Đề tài Vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam

Lêi më ®Çu Ngay tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1940, mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a vèn ®Çu t­ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®· ®­îc Harrod-Domar chøng minh. Quan hÖ nµy ®­îc biÓu diÔn b»ng ph­¬ng tr×nh: ICOR= Trong ®ã: ICOR : HÖ sè ®Çu t­. I : Tæng vèn ®Çu t­ x· héi. DGDP : Møc t¨ng tæng s¶n phÈm quèc d©n. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, do nguån thu tõ xuÊt khÈu vµ dÞch vô cßn h¹n chÕ, møc tÝch luü cßn thÊp nªn vai trß cña nguån vèn ®Çu t­ tõ bªn ngoµi ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy lµ rÊt lín. Nguån vèn bæ sung tõ bªn ngoµi chñ yÕu bao gåm viÖn trî (ODA), vay nî vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, trong sè c¸c nguån vèn n­íc ngoµi, vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) cã nhiÒu ­u ®iÓm lín vµ th­êng chiÕm tû träng cao nhÊt trong tæng sè vèn n­íc ngoµi mµ c¸c n­íc nhËn ®­îc vµ còng chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong tæng vèn ®Çu t­ x· héi ë nhiÒu n­íc. T¹i ViÖt Nam, ngay sau khi Nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, Quèc héi ®· th«ng qua LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi (ngµy 29/12/1987) vµ tõ ®ã ®Õn nay, LuËt nµy ®· ®­îc bæ sung vµ söa ®æi ba lÇn ®Ó trë nªn phï hîp vµ hÊp dÉn h¬n. Nhê ®ã, l­îng vèn FDI vµo ViÖt Nam ®· liªn tôc t¨ng vµ ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vÉn cßn mét sè h¹n chÕ còng nh­ cßn gÆp ph¶i nhiÒu v­íng m¾c, ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p ®iÒu chØnh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót vµ sö dông nguån vèn quan träng nµy. Víi môc ®Ých t×m hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tÕ vÒ t¸c ®éng cña vèn FDI ®èi víi c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam, em ®· chän ®Ò tµi “Vai trß cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë ViÖt Nam”. KÕt cÊu cña bµi viÕt bao gåm 3 phÇn sau: PhÇn I: Lý luËn chung vÒ vai trß cña vèn FDI trong viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña n­íc chñ nhµ. PhÇn II: Vai trß cña nguån vèn FDI ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót vµ sö dông nguån vèn FDI. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n c« gi¸o, TS. Ph¹m ThÞ Thu ®· gióp ®ì vµ h­íng dÉn em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. PhÇn I: Lý luËn chung vÒ vai trß cña vèn FDI trong viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña n­íc chñ nhµ. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc ®Þnh nghÜa lµ h×nh thøc ®Çu t­ quèc tÕ mµ chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi gãp mét sè vèn ®ñ lín vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hoÆc dÞch vô, cho phÐp hä trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh ®èi t­îng mµ hä tù bá vèn ®Çu t­. Vâ Thanh Thu, Kü thuËt ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, NXB Thèng Kª 2004, trang 32. Ho¹t ®éng FDI cã vai trß quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ cña c¶ n­íc ®i ®Çu t­ vµ n­íc nhËn vèn ®Çu t­. Tuy nhiªn, bµi viÕt nµy chØ tËp trung ph©n tÝch vai trß cña vèn FDI ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña c¸c n­íc ®­îc nhËn vèn ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Vai trß cña vèn FDI ®èi víi c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ. NhiÒu n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, th­êng xuyªn gÆp ph¶i t×nh tr¹ng nhËp siªu trong khi nguån vèn tÝch luü trong n­íc cßn thÊp. Do ®ã, ®Ó c©n b»ng c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ thanh to¸n vÜ m«, c¸c n­íc ®Òu rÊt cÇn tíi nguån vèn bæ sung tõ bªn ngoµi, ®Æc biÖt lµ nguån vèn FDI. §ång thêi, vèn FDI cßn lµ nguån bæ sung tiÕt kiÖm quan träng cña n­íc chñ nhµ th«ng qua viÖc trùc tiÕp t¹o thu nhËp cao cho ng­êi lao ®éng trong c¸c dù ¸n vµ gióp hä ®Ó dµnh tiÒn tiÕt kiÖm, th«ng qua t¸i ®Çu t­ mét phÇn thu nhËp cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, nép c¸c lo¹i thuÕ vµ b»ng con ®­êng gi¸n tiÕp nh­ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng ®Çu t­ néi ®Þa, khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm cña c«ng chóng (lËp c¸c quü b¶o hiÓm, h­u trÝ…) Ngoµi ra, vèn FDI cßn t¸c ®éng tÝch cùc tíi thÞ tr­êng vèn cña n­íc chñ nhµ th«ng qua viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn. Tuy cã vai trß quan träng nh­ vËy ®èi víi c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ, nh­ng vèn FDI nÕu kh«ng ®­îc qu¶n lý vµ sö dông hîp lý còng cã thÓ g©y ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc nh­ lµm xÊu thªm c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ nÕu c¸c nhµ ®Çu t­ chñ yÕu ph¶i nhËp c«ng nghÖ, nguyªn vËt liÖu tõ bªn ngoµi vµ s¶n phÈm cña hä l¹i h­íng vµo thÞ tr­êng néi ®Þa. Vèn FDI còng cã thÓ t¸c ®éng tiªu cùc tíi thÞ tr­êng vèn cña n­íc chñ nhµ nÕu cã c¸c ho¹t ®éng ®Çu c¬ tiÒn tÖ… Vai trß cña vèn FDI trong chuyÓn giao vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ. Ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc coi lµ nguån quan träng ®Ó ph¸t triÓn kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña n­íc chñ nhµ. Vai trß nµy ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua hai khÝa c¹nh chÝnh lµ chuyÓn giao c«ng nghÖ s½n cã tõ bªn ngoµi vµo vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña c¸c c¬ së nghiªn cøu, øng dông cña n­íc chñ nhµ. ChuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua con ®­êng FDI th­êng ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu bëi c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia (TNCs) th«ng qua ba h×nh thøc: ChuyÓn giao trong néi bé TNCs, chuyÓn giao gi÷a doanh nghiÖp cã vèn FDI vµ doanh nghiÖp b¶n xø ho¹t ®éng trong cïng ngµnh vµ chuyÓn giao hµng däc gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Bªn c¹nh viÖc chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ s½n cã, th«ng qua ho¹t ®éng FDI, c¸c TNCs cßn gãp phÇn tÝch cùc ®èi víi viÖc t¨ng c­êng n¨ng lùc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cña n­íc chñ nhµ. Nhu cÇu c¶i tiÕn vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI t¹o ra nhiÒu mèi liªn kÕt cung cÊp dÞch vô c«ng nghÖ tõ c¸c c¬ së nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ trong n­íc, nhê ®ã t¨ng c­êng n¨ng lùc ph¸t triÓn c«ng nghÖ t¹i ®Þa ph­¬ng. Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh sö dông c¸c c«ng nghÖ n­íc ngoµi t¹i c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI, c¸c nhµ ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong n­íc dÇn häc ®­îc c¸ch thiÕt kÕ, chÕ t¹o… c«ng nghÖ míi, c«ng nghÖ nguån vµ sau ®ã c¶i biÕn chóng cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn sö dông t¹i n­íc m×nh vµ biÕn chóng thµnh nh÷ng c«ng nghÖ cña m×nh. Tuy nhiªn, nh×n chung c¸c TNCs rÊt h¹n chÕ trong viÖc chuyÓn giao còng nh­ hç trî nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn nh÷ng c«ng nghÖ míi, cã tÝnh c¹nh tranh cao cho n­íc nhËn ®Çu t­ v× sî lé bÝ mËt hoÆc mÊt b¶n quyÒn c«ng nghÖ. Ngoµi ra, thùc tÕ cho thÊy nh÷ng n­íc nhËn vèn FDI còng ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng t¸c ®éng kh«ng tèt cña viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ nh­ nhËn ph¶i nh÷ng c«ng nghÖ cò, th¶i lo¹i, kh«ng phï hîp, g©y « nhiÔm m«i tr­êng hoÆc mua víi gi¸ qu¸ cao so víi gi¸ thùc tÕ… Vai trß cña vèn FDI trong viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ t¹o viÖc lµm. Ho¹t ®éng FDI còng gãp phÇn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng b¶n xø, do ®ã cã nh÷ng ¶nh h­ëng quan träng tíi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, c¸c vÊn ®Ò x· héi vµ møc ®é tiªu dïng cña d©n c­ ®Þa ph­¬ng, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña n­íc nhËn vèn ®Çu t­. Tr­íc hÕt, ho¹t ®éng FDI cã vai trß ®¸ng kÓ ®èi víi viÖc t¨ng c­êng søc khoÎ vµ dinh d­ìng th«ng qua ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh y tÕ, d­îc phÈm, n«ng nghiÖp, c«ng nghÖ sinh häc vµ chÕ biÕn thùc phÈm. Ngoµi ra, th«ng qua c¸c kho¶n trî gióp tµi chÝnh hoÆc më c¸c líp d¹y nghÒ, ho¹t ®éng FDI cßn gãp phÇn quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn gi¸o dôc cña n­íc chñ nhµ trong c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc ®¹i c­¬ng, d¹y nghÒ vµ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý. MÆt kh¸c, ho¹t ®éng FDI cßn gióp t¹o viÖc lµm cho lao ®éng cña n­íc chñ nhµ th«ng qua viÖc trùc tiÕp thuª ng­êi lao ®éng lµm viÖc cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI hoÆc gi¸n tiÕp t¹o viÖc lµm t¹i c¸c c¬ së ho¹t ®éng cung øng dÞch vô vµ gia c«ng cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI. Nh­ng kh«ng chØ cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc nh­ ®· nªu trªn, ho¹t ®éng FDI còng cã thÓ g©y ra c¸c t¸c ®éng tiªu cùc tíi søc khoÎ con ng­êi do c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ qu¶n c¸o r­îu, bia, thuèc l¸… vµ g©y ra « nhiÔm m«i tr­êng khi s¶n xuÊt. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI còng cã thÓ lµm nÈy sinh mét sè vÊn ®Ò cho n­íc chñ nhµ nh­ hiÖn t­îng “ch¶y m¸u chÊt x¸m”, gia t¨ng bÊt b×nh ®¼ng vÒ thu nhËp, xóc ph¹m nh©n phÈm ng­êi lao ®éng vµ khai th¸c c¹n kiÖt søc lao ®éng cña ng­êi lµm thuª… Nh÷ng vai trß kh¸c cña vèn FDI trong viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña n­íc chñ nhµ. Bªn c¹nh nh÷ng vai trß hÕt søc quan träng nh­ ®· ®Ò cËp ë c¸c phÇn tr­íc, vèn FDI cßn cã mét sè vai trß kh¸c rÊt ®¸ng kÓ trong viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña n­íc chñ nhµ. Nh­ chóng ta ®· biÕt, ho¹t ®éng FDI ngµy cµng ®­îc c¶ nh÷ng n­íc chñ nhµ vµ c¸c nhµ ®Çu t­ ®Þnh h­íng t¨ng c­êng xuÊt khÈu vµ nhê ®ã, ho¹t ®éng nµy ®· tõng b­íc ®ãng vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu cña n­íc chñ nhµ. Nhê cã ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ë n­íc chñ nhµ ®­îc khai th¸c cã hiÖu qu¶, gióp n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ theo quy m« vµ ®Èy m¹nh chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. Ngoµi ra, th«ng qua ho¹t ®éng nhËp khÈu, c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI còng gãp phÇn bæ sung c¸c hµng ho¸, dÞch vô khan hiÕm cho s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong n­íc, ®Æc biÖt lµ viÖc nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm s¶n xuÊt trong n­íc. MÆt kh¸c, ho¹t ®éng FDI cßn gi¸n tiÕp ®Èy m¹nh xuÊt nhËp khÈu th«ng qua c¸c t¸c ®éng ngo¹i øng nh­ thóc ®Èy th«ng tin, cung cÊp dÞch vô, liªn kÕt s¶n xuÊt, t¨ng c­êng kiÕn thøc marketing cho c¸c doanh nghiÖp néi ®Þa vµ l«i kÐo hä vµo m¹ng l­íi ph©n phèi toµn cÇu. Mét sè vai trß kh¸c cña vèn FDI còng rÊt ®¸ng l­u ý lµ viÖc c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI gãp phÇn thóc ®Èy liªn kÕt gi÷a c¸c ngµnh c«ng nghiÖp do c¸c doanh nghiÖp nµy thùc hiÖn trao ®æi t­ liÖu s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu vµ c¸c dÞch vô ®èi víi c¸c c«ng ty néi ®Þa. Ngoµi ra, vèn FDI còng cã vai trß quan träng ®èi víi n­íc chñ nhµ nhê thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¨ng c­êng héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng c¹nh tranh… PhÇn II: Vai trß cña nguån vèn FDI ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn cã tû lÖ tÝch luü trong n­íc cßn thÊp (n¨m 2001 lµ 33,75%), trong khi kh¶ n¨ng huy ®éng vèn trong n­íc cña ViÖt Nam chØ cã thÓ ®¹t tèi ®a 60-70%, do vËy ®Ó phôc vô qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, ViÖt Nam rÊt cÇn ph¶i huy ®éng c¸c nguån vèn tõ bªn ngoµi, ®Æc biÖt lµ nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Cho tíi nay, nguån vèn FDI ®ang ®ãng vai trß ngµy cµng quan träng ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Nh÷ng thµnh tùu mµ nguån vèn FDI ®em l¹i. 1.1. Vèn FDI gãp phÇn bæ sung nguån vèn cho nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ. TÝnh tíi ngµy 22/2/2005, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cÊp phÐp cho 5.217 dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi (chØ tÝnh c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc) víi tæng sè vèn thùc hiÖn lµ 25,872 tû USD. Nguån vèn ®Çu t­ nµy ®· t¹o ra nguån lôc m¹nh mÏ cho nÒn kinh tÕ. C¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn chiÕm trªn 25% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi, trªn 35% gi¸ trÞ c«ng nghiÖp, trªn 13% GDP cña c¶ n­íc. Trong rÊt nhiÒu ngµnh quan träng, c¸c dù ¸n cã vèn FDI hiÖn chiÕm tû träng lín trong tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng cña toµn ngµnh. Cô thÓ lµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 100% c¸c dù ¸n khai th¸c dÇu th«, s¶n xuÊt vµ l¾p r¸p « t«, s¶n xuÊt m¸y giÆt, tñ l¹nh, m¸y ®iÒu hoµ nhiÖt ®é, thiÕt bÞ v¨n phßng, m¸y tÝnh; c¸c dù ¸n cã vèn FDI chiÕm 60% s¶n l­îng thÐp c¸n, 55% s¶n xuÊt sîi c¸c lo¹i phôc vô cho ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may, 49% s¶n l­îng s¶n xuÊt da vµ giµy dÐp, 76% dông cô y tÕ chÝnh x¸c, 33% vÒ s¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ ®iÖn, 28% tæng s¶n l­îng xi m¨ng, 25% vÒ thùc phÈm vµ ®å uèng Vã Thanh Thu, Quan hÖ Kinh tÕ Quèc tÕ, NXB Thèng Kª, 2005 trang 471. … B¶ng 1: Tû träng cña khu vùc cã vèn FDI trong GDP cña ViÖt Nam. 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 L­îng vèn (tû USD) 4,07 6,61 8,66 4,51 4,06 1,58 2,0 2,6 1,.62 2,9 4,1 Tû träng (%) 6,1 6,3 7,7 9,1 10,0 12,2 13,2 13,5 13,8 14,3 14,5 Nguån: www.mpi.gov.vn vµ www.vneconomy.com.vn T¹p chÝ Nghiªn cøu Kinh tÕ sè 262 – Th¸ng 3/2000 trang 7. Nhê vËy, trong nh÷ng n¨m qua, khu vùc cã vèn FDI ®· ®ãng gãp ngµy cµng quan träng vµo ng©n s¸ch cña ViÖt Nam. Trong giai ®o¹n 1996-2000, thu tõ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 6-7% nguån thu ng©n s¸ch quèc gia (nÕu kÓ c¶ ngµnh dÇu khÝ th× chiÕm gÇn 20% thu ng©n s¸ch). Riªng n¨m 2004, trõ dÇu th« vµ thuÕ xuÊt nhËp khÈu, nép ng©n s¸ch cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®¹t 800 triÖu USD. Víi nguån vèn bæ sung quan träng nµy, Nhµ n­íc ®· chñ ®éng h¬n trong viÖc bè trÝ c¬ cÊu ®Çu t­ gãp phÇn khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong n­íc theo tinh thÇn kÕt hîp gi÷a néi lùc vµ ngoaÞ lùc ®Ó t¹o søc m¹nh tæng hîp cho c«ng cuéc ®æi míi vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. 1.2. Vai trß cña vèn FDI ®èi víi c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ cña ViÖt Nam. Trong thêi gian qua, viÖc t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi h­íng vÒ xuÊt khÈu ®· t¹o thuËn lîi cho viÖc tiÕp cËn vµ më réng thÞ tr­êng quèc tÕ, n©ng cao n¨ng lùc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ qua ®ã gióp n­íc ta c¶i thiÖn ®¸ng kÓ c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ c¸n c©n thanh to¸n. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y. kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc cã vèn FDI ®¹t gi¸ trÞ ngµy cµng cao. NÕu kh«ng kÓ dÇu khÝ th× kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi thêi kú 1991-1995 ®¹t trªn 1,12 tû USD, thêi kú 1996-2000 ®¹t trªn 10,6 tû USD (t¨ng h¬n 8 lÇn), trong ba n¨m 2001-2003, xuÊt khÈu cña khu vùc cã vèn FDI ®¹t 14,6 tû. XuÊt khÈu cña khu vùc cã vèn FDI còng cã tèc ®é t¨ng cao, b×nh qu©n trªn 20%/n¨m ®· lµm cho tû träng cña khu vùc kinh tÕ nµy trong tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ n­íc t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m: n¨m 2001 lµ 24,4%, n¨m 2002 lµ 27,5% vµ n¨m 2003 lµ 31,4% (kh«ng kÓ dÇu th«). N¨m 2004, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña khu vùc cã vèn FDI ®Òu ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu næi bËt: XuÊt khÈu (kh«ng kÓ dÇu th«) ®¹t 8,6 tû USD, t¨ng 35,6% so víi n¨m 2003. NÕu tÝnh c¶ dÇu th«, xuÊt khÈu cña khu vùc cã vèn FDI trong n¨m 2004 ®¹t kho¶ng 14,267 tû USD, t¨ng 35,6% so víi n¨m 2003 vµ chiÕm 55% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. B­íc sang n¨m 2005, khu vùc cã vèn FDI vÉn tiÕp tôc thÓ hiÖn vai trß ngµy cµng quan träng trong viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu. ChØ riªng 2 th¸ng ®Çu n¨m 2005, c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI (kh«ng kÓ dÇu th«) ®· xuÊt khÈu ­íc ®¹t 1,384 tû USD, t¨ng 19,3% so víi cïng kú n¨m tr­íc vµ chiÕm 34% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. B¶ng 2: XuÊt khÈu cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (kh«ng kÓ dÇu th«) (§¬n vÞ: triÖu USD) 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2T 2005 XuÊt khÈu 352 336 788 1.790 1.982 2.547 3.300 3.670 4.500 6.340 8.600 1.384 XK so víi doanh thu (%) 34,3 16,3 28,7 46,9 50,7 55,4 53,5 48,1 50,0 50,37 54,87 34,0 Nguån: www.mpi.gov.vn vµ www.vneconomy.com.vn Ngoµi ra, tû träng xuÊt khÈu so víi doanh thu cña c¸c c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI còng t¨ng nhanh: b×nh qu©n thêi kú 1991-1995 ®¹t 30%, thêi kú 1996-2000 ®¹t 48,7% vµ trong ba n¨m 2001-2003 ®¹t trªn 50%. Bªn c¹nh ®ã, trong nhiÒu ngµnh quan träng, khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm tû träng lín trong tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ n­íc nh­ 100% gi¸ trÞ xuÊt khÈu dÇu th«, 84% gi¸ trÞ xuÊt khÈu mÆt hµng ®iÖn tö, 42% gi¸ trÞ mÆt hµng giµy dÐp vµ 25 % gi¸ trÞ hµng may mÆc. H¬n n÷a, khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn gãp phÇn më réng thÞ tr­êng trong n­íc, thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ph¸t triÓn nhanh, ®Æc biÖt lµ kh¸ch s¹n,, du lÞch vµ c¸c dÞch vô t­ vÊn ph¸p lý, chuyÓn giao c«ng nghÖ… t¹o cÇu nèi cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc tham gia xuÊt khÈu t¹i chç hoÆc tiÕp cËn víi c¸c thÞ tr­êng quèc tÕ. . Vèn FDI gãp phÇn chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt cho ViÖt Nam. Nh÷ng n¨m qua, th«ng qua c¸c dù ¸n cã vèn FDI, nhiÒu c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i ®· ®­îc ®­a vµo sö dông ë ViÖt Nam tËp trung vµo nhiÒu lÜnh vùc quan träng cña nÒn kinh tÕ nh­ lÜnh vùc th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ, lÜnh vùc b­u chÝnh viÔn th«ng, ng©n hµng, c«ng nghiÖp ®iÖn tö, c«ng nghÖ th«ng tin, s¶n xuÊt « t«…. Nh÷ng dù ¸n nµy ®ãng gãp ®¸ng kÓ lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c«ng nghÖ ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp quèc tÕ. Ngoµi ra, c¸c c«ng nghÖ míi vµ hiÖn ®¹i ®­îc sö dông ë c¸c dù ¸n cã vèn FDI còng kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó cã thÓ lµm ra nh÷ng s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vµ xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã, c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn cã t¸c dông lan to¶ ¶nh h­ëng, h×nh thµnh c¸c xÝ nghiÖp vÖ tinh ®Ó t¨ng thªm gi¸ trÞ s¶n phÈm tõ thÞ tr­êng trong n­íc. Qua ®ã, søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm cña nhiÒu doanh nghiÖp trong n­íc ®· ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ nhê ®­îc phÝa nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi gióp ®ì ®Ó trang bÞ c«ng nghÖ míi, kü thuËt vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn. 1.4. Vèn FDI gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, ®µo t¹o nguån nh©n lùc vµ n©ng cao møc sèng cho ng­êi lao ®éng. Cïng víi viÖc sè dù ¸n cã vèn FDI ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng nhanh vµ víi sè vèn thùc hiÖn ngµy cµng cao, khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· thu hót sè l­îng lao ®éng trùc tiÕp lµm viÖc trong c¸c dù ¸n ngµy cµng nhiÒu. Bªn c¹nh ®ã, mét sè l­îng ®¸ng kÓ c¸c nhµ qu¶n lý kinh doanh vµ ng­êi lao ®éng ®­îc ®µo t¹o trong vµ ngoµi n­íc ®· gãp phÇn lµm cho chÊt l­îng nguån nh©n lùc cña ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng lªn, gãp phÇn lµm cho m«i tr­êng ®Çu t­ cña n­íc ta ngµy cµng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n. Ngoµi ra, c¸c dù ¸n cã vèn FDI còng mang l¹i nguån thu nhËp cao cho ng­êi lao ®éng th«ng qua l­¬ng, gióp c¶i thiÖn ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng. Theo thèng kª cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, trong n¨m 2003, l­¬ng b×nh quan cña c«ng nh©n ViÖt Nam trong c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ 76-80USD/th¸ng; cña kü s­ lµ 220-250USD/th¸ng; cña c¸n bé qu¶n lý kho¶ng 490-510USD/th¸ng. Tæng thu nhËp cña ng­êi lao ®éng cña c¸c dù ¸n cã vèn FDI hµng n¨m trªn 500 triÖu USD. TÝnh tíi cuèi n¨m b¸o c¸o. Nguån: www.mpi.gov.vn vµ www.vneconomy.com.vn 1.5. Mét sè vai trß kh¸c cña vèn FDI ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng mµ nguån vèn FDI thùc hiÖn ®èi víi nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn, nguån vèn nµy cßn cã nh÷ng vai trß rÊt quan träng kh¸c ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mµ n­íc ta ®ang thùc hiÖn. Mét trong nh÷ng t¸c ®éng quan träng mµ nguån vèn FDI thùc hiÖn trong thêi gian qua lµ ®· tõng b­íc gióp n­íc ta chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp víi ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc. NÕu nh­ trong thêi gian 1988-1995, ®Çu t­ n­íc ngoµi chñ yÕu thùc hiÖn trong c¸c ngµnh kinh doanh bÊt ®éng s¶n th× trong thêi kú 1996-2003, vèn FDI ®· chuyÓn h­íng thùc hiÖn nhiÒu h¬n trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ du lÞch kh¸ch s¹n, chiÕm 53% vèn ®¨ng ký vµ 73% vèn thùc hiÖn. C¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng, dÞch vô kü thuËt t¨ng 1,4 lÇn trong thêi kú nµy. Ngoµi ra, tÝnh ®Õn ngµy 22/5/2005 ®· cã 70 quèc gia vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ 5217 dù ¸n vÉn cßn hiÖu lôc t¹i ViÖt Nam, trong ®ã cã trªn 80 c«ng ty xuyªn quèc gia n»m trong danh s¸ch 500 c«ng ty xuyªn quèc gia hµng ®Çu thÕ giíi. Còng ®· cã ViÖt kiÒu tõ 15 n­íc kh¸c nhau ®Çu t­ 63 dù ¸n víi vèn ®Çu t­ ®¨ng ký lµ 208,67 triÖu USD. ChÝnh nh÷ng dù ¸n nµy ®· cã t¸c ®éng kh«ng nhá thóc ®Èy thay ®æi c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ cña ViÖt Nam theo h­íng héi nhËp quèc tÕ, chóng t¸c ®éng tíi viÖc xo¸ bá bao v©y cÊm vËn quèc tÕ ®èi víi ViÖt Nam vµ hç trî ViÖt Nam héi nhËp quèc tÕ ngµy cµng m¹nh mÏ. Nh×n chung, nguån vèn FDI trong nh÷ng n¨m qua ®· ®em l¹i nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam lµ do mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu sau: Tr­íc hÕt, do nước ta kiên trì thực hiện đường lối đổi mới, đa phương hoá, đa dạng hoá quan hệ kinh tế đối ngoại, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, tạo hình ảnh tích cực đối với các nhà đầu tư. Ngoµi ra, do nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tăng trưởng cao, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư quốc tế, nhất là về khả năng mở rộng dung lượng thị trường trong nước. §ång thêi, còng nhê môi trường đầu tư nước ta từng bước được cải thiện. Hệ thống luật pháp chính sách về ĐTNN đã được hoàn chỉnh hơn tạo khuôn khổ pháp lý đầy đủ, rõ ràng và thông thoáng hơn cho hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài. Mét nguyªn nh©n quan träng kh¸c lµ do công tác chỉ đạo điều hành của Chính phủ, của các bộ, ngành và chính quyền địa phương đã tích cực, chủ động hơn (đẩy nhanh lộ trình áp dụng cơ chế một giá, hỗ trợ nhà đầu tư giảm chi phí sản xuất, tiếp tục thực hiện việc cải cách hành chính, quan tâm hơn tới việc tháo gỡ khó khăn cho việc triển khai dự án). H¬n n÷a, trong thêi gian gÇn ®©y, công tác xúc tiến đầu tư đã được triển khai tích cực. Công tác vận động xúc tiến đầu tư được tiến hành ở nhiều ngành, nhiều cấp, ở cả trong nước và nước ngoài dưới nhiều hình thức đa dạng như tổ chức các cuộc hội thảo vận động đầu tư ở trong và ngoài nước. Đặc biệt, nhiều chuyến thăm, làm việc cấp cao của lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã được tiến hành ở nhiều quốc gia, gắn với việc quảng bá hình ảnh Việt Nam và vận động đầu tư - xúc tiến thương mại. 2. Mét sè h¹n chÕ cßn tån t¹i cña nguån vèn FDI ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. 2.1. Nh÷ng h¹n chÕ cÇn th¸o gì. Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, hoạt động ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tại Việt Nam trong năm qua vẫn còn những mặt hạn chế cần khắc phục sau: Tr­íc hÕt lµ t×nh tr¹ng vốn đầu tư đăng ký tuy tăng, nhưng vẫn còn ở mức thấp. Năm 2003, vốn đăng ký mới đạt 3,1 tỷ USD chỉ bằng khoảng 40% của năm 1996. Vốn đầu tư thực hiện tuy tăng qua các năm nhưng tỷ trọng vốn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội lại có xu hướng giảm dần do vốn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thực hiện tăng chậm hơn so với vốn đầu tư của các thành phần kinh tế khác. Tỷ trọng vốn đầu tư trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội giảm từ 25% trong thời kỳ 1991 - 1995 xuống 24% trong thời kỳ 1996 - 2000 và xuống còn 17,8% trong năm 2003. MÆt kh¸c, cơ cấu vốn FDI còn có một số bất hợp lý. Trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp mặc dù đã có những chính sách ưu đãi nhất định, nhưng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi còn quá thấp và tỷ trọng vốn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi đăng ký liên tục giảm. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tập trung chủ yếu vào những địa phương có điều kiện thuận lợi, trong khi có tác động rất hạn chế đến khu vực miền núi phía Bắc, một số tỉnh miền Trung, Tây Nguyên và đồng bằng sông Cửu Long. Bªn c¹nh ®ã, ®ầu tư từ các nước phát triển có thế mạnh về công nghệ nguồn như Nhật, EU, Mỹ tăng chậm, những năm gần đây chưa có sự chuyển biến đáng kể. Hiệp định hương mại Việt Nam - Hoa Kỳ đã thúc đẩy gia tăng mạnh mẽ kim ngạch buôn bán giữa hai nước nhưng đầu tư của Hoa Kỳ vào Việt Nam chưa có chuyển biến đáng kể. Mét h¹n chÕ kh¸c lµ việc cung cấp nguyên liệu, phụ tùng của các doanh nghiệp trong nước cho các doanh nghiệp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi còn rất hạn chế, làm giảm khả năng tham gia vào chương trình nội địa hoá và xuất khẩu qua các doanh nghiệp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Nhìn chung, sự liên kết giữa khu vực ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi và kinh tế trong nước còn lỏng lẻo. VÊn ®Ò rÊt ®¸ng quan t©m kh¸c lµ khả năng góp vốn của Việt Nam còn hạn chế. Bên Việt Nam trong các liên doanh hầu hết là các doanh nghiệp Nhà nước (chiếm 98% tổng vốn đầu tư và 92% tổng số dự án liên doanh) chủ yếu là góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất nên tỷ lệ góp vốn của Việt Nam không đáng kể. Cho đến nay vẫn còn thiếu cơ chế huy động các nguồn lực khác nhau để góp vốn liên doanh với nước ngoài. §ång thêi, chủ trương phân cấp, uỷ quyền cấp giấy phép đầu tư, quản lý hoạt động ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cho các địa phương, Ban quản lý các KCN đã phát huy tính năng động, sáng tạo của các địa phương, xử lý các vấn đề phát sinh kịp thời, sát thực tế. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện phân công quản lý ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cũng đã nẩy sinh hiện tượng cạnh tranh thu hút đầu tư giữa các địa phương dẫn đến thua thiệt cho phía Việt Nam. Vµ cuèi cïng lµ vÊn ®Ò tỷ lệ dự án đổ bể, phải giải thể trước thời hạn khá cao, một số dự án quy mô lớn chậm triển khai. 2.2. Nguyªn nh©n cña nh÷ng mÆt h¹n chÕ nãi trªn. MÆc dï trong thêi gian qua, phÝa ViÖt Nam ®· cè g¾ng t×m c¸ch gi¶i quyÕt nh­ng c¸c mÆt h¹n chÕ nãi trªn vÉn cßn tån t¹i lµ do mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu sau: Nguyªn nh©n ph¶i kÓ ®Õn tr­íc tiªn lµ môi trường đầu tư nước ta tuy được cải thiện nhưng tiến bộ đạt được còn chậm hơn so với các nước trong khu vực, trong khi cạnh tranh thu hút vốn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tiếp tục diễn ra ngày càng gay gắt, đã làm hạn chế kết quả thu hút đầu tư mới. TiÕp ®ã, ph¶i nãi r»ng hệ thống luật pháp, chính sách về đầu tư đã được sửa đổi, bổ sung nhưng vẫn chưa đồng bộ, hay thay đổi, khó tiên đoán trước. Một số bộ, ngành chậm ban hành các thông tư hướng dẫn các nghị định của Chính phủ (như Nghị định số 06 về lĩnh vực giáo dục và đào tạo) đã gây khó khăn đối với việc thẩm định cấp phép đầu tư và thu hút các dự án mới vào lĩnh vực này. Một số ưu đãi của Chính phủ đã được quy định trong nghị định của Chính phủ như miễn thuế nhập khẩu nguyên liệu 5 năm cho sản xuất đối với các dự án đặc biệt khuyến khích đầu tư và các dự án đầu tư vào các địa bàn có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn nhưng thiếu hướng dẫn nên chưa được áp dụng. Ngoµi ra, còng cÇn nh¾c tíi nguyªn nh©n lµ do công tác quy hoạch còn bất hợp lý, nhất là quy hoạch ngành còn nặng về xu hướng bảo hộ sản xuất trong nước, chưa kịp thời điều chỉnh để phù hợp với các cam kết quốc tế. Theo quy định của pháp luật, ngoài các dự án không cấp Giấy phép đầu tư, nhà đầu tư có quyền lập các dự án xin cấp giấy phép đầu tư tại Việt Nam. Tuy nhiên, trong quá trình chỉ đạo điều hành, ta đã ban hành thêm một số quy định tạm dừng hoặc không cấp Giấy phép đầu tư đối với các dự án thuộc các lĩnh vực như: sản xuất thép, xi măng, cấp nước theo hình thức BOT, xây dựng nhà máy đường, lắp ráp xe gắn máy hai bánh, nước giải khát có gas... Ngoài ra, các văn bản về một số ngành ban hành gần đây cũng đã hạn chế ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi như điều kiện về kinh doanh dịch vụ hàng hải, về đại lý vận tải hàng không, về quản lý hoạt động kinh doanh dịch vụ bảo vệ. Thực tế trên đã bó hẹp lĩnh vực thu hút ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, làm cho các nhà ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cho rằng chính sách của Việt Nam không nhất quán, minh bạch ảnh hưởng đến môi trường đầu tư Bªn c¹nh ®ã, thủ tục thẩm định, cấp Giấy phép đầu tư tuy đã được cải tiến nhưng vẫn còn phức tạp, thời gian thẩm định một số dự án còn dài do phải thống nhất ý kiến giữa các bộ, ngành. MÆt kh¸c, công tác xúc tiến đầu tư đã có nhiều cố gắng nhưng gặp khó khăn lớn do thiếu nguồn kinh phí để tổ chức các cuộc vận động đầu tư ở nước ngoài cũng như để hoàn chỉnh các tài liệu xúc tiến đầu tư. §ång thêi, việc đa dạng hoá các hình thức ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi để khai thác thêm các kênh thu hút đầu tư mới cũng như việc thành lập và triển khai một số mô hình khu kinh tế mở còn chậm. PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót vµ sö dông nguån vèn FDI. Tr­íc nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, ViÖt Nam chñ tr­¬ng tiÕp tôc thu hót nguån vèn FDI nhiÒu h¬n, víi chÊt l­îng cao h¬n nh»m ®Èy nhanh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu nµy, ViÖt Nam cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau: X©y dùng chiÕn l­îc vµ quy ho¹ch thu hót vèn FDI phï hîp. ChiÕn l­îc thu hót vèn FDI ®­îc xem lµ mét h×nh thøc biÓu hiÖn cô thÓ cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc, ph¶n ¸nh sù kÕt hîp hµi hoµ viÖc ph¸t huy néi lùc víi tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n, nã lµ c¬ së ®Ó x©y dùng c¸c quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch thu hót vèn FDI theo ngµnh, lÜnh vùc vµ vïng l·nh thæ. §Ó n©ng cao chÊt l­îng quy ho¹ch thu hót vèn FDI, cÇn chó träng c«ng t¸c dù b¸o, cËp nhËt th«ng tin thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ, ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch, ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a quy ho¹ch c¸c bé, ngµnh vµ c¸c ®Þa ph­¬ng trong viÖc thu hót vèn FDI. MÆt kh¸c, cÇn më réng thªm c¸c lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, c«ng bè c«ng khai danh môc, c«ng tr×nh dù ¸n kªu gäi vèn FDI, xö lý quan hÖ gi÷a vèn trong n­íc, vèn ngoµi n­íc, vèn ng¾n h¹n, vèn trung h¹n… ®Ó ®¶m b¶o t¨ng c­êng thu hót vµ æn ®Þnh nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¨ng hiÖu qu¶ tµi chÝnh ho¹t ®éng cña khu vùc kinh tÕ cã vèn FDI vµ b¶o ®¶m an ninh tµi chÝnh quèc gia. ChÝnh v× vËy, cÇn x©y dùng danh môc dù ¸n kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi trong vßng 5 n¨m dùa trªn c¬ së quy ho¹ch thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®­îc phª duyÖt. Danh môc dù ¸n kªu gäi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c bé, ngµnh vµ c¸c ®Þa ph­¬ng lµ bé phËn cÊu thµnh cña danh môc dù ¸n kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi cña quèc gia. C¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­. 2.1. Hoµn thiÖn hÖ thèng luËt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Ó m«i tr­êng ®Çu t­ ngµy cµng hÊp dÉn h¬n, ViÖt Nam cÇn tiếp tục bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện chính sách, luật pháp để cải thiện môi trường đầu tư hơn nữa. Luật Đầu tư nước ngoài của Việt Nam đã được đánh giá là thông thoáng, nhưng trong thực tế các nhà đầu tư vẫn mong muốn các chính sách được bổ sung, sửa đổi, tạo thuận lợi hơn cho họ. Vì thế cần hoàn chỉnh các luật thuế Thu nhập doanh nghiệp, thuế Giá trị gia tăng, thuế Xuất nhập khẩu, thuế Tiêu thụ đặc biệt… theo hướng khuyến khích đầu tư. Đồng thời nghiên cứu ban hành các luật cạnh tranh, luật chống độc quyền, chống bán phá giá, luật kinh doanh bất động sản ; sửa đổi các quy định về đất đai liên quan đến những vấn đề thế chấp, chuyển nhượng... để khuyến khích khu vực kinh tế tư nhân tham gia liên doanh với nước ngoài. Xoá bỏ những cách biệt trong chính sách ưu đãi giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp nước ngoài ; xoá bỏ giá kép trong cung cấp các dịch vụ gây bất lợi cho doanh nghiệp đầu tư nước ngoài ; sửa đổi thuế thu nhập cá nhân đánh cao vào người Việt Nam làm cho doanh nghiệp nước ngoài. Đơn giản hoá các thủ tục cấp phép ; loại bỏ những hạn chế về tỷ lệ nội địa, tỷ lệ góp vốn. Bên cạnh đó, tăng cường sự hướng dẫn, kiểm tra, giám sát của các Bộ, ngành để đảm bảo việc thực thi nghiêm các quyết định của Chính phủ. Công bố công khai mọi quy trình, thời hạn, trách nhiệm xử lý các vấn đề liên quan đến đầu tư nước ngoài. Có quy định rõ việc không cho phép được kiểm tra tuỳ tiện và tránh hình sự hoá các quan hệ kinh tế. Bªn c¹nh ®ã, cÇn ®a dạng hoá các hình thức đầu tư tại Việt Nam. Hiện nay có ba hình thức đầu tư nước ngoài tại Việt Nam: hợp đồng hợp tác kinh doanh, liên doanh và công ty 100% vốn nước ngoài. Từ năm 1991 một số phương thức đầu tư mới được bổ sung thêm là đầu tư vào khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao, đầu tư theo phương thức hợp đồng BOT (xây dựng – vận hành - chuyển giao) ; BTO (xây dựng - chuyển giao - vận hành), BT (xây dựng – chuyển giao). Tuy nhiên Việt Nam còn chưa cho phép hình thức đầu tư gián tiếp và chưa cho phép nhà đầu tư tham gia vào quá trình cải cách doanh nghiệp nhà nước với tư cách là các cổ đông. Doanh nghiệp nước ngoài cũng không được phát hành cổ phiếu, trái phiếu để huy động vốn tại Việt Nam. Do vậy cần mở rộng các hình thức đầu tư hơn nữa, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư làm ăn và để thu hút nhiều vốn đầu tư hơn vào Việt Nam. §ång thêi, cho phÐp c¸c tËp ®oµn lín cã nhiÒu dù ¸n ë ViÖt Nam thµnh lËp c¸c c«ng ty qu¶n lý vèn; ®Èy nhanh viÖc thÝ ®iÓn cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp cã vèn FDI; ban hµnh danh môc, lÜnh vùc cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc mua cæ phÇn cña doanh nghiÖp ViÖt Nam. 2.2. §æi míi, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Ó chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam trë nªn th«ng tho¸ng h¬n, chóng ta cã thÓ thùc hiÖn miÔn gi¶m tiÒn thuª ®Êt trong mét sè n¨m ®Ó t¹o thuËn lîi cho doanh nghiÖp, gi¶i quyÕt døt ®iÓm t×nh tr¹ng gi¶i phãng mÆt b»ng vµ ®Òn bï hiÖn ®ang cßn nhiÒu ¸ch t¾c. TiÕp tôc ban hµnh v¨n b¶n h­íng dÉn vÒ ®iÒu kiÖn, thñ tôc thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt. MÆt kh¸c, cÇn c¶i tiÕn c¸c c«ng cô thuÕ, tÝn dông, c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu, thñ tôc h¶i quan. CÇn cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ ­u ®·i t¹o ®éng lùc lín h¬n ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI h­íng m¹nh vµo xuÊt khÈu, ¸p dông c«ng nghÖ cao vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, thu hót c¸c dù ¸n ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­. §ång thêi, cÇn x©y dùng chiÕn l­îc thu hót vèn ngo¹i tÖ nh»m t¨ng c­êng kiÓm so¸t nguån vèn FDI ®Ó ®¶m b¶o c¬ cÊu dßng vèn vµo hîp lý, æn ®Þnh, tr¸nh rñi ro biÕn ®éng do viÖc rót vèn å ¹t cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi; kiÓm so¸t cã trËt tù vèn lu©n chuyÓn; níi láng c¸c ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn nh­ tÝn chÊp, b¶o l·nh, ®­îc phÐp ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu, kÓ c¶ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu quèc tÕ nh»m t¨ng tû lÖ gãp vèn trong c¸c liªn doanh, gi¶m tèi ®a sù phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo nguån vèn bªn ngoµi, n©ng cao tÝnh tù chñ vµ quyÒn quyÕt ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong liªn doanh. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tham gia trùc tiÕp thuª lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt, tr¸nh t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI ph¶i sö dông lao ®éng th«ng qua c¸c tæ chøc cung øng cña ViÖt Nam nh­ hiÖn nay. §Èy m¹nh xóc tiÕn ®Çu t­. Gi¶i ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i cã sù quan t©m cña tÊt c¶ c¸c c¬ quan Nhµ n­íc, ®ång thêi ph¶i ®­îc triÓn khai ®ång bé víi sù phèi hîp chÆt chÏ cña c¸c bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng. CÇn triÓn khai thµnh lËp bé phËn xóc tiÕn ®Çu t­ t¹i c¸c bé, ngµnh, tæng c«ng ty lín, t¹i mét sè c¬ quan ®¹i diÖn ë mét sè ®Þa bµn träng ®iÓm n­íc ngoµi, chñ ®éng vËn ®éng ®èi víi tõng dù ¸n, nhµ ®Çu t­ cã tiÒm n¨ng. Ngoµi ra, c¸c ch­¬ng tr×nh vËn ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ cÇn ®­îc ®Èy m¹nh theo ngµnh, lÜnh vùc, ®Þa bµn víi c¸c dù ¸n vµ ®èi t¸c cô thÓ, h­íng vµo c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cã tiÒm lùc tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ cao. VÒ ngµnh vµ lÜnh vùc, cÇn tËp trung ®Æc biÖt vµo vËn ®éng ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, dÇu khÝ, ®iÖn tö. Còng cÇn më réng ®a ph­¬ng ho¸ c¸c ®èi t¸c ®Çu t­, tranh thñ hîp t¸c víi c¸c nhµ ®Çu t­ thuéc EU, Mü, NhËt B¶n, c¸c n­íc ASEAN… §æi míi, hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý, c¶i tiÕn thñ tôc hµnh chÝnh ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. Mét trong sè c¸c biÖn ph¸p rÊt quan träng lµ cÇn ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh trong viÖc thu hót vèn FDI, xo¸ bá c¸c thñ tôc r­êm rµ, c¬ chÕ “xin-cho”, thùc hiÖn c¬ chÕ “mét cöa mét dÊu”, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi vµ th«ng tho¸ng cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµm ¨n chÝnh ®¸ng ë ViÖt Nam. Ph¶i quy ®Þnh râ rµng, c«ng khai vµ minh b¹ch c¸c thñ tôc hµnh chÝnh; rµ so¸t vµ b·i bá c¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc ®ang c¶n trë ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi, ng¨n chÆn viÖc ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt tr¸i thÈm quyÒn vµ c¶n trë viÖc thu hót vèn FDI. TiÕp tôc thùc hiÖn chñ tr­¬ng ph©n cÊp qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¶i tiÕn viÖc cÊp phÐp ®Çu t­, thùc hiÖn tõng b­íc c¬ chÕ ®¨ng ký ®Çu t­, t¨ng c­êng hç trî vµ qu¶n lý sau khi cÊp phÐp, t¹o thuËn lîi cho c¸c dù ¸n ®­îc cÊp phÐp triÓn khai thùc hiÖn cã hiÖu qu¶. VÒ khÝa c¹nh ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ lao ®éng, cÇn khÈn tr­¬ng x©y dùng c¸c ®Ò ¸n tæ chøc ®µo t¹o c¸n bé kinh doanh, qu¶n lý, c«ng nh©n lµnh nghÒ lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI nh»m n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt chuyªn m«n, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña t×nh h×nh míi. Trong thêi gian tíi, ®Ó ®­a ra nh÷ng quy ®Þnh thèng nhÊt vµ chi tiÕt vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, Quèc héi cÇn sím ban hµnh Bé LuËt ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam, trong ®ã tæng hîp c¶ hai LuËt: LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc.