi¸ hèi ®o¸i tèi ­u, hay hîp lý cho mét nÒn kinh tÕ, mÆc dï c¶ chÝnh phñ vµ nh©n hµng trung ­¬ng ®Òu cÇn thiÕt ph¶i hiÓu h¬n ai hÕt ®©u lµ møc c©n b»ng. Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa cè ®Þnh cã thÓ lµ quan träng nh­ng nã kh«ng quyÕt ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ mµ nã chØ ®­îc coi lµ chØ sè hay môc tiªu quan träng mµ th«i. Duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh ®ßi hái ng©n hµng trung ­¬ng ph¶i lu«n s½n sµng can thiÖp vµo thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®Ó ®¶m b¶o møc tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh.Tuy nhiªn, khã cã thÓ ®­a ra vÒ møc ®é cÇn can thiÖp nh­ thÕ nµo ®Ó t¸c déng vµo nÒn kinh tÕ nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu can thiÖp. Ng©n hµng trung ­¬ng cÇn thiÕt ph¶i duy tr× mét møc nhÊt ®Þnh vÒ dù tr÷ ngo¹i hèi, nh­ vËy chi phÝ vÒ qu¶n lý tµi s¶n sÏ lín. Tû gi¸ hèi ®o¸i nµy còng phô thuéc vµo chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña quèc gia kh¸c, vµ ®ã lµ ®iÒu ®«i khi g©y bÊt lîi do viÖc g¾n ®ång tiÒn b¶n tÖ vµo mét ®ång ngo¹i tÖ nµo ®ã. * Tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi: Lµ tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së diÔn biÕn cung cÇu. Cã hai lo¹i tû gi¸ th¶ næi lµ th¶ næi tù do vµ th¶ næi cã qu¶n lý. Chóng ta biÕt r»ng nÒn kinh tÕ c©n b»ng dµi h¹n lµ ph¶i c©n ®èi c¶ bªn trong lÉn bªn ngoµi (tøc lµ ®Çy ®ñ viÖc lµm, xuÊt khÈu rßng b»ng kh«ng vµ tµi kho¶n v·ng lai c©n b»ng) Nhu cÇu nhËp khÈu phô thuéc vµo møc s¶n l­îng trong n­íc vµ tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ. Nhu cÇu xuÊt khÈu phô thuéc vµo møc s¶n l­îng ë n­íc ngoµi vµ tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ. Do ®ã khi nÒn kinh tÕ trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®Òu ë trong t×nh tr¹ng c©n ®èi hoÆc ë møc s¶n l­îng tiÒm n¨ng,th× chØ cã mét tû gi¸ chÝnh thøc duy nhÊt ®ång thêi t­¬ng øng víi sù c©n b»ng bªn ngoµi.ë bÇt k× møc tû gi¸ hèi ®o¸i nµo cao h¬n nÒn kinh tÕ néi ®Þa còng cã søc c¹nh tranh kÐm h¬n. NhËp khÈu sÏ cao h¬n vµ xuÊt khÈu sÏ thÊp h¬n, nÒn kinh tÕ sÏ bÞ th©m hôt trong tµi kho¶n v·ng lai. Ng­îc l¹i ë bÊt k× mét møc tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ nµo thÊp h¬n víi xuÊt khÈu cao h¬n vµ nhËp kh©ñ thÊp h¬n, nÒn kinh tÕ néi ®Þa sÏ cã mét kho¶n thÆng d­ trong v·ng lai. ChØ cã mét tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ duy nhÊt t­¬ng øng víi sù c©n ®èi bªn trong vµ bªn ngoµi. Ch­¬ng II HÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i ë ViÖt Nam I. S¬ l­îc vÒ hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i ë ViÖt Nam tõ n¨m 1955 ®Õn nay. Trong giai ®o¹n tõ n¨m 1955 ®Õn 1989, mÆc dï nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®ang ¸p dông c¬ chÕ th¶ næi vµ th¶ næi cã qu¶n lý, nh­ng c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa, víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, nhµ n­íc lu«n can thiÖp m¹nh vµo mäi mÆt ho¹t ®éng kinh tÕ, th× qu¶ thùc c¬ chÕ hèi ®o¸i th¶ næi kh«ng thÓ tån t¹i, vµ ph¸t huy t¸c dông, thay vµo ®ã lµ tû gi¸ cè ®Þnh, ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi khu«n khæ ®ã. Tû gi¸ chÝnh thøc cña VND ®­îc c«ng bè vµo ngµy 25 / 11 / 1955, lµ tû gi¸ gi÷a VND vµ ®ång nh©n d©n tÖ trung quèc lµ 1NDT =1470 VND vµ gi÷a ®ång ViÖt Nam víi ®ång Liªn X« lµ 1 Róp b»ng 735 ®ång ViÖt Nam. Tû gi¸ nµy ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch so s¸nh gi¸ b¸n lÎ cña 34 mÆt hµng tiªu dïng t¹i thñ ®« vµ mét sè tØnh kh¸c gi÷a hai n­íc nh»m gi¶ quyÕt nhu cÇu thanh to¸n gi÷a hai n­íc trong nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Sau ®ã c¸c tû gi¸ gi÷a ®ång ViÖt Nam víi c¸c n­íc kh¸c ®­îc thiÕt lËp dùa trªn tû gi¸ ®ã. Bªn c¹nh tû gi¸ chÝnh thøc (tû gi¸ mËu dÞch), nhµ n­íc cßn ®­a ra hai lo¹i tû gi¸ kh¸c lµ tû gi¸ phi mËu dÞch vµ tû gi¸ kÕt to¸n néi bé (tû gi¸ gi÷a c¸c ®¬n vÞ cã thu chi ngo¹i tÖ víi ng©n hµng ngo¹i th­¬ng). Nh­ vËy hÖ thèng tû gi¸ ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n nµy lµ chÕ ®é ®a tû gi¸, tû gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh trªn ý ®å phôc vô kÕ ho¹ch cña nhµ n­íc, c¸c quyÕt ®Þnh nµy kh«ng xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc t¹i cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, tû gi¸ gi÷ vai trß thô ®éng, ch­a ph¶i lµ c«ng cô ®iÒu chØnh kinh tÕ vÜ m« thùc sù. ChÝnh v× vËy, hÖ thèng tû gi¸ nµy ®· g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý ®Òu hµnh cña nhµ n­íc trong lÜnh vùc tµi chÝnh, tiÒn tÖ, kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®ång thêi ®Ó l¹i hËu qu¶ nghiªm träng cho nÒn kinh tÕ. Së dÜ cã t×nh tr¹ng nh­ vËy lµ v× mét sè nguyªn nh©n, thø nhÊt lµ do viÖc sö dông tû gi¸ kÕt to¸n néi bé trong qu¶n lý ng©n s¸ch nhµ n­íc lµm cho viÖc tÝnh to¸n vµ thu chi ng©n s¸ch bÞ sai lÖch nghiªm träng, c«ng t¸c ®iÒu hµnh ng©n s¸ch nhµ n­íc khã kh¨n, lµm gi¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ng©n s¸ch nhµ n­íc. Tõ n¨m 1970 ®Õn 1980 hµng n¨m Liªn X« viÖn trî cho n­íc ta kho¶ng 15 % thu nhËp cña c¶ n­íc, b×nh qu©n tõ 1,2 ®Õn 1,5 tØ róp trong 1 n¨m nÕu tÝnh theo tû gi¸ kÕt to¸n néi bé th× sè viÖn trî nµy kho¶ng 1/3 tæng thu ng©n s¸ch, nh­ng nÕu tÝnh søc mua trªn thÞ tr­êng cña ®ång róp th× tØ träng nµy vµo kho¶ng 60–70 %. V× vËy nhu cÇu ®æi míi c¬ chÕ tû gi¸ nãi riªng,®æi míi lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ nãi chung, trë thµnh vÊn ®Ò cÊp b¸ch v× nÕu ®Ó tû gi¸ cò lµm cho viÖc bï lç nhËp khÈu v­ît møc chÞu ®ùng cña ng©n s¸ch nhµ n­íc, thñ tiªu ®éng lùc xuÊt khÈu. Sau ®¹i héi toµn quèc lÇn thø VI, nhµ n­íc b¾t ®Çu thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ, tõng b­íc xo¸ bá c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, chuyÓn dÇn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. §©y lµ thêi k× cã sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ trong t­ duy qu¶n lý vµ diÒu hµnh kinh tÕ cña nhµ n­íc, nhÊt lµ trong lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ. Tû gi¸ hèi ®o¸i, kh©u ®ét ph¸ cã vai trß cùc k× quan träng trong c¶i c¸ch ®­îc ®Æc biÖt quan t©m. Th¸ng 3/1989 Nhµ n­íc chÝnh c«ng bè xo¸ bá tû gi¸ kÕt to¸n néi bé, xo¸ bá méi chÕ ®é trî gi¸ cho c¸c ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. Tû gi¸ chÝnh thøc ®uîc Ng©n hµng nhµ n­íc chÝnh thøc c«ng bè c¨n cø vµo chØ sè l¹m ph¸t, l·i suÊt trªn thÞ tr­êng, c¸n c©n thanh to¸n, tham kh¶o diÔn biÕn gi¸ trªn thÞ tr­êng tù do vµ gi¸ vµng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ vµ trong n­íc. Trªn c¬ së tû gi¸ nµy, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i x©y dùng cho m×nh mét tû gi¸ dïng ®Ó giao dÞch hµng ngµy víi biªn ®é giao ®éng cho phÐp. Nh×n chung nh÷ng gi¶i ph¸p trªn ®· gãp phÇn c¶i thiÖn phÇn nµo t×nh h×nh trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi, xo¸ bá t×nh tr¹ng bÊt hîp lý trong mua b¸n thanh to¸n, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc nhËp khÈu. Sau n¨m 1990, tuy ®· cã nh÷ng c¶i c¸ch nhÊt ®Þnh vÒ mÆt tû gi¸ nh­ng tû gi¸ vÉn cã nh÷ng biÕn ®éng m¹nh mµ ®iÓn h×nh lµ c¬n sèc tû gi¸ vµo n¨m 1991, ®ång ViÖt Nam bÞ mÊt gi¸ 60 % so víi ®«la MÜ. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do ¶nh h­ëng cña t×nh h×nh c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, sù th©m hôt tµi chÝnh cña chÝnh phñ vµ møc ®é l¹m ph¸t nÆng nÒ ë ViÖt Nam. chÝnh v× vËy vµo cuèi n¨m 1991 ®Çu n¨m 1992 chÝnh phñ ®· can thiÖp ®Ó n©ng gi¸ ®ång ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ. Sù can thiÖp nµy cã môc ®Ých chèng l¹m ph¸t b»ng c¸ch gi÷ cho hµng nhËp khÈu ®­îc æn ®Þnh v× tõ n¨m 1990 trë l¹i ®©y, ViÖt Nam ®· nhËp khÈu mét sè l­îng lín l­îng nguyªn, nhiªn vËt liÖu ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn vµ më réng s¶n xuÊt trong n­íc, thóc ®Èy xuÊt khÈu s¶n phÈm cña n«ng nghiÖp. NÕu ®Ó gi¸ cña ®ång néi tÖ tiÕp tôc gi¶m tÊt yÕu sÏ lµm cho gi¸ thµnh s¶m phÈm s¶n xuÊt trong n­íc t¨ng bëi v× c¸c yÕu tè ®Çu vµo ®· t¨ng. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cã nhiÒu nh©n tè g©y bÊt æn ®Þnhkh¸c th× viÖc gi¸ thµnh hµng ho¸ nhËp khÈu t¨ng cao sÏ lµ nh©n tè kÝch thÝch l¹m ph¸t. Cuèi n¨m 1992, nguån ngo¹i tÖ do ngo¹i kiÒu göi vÒ ViÖt Nam kh¸ lín lµm t¨ng cung vÒ ngo¹i tÖ, mÆt kh¸c ng©n hµng nhµ n­íc kiªn tr× quan ®iÓm æn ®Þnh tû gi¸ b»ng c¸ch can thiÖp vµo thÞ tr­êng ngo¹i tÖ, nhu cÇu vÒ ngo¹i tÖ cña c¸c doanh nghiÖp c¬ b¶n ®­îc ®¸p øng, l¹m ph¸t gÇn nh­ ®­îc chÆn l¹i, t¹o lßng tin cho d©n chóng vµ sù æn ®Þnh cña ®ång tiÒn ViÖt Nam, gi¶i to¶ ®­îc t©m lý ®Çu c¬. ®ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n nhÊt khiÕn cho xu h­íng lªn gi¸ cña ®ång §« la sÏ bÞ chÆn l¹i, tû gi¸ VND/USD kh«ng nh÷ng kh«ng t¨ng mµ cßn gi¶m xuèng. Tuy nhiªn vÉn cßn mét sè tån t¹i trong viªc ®iÒu chØnh nµy vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i qu¸ m¹nh ®· g©y søc rÊt Ðp lín ®èi víi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp. Trung Quèc lµ mét b¹n hµng quan träng cña ViÖt Nam vµ lµ mét thÞ tr­êng võa lín l¹i võa gÇn. TÛ gi¸ hèi ®o¸i do thÞ tr­êng quy ®Þnh cña Trung Quèc ®· bÞ ph¸ gi¸ m¹nh kÓ tõ gi÷a n¨m 1991, biÕn ®éng kho¶ng tõ 6-8 NDT / 1 ®« la vµ cã thêi gian ng¾n lªn 10 NDT Nh­ vËy, trong cïng ®iÓm thêi gian (th¸ng 8/1991) khi ®ång ViÖt Nam lÇn ®Çu tiªn ®¹t møc tû gi¸ danh nghÜa nh­ n¨m 1991 th× ®ång Nh©n d©n tÖ bÞ ph¸ gi¸ 50%. Trong khi ®ã møc l¹m ph¸t ë ViÖt Nam lµ 67%, cßn t¹i Trung Quèc lµ 25%, do ®ã møc t¨ng trong søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ Trung Quèc lµ rÊt ®¸ng kÓ vµ c¸c nhµ m¸y ViÖt Nam ®· ph¶i vÊt v¶ v× t×nh tr¹ng nµy. Nhµ n­íc ®· ®èi phã víi t×nh tr¹ng nµy b»ng c¸ch vÉn gi÷ æn ®Þnh tû gi¸ vµ ph¸t ®éng chèng bu«n lËu ®ång thêi ®Ò ra c¬ chÕ qu¶n lý nhËp khÈu b»ng h¹n nhËp (Quota), cÊm nhËp khÈu còng nh­ h¹n chÕ cÊp tÝn dông cho nhËp khÈu cïng víi mét sè chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi nhµ xuÊt khÈu nh­ : Gi¶m thuÕ, b¶o hiÓm gi¸ ®èi n«ng s¶n xuÊt khÈu, trî gi¸ ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm xuÊt khÈu míi... Nh­ng do biªn giíi víi Trung Quèc rÊt dµi, dÔ qua l¹i vµ do viÖc bu«n lËu mang l¹i rÊt nhiÒu lîi nhuËn nªn hÇu nh­ kh«ng thÓ ng¨n chÆn viÖc bu«n b¸n t¹i vïng nµy tuy cã thÓ lµm cho nh÷ng ho¹t ®éng ®ã mang l¹i Ýt lîi nhuËn h¬n. TÊt nhiªn nh÷ng biÖn ph¸p nµy sÏ kh«ng gióp ®­îc g× cho c¸c nhµ xuÊt khÈu do hä s¶n xuÊt l¹i tôt xuèng (nÕu møc gi¸ b»ng USD vÉn kh«ng thay ®æi). DiÔn biÕn cô thÓ cña tû gi¸ hèi ®o¸i trong 2 n¨m 1991, 1992 nh­ sau N¨m 1991 : Th¸ng 12/90 1/91 3/91 6/91 12/91 VN§/USD 7400 7900 8830 10050 12550 VN§/USD 1350 1370 1460 1850 2350 Du N¨m 1992 : Th¸ng 12/91 1/92 3/92 6/92 9/92 12/92 1/93 VND/USD 12.900 11.800 11.550 10.285 10.950 10.720 10.500 §Õn cuèi n¨m 1992, ®ång ViÖt Nam t¨ng 20 % so víi ®ång ®« la v× thÕ vµo n¨m 1993, søc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng sÏ bÞ gi¶m m¹nh. Sau ®ã Nhµ n­íc l¹i t¨ng gi¸ ®ång ®« la trong cuèi quý I n¨m 1993 lµ cho ®ång Nh©n d©n tÖ t¨ng gÝa, søc c¹nh tranh cña hµng Trung Quèc trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam gi¶m Tû gi¸ n¨m 1993 cña ®ång ViÖt Nam so víi ®« la lµ Th¸ng 12/92 1/93 3/93 6/93 7/93 9/93 12/93 VND/USD 10.720 10.500 10.500 10.580 10.680 10.750 10.835 Trong n¨m 1993, tû gi¸ VN§/USD cã xu h­íng æn ®Þnh, Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· thµnh c«ng trong viÖc gi÷ cho ®ång ViÖt Nam kh«ng lªn gi¸, ®iÒu nµy gióp cho hµng ho¸ ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh ®­îc, kÝch thÝch xuÊt khÈu ®­îc gióp ViÖt Nam cã thÓ h¹n chÕ ®­îc ¶nh h­ëng cña ®ång ®« la víi nÒn ngo¹i th­¬ng cña m×nh Ngµy 20/09/1994, Thèng ®èc Ng©n hµng nhµ n­íc ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 203 / Q§ - NH9 vÒ viÖc thµnh lËp thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, Ng©n hµng Nhµ n­íc thùc hiÖn vai trß lµ ng­êi mua b¸n cuèi cïng trong ngµy. Tû gi¸ chÝnh thøc vÉn ®­îc Ng©n hµng Nhµ n­íc c«ng bè, chØ cã biªn ®é dao ®éng lµ thay ®æi. Trong 3 n¨m 93–96, ®ång ®« la hÇu nh­ kh«ng t¨ng theo gi¸ trÞ thùc cña nã trªn thÞ tr­êng, trong khi thÞ tr­êng d­êng nh­ ®­îc th¶ næi theo cung cÇu. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn lµ l­îng vèn cña n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam trong thêi kú nµy t¨ng rÊt nhanh, chÝnh s¸ch th¾t chÆt tiÒn tÖ cña chÝnh phñ ®· kiÒm chÕ ®­îc lam ph¸t ë møc võa ph¶i vµ do chªnh lÖch l·i xuÊt gi÷a VN§ vµ USD qu¸ lín nªn rÊt nhiÒu nhµ ®Çu t­ ®· b¸n ®« la ®Ó lÊy VN§ göi tiÕt kiÖm lÊy l·i T×nh tr¹ng gi¸ trÞ ®ång néi tÖ cao ®· lµm cho vµo n¨m 1996, møc th©m hôt c¸n c©n th­¬ng m¹i n­íc ta lªn ®Õn 16 %, cao gÊp r­ìi so víi c¸c n­íc cã møc ®é nhËp siªu cao nhÊt thÕ giíi, nhu cÇu vÒ USD l¹i t¨ng g©y søc Ðp gi¶m gi¸ VND Nh­ vËy cã thÓ nãi toµn bé viÖc ®iÒu hµnh tû gi¸ hèi ®o¸i cña Ng©n hµng Nhµ n­íc tõ 1990 ®Õn tr­íc th¸ng 3 / 1997 lµ ¸p dông chÝnh s¸ch tû gi¸ cè ®Þnh cã ®iÒu tiÕt nhÑ cña Nhµ n­íc, chñ yÕu dùa vµo neo gi÷ vµ quy ®æi VN§ theo USD qua 1 tæ ngo¹i tÖ hÑp (chñ yÕu qua ®« la Mü, DM, b¶ng Anh,...) trong ®ã ®«la Mü chiÕm tØ träng lín. Thùc tiÔn ®· chøng minh chÝnh s¸ch nµy chØ phï hîp víi giai ®o¹n tiÒn tÖ cßn ch­a æn ®Þnh, xuÊt khÈu cßn yÕu, nhËp khÈu kh¸ å ¹t, dù tr÷ ngo¹i tÖ quèc gia máng. Xu h­íng cña tû gi¸ trong thêi gian nµy lµ t¨ng qu¸ chËm so víi tèc ®é t¨ng tr­ëng l¹m ph¸t (tÝnh theo chØ sè liªn hoµn qua nhiÒu n¨m), VND ®­îc ®¸nh gi¸ qu¸ cao so víi gi¸ trÞ thùc cña nã. Tõ n¨m 1992–1996, tû gi¸ t¨ng kho¶ng 5,2 % trong khi l¹m ph¸t t¨ng 40%). Yªu cÇu chuyÓn sang giai ®o¹n chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, h­íng m¹nh vµo xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn tiÒn tÖ kh¸ æn ®Þnh (l¹m ph¸t thÊp, l·i suÊt gi¶m, c¸n c©n thanh to¸n tæng thÓ cã béi chi nhá, dù tr÷ ngo¹i tÖ kh¸ h¬n...) buéc chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i ph¶i ®iÒu chØnh l¹i, v× thÕ ®Õn n¨m 1997, Ng©n hµng Nhµ n­íc cã quyÕt ®Þnh ®Ó thay ®æi biªn ®é giao dÞch: Ng©n hµng Nhµ n­íc níi réng biªn ®é giao dÞch hèi ®o¸i cho c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i so víi tû gi¸ chÝnh thøc do Ng©n hµng Nhµ n­íc c«ng bè, lÇn l­ît lµ 5% vµo th¸ng 3/1997 råi ®Õn 10% vµo th¸ng 10/1997, tõ møc 0,5 - 1 % ®­îc ¸p dông trong suèt 2 n¨m 1995, 1996 Trong thêi kú 1997 - 1998, chªnh lÖch l·i suÊt gi÷a VND vµ USD xÝch l¹i gÇn nhau. Thêi gian nµy diÔn ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc, vÒ cuéc khñng ho¶ng nµy, nhiÒu nhµ kinh tÕ cho r»ng mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra khñng ho¶ng lµ ë Th¸i Lan ®· duy tr× mét c¬ chÕ g¾n ®ång Bath vµo ®ång ®« la mét c¸ch rÊt cøng nh¾c cña Ng©n hµng Trung ­¬ng Th¸i Lan trong nhiÒu n¨m. Sau cuéc khñng ho¶ng nµy, hÇu hÕt c¸c ®ång tiÒn cña c¸c n­íc trong khu v­c gi¶m gi¸ (tiÒn Indonexia mÊt gi¸ 130 %, ®ång Th¸i Lan mÊt gi¸ 100 %, ®ång Malaixia mÊt gi¸ 60 %...) ®ång thêi l­îng vèn n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam gi¶m sót. Xu h­íng rót tiÒn ®ång ViÖt Nam ®Ó chuyÓn sang ngo¹i tÖ t¨ng lªn. H¬n n÷a do n¨m 1996 khèi l­îng L/c tr¶ chËm kh¸ lín vµ phÇn lín ®Õn h¹n tr¶ vµo n¨m 1997, do vËy lµm t¨ng nhu cÇu mua ngo¹i tÖ trong n­íc ®Ó tr¶ nî ®Õn h¹n. TÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖ trªn g©y ¸p lùc gi¶m gi¸ VN§. Tr­íc t×nh h×nh ®ã chÝnh phñ ®· thùc hiÖn ph¸ gi¸ tõ 11113VND/ USD n¨m 1996 lªn 13980 VND/ USD n¨m 1998 ViÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ lÇn nµy lµ mét quyÕt ®Þnh kÞp thêi. Trong bèi c¶nh cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc, viÖc cè ®Þnh mét tû gi¸ ®­îc coi lµ cao h¬n tû gi¸ thùc tÕ lµ mét rñi ro qu¸ lín cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, kh«ng nh÷ng nã c¶n trë xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu mµ cßn h¹n chÕ" kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng” cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. NhiÒu chuyªn gia tû gi¸ cho r»ng, møc tû gi¸ ®ã lµ phï hîp trong giai ®o¹n ®ã. ViÖc t¨ng tû gi¸ ®· gãp phÇn gi¶m tØ nhËp siªu tõ 20,3 % n¨m 1997 xu«ng 17,6 % n¨m 98 ¦u vµ nh­îc ®iÓm cña viÖc ph¸ gi¸ trong giai ®o¹n nµy: Nã lµm cho tèc ®é xuÊt khÈu t¨ng vµ nhËp khÈu gi¶m, do vËy tØ lÖ nhËp siªu gi¶m xuèng song" ®é nh¹y” gi÷a viÖc thay ®æi tû gi¸ víi viÖc thay ®æi xuÊt nhËp khÈu lµ thÊp. Bëi v× ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ngoµi viÖc phô thuéc vµo tû gi¸ cßn phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè kh¸c nh­ chÊt l­îng, c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu, thñ tôc vÒ xuÊt nhËp khÈu... mµ ë ViÖt Nam vÊn ®Ò nµy cßn rÊt bøc xóc vµ thøc tÕ ®· chøng tá ®iÒu ®ã. MÆt kh¸c viÖc t¨ng tû gi¸ sÏ lµm gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp t¨ng gi¶m søc c¹nh tranh vµ ®Õn l­ît nã l¹i lµ yÕu tè c¶n trë t¨ng xuÊt khÈu vµ lµm cho nî nÇn cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c nhµ ®Çu t­ t¨ng lªn. Trong n¨m 1998,sau khi níi réng biªn ®é giao dÞch, cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng rÊt cao nªn hÇu nh­ viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i th­êng xuyªn b¸m s¸t møc trÇn cho phÐp. MÆc dï vËy nh­ng gi¸ trªn thÞ tr­êng tù do cßn cao h¬n nhiÒu, cã lóc lªn ®Õn 14000 VND/ 1 USD, ®©y chÝnh lµ hËu qu¶ cña t×nh tr¹ng g¨m gi÷ ngo¹i tÖ do lo ng¹i vÒ kh¶ n¨ng khñng ho¶ng cña VND. §øng tr­íc t×nh h×nh nµy, nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 1998, Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· ®­a ra mét lo¹t c¸c biªn ph¸p nh»m æn ®Þnh thÞ tr­êng nh­ : Quy chÕ vÒ giao dÞch ngo¹i hèi, c¸c nghiÖp vô mua b¸n ngo¹i tÖ míi, quy ®Þnh vÒ tr¹ng th¸i ngo¹i tÖ, tr¹ng th¸i tiÒn ®ång, ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i tÖ. §Æc biÖt lµ 2 lÇn chñ ®éng ®iÒu chØnh tû gi¸: lÇn thø nhÊt vµo 16/02/1998, Ng©n hµng Nhµ n­íc(NHNN) quyÕt ®Þnh n©ng tû gi¸ tõ 11175 VND/1 USD lªn 11800 VND/ 1 USD lµm tû gi¸ trao ®æi cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i(NHTM) xÊp xØ víi tû gi¸ trªn thÞ tr­êng tù do. LÇn thø hai diÔn ra vµo ngµy 07/8/1998, tû gi¸ chÝnh thøc ®­îc n©ng tõ 11888 VND/ 1 USD lªn 11.998VND/ 1 USD, t¨ng 16,3 %, bªn c¹nh ®ã, biªn ®é giao dÞch còng ®­îc thu hÑp l¹i cßn 7 % chø kh«ng ph¶i lµ 10 % nh­ tr­íc ®©y n÷a. ViÖc chñ ®éng ®iÒu chØnh t¨ng tû gi¸ cña NHNN ®· lµm thu hÑp kho¶ng c¸ch gi÷a tû gi¸ trªn thÞ tr­êng tù do vµ tû gi¸ cña c¸c NHTM. Vµo nh÷ng th¸ng cuèi n¨m 1998, tû gi¸ cña hai thÞ tr­êng nµy th­êng xuyªn sÊp xØ nhau Tuy nhiªn ®Ó xo¸ bá hiÖn t­îng g¨m gi÷, ®Çu c¬ ngo¹i tÖ vµ tËp trung h¬n n÷a ngo¹i tÖ vµo sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, ngµy 12/09/1998, ChÝnh phñ ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 173/ Q§-TTG vÒ mua vµ b¸n ngo¹i tÖ ®· mang l¹i mét sè kÕt qu¶ kh¶ quan. Suèt quý IV n¨m 1998, doanh sè mua b¸n ngo¹i tÖ t¨ng liªn tôc. Quan hÖ cung cÇu ngo¹i tÖ ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ ®· gãp phÇn nh»m æn ®Þnh tèt h¬n tû gi¸ hèi ®o¸i. Tû gi¸ giao dÞch cña thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng ®­îc duy tr× trong biªn ®é quy ®Þnh, kho¶ng c¸ch chªnh lÖch vÒ tû gi¸ gi÷a thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tù do lµ kh¸ thÊp (< 1 %). II.VÊn ®Ò tû gi¸ hiÖn nay. Tõ ngµy 01 /01/1999, sù kiÖn ra ®êi chÝnh thøc ®ång Euro ®· ®em ®Õn cho khu vùc nµy mét chÕ ®é kh«ng cã tû gi¸ hèi ®o¸i hay còng cã thÓ gäi lµ" c¬ chÕ tû gi¸ cè ®Þnh tuyÖt ®èi”. ë ViÖt Nam nhiÒu quan ®iÓm cho r»ng, cÇn gi¶m bít sù qu¶n lý ®èi víi tû gi¸ b»ng c¸ch më réng biªn ®é giao dÞch ®Ó thùc hiÖn c¬ chÕ tû gi¸ linh ho¹t, cã quan ®iÓm l¹i cho r»ng cÇn duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i æn ®Þnh h¬n n÷a. Do cÇn ph¶i thùc hiÖn ®iÒu chØnh tû gi¸ sao cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, NHNN ®· ®­a ra hai quyÕt ®Þnh sè 64 vµ 65 ngµy 26/02/99, tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ trªn c¬ së b¸m s¸t c¸c nguyªn t¾c ®iÒu hµnh tû gi¸ ®­îc nªu trong" ®iÒu hµnh tû gi¸ linh ho¹t theo cung cÇu phï hîp víi søc mua thùc tÕ cña ®ång tiÒn ViÖt Nam trªn c¬ së ®¶m b¶o æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« vµ chñ ®éng xö lý cã hiÖu qu¶ tû gi¸ hèi ®o¸i...” Thùc chÊt hai quyÕt ®Þnh ®· nªu hoµn toµn kh«ng ®Ò cËp ®Õn ®iÒu chØnh møc tû gi¸ ®· hoµn thµnh æn ®Þnh trong thêi gian nµy. ThÕ nh­ng ®©y lµ dÊu hiÖu cho thÊy xu h­íng tù do ho¸ râ rÖt h¬n tû gi¸ hèi ®o¸i cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. Tû gi¸ thùc tÕ ë thêi ®iÓm cã quyÕt ®Þnh míi (26/02/1999) cã nhiÒu biÓu hiÖn phï hîp víi søc mua, ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn ViÖt Nam hoµn toµn kh«ng cã lý do ph¶i cã sù ®iÒu chØnh. B»ng vµo viÖc c«ng bè hai lo¹i tû gi¸ : tû gi¸ chÝnh thøc vµ tû gi¸ b×nh qu©n mua vµo b¸n ra thùc tÕ trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng nh­ tr­íc ®©y ®Ó chØ cßn c«ng bè mét tû gi¸ gäi lµ tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n (cña ®ång ViÖt Nam so víi ®«la Mü) trªn thÞ tr­êng nµy ®· ®­a ®Õn mét sù thay ®æi kh¸c h¼n theo c¸ch æn ®Þnh, c«ng bè vµ ®iÒu hµnh tû gi¸ hèi ®o¸i l©u nay Theo c¸ch míi, NHNN chØ c«ng bè tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn c¬ së tû gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng cña ngµy giao dÞch gÇn nhÊt tr­íc ®ã. C¨n cø vµo ®ã c¸c NHTM ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i tÖ x¸c ®Þnh tû gi¸ mua b¸n ngo¹i tÖ giao ngay kh«ng v­ît qu¸ 0,1 % so víi tû gi¸ nµy. Qua tû gi¸ ¸p dông c¬ chÕ nµy, tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n mµ NHNN c«ng bè xoay quanh møc 13.888 VN§ / 1 USD cßn tû gi¸ mua b¸n thùc tÕ cña c¸c NHTM n»m trong kho¶ng 13902 VN§ / 1 USD (nghÜa lµ chØ t¨ng kho¶ng 0,1-0,3 % so víi tr­íc ®©y). Riªng tû gi¸ cña thÞ tr­êng tù do sau khi cã ®ét biÕn t¨ng nhÑ (kho¶ng 0,3 %) do yÕu tè t©m lý vµo nh÷ng ngµy ®Çu, nay ®· trë vÒ møc cò. Chªnh lÖch gi÷a thÞ tr­êng tù do vµ thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng kh«ng ®¸ng kÓ (kho¶ng 0,1 %) QuyÕt ®Þnh sè 65 cßn quy ®Þnh c¸c NHTM ®­îc phÐp t¨ng tèi ®a 0,58 % cña tû gi¸ giao dÞch trÇn ®Ó x¸c ®Þnh tû gi¸ kú h¹n 1 th¸ng, nh­ng nay theo quy ®Þnh sè 289 / 2000 / Q§ - NHNN ngµy 30/08/2000, c¸c ng©n hµng chØ ®­îc phÐp t¨ng tèi ®a 0,2 %. Nh­ vËy c¸c NH kh«ng lîi dông ®­îc chªnh lÖch gi÷a tû gi¸ giao ngay vµ cã kú h¹n cho cuéc c¹nh tranh mua b¸n ngo¹i tÖ. Nh­ng muèn gi¶i ph¸p nµy hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh kh¸c ®i kÌm. HiÖn nay do biÕn ®éng cña thÞ tru¬ng thÕ giíi ,®Æc biÖt sau chiÕn tranh t¹i IRAQ khiÕn cho ®ång dolla ngµy cµng lªn gi¸,1$ ®æi ®ùoc 15430 ®ång.§©y lµ mét vÊn ®Ò kh¸ quen thuéc sau c¸c cuéc chiÕn tranh do Mü ph¸t ®éng,vÊn ®Ò chóng ta dù kiÕn ®­îc ®Ó cã nh÷ng sù ®IÒu chØnh phï hîp mµ th«i. Ch­¬ng III Nh÷ng gi¶i ph¸p hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i I. Nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i trong viÖc ®iÒu chØnh TGH§ trong thêi gian qua. MÆc dï ®· lu«n ®­îc cè g¾ng hoµn thiÖn, nh­ng chÝnh s¸ch TGH§ ë ViÖt Nam cÇn ph¶i ®­îc th­êng xuyªn ®iÒu chØnh, ph¶i lu«n söa ®æi, bæ xung c¸c gi¶i ph¸p. NÕu kh«ng tiÕp tôc söa ®æi th× cã thÓ cã mét sè khã kh¨n nh­ sau: Thø nhÊt lµ t©m lý chê ®ãn ph¸ gi¸ VN§ vÉn lu«n th­êng trùc g¾n liÒn víi c¸ch tÝnh to¸n vµ c«ng bè tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n cña NHNN khiÕn tû gi¸ thùc tÕ cña thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng lu«n cã xu h­íng t¨ng thªm víi møc ®­îc phÐp lµ 0,1 % t¹o thµnh cÊp sè luü thõa liªn tôc cña hÖ sè 1,001 lµ kh¸ lín. §Ó tr¸nh xu h­íng nµy, NHNN ph¶i th­êng xuyªn sö dông dù tr÷ ngo¹i tÖ can thiÖp nh»m kiÓm so¸t tû gi¸ giao dÞch thùc tÕ cña thÞ tr­êng liªn ng©n hµng, NHNN ph¶i trùc diÖn chÞu ¸p lùc thÞ tr­êng khi cung cÇu ngo¹i tÖ c¨ng th¼ng, mµ kh¶ n¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ rÊt máng. Do thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng ch­a ph¸t triÓn hoµn h¶o, ch­a ph¶n ¸nh ®­îc toµn bé cung cÇu ngo¹i tÖ cña ®Êt n­íc nªn b¶n th©n liÒu l­îng dù tr÷ bá ra ®Ó can thÖp hÕt søc h¹n hÑp cña NHNN nh»m kiÓm so¸t dao ®éng cña tû gi¸ còng chØ cã t¸c dông trong ph¹m vi h¹n hÑp t­¬ng øng. Theo ®ã xÐt c¶ vÒ møc ®é lÉn quy m« vËn hµnh th× c¬ chÕ ®iÒu hµnh míi vÉn cã ®é cøng nh¾c kh¸ cao. Do c¸c khã kh¨n trªn, viÖc c«ng bè tû gi¸ b×nh qu©n cña NHNN sím muén ph¶i quay trë lai møc æn ®Þnh chñ quan theo h­íng cè ®Þnh vµ gi¶m dÇn (kh«ng kh¸c víi c¸ch tÝnh to¸n vµ c«ng bè tû gi¸ danh nghÜa). VÒ b¶n th©n viÖc bá neo tû gi¸ danh nghÜa vµo nh÷ng lóc thÞ tr­êng biÕn ®éng phøc t¹p th× chÝnh NHNN sÏ mÊt quyÒn chñ ®éng kiÓm so¸t tû gi¸ thùc tÕ. CÇu ngo¹i tÖ theo h×nh thøc giao dÞch k× h¹n sÏ gia t¨ng m¹nh do tØ lÖ % céng thªm vµo møc trÇn tû gi¸ giao ngay xÐt ra lµ kh¸ cao (néi dung quyÕt ®Þnh 65). §©y còng lµ mét trong nh÷ng ¸p lùc ®èi víi tû gi¸. ViÖc bá h¼n Ên ®Þnh TGH§ danh nghÜa sÏ ®­a ®Õn khã kh¨n nhÊt ®Þnh trong dù b¸o mét sè c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ nh­ : c¸n c©n vay tr¶ nî n­íc ngoµi, c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai, tæng cung, t«ng cÇu tiÒn tÖ cña nÒn kinh tÕ, thu chi ng©n s¸ch... §Æc biÖt sÏ khã tÝnh to¸n c¸c møc l·i suÊt danh nghÜa trong khi chÝnh s¸ch l·i suÊt rÊt cÇn æn ®Þnh lóc nµy ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­. HiÖn nay cã nhiÒu quan ®iÓm tr¸i ng­îc nhau trong ®iÒu hµnh TGH§ vµ qu¶n lý ngo¹i hèi. + Cã quan ®iÓm cho r»ng, ph¶i b»ng mäi biÖn ph¸p ®Ó æn ®Þnh tû gi¸, thËm chÝ"®«ng cøng” ®Ó t¹o ®éng lùc cho sù æn ®Þnh kinh tÕ, gi¶m rñi ro cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o søc hÊp dÉn thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, khuyÕn khÝch nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, tr¸nh nguy c¬ tôt hËu. §ång néi tÖ m¹nh chÝnh lµ mét ®iÒu kiÖn cho mét nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh, t¨ng tr­ëng n¨ng ®éng. + Cã quan ®iÓm l¹i phñ nhËn hoµn toµn quan ®iÓm trªn, cho r»ng trong ®iÒu kiÖn ®ång USD ®ang lªn gi¸ so víi c¸c ®ång kh¸c, nÕu chóng ta gi÷ cè ®Þnh VN§ th× sÏ lµm cho hµng ho¸ vµ dÞch vô s¶n xuÊt trong n­íc sÏ cã gi¸ cao t­¬ng ®èi so víi c¸c n­íc trong khu vùc, kÐo theo mét m«i tr­êng ®Çu t­ kÐm hÊp dÉn. Do vËy, nhÊt thiÕt ph¶i ph¸ gi¸ VN§ ë møc cao h¬n c¸c n­íc khu vùc ®· lµm. II. C¸c gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i. NÒn kinh tÕ cña n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay vÉn lµ nÒn kinh tÕ trong thêi k× qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi, chÝnh v× vËy chóng ta cµng cÇn ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ æn ®Þnh, v÷ng ch¾c víi mét c¬ chÕ tû gi¸ linh ho¹t, kh«ng cøng nh¾c ®Ó cã thÓ chèng ®èi ®­îc c¸c t¸c ®éng tiªu cùc tõ phÝa thi tr­êng do ¶nh h­ëng c¬ chÕ tû gi¸. HiÖn nay nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam t­¬ng ®èi æn ®Þnh, béi chi ng©n s¸ch cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc, nh­ng nî n­íc ngoµi còng kh¸ cao : nî c¸c quèc gia kh¸c, nî c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ IMF, WB tæng sè nî lµ kho¶ng h¬n 20 tØ ®«la. NÕu tû gi¸ thay ®æi, cô thÓ lµ nÕu ®ång ®«la t¨ng gi¸ th× g¸nh nÆng vÒ nî ngµy cµng trë nªn nghiªm träng, nh­ng xuÊt khÈu t¨ng. Ng­îc l¹i nÕu ®ång néi tÖ t¨ng gi¸ th× cã thÓ sÏ ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt khÈu, lµm gi¶m søc c¹nh tranh trªn thi tr­êng quèc tÕ, nh­ vËy ph¶i t×m ®­îc mét c¬ chÕ tû gi¸ phï hîp ®Ó cã thÓ dung hoµ ®­îc c¸c m©u thuÉn trªn. §Ó qu¶n lý ngo¹i hèi vµ tû gi¸ hèi ®o¸i chØnh phñ cã thÓ thi hµnh, ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau, tuy nhiªn trong khu«n khæ ®Ò ¸n nµy, em cã thÓ ®­a ra mét sè ®Ò nghÞ vÒ viÖc qu¶n lý ®ã nh­ sau: Ng©n hµng trung ­¬ng ph¶i cã mét l­îng d÷ tr÷ ngo¹i tÖ ®ñ lín : §©y lµ gi¶i ph¸p mµ tr­íc ®©y chóng ta còng ®· quan t©m nh­ng do trong thêi gian tr­íc ®©y tû gi¸ do ng©n hµng nhµ n­íc c«ng bè, cßn mang nÆng tÝnh chÊt hµnh chÝnh cho nªn nã t¸c ®éng ®Õn cung cÇu nhiÒu h¬n t¸c ®éng cña cung cÇu ®èi víi nã. Trong thêi k× nµy cung cÇu cã thÓ thay ®æi song tû gi¸ vÉn cã thÓ gi÷ nguyªn nh­ cò (nÕu ng©n hµng trung ­¬ng th¸y nh­ vËy lµ cÇn thiÕt). V× thÕ cã nh÷ng lóc l­îng dù tr÷ ngo¹i tÖ cña ta rÊt máng nh­ng tû gi¸ danh nghÜa vÉn kh«ng hÒ thay ®æi. Trong c¬ chÕ tû gi¸ míi th× mäi vÊn ®Ò l¹i kh«ng ph¶i lµ nh­ vËy, khi cung cÇu ngo¹i tÖ thay ®æi th× tû gi¸ trªn thÞ tr­êng sÏ thay ®æi theo, nÕu ng©n hµng trung ­¬ng muèn gi÷ tû gi¸ æn ®Þnh th× cÇn ph¶i cè ®Þnh tû gi¸, nh­ng vÊn ®Ò cè ®Þnh tû gi¸ cã rÊt nhiÒu ¶nh h­ëng ®Õn nÒn kinh tÕ vµ trong hoµn c¶nh b©y giê còng kh«ng thÓ lµm nh­ v¹y, v× thÕ cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m cho kh¶ n¨ng cã thÓ cøu ®­îc tû gi¸ cña ng©n hµng trung ­¬ng khi cã biÕn ®éng trªn thÞ tr­êng. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy NHNN cã thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh t¸c ®éng ®Õn viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng, chÝnh phñ nªn cÊm viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ tù do, buéc c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i b¸n hÕt ngo¹i tÖ thu ®­îc cho nhµ n­íc (trõ nh÷ng kho¶n dµnh cho chi tiªu hîp lý) vµ khi cã nhu cÇu nhËp khÈu th× cã thÓ mua l¹i. Nh÷ng qu¶n lý hµnh chÝnh nµy th­êng cã hiÖu lùc tøc thêi nh­ng còng ®Ó l¹i nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng v× sù khã kh¨n trong mua b¸n ngo¹i tÖ cã thÓ dÉn ®Õn sù kÐm l­u ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ cã thÓ ®Èy nÒn kinh tÕ vµo t×nh tr¹ng tåi tÖ v× nã lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi c¶m thÊy rñi ro cao trong ®ång vèn bá ra, m«i tr­êng ®Çu t­ trong n­íc kÐm hÊp dÉn, v× thÕ ®©y chØ lµ biÖn ph¸p tøc thêi. NHNN còng cã thÓ sö dông c¸ch thø hai lµ mua b¸n ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng më mét c¸ch liªn tôc ®Ó lµm cho cÇu kh«ng t¨ng lªn mét c¸ch ®ét ngét ¶nh h­ëng ®Õn tû gi¸. CÇn ph¶i ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a tû gi¸ vµ l·i suÊt: Gi÷a l·i suÊt vµ tû gi¸ lu«n cã mèi quan hÖ rÊt mËt thiÕt víi nhau vµ quan träng h¬n lµ sù chªnh lÖch vÒ l·i suÊt gi÷a viÖc göi b»ng ngo¹i tÖ vµ göi b»ng ngo¹i tÖ. NÕu l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ cao h¬n göi b»ng néi tÖ th× cÇu ngo¹i tÖ sÏ t¨ng vµ kÐo theo sù gi¶m gi¸ cña ®ång néi tÖ vµ ng­îc l¹i. Ph¶i cã sù qu¶n lý ®èi víi hµng ho¸ trong n­íc: §iÒu tiÕt gi¸ c¶ cña hµng ho¸ trong n­íc, khuyÕn khÝch ng­êi ViÖt Nam dïng hµng ViÖt Nam, qu¶n lý chÆt chÏ nguån hµng s¶n xuÊt trong n­íc cho phï hîp víi yªu cÇu cña nguêi tiªu dïng, gióp ®ì qu¶ng c¸o vµ khuyÕn khÝch c¸c dÞch vô sau b¸n vµ sÏ lµm cho ®ång ViÖt Nam t¨ng gi¸ khi hµng trong n­íc vÉn b¸n ®­îc. MÆt kh¸c nhµ n­íc cã thÓ gióp ®ì b»ng c¸ch tÝch cùc tiÕp cËn vµ ®æi míi c«ng nghÖ, kü thuËt phï hîp víi môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §iÒu chØnh chÝnh s¸ch thuÕ quan vµ phi thuÕ quan mét c¸ch hîp lý nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, tiÕn tíi thùc hiÖn cam kÕt xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan. ChÝnh s¸ch b¶o hé nhËp khÈu b»ng c¸ch t¨ng c¸c møc thuÕ nhËp khÈu, hoÆc dïng h¹n ng¹ch, d¸n tem ®Ó cã thÓ qu¶n lý ®­îc nhËp khÈu víi c¸c mÆt hµng xa xØ hoÆc c¸c mÆt hµng mµ chóng ta ®· s¶n xuÊt ®­îc, viÖc nµy sÏ lµm t¨ng møc gi¸ c¶ cña hµng nhËp khÈu t­¬ng ®èi so víi hµng néi ®Þa. Khèng chÕ møc l¹m ph¸t trong n­íc: L¹m ph¸t lµ nh©n tè ¶nh h­ëng cïng chiÒu ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa cña ®ång néi tÖ. L¹m ph¸t cao lµm gia t¨ng l·i suÊt t­¬ng ®èi cña tiÒn göi b»ng néi tÖ so víi ®ång ngo¹i tÖ kÐo theo sù gi¶m gi¸ cña ®ång néi tÖ, tøc lµ l¹m ph¸t cã t¸c ®éng ng­îc chiÒu víi gi¸ trÞ cña ®ång b¶n tÖ. Ngoµi nh÷ng ¶nh h­ëng trùc tiÕp th× l¹m ph¸t cßn cã ¶nh h­ëng gi¸n tiÕp ®Õn thÞ tr­êng ngo¹i hèi. Do vËy muèn qu¶n lý ®­îc thÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ ®iÒu tiÕt tû gi¸ hèi ®o¸i theo mét môc tiªu nhÊt ®Þnh th× ChÝnh phñ cÇn khèng chÕ ®­îc tØ lÖ l¹m ph¸t mét c¸ch hîp lý. NÕu kh«ng khèng chÕ ®­îc l¹m ph¸t mét c¸ch hîp lý th× diÔn biÕn trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ tû gi¸ hèi ®o¸i lµ khã cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc dÉn ®Õn nh÷ng biÕn ®éng ngoµi mong muèn. C¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi cÇn ®­îc hoµn chØnh h¬n: ChÝnh phñ cÇn ph¶i t¨ng c­êng vai trß cña m×nh trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®Ó cã thÓ cã nh÷ng xö lý kÞp thêi khi cã nh÷ng biÕn ®éng trªn thÞ tr­êng, b»ng viÖc dù tr÷ ngo¹i hèi chÝnh phñ cã thÓ ®iÒu tiÕt tû gi¸ trªn thÞ tr­êng, quan t©m ®Õn qu¶n lý thÞ tr­êng, ®Õn nh÷ng viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ bÊt hîp ph¸p, Êt c¶ c¸c nhu cÇu hîp lý vÒ ngo¹i tÖ cÇn ph¶i ®­îc ®¸p øng ®Çy ®ñ. Tãm l¹i, mçi giai ®o¹n kh¸c nhau, ChÝnh phñ cã thÓ ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý kh¸c nhau vµ c¸c quy ®iÞnh kh¸c nhau vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi. Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n nµo còng cã nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n xuyªn suèt, cÇn ph¶i n¾m b¾t ®­îc nh÷ng yÕu tè ®ã ®Ó ®­a ra ®­îc nh÷ng quyÕt ®Þnh phï hîp nhÊt. Trªn c¬ së ®ã nhµ n­íc cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc c¸c luång di chuyÓn ngo¹i tÖ, thu hót ngo¹i tÖ lµm t¨ng nguån dù tr÷, æn ®Þnh tû gi¸, thùc hiªn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. PhÇn III: KÕt LuËn Tõ thùc tr¹ng vµ gi¶I ph¸p trªn cho ta thÊy viÖc x¸c ®Þnh mét tû gi¸ phï hîp lµ yÕu tè rÊt quan träng cho ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña mét ®Êt n­íc.VIÖt Nam ®· cã nh÷ng thµnh c«ng b­íc ®Çu trong viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ hîp lý ,nh­ng viÖc thùc hiÖn c¸c ®­ßng lèi nhiÌu lóc kh«ng ®¹t hiÖu qu¶.X¸c lËp mét tû gi¸ tho¶ ®¸ng sÏ kÝch thÝch xuÊt nhËp khÈu tõ ®ã lµm cho nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn h¬nlµ mét vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c nhµ chÝnh s¸ch vµ sù nç lùc cña c¸c thµnh viªn trªn thÞ tr­êng. ViÖc hiÓu biÕt vµ n¾m b¾t nh÷ng ®IÒu cÇn thiÕt vÒ tû gi¸ sÏ gióp cho sinh viªn nãi riªng vµ nh÷ng ng­êi quan t©m cã nh÷ng c¸I nh×n tæng qu¸t h¬n vÒ nÒn kinh tÕ ,®Ó tõ ®ã cã ®IÒu chØnh phï hîp trong c«ng viÖc cña m×nh trong thêi gian tíi vµ tiÕn xa h¬n lµ cã nh÷ng biÖn ph¸p cho chÝnh phï nh»m n©ng cao gi¸ trÞ cña ®ång néi tÖ. Víi viÖc thùc hiÖn ®Ò tµI nµy mong muèn ®Çu tiªn lµ tù n©ng cao kh¶ n¨ng hiÓu biÕt cña m×nh ,tiÕp theo lµ chia sÎ víi nh÷ng ng­êi quan t©m. Em mong trong thêi gian kh«ng xa nÒn kinh tÕ n­íc ta sÏ cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc ®Ó tõ ®ã ®¶m b¶o vµ n©ng cao gi¸ trÞ ®ßng néi tÖ khiÕn nøoc ta cµng ph¸t triÓn v÷ng m¹nh h¬n. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Kinh tÕ häc DAVID BEGG 2. T¹p chÝ tµi chÝnh, t¹p chÝ ng©n hµng 3. GS-TS Vò §×nh B¸ch (chñ biªn) 2001”Gi¸o tr×nh kinh tÕ vÜ m«” §HKTQD nhµ xuÊt b¶n thèng kª 2001 4. Frederic s.MIShKIN 2001, “TiÒn tÖ ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh” nhµ xuÊt b¶n khoa häc kü thuËt 5. TS. NguyÔn §¨ng Dên vµ ThS. Huúnh Kim Phông 2000 “DiÔn biÕn tû gi¸ USD/VN§ thêi gian qua vµ triÓn väng trong thêi gian tíi”. T¹p chÝ ng©n hµng sè 12 n¨m 2000 trang 7-8