Đề tài Ứng dụng phần mềm Surfer trong công tác vẽ đường bình độ thành lập bản đồ địa hình

®¸nh dÊu X lªn dÊu t©m sau ®ã vÆn chÆt èc h·m m¸y. Tr­ît nhÑ m¸y cÈn thËn kh«ng ®Ó quay ®iÒu ®ã cho phÐp b¹n cã ®­îc sù dÞch chuyÓn Ýt nhÊt cña bät èng thuû. f. Hoµn thµnh viÖc lÊy th»ng b»ng m¸y: LÊy th»ng b»ng m¸y chÝnh x¸c nh­ ë b­íc 4 quay m¸y vµ kiÓm tra xem bät n­íc cã ë t©m cña bät ång thuû dµi kh«ng bÊt kÓ vÞ trÝ xoay nµo cña èng kÝnh sau ®ã vÆn chÆt èc h·m m¸y 3. BËt c«ng t¾c nguån(Power switch) cu¶ m¸y a.Ph¶i ®¶m b¶o m¸y ®· ë vÞ trÝ c©n b»ng b.BËt c«ng t¾c nguån LEICA TC-705 H×nh 2.5 Mµn h×nh khëi ®éng m¸y Leica TC-705 Tõ mµn h×nh ®o, cã thÓ gäi tÊt c¶ c¸c chøc n¨ng/ øng dông FNC (chøc n¨ng), EDM (cÊu h×nh) cho tÝn hiÖu ®o), PROG (c¸c ch­¬ng tr×nh øng dông), MENU, LIGHT (chiÕu s¸ng mµn h×nh), LEVEL (c©n b»ng) vµ LASER PLUMMET (däi t©m laser). c. T¹o d÷ liÖu tr¹m Môc nµy t¹o ra khèi d÷ liÖu kh«ng chøa täa ®é. Ph­¬ng vÞ nhËp b»ng tay Thñ tôc tiÕn hµnh: : Nót nµy hiÓn thÞ trªn mµn h×nh ®o, cã t¸c dông kÝch ho¹t viÖc x¸c ®Þnh c¸c th«ng sè tr¹m vµ ®Þnh h­íng bµn ®é. BËt c«ng t¾c nguån ON SETUP Stn : 100 Hi : 1.500m BsPt : 101 BsBrg: 0000’00” Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 26 - H×nh 2.6 T¹o d÷ liÖu tr¹m kh«ng chøa täa ®é Tr¹m: Tr¹m (Station) cã thÓ ®­îc ®Þnh nghÜa víi mét tªn tr¹m - ChuyÓn Cursor tíi Stn vµ nhËp tªn tr¹m vµ chiÒu cao m¸y (hi). §ãng mµn h×nh nhËp b»ng phÝm  Ph­¬ng vÞ: ph­¬ng vÞ ®­îc x¸c ®Þnh víi tªn vµ m« t¶ cña ®iÓm ®Ých - ChuyÓn cursor tíi BsPt vµ nhËp vµo tªn ®iÓm ®Þnh h­íng. Kh¼ng ®Þnh b»ng phÝm  - NhËp vµo b»ng tay gi¸ trÞ gãc ®Þnh h­íng hoÆc ®Æt vÒ 0 b»ng Gãc ph­¬ng vÞ ®­îc hiÓn thÞ liªn tôc nh­ng kh«ng thÓ thay ®æi ®­îc trong chÕ ®é so¹n/söa C¸c nót: : §Æt gãc b»ng vÒ 00 hoÆc 0 gon : C¸c gi¸ trÞ nhËp ®­îc ghi l¹i vµ trë vÒ mµn h×nh ®o NhËp täa ®é tr¹m ®o theo c¸ch thñ c«ng: cã thÓ nhËp tªn, chiÒu cao vµ täa ®é tr¹m m¸y theo lèi thñ c«ng H×nh 2.7 NhËp täa ®é tr¹m thñ c«ng -ChuyÓn con trá tíi dßng cÇn nhËp. NhËp sè liÖu vµ kÕt thóc b»ng phÝm  - : Kh¼ng ®Þnh c¸c gi¸ trÞ ®· nhËp vµ trë vÒ mµn h×nh chÕ ®é ®o : §Æt täa ®é tr¹m vÒ (0/0/0) : Trë l¹i mµn h×nh chÕ ®é ®o nh­ng kh«ng ghi l¹i c¸c gi¸ trÞ võa nhËp : Trë vÒ mµn h×nh setup STATION Stn : 41 EO : 1475687.345m NO : 1693425.602m HO : 1325.687m Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 27 - d. ThiÕt lËp c¸c ch­¬ng tr×nh ®Ó tiÕn hµnh ®o ®¹c víi d÷ liÖu tr¹m cã täa ®é. Dïng phÝm PROG ®Ó gäi menu ch­¬ng tr×nh vµ thùc hiÖn mét øng dông b»ng phÝm  H×nh 2.8 T¹o d÷ liÖu tr¹m cã täa ®é Mét dÊu "" chØ ra r»ng cã mét Job ®· ®­îc lËp vµ r»ng trong Job ®ã cã c¸c th«ng sè tr¹m/ph­¬ng vÞ míi nhÊt t­¬ng øng víi tr¹m/ph­¬ng vÞ hiÖn t¹i. PhÝm tõ 14: PhÝm t¾t ®Ó khëi ®éng mét ch­¬ng tr×nh.  : Chän hay bá qua mét ch­¬ng tr×nh khëi sù. Tr­êng lùa chän ®­îc ®¸nh dÊu bëi thanh focus mµu ®en. : Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh khëi sù ®· ®¸nh dÊu. : Tho¸t ra khái mµn h×nh C¸c ch­¬ng tr×nh khëi sù vµ trë vÒ menu ch­¬ng tr×nh hoÆc chän mét øng dông kh¸c. C¸c lçi cã thÓ m¾c ph¶i: "SET A JOB FIRST" "NO STATION IN SYSTEM" • Ch­a thiÕt lËp Job  TiÕn hµnh viÖc thiÕt lËp Job ("SET JOB") vµ lùa chän mét Job hîp lÖ hoÆc t¹o ra mét Job míi. "SET A STATION FIRST" "NO STATION IN SYSTEM" • Ch­a cã tr¹m hîp lÖ nµo ®­îc thiÕt lËp trong Job SETTING OUT 1 SetJob 2 SetStation 3 SetOrientation 4 Start Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 28 -  TiÕn hµnh viÖc ThiÕt lËp tr¹m (SET STATION) vµ ®Þnh nghÜa ra mét tr¹m hîp lÖ. "SET ORIENTATION FIRST" "NO ORIENTATION IN SYSTEM" • Ch­a thiÕt lËp ph­¬ng vÞ trong Job  TiÕn hµnh viÖc thiÕt lËp ph­¬ng vÞ ("SET ORIENTATION") vµ l­u ý r»ng Job vµ c¸c th«ng sè tr¹m lµ cã gi¸ trÞ. e. Setting job ( §Æt tªn c«ng viÖc) Toµn bé d÷ liÖu ®Òu ®­îc ghi vµo trong c¸c Jobs, ë ®©y, c¸c Job cã vai trß gièng nh­ c¸c th­ môc. C¸c jobs chøa c¸c sè liÖu ë c¸c d¹ng kh¸c nhau (nh­ d÷ liÖu ®o, code, täa ®é cøng, th«ng sè tr¹m,…), ®­îc qu¶n lý riªng biÖt vµ cã thÓ ®äc ra, söa ch÷a hay xãa bá mét c¸ch riªng rÏ. NÕu Job ch­a ®­îc t¹o ra mµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng ALL hay REC trong chÕ ®é ®o, th× hÖ thèng tù t¹o ra mét Job víi tªn lµ "DEFAULT". Sö dông c«ng cô "TPS setup" trong phÇn mÒm Survey Office cho TPS700 cho phÐp ®Æt sè Job lµ 8 (qu¶n lý d÷ liÖu hçn hîp) hoÆc lµ 16 (ChØ cho sè liÖu ®o hoÆc cho täa ®é cøng). C¸c ghi chó 1/2 Job sè 1 trong tæng sè 2 Job H×nh 2.9 C¸ch t¹o Job míi khi ®o Lùa chän: Sö dông c¸c phÝm mòi tªn ®Ó cuén qua c¸c Job cã trong bé nhí. Chän Job NhËp l¹i tªn Job SELECT JOB 1/2 Job : Project-A04 ◄► Oper : R.FISCHER Date : 04/03/2008 Time : 08:30 Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 29 - NEW §Þnh nghÜa mét Job míi. KÝch ho¹t mµn h×nh nhËp tªn Job míi vµ tªn ng­êi ®o. SET ThiÕt lËp Job vµ tiÕp tôc môc "ThiÕt lËp täa ®é tr¹m" EXIT Trë vÒ môc "C¸c ch­¬ng tr×nh khëi sù" ThiÕt lËp täa ®é tr¹m Mäi tÝnh to¸n täa ®é ®Òu liªn quan tíi täa ®é tr¹m hiÖn hµnh. §iÓm tr¹m ®ßi hái mÆt ph¼ng täa ®é (E, N). Cao ®é tr¹m cã thÓ nhËp hay kh«ng tïy ý. C¸c täa ®é cã thÓ nhËp b»ng tay hoÆc ®äc ra tõ bé nhí trong. NÕu ®iÓm ®ã cã s½n trong bé nhí: H×nh 2.10 Chän ®iÓm cã s½n trong bé nhí m¸y 1. NhËp mét tªn ®iÓm hiÖn h÷u trong bé nhí hoÆc t×m ®iÓm b»ng Wildcard () 2. : ThiÕt lËp vµ ghi l¹i c¸c täa ®é tr¹m. Trë vÒ ch­¬ng tr×nh khëi sù 3. : KÝch häat chÕ ®é t×m kiÕm toµn côc cho viÖc t×m kiÕm tªn ®iÓm trªn ph¹m vi toµn bé nhí. SHIFT +  Cuén mµn h×nh : Khëi ®éng chøc n¨ng "HEIGHT TRANSFER" (TruyÒn ®é cao). NÕu nhËp b»ng tay: NÕu mét tªn ®iÓm ®­îc nhËp vµo mµ kh«ng t×m thÊy ë bé nhí trong cña m¸y, hÖ thèng tù ®éng kÝch ho¹t chÕ ®é nhËp b»ng tay. 1. NhËp tªn ®iÓm (Point ID) 2. NhËp c¸c gi¸ trÞ täa ®é vµ ®é cao SET STATION Stn : 200 Hi : 1.600m EO : 1000.000m NO : 1000.000m HO : 1000.000m Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 30 - 3. : chÊp nhËn vµ ghi l¹i c¸c gi¸ trÞ täa ®é tr¹m. Trë vÒ môc "SETSTATION" §o ®¹c (Surveying) Ch­¬ng tr×nh Surveying hç trî cho viÖc ®o mét sè l­îng kh«ng h¹n chÕ c¸c ®iÓm ®o. D÷ liÖu sau khi ®o cã thÓ ®­îc ghi vµo bé nhí trong hay truyÒn ra c¸c thiÕt bÞ nhí ngoµi theo cæng RS232. Tr×nh tù tiÕn hµnh: 1) NhËp vµo tªn ®iÓm 2) NhËp code nÕu cÇn 3) NhËp vµo chiÒu cao g­¬ng míi hoÆc thay ®æi chiÒu cao hiÖn t¹i 4) TiÕn hµnh ®o vµ ghi l¹i sè liÖu víi c¸c phÝm ALL hoÆc DIST + USER (nÕu nh­ chøc n¨ng REC ®­îc Ên ®Þnh cho phÝm USER) Khëi ®éng chøc n¨ng Qick Code. Sö dông tæ hîp phÝm SHIFT + / b¹n cã thÓ chuyÓn nhanh chãng vµ dÔ dµng gi÷a c¸c mµn h×nh kh¸c nhau. Mµn h×nh ®o 1 Mµn h×nh ®o 2 Mµn h×nh ®o 3 SURVEYING 1 PtID : AB-13 Hr : 1.600m Code : Baum Hz : 125034’45” V : 75045’34” HD : 345.467m Hz : 125034’45” SD : 335.573m dH : 72.083m E : 1739.420m N : 932.711m H : 456.123m Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 31 - H×nh 2.11 Mµn h×nh khi tiÕn hµnh ®o ®¹c II.3. TruyÒn sè liÖu II.3.1. Ph­¬ng ph¸p truyÒn sè liÖu 1. ThiÕt lËp c¸c th«ng sè H×nh 2.12 Menu ®Æt chÕ ®é truyÒn d÷ liÖu §Ó trao ®æi d÷ liÖu gi÷a m¸y tÝnh PC vµ m¸y ®o, cÇn thiÕt ®Æt c¸c th«ng sè ho¹t ®éng cho giao diÖn nèi tiÕp TS 232. C¸c th«ng sè chuÈn cña m¸y h·ng Leica: 19200 Baud,7 Databit, Parity Even, 1 Stopbit, CRLF. Baudrate: Tèc ®é truyÒn cã thÓ ®Æt: 2400, 4800, 9600, 19200 (bit/gi©y) Databits: 7: TruyÒn d÷ liÖu ®­îc thùc hiÖn víi 7 bit d÷ liÖu, ®­îc ®Æt tù ®éng nÕu parity lµ “Even” hoÆc "Odd" 8: TruyÒn d÷ liÖu ®­îc thùc hiÖn víi 8 bit d÷ liÖu, ®­îc ®Æt tù ®éng nÕu parity lµ “None”. Parity Even: KiÓm tra ch½n lÎ kiÓu ch½n Odd: KiÓm tra ch½n lÎ kiÓu lÎ None: Kh«ng kiÓm tra ( nÕu Databits ®­îc ®Æt lµ 8) Endmark CRLF Carriage Return (ký tù 13 trong b¶ng m· ASCI); Line feed CR Carriage Return COMMUNICATION Baudrate: 19200◄► Databits: 8◄► Parity : None◄► Endmark : CR/LF◄► Stopbits: 1◄► Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 32 - DATA DOWNLOAD Jop : Präect_04B ◄ ► Data: Mesurments◄ ► Form: EASI◄ ► Stopbits: Tuú thuéc vµo viÖc ®Æt cho sè bit d÷ liÖu (Databits) vµ kiÓm tra ch½n lÎ (Parity) mµ sè bit dõng cã thÓ lµ 0, 1 hoÆc 2. 2. Chän chøc n¨ng truyÒn d÷ liÖu §Ó truyÒn sè liÖu tõ m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö TC sang m¸y tÝnh ta cã thÓ dïng ch­¬ng tr×nh cã tªn lµ Leica Survey Office. Ch­¬ng tr×nh cµi ®Æt cho Leica Survey Office n»m trªn ®Üa CD ®i kÌm theo khi mua m¸y toµn ®¹c. PhÇn mÒm Leica Survey Office ch¹y ®­îc trªn c¸c hÖ ®iÒu hµnh MS Window 95, MS Window 98 vµ NT 4.0. §Ó cµi ®Æt, gäi ch­¬ng tr×nh "Setup.exe" trong th­ môc \SOffice\Language\Disk1 trªn CD-Rom vµ theo c¸c h­íng dÉn trªn mµn h×nh. Khi sö dông c¸c m¸y TPS700, chän tïy chän "Standard" hoÆc "User defined" vµ chän môc TPS700 Tools. Khi truyÒn d÷ liÖu th× víi m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö TC, vµo môc Data Download, môc nµy cho phÐp truyÒn d÷ liÖu ®o theo cæng giao diÖn nèi tiÕp víi thiÕt bÞ nhËn (m¸y tÝnh). Sö dông c¸ch truyÒn nµy cho phÐp truyÒn d÷ liÖu kh«ng cã kiÓm tra trong qu¸ tr×nh truyÒn. Víi chøc n¨ng ®Æc biÖt nµy, cã thÓ truyÒn d÷ liÖu ®o theo cæng giao diÖn nèi tiÕp víi c¸c thiÕt bÞ nhËn (vÝ dô mét m¸y tÝnh Laptop). Sö dông c¸ch truyÒn nµy cho phÐp truyÒn d÷ liÖu kh«ng cã kiÓm tra qu¸ tr×nh truyÒn. H×nh 2.13 Menu truyÒn d÷ liÖu   : Lùa chän c¸c th«ng sè cô thÓ. : TruyÒn d÷ liÖu theo cæng giao diÖn. Jop : Lùa chän Jop ®Ó truyÒn. Data : Chän kiÓu d÷ liÖu truyÒn. Cã thÓ truyÒn c¸c ®iÓm to¹ ®é hay c¸c sè ®o mét c¸ch riªng lÎ. Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 33 - Format : Lùa chän ®Þnh d¹ng d÷ liÖu. C¸c ®Þnh d¹ng cã thÓ lùa chän phô thuéc vµo c¸c Format ®· n¹p vµo m¸y. C¸c ®Þnh d¹ng míi cã thÓ ®­îc n¹p vµo khi sö dông ch­¬ng tr×nh Leica Survey Office (môc Data Exchange Manager). C¸c ®Þnh d¹ng chuÈn cña Leica GS18/16 còng ®­îc hç trî. II.3.2. Khu«n d¹ng d÷ liÖu File d÷ liÖu khi chuyÓn tõ m¸y toµn ®¹c sang m¸y tÝnh: H×nh 2.14 File sè liÖu trong m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö Sau khi xö lý ta ®­îc file sè liÖu nh­ sau: H×nh 2.15 File sè liÖu sau khi ®­îc xö lý II.4. Thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 34 - II.4.1. Thµnh lËp B§§H theo ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng Tr­íc ®©y ®Ó ®o vÏ b¶n ®å, th«ng th­êng thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p toµn ®¹c, trong ®ã sö dông thiÕt bÞ ®o lµ m¸y kinh vÜ quang häc, kÕt hîp ghi sæ vµ biªn vÏ b¶n ®å b»ng tay kÕt hîp sö dông c¸c lo¹i th­íc chuyªn dông. Quy tr×nh ®­îc thùc hiÖn theo c¸c b­íc sau: 1. ChuÈn bÞ b¶n vÏ §Ó chuÈn bÞ ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh ta cÇn chän giÊy lo¹i tèt, sau ®ã chuyÓn lªn giÊy hÖ thèng l­íi « vu«ng ®Ó chuyÓn c¸c ®iÓm khèng chÕ lªn b¶n vÏ . GiÊy vÏ ®­îc gi¸n lªn mét tÊm v¸n gç máng cã kÝch th­íc 50x50cm hoÆc lªn tÊm kÏm ®Ó chèng co d·n cña giÊy . 2. Dùng luíi « vu«ng L­íi « vu«ng lµ mét hÖ thèng c¸c ®­êng th¼ng c¸ch ®Òu nhau, song song víi hÖ trôc toË ®é ph¼ng vu«ng gãc OX vµ OY. §Ó thùc hiÖn ta cã thÓ dïng c¸c dông cô compa vµ th­íc tû lÖ hoÆc th­íc Drobusev hoÆc m¸y triÓn to¹ ®é. Sai sè dùng l­íi « vu«ng kh«ng v­ît qu¸ +0.1mm Ph­¬ng ph¸p dïng th­íc Drobusev Th­íc Drobusev ®­îc lµm b»ng hîp kim ®Æc biÖt cã hÖ sè d·n në nhiÖt nhá, trªn cã 6 lç, c¹nh v¸t. Lç ®Çu tiªn (®iÓm) lµ ®o¹n th¼ng cßn c¸c c¹nh vÊt cßn l¹i lµ cung trßn t©m O víi b¸n kÝnh lÇn l­ît lµ c¸c gi¸ trÞ 10cm, 20cm, 30cm, 40cm, 50cm, c¹nh v¸t cuèi cïng cña th­íc lµ mét cung c¸ch v¹ch 0 mét ®o¹n lµ D= (502cm + 502cm)1/2 Tr×nh tù dùng l­íi « vu«ng b»ng th­íc nh­ sau B­íc 1 : §Æt c¹nh v¸t cña th­íc song song víi mÐp d­íi cña b¶n vÏ, dïng bót ch× ®¸nh dÊu ®iÓm O vµ v¹ch c¸c ®o¹n cung cña lç trªn th­íc. KÎ mét ®­êng th¼ng qua 5 cung B­íc 2: §Æt th­íc vu«ng goc víi ®­êng th¼ng võa dùng sao cho v¹ch 0 trïng víi v¹ch thø 6 cña b­íc 1. T­¬ng tù v¹ch ®­îc 6 v¹ch Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 35 - B­íc 3: §Æt th­íc n»m trªn ®­êng chÐo cña h×nh vu«ng sao cho v¹ch 0 trïng víi v¹ch 0 ë b­íc1vµ mÐp cuèi cïng cña th­íc c¾t cung thø 5 ë b­íc 2. Nèi giao ®iÓm nµy víi ®iÓm ®Çu cña b­íc 2 ta nhËn ®­îc ®­êng th¼ng phÝa bªn ph¶i B­íc 4 vµ 5: lµm t­¬ng tô nh­ trªn B­íc 6: Nçi c¸c ®iÓm t­¬ng tù trªn 2 c¹ch ®èi diÖn ta sÏ nh©n ®­îc l­íi « vu«ng 3.TriÓn ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa lªn b¶n vÏ Sau khi dùng xong l­íi « vu«ng tiÕn hµnh ®­a vÞ trÝ cña c¸c ®iÓm kh«ng chÐ tr¾c ®Þa lªn b¶n vÏ. C«ng viÖc nµy gäi lµ triÓn ®iÓm. Dùa vµo to¹ ®é sè liÖu sau b×nh sai cña tÊt c¶ c¸c ®iÓm khèng chÕ cÊp nhµ n­íc, cÊp c¬ së vµ l­íi ®o vÏ cã trong khu ®o, ta chän to¹ ®é ®iÓm gãc khung T©y Nam cã c¸c gi¸ trÞ sè X va Y nhá nhÊt ®Ó sao cho tÊt c¶ c¸c ®iÓm khèng chÕ n»m gäc vµ c©n ®èi trong b¶n vÏ, sai sè triÓn ®iÓm khèng chÕ kh«ng v­ît qu¸ 0.2mm ViÖc triÓn ®iÓm khèng chÕ ta chØ cã thÓ dïng m¸y triÓn to¹ ®é hoÆc compa vµ th­íc tØ lÖ ®Ó triÓn ®iÓm khèng chÕ. NÕu dïng compa vµ th­íc tØ lÖ th× ta ph¶i tÝnh sè gia to¹ ®é x vµ y gi÷a ®iÓm khèng chÕ vµ ®iÓm gãc khung T©y Nam Sau khi triÓn xong c¸c ®iÓm khèng chÕ ta tiÕn hµnh kiÓm tra b»ng c¸ch ®o kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®iÓm khèng chÕ,tÝnh chiÒu dµi thùc tÕ cña nã theo tØ lÖ b¶n ®å råi so s¸nh víi chiÒu dµi tÝnh tõ sè gia to¹ ®é ( S= (X2 + Y2 )1/2 Chªnh lÖch gi÷a hai trÞ sè nµy kh«ng ®­îc qu¸ sai sè triÓn ®iÓm d< 0.2mm x Mbd Tr­íc khi chuyÓn c¸c ®iÓm chi tiÕt lªn b¶n ®å, ta ph¶i kiÓm tra l¹i sæ ®o. NÕu sai sãt ph¶i bæ sung kÞp thêi, sau ®ã tÝnh to¸n c¸c ®¹i l­îng sau: B­íc 1: TÝnh kho¶ng c¸ch: Tõ kÕt qu¶ ®o ®­îc ta tÝnh ra chiÒu dµi n»m ngang theo c«ng thøc sau: S= k.l.cos2v Trong ®ã : l lµ hiÖu sè ®äc chØ trªn vµ chØ d­íi cña mia K = 100 lµ hÖ sè nh©n V lµ gãc ®øng Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 36 - B­íc 2 : TÝnh ®é cao H cña ®iÓm chi tiÕt TÝnh chªnh cao gi÷a ®iÓm tr¹m m¸y vµ ®iÓm chi tiÕt theo c«ng thøc: H = S .tgv + i – l Trong ®ã : S : lµ kho¶ng c¸ch gãc ngang V: lµ gãc ®øng i: lµ chiÒu cao m¸y l: lµ chiÒu cao ®iÓm ng¾m Cã chªnh cao h gi÷a tr¹m ®o vµ ®iÓm chi tiÕt, ta tÝnh ®­îc ®é cao cña ®iÓm chi tiÕt Hct = HM + h Trong ®ã : HM ®é cao ®iÓm tr¹m ®o II.4.2. Thµnh lËp B§§H tõ sè liÖu ®o cña m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö 1. Quy tr×nh thµnh lËp b¶n ®å sè ®Þa h×nh tõ d÷ liÖu m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö. Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 37 - H×nh2.16 Quy tr×nh thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tõ d÷ liÖu m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö. 2. S¬ ®å thuËt to¸n cña c¸c m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö §Ó thùc hiÖn viÖc tù ®éng thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng ph­¬ng ph¸p sè tõ d÷ liÖu ®o ®­îc cña c¸c m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö, chóng ta cÇn ph¶i chuyÓn vÒ mét khu«n d¹ng nhÊt ®Þnh. C¸c khu«n d¹ng chÝnh cña d÷ liÖu ®o chi tiÕt lµ to¹ ®é vu«ng gãc x, y, H vµ to¹ ®é cùc. D÷ liÖu nhËn ®­îc cña c¸c m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö còng ®­îc l­u d÷ d­íi hai d¹ng c¬ b¶n ®ã lµ d¹ng to¹ ®é cùc vµ d¹ng to¹ ®é vu«ng gãc. Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 38 - §èi víi d¹ng d÷ liÖu to¹ ®é vu«ng gãc chóng ta chuyÓn ngay vÒ quy c¸ch d÷ liÖu x, y, H ®Ó thùc hiÖn viÖc sè ho¸ b¶n ®å ®Þa h×nh. §èi víi d÷ liÖu to¹ ®é cùc th× cÇn ph©n tÝch cÊu tróc d÷ liÖu ®o ®¹c cña tõng lo¹i m¸y, tõ ®ã chuyÓn ®æi vÒ mét d¹ng chung nhÊt, sau ®ã tÝnh to¸n ®Ó ®­a vÒ d¹ng X, Y vµ H theo mét quy chuÈn chung. §èi víi d÷ liÖu to¹ ®é cùc, khu«n d¹ng d÷ liÖu trong tÖp tin sau khi chuyÓn ®æi ®­îc thèng nhÊt nh­ sau: Thø tù, Kh_c¸ch_nghiªng, Gãc_b»ng, Chªnh_cao, Cao_mia, Ghi_chó §èi víi d÷ liÖu to¹ ®é vu«ng gãc, khu«n d¹ng d÷ liÖu trong tÖp tin sau khi chuyÓn ®æi trùc tiÕp tõ d÷ liÖu ®o ngoµi thùc ®Þa hoÆc tõ tÖp d÷ liÖu to¹ ®é cùc ®­îc thèng nhÊt nh­ sau: Thø tù, To¹ ®é_X, To¹_®é_Y, §é_Cao_H, Ghi_chó §Ó cã c¬ së cho viÖc x©y dùng c¸c modul ch­¬ng tr×nh, ph¶i thùc hiÖn viÖc ph©n tÝch c¸c khu«n d¹ng d÷ liÖu cô thÓ ®èi víi tõng m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö. S¬ ®å thuËt to¸n H×nh 2.17 S¬ ®å thuËt to¸n cña m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 39 - CH¦¬ng III: Giíi thiÖu chung vÒ phÇn mÒm surfer 8.0 III.1. Giíi thiÖu vÒ phÇn mÒm surfer 8.0 Surfer 8.0 lµ phÇn mÒm ch¹y trong m«i tr­êng Windows, lµ phÇn mÒm dïng ®Ó tÝnh vµ vÏ c¸c ®­êng ®ång gi¸ trÞ (vÝ dô: ®­êng ®ång møc cña ®Þa h×nh, ®­êng ®¼ng cét n­íc, ®­êng ®¼ng øng suÊt,…), thÓ hiÖn ë tr¹ng ë d¹ng mÆt ph¼ng hoÆc kh«ng gian 3 chiÒu. Ngoµi ra, Surfer cßn cã thÓ tÝnh khèi l­îng ®µo ®¾p cña hè mãng, x¸c ®Þnh mÆt c¾t däc cña mét tuyÕn Ên ®Þnh tr­íc. Surfer cã thÓ kÕt hîp víi AutoCAD ®Ó cho ta bé b¶n vÏ hoµn thiÖn nhÊt vÒ mét c«ng tr×nh. Giao diÖn cña phÇn mÒm Surfer 8.0 H×nh 3.1 Giao diÖn cña phÇn mÒm Surfer 8.0 Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 40 - III.2. C¸ch vµo sè liÖu trong Surfer 8.0 Surfer 8.0 cho phÐp vµo sè ë 2 d¹ng sau: - D¹ng file: Mét file cã Ýt nhÊt 3 cét: mét cét cã gi¸ trÞ hoµnh ®é OX, mét cét lµ c¸c gi¸ trÞ tung ®é OY vµ mét cét lµ gi¸ trÞ OZ; ngoµi ra cßn cã thÓ cã cét ghi tªn ®iÓm hoÆc ghi chó cña ®iÓm. - D¹ng hµm sè ®· biÕt z = f(x,y) III.2.1. Vµo sè liÖu theo file Sau khi vµo Surfer, ta vµo File, vµo New H×nh 3.2 C¸ch t¹o mét file míi trong Surfer 8.0 Lóc ®ã sÏ xuÊt hiÖn cöa sæ Lµm viÖc víi file ®· vÏ Vµo sè liÖu tÝnh to¸n Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 41 - Khi chän WorkSheet  OK, khi ®ã xuÊt hiÖn mét b¶ng tÝnh ®iÖn tö (gièng nh­ Excel) ®Ó b¾t ®Çu vµo sè liÖu. H×nh 3.3 B¶ng sè liÖu míi trong Surfer 8.0 Còng nh­ b¶ng tÝnh cña c¸c phÇn mÒm kh¸c, cÊu t¹o cña b¶ng tÝnh ®iÖn tö gåm c¸c hµng vµ c¸c cét, tªn cña ®iÓm ®­îc ®¸nh sè (1, 2, 3, 4), tªn cét ®­îc ®¸nh dÊu b»ng ch÷ (A, B, C, …, AA, BB, CC …). Giao gi÷a mét cét vµ mét hµng ta ®­îc 1 «. Nh­ vËy, tªn cña « sÏ lµ: Ch÷-sè, vÝ dô trªn h×nh vÏ trªn, con trá ®ang ë « A1. III.2.2. Mét sè chøc n¨ng cña Menu: File T¹o file míi Më file d÷ liÖu ®· cã §ãng file d÷ liÖu ®ang lµm viÖc Ghi vµo file hiÖn hµnh Ghi file ®ang lµm viÖc víi tªn kh¸c Tho¸t khái Surfer vÒ Window Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 42 - Edit Format Nh÷ng thuéc tÝnh cña « Thay ®æi ®é réng cña cét ChiÒu cao cña hµng Data Lo¹i d÷ liÖu TÝnh to¸n gi÷a c¸c hµng, cét trong b¶ng Thèng kª d÷ liÖu B¶ng tÝnh cña Surfer chñ yÕu dïng ®Ó so¹n file d÷ liÖu, kh¶ n¨ng tÝnh to¸n gi÷a c¸c hµng, cét vµ c¸c « rÊt h¹n chÕ. Khi vµo sè liÖu, nªn vµo theo kiÓu: - Cét A: täa ®é X cña ®iÓm - Cét B: täa ®é Y cña ®iÓm - Cét C: täa ®é Z cña ®iÓm - Cét D: tªn cña ®iÓm ( cét nµy cã thÓ cã hoÆc kh«ng) Sau ®ã vµo file Save, ®Æt tªn cho file muèn l­u. Surfer cßn cho phÐp ®äc mét file cña mét phÇn mÒm kh¸c ®Ó lµm sè liÖu cña Surfer b»ng c¸ch: vµo File Open: Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 43 - H×nh 3.4 C¸ch më mét file sè liÖu trong Surfer 8.0 Sau khi chän Open ta ®­îc b¶ng sau: H×nh 3.5 Më b¶ng sè liÖu ®· cã Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 44 - Trong file sè liÖu qunlan.txt sè liÖu ®­îc vµo: - Cét A: thø tù ®iÓm - Cét B: täa ®é X cña ®iÓm - Cét C: täa ®é Y cña ®iÓm - Cét D: täa ®é Z cña ®iÓm - Cét E: ghi chó ®iÓm Ta còng cã thÓ vµo sè liÖu theo hµm håi quy z = f(x,y). Khi vµo sè liÖu theo khu«n d¹ng nµy, kh«ng cÇn vµo WorkSheet mµ vµo trùc tiÕp (vµo GRID, trong Function) víi ®iÒu kiÖn ph¶i biÕt hµm z = f(x,y) vµ giíi h¹n cña vïng vÏ. III.3. Néi suy l­íi ®iÓm III.3.1. Thao t¸c néi suy l­íi ®iÓm Tõ file sè liÖu ng­êi dïng (*.DAT) , Surfer kh«ng vÏ ngay mµ ph¶i qua b­íc trung gian "tÝnh to¸n, néi suy l­íi ®iÓm", (tõ file *.DAT sau khi tÝnh to¸n, néi suy l­íi ®iÓm sÏ cho ra file *.GRID), sau khi néi suy l­íi ®iÓm, Surfer míi cã thÓ vÏ ®­îc ë d¹ng ®­êng ®ång møc hoÆc d¹ng bÒ mÆt ( tõ file *.GRID thµnh file *.SRF) C¸ch t¹o l­íi ®iÓm nh­ sau: Surfer chia vïng vÏ thµnh mét l­íi h×nh ch÷ nhËt ®Òu, môc ®Ých cña néi suy l­íi ®iÓm lµ tõ sè liÖu cña c¸c ®iÓm ®· cã, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ OZ t¹i tõng ®iÓm nót cña l­íi ch÷ nhËt ®ã. Muèn néi suy l­íi ®iÓm, vµo chøc n¨ng GRID trong thanh Menu ngang, chän DATA, xuÊt hiÖn cöa sæ: H×nh 3.6 Më file sè liÖu khi néi suy Chän quanlan.DAT, chän OK. XuÊt hiÖn tiÕp cöa sæ vÒ néi suy sè liÖu: Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 45 - H×nh 3.7 Cöa sæ néi suy sè liÖu trong Surfer 8.0 Data Columns: c¸c cét sè liÖu, Surfer mÆc ®Þnh cét ®Çu tiªn th­êng lµ cét A, nh­ng trong sè liÖu nµy ta b¾t ®Çu chän tõ cét B chøa c¸c täa ®é X, lÇn l­ît c¸c cét tiÕp theo chøa c¸c täa ®é Y, Z Grid Line Geometry: c¸c th«ng sè h×nh häc cña l­íi , bao gåm: - X Direction (ph¹m vi khèng chÕ cña X): bÐ nhÊt (Minimum); lín nhÊt (Maximum); Spacing (kho¶ng c¸ch X cña l­íi);  of Lines ( sè ®­êng kÎ l­íi theo ph­¬ng OX); ta cã thÓ cho gi¸ trÞ cña Spacing hoÆc  of Lines. - Y Direction (ph¹m vi khèng chÕ cña Y): bÐ nhÊt (Minimum); lín nhÊt (Maximum); Spacing (kho¶ng c¸ch Y cña l­íi);  of Lines (sè ®­êng kÎ l­íi theo ph­¬ng OY); ta cã thÓ cho gi¸ trÞ cña Spacing hoÆc  of Lines. Output Grid File: tÖp kÕt qu¶ cña viÖc néi suy l­íi ®iÓm; nh÷ng tÖp nµy th­êng cã kiÓu mÆc ®Þnh lµ *.GRID, cã thÓ vµo Change ®Ó thay ®æi. Gridding Method: (ph­¬ng ph¸p néi suy) ®©y lµ ®iÓm quan träng nhÊt khi néi suy l­íi ®iÓm, viÖc chän ph­¬ng ph¸p ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kÕt qu¶ vÏ. Khi sè liÖu vµo lµ c¸c ®iÓm rêi r¹c, cïng mét sè liÖu, chän ph­¬ng ph¸p néi suy kh¸c nhau sÏ cho kÕt qu¶ kh¸c nhau. C¬ së cña viÖc chän ph­¬ng ph¸p lµ sù ph©n bè vµ mËt ®é c¸c ®iÓm ®o. Víi mçi ph­¬ng ph¸p néi suy, sÏ cã mét cÆp Options (tham sè tïy chän) t­¬ng øng Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 46 - Sau khi chän ®­îc ph­¬ng ph¸p víi Options vµ Search hîp lý, chän Ok, ch­¬ng tr×nh sÏ tÝnh to¸n ®Ó cho ra kÕt qu¶. III.3.2. C¸c ph­¬ng ph¸p néi suy Trong Surfer 8.0 cã 12 ph­¬ng ph¸p néi suy: - Inverse Distance to a Power (tû lÖ nghÞch kho¶ng c¸ch) - Kriging (ph­¬ng ph¸p Kriging) - Minimum Curvature (®é cong tèi thiÓu) - Plynomial Regression (hµm håi quy ®a thøc) - Modified Shepad’s Method (ph­¬ng ph¸p Shepard) - Triangulation with Linear Interpolation (néi suy tam gi¸c) - Radial Basis Functions ( hµm sè c¬ b¶n tia) - Natural Neighbor - Nearest Neighbor - Moving Average - Data Metrics - Local Polynomial C¸c ph­¬ng ph¸p nµy ®Òu sö dông thuËt to¸n néi suy theo träng sè. Gi¶ sö cã N ®iÓm víi gi¸ trÞ lµ: (Z1, Z2, Z3 …, Z4) th× gi¸ trÞ néi suy t¹i ®iÓm nót l­íi (vÝ dô G) ®­îc tÝnh nh­ sau: G =   N i ii ZW 1 . Trong ®ã: G – gi¸ trÞ cÇn néi suy t¹i mét ®iÓm nót l­íi N – sè ®iÓm lµm c¬ së néi suy Wi – träng sè cña ®iÓm thø i ®èi víi ®iÓm cÇn néi suy Zi - gi¸ trÞ t¹i ®iÓm thø i Träng sè Wi ®­îc chän 0 <= Wi <= 1 vµ phô thuéc vµo kho¶ng c¸ch gi÷a ®iÓm cÇn néi suy vµ ®iÓm thø i ®ã (®iÓm cµng gÇn th× Wi gÇn víi 1, ®iÓm cµng xa Wi gÇn víi 0), phô thuéc vµo ph­¬ng ph¸p néi suy. Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 47 - L­u ý r»ng sè ®iÓm N lu«n nhá h¬n hoÆc b»ng sè ®iÓm ®o bëi khi néi suy l­íi ®iÓm, Surfer cho phÐp ta ®Æt c¸ch t×m kiÕm (Search): t×m kiÕm trªn toµn bé d÷ liÖu (khi ®ã N = sè ®iÓm ®o) hoÆc chØ mét sè ®iÓm xung quanh ®iÓm néi suy. - Ph­¬ng ph¸p tû lÖ nghÞch kho¶ng c¸ch (Inverse Distance to a Power) nhanh nh­ng ph¸t sinh xu h­íng "bull’s eye" – hay xuÊt hiÖn c¸c ®­êng ®ång t©m xung quanh ®iÓm ®o. - Ph­¬ng ph¸p Kriging lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p rÊt mÒm dÎo, dïng ®­îc víi hÇu hÕt c¸c sè liÖu, rÊt hiÖu qu¶. §©y lµ ph­¬ng ph¸p th­êng ®­îc dïng nhÊt. V× vËy, ph­¬ng ph¸p néi suy mÆc ®Þnh cña Surfer lµ Kriging. - Ph­¬ng ph¸p ®é cong tèi thiÓu (Minimum Curvature) lµ ph­¬ng ph¸p néi suy cho kÕt qu¶ kh¸ tr¬n, tÝnh rÊt nhanh nh­ng Ýt chÝnh x¸c, nªn dïng khi c¸c gi¸ trÞ ban ®Çu ph©n bè rÊt ®Òu ®Æn. - Ph­¬ng ph¸p håi quy ®a thøc (Plynomial Regression) th­êng ®­îc sö dông cho khuynh h­íng ph©n tÝch bÒ mÆt (dïng ®Ó vÏ d¹ng bÒ mÆt 3 chiÒu Surfer 3D). §©y lµ ph­¬ng ph¸p tÝnh rÊt nhanh nh­ng xuÊt hiÖn xu h­íng côc bé kh«ng s¸t thùc tÕ trong l­íi ®iÓm. - Ph­¬ng ph¸p Radial Basis Functions lµ mét ph­¬ng ph¸p kh¸ linh ho¹t nh­ Kriging. KÕt qu¶ néi suy gÇn gièng víi kÕt qu¶ néi suy theo Kriging. - Ph­¬ng ph¸p Shepard (Modified Shepard’s Method) t­¬ng tù ph­¬ng ph¸p tû lÖ nghÞch kho¶ng c¸ch nh­ng Ýt xuÊt hiÖn xu h­íng "bull’s eye" h¬n, nhÊt lµ khi lµm tr¬n l­íi. - Ph­¬ng ph¸p néi suy tam gi¸c (Triangulation with Linear Interpolation) tÝnh nhanh nhÊt. Lµ ph­¬ng ph¸p néi suy tuyÕn tÝnh nªn kÕt qu¶ néi suy kh«ng tr¬n, hay xuÊt hiÖn c¸c ®o¹n th¼ng gi÷a c¸c ®iÓm ®o. Khi néi suy mét ®iÓm nµo ®ã, chØ dùa vµo 3 ®iÓm l©n cËn. Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 48 - D­íi ®©y lµ h×nh vÏ khi thùc hiÖn néi suy víi mét sè ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau: H×nh 3.8 Inverse Distiance to a Power ( tû lÖ nghÞch kho¶ng c¸ch) H×nh 3.9 Kriging ( ph­¬ng ph¸p Kriging) Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 49 - H×nh 3.10 Minimum Curvature (®é cong tèi thiÓu) H×nh 3.11 Radial Basis Functions (hµm sè c¬ b¶n tia) Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 50 - H×nh 3.12 Triangulation with Linear Interpolation (néi suy tam gi¸c) H×nh 3.13 Modified Shepad’s Method (ph­¬ng ph¸p Shepard) Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 51 - III.4. Lµm tr¬n ®­êng néi suy Surfer cho phÐp lµm tr¬n c¸c ®­êng cong cña b¶n vÏ trªn l­íi *.GRD, cã hai ph­¬ng ph¸p néi suy: Spline hoÆc Matrix. Th«ng th­êng hay dïng ph­¬ng ph¸p Spline. Cã thÓ lµm tr¬n trong ph¹m vi Ên ®Þnh. C¸ch lµm nh­ sau: Vµo GIRD chän Spline Smooth H×nh 3.14 Më file sè liÖu cÇn lµm tr¬n Sau khi chän xong, nhÊp chuét vµo Open H×nh 3.15 C¸c th«ng sè khi lµm tr¬n Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 52 - III.5. VÏ ®­êng ®¼ng trÞ bÒ mÆt III.5.1. VÏ ®­êng ®¼ng trÞ Ta ®· cã tÖp quanlan.GRD, vµo Map chän Contour Map chän tiÕp New Contour Map Khi ®ã sÏ hiÖn ra b¶ng H×nh 3.16 Më tÖp tin cÇn vÏ ®­êng b×nh ®é Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 53 - Khi ®ã Surfer sÏ cho ra H×nh 3.17 Néi suy b»ng ph­¬ng ph¸p Kriging Sau ®ã ta kick ®óp chuét vµo b¶n vÏ sÏ hiÖn ra b¶ng H×nh 3.18 B¶ng th«ng sè vÏ ®­êng ®¼ng trÞ Chän General Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 54 - Chän Levels Level: trÞ sè cña ®­êng ®¼ng trÞ Line: kiÓu ®­êng ®¼ng trÞ Fill: mµu t« (chØ cã ë chÕ ®é Fill Contour) Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 55 - Label: cã hiÖu nh·n (tªn) cña ®­êng ®¼ng trÞ kh«ng Hach: cã hiÖn nÐt ch¶i cña ®­êng ®¼ng trÞ ®ã kh«ng III.5.2. Xem b¶n vÏ Surfer cho phÐp xem ë nhiÒu chÕ ®é, nh÷ng chÕ ®é xem ®ã ®Òu n»m trong chøc n¨ng View: Xem tæng quan Xem ®Çy mµn h×nh Xem víi tû lÖ 1:1 Dµnh toµn bé mµn h×nh ®Ó xem b¶n vÏ VÏ l¹i Tù ®éng vÏ l¹i Fill to Window: Khi vµo chøc n¨ng nµy, Surfer sÏ cho hiÖn ph¹m vi b¶n vÏ kÝn mµn h×nh lµm viÖc Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 56 - Page: cho phÐp hiÖn toµn bé trang lµm viÖc (lÒ tr¸i, ph¶i, trªn, d­íi), b¶n vÏ n»m trong trang lµm viÖc ®ã Actal Size: Xem b¶n vÏ ë chÕ ®é 100% (tû lÖ 1cm trªn mµn h×nh = 1cm trong b¶n vÏ) Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 57 - III.6. Tû lÖ b¶n vÏ Tr­íc tiªn, ta l­u ý r»ng tû lÖ b¶n vÏ kh«ng ph¶i ¸p ®Æt cho toµn b¶n vÏ mµ chØ cho tõng ®èi t­îng lùa chän. Trong c¸c ®èi t­îng, Surfer kh«ng cho phÐp ®Æt tû lÖ cho c¸c ®èi t­îng vÏ b»ng tay vµ v¨n b¶n (sö dông thanh c«ng cô vÏ c¸c h×nh ch÷ nhËt, elip, ®o¹n th¼ng …). C¸ch lµm nh­ sau: - Dïng chuét ®Ó chän ®èi t­îng cÇn ®Æt tû lÖ (nhÊp chuét vµo vïng ®èi t­îng cÇn chän) - Vµo Map Scale (l­u ý r»ng nÕu ch­a chän ®­îc ®èi t­îng hoÆc chän ®­îc ®èi t­îng nh­ng ®èi t­îng ®ã thuéc lo¹i kh«ng ¸p ®­îc tû lÖ th× chøc n¨ng Scale bÞ mê, kh«ng cã ¸p dông): X Scale: tû lÖ theo ph­¬ng ngang OX - 1cm = ? Map units (®¬n vÞ b¶n vÏ) tøc lµ 1cm trong b¶n vÏ in ra – b»ng bao nhiªu (?) ®¬n vÞ thËt. VÝ dô, täa ®é cña c¸c ®iÓm ®o ®¹c khi vµo sè liÖu tÝnh theo mÐt, khi in ra giÊy muèn cã tû lÖ 1/200 (1cm trong b¶n vÏ = 2m trong thùc tÕ th× (?) = 2 - Length: chiÒu dµi theo ph­¬ng ngang OX cña ®èi t­îng khi in ra giÊy. Nh­ vËy, Length phô thuéc vµo (?) vµ ng­îc l¹i Th«ng th­êng, trong kü thuËt ta hay Ên ®Þnh tû lÖ, khi ®ã chiÒu dµi OX Length cã thÓ n»m trän trong b¶n vÏ, nh­ng còng cã khi v­ît ra ngoµi khæ b¶n vÏ. Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 58 - Y Scale: tû lÖ theo ph­¬ng ®øng OY – c¸ch lµm t­¬ng tù Proportional: nÕu cã dÊu x th× x¸c ®Þnh tû lÖ ®èi t­îng theo OX thÕ nµo, theo OY còng nh­ thÕ Z Scale: tû lÖ cña gi¸ trÞ OZ (chØ dïng trong tr­êng hîp vÏ ë d¹ng kh«ng gian 3 chiÒu – Surfer 3D) – c¸ch lµm còng t­¬ng tù nh­ X Scale. III.7. Bæ sung cho b¶n vÏ III.7.1. HiÖn thanh tû lÖ Muèn hiÖn thanh tû lÖ cña mét b¶n vÏ, tuÇn tù c¸c b­íc nh­ sau: - NhÊp chuét vµ khu vùc b¶n vÏ ®Ó xuÊt hiÖn 8 « vu«ng ë 4 gãc vµ trung ®iÓm c¹nh - Vµo Menu  MAP, chän Scale Bar (nÕu kh«ng cã thao t¸c nhÊp chuét nh­ trªn chøc n¨ng nµy sÏ bÞ mê, kh«ng cã t¸c dông), xuÊt hiÖn khung héi tho¹i: Cycle Spacing: ®é dµi thËt cña ®¬n vÞ th­íc ®o tû lÖ (mét kho¶ng tr¾ng hoÆc mét kho¶ng ®en) Label Increnment: b­íc nh¶y (sè gia) cña nh·n thanh tû lÖ (vÝ dô nÕu b»ng 1 nh·n thanh tû lÖ lµ: 0.00, 1.00, 2.00, 3.00, 4.00…; nÕu b»ng 2: 0.00, 2.00, 4.00, 6.00, 8.00,… Th«ng th­êng, nªn chän Cycle Spacing = Label Increment Font, Format: chän kiÓu ch÷ vµ d¹ng hiÓn thÞ nh·n cña thanh tû lÖ Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 59 - III.7.2. Mµu nÒn b¶n vÏ Lµ thao t¸c víi ®èi t­îng (lµ b¶n vÏ) nªn tr­íc khi chän chøc n¨ng nµy, ph¶i nhÊp chuét vµo khu vùc b¶n vÏ ®Ó xuÊt hiÖn 8 « vu«ng ë 4 gãc vµ trung ®iÓm 4 c¹nh. Sau khi nhÊp chuét sÏ hiÖn ra b¶ng Ta chän Background. Sau ®ã ta chän mµu cña vïng vµ mµu cña ®­êng th¼ng, nhÊp chuét vµo OK III.7.3. VÏ ®­êng gÊp khóc khÐp kÝn (polygon) NhÊp chuét vµo biÓu t­îng trong thanh c«ng cô, khi ®ã, mçi lÇn nhÊp chuét sÏ cã mét ®iÓm g·y, nÕu gi÷ chuét tr¸i th× khi rª chuét ®Õn ®©u con trá chuét sÏ nèi tíi ®ã (lóc nµy ®­êng gÊp khóc nh×n kh¸ tr¬n). Khi ®ang rª chuét, nÕu: - NhÊp chuét ph¶i, kÕt qu¶ sÏ Undo l¹i mét b­íc (®iÓm g·y cuèi cïng) - NhÊn phÝm ESC, sÏ hñy bá lÖnh trªn - NhÊp ®óp chuét, kÕt thóc thao t¸c vÏ nµy, ®iÓm cuèi cïng sÏ tù ®éng nèi víi ®iÓm ®Çu tiªn ®Ó trë thµnh ®­êng khÐp kÝn III.7.4. VÏ ®­êng gÊp khóc (polyLine) NhÊp chuét vµo biÓu t­îng trªn thanh c«ng cô, c¸c thao t¸c còng t­¬ng tù nh­ trªn nh­ng khi kÕt thóc (nhÊp chuét tr¸i) ®iÓm cuèi cïng sÏ kh«ng nèi víi ®iÓm ®Çu tiªn III.7.5. Thªm biÓu t­îng (Symbol) Dïng biÓu t­îng ta cã thÓ thªm biÓu t­îng vµo mét vÞ trÝ nµo ®ã trªn b¶n vÏ (còng gièng nh­ Symbol cña ®iÓm). NÕu muèn thay ®æi h×nh d¹ng, nhÊp Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 60 - ®óp chuét vµo biÓu t­îng ®ã ®Ó chØnh söa III.7.6. Thay ®æi thuéc tÝnh Khi muèn thay ®æi thuéc tÝnh (®«i khi c¶ tïy chän) cña mét ®èi t­îng, h·y nhÊp ®óp chuét vµo biÓu t­îng ®ã. Tïy theo lo¹i ®èi t­îng ta sÏ cã mét b¶ng héi tho¹i t­¬ng øng, cho phÐp ta thay ®æi c¸c thuéc tÝnh cña ®èi t­îng C¸c thuéc tÝnh cã thÓ thay ®æi ®­îc lµ: - Thuéc tÝnh ®­êng th¼ng (Line Attributes) - Thuéc tÝnh mµu t« (Fill Attributes) - Thuéc tÝnh v¨n b¶n (Text Attributes) - Thay ®æi thuéc tÝnh cña biÓu t­îng (Symbol Attributes) III.8. In b¶n vÏ vµ chuyÓn sang phÇn mÒm øng dông kh¸c Surfer cã thÓ in trùc tiÕp tõ Windows. V× b¶n th©n kh«ng cã Driver riªng cho m¸y in nªn Surfer thõa kÕ tÊt c¶ c¸c Driver cho c¸c m¸y in cã trong Printer thuéc Control Panel cña Windows. III.8.1. In b¶n vÏ tõ SURFER Vµo chøc n¨ng File sau ®ã chän Print: Ta chän m¸y in vµ khæ giÊy thÝch hîp sau ®ã nhÊp chuét vµo OK. III.8.2. ChuyÓn sang øng dông kh¸c 1. ChuyÓn sang .WMF §Ó chuyÓn b¶n ®å thµnh mét File ë d¹ng .WMF , ta lµm nh­ sau: - T¹o mét b¶n ®å hoÆc më mét b¶n ®å tõ 1 file cã s½n, bëi chØ cã thÓ chuyÓn b¶n ®å ®ang lµm viÖc sang phÇn mÒm øng dông kh¸c Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 61 - - Vµo chøc n¨ng FILE trong thùc ®¬n chÝnh, chän Export sÏ xuÊt hiÖn khung cöa sæ: Ta chän kiÓu file lµ Windows Picture .WMF, ®Æt tªn file cÇn l­u vµ nhÊp chuét vµo Save 2. ChuyÓn sang .CLP C¸c thao t¸c gièng nh­ khi chuyÓn sang .WMF nh­ng khi chän kiÓu ta chän lµ Windows Clipboard .CLP 3. ChuyÓn sang .DXF Khi ®ang lµm viÖc víi mét b¶n vÏ, muèn chuyÓn b¶n vÏ ®ã sang AutoCad ta lµm nh­ sau: Vµo chøc n¨ng FILE trong thùc ®¬n chÝnh, chän Export, sau ®ã viÕt tªn file.DXF, nhÊp chuét vµo OK, xuÊt hiÖn khung cöa sæ ®Ó tïy chän c¸c th«ng sè khi chuyÓn ®æi Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 62 - Sau khi chän ®­îc c¸c th«ng sè thÝch hîp ta nhÊp chuét vµo OK, b¶n vÏ sÏ ®­îc chuyÓn sang 1 file .DXF C¸c th«ng sè tïy chän khi chuyÓn ®æi - Format: d¹ng cña file sÏ truy xuÊt .DXF lµ ASCII hay d¹ng m· Binary - All lines same color: Ên ®Þnh mµu mÆc ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng ®­îc truy xuÊt. Khi ®ã, c¸c ®èi t­îng trong b¶n vÏ cña Surfer cã thÓ cã nhiÒu mµu kh¸c nhau nh­ng khi chuyÓn sang AutoCad sÏ cã cïng mét mµu, ®ã lµ mµu mÆc ®Þnh cña AutoCad. - All lines same width: Ên ®Þnh bÒ réng mÆc ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng ®­îc truy xuÊt sang AutoCad. VÝ dô, c¸c ®o¹n th¼ng trong b¶n vÏ cã thÓ cã kÝch th­íc ®Ëm hoÆc m¶nh kh¸c nhau nh­ng khi chøc n¨ng nµo ®­îc kÝch ho¹t th× bÒ réng cña c¸c ®o¹n th¼ng ®ã khi chuyÓn sang AutoCad ®Òu b»ng nhau vµ b»ng gi¸ trÞ mÆc ®Þnh trong AutoCad. - All lines same style: Ên ®Þnh kiÓu(d¹ng) mÆc ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng (lµ ®o¹n th¼ng) ®­îc truy xuÊt sang AutoCad. NghÜa lµ trong b¶n vÏ cña Surfer cã nhiÒu ®o¹n th¼ng cã kiÓu kh¸c nhau: ®­êng liÒn nÐt, ®­êng nÐt ®øt th­a, nÐt ®øt dµy,… khi chøc n¨ng nµy ®­îc kÝch ho¹t th× kiÓu cña c¸c ®o¹n th¼ng ®ã trong b¶n vÏ AutoCad sÏ cã cïng mét kiÓu, ®ã lµ kiÓu mÆc ®Þnh (th­êng lµ ®­êng liÒn nÐt) - All Text as Areas: khi chøc n¨ng nµy ®­îc kÝch ho¹t, trong qu¸ tr×nh chuyÓn b¶n vÏ tõ Surfer sang AutoCad tÊt c¶ c¸c ch÷ (Text) ®­îc coi lµ c¸c vïng (Areas) ghÐp l¹i víi nhau. NÕu chøc n¨ng nµy kh«ng ®­îc kÝch ho¹t thi c¸c ch÷ trong b¶n vÏ cña Surfer vÉn lµ c¸c ký tù trong b¶n vÏ cña AutoCad. Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 63 - Ch­¬ng IV: Thùc nghiÖm IV.1. øng dông phÇn mÒm Surfer 8.0 vÏ ®­êng b×nh ®é Sau khi nhËp sè liÖu vµ ch¹y phÇn mÒm Surfer 8.0 víi ph­¬ng ph¸p néi suy Kriging ta ®­îc: Sau khi néi suy ®­êng ®ång møc b»ng ph­¬ng ph¸p Kriging ta chuyÓn sang AutoCad 2007 b»ng c¸ch: vµo File chän Export, khi ®ã sÏ hiÖn ra b¶ng NhÊp chuét vµo Save Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 64 - Lùa chän c¸c th«ng sè nh­ b¶ng trªn råi nhÊp chuét vµo OK. Khi ®ã ta sÏ cã File banve.dxf IV.2. VÏ, chØnh söa vµ biªn tËp b¶n ®å IV.2.1. ThiÕt lËp b¶n vÏ trong AutoCad 2007 1. §Æt ®¬n vÞ cho b¶n vÏ LÖnh Units Vµo Format Units LÖnh nµy dïng ®Ó ®Æt ®é chÝnh x¸c vµ ®¬n vÞ ®o cho c¸c ®¹i l­îng tr¾c ®Þa trong m«i tr­êng Autocad. C¸c ®¹i l­îng ®o trong tr¾c ®Þa th­êng lµ kho¶ng c¸ch vµ gãc. Th«ng th­êng ta chon ®¬n vÞ ®é dµi lµ sè thùc Decimal, ®¬n vÞ cña gãc th­êng chän lµ Deg/min/Sec (®é phót gi©y), hoÆc Grad nh­ h×nh sau. §é chÝnh x¸c (prectision) cña tõng lo¹i trÞ ®o, tuú theo c«ng viÖc cô thÓ ®Ó chän. Khi chän chóng t© nhÊn chuét vµo cöa sæ Direction ®Ó chän gãc quay. §èi víi c«ng t¸c tr¾c ®Þa ta lÊy h­íng b¾c lµm trôc X gãc ®o ®­îc quay thuËnj theo chiÒu kim ®ång hå. V× vËy chóng ta chän gãc quay trong tr¾c lµ ClockWise. Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 65 - 2 . §Æt giíi h¹n b¶n vÏ Th«ng th­êng ta ®Æt giíi h¹n cho b¶n vÏ ®Ó khu ®o vÏ cña ta n»m gän trong giíi h¹n mµ ta ®· ®Þnh nghÜa, ®Ó khi thùc hiÖn c¸c lÖnh di chuyÓn mµn h×nh ®­îc thuËn tiÖn. C«ng viÖc nµy ®­îc thùc hiÖn nh­ sau: Vµo Format Drawing Limits. Lóc nµy trªn mµn h×nh xuÊt hiÖn dßng lÖnh yªu cÇu nhËp vµo to¹ ®é cña gãc bªn tr¸i phÝa d­íi YX min (Y = 2309952, X = 475038) vµ to¹ ®é gãc phÝa trªn bªn ph¶i YX max (Y = 2311271, X = 475958) cña khu ®o. §Ó toµn bé khu ®o vÏ n»m trong mµn h×nh lµm viÖc vµo: View Zoo All. Sau ®ã ta vµo Tool Drafting Settings…sÏ hiÖn ra b¶ng: Ta chän Gid X spacing lµ 100, Grid Y spacing lµ 100. §¸nh dÊu vµo Snap On vµ Grid On 2. VÏ khung b¶n ®å tr­íc hÕt ta vµo giíi h¹n b¶n vÏ sau ®ã ta ®Æt chÕ ®é b¶n vÏ hiÓn thÞ c¸c m¾t l­íi. Trong b¶ng Drawing Aids Tû lÖ b¶n ®å 1: 1000 X Spacing = 100m vµ y Spacing = 100m Dïng lÖnh vÏ Polyline ®Ó vÏ khung trong cña tê b¶n ®å. Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 66 - Dïng lÖnh Modify Offset (vµo kho¶ng c¸ch lµ 10 t­¬ng øng lµ 1cm cña b¶n ®å tû lÖ 1:1000) ®Ó t¹o khung bªn ngoµi. Khung bªn ngoµi còng cã ®é ®Ëm lµ 1mm. §Ó t¹o ®­îc ®é ®Ëm nµy ta vµo lÖnh Modify  Object  Polyline ®Ó söa ®é dµy cña nÐt. Sau ®ã t¹o mÊu khung b¶n ®å, dïng lÖnh Move ®Ó ®­a mÊu khung b¶n ®å vÒ ®óng to¹ ®é m¾t l­íi khung b¶n ®å. Tr­íc khi dïng lÖnh Move ta ph¶i ®Æt chÕ ®é Snap ®Ó vÞ trÝ mÊu khung b¾t chÝnh x¸c vµo c¸c m¾t l­íi. *To¹ m¾t l­íi tiÕp theo tõ c©u lÖnh cña ch­¬ng tr×nh ta vµo Modify  Array hoÆc kÝch vµo biÓu t­îng trªn thanh c«ng cô, trªn mµn h×nh xuÊt hiÖn c©u lÖnh yªu cÇu ta chän ®èi tùng, dïng chuét ta chän bao c¶ ®«i t­îng lµ mÊu khung. Command: Array Select object: Other corner: 4 found Select object: ………………… Rectangular or Polar array (/P): Ch­ng tr×nh hái h×nh thøc tr¶i m¶ng, h×nh ch÷ nhËt hay h×nh trßn (R lµ h×nh ch÷ nhËt, P lµ h×nh trßn) ë ®©y ta chän h×nh ch÷ nhËt lµ R. Chóng ta gâ sè hµng vµ sè cét. Rectangular or Polar array (/P): r Number of row (---) :4 Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 67 - Number of columns () :4 Ta nhÊn Enter, trªn mµn h×nh tiÕp tôc cã c¸c c©u lÖnh: kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c hµng vµ c¸c cét. Víi b¶n ®å tû lÖ 1:1000 kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c hµng vµ c¸c cét lµ 100m, c¸c b¶n ®å tû lÖ kh¸c sÏ tÝnh ra trªn c¬ së cña b¶n ®å nµy. Khi ®ã ta tiÕp tôc gâ trªn bµn phÝm Units cell or distance between rows (---): 100 Distance between columns (): 100 Ta cã c¸c b¶n ®å víi c¸c mÊu khung, sau ®ã dïng lÖnh Text ®Ó viÕt to¹ ®é cho c¸ckhung d­íi cña tê b¶n ®å. Quy c¸ch viÕt theo quy ph¹m hiÖn hµnh. Sau khi vÏ xong khung b¶n ®å, ta cho hiªn c¸c m¾t l­íi vµ vµo Insert DWG Reference, khi ®ã sÏ hiÖn ra b¶ng Khi ®ã ta ®· chuyÓn c¸c ®­êng ®ång møc vµo trong khung b¶n ®å Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 68 - 3. thiÕt lËp líp th«ng tin C¸c ®èi t­îng cã cïng thuéc tÝnh trong Autocad ®­îc x¸c ®Þnh trong mét Layer. Layer lµ mét líp th«ng tin qu¶n lý mét nhãm ®èi t­îng cã cïng thuéc tÝnh. VÝ dô: trong b¶n ®å ®Þa h×nh c¸c ®õng nhùa ®­îc ®Þnh nghÜa Linetype (kiÓu ®õng cña ®èi t­îng), Color (mÇu cña ®èi t­îng) vµ tr¹ng th¸y biÓu thÞ cña ®èi t­îng (ON/OFF). ViÖc ®Æt Layer cña c¸c ®èi t­îng ®­îc tiÕn hµnh theo hai c¸ch C¸ch 1: Tõ menu Fomat Layer C¸ch 2: vµo biÓu t­îng trªn mµn h×nh sÏ cho ta hép tho¹i sau: Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 69 - Khi ®Æt líp th«ng tin ta vµo nhÊp chuét ph¶i vµ chän New Layer nh­ h×nh d­íi Ta cã thÓ ®Æt c¸c thuéc tÝnh cho tõng ®èi t­îng nh­ Linetype. Dïng chuét tr¸i nhÊp vµo vÞ trÝ Linetype cho ta hép tho¹i sau: NhÊn vµo Load cho ta kiÓu ®­êng, muèn chän kiÓu ®­êng nµo ta nhÊn chuét tr¸i vµo kiÓu ®­êng ®ã, nhÊn OK. Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 70 - Sau ®ã ta thiÕt lËp c¸c líp th«ng tin: 4 . VÏ chi tiÕt Trong ph­¬ng ph¸p to¹ ®é cùc ®Ó vÏ ®­îc c¸c ®iÓm ®o chi tiÕt ngoµi c¸c ®iÓm khèng chÕ ®o vÏ (®iÓm tr¹m m¸y) ta ph¶i cã sè liÖu ®o cña c¸c ®iÓm ®Þa h×nh vµ c¸c ®iÓm ®Þa vËt lµ c¸c gãc cùc, c¹nh cùc. Gãc cùc lµ gãc tÝnh tõ h­íng trôc cùc theo chiÒu kim ®ång hå ®Õn c¹nh cùc. C¹nh cùc lµ chiÒu dµi ngang tÝnh tù ®iÓm tr¹m m¸y O ®Õn ®iÓm vÏ chi tiÕt I. §Ó vÏ c¸c ®iÓm chi tiÕt b»ng c¸ch nhËp kho¶ng c¸ch tõ m¸y tíi ®iÓm ®ã, vµ gãc tõ h­íng khëi ®Çu ®Õn ®iÓm ®ã. Ta lÇn l­ît thùc hiÖn c¸c b­íc sau: Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 71 - - Vµo líp th«ng tin cña ®iÓm chi tiÕt cÇn vÏ nh­: §­êng, m­¬ng, nhµ, c©y… §Ó tiÕn hµnh vÏ c¸c ®iÓm chi tiÕt ta ph¶i ®æi hÖ to¹ ®é tuyÖt ®èi UCS vÒ hÖ to¹ ®é t­¬ng ®èi, b»ng c¸ch vµo menu Tool  UCS Object, trªn mµn h×nh sÏ hiÖn ra c©u lÖnh yªu cÇu ta ph¶i chän ®èi t­îng lµm ®­êng ®Þnh h­íng. Command: UCS Origin/ Zaxis/ 3point/ Object/ View/ X/ Y/ Z/ Prev/ Restore/ Save/ ?/ : §Ó nhËp to¹ ®é c¸c ®iÓm chi tiÕt cña tr¹m m¸y, ta vµo lÖnh vÏ ®­êng th¼ng sau ®ã nhËp to¹ ®é ®iÓm chi tiÕt theo khu«n d¹ng. Sau khi nhËp xong c¸c ®iÓm chi tiÕt cña tr¹m m¸y, ®Ó chuyÓn vÒ hÖ to¹ ®é tuyÖt ®èi ta vµo menu: Tool UCSWorld. IV.2.2. VÏ c¸c ®èi t­îng trªn b¶n ®å 1. T¹o vµ tr¶i c¸c ký hiÖu lªn b¶n ®å Trong b¶n ®å ta ph¶i vÏ rÊt nhiÒu c¸c ký hiÖu gièng nhau vÝ dô: C©y lóa, cét ®iÖn, c©y c«ng nghiÖp, mèc, bê lë…NÕu ë mét vÞ trÝ nµo ®ã cã c©y lóa ta l¹i vÏ míi mét c©y lóa th× ®ßi hái mÊt rÊt nhiÒu c«ng søc kh«ng ®¶m b¶o thêi gian cho c«ng viÖc. V× vËy phÇn mÒm Autocad gióp ta rót g¾n thêi gian b»ng c¸ch t¹o Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 72 - s¼n mét ký hiÖu víi h×nh d¹ng vµ kÝch th­íc theo quy ph¹m quy ®Þnh (t¹o Block) ®Ó mçi khi dïng ®Õn ký hiÖu nµy ta gäi ra ( Insert) ®Ó dïng mµ kh«ng mÊt c«ng t¹o l¹i. C¸c ký hiÖu cã hai d¹ng c¬ b¶n, c¸c d¹ng kh¸c chØ lµ d¹ng ®Æc biÖt cña hai d¹ng nµy ®ã lµ: ký hiÖu d¹ng ®iÓm nh­ c©y lóa, cét ®iÖn… Ký hiÖu d¹ng ®­êng nh­ ®­êng tÇu, bê lë… 2. VÏ c¸c ký hiÖu trªn b¶n ®å - VÏ c©y lóa T¹o c©y lóa víi kÝch th­íc ®óng theo quy ph¹m cña b¶n ®å tû lÖ 1:1000 tr­íc hÕt ta vÏ mét ®o¹n th¼ng 2.5mm (trªn b¶n vÏ, nÕu tÝnh theo tû lÖ b¶n ®å 1:1000 sÏ cã kÝch th­íc thùc tÕ lµ 2.5m) sau ®ã dïng lÖnh Modify  Offset (copy ®o¹n th¼ng song song víi ®o¹n th¼ng lóc tr­íc víi kho¶ng c¸ch 0.6m, ta lµm nh­ vËy hai lÇn) lóc nµy ta cã ba ®o¹n th¼ng song song víi nhau. Vµo lÖnh Polyline ®Ó nèi ®Çu cña ®o¹n th¼ng n»m ngang víi kho¶ng c¸ch 1.2m, tiÕp tôc dïng lÖnh Offset ®Ó copy hai ®­êng th¼ng ë d­íi cña c©y lóa víi kho¶ng c¸ch la 0.5m, tiÕp tôc Offset ®o¹n th¼ng n»m ngang lªn phÝa trªn cña c©y lóa víi kho¶ng c¸ch lµ 0.8m. Vµo Polyline ®Ó nèi c¸c ®iÓm sao cho nã t¹o thµnh mét c©y lóa cã h×nh d¹ng vµ kÝch th­íng nh­ h×nh vÏ, råi xo¸ nh÷ng chç kh«ng cÇn thiÕt. - VÏ cét ®iÖn Ta thÊy cét ®iÖn cã hai phÇn gièng nhau do vËy ta chØ viÖc vÏ mét bªn, bªn cßn l¹i lÊy ®èi xøng. Tr­íc hÕt ta vÏ mét ®o¹n th¼ng cã chiÒu dµi 5m, cuèi Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 73 - ®o¹n th¼ng vÒ bªn tay ph¶i ta vÏ mét ®­êng trßn cã b¸n kÝnh 0.05m mét ®­êng trßn ngoµi nhá cã b¸n kÝnh lµ 0.5m, dïng lÖnh Trim (select object): chän ®­êng trßn ngoµi sau ®ã nhÊn chuét ph¶i, tiÕp tôc nhÊn chuét tr¸i vµo ®o¹n th¼ng nèi gi÷a hai ®­êng trßn, ®Çu phÝa tay tr¸i mµn h×nh ta vÏ mét ®o¹n th¼ng trïm khÝt lªn ®o¹n th¼ng tr­íc víi kho¶ng c¸ch lµ 2m, tiÕp tôc dïng c¸c c«ng cô vÏ line ®Ó vÏ nèt mét bªn. Khi ch­a lÊy ®èi xøng: Sau khi vÏ xong mét bªn, vµo lÖnh Mirror (®èi xøng) cã c¸c command sau: Select object: Chän ®èi t­îng, sau khi chän ®èi t­îng nhÊn chuét ph¶i, First point of mirror line: chän ®iÓm thø nhÊt cña ®iÓm ®èi xøng. Select point: chän ®iÓm thø hai cña ®iÓm ®èi xøng. H×nh d¹ng vµ kÝch th­íc cña cét ®iÖn nh­ sau: Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 74 - - VÏ ®­êng bê lì (Taly) tr­íc hÕt ta vµo mét ký hiÖu cã d¹ng vµ kÝch th­íc (nh­ h×nh vÏ) C¸c thao c¸c trªn b¶n vÏ tû lÖ 1:1000, vÏ mét ®o¹n th¼ng cã chiÒu dµi lµ 5m b»ng c¸ch vµo lÖnh Draw  Line hoÆc kÝch vµo biÓu t­îng trªn thanh c«ng cô råi nhËp chiÒu dµi, ta vÏ mét ®o¹n th¼ng n»m ngang b¾t vµo cuèi ®­êng th¼ng võa vÏ víi chiÒu dµi 2m, sau cïng ta vÏ mét ®­êng th¼ng b¾t vµo cuèi ®­êng n»m ngang theo chiÒu th¼ng ®øng víi chiÒu dµi 3m. Sau ®ã ta xo¸ ®o¹n th¼ng n»m ngang nµy ®i. Khi vÏ song ta t¹o Block, viÖc t¹o Block nµy t­¬ng tù nh­ viÖc t¹o Block ë trªn, tªn Block lµ TL. §Ó tr¶i Taly th× khi trªn dßng lÖnh xuÊt hiÖn: Command: me (lÖnh measure) Select object to measure: XuÊt hiÖn dßng nµy th× ta kÝch chuét tr¸i vµo ®­êng cÇn t¹o bê lë. Trªn mµn h×nh xuÊt hiÖn nh­ sau: MEASURE Select object to measure ………………………. / Block: Ta gâ b (tõ bµn phÝm)  mµn h×nh xuÊt hiÖn Select object to measure / Block: b …………………………… Block name to insert: taly (tªn cña Block gâ tõ bµn phÝm) Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 75 - TiÕp tôc cã dßng lÖnh Align block with object? ta Ên Enter TiÕp tôc cã dßng lÖnh Segment lenqth: 4 (gâ tõ bµn phÝm) Sau khi thùc hiÖn xong c¸c b­íc nh­ trªn ta cã Taly sau - LÖnh t¹o block sau khi vÏ xong c¸c ký hiÖu chóng ta t¹o Block b»ng c¸ch vµo menu Draw  blockMake hoÆc vµo thanh c«ng cô trªn mµn h×nh sÏ cho ta hép tho¹i sau: Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 76 - Tõ vÞ trÝ Block name ®¸nh ký hiÖu (Lua) nhÊn chuét vµo select objects råi chän toµn bé ®èi t­îng t¹o thµnh ký hiÖu. Trong hép tho¹i Base point yªu cÇu chØ ra ®iÓm ®Æc tr­ng cho ký hiÖu, ta cã thÓ nhËp to¹ ®é X, Y cña ®iÓm ®Æc tr­ng cña ký hiÖu hoÆc vµo select point chän ®iÓm chuÈn, khi gäi ký hiÖu th× ®iÓm chuÈn võa ®­îc chän sÏ trïng víi ®iÓm kÝch trá cña phÇn mÒm. KÕt thóc viÖc t¹o mét ký hiÖu Ên OK. * Gäi ký hiÖu (Insert Block) Khi gäi ký hiÖu, vµo Insert  Block, hoÆc vµo tõ biÓu t­îng cña thanh c«ng cô trªn mµn h×nh cho ta hép tho¹i, nhÊn chuét vµo Block sau ®ã chän tªn Block cÇn gäi: Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 77 - XuÊt hiÖn Command sau: - Insert point: chØ vÞ trÝ mµ ta cÇn ®­a ký hiÖu ra - X Scale factor / Conner ? XYZ. Khi xuÊt hiÖn command nµy trªn mµn h×nh nÕu ta ®ång ý víi tû lÖ theo trôc X lµ 1 th× Ên Enter. - Y Scale factor (default = X). khi xuÊt hiÖn command nµy nÕu ®ång ý víi mÆc ®Þnh cña m¸y th× Ên Enter, tû lÖ theo trôc Y còng b»ng 1. Nh­ vËy ta gäi mét ký hiÖu ®óng b»ng kÝch th­íc lóc t¹o. - Rotation Angle: Vµo gãc quay cña ký tù, th«ng th­êng trong m¸y mÆc ®Þnh lµ 0, nÐu ®ång ý th× Ên Enter. * LÖnh Array (tr¶i m¶ng) Khi gäi ký hiÖu ra b¶n vÏ chóng ta chØ cã thÓ gäi ®­îc mét ký hiÖu. Nh­ng khi ë ®ã l¹i cã nhiÒu ký hiÖu, gåm nhiÒu hµng vµ nhiÒu cét gi÷a c¸c hµng vµ c¸c cét nµy l¹i c¸ch nhau mét kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh vµ nÕu nh­ lµm thñ c«ng th× rÊt l©u. PhÇn mÒm Autocad cho phÐp ta lµm ®ùc c«ng viÖc trªn mµ kh«ng tèn thêi gian ®ã chÝnh lµ c«ng t¸c tr¶i m¶ng Array. IV.2.3. Biªn tËp b¶n ®å Qu¸ tr×nh biªn tËp vµ chØnh sö b¶n ®å lµ b­íc quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®­îc khi lµm b¶n ®å. Khi biªn tËp lµ chØnh söa ta sÏ lµm viªc víi tõng Layer riªng, b»ng c¸ch ta chØ cho hiÓn thÞ tõng Layer, do vËy viÖc ta ph¶i më hép tho¹i layer kÝch chuét vµo Format  Layer, råi hiÓn thÞ mét Layer lµm viÖc, cßn c¸c Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 78 - Layer kh¸c th× kh«ng hiÓn thÞ: Trong hép tho¹i ta thÊy chØ cã líp Layer ®­îc hiÓn thÞ lµ cho phÐp ta chØnh söa, h×nh cã mÇu vµng nghÜa lµ Layer ®ang bËt vµ h×nh cã mÇu vµng cho biÕt líp nµy ®ang hiÓn thÞ, h×nh cho phÐp ta chØnh s÷a c¸c ®èi t­îng thuéc Layer Êy. Vµ nÕu , t¾t vµ (®ãng) cã nghÜa lµ Layer ®ang t¾t th× ta kh«ng thÓ chØnh s÷a c¸c ®èi t­îng ®ã ®­îc. C¸ch s÷a ch÷a c¸c thuéc tÝnh: nÕu mét ®èi t­îng nµo ®ã ta muèn thay ®æi nh­ kiÓu ®­êng, mÇu s¾c ta lµm nh­ sau: Dïng chuét tr¸i chän ®èi t­îng cÇn söa, sau ®ã vµo Modify  Properties, lóc nµy ta sÏ ®æi thuéc tÝnh cña ®èi t­îng b»ng c¸ch chän l¹i c¸c thuéc tÝnh cho ®èi t­îng ®ã. Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 79 - KÕt luËn Ngµy nay, víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ th«ng tin vµ ®iÖn tö th× c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng ®· trë nªn l¹c hËu. Nhu cÇu thùc tÕ ngµy cµng cao, ®ßi hái nghµnh tr¾c ®Þa ph¶i cã ph­¬ng ph¸p míi t¹o ra b¶n ®å ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thùc tiÔn. C«ng nghÖ ®ã lµ c«ng nghÖ b¶n ®å sè. Trong c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tõ sè liÖu ®o cña m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö th× viÖc øng dông c¸c phÇn mÒm lµ rÊt quan träng. ChÝnh v× thÕ, ®Ò tµi: "øng dông phÇn mÒm Surfer trong c«ng t¸c vÏ ®­êng b×nh ®é thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh" ®· nghiªn cøu vÒ viÖc øng dông phÇn mÒm Surfer vµ AutoCad ®Ó thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh. Trong thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi, ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o TS. §inh C«ng Hßa vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong bé m«n em ®· hoµn thµnh ®å ¸n cña m×nh. Do thêi gian vµ tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn ®å ¸n cã thÓ cßn nhiÒu thiÕu sãt. RÊt mong ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ Néi, th¸ng 6 - 2008 Sinh viªn thùc hiÖn Ng« ThÕ Anh Tr­êng §¹i häc Má §Þa ChÊt §å ¸n tèt nghiÖp Sinh viªn: Ng« ThÕ Anh Líp: Tr¾c ®Þa A-K48- 80 - Tµi liÖu tham kh¶o [1]. NguyÔn Träng San, §µo Quang HiÕu, §inh C«ng Hßa. Gi¸o tr×nh Tr¾c ®Þa c¬ së tËp (1+2). Nxb X©y Dùng. Hµ Néi 2002 [2]. NguyÔn Hoµi Nam. Tµi liÖu h­íng dÉn sö dông phÇn mÒm Surfer [3]. Ts. §inh C«ng Hßa. Gi¸o tr×nh tin häc øng dông