Ch−ơng I
Những vấn đề cơ bản về chứng khoán, công cụ phái sinh, chứng khoán phái sinh
vμ định giá công cụ phái sinh.
Trong ch−ơng mở đầu nμy chúng ta sẽ nghiên cứu những vấn đề cơ bản nhất của chứng khoán, công cụ phái sinh, chứng khoán phái sinh vμ những nguyên lý cơ bản nhất trong việc định giá công cụ phái sinh. Trong phần định giá đề tμi sẽ nghiên cứu hai mảng chính đó lμ định giá giá trị nội tại của chứng khoán phái sinh, cũng nh− phí quyền chọn. Đề tμi cũng sẽ giới hạn phạm vi nghiên cứu cho ch−ơng sau, vì khái niệm công cụ phái sinh rất rộng. Riêng trong ch−ơng 1, phần lý luận chúng ta sẽ nghiên cứu phạm vi rộng hơn vμ với phần lý thuyết nhiều hơn .
1.1. Khái niệm về chứng khoán, công cụ phái sinh
vμ chứng khoán phái sinh
1.1.1. Chứng khoán:
Mặc dầu thị tr−ờng chứng khoán chính thức Việt Nam đã đi vμo hoạt động đ−ợc hơn 4 năm, chúng ta đã đ−ợc đμo tạo, đã đ−ợc đọc vμ nghiên cứu rất nhiều về chứng khoán vμ thị tr−ờng chứng khoán , kể cả trong vμ ngoμi n−ớc. Tuy vậy, các đề tμi NCKH cũng ch−a có đề tμi nμo nghiên cứu thấu đáo khái niệm hết sức cơ bản nμy trên ph−ơng diện khoa học vμ theo tôi khái niệm chứng khoán vẫn ch−a đ−ợc ai định nghĩa chính xác một cách khoa học ở Việt Nam hiện nay. Bởi vậy, ngoμi phần chính của đề tμi lμ định giá chứng khoán phái sinh, đề tμi nμy còn có một mục tiêu nhỏ bên cạnh nó lμ tìm định nghĩa một cách khoa học của khái niệm chứng khoán, công cụ phái sinh, chứng khoán phái sinh vμ phân biệt chúng. Đây cũng lμ điều kiện tiền đề ban đầu quan trọng để chúng ta tiến hμnh các b−ớc sau của đề tμi.
Trong từ điển Anh Việt trang 14991 có định nghĩa “ Security” nh− sau: “ dt. 1. Sự yên ổn, sự an toμn, sự an ninh 2. Tổ chức bảo vệ, cơ quan bảo vệ: ~ police: công an bảo vệ; Security Council : Hội đồng bảo an (Liên hiệp quốc) 3. Sự bảo đảm; vật bảo đảm: ~ for a debt sự bảo đảm một món nợ; To lend money without ~ : cho vay không có vật bảo đảm 4. (Snh) chứng khoán: The ~ market : Thị tr−ờng chứng khoán.” Đây không phải lμ định nghĩa khoa học nói lên bản
1 Nhμ xuất bản khoa học xã hội năm 1975
11
chất của chứng khoán, mμ chỉ giải thích theo ngôn ngữ thông th−ờng bên ngoμi của khái niệm chứng khoán.
Trong từ điển điện tử Lạc Việt cũng định nghĩa chữ Security nh− sau: 1. sự an toμn 2. Sự an ninh 3. sự đảm bảo; vật đảm bảo; vật thế chấp 4. (số nhiều) Tμi liệu hoặc giấy chứng nhận cho biết ai lμ sở hữu chủ của cổ phiếu, cổ phần, trái khoán, chứng khoán.” Định nghĩa nμy đã phần nμo đi vμo bản chất của chứng khoán, nhất lμ thiếu mảng chứng khoán phái sinh.
Trong nghị định 144/2003/NĐ-CP có định nghĩa 2 :
“1. Chứng khoán lμ chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ, xác nhận các quyền vμ lợi ích hợp pháp của ng−ời sở hữu chứng khoán đối với tμi sản hoặc vốn cuả tổ chức phát hμnh :
1. Cổ phiếu
2. Trái phiếu
3. Chứng chỉ quỹ đầu t−
4. Các chứng khoán khác theo quy định của pháp luật.”
Vμ sau đó lμ định nghĩa hai chứng khoán phái sinh :
“2. Chứng quyền lμ loại chứng khoán đ−ợc phát hμnh kèm theo trái phiếu hoặc cổ phiếu −u đãi, cho phép ng−ời nắm giữ chứng khoán đó đ−ợc quyền mua một khối l−ợng cổ phiếu phổ thông nhất định theo mức giá đã đ−ợc xác định tr−ớc trong thời kỳ nhất định.
3. Quyền mua cổ phần lμ loại chứng khoán ghi nhận quyền dμnh cho các cổ đông hiện tại của một công ty cổ phần đ−ợc mua tr−ớc một số l−ợng cổ phần trong đợt phát hμnh cổ phiếu phổ thông mới t−ơng ứng với tỷ lệ cổ phần hiện có của họ trong công ty.”
Định nghĩa trên lμ định nghĩa dạng thô, định nghĩa quyền mua cổ phần (right) của Nghị định 144 thiếu yếu tố đặc tr−ng về giá đó lμ giá nμy thấp hơn giá thị tr−ờng hiện tại của cổ phiếu. Mục tiêu đ−a ra các khái niệm nμy lμ chỉ nhằm giúp chúng ta hiểu khái niệm trong Nghị định vμ chỉ bao gồm những chứng khoán điều chỉnh bằng pháp luật, còn các chứng khoán khác thì không, ví dụ chứng nhận sở hữu ở một công ty trong mô hình công ty trách nhiệm hữu hạn chẳng hạn. Rõ rμng đây lμ một chứng khoán về vốn chủ sở hữu. Bên cạnh đó định nghĩa trên cũng cũng ch−a lμm rõ bản thân cổ phiếu lμ gì? trái phiếu lμ gì? chứng chỉ quỹ đầu t− lμ gì ? vμ ch−a định nghĩa theo bản chất một cách khoa học mμ chỉ liệt kê các loại chứng khoán để ng−ời đọc dễ hiểu. Đặc biệt lμ khái niệm các chứng khoán khác theo quy định của pháp luật : Pháp luật nμo quy định, chứng khoán gì cũng ch−a rõ. Vì vậy đây cũng không phải lμ định nghĩa khoa học vμ đầy đủ của chứng khoán.
Trong giáo trình “ Những vấn đề cơ bản về chứng khoán vμ thị tr−ờng chứng khoán “3 của ủy ban Chứng khoán Nhμ n−ớc vμ đặc biệt trong ch−ơng
2 Khoản 1 điều 3
3 Nhμ xuất bản chính trị quốc gia. Hμ nội năm 2002
Chứng khoán cũng đ−ợc định nghĩa không thực sự khoa học ngay từ đầu : “ Chứng khoán lμ hμng hóa của thị tr−ờng chứng khoán . Đó lμ những tμi sản tμi chính vì nó mang lại thu nhập vμ khi cần ng−ời sở hữu nó có thể bán nó để thu tiền về . .Nói chung ng−ời ta phân chia chứng khoán thμnh 4 nhóm chính lμ cổ phiếu, trái phiếu, các công cụ chuyển đổi vμ các công cụ phái sinh” ( Tμi liệu đã dẫn trang 72). Định nghĩa nμy cũng ch−a nói lên bản chất gốc của chứng khoán, mμ chỉ đi quan sát phần “ngọn” của vấn đề. Mục tiêu khi đ−a ra khái niệm nμy chỉ để giúp ng−ời tham gia thị tr−ờng hiểu khái niệm chứng khoán vμ lợi ích của họ khi tham gia thị tr−ờng vμ cũng không phải lμ định nghĩa khoa học của chứng khoán. Trong đinh nghĩa trên nhiều khi ch−a chính xác vì trong thị tr−ờng l−u thông kém, hoặc chứng khoán kém giá trị, thậm chí giá trị âm thì ng−ời sở hữu nó không thể bán nó để thu tiền về nh− trong định nghĩa vμ trong tr−ờng hợp nμy không có nghĩa lμ nó không phải chứng khoán.
Trong cuốn từ điển tμi chính vμ đầu t− của John Downes vμ Jordan Elliot Goodman4 có định nghĩa : “ Security : - Finance : collateral offered by a debtor to a lender to secure a loan called collateral security. For instance, the security behind the mortgage loan is real estate being purchused with the process of loan. If the debt is not paid, the lender may seize the security and resell it – Personal security : refers to one person or firm’s guarantee of another’s primary obligation.- Investment: instrument that signifies an ownership position in a corporation (a stock), creditor with a corporation or governmental body (a bond), or right to ownership such us those represented by an option, subscription right and subscription warrant “. Định nghĩa sau của Đặng Quang Gia đã dịch từ từ điển đã nêu trên : Trong cuốn “ Từ điển thị tr−ờng chứng khoán “ của tác giả nμy5 có định nghĩa Security nh− sau : “ Tμi chánh : vật thế chấp do ng−ời nợ giao cho ng−ời cho vay để đảm bảo số nợ, nó đ−ợc gọi lμ thế chấp đảm bảo Collateral Security. Thí dụ, vật bảo đảm cho tiền vay có thế chấp lμ bất động sản đang đ−ợc mua bằng tiền vay. Nếu không trả đ−ợc nợ , ng−ời cho vay có thể giữ bất động sản bảo đảm đó vμ bán đi.Cá nhân đảm bảo (personal security) ám chỉ một ng−ời hay một công ty đảm bảo cho số nợ cam kết đầu tiên của một ng−ời khác.
Đầu t−: công cụ cho biết có một vị thế sở hữu trong công ty (chứng khoán), một chủ nợ có liên hệ với một công ty hay một bộ phần nhμ n−ớc (trái phiếu), hay có quyền về sở hữu trong các công cụ tiêu biểu bằng hợp đồng Option, quyền đăng ký mua, chứng chỉ đặc quyền chứng chỉ mua”
Trong định nghĩa trên đã đến gần hơn với bản chất của chứng khoán. Nó đã nói đến chứng chỉ, công cụ bảo đảm quyền của ng−ời sở hữu vμ có ghi nghĩa vụ của ng−ời phát hμnh chứng chỉ đó đối với ng−ời sở hữu nó. Theo tôi đây lμ định nghĩa tốt nhất về chứng khoán.
4 Dictionary of Finance and Investment Terms – USA- 1995 p. 518-519
5 Nhμ xuất bản Thống kê - 1998 trang 927
13
Qua nghiên cứu các tμi liệu trên, tác giả của đề tμi nμy cảm thấy những đặc điểm mμ một chứng khoán cần phải có lμ :
- Lμ một chứng chỉ, công cụ tμi chính
- Đảm bảo (security) cho ng−ời sở hữu nó có quyền gì đó đối với ng−ời phát hμnh ( không nhất thiết lμ tổ chức nh− Nghị định 144).
- Có hai loại chứng khoán quan trọng nhất lμ chứng khoán vốn (cổ phiếu) vμ chứng khoán nợ ( trái phiếu)
Kết hợp những đặc điểm đó với những đặc điểm của các công cụ bút toán, l−u ký hiện đại đề tμi nμy đ−a ra một định nghĩa khoa học hơn về chứng khoán nh− sau :
Định nghĩa đầy đủ của chứng khoán : Chứng khoán lμ chứng chỉ vật chất, bút toán ghi sổ hoặc bút toán điện tử, lμ công cụ tμi chính chứng nhận quyền sở hữu hợp pháp, quyền chủ nợ hoặc các quyền hợp pháp khác nh− quyền mua, quyền bán trong hợp đồng t−ơng lai, hợp đồng quyền chọn vv của ng−ời sở hữu nó đối với ng−ời phát hμnh.
Định nghĩa nμy đi vμo bản chất của chứng khoán hơn. Chứng khoán đ−ợc hiểu nh− một vật đảm bảo (security) quyền của ng−ời sở hữu nó đối với đơn vị phát hμnh. Ng−ời phát hμnh ở đây có thể lμ pháp nhân, tổ chức vμ cũng có thể lμ cá nhân.
Theo định nghĩa trên đây, chúng ta có thể liệt kê các loại chứng khoán nh− sau
- Chứng khoán vốn sở hữu nh− cổ phiếu của công ty cổ phần, chứng chỉ góp vốn vμo quỹ đầu t−, vμo công ty trách nhiệm hữu hạn nhiều thμnh viên, vốn góp chung vμo các vụ liên doanh, ví dụ vốn góp để mở một cửa hμng (ch−a phải lμ công ty) . vv Chứng khoán vốn sở hữu theo định nghĩa nμy còn bao gồm cả di chúc của ng−ời cha cho các con, hay giấy chứng nhận biếu tặng sau khi mất, hoặc hợp đồng chăm sóc ng−ời giμ để h−ởng gia sản còn hiệu lực sau khi ng−ời đ−ợc chăm sóc đã qua đời. Đơn vị “ phát hμnh” trong tr−ờng hợp sau trên đây lμ ng−ời viết di chúc, ng−ời biếu, tặng, hay ng−ời ký hợp đồng chăm sóc tuổi giμ. Nguời sở hữu các chứng chỉ đã kể có quyền sở hữu tμi tản của ng−ời “phát hμnh”. Nói chung đây lμ các chứng chỉ, công cụ công nhận quyền sở hữu của ng−ời có nó đối với ng−ời phát hμnh.
- Chứng khoán vốn vay nh− các loại trái phiếu ( trái phiếu chính phủ, trái phiêú công ty, trái phiếu công trình). Chứng khoán vốn vay còn bao gồm cả những chứng chỉ vay khác nh− sổ tiết kiệm, giấy báo số d− tμi khoản vμ ngay cả thẻ tín dụng cũng lμ chứng chỉ vật chất chứng nhận quyền rút tiền (đòi nợ) của ng−ời sở hữu đối với đơn vị phát hμnh lμ ngân hμng. Tuy nhiên trong lĩnh vực thẻ tín dụng còn có thể có hợp đồng ng−ời có thẻ có thể tiêu vμo tiền của ngân hμng khi số d− ít hơn nhu cầu chi. Trong tr−ờng hợp nμy
14
ng−ời sở hữu chứng khoán (thẻ) có vốn vay âm (< 0) vμ tình thế đảo ng−ợc. Ngoμi ra trong xã hội còn rất nhiều loại chứng chỉ vay, cho vay khác vμ chúng đều lμ chứng khoán nợ. Ví dụ tôi th−ờng xuyên ăn ở một nhμ hμng vμ ăn xong lại ký nợ vμo một trang của quyển sổ của nhμ ăn, thì trang sổ đó cũng lμ chứng khoán nợ. Thị tr−ờng mua bán nợ hiện nay đang đ−ợc chú ý phát triển ở n−ớc ta vμ theo nh− lý luận trên đây thì thị tr−ờng nμy lμ một bộ phận của thị tr−ờng chứng khoán. Theo định nghĩa nêu trên tín phiếu kho bạc ngắn hạn cũng lμ trái phiếu, lμ chứng khoán vì nó hội đủ các tiêu chuẩn của một chứng khoán theo định nghĩa trên đây. Nhìn chung đây lμ chứng chỉ, công cụ chứng nhận ng−ời “ phát hμnh” có nghĩa vụ nợ đối với ng−ời sở hữu nó.
- Chứng khoán khác nh− :
+ Quyền mua cổ phiếu (right): Quyền đ−ợc mua cổ phiếu th−ờng của một công ty trong một đợt phát hμnh cổ phiếu mới. Quyền nμy phát hμnh cho những cổ đông hiện hữu theo tỷ lệ vốn cổ phần của họ trong công ty vμ thời gian thực hiện quyền th−ờng ngắn (thông th−ờng tối đa lμ 3 tháng). Gía bán cổ phiếu mới theo quyền thấp hơn giá thị tr−ờng hiện tại của nó. Ví dụ vừa qua công ty Haphaco đã phát hμnh thêm 1 triệu cổ phiếu, ng−ời sở hữu 1 cổ phiếu cũ có một quyền mua một cổ phiếu mới vμ thời gian thực hiện quyền nμy trong 3 tháng. Giá mua cổ phiếu mới theo quyền lμ 32 000đ trong khi đó giá thị tr−ờng của cổ phiếu nμy lúc phát hμnh quyền lμ khoảng 50 000đ
+ Chứng quyền ( warrant) lμ loại chứng khoán th−ờng đ−ợc phát hμnh kèm theo trái phiếu hoặc cổ phiếu −u đãi, cho phép ng−ời nắm giữ chứng quyền đó đ−ợc quyền mua một khối l−ợng cổ phiếu phổ thông nhất định theo mức giá đã đ−ợc xác định tr−ớc trong thời kỳ nhất định. Thời kỳ đó th−ờng t−ơng đối dμi có khi lμ một năm, có khi vμi năm, dăm năm ( nh−ng th−ờng lớn hơn 3 tháng). Mức giá xác định th−ờng cao hơn giá hiện tại của cổ phiếu đó.
+ Quyền chọn : (option) Chúng ta phân biệt quyền chọn mua vμ quyền chọn bán. Lμ thoả thuận để ng−ời có quyền đ−ợc tự do lựa chọn mua (bán) một loại hμng hoá ( chứng khoán) trong một thời kỳ trong t−ơng lai định tr−ớc với một số l−ợng quy định vμ theo giá thoả thuận tr−ớc . Theo nghĩa nμy thì right vμ warrant đều lμ quyền chọn.
+ Hợp đồng t−ơng lai ( futures) lμ hợp đồng ký thoả thuận tr−ớc về việc mua bán một loại hμng hoá (chứng khoán) trong t−ơng lai với số l−ợng vμ giá cả đ−ợc quy định khi ký hợp đồng. Hợp đồng t−ơng lai th−ờng đ−ợc chuẩn hóa vμ giao dịch sôi động ở các thị tr−ờng chứng khoán.
Các loại chứng khoán kể trên sẽ đ−ợc nghiên cứu kỹ trong các phần sau. Nh−ng chúng ta cũng cần nói thêm rằng còn nhiều “chứng khoán” khác theo khái niệm chứng khoán mμ đề tμi nμy đề xuất. Vi dụ – Vé xổ số cũng có thể đ−ợc coi lμ chứng khoán vì nó lμ chứng chỉ vật chất chứng nhận quyền của ng−ời sở hữu nó có quyền dùng nó để lĩnh th−ởng từ đơn vị phát hμnh khi trúng số. T−ơng tự một nắp chai bia báo trúng th−ởng ô tô BMW cũng lμ một chứng
142 trang |
Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1685 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Ứng dụng phương pháp định giá các công cụ chứng khoán phái sinh và một số gợi ý cho Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Ï t¹o nªn rñi ro míi, thËm chÝ céng h−ëng rñi ro.
e. Phßng tr¸nh rñi ro b»ng ho¸n ®æi (Swaps) :
Swaps th«ng th−êng ®−îc sö dông ®Ó phßng tr¸nh rñi ro liªn quan ®Õn tû
gi¸ hèi ®o¸i vµ l·i suÊt. H·y xem l¹i vÝ dô 16 trang () ®· giíi thiÖu kh¶ n¨ng
phßng tr¸nh rñi ro tû gi¸ hèi ®o¸i trong thÞ tr−êng ngo¹i hèi b»ng kü thuËt
Swaps
Trong tµi liÖu tham kh¶o ( 15) t¸c gi¶ cã giíi thiÖu mét s¬ ®å dïng kü
thuËt swaps ®Ó phßng ngõa rñi ro cho kho¶n vay ngo¹i tÖ cña mét c«ng ty ViÖt
nam. Chóng ta h·y xem xÐt cô thÓ tr−êng hîp nµy : H×nh 15:15
15 Tµi liÖu héi th¶o vÒ “ Mone
y and Debt market” t¹i hµ néi ngµy 19-20/10/2004. Trang 118
122
Trong s¬ ®å trªn chóng ta thÊy mét c«ng ty cña ViÖt nam cã kho¶n nî
b»ng USD lµ 100 triÖu. §Ó phßng tr¸nh rñi ro tiÒn tÖ (rñi ro tû gi¸ hèi ®o¸i)
c«ng ty nµy ®· giao dÞch swap víi mét ng©n hµng.
Chóng ta hiÓu s¬ ®å trªn nh− sau : Gi¶ sö mét c«ng ty cña ViÖt nam cã
mét kho¶n nî ngo¹i tÖ 100 tr USD vµ sau 6 th¸ng ph¶i tr¶. L·i suÊt cña kho¶n
nî nµy lµ l·i suÊt th¶ næi LIBOR+1%. §Ó phßng tr¸nh rñi ro tû gi¸ (v× l·i suÊt
ph¶i tr¶ lµ l·i suÊt th¶ næi), c«ng ty giao dÞch Swap víi mét ng©n hµng ( Swap
Bank) vµ chuyÓn cho ng©n hµng nµy (chuyÓn tr−íc) 1560 tû ®ång vµ coi ®©y lµ
kho¶n cho vay ®èi v¬i Swap Bank víi l·i suÊt cè ®Þnh 12,5% n¨m (con sè nµy
cÇn ®−îc x¸c ®Þnh trong hîp ®ång). Ng©n hµng sÏ nhËn rñi ro vÒ tû gi¸ cho
m×nh, tøc lµ nhËn tr¶ gióp c«ng ty mãn nî trªn khi ®Õn h¹n vµ theo tû gi¸ th¶
næi LIBOR cña ®«la +1%. §Ó ®æi l¹i C«ng ty ViÖt nam ®· ph¶i tÝnh l·i suÊt cè
®Þnh 12% (ng©n hµng ®−îc h−ëng) ®èi víi kho¶n tiÒn ViÖt mµ c«ng ty nép vµo
ng©n hµng. L·i suÊt nµy cao h¬n l·i suÊt thÞ tr−êng v× bao gåm c¶ phÝ bï ®¾p rñi
ro cho ng©n hµng.
1.3.3. øng dông ®Ó ®Þnh gi¸ tham chiÕu cña cæ phiÕu vµ ®Þnh gi¸
quyÒn mua cæ phiÕu (hay phÝ mua chøng quyÒn) trong tr−êng hîp ph¸t hµnh
thªm cæ phiÕu ®Ó t¨ng vèn.
123
VÝ dô 37 : H·y ®Þnh gi¸ quyÒn chän cña cæ phiÕu Haphaco trong ®ît ph¸t
hµnh thªm cæ phiÕu võa qua theo t− liÖu ë VÝ dô 23. Tæng vèn huy ®éng míi lµ
20 tû ®ång (tæng vèn ph¸p ®Þnh cña Haphaco tr−íc lóc ph¸t hµnh quyÒn mua cæ
phiÕu lµ 10 tû ®. Haphaco ph¸t hµnh chøng quyÒn tr−íc. Gi¸ tham chiÕu cña cæ
phiÕu nµy tr−íc thêi ®iÓm ph¸t hµnh lµ 50000®/CP (PRt-1). Tû lÖ vèn t¨ng lµ
gÊp 2 lÇn vèn hiÖn cã ( I=1). Gi¸ cæ phiÕu sÏ b¸n cho cæ ®«ng ghi trong quyÒn
lµ 32 000®/1CP (PR). Khi ®ã gi¸ tham chiÕu cña cæ phiÕu nµy vµo ngµy giao
dÞch kh«ng h−ëng quyÒn (PRt) theo c«ng thøc (1.9) ®· tÝnh lµ
PR t-1 + (I x PR )
PRt = ------------------------
1+ I
Trong ®ã : PRt lµ gi¸ tham chiÕu cæ phiÕu sau khi ph¸t hµnh chøng quyÒn;
Gi¸ nµy lµ gi¸ cÇn x¸c ®Þnh
PRt-1 lµ gi¸ chøng kho¸n tr−íc khi ph¸t hµnh chøng quyÒn.
I lµ tû lÖ vèn t¨ng
PR lµ gi¸ cæ phiÕu sÏ b¸n cho ng−êi n¾m gi÷ chøng quyÒn
5 0 000 + 1 x 32000-0
PRt = -----------------------------= 41 000 ®
1+1
Nh− vËy, gi¸ trÞ cæ phiÕu sau khi ph¸t hµnh quyÒn ®¸ng gi¸ lµ 41 000®,
®©y lµ gi¸ tham chiÕu cña cæ phiÕu nµy trong ngµy giao dÞch kh«ng h−ëng
quyÒn mua cæ phiÕu, trong khi ®ã gi¸ kÌm quyÒn cña cæ phiÕu ( hay gi¸ Ên
®Þnh) lµ 32 000®.
Trong tr−êng hîp nµy gi¸ cña quyÒn mua cæ phiÕu lµ :
41000-32000® = 9000®.
§©y lµ th«ng tin hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh giao dÞch quyÒn mua
cæ phiÕu nµy.
Bµi to¸n nµy ®−îc gÆp kh¸ th−êng xuyªn trong qu¸ tr×nh vËn hµnh cña thÞ
tr−êng chøng kho¸n. Bëi v× viÖc ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu ®Ó huy ®éng vèn ®Çu
t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt lµ môc ®Ých quan träng nhÊt cña thÞ tr−êng chøng kho¸n
vµ c¸c doanh nghiÖp sÏ tranh thñ tèi ®a nguån vèn huy ®éng b»ng ph−¬ng ph¸p
nµy.
1.3.4. øng dông ®Ó ®Þnh gi¸ tham chiÕu cña cæ phiÕu trong ngµy giao
dÞch kh«ng h−ëng phÇn chia l∙i vµ ph¸t th−ëng b»ng cæ phiÕu.
124
Nh− c¸c phÇn tr−íc ®· giíi thiÖu, rÊt nhiÒu doanh nghiÖp niªm yÕt hiÖn
nay sÏ thùc hiÖn viÖc chia cæ tøc, chia l·i b»ng cæ phiÕu. Thùc chÊt ®©y lµ ®ît
ph¸t hµnh míi vµ b¸n cho cæ ®«ng hiÖn h÷u. QuyÒn “mua” cæ phiÕu tiÒm Èn
trong ho¹t ®éng nµy vµ coi nh− ng−êi cã quyÒn dïng lu«n tiÒn th−ëng hay cæ
tøc ®Ó mua cæ phiÕu míi. Nhu cÇu ®Þnh gi¸ còng ®· xuÊt hiÖn. Chóng ta ph©n
biÖt hai lo¹i h×nh ho¹t ®éng ë ®©y: Ho¹t ®éng chia l·i, chia cæ tøc vµ ho¹t ®éng
ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu cïng xÈy ra cïng mét lóc
VÝ dô 38- C«ng ty CP xuÊt-nhËp khÈu kh¸nh héi (KHAHOMEX) ®· ®−îc phÐp
cña ñy ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu ®Ó t¨ng vèn d−íi
h×nh thøc th−ëng cæ phiÕu, t¨ng vèn ®iÒu lÖ tõ 20,9 tû lªn gÊp ruìi, tøc lµ ph¸t
hµnh thªm 1045000 CP víi trÞ gi¸ 10,450 tû. Ngµy cuèi cïng ®Ó cæ ®«ng ®¨ng
ký quyÒn mua cæ phiÕu lµ ngµy 15/10/2004 (Thø 6). Ngµy giao dÞch kh«ng
h−ëng quyÒn lµ ngµy Thø 4 ngµy 13/10. C©u hái ë ®©y lµ gi¸ tham chiÕu cña cæ
phiÕu nµy t¹i ngµy 13/10 nµy lµ bao nhiªu ? Gi¸ trÞ cña quyÒn b»ng bao nhiªu?
BiÕt r»ng gi¸ cæ phiÕu ngµy 12 th¸ng 10 cña KHA lµ 25500®. (§©y lµ vÝ dô thùc
víi sè liÖu thùc tÕ cña thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt nam).
Trong tr−êng hîp nµy, cïng mét lóc cã 2 sù kiÖn xÈy ra : C«ng ty KHA
ph¸t th−ëng vµ c«ng ty KHA ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu ®Ó t¨ng vèn. Møc th−ëng
lµ 5000®/ 1CP; Ph¸t hµnh ®Ó t¨ng thªm 50% vèn vµ b¸n cho ng−êi cã quyÒn (cæ
®«ng hiÖn h÷u) víi gi¸ 10000®/1 CP. ¸p dông c«ng thøc ®· giíi thiÖu ë ch−¬ng
1 - C«ng thøc (1.9) cã ®iÒu chØnh phÇn gi¶m gi¸ do th−ëng:
PR t-1 + (I x PR )-TTH
PRt = ------------------------------
1+ I
Trong ®ã : PRt lµ gi¸ tham chiÕu cæ phiÕu sau khi ph¸t hµnh chøng quyÒn;
Gi¸ nµy lµ gi¸ cÇn x¸c ®Þnh
PRt-1 lµ gi¸ chøng kho¸n tr−íc khi ph¸t hµnh chøng quyÒn. (25500®)
I lµ tû lÖ vèn t¨ng. : 50%=0,5
PR lµ gi¸ cæ phiÕu sÏ b¸n cho ng−êi n¾m gi÷ chøng quyÒn
(10000®)
TTH tiÒn th−ëng (5000®)
25500 + (0.5x 10000 ) –5000
PR13/10 = -------------------- -------- --------- = 17 000®
1+ 0.5
Tøc lµ nÕu ngµy 13/10 gi¸ cæ phiÕu KHA h×nh thµnh lµ 17000®/1CP th×
®−îc coi lµ kh«ng cã biÕn ®éng gi¸, kh«ng cã t¸c ®éng ®Õn Vn-Index. ViÖc
125
gi¶m gi¸ tõ 25 500®/1CP xuèng 17 000®/1CP chØ lµ sù biÕn ®éng vÒ gi¸ trÞ, chø
kh«ng ph¶i lµ biÕn ®éng vÒ gi¸.
Gi¸ cña quyÒn ë ®©y lµ 17 000®- 10 000® = 7 000®
RÊt ®¸ng tiÕc lµ Trung t©m GDCK TP. Hå ChÝ Minh ®· tÝnh to¸n vµ
th«ng b¸o kh«ng chuÈn vÒ gi¸ tham chiÕu cña cæ phiÕu nµy vµo ngµy 12/10 víi
gi¸ tham chiÕu lµ 20 300®. NÕu th«ng b¸o gi¸ nµy th× ®· bá qua phÇn ph¸t
th−ëng b»ng tiÒn. KÕt qu¶ nµy ®· ®¸nh lõa nhµ ®Çu t− v× gi¸ CP nµy kh«ng thÓ
cao ®Õn møc 20300® mµ chØ ë møc 17000® theo c¸c t− liÖu c«ng bè vµ thùc tiÔn
thÞ tr−êng.
VÝ dô : C«ng ty Haphaco ®· ®−îc phÐp cña Uy ban Chøng kho¸n Nhµ
n−íc chia cæ tøc ®ît hai b»ng cæ phiÕu (1200®/1CP), víi gi¸ ®−îc tÝnh theo
mÖnh gi¸, 10000®/1CP, tøc lµ cæ ®«ng cã 100 CP sÏ ®−îc nhËn thªm 12 CP,
®ång thêi th−ëng cæ phiÕu cho cæ ®«ng ®Ó t¨ng vèn víi tû lÖ 2 :1, tøc lµ cã hai
cæ phiÕu cò ®−îc nhËn thªm 1 CP míi. Ngµy giao dÞch kh«ng h−ëng quyÒn lµ
ngµy 6/12/04. Chóng ta h·y tÝnh gi¸ tham chiÕu cña CP nµy vµo ngµy 6/12/04
theo c«ng thøc :
PR t-1 + (I x PR )-TTH- cæ tøc
PRt = -------------------------------------
1+ I
Trong ®ã : PRt lµ gi¸ tham chiÕu cæ phiÕu sau khi ph¸t hµnh chøng quyÒn;
Gi¸ nµy lµ gi¸ cÇn x¸c ®Þnh
PRt-1 lµ gi¸ chøng kho¸n tr−íc khi ph¸t hµnh chøng quyÒn. (Gi¸ vµo
ngµy 3/12/2004 lµ 39300® )
I lµ tû lÖ vèn t¨ng. : 50%+12%=0,62
PR lµ gi¸ cæ phiÕu sÏ b¸n cho ng−êi n¾m gi÷ chøng quyÒn
(10000®)
TTH tiÒn th−ëng (5000®)
Cæ tøc = 1200®
39300 + (0.62x 10000 ) –5000-1200
PR6/12 = -------------------- -------- --------- = 24259 ®
1+ 0.5
Trong tr−êng hîp nµy gi¸ trÞ quyÒn nhËn cæ tøc vµ tiÒn th−ëng b»ng cæ
phiÕu lµ:
39300 - 24259 = 15 041 ®
Tuy nhiªn, trong thùc tÕ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n TP. Hå ChÝ
Minh ®· quy ®Þnh gi¸ tham chiÕu cña Haphaco ë phiªn giao dÞch ®Çu tiªn
kh«ng h−ëng quyÒn (ngµy 6/12/04) lµ 25 000® (cao h¬n gi¸ trÞ thùc h¬n 700®).
§©y lµ mét ®iÓm sai n÷a trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n gi¸ trÞ cæ phiÕu trong tr−êng
126
hîp ph¸t th−ëng b»ng tiÒn vµ tr¶ cæ tøc ®Ó t¨ng vèn. LÏ ra ph¶i th«ng b¸o gi¸
tham chiÕu cña Haphaco vµo ngµy 6/12/04- Phiªn giao dÞch 931 lµ 24300 thay
v× 25000®.
§©y lµ th«ng tin hÕt søc quan träng ®èi víi ng−êi ®Çu t− ®Ó hä cã c¬ së ®Ó giao
dÞch cæ phiÕu nµy tr−íc ngµy 6/12
ViÖc gi¶m gi¸ cña Haphaco tõ 39300 vµo phiªn giao dÞch 930 xuèng 24300 vµo
phiªn thø 931 kh«ng coi lµ gi¶m gi¸ vµ kh«ng tÝnh vµo Vn Index, v× ®©y lµ kho¶n
gi¶m gi¸ trÞ cña cæ phiÕu chø kh«ng ph¶i gi¶m gi¸.
1.3.5. øng dông trong viÖc x¸c ®Þnh chiÕn l−îc mua quyÒn chän
mua (bought call)
VÝ dô 39: LÊy vÝ dô trong muc 1.e trªn ®©y vµ gi¶n −íc cho gän:
Gi¶ sö mét c«ng ty ViÖt nam ký mét hîp ®ång mua quyÒn chän mua
100000 USD víi c¸c th«ng tin nh− sau :
+ Tû gi¸ quyÒn chän : VND/US = 15000
+ Tû gi¸ giao ngay : VND/US = 14850
+ PhÝ quyÒn chän : 15 tr VND
+ L·i suÊt kú h¹n 3 th¸ng cña VND lµ 8% n¨m
+ L·i suÊt kú h¹n 3 th¸ng cña USD lµ 2,58%/n¨m
+ Thêi h¹n hîp ®ång lµ 3 th¸ng
a) PhÝ quyÒn chän ®−îc hiÓu theo c¸c ph−¬ng ¸n sau:
Ph−¬ng ¸n 1 : D¹ng %VND/USD
(15 tr VND/(100 000USDx15 000VND)x100 = 1%
Ph−¬ng ¸n 2 : D¹ng USD/VND (th−êng gäi lµ ®iÓm)
(15 000 000/14 850)/(100 000x15 000)x1 000 000® =0.6733$/1trVND
Ph−¬ng ¸n 3: D¹ngVND/USD (Còng th−êng gäi d¹ng ®iÓm)
(15 000 000/100 000) = 150 VND/1USD
Ph−¬ng ¸n 4: D¹ng %USD/US$
(15 000 000/14 850):100 000x100 = 1.01%
b) PhÝ quyÒn chän b»ng VND theo m« h×nh Boston-Style Option.
15 000 000x ( 1+ 0.08/4) = 15 300 000 VND
c) Tû gi¸ F(VND/USD) 3 th¸ng theo th«ng sè thÞ tr−êng :
F(VND/USD) = (FVVND/FVUSD) = 15050
)
4
0258.01(1
)
4
08.01(1485
=
+
+
x
x
PhÝ b»ng VND ®Ó mua 1 USD sau 3 th¸ng lµ :
150x USSDVNDx /153)3
12
08.01( =+
127
Chóng ta h·y biÓu diÔn chi phÝ mua 1 USD theo sù biÕn thiªn cña tû gi¸
H×nh 16:
- NÕu tû gi¸ giao ngay sau 3 th¸ng lín h¬n tû gi¸ quyÒn chän th×
quyÒn chän ®−îc thùc hiÖn vµ chi phÝ ®Ó mua 1USD b»ng
15000+153=15153®
TuyÕn kú h¹n
TuyÕn quyÒn chän
Tû gi¸ VND/USD giao
ngay sau 3 th¸ng 1500014897
15050
15153
Chi fÝ b»ng VND ®Ó mua 1$
- NÕu tû gi¸ giao ngay sau 3 th¸ng nhá h¬n tû gi¸ quyÒn chän
(<15000®), th× quyÒn chän kh«ng ®−îc thùc hiÖn vµ ng−êi cã
quyÒn chän sÏ mua US$ trªn thÞ tr−êng giao ngay víi chi phÝ lµ :
Tû gi¸ giao ngay +153®
- Chi phÝ ®Ó mua USD theo hîp ®ång kú h¹n kh«ng phô thuéc g× vµo
tû gi¸ giao ngay nªn ®−êng kú h¹n n»m ngang ë møc 15 050®
- Hîp ®ång kú h¹n vµ hîp ®ång quyÒn chän cã chi phÝ b»ng nhau
khi tû gi¸ giao ngay sau 3 th¸ng nh− nhau :
15050®-153=14897®
Thu nhËp cña ng−êi mua quyÒn chän mua ®−îc biÓu diÔn theo s¬
®å sau :
H×nh 17- Thu nhËp cña ng−êi mua quyÒn mua
- Khi tû gi¸ giao ngay nhá h¬n 15000 th× ng−êi mua quyÒn lç 153 ®.
Trong tr−êng hîp nµy quyÒn chän sÏ kh«ng ®−îc thùc hiÖn
Spot-15153
15153
15000
-153
Tû gi¸ giao ngay
VND/USD
Thu nhËp theo VND
- Khi tû gi¸ giao ngay ë gi÷a 15000® vµ 15153® th× ng−êi mua
q nh−ng lç Ýt h¬n 153®- Víi ®iÒu kiÖn quyÒn
c
- K
h
uyÒn chän vÉn lç
hän ®−îc thùc hiÖn ®Ó gi¶m thiÓu thua lç.
hi tû gi¸ giao ngay ®óng b»ng 15153 th
ßa vèn (quyÒn chän vÉn ph¶i thùc hiÖn)
128
× ng−êi mua quyÒn chän
- Khi tû gi¸ giao ngay lín h¬n 15153 th× ng−êi mua quyÒn chän
th¾ng vµ phÇn l·i b»ng Tû gi¸ giao ngay (spot) – 15153
1.3.6. øng dông trong viÖc x¸c ®Þnh chiÕn l−îc mua quyÒn chän b¸n
Chóng ta h·y xem xÐt kh¶ n¨ng øng dông phßng tr¸nh rñi ro vµ kinh
doanh ngo¹i hèi qua chiÕn l−îc mua quyÒn chän b¸n:
VÝ dô 40: C«ng ty X ký hîp ®ång mua quyÒn chän b¸n AUD ®Ó nhËn
USD theo c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y:
- Gi¸ trÞ hîp ®ång 10 tr AUD
- Tû gi¸ quyÒn chän USD/AUD lµ 0.8
- Tû gi¸ giao ngay USD/AUD lµ 0.8050
- PhÝ quyÒn chän lµ 300 000AUD hoÆc 241500USD
- L·i suÊt kú h¹n 3 th¸ng cña AUD lµ 12%/n¨m
- L·i suÊt kú h¹n 3 th¸ng cña USD lµ 4.64% n¨m
- Thêi h¹n hîp ®ång lµ 3 th¸ng
a) PhÝ quyÒn chän b¸n USD theo Boston Style Opton :
USDx 244300)
4
0464.01(241500 =+
b) Tû gi¸ kú h¹n 3 th¸ng F(USD/AUD) ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:
F(USD/AUD) = (FVUSD/FVAUD) = 7906.0
)3
12
12.01(1
)3
12
0464.01(8050.0
=
+
+
xx
xx
c) H×nh 18: Lîi Ých khi b¸n 1 AUD.
0.7755
0.7906
Thu b»ng USD khi b¸n 1 AUD
Tû gi¸ giao ngay USD/AUD
0.81510.8
TuyÕn kú h¹n
129
- Trôc tung thÓ hiÖn møc thu b»ng USD khi b¸n 1 AUD
- Trôc hoµnh thÓ hiÖn tû gi¸ giao ngay cã thÓ xÈy ra trong vßng 3
th¸ng gi÷a USD vµ AUD
- PhÝ quyÒn chän biÓu diÔn d−íi d¹ng ®iÓm cña USD/AUD:
241500/10 000 000 = 0.0242 USD/AUD = 242 ®iÓm
vµ t¹i thêi ®iÓm sau 3 th¸ng lµ :
AUDUSDx /0245.0)
4
0464.01(0242.0 =+
- NÕu tû gi¸ giao ngay ch−a v−ît 0.8 USD, th× quyÒn chän b¸n sÏ
®−îc thùc hiÖn (bëi v× b¸n theo quyÒn ®−îc nhiÒu tiÒn h¬n) vµ nÕu
b¸n 1 AUD th× ng−êi b¸n quyÒn chän b¸n sÏ thu :
0.8-0.0245 =0.7755 USD
- NÕu tû gi¸ giao ngay lín h¬n 0.8 th× ng−êi cã quyÒn b¸n sÏ kh«ng
thùc hiÖn quyÒn v× hä cã thÓ thùc hiÖn ë thÞ tr−êng giao ngay v×
b¸n ë ®©y sÏ thu ®−îc nhiÒu tiÒn h¬n. Kho¶n thu sau khi trõ phÝ tõ
viÖc b¸n 1 AUD lµ
Gi¸ giao ngay – 0.0245USD phÝ
- Hîp ®ång quyÒn chän vµ hîp ®ång kú h¹n cã chi phÝ b»ng nhau vµ
b»ng gi¸ trÞ kú h¹n t¹i tû gi¸ giao ngay sau ba th¸ng vµ b»ng:
0.7906+0.0245 = 0.8151 USD/1AUD
1.3.7.øng dông trong viÖc x¸c ®Þnh chiÕn l−îc b¸n quyÒn chän b¸n
VÝ dô 41 : Mét c«ng ty ViÖt nam b¸n quyÒn chän b¸n cho mét Ng©n hµng
víi c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y:
- Gi¸ trÞ hîp ®ång : 100 000USD
- Tû gi¸ quyÒn chän (tû gi¸ thùc hiÖn) lµ 15500VND/1USD
- Tû gi¸ giao ngay khi ký hîp ®ång lµ 15420 VND/USD
- PhÝ quyÒn chän lµ 2000USD hay 30840000VND
- L·i suÊt kú h¹n 3 th¸ng cña USD lµ 5.72% n¨m
- L·i suÊt kú h¹n 3 th¸ng cña VND lµ 8.64% n¨m
- Thêi h¹n hîp ®ång t= 3 th¸ng
a) PhÝ quyÒn chän theo Boston Style Option:
- B»ng USD : §©y lµ phÝ ph¶i tr¶ khi hîp ®ång ®¸o h¹n.
2000x(1+0.0572/4)= 2028.6USD
- B»ng VND :
30840000x(1+ 0.0864/4) = 31506144VND
b) PhÝ cña ng−êi mua ®Ó mua 1USD t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i vµ sau 3 th¸ng:
- T¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i: 30 084 000 : 100000 = 308.4VND/USD
130
- T¹i thêi ®iÓm sau 3 th¸ng lµ : 308.4 x (1+0.0864:4) = 315VND
c) Tû gi¸ kú h¹n 3 th¸ng cña VND/USD lµ :
F(VND/USD) = (FVVND/FVUSD) = 15531
)3
12
0572.01(1
)3
12
0864.01(15420
=
+
+
xx
xx
Chi b»ng VND ®Ó mua 1 USD
TuyÕn kú h¹n
Tû gi¸ giao ngay VND/USD15846 15500
15531
15185
H×nh 31: §å thÞ biÓu thÞ kho¶n chi vÒ VND ®Ó mua 1USD
- Trôc hoµnh thÓ hiÖn sù biÕn ®éng cña gi¸ giao ngay sau 3 th¸ng
- Trôc tung thÓ hiÖn chi phÝ ®Ó mua 1USD b»ng ®ång ViÖt nam theo
hîp ®ång kú h¹n vµ hîp ®ång quyÒn chän.
- NÕu tû gi¸ giao ngay nhá h¬n tû gi¸ quyÒn chän (15500), th×
quyÒn chän ®−îc thùc hiÖn, ng−êi mua hîp ®ång quyÒn chän sÏ
b¸n USD cho ng−êi b¸n quyÒn theo gi¸ hîp ®ång v× thu ®−îc
nhiÒu tiÒn h¬n so víi b¸n ë thÞ truêng giao ngay. §èi víi ng−êi
b¸n quyÒn th× ph¶i mua USD vµ kho¶n chi cña anh ta ®óng b»ng tû
gi¸ quy ®Þnh trõ phÇn phÝ ®· thu ®Ó cã 1USD
= 15500® - 315 ® = 15 185 ®/1USD
- NÕu tû gi¸ giao ngay lín h¬n tû gi¸ quyÒn chän (15500), th×
quyÒn chän kh«ng ®−îc thùc hiÖn, bëi v× ng−êi mua hîp ®ång
quyÒn chän sÏ b¸n USD trªn thÞ tr−êng giao ngay, v× ë ®©y hä thu
®−îc nhiÒu tiÒn h¬n so víi b¸n theo hîp ®ång. §èi víi ng−êi b¸n
quyÒn SD theo hîp ®ång mµ ph¶i mua ë thÞ
tr−êng
1 USD
- NÕu lµ hîp
gi¸ kú h¹n lµ
1.3.9. øng d
th× kh«ng ph¶i mua U
giao ngay víi gi¸ cao h¬n gi¸ hîp ®ång vµ chi phÝ ®Ó mua
cña anh ta b»ng :
Gi¸ giao ngay - 315 ®
®ång kú h¹n th× ph¶i thùc hiÖn vµ anh ta ph¶i mua USD t¹i
15531+315 = 15846®/1USD
ông trong viÖc b¶o hiÓm rñi ro tû gi¸ kho¶n thu xuÊt khÈu
131
Chóng ta h·y xem xÐt kh¶ n¨ng øng dông nµy qua vÝ dô sau ®©y:
VÝ dô 42 : Mét c«ng ty cña ViÖt nam cã kho¶n tiÒn ngo¹i tÖ do xuÊt khÈu
hµng hãa sau thêi h¹n t th¸ng sÏ nhËn ®−îc vµ cã ý ®å nghiªn cøu c¸c ph−¬ng
¸n b¶o hiÓm rñi ro tû gi¸ nh− sau:
a- Dïng hîp ®ång kú h¹n
b- Mua hîp ®ång quyÒn chän b¸n ®«la
c- B¸n hîp ®ång quyÒn chän mua USD.
Th«ng sè thÞ tr−êng hiÖn hµnh lµ :
- Tû gi¸ quy ®Þnh cña quyÒn chän vµ hîp ®ång kú h¹n lµ
15500®/1USD
- PhÝ quyÒn chän lµ 310®/1USD
- t= 3 th¸ng
- Tû gi¸ giao ngay gi¶ sö h×nh thµnh ë 3 møc 10000®/1USD;
15500®/USD; vµ 20 000®/USD
H·y x¸c ®Þnh l·i lç cña c¸c ph−¬ng ¸n trªn vµ xem xÐt chiÕn l−îc quyÒn
chän.
Chóng ta h·y lËp c¸c b¶ng sau:
B¶ng10. Thu nhËp b»ng VND tõ b¸n 1$ theo tû gi¸ giao ngay lóc ®¸o
h¹n
Thu nhËp b»ng VND tõ b¸n 1$ theo tû gi¸ giao ngay lóc
®¸o h¹n
Ph−¬ng ¸n
Tû gi¸ giao ngay bÐ
h¬n tû gi¸ quy ®Þnh
(10 000<15 500)
Tû gi¸ giao ngay
b»ng tû gi¸ quy
®Þnh
(15500=15 500)
Tû gi¸ giao ngay
lín h¬n tû gi¸
quy ®Þnh
(20000>15 500)
Mua quyÒn
b¸n
15500-310 (phÝ)=
15190
15500-
310=15190
20000-
310=19690
B¸n quyÒn
mua
10000+310=10310 15500+310=1581
0
15500+310=1581
0
Hîp ®ång kú
h¹n
15500 15500 15500
Tû gi¸ giao
ngay
10 000 15 500 20000
B¶ng11. L∙i lç b»ng VND theo sù h×nh thµnh cña tû gi¸ giao
ngay
132
L·i (+) lç (-) øng víi c¸c møc tû gi¸ giao ngay lóc ®¸o h¹n Ph−¬ng ¸n
Tû gi¸ giao ngay
bÐ h¬n tû gi¸ quy
®Þnh
(10 000<15 500)
Tû gi¸ giao ngay
b»ng tû gi¸ quy
®Þnh
(15500=15 500)
Tû gi¸ giao ngay
lín h¬n tû gi¸ quy
®Þnh
(20000>15 500)
Mua quyÒn
b¸n
-100000+ 15500-
310 (phÝ)= +5190
-310 -310
B¸n quyÒn
mua
+310 +310 -
20000+(15500+310
)=
-4190
Hîp ®ång kú
h¹n
15500-
10000=5500
15500-15000=0 20000-15500=
- 4500
Tû gi¸ giao
ngay
0 0 0
Chóng ta cã thÓ vÏ ®å thÞ biÓu hiÖn gi¸ trÞ tiÒn ViÖt nam thu ®−îc do b¸n
1$ nh− sau trong quan hÖ víi sù biÕn thiªn cña tû gi¸ giao ngay trong t−¬ng lai.
H×nh 32 : §å thÞ biÓu diÔn kÕt qu¶ thu khi b¸n 1 $ theo c¸c ph−¬ng ¸n
phßng tr¸nh rñi ro:
15500
Tû gi¸ giao ngay
15500
15810
15190 B»ng hîp ®ång kú h¹n
Mua quyÒn b¸n
B¸n quyÒn mua
Thu b»ng VND khi b¸n 1USD
H×nh 33- §å thÞ tuyÕn l·i lç cña ng−êi b¶o hiÓm so víi gi¸ giao ngay:
133
L·i, lç theo VND
Tû gi¸ giao ngay
L·i lç b¸n quyÒn chän mua
L·i lç mua quyÒn chän b¸n-310
+310
0
NhËn xÐt :
- §èi víi chiÕn l−îc mua quyÒn chän b¸n th× kh¶ n¨ng thua lç lµ cã
h¹n, møc thua lç tèi ®a lµ phÝ ®· tr¶ trong vÝ dô trªn lµ phÝ quyÒn
chän ®· ph¶i tr¶ khi mua quyÒn =310®/1USD; trong khi kh¶ n¨ng
ph¸t sinh l·i lµ kh«ng cã giíi h¹n.
- §èi víi viÖc b¸n quyÒn mua th× ng−îc l¹i víi mua quyÒn b¸n vµ l·i
suÊt thu ®−îc lµ giíi h¹n, møc l·i tèi ®a lµ kho¶n phÝ thu ®−îc =
phÝ b¸n = 310®, nh−ng kh¶ n¨ng thua lç lµ kh«ng cã giíi h¹n
- §èi víi hîp ®ång kú h¹n chóng ta cè ®Þnh kho¶n thu lµ møc tû gi¸
®−îc ghi trong hîp ®ång.
Nh− vËy, trªn quan ®iÓm qu¶n lý rñi ro chóng ta cã thÓ ®−a ra mét sè
nguyªn lý cho chiÕn l−îc nh− sau:
- NÕu tiÕn hµnh phßng tr¸nh rñi ro, gi¶m thiÓu thÊt tho¸t, kh«ng cã
môc ®Ých ®Çu c¬, th× nªn chän chiÕn l−îc mua quyÒn chän b¸n,
chø kh«ng nªn b¸n quyÒn chän mua.
- Tr−êng hîp b¸n quyÒn chän mua ph¶i ®èi mÆt víi rñi ro cao, (rñi
ro kh«ng h¹n chÕ) v× vËy chØ thÝch hîp víi c¸c Ng©n hµng, c«ng ty
cã tiÒm n¨ng lín vÒ vèn. §èi víi c¸c c«ng ty nhá, ng©n hµng nhá
th× kh«ng nªn sö dông h×nh thøc kinh doanh nµy ®Ó tr¸nh sù ®æ bÓ,
ph¸ s¶n.
1.3.11.øng dông trong viÖc b¶o hiÓm rñi ro tû gi¸ kho¶n chi nhËp khÈu
Chóng ta h·y xem xÐt kh¶ n¨ng b¶o hiÓm rñi ro tû gi¸ kho¶n chi nhËp
khÈu qua mét vÝ dô sau ®©y:
VÝ dô 43 . Mét c«ng ty cña ViÖt nam cÇn ph¶i tr¶ mét kho¶n tiÒn ngo¹i tÖ
-USD cho mét l« hµng nhËp khÈu dù kiÕn giao hµng vµ thanh to¸n trong t−¬ng
lai. (sau 3 th¸ng ch¼ng h¹n).C«ng ty cã c¸c biÖn ph¸p sau ®©y ®Ó phßng tr¸nh
rñi ro tû gi¸ hèi ®o¸i :
a) B¶o hiÓm b»ng hîp ®ång kú h¹n
b) B¶o hiÓm b»ng c¸ch mua hîp ®ång quyÒn chän mua USD 3 th¸ng
c) B¶o hiÓm b»ng c¸ch b¸n hîp ®ång quyÒn chän b¸n USD 3 th¸ng
C¸c th«ng sè cña thÞ tr−êng nh− sau :
- Tû gi¸ quy ®Þnh cña quyÒn chän vµ hîp ®ång kú h¹n lµ
15500®/1USD
- PhÝ quyÒn chän lµ 310®/1USD
- t= 3 th¸ng
134
- Tû gi¸ giao ngay gi¶ sö h×nh thµnh ë 3 møc 10000®/1USD;
15500®/USD; vµ 20 000®/USD
Chóng ta h·y lËp c¸c b¶ng sau:
B¶ng 12. Chi phÝ b»ng VND ®Ó mua 1$ theo c¸c ph−¬ng ¸n
Chi phÝ b»ng VND ®Ó mua 1$ theo tû gi¸ giao ngay lóc ®¸o
h¹n
Ph−¬ng ¸n
Tû gi¸ giao ngay bÐ
h¬n tû gi¸ quy ®Þnh
(10 000<15 500)
Tû gi¸ giao ngay
b»ng tû gi¸ quy
®Þnh
(15500=15 500)
Tû gi¸ giao ngay
lín h¬n tû gi¸
quy ®Þnh
(20000>15 500)
Mua quyÒn
b¸n
10000+310 (phÝ)=
10310
15500+310=1581
0
15500+310=1581
0
B¸n quyÒn
mua
15500-310=15190 15500-
310=15190
20000-
310=19690
Hîp ®ång kú
h¹n
15500 15500 15500
Tû gi¸ giao
ngay
10 000 15 500 20000
Chóng ta cã thÓ vÏ ®å thÞ biÓu hiÖn gi¸ trÞ tiÒn ViÖt nam cÇn chi ®Ó mua
1$ nh− sau trong quan hÖ víi sù biÕn thiªn cña tû gi¸ giao ngay trong t−¬ng lai.
H×nh 32 : §å thÞ biÓu diÔn kÕt qu¶ thu khi b¸n 1 $ theo c¸c ph−¬ng ¸n
phßng tr¸nh rñi ro:
135
15500
Tû gi¸ giao ngay
15500
15810
15190 B»ng hîp ®ång kú h¹n
B¸n quyÒn mua
Mua quyÒn b¸n
Chi b»ng VND ®Ó mua 1USD
B¶ng 13. L∙i lç b»ng VND theo sù h×nh thµnh cña tû gi¸ giao ngay
L·i (+) lç (-) øng víi c¸c møc tû gi¸ giao ngay lóc ®¸o h¹n Ph−¬ng ¸n
Tû gi¸ giao ngay
bÐ h¬n tû gi¸ quy
®Þnh
(10 000<15 500)
Tû gi¸ giao ngay
b»ng tû gi¸ quy
®Þnh
(15500=15 500)
Tû gi¸ giao ngay
lín h¬n tû gi¸ quy
®Þnh
(20000>15 500)
Mua quyÒn
b¸n
-310 -310 20000-(15500-310
)=
+4190
B¸n quyÒn
mua
10000-(15500-310)
= -5190
+310 +310
Hîp ®ång kú
h¹n
10000-15500=
- 5500
15500-15000=0 20000-15500=
+ 4500
Tû gi¸ giao
ngay
0 0 0
Chóng ta cã thÓ vÏ ®å thÞ biÓu hiÖn gi¸ trÞ tiÒn ViÖt nam thu ®−îc do b¸n
1$ nh− sau trong quan hÖ víi sù biÕn thiªn cña tû gi¸ giao ngay trong t−¬ng lai.
L·i, lç theo VND
Tû gi¸ giao ngay
L·i lç b¸n quyÒn chän b¸n
L·i lç mua quyÒn chän mua
-310
+310
0
H×nh 33- §å thÞ tuyÕn l·i lç cña ng−êi b¶o hiÓm so víi gi¸ giao ngay:
NhËn xÐt :
136
- ChiÕn l−îc mua quyÒn chän mua: Kh¶ n¨ng thua lç cã h¹n, giíi
h¹n lµ phÝ quyÒn chän (310), nh−ng kh¶ n¨ng l·i l¹i kh«ng cã giíi
h¹n.
- ChiÕn l−îc b¸n quyÒn chän b¸n th× kh¶ n¨ng ph¸t sinh l·i lµ cã
h¹n- tèi ®a b»ng phÝ b¸n quyÒn (310), nh−ng kh¶ n¨ng thua lç
kh«ng cã giíi h¹n
V× nh÷ng ph©n tÝch trªn, trªn quan ®iÓm phßng tr¸nh rñi ro ta cã quy t¾c:
- NÕu ®Ó phßng tr¸nh rñi ro, kh«ng nh»m môc ®Ých ®Çu c¬, th× nªn
chän chiÕn l−îc mua quyÒn mua.
- B¸n quyÒn chän b¸n ph¶i chÞu rñi ro rÊt lín nªn chiÕn l−îc nµy chØ
phï hîp víi c¸c ng©n hµng, doanh nghiÖp tr−êng vèn vµ cã vèn
lín. C¸c doanh nghiÖp, ng©n hµng bÐ kh«ng nªn chän chiÕn l−îc
nµy ®Ó phßng ngõa rñi ro ph¸ s¶n.
1.3.12. øng dông trong kinh doanh ngo¹i hèi.
Chóng ta h·y xem xÐt kh¶ n¨ng øng dông nµy qua mét vÝ dô nhá sau ®©y:
VÝ dô 44 : C¸ch ®©y 2 th¸ng ng−êi kinh doanh ngo¹i tÖ ®· mua kú h¹n 3
th¸ng 100 000USD t¹i tû gi¸ kú h¹n lµ 15500®/1USD; c¸c th«ng sè hiÖn
hµnh nh− sau:
- Tû gi¸ giao ngay : 15 600®/ 1$
- Tû gi¸ kú h¹n 1 th¸ng : 15 700®/ 1$
- Tû gi¸ quyÒn chän 1 th¸ng 15 700®/ 1$
- PhÝ quyÒn chän lµ 0.5%
- L·i suÊt Vn-Index kú h¹n 1 th¸ng lµ 12% n¨m
Nhµ kinh doanh thÊy cã l·i vµ quyÕt ®Þnh b¶o ®¶m kho¶n l·i trªn víi c¸c
ph−¬ng ¸n sau:
B¸n kú h¹n $ 1 th¸ng
Mua hîp ®ång chän b¸n US$
B¸n hîp ®ång quyÒn chän mua US$
Chóng ta h·y xem xÐt −u, nh−îc ®iÓm cña c¸c ph−¬ng ¸n trªn.
§èi víi viÖc b¸n kú h¹n 1 th¸ng
Møc l·i do b¸n kú h¹n 1 th¸ng lµ : 15 700® – 15 500® = 200®/ 1 US$
Møc l·i nµy lµ cè ®Þnh cho dï tû gi¸ giao ngay h×nh thµnh ë bÊt kú gi¸ trÞ
nµo.
Tr−êng hîp mua hîp ®ång quyÒn b¸n US$.
- PhÝ quyÒn chän b¸n lµ : 100 000x5%x15600 =7 800 000® hay
78®/1US$
- PhÝ quyÒn chän d¹ng VND/USD theo Boston Style Option lµ :
137
78 x (1+ 0.12/12) = 79 VND/1US$
Ta cã thÓ tÝnh ®−îc l·i lç theo quyÒn b¸n nµy nh− sau:
- NÕu tû gi¸ giao ngay nhá h¬n tû gi¸ Ên ®Þnh trong quyÒn chän th× ta
thùc hiÖn quyÒn b¸n ë gi¸ Ên ®Þnh cao h¬n gi¸ giao ngay vµ tiÒn thu tõ b¸n mét
US$ lµ :
Tû gi¸ giao ngay – phÝ mua quyÒn = 15 700-79 = 15 621®
Møc l·i so víi tû gi¸ kú h¹n lµ 15 621 – 15 500 = 121 ® US$
- NÕu tû gi¸ giao ngay lín h¬n tû gi¸ Ên ®Þnh trong quyÒn chän b¸n,
th× quyÒn chän kh«ng ®−îc thùc hiÖn vµ ng−êi cã quyÒn thùc hiÖn
b¸n US$ trªn thÞ tr−êng giao ngay vµ thu vÒ tõ b¸n 1 $ lµ :
Tû gi¸ giao ngay – phÝ quyÒn chän hay
Tû gi¸ giao ngay – 79
Møc l·i so víi hîp ®ång kú h¹n lµ : Tû gi¸ giao ngay – 15500-79
Tr−êng hîp b¸n hîp ®ång quyÒn chän mua
- NÕu tû gi¸ giao ngay lín h¬n tû gi¸ Ên ®Þnh trong hîp ®ång
(>15700) th× hîp ®ång ®−îc thùc hiÖn, bëi v× ng−êi mua quyÒn
mua tõ ng−êi b¸n quyÒn víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ giao ngay, tøc lµ hä
cÇn Ýt tiÒn h¬n ®Ó cã 1 $ tõ ng−êi b¸n so víi mua ë thÞ tr−êng giao
ngay. §èi víi ng−êi b¸n $ sÏ thu ®−îc :
Gi¸ Ên ®Þnh trªn hîp ®ång + PhÝ ; vµ so víi tû gi¸ kú h¹n sÏ l·i lµ:
15700 ® +79 –15500 = +279 /1US$
- NÕu tû gi¸ giao ngay bÐ tû gi¸ Ên ®Þnh trong hîp ®ång (<15700)
th× quyÒn chän kh«ng ®−îc thùc hiÖn, v× ng−êi mua $ sÏ mua $ ë
thÞ tr−êng giao ngay víi gi¸ thÊp h¬n vµ ng−êi b¸n $ ph¶i b¸n $
trªn thÞ tr−êng giao ngay theo tû gi¸ giao ngay thÊp h¬n. Møc thu
khi b¸n 1 $ lµ:
Tû gi¸ giao ngay + PhÝ ®· thu. So víi tû gi¸ kú h¹n sÏ cã
kho¶n l·i (lç) lµ :
Tû gi¸ giao ngay – (Tû kú h¹n - PhÝ ®· thu)
= Tû gi¸ giao ngay – 15500+79
= Tû gi¸ giao ngay – 15421
H×nh 34- §å thÞ tuyÕn l·i lç cña ng−êi b¶o hiÓm kÕt qu¶ kinh doanh:
138
L·i, lç theo VND
+200
+279
Ph−¬ng ¸n 1
Ph−¬ng ¸n 3
Ph−¬ng ¸n 2
Tû gi¸ giao ngay
+121
NhËn xÐt vÒ kÕt qu¶ kinh doanh ngo¹i tÖ:
- Ph−¬ng ¸n 1 dïng hîp ®ång kú h¹n cho kÕt qu¶ kinh doanh ch¾c
ch¾n lµ l·i 200 ®/1US$ giao dÞch, kÕt qu¶ nµy kh«ng phô thuéc vµo
bÊt kú biÕn ®éng nµo cña tû gi¸ giao ngay. Tuy nhiªn ph−¬ng ¸n
nµy chØ cho møc l·i giíi h¹n lµ 200®.
- Ph−¬ng ¸n 2 dïng ph−¬ng ph¸p mua quyÒn chän b¸n. §èi víi
ph−¬ng ¸n nµy møc l·i tèi thiÓu lµ 121®/1 USD giao dÞch, thÊp h¬n
ph−¬ng ¸n 1 nh−ng tiÒm Èn kh¶ n¨ng thu l·i lín nÕu tû gi¸ giao
ngay sau 1 th¸ng t¨ng cao.
- Ph−¬ng ¸n 3 sö dông ph−¬ng ph¸p b¸n quyÒn chän b¸n. Møc l·i
suÊt tèi ®a theo ph−¬ng ¸n nµy lµ 279®/1USD giao dÞch. Tuy nhiªn
ph−¬ng ¸n nµy chøa ®ùng rñi ro tiÒm Èn cao khi tû gi¸ giao ngay
sau 1 th¸ng gi¶m m¹nh.
Trong thùc tiÔn, tïy theo ®éng c¬ ®Çu c¬ vµ dô b¸o sù biÕn ®éng cña tû
gi¸ trong vßng 1 th¸ng tíi mµ nhµ kinh doanh chän c¸c ph−¬ng ¸n kh¸c
nhau : NÕu muèn cã kÕt qu¶ ch¾c ch¾n th× dïng ph−¬ng ¸n1; muèn
phßng tr¸nh rñi ro vµ ®Çu c¬ mét chót th× dïng ph−¬ng ¸n 2; cßn muèn “
®¸nh bac” th× dïng ph−¬ng ¸n 3.
Qua ph©n tÝch ë c¸c vÝ dô trªn chóng ta cã thÓ gi¶i ®¸p c©u hái : Mua hay
b¸n quyÒn chän ?
- Trong chiÕn l−îc mua quyÒn chän mua vµ mua quyÒn chän b¸n,
®èi víi ng−êi mua quyÒn th× thua lç lµ tèi thiÓu (®óng b»ng phÝ
mua quyÒn) nh−ng kh¶ n¨ng sinh l·i lµ kh«ng cã giíi h¹n.
- Trong chiÕn l−îc b¸n quyÒn chän mua vµ b¸n quyÒn chän b¸n th×
®èi víi ng−êi b¸n quyÒn l·i thu ®−¬c lµ giíi h¹n vµ lç ph¶i chÞu lµ
kh«ng cã giíi h¹n.
XÐt trªn gãc ®é qu¶n lý rñi ro, nh÷ng nhËn xÐt trªn gîi ý cho c¸c nhµ
kinh doanh ng©n hµng còng nh− c¸c nhµ phßng ngõa rñi ro nãi chung lµ:
§èi víi c¸c ®¬n vÞ nhá th× kh«ng nªn thùc hiÖn b¸n quyÒn chän mua
hoÆc b¸n quyÒn chän b¸n mµ nªn thùc hiÖn chiÕn l−îc mua quyÒn chän
mua hoÆc mua quyÒn chän b¸n. §èi víi c¸c ®¬n vÞ nµy nÕu cã thùc hiÖn
chiÕn l−îc b¸n quyÒn chän mua hoÆc b¸n quyÒn chän b¸n thÞ chØ nªn
thùc hiÖn khi tû gi¸ hèi ®o¸i t−¬ng ®èi æn ®Þnh. §èi víi c¸c ®¬n vÞ lín,
tr−êng vèn, vèn lín th× c¶ hai chiÕn l−îc trªn ®Òu cã thÓ thùc hiÖn vµ
thÝch hîp ®Ó kinh doanh.
1.3.13. øng dông m« h×nh nhÞ thøc (binominal modell) trong phßng
ngõa rñi ro l∙i suÊt ®èi víi tr¸i phiÕu.
139
Trong ch−¬ng 2 chóng ta ®· nghiªn cøu vÒ mÆt lý luËn ph−¬ng ph¸p ®Þnh
gi¸ quyÒn chän, ph−¬ng ph¸p tÝnh chi phÝ quyÒn chän. §èi víi phÝ quyÒn
chän mua ta ®· nghiªn cøu hai m« h×nh :
- M« h×nh nhÞ thøc (binominal modell)
- M« h×nh Black Scholes
M« h×nh Black Scholes khi ¸p dông vµo thÞ tr−êng tr¸i phiÕu l¹i cã mét
sè nh−îc ®iÓm nh− sau: M« h×nh nµy gi¶ thiÕt l·i suÊt ng¾n h¹n kh«ng
thay ®æi (trong thùc tÕ kh«ng ph¶i nh− vËy) vµ cho r»ng lîi suÊt tr¸i
phiÕu lµ cè ®Þnh, kh«ng biÕn ®éng. ë ®©y chóng ta h·y vËn dông c¸c m«
h×nh nµy ®Ó kh¶o s¸t sù biÕn ®éng cña gi¸ tr¸i phiÕu tõ khi ph¸t hµnh cho
®Õn khi ®¸o h¹n.
Chóng ta h·y xem xÐt sù biÕn thiªn cña gi¸ tr¸i phiÕu trong h×nh vÏ m«
pháng sau ®©y :
H×nh 35: Sù biÕn thiªn cña gi¸ tr¸i phiÕu
BiÕn thiªn cao
BiÕn thiªn thÊp
§¸o
h¹n
T¨ng gi¸
P=100 lóc
míi ph¸t hµnh
Gi¶m gi¸
Gi¸ trÞ tr¸i phiÕu ®óng b»ng 100 ngµn lóc ph¸t hµnh. NÕu l·i suÊt thÞ
tr−êng t¨ng th× gi¸ tr¸i phiÕu gi¶m vµ ng−îc l¹i nÕu l·i suÊt thÞ tr−êng gi¶m th×
gi¸ tr¸i phiÕu t¨ng (t¨ng gi¶m xung quanh gi¸ trÞ 100 ngµn ). Tuy nhiªn, cµng
gÇn ngµy ®¸o h¹n th× gi¸ tr¸i phiÕu cµng tiÖm cËn vÒ mÖnh gi¸, tøc lµ 100 ngµn.
Nhu vËy gi¸ tr¸i phiÕu kh«ng t¨ng gi¶m ®Òu theo thêi gian mµ cã møc biÕn
®éng t¨ng trong thêi gian ®Çu vµ gi¶m dÇn vÒ thêi gian cuèi.
Chóng ta h·y xem xÐt kh¶ n¨ng phßng ngõa rñi ro l·i suÊt b»ng hîp ®ång
quyÒn chän tr¸i phiÕu qua mét vÝ dô sau :
VÝ dô 45 : Gi¶ sö mét ng−êi ®· mua mét tr¸i phiÕu chiÕt khÊu, thêi gian
®¸o h¹n lµ 2 n¨m. MÖnh gi¸ lµ 100 ngµn ®ång. Tr¸i phiÕu b¸n ë gi¸ 80,45 ngµn.
L·i suÊt cho ®Õn khi ®¸o h¹n (YTM : Yield to maturity) cã thÓ tÝnh ®−îc b»ng
c«ng thøc sau :
)45.80:100(=YTM -1 = 11,5%
Gi¶ sö ng−êi cã tr¸i phiÕu cÇn tiÒn tr−íc 2 n¨m ®Ó lo mét c«ng chuyÖn g×
®ã vµ ph¶i b¸n tr¸i phiÕu nµy. Gi¶ sö kho¶n tiÒn nµy cÇn vµo cuèi n¨m thø nhÊt.
140
Kho¶n tiÒn nµy cã thÓ biÕn ®éng phô thuéc vµo l·i suÊt thÞ tr−êng; gi¶ sö l·i
suÊt thÞ tr−êng biÕn ®æi nh− sau :
- Cuèi thêi ®iÓm n¨m thø nhÊt l·i suÊt lµ 10% /n¨m
- L·i suÊt cña n¨m thø hai cã thÓ lµ 13.82% n¨m hoÆc12.18% n¨m.
NÕu l·i suÊt lµ 13.18% gi¸ tr¸i phiÕu lµ 100/1.1318 = 87.86
NÕu l·i suÊt lµ 12,18% gi¸ tr¸i phiÕu lµ 100/1.128 = 89.14
NÕu x¸c suÊt xÈy ra ®èi víi hai møc l·i suÊt trªn lµ nh− nhau, th× l·i suÊt
trung b×nh dù tÝnh trong n¨m thø hai lµ : 0.5x13.18 +0.5x12.18=13% vµ
gi¸ tr¸i phiÕu trung b×nh dù kiÕn vµo cuèi n¨m thø nhÊt lµ : 100/1.13
= 88.5
Gi¶ sö ®Ó phßng ngõa rñi ro vµ cã kho¶n tiÒn ch¾c ch¾n lµ 88.5 khi b¸n
tr¸i phiÕu trªn t¹i thêi ®iÓm cÇn tiÒn sau 1 n¨m ng−êi cã tr¸i phiÕu cã thÓ mua
quyÒn chän b¸n tr¸i phiÕu ngay t¹i thêi ®iÓm t=0, gi¸ Ên ®Þnh b¸n trªn quyÒn
sau 1 n¨m lµ 88.5
NÕu l·i suÊt t¨ng cao qu¸ 13%, vÝ dô 13.82% gi¸ tr¸i phiÕu ë thÞ tr−êng
giao ngay gi¶m xuèng d−íi 88.5 vµ b»ng 87.89 th× ng−êi cã quyÒn sÏ thùc hiÖn
quyÒn. Ng−îc l¹i nÕu l·i suÊt gi¶m xuèng d−íi 13%, vÝ dô 12.18 th× gi¸ tr¸i
phiÕu t¹i thÞ tr−êng giao ngay cao h¬n gi¸ Ên ®Þnh trªn quyÒn, tøc lµ cao h¬n
88.5 vµ b»ng 89.14, trong tr−êng hîp nµy ng−êi cã quyÒn kh«ng thùc hiÖn
quyÒn b¸n cña m×nh, mµ b¸n ë thÞ tr−êng giao ngay ®Ó cã kho¶n thu cao h¬n
88.5 ®ã lµ gi¸ 89.14. Trong ch−¬ng 2 ®· giíi thiÖu m« h×nh nhÞ thøc ®Ó tÝnh phÝ
quyÒn chän nµy mét c¸ch hîp lý :
H×nh 36: M« h×nh nhÞ thøc víi gi¸ tr¸i phiÕu chiÕt khÊu 2 n¨m
100
100
100
0.25
87.89
89.14
0.5
0.25
0.25
0.25
0,50
80.4
5
Gi¸ cña tr¸i phiÕu cã xu h−íng héi tô vÒ mÖnh gi¸ khi gÇn ®Õn thêi gian ®¸o
h¹n
Gi¸ trÞ cña quyÒn sau 1 n¨m chØ xÈy ra khi gi¸ tr¸i phiÕu ë møc 87.89 :
VP - Gi¸ trÞ quyÒn chän b¸n = 88.5-87.89=0.64 (3.1)
NÕu gi¸ tr¸i phiÕu ë møc 89.14 th× VP=0 v× quyÒn kh«ng ®−îc thùc hiÖn
Gi¸ cña hîp ®ång mua quyÒn chän b¸n b×nh qu©n lµ:
VP =0.5x0.64 + 0.5x0 = 0.32 (ngµn ®) (3.2)
141
V× ng−êi giao dÞch quyÒn chän vµo thêi ®iÓm t=0 nªn gi¸ trªn t−¬ng øng
t¹i thêi ®iÓm t=0 lµ VP = 0.32 : 1.1 = 0.29 ngµn ® = 290 ®. Tøc lµ ®Ó cã quyÒn
chän b¸n tr¸i phiÕu mÖnh gi¸ 100 ngµn theo gi¸ 88.5 ngµn t¹i thêi ®iÓm t=1
th× ng−êi mua quyÒn cÇn tr¶ 290 ®.
Qua c«ng thøc (3.1) vµ (3.2) chóng ta thÊy nÕu l·i suÊt cµng biÕn ®éng
th× kho¶ng chªnh lÖch gi¸ (gi¸ trÞ quyÒn) sÏ cµng lín vµ v× vËy phÝ quyÒn chän
sÏ cao vµ ng−îc l¹i. §iÒu nµy cã nghÜa lµ b¶o hiÓm cho tµi s¶n cµng rñi ro th×
cµng mÊt nhiÒu tiÒn vµ ng−îc l¹i.
1.3.14. øng dông m« h×nh nhÞ thøc trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ quyÒn
chän víi cæ phiÕu Haphaco
Trong phÇn nhá nµy chóng ta h·y gi¶ ®Þnh lµ xuÊt hiÖn hîp ®ång quyÒn
chän ®èi víi cæ phiÕu Haphaco. Chóng ta sÏ thö øng dông m« h×nh nhÞ ph©n ®Ó
thùc hiÖn viÖc ®Þnh gi¸ quyÒn chän. (Gi¶ sö gi¸ Ên ®Þnh lµ 46 000®, l·i suÊt
chiÕt khÊu lµ 9%)
Gi¶ sö gi¸ cña cæ phiÕu nµy ®−îc h×nh thµnh nh− sau (theo dù b¸o)
Ph©n nh¸nh dù ®o¸n gi¸ cæ phiÕu Haphaco (ngµn ®ång)
40
45
35
HiÖn t¹i S1 S2 Mét n¨m sau
42
43
30
40
47
50
37
NhiÖm vô cña chóng ta lµ ph¶i ®Þnh gi¸ theo s¬ ®å sau :
142
C0
C21
C23
HiÖn t¹i S1 S2 Mét n¨m sau
C22
C11
0
0
1
4
C12
Max( 50-46 vµ 0) =4
Max( 47-46 vµ 0) =1
Max( 40-46 vµ 0) =0
Max( 30-46 vµ 0) =0
§Ó tÝnh ®−îc C0 chóng ta ph¶i b¾t ®Çu tõ C21; C22 vµ C23. ë ®©y gi¸ Ên
®Þnh cña chóng ta lµ 46 000 ®
Ta tÝnh ®−îc tû lÖ phßng ngõa rñi ro (hedge ratio) nh− sau:
50000-47000
h21 = ------------------- = - 1
1000- 4000
Tøc lµ nÕu gi÷ mét cæ phiÕu th× ph¶i b¸n mét quyÒn chän mua ®Ó phßng
rñi ro. Ta cã thÓ tÝnh C21 b»ng ph−¬ng ph¸p gi¶i ph−¬ng tr×nh sau:
(45 000-1xC21)x1.09
(1:3) = (50000-1x4000)= 46 000
Tõ ®©y tÝnh ra C21 = 302,6®
§èi víi C22 ta cã tû lÖ phßng ngõa rñi ro (hedge ratio) nh− sau:
42000-40 000
h22 = ------------------- = - 7
0- 1000
Tøc lµ nÕu gi÷ mét cæ phiÕu th× ph¶i b¸n b¶y quyÒn chän mua ®Ó phßng
rñi ro. Ta cã thÓ tÝnh C22 b»ng ph−¬ng ph¸p gi¶i ph−¬ng tr×nh sau:
(42 000-7xC22)x1.09
(1:3) = (47000-7x1000)= 40 000
Tõ ®©y tÝnh ra C22 = 447,5®
Gi¸ trÞ C23 = 0 v× t¹i ®©y quyÒn kh«ng thùc hiÖn
§èi víi C11 ta cã tû lÖ phßng ngõa rñi ro (hedge ratio) nh− sau:
45000-42 000
h11 = ------------------- = - 20.7
447,5- 302.6
Tøc lµ nÕu gi÷ mét cæ phiÕu th× ph¶i b¸n 20.7 quyÒn chän mua ®Ó phßng
rñi ro. Ta cã thÓ tÝnh C22 b»ng ph−¬ng ph¸p gi¶i ph−¬ng tr×nh sau:
(43 000-20.7xC11)x1.09
(1:3) = (45000-20.7x447.5)= 35736.75
Tõ ®©y tÝnh ra C11 = 399.8 ®
§èi víi C12 ta cã tû lÖ phßng ngõa rñi ro (hedge ratio) nh− sau:
42000-35 000
h12 = ------------------- = - 15.64
0- 447.5
Tøc lµ nÕu gi÷ mét cæ phiÕu th× ph¶i b¸n 15.64 quyÒn chän mua ®Ó
phßng rñi ro. Ta cã thÓ tÝnh C12 b»ng ph−¬ng ph¸p gi¶i ph−¬ng tr×nh sau:
143
(37 000-15.64xC12)x1.09
(1:3) = (42000-15.64x447.5)= 35000
Tõ ®©y tÝnh ra C12 =191.24 ®
B©y giê ta cã thÓ tÝnh Co
§èi víi C0 ta cã tû lÖ phßng ngõa rñi ro (hedge ratio) nh− sau:
43000-37 000
h0 = ------------------- = - 28.77
191.24- 399.8
Tøc lµ nÕu gi÷ mét cæ phiÕu th× ph¶i b¸n 28.77 quyÒn chän mua ®Ó
phßng rñi ro. Ta cã thÓ tÝnh C0 b»ng ph−¬ng ph¸p gi¶i ph−¬ng tr×nh sau:
(40 000-15.64xC0)x1.09
(1:3) = (43000-28.77x399.8)= 31497.8
Tõ ®©y tÝnh ra C0 =600.6 ®
Thay vµo s¬ ®å trªn ta cã
1.3.15 øng
600.6
302.6
0
HiÖn t¹i S1 S2 Sau mét n¨m
447.5
399.8
0
0
1000
4000
191.24
144
1.3.16.øng dông giao dÞch Caps, Floors vµ Collars trong phßng ngõa rñi
ro ®èi víi tr¸i phiÕu.
Tr−íc tiªn ta hiÓu l¹i kh¸i niÖm giao dÞch Caps, Floors vµ collars.
Mua caps lµ mua quyÒn chän mua, hay mét chuçi quyÒn chän mua ®èi
víi tr¸i phiÕu. NÕu l·i suÊt giao ngay gi¶m thÊp h¬n l·i suÊt quy ®Þnh trªn
quyÒn th× gi¸ tr¸i phiÕu t¨ng so víi gi¸ tr¸i phiÕu theo quyÒn, ng−êi mua quyÒn
sÏ thùc hiÖn quyÒn mua vµ cã l·i (v× mua ®−îc gi¸ thÊp). Trong thùc tÕ ng−êi
b¸n quyÒn th«ng th−êng lµ ng©n hµng vµ quyÒn kh«ng ®−îc thùc hiÖn, v× thùc
tÕ kh«ng cã sù trao ®æi vÒ tr¸i phiÕu vµ thay vµo ®ã ng©n hµng thanh to¸n kho¶n
l·i cho ng−êi mua quyÒn. Ng−îc l¹i nÕu l·i suÊt giao ngay t¹i ngµy thùc hiÖn
hîp ®ång t¨ng cao h¬n l·i suÊt quy ®Þnh trªn quyÒn th× gi¸ tr¸i phiÕu gi¶m so
víi gi¸ tr¸i phiÕu theo quyÒn, ng−êi mua quyÒn sÏ kh«ng thùc hiÖn quyÒn mua
(v× mua ë thÞ tr−êng giao ngay sÏ rÎ h¬n). Trong tr−êng hîp nµy ng−êi mua
quyÒn chØ mÊt phÝ mua quyÒn ®· ph¶i tr¶ khi mua nã. §©y lµ mét h×nh thøc b¶o
hiÓm l·i suÊt.
Ngµy thùc hiÖn caps cã thÓ lµ mét ngµy vµ còng cã thÓ lµ nhiÒu ngµy.
Mua floors lµ mua quyÒn b¸n ®èi víi tr¸i phiÕu: NÕu l·i suÊt giao ngay
t¹i thêi ®iÓm thùc hiÖn quyÒn t¨ng cao h¬n l·i suÊt quy ®Þnh trªn quyÒn th× gi¸
tr¸i phiÕu gi¶m so víi gi¸ tr¸i phiÕu theo quyÒn, ng−êi mua quyÒn sÏ thùc hiÖn
quyÒn b¸n vµ cã l·i (v× b¸n ®−îc gi¸ cao). Trong thùc tÕ ng−êi b¸n quyÒn th«ng
th−êng lµ ng©n hµng vµ quyÒn kh«ng ®−îc thùc hiÖn, v× thùc tÕ kh«ng cã sù trao
®æi vÒ tr¸i phiÕu vµ thay vµo ®ã ng©n hµng thanh to¸n kho¶n l·i cho ng−êi mua
quyÒn b¸n. Ng−îc l¹i nÕu l·i suÊt giao ngay gi¶m thÊp h¬n l·i suÊt quy ®Þnh
trªn quyÒn th× gi¸ tr¸i phiÕu gi¶m so víi gi¸ tr¸i phiÕu theo quyÒn, ng−êi mua
quyÒn sÏ kh«ng thùc hiÖn quyÒn mua vµ kh«ng cã l·i (v× mua ë thÞ tr−êng giao
ngay sÏ rÎ h¬n). Trong tr−êng hîp nµy ng−êi mua quyÒn chØ mÊt phÝ mua quyÒn
®· ph¶i tr¶ khi mua nã. §©y lµ mét h×nh thøc b¶o hiÓm l·i suÊt. Ngµy thùc hiÖn
floors còng nh− caps cã thÓ lµ mét ngµy vµ còng cã thÓ lµ nhiÒu ngµy.
Hîp ®ång collars lµ hîp ®ång kÕt hîp gi÷a caps vµ floors khi ng©n hµng
thùc hiÖn ®ång thêi c¶ caps vµ floors, tøc lµ ®ång thêi võa mua quyÒn chän mua
vµ b¸n quyÒn chän b¸n.
§èi víi ng©n hµng hä sö dông 3 c«ng cô nµy nh− c¸c c«ng cô lµ quyÒn
chän tr¸i phiÕu ®Ó phßng ngõa rñi ro l·i suÊt. Ng©n hµng th−êng mua caps
(quyÒn chän mua) nÕu ng©n hµng dù tÝnh bÞ lç do gi¸ tr¸i phiÕu xuèng thÊp
(t¨ng l·i suÊt). §iÒu nµy cã thÓ xÈy ra khi ng©n hµng tµi trî cho c¸c dù ¸n b»ng
c¸c tµi s¶n nî cã l·i suÊt th¶ næi. Ng−îc l¹i hä sÏ mua floors (mua quyÒn chän
b¸n) khi ng©n hµng cã chi phÝ cè ®Þnh ®èi víi kho¶n nî mµ phÇn nguån dùa vµo
tµi s¶n cã phô thuéc vµo sù biÕn ®éng cña l·i suÊt. Trong tr−êng hîp tµi s¶n cña
145
ng©n hµng chÞu rñi ro khi l·i suÊt biÕn ®éng m¹nh hä nªn thùc hiÖn hîp ®ång
collars ®Ó thu phÝ tµi trî cho giao dÞch caps vµ floors.
Chóng ta h·y xem xÐt cô thÓ tõng tr−êng hîp trong c¸c vÝ dô nhá sau
®©y :
VÝ dô 36: Mét ng©n hµng mua cap (mua quyÒn chän mua) tõ ng©n hµng kh¸c
víi c¸c ®iÒu kiÖn sau :
- Gi¸ trÞ cap t¹i thêi ®iÓm t=0 lµ 100tr USD.
- Thêi h¹n cña cap lµ 3 n¨m.
- Ng©n hµng mua cap ph¶i tr¶ mét kho¶n phÝ cho ng©n hµng b¸n
cap, ®ã lµ phÝ cap.
- L·i suÊt quy ®Þnh (Ên ®Þnh) thùc hiÖn lµ 9%;
- Ng©n hµng b¸n cap tho¶ thuËn lµ sÏ tr¶ cho ng©n hµng mua cap
mét kho¶n phô tréi khi l·i suÊt giao ngay cuèi n¨m t¨ng vuît qu¸
9%
Th«ng th−êng ng−êi mua cap quy ®Þnh ngµy thùc hiÖn trong cap ®óng
vµo nh÷ng dÞp hä cÇn vèn, nh− ngµy thanh to¸n coupon cã l·i suÊt th¶
næi. H×nh 37 d−íi ®©y sÏ minh ho¹ sù gia t¨ng cña l·i suÊt so víi l·i suÊt
Ên ®Þnh (9%)H×nh 37: DiÔn biÕn cña l·i suÊt
NÕu l·i suÊt t¨ng nh− trªn th× b¸n cap ph¶i thanh to¸n kho¶n phô tréi cho
ng−êi mua cap. Chóng ta tæng kÕt kho¶n phô tréi nµy trong b¶ng sau :
B¶ng14. Ng©n hµng b¸n cap thanh to¸n cho ng©n hµng mua cap
9%
t=0
(ký
hîp
®ång)
11%
10%
t=3t=2t=1
146
Cuèi n¨m L·i suÊt cap L·i thÞ tr−êng Chªnh lÖch l·i TiÒn thanh
to¸n
2 9% 10% 1% 1 000 000®
3 9% 11% 2% 2 000 000®
Tæng céng - - - 3 000 000®
Trong tr−êng hîp l·i suÊt gi¶m vÝ dô theo h×nh 38 d−íi ®©y :
H×nh 38 : DiÔn biÕn l·i suÊt gi¶m
t=0
(ký
hîp
®ång)
t=1 t=2 t=3
9%
8%
L·i suÊt
Thêi gian
7%
Trong tr−êng hîp l·i suÊt diÔn biÕn nh− h×nh 38 th× ng−êi b¸n cap kh«ng
ph¶i thanh to¸n bÊt kú kho¶n nµo, v× gi¸ TP ë thÞ tr−êng giao ngay cao h¬n gi¸
cap vµ ng−êi mua cap thùc hiÖn b¸n ë thÞ tr−êng nµy vµ thu tiÒn nhiÒu h¬n nÕu
thùc hiÖn cap. Ng−êi mua cap bÞ mÊt kho¶n chi phÝ ban ®Çu mµ th«i.
§èi víi nhµ qu¶n trÞ rñi ro hä kh«ng biÕt trong t−¬ng lai l·i suÊt sÏ h×nh
thµnh ra sao, v× vËy cÇn b¶o hiÓm vµ ph¶i tr¶ phÝ cho nã. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ phÝ
cap thÕ nµo lµ hîp lý.
Trªn ®©y lµ mét sè øng dông cña c¸c chøng kho¸n ph¸i sinh vµ viÖc ®Þnh
gi¸ chóng mµ phÇn lý luËn ®· ®−îc giíi thiÖu ë ch−¬ng 1 vµ 2. ThiÕt nghÜ kh¶
n¨ng øng dông nµy trong thùc tÕ cßn phong phó h¬n nhiÒu mµ ®Ò tµi nµy ch−a
cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn ®−îc.
147
IV- KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
Mét sè kÕt luËn
§Ò tµi ®· tËp trung gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau ®©y :
1. §· lµm râ kh¸i niÖm chøng kho¸n, c«ng cô ph¸i sinh vµ chøng kho¸n ph¸i
sinh, ®ång thêi ®· ®−a ra ®Þnh nghÜa theo nghÜa ®Çy ®ñ vµ theo nghÜa hÑp
vÒ c¸c kh¸i niÖm nµy.
2. Qua c¸c vÝ dô cô thÓ ®· ViÖt Nam ho¸ ®Ò tµi ®· lµm râ kh¸i niÖm vµ kh¶
n¨ng øng dông tõng lo¹i chøng kho¸n ph¸i sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
s¶n xuÊt, kinh doanh.
3. Chøng kho¸n ph¸i sinh ®−îc ph©n vµo n¨m nhãm chÝnh ®ã lµ :
- QuyÒn mua cæ phiÕu (right)
- Chøng quyÒn (warrant)
- Hîp ®ång t−¬ng lai (Futures)
- Hîp ®ång quyÒn chän (Option)
- Chøng kho¸n ph¸i sinh kh¸c
4. §· giíi thiÖu ®−îc nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña viÖc ®Þnh gi¸ ph¸i sinh :
§Þnh gi¸ chøng kho¸n ph¸i sinh lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña b¶n th©n chøng
kho¸n ph¸i sinh t¹i nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. §Þnh gi¸ chøng kho¸n
ph¸i sinh ph¶i ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó tÝnh to¸n, ®Þnh l−îng gi¸ sÏ ghi trªn
hîp ®ång hay gi¸ Ên ®Þnh ( strike price) vµ c¸c lo¹i phÝ trong giao dÞch
mua b¸n quyÒn chän. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña b¶n th©n chøng kho¸n
ph¸i sinh t¹i nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c lµ ng−êi
së h÷u chøng kho¸n ph¸i sinh ®ã cã lîi Ých g×, cã quyÒn lîi kinh tÕ nh−
thÕ nµo khi së h÷u chóng trong tõng tr−êng hîp, hoµn c¶nh cña t−¬ng lai.
5. §· nªu ra nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña viÖc ®Þnh gi¸ chøng kho¸n ph¸i
sinh. §· ph©n tÝch hÖ thèng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn sù h×nh thµnh cña gi¸ trÞ
chøng kho¸n ph¸i sinh.
6. §Ò tµi ®· giíi thiÖu mét sè ph−¬ng ph¸p ®−îc dïng phæ biÕn trong viÖc
®Þnh gi¸ chøng kho¸n ph¸i sinh, nh− :
+ M« h×nh c©y nhÞ ph©n
+ M« h×nh Black Schol
+ Boston Style Option
148
7. §Ò tµi còng ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña thÞ tr−êng chøng kho¸n ph¸i sinh cña
ViÖt Nam, ®ã lµ thÞ tr−êng cßn rÊt bÐ, rÊt míi mÎ vµ s¬ khai, nh−ng ®ang
cã nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn trong t−¬ng lai, trong tiÕn tr×nh héi
nhËp quèc tÕ cña thÞ tr−êng tµi chÝnh n−íc ta. Sù hiÓu biÕt cña chóng ta vÒ
thÞ tr−êng nµy còng rÊt h¹n chÕ, cÇn cã sù quan t©m nghiªn cøu ®Çy ®ñ
h¬n. Nhu cÇu vÒ ®Þnh gi¸ chøng kho¸n ph¸i sinh ®ang tån t¹i vµ th¸ch
thøc chóng ta.
8. §Ò tµi còng ®· giíi thiÖu nh÷ng lîi Ých mµ thÞ tr−êng chøng kho¸n ph¸i
sinh ®−a l¹i cho nÒn kinh tÕ n−íc nhµ : Hç trî cho qu¸ tr×nh h×nh thµnh
vèn vµ t¨ng c−êng kh¶ n¨ng kinh tÕ cña ViÖt nam; Hoµn thiÖn kh¶ n¨ng
c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ; Cñng cè hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng, chøng
kho¸n b»ng viÖc cung cÊp c¸c c«ng cô qu¶n lý rñi ro; T¹o thªm viÖc lµm;
t¨ng c−êng vµ ph¸t triÓn tiÕp tôc th«ng tin kinh tÕ, sè liÖu thèng kª ph¶n
¸nh søc khoÎ cña nÒn kinh tÕ vµ cung cÊp th«ng tin kinh tÕ gi¸ trÞ cho c¸c
nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch; Më réng ®µo t¹o kü n¨ng ho¹t ®éng nghÒ
nghiÖp kü thuËt cao. V× vËy, viÖc nghiªn cøu vµ x©y dùng, ph¸t triÓn thÞ
tr−êng nµy ë n−íc ta lµ cÇn thiÕt.
9. §Ò tµi ®· giíi thiÖu mét sè øng dông cña c¸c lo¹i chøng kho¸n ph¸i sinh,
cña c¸c ph−¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ chøng kho¸n ph¸i sinh nh− :
- Phßng tr¸nh rñi ro
- §Çu c¬
- §Þnh gi¸ tham chiÕu cña cæ phiÕu vµ ®Þnh gi¸ quyÒn mua cæ phiÕu
(hay phÝ mua chøng quyÒn) trong tr−êng hîp ph¸t hµnh thªm cæ
phiÕu ®Ó t¨ng vèn, ph¸t th−ëng vµ tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu;
- Mét sè øng dông trong kinh doanh tiÒn tÖ :
+ øng dông trong viÖc x¸c ®Þnh chiÕn l−îc mua quyÒn chän mua
+ øng dông trong viÖc x¸c ®Þnh chiÕn l−îc mua quyÒn chän b¸n
+ øng dông trong viÖc x¸c ®Þnh chiÕn l−îc b¸n quyÒn chän b¸n
+ øng dông trong viÖc b¶o hiÓm rñi ro tû gi¸ kho¶n thu xuÊt khÈu
+ øng dông trong viÖc b¶o hiÓm rñi ro tû gi¸ kho¶n chi nhËp khÈu
+ øng dông trong viÖc b¶o hiÓm rñi ro tû gi¸ kho¶n chi nhËp khÈu
+ øng dông trong kinh doanh ngo¹i hèi.
+ øng dông trong phßng ngõa rñi ro l·i suÊt ®èi víi tr¸i phiÕu.
+ øng dông giao dÞch Caps, Floors vµ Collars trong phßng ngõa
rñi ro ®èi víi tr¸i phiÕu
10. KÕt qu¶ cña ®Ò tµi cã thÓ lµ mét tµi liÖu tham kh¶o bæ Ých cho viÖc x©y
dùng gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y vÒ m«n nµy cho Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo
t¹o chøng kho¸n .
149
Chóng t«i thiÕt nghÜ ®Ò tµi ®· ®i ®Õn c¸i ®Ých cña m×nh lµ t×m hiÓu thªm
vÒ chøng kho¸n, chøng kho¸n ph¸i sinh; t×m hiÓu vÒ nguyªn lý vµ c¸c ph−¬ng
ph¸p ®Þnh gi¸ chøng kho¸n ph¸i sinh vµ chØ giíi thiÖu “ mét sè kh¶ n¨ng øng
dông vµo ViÖt nam” nh− tiªu ®Ò cña ®Ò tµi ®· chØ ra.
Mét sè kiÕn nghÞ vµ gîi ý cho ViÖt nam
1. ViÖt nam nªn cã sù ®Çu t− thÝch ®¸ng cho viÖc nghiªn cøu, nhÊt lµ
nghiªn cøu øng dông c¸c c«ng cô ph¸i sinh vµ ®Æc biÖt lµ viÖc ®Þnh gi¸
chóng ®Ó chóng ta kh«ng bì ngê vµ thiÖt thßi trong giao dÞch ë m«i
tr−êng héi nhËp quèc tÕ ®ang ®Õn rÊt gÇn.
2. ViÖt nam nªn cã sù nghiªn cøu ®Ó tõng b−íc ®−a ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o
vÒ chøng kho¸n ph¸i sinh vµo ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o trong c¸c tr−êng ®¹i
häc, cao ®¼ng vÒ kinh tÕ vµ tæ chøc ch−¬ng tr×nh phæ cËp kiÕn thøc vÒ
chøng kho¸n ph¸i sinh cho mäi ®èi t−îng.
3. ViÖt nam nªn nghiªn cøu x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ
chøng kho¸n ph¸i sinh vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n ph¸i sinh, ®Æc biÖt chó
träng ®µo t¹o nh÷ng kü n¨ng giao dÞch, kü n¨ng ®Þnh gi¸ c¸c chøng
kho¸n nµy cho nh÷ng ng−êi hµnh nghÒ kinh doanh trªn thÞ tr−êng chøng
kho¸n vµ c¸c doanh nghiÖp muèn tham gia thÞ tr−êng nµy, nhÊt lµ c¸c
doanh nghiÖp tham gia xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c ng©n hµng.
4. Chóng t«i khuyÕn nghÞ ®· ®Õn lóc chóng ta nªn cã sù nghiªn cøu ®Ó
x©y dùng lé tr×nh ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ph¸i sinh ViÖt nam,
thêi kú ®Çu cã thÓ thµnh lËp “ Trung t©m giao dÞch hîp ®ång t−¬ng lai vµ
quyÒn chän” cho chÝnh m×nh.
5. §Ó thùc hiÖn tèt c¸c kiÕn nghÞ tõ 1 ®Õn 4 trªn ®©y, chóng ta cÇn chuÈn
bÞ mét ®éi ngò gi¶ng viªn, chuyªn gia cõ kh«i vÒ lÜnh vùc nµy b»ng c¸ch
cö c¸c c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n, ngo¹i ng÷ di häc tËp ë n−íc
ngoµi. Gi¶i ph¸p chuÈn bÞ nµy ph¶i ®−îc ®i tr−íc mét b−íc vµ nay ®· ®Õn
lóc ph¶i vµo cuéc.
6. §èi víi c¸c doanh nghiÖp, ng©n hµng ViÖt nam cã quy m« vèn bÐ khi
tham gia giao dÞch quyÒn chän nªn chän chiÕn l−îc mua quyÒn mua vµ
mua quyÒn b¸n, chø kh«ng nªn theo chiÕn l−îc b¸n quyÒn mua hay b¸n
quyÒn b¸n trong hîp ®ång quyÒn chän ®Ó gi¶m thiÓu rñi ro, tr¸nh sù ®æ
vì.
150
7. §èi víi c¸c ng©n hµng, doanh nghiÖp ®ñ lín (Ýt ra vèn tù cã kho¶ng 100
tr. USD t−¬ng ®−¬ng 1500-1600 tû VN§ trë lªn) rÊt nªn tham gia cµng
sím cµng tèt vµo c¸c thÞ tr−êng chøng kho¸n ph¸i sinh quèc tÕ víi quy
m« vèn tõ bÐ ®Õn lín ®Ó häc tËp kinh nghiÖm.
8. §èi víi c¸c ng©n hµng, doanh nghiÖp ®ñ lín ngoµi chiÕn l−îc giao dÞch
mua quyÒn mua, quyÒn b¸n còng nªn m¹nh d¹n b¸n c¸c quyÒn nµy víi
quy m« thÝch hîp. Hä còng rÊt nªn ®Çu t− c«ng søc, tµi chÝnh ®Ó cã mét
bé phËn c¸n bé thËt uyªn b¸c vÒ thÞ tr−êng ®Ó phôc vô cho kh¸ch hµng
vµ cho ngay nhu cÇu ho¹t ®éng cña b¶n th©n m×nh.
9. HiÖn nay nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt nam ®ang cã ý ®å tù tham gia trùc tiÕp
vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n ph¸i sinh quèc tÕ mµ kh«ng qua Ng©n hµng
Techcombank (®· ®−îc Ng©n hµng nhµ n−íc cho phÐp lµm trung gian ®Ó
gióp c¸c doanh nghiÖp tham gia giao dÞch chøng kho¸n ph¸i sinh trªn thÞ
tr−êng chøng kho¸n ph¸i sinh quèc tÕ). Chóng t«i khuyÕn nghÞ hä kh«ng
nªn lµm nh− vËy, bëi v× khi hä ch−a cã ®−îc nh÷ng kiÕn thøc, kinh
nghiÖm ®Ó tham gia th× kh«ng tr¸nh khái rñi ro. NÕu tÊt c¶ c¸c doanh
nghiÖp mµ tù bá chi phÝ ®Ó t×m hiÓu, ®Ó häc tËp kinh nghiÖm th× ®©y lµ
mét l·ng phÝ v« cïng to lín ®øng trªn ph−¬ng diÖn quèc gia. Thay v× tÊt
c¶ doanh nghiÖp, chóng ta cã thÓ cö ®¹i diÖn c¸c HiÖp héi, hay ®¹i diÖn
cña Phßng c«ng nghÖ th−¬ng m¹i lµm viÖc nµy vµ phæ biÕn réng r·i kiÕn
thøc, kinh nghiÖm cho c¸c doanh nghiÖp. C¸ch lµm nµy sÏ tiÕt kiÖm
nhiÒu chi phÝ vµ t¨ng hiÖu qu¶ vèn ®Çu t−. Chóng t«i còng khuyÕn nghÞ lµ
tr−íc m¾t nhµ n−íc kh«ng nªn cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tù m×nh tham
gia thÞ tr−êng chøng kho¸n ph¸i sinh quèc tÕ, mµ ph¶i qua Techcombank
hoÆc ®¬n vÞ kh¸c cã ®ñ kinh nghiÖm, kh¶ n¨ng hiÓu biÕt vµ ®−îc nhµ
n−íc chÊp thuËn.
Mét sè khiÕm khuyÕt cña ®Ò tµi
1. Do thiÕu tµi liÖu vÒ kinh nghiÖm quèc tÕ trong viÖc ®Þnh gi¸ cô thÓ ®èi
víi chøng kho¸n ph¸i sinh nªn ®Ò tµi cßn thiÕu nh÷ng kinh nghiÖm
nµy. §Ò tµi chØ tËp trung nghiªn cøu lý luËn c¬ b¶n qua tµi liÖu “gi¸o
khoa” lµ chÝnh, kinh nghiÖm thùc tiÔn cßn thiÕu nhiÒu. Chóng t«i nghÜ
r»ng nÕu sau khi nghiªn cøu ®Ò tµi cã ®−îc ®ît kh¶o s¸t thÞ tr−êng
chøng kho¸n ph¸i sinh ë mét quèc gia nµo ®ã th× rÊt tèt vµ lµm nh−
vËy sÏ rÊt bæ Ých, sÏ ®−a kÕt qu¶ nghiªn cøu gÇn víi thùc tiÔn h¬n.
2. PhÇn giíi thiÖu kh¶ n¨ng vËn dông ë n−íc ta còng chØ h¹n hÑp vµ g¾n
nhiÒu vµo ho¹t ®éng cña chøng kho¸n ph¸i sinh liªn quan ®Õn thÞ
tr−êng tiÒn tÖ, v× thÞ tr−êng nµy ë ta ph¸t triÓn h¬n, cã nhiÒu kinh
nghiÖm h¬n.
151
3. Thêi gian cho nghiªn cøu qu¸ ng¾n (do tæng thêi gian, thêi gian cã thÓ
dµnh cho ®Ò tµi h¹n chÕ v× c«ng t¸c nghiªn cøu cña ta tiÕn hµnh song
song víi v« vµn c«ng t¸c chuyªn m«n kh¸c), nªn ®é ®é s©u cña ®Ò tµi
còng bÞ h¹n chÕ.
4. Chóng t«i ®· cè g¾ng hÕt søc ®Ó thÓ hiÖn trong ®Ò tµi nh÷ng kiÕn thøc
cña chÝnh m×nh qua nghiªn cøu vµ tham kh¶o tµi liÖu trong vµ ngoµi
n−íc. Tuy vËy, mét sè chç kh«ng thÓ tho¸t khái t×nh tr¹ng dÞch thuËt
ng« nghª. Mét sè kh¸i niÖm, ng«n tõ hoµn toµn míi ®èi víi chóng t«i,
tõ ®iÓm l¹i ch−a cã nªn cã khi “dÞch”, “thÓ hiÖn” ch−a ®−îc chuÈn.
Nh−ng chóng t«i ®· cè g¾ng thÓ hiÖn néi dung cña c¸c kh¸i niÖm nµy
mét c¸ch s¸t thùc nhÊt theo kh¶ n¨ng cña m×nh. VÝ dô kh¸i niÖm “VÞ
thÕ tr−êng” trong ®Ò tµi tr−íc chóng t«i ®· thÓ hiÖn lµ “ VÞ thÕ ng−êi
mua”; “ VÞ thÕ ®o¶ng” ®· ®−îc thay thÕ b»ng “VÞ thÕ ng−êi b¸n” trong
®Ò tµi nµy. Mét sè kh¸i niÖm ch−a chuÈn hãa tiÕng viÖt ®−îc chóng t«i
dïng nguyªn tiÕng Anh nh− giao dich “cap”; “floor” ; “collar”
Nh÷ng khiÕm khuyÕt trªn ®©y còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ ®Ò tµi nµy ch−a thÓ
gi¶i quyÕt, kh¾c phôc vµ hy väng sù gãp ý x©y dùng cña b¹n ®äc gÇn xa,
còng nh− sù quan t©m gi¶i quyÕt ë nh÷ng ®Ò tµi kh¸c sau nµy.
152
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 46982.pdf
