Đề tài Vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài với công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam

g 335 3693,1 10 Mü 143 1451,5 4 NhËt B¶n 333 3601,7 11 «xtr©ylia 107 1189,5 5 Hµn Quèc 383 3329,0 12 Hµ Lan 46 1159,9 6 Ph¸p 168 2582,7 13 Malaixia 107 1156,6 7 QuÇn®¶o Vigin 133 1940,0 14 Th¸i Lan 145 1127,7 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2001, NXB Thång kª Hµ néi-2001 Qua b¶ng trªn cho thÊy chóng ta ®ang cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp cËn ®­îc víi c¸c trung t©m lín vÒ kinh tÕ, cã kü thuËt vµ c«ng nghÖ cao. Cã thÓ nãi r»ng, trong thêi gian qua m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng thay ®æi thuËn lîi h¬n cho viÖc thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. 2.4. §Çu t­ n­íc ngoµi ph©n theo vïng l·nh thæ Víi mong muèn thu hót ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi gãp phÇn lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ gi÷a c¸c vïng nªn chÝnh phñ ta ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ­u ®·i ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi khã kh¨n, miÒn nói, vïng s©u, vïng xa. Tuy vËy, cho ®Õn nay mÆc dï c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· cã mÆt trªn 61 tØnh, thµnh phè trong c¶ n­íc song møc ®é ph©n bè c¸c dù ¸n rÊt kh«ng ®ång ®Òu, tËp trung chñ yÕu ë nh÷ng tØnh thµnh phè lín nh­: thµnh phè Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, §ång Nai, Bµ rÞa-Vòng TÇu, B×nh D­¬ng vµ H¶i Phßng. Tæng sè vèn ®¨ng ký cña 6 tØnh vµ thµnh phè nµy chiÕm 75% sè dù ¸n vµ 76% sè vèn ®Çu t­ trong c¶ n­íc. NÕu thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Hµ Néi lµ hai thµnh phè ®i ®Çu trong c¶ n­íc vÒ thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®· chiÕm tíi 50,3% tæng sè vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¶ n­íc th× 10 ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi còng chiÕm tíi 87,8%: TP. Hå ChÝ Minh víi sè vèn ®¨ng ký 9991,3 triÖu USD (chiÕm 28,3% tæng sè vèn ®¨ng ký cña c¶ n­íc) sè liÖu t­¬ng øng cña c¸c ®Þa ph­¬ng tiÕp theo nh­ sau: Hµ Néi:7763,5 (22%); §ång Nai: 3439 (9,7%); Bµ rÞa-Vòng TÇu: 2515,9 (7,1%); B×nh D­¬ng:1677,9 (4,8%); H¶i Phßng:1507,7 (4,3%); Qu¶ng Ng·i 1333 (3,8%); Qu¶ng Nam- §µ N½ng: 1013,7(2,9%); Qu¶ng Ninh:872,8 (2,5%); L©m §ång: 866 (2,4%). Qua sè liÖu trªn cã thÓ thÊy r»ng xu h­íng tËp trung ®Çu t­ n­íc ngoµi ë c¸c tØnh, thµnh phè lín Ýt cã thay ®æi qua h¬n mét thËp kû qua. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së h¹ tÇng, nguån nh©n lùc, thÞ tr­êng tiªu thô vµ thu nhËp ë c¸c tØnh thµnh phè lín thuËn lîi h¬n vµ ph¸t triÓn h¬n so víi c¸c tØnh thµnh phè kh¸c. Nh­ vËy, ®©y còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò rÊt cÇn ®­îc chó ý quan t©m ®iÒu chØnh trong thêi gian tíi ®Ó ®¶m b¶o mét sù ®ång bé trong ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo tÊt c¶ c¸c tØnh thµnh phè. 2.5. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ph©n theo ngµnh kinh tÕ Ph©n tÝch c¬ cÊu ®Çu t­ theo ngµnh kinh tÕ cho thÊy: C¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· cã mÆt ë hÇu kh¾p mäi ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ cã sù chuyÓn dÞch phï hîp víi yªu cÇu cña c«ng cuéc CNH,H§H ®Êt n­íc. NÕu giai ®Çu c¸c dù ¸n ®Çu t­ tËp trung chñ yÕu vµo x©y dùng kh¸ch s¹n, nhµ hµng, v¨n phßng cho thuª th× tíi nay chñ yÕu tËp trung vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt. Cô thÓ tÝnh chung cho giai ®o¹n 1998-2002 n­íc ta ®· thùc hiÖn 4447 dù ¸n cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 43194 triÖu USD; trong ®ã, ngµnh C«ng nghiÖp víi 2698 dù ¸n cã tæng vèn ®¨ng ký ®¹t 19422,4 triÖu USD lµ lÜnh vùc chiÕm tû träng lín nhÊt c¶ vÒ sè dù ¸n lÉn vèn ®Çu t­ (45%), tiÕp ®Õn lµ lÜnh vùc kh¸ch s¹n-du lÞch, x©y dùng, vµ c¸c dÞch vô kh¸c. (Sè liÖu vÒ mét sè ngµnh kh¸c xem b¶ng 7) B¶ng7: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc cÊp giÊy phÐp 1988-2002 ph©n theo ngµnh kinh tÕ. Ngµnh kinh tÕ Sè dù ¸n Tæng vèn ®¨ng ký (TriÖu USD) Tû lÖ% theo vèn ®¨ng ký N«ng, l©m nghiÖp 354 1433,3 3,32 Thuû s¶n 114 380,4 0,88 C«ng nghiÖp 2698 19422,4 45,00 X©y dùng (**) 330 4709,8 10,90 Kh¸ch s¹n, du lÞch 228 5013,5 11,60 GTVT, b­u ®iÖn 158 3676,8 8,51 Tµi chÝnh, Ng©n hµng 35 248,1 0,57 V¨n hãa, y tÕ, gi¸o dôc 140 607,6 1,41 C¸c ngµnh dÞch vô kh¸c* 390 7702,1 17,81 Tæng 4447 43194,0 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2002 * Bao gåm c¶ x©y dùng v¨n phßng vµ c¨n hé ** Bao gåm c¶ x©y dùng khu chÕ xuÊt Qua b¶ng trªn ta nh©n thÊy r»ng, dßng vèn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua chñ yÕu tËp trung vµo nh÷ng ngµnh dÔ thu lîi nhuËn, thêi gian thu håi vèn nhanh, cã thÞ tr­êng tiªu thô trong n­íc lín…§èi víi ngµnh n«ng nghiÖp mÆc dï cã sè dù ¸n kh¸ lín 354 dù ¸n chiÕm gÇn 8% trong tæng sè dù ¸n nh­ng tæng sè vèn ®Çu t­ l¹i thÊp ®iÒu ®ã chøng tá nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy cã quy m« nhá (4 triÖu USD/1dù ¸n); t×nh h×nh nµy ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò cÊn suy nghÜ vµ ®iÒu chØnh trong thêi gian tíi. Së dÜ nh­ vËy v× n­íc ta vÉn ®­îc coi lµ mét nÒn n«ng nghiÖp lóa n­íc víi ®a sè d©n c­ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. V× thª n«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc cã nhiÒu tiÒm n¨ng mµ chóng ta ch­a cã ®iÒu kiÖn khai th¸c. Vµ tõ ®Æc ®iÓm ph©n bè d©n c­, lao ®éng, viÖc lµm nh­ hiÖn nay th× sù thµnh c«ng trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ mét trong nh­ng chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é thµnh c«ng cña sù nghiÖp CNH-H§H. Trªn c¬ së ®ã, trong thêi gian tíi chóng ta cÇn cã nh­ng biÖn ph¸p thÝch hîp h¬n n÷a nh»m t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoai vµo lÜnh vùc n«ng nghiÖp, tõ ®ã ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ vèn cã cña ngµnh n«ng nghiÖp. 2.6. VÒ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ NÕu ph©n tÝch theo h×nh thøc ®Çu t­ cã thÓ thÊy ®­îc sù biÕn ®æi cña bøc tranh ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Tr­íc ®©y, h×nh thøc liªn doanh lµ h×nh thøc phæ biÕn nhÊt vµ ®ãng vai trß chñ ®¹o, chiÕm 61% sè dù ¸n vµ 70% vèn ®¨ng ký th× giê ®©y h×nh thøc nµy cã xu h­íng ngµy cµng gi¶m; cïng víi nã lµ sù t¨ng lªn cña h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi. Së dÜ nh­ vËy lµ do thêi kú ®Çu, c¸c thñ tôc ®Ó triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n cßn ®ßi hái nhiÒu giÊy tê, l¹i ph¶i th«ng qua nhiÒu kh©u rÊt phøc t¹p, trong khi ®ã ng­êi n­íc ngoµi cßn Ýt hiÓu biÕt vÒ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi vµ ph¸p luËt ViÖt Nam, hä th­êng gÆp khã kh¨n trong giao dÞch, quan hÖ cïng mét lóc víi kh¸ nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng cña ViÖt Nam ®Ó cã ®­îc ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn triÓn khai x©y dùng c¬ b¶n còng nh­ tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­. Trong hoµn c¶nh nh­ vËy, ®a sè c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thÝch lùa chän h×nh thøc liªn doanh ®Ó bªn ®èi t¸c ViÖt Nam ®øng ra lo c¸c thñ tôc ph¸p lý cho sù ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp hiÖu qu¶ h¬n. Sau mét thêi gian ho¹t ®éng trong m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã ®iÒu kiÖn hiÓu biÕt h¬n vÒ ph¸p luËt, chÝnh s¸ch, phong tôc tËp qu¸n vµ c¸ch thøc ho¹t ®éng kinh doanh ë ViÖt Nam. Sù am hiÓu cña c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc n©ng lªn trong ®iÒu kiÖn c¸c thñ tôc cÊp giÊy phÐp cña ViÖt Nam ®ang tõng b­íc ®­îc c¶i thiÖn theo h­íng ngµy cµng ®¬n gi¶n h¬n tr­íc, vµ cïng víi sù xuÊt hiÖn nh÷ng tæ chøc t­ vÊn gióp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn c¸c thñ tôc triÓn khai, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña dù ¸n t­¬ng ®èi cã hiÖu qu¶. V× vËy, nhu cÇu cã ®èi t¸c ViÖt Nam ®ª tiÕn hµnh c¸c thñ tôc, ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gi¶m ®i mét c¸ch ®¸ng kÓ. ( B¶ng 8) B¶ng 8: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ph©n theo h×nh thøc ®Çu t­ 1988-2002 §¬n vÞ : tû USD H×nh thøc ®Çu t­ Sè dù ¸n cßn hiÖu lùc Vèn ®Çu t­ ®¨ng ký Vèn ®Çu t­ thùc hiÖn 100% vèn n­íc ngoµi 2615 15,45 7,11 Liªn doanh 1694 27,13 10,91 Hîp ®ång hîp t¸c KD 265 5,72 5,6 BOT, BTO, BT 7 1,94 0,22 Tõ b¶ng sè liÖu thÊy r»ng h×nh thøc liªn doanh hiÖn nay chØ cßn chiÕm gÇn 37% tæng sè dù ¸n gi¶m 24% so víi tr­íc ®©y, trong khi ®ã h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi l¹i cã sè dù ¸n t¨ng lªn chiÕm 57% tæng sè. Cßn h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ®Õn nay chØ chiÕm gÇn 6% sè dù ¸n vµ 11,4% sè vèn ®Çu t­, chñ yÕu trong c¸c lÜnh vùc th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ vµ dÞch vô viÔn th«ng, in Ên vµ ph¸t hµnh b¸o chÝ. §èi víi ph­¬ng thøc “ X©y dùng-kinh doanh-chuyÓn giao”(BOT) th× míi ®­îc b¾t ®Çu tõ khi cã NghÞ ®Þnh 87/CP ngµy 23/11/1993 cña ChÝnh phñ nh»m khuyÕn khÝch FDI x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, tuy vËy ch­a cã nhiÒu dù ¸n. §Õn nay h×nh thøc nµy míi cã 7 dù ¸n víi sè vèn ®¨ng ký 1,94 tû USD bëi lÏ ®©y lµ h×nh thøc míi, phÝa ViÖt Nam cßn Ýt kinh nghiÖm, h¬n n÷a ®iÒu kiÖn thùc hiÖn l¹i phøc t¹p… Qua nghiªn cøu c¸c h×nh thøc ®Çu t­ cho thÊy: C¸c h×nh thøc §TNN hiÖn nay vÉn ch­a ®ñ søc hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu më réng, bæ sung thªm c¸c h×nh thøc míi nh­ cho phÐp thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi… 3. T¸c ®éng tÝch cùc cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi CNH, H§H ë ViÖt Nam. NÕu xuÊt ph¸t tõ mét sè khÝa c¹nh cô thÓ ®Ó xem xÐt, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ th× hiÖn nay vÉn tån t¹i nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau, thËm chÝ tr¸i ng­îc nhau khi nhËn ®Þnh vÒ t¸c ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. DÉu biÕt r»ng bÊt kú sù vËt, hiÖn t­îng nµo còng cã mÆt tÝch cùc, mÆt tiªu cùc, nh­ng trªn b×nh diÖn tæng thÓ ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng: trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay th× ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã vai trß nh­ lùc khëi ®éng vµ nh­ mét yÕu tè ®¶m b¶o cho c¶ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cñaViÖt Nam. NÕu xem xÐt t¸c ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi mét sè vÊn ®Ò hiÖn ®ang ®­îc xem lµ nh÷ng yÕu tè, ®iÒu kiÖn c¬ b¶n nhÊt cña sù nghiÖp CNH, H§H ta cã thÓ kh¸i qu¸t d­íi bèn t¸c ®éng chÝnh nh­ sau: 3.1. Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ nguån vèn quan träng vµ mét träng nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó ViÖt Nam thùc hiÖn vµ ®Èy nhanh sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt n­íc. ViÖt Nam tiÕn hµnh CNH, H§H trong hoµn c¶nh khã kh¨n vÒ mäi mÆt, trong ®ã, mét vÊn ®Ò næi lªn t­¬ng ®èi gay g¾t lµ thiÕu vèn cho ®Çu t­. Huy ®éng vèn thùc sù trë thµnh vÊn ®Ò cèt yÕu cña sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, dùa vµo tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña tõng thêi kú cô thÓ ®Ó lùa chän, huy ®éng, sö dông nguån vèn nµo lµ viÖc lµm ®ßi hái ph¶i cã sù c©n nh¾c kü l­ìng v× nã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn tèc ®é, kÕt qu¶, tÝnh bÒn v÷ng cña sù nghiÖp CNH, H§H còng nh­ sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Thêi kú ®Çu tiÕn hµnh sù nghiÖp CNH, H§H khi kh¶ n¨ng tÝch luü vµ huy ®éng vèn trong n­íc cßn khã kh¨n, khi mµ tr×nh ®é tæ chøc còng nh­ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó sö dông vèn vay, cßn kÐm hiÖu qu¶ th× vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng vai trß nh­ lùc khëi ®éng cho qu¸ tr×nh tiÕn hµnh CNH, H§H. Tõ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cho ®Õn nay, vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam b×nh qu©n 1737,7 triÖu USD/n¨m. Vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi b×nh qu©n t¹i ViÖt Nam thêi kú 1991-2000 lµ 17423,2 tû ®ång/n¨m. §èi víi mét nÒn kinh tÕ nhá nh­ n­íc ta th× ®©y lµ mét l­îng vèn ®Çu t­ kh«ng nhá, nã thùc sù lµ nguån vèn gãp phÇn t¹o ra sù chuyÓn biÕn kh«ng chØ vÒ quy m« ®Çu t­ mµ ®iÒu quan träng h¬n lµ nguån vèn nµy cã vai trß nh­ chÊt xóc t¸c, ®iÒu kiÖn ®Ó viÖc ®Çu t­ cña n­íc ta ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh. NÕu so víi tæng sè vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n x· héi thêi kú 1991-2000 th× vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n cña c¸c dù ¸n n­íc ngoµi chiÕm 24,8% vµ l­îng vèn ®Çu t­ nµy cã xu h­íng t¨ng lªn qua c¸c n¨m. Vèn ®Çu t­ x©y dùng tõ c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi giai ®o¹n 1991-2000 lµ 174232 tû ®ång gÇn b»ng 50% tæng sè vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ 354203 tû ®ång. T×m kiÕm lÜnh vùc kinh tÕ vµ ®Þa bµn ®Çu t­ cã kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn cao lµ ®Æc ®iÓm bÈn chÊt nhÊt ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Do ®ã, trong khi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lùa chän nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt, nh÷ng ®Þa bµn kinh doanh thuËn lîi ®Ó ®Çu t­ th× chÝnh phñ ta cã thÓ dµnh sè vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc ®Ó t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh träng ®iÓm vµ nh÷ng lÜnh vùc thÊy kh«ng nªn cã yÕu tè n­íc ngoµi, còng nh­ ®Çu t­ vµo nh÷ng ®Þa bµn khã kh¨n nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng cña ®Êt n­íc. Nãi c¸ch kh¸c, vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ nguån vèn bæ xung quan träng gióp ViÖt Nam ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ c©n ®èi, bÒn v÷ng theo yªu cÇu cña c«ng cuéc CNH, H§H. Kh«ng nh÷ng thÕ, ho¹t ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn t¹o ra mét trong nh÷ng nguån thu quan träng cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi( kh«ng kÓ dÇu khÝ) ®· nép ng©n s¸ch nhµ n­íc thêi kú 1994-2000 víi sè tiÒn lµ 1749 triÖu USD. Cô thÓ lµ, n¨m 1994:128 triÖu USD, 1995: 195triÖu USD, 1996: 263 triÖu USD, 1997:315 triÖu USD, 1998:317 triÖu USD, 1999: 271 triÖu USD, 2000:260 triÖu USD. Cã thÓ nãi, ®©y còng lµ mét nguån thu ngo¹i tÖ quan träng gãp phÇn quan träng trong viÖc lµm c©n ®èi c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, trong ®ã cã c¶ viÖc mua s¾m c¸c thiÕt bÞ phôc vô cho c«ng cuéc CNH, H§H ®Êt n­íc. Tû lÖ ®ãng gãp cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong GDP t¨ng dÇn qua c¸c n¨m. VÒ ®Þnh tÝnh, sù ho¹t ®éng cña nguån vèn cã nguån gèc tõ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh­ lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc gh©y ph¶n øng d©y chuyÒn thóc ®Èy sù ho¹t ®éng cña ®ång vèn trong n­íc. Mét sè chuyªn gia kinh tÕ tÝnh to¸n r»ng, cø mét ®ång vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ho¹t ®éng sÏ lµm cho bèn ®ång vèn trong n­íc ho¹t ®éng theo. Nh­ vËy, cã thÓ nãi, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng t¸c nh©n cã kh¶ n¨ng lµm cho viÖc h×nh thµnh t¹i ViÖt Nam mét thÞ tr­êng vèn thùc sù cã t¸c dông thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. B¶ng 9: Tû träng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong tæng vèn ®Çu t­ x©y dùng thùc hiÖn toµn x· héi thêi kú 1991-2000. N¨m Tæng sè vèn ®Çu t­ (tû ®ång) Vèn trong n­íc (tû ®ång) Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi Sè l­îng (tû ®ång) So víi tæng sè % 1991 13471 11545 1926 14.3 1992 24737 19552 5185 21 1993 42177 31556 10621 25.2 1994 54296 37796 16500 30.4 1995 68048 46048 22000 32.3 1996 79367 56667 22700 28.6 1997 96870 66570 30300 31.3 1998 97336 73036 24300 25 1999 105200 86300 18900 18 2000 120600 98200 21800 18.2 Nguån : Niªm gi¸m thèng kª 2001; thêi b¸o kinh tÕ 3.2. Ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi gãp phÇn t¹o ra nh÷ng n¨ng lùc s¶n xuÊt míi, ngµnh nghÒ míi, s¶n phÈm míi, c«ng nghÖ míi, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt- kinh doanh míi,lµm cho c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ n­íc ta tõng b­íc chuyÓn biÕn theo h­íng cña mét nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸, thÞ tr­êng, hiÖn ®¹i. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét nh©n tè quan träng vµ ®ang ngµy cµng kh¼ng ®Þnh râ vai trß cña m×nh trong viÖc ®ãng gãp vµo sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lu«n cã chØ sè ph¸t triÓn cao h¬n chØ sè ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, vµ cao h¬n h¼n chØ sè ph¸t triÓn chung cña c¶ n­íc. N¨m 1995 chØ sè ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ 114.98% th× chØ sè ph¸t triÓn chung cña c¶ n­íc lµ 109.54%.Sè liÖu t­¬ng øng cña n¨m 1996 lµ 119.42% vµ 109.34%, 1997 lµ 120.75% vµ 108.15%, 1998 lµ 119.1% vµ 105.8%, 1999 lµ 117.6% vµ 104.8%, 2000 lµ 109.9% vµ 106.7%. Tû träng cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ trùc tݪp n­íc ngoµi trong tæng s¶n phÈm trong n­íc còng cã xu h­íng t¨ng lªn qua c¸c n¨m t­¬ng ®èi æn ®Þnh tû träng nµy ®¹t 6.3% n¨m 1995; 7.39%-1996; 9.07%-1997; 10.03%- 1998; 12.2%-1999; 13.3%-2000; 13.76%-2001; 13.9%-2002. §èi víi ngµnh c«ng nghiÖp §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gãp phÇn tÝch cùc trong viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ theo h­íng CNH, H§H, ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. NÕu trong nh÷ng n¨m ®Çu, FDI chñ yÕu tËp trung vµo dÞch vô phi s¶n xuÊt nh­ kh¸ch s¹n, v¨n phßng, c¨n hé cho thuª th× trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, FDI chñ yÕu tËp trung vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp s¶n xuÊt vËt chÊt. C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi kh«ng nh÷ng cã tû träng cao mµ cßn cã xu h­íng t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn ngµnh. Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lu«n t¹o ra h¬n 25% gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn ngµnh c«ng nghiÖp, tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña khu vùc nµy ®¹t 25.1%(1995); 26.73%(1996); 28.9%(1997); 31.98%(1998); 34.73%(1999); 35.5%(2000). Tèc ®é t¨ng tr­ëng cña khu vùc c«ng nghiÖp ®¹t møc kh¸ trong nh÷ng n¨m qua, n¨m 1996 ®¹t 21.7%; 1997 ®¹t 23.2%; 1998 lµ 23.3%; 2000lµ 20%; 2001®¹t 14.6%; 2002 ®¹t 14.8%. Cïng víi ®Çu t­ trong n­íc, dÇu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn trong viÖc h×nh thµnh nªn hÖ thèng 67 khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt trong c¶ n­íc gãp phÇn ph©n bè l¹i c«ng nghiÖp mét c¸ch hîp lý, xö lý m«i tr­êng tèt h¬n, n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ vµ hiÖu lùc qu¶n lý. H¬n n÷a, nã gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, h×nh thµnh khu d©n c­ míi, t¹o viÖc lµm cho h¬n 200 ngh×n lao ®éng ®Þa ph­¬ng vµ hµng chôc ngµn lao ®éng dÞch vô kh¸c. ë c¸c thµnh phè lín, viÖc h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp , khu chÕ xuÊt ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®Þa ph­¬ng nµy t¸ch s¶n xuÊt ra khái d©n c­, gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr­êng ®« thÞ. Sù ®ãng gãp cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· chi phèi ®¸ng kÓ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n­íc ta- tû träng c«ng nghiÖp t¨ng lªn vµ ®ang ngµy cµng chiÕm ­u thÕ trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi vÞ cña c«ng nghiÖp thÓ hiÖn t­¬ng ®èi râ nÐt trong thùc tÕ võa qua. Sù chuyÓn biÕn vÒ tû träng c«ng nghiÖp trong GDP gÇn nh­ ®ång biÕn víi tû träng GDP cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong GDP cña ngµnh c«ng nghiÖp. §iÒu nµy chøng tá, trong sè c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi kh«ng nh÷ng cã vai trß rÊt quan träng trong ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, mµ cßn cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu n­íc ta theo h­íng h×nh thµnh mét c¬ cÊu kinh tÕ CNH, H§H. §Çu t­ n­íc ngoµi gãp phÇn h×nh thµnh mét sè ngµnh c«ng nghiªpî míi, cã ý nghÜa quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nh­ khai th¸c- chÕ biÕn dÇu khÝ, s¶n xuÊt, l¾p r¸p « t«, s¶n phÈm ®iÖn tö… Trong ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang cã vÞ trÝ chñ ®¹o, víi tû träng 79% gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn ngµnh. Tiªu biÓu møc tû träng ë mét sè n¨m nh­ sau: n¨m 1995: 77.8%; 1996: 78%; 1997: 77.7%; 1998: 81.4%. §Æc biÖt, gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh khai th¸c dÇu th« vµ khÝ tù nhiªn chñ yÕu do c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹o ra víi c¸ sè liÖu cô thÓ nh­ sau: n¨m 1995:99.7%; 1996: 99.7%; 1997: 99.8%; 1998: 99.8%. Trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm kho¶ng 22% vµ cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng, tõ 18.1% (1995); 20.1%(1996); 22.9%(1997); ®Õn 25.3%( 1998). Trong ®ã, ë mét sè ngµnh quan träng, tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ sau: 71% trong gnµnh s¶n xuÊt vµ söa ch÷a xe cã ®éng c¬( trong ®ã 100% trong s¶n xuÊt vµ l¾p r¸p xe m¸y,« t«); 44.3% trong ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm b»ng da vµ gi¶ da; 100% trong ngµnh s¶n xuÊt tô ®iÖn, m¸y in, m¸y giÆt, tñ l¹nh, ®iÒu hoµ kh«ng khÝ, ®Çu video, s¶n xuÊt sîi PE, PES; 67.6% trong ngµnh s¶n xuÊt radio, tivi, thiÕt bÞ truyÒn th«ng; 31% trong ngµnh s¶n xuÊt kim lo¹i; 22.2% trong ngµnh s¶n xuÊt ®iÖn, ®iÖn tö; 20.1% trong ngµnh s¶n xuÊt ho¸ chÊt; 19.1% trong ngµnh may mÆc; 18.6% trong ngµnh dÖt. C¸c c«ng nghÖ hiÖn ®ang sö dông ë c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong ngµnh c«ng nghiÖp ®­îc ®¸nh gi¸ lµ hiÖn ®¹i h¬n c¸c c«ng nghÖ vèn cã cña n­íc ta. Cô thÓ, c¸c c«ng nghÖ ®ang sö dông trong lÜnh vùc dÇu khÝ, viÔn th«ng, …®Òu thuéc lo¹i c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ c¸c c«ng nghÖ nµy thùc sù ®· gãp phÇn t¹o nªn b­íc ngoÆt tÝch cùc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta. §a sè c«ng nghÖ sö dông trong c¸c nghµmh c«ng nghiÖp ®iÖn tö, ho¸ chÊt, « t«, xe m¸y, vËt liÖu x©y dùng ®Òu lµ nh÷ng d©y chuyÒn tù ®éng t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i.Mét sè s¶n phÈm vi m¹ch, ®iÖn tö,..®­îc s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn. C¸c kh¸ch s¹n, v¨n phßng cho thuª ®Òu ®­îc trang bÞ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i tiªu chuÈn quèc tÕ. §èi víi ngµnh n«ng nghiÖp §Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn tÝch cùc n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong ngµnh n«ng nghiÖp, chuyÓn giao cho ngµnh nhiÒu gièng c©y, gièng con, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm chÊt l­îng cao, gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng, l©m s¶n. Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng -l©m- ng­ nghiÖp theo yªu cÇu cña qu¸ tr×nh CNH, H§H ®Êt n­íc. NÕu tr­íc ®©y, ®Çu t­ n­íc ngoµi chñ yÕu tËp trung vµo chÕ biªdns gç, l©m s¶n th× gÇn ®©y, nhiÒu dù ¸n ®· ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt gièng, trång trät, s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i, trång rõng, s¶n xuÊt nguyªn liÖu giÊy…C¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tÕp n­íc ngoµi trong n«ng- l©m- ng­ nghiÖp ®· gãp phÇn c¶i thiÖn ®¸ng kÓ ®êi sèng cña ®«ng ®¶o ng­êi d©n ViÖt Nam c­ tró ë khu vùc n«ng th«n, gãp phÇn ®Çu t­, c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng vèn rÊt l¹c hËu, yÕu kÐm ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm ë n«ng th«n, t¹o ra kh¶ n¨ng tiÕp cËn nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn cho s¶n xuÊt n«ng- l©m- ng­ nghiÖp. Sù xuÊt hiÖn cña nhiÒu doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· trë thµnh nh©n tè t¸c ®éng m¹nh lµm thay ®æi c¨n b¶n ph­¬ng thøc s¶n xuÊt- kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam theo h­íng tÝch cùc vµ thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. §Ó cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®µu t­ n­íc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ph¶i chñ ®éng trong h¹ch to¸n s¶n xuÊt, tÝch cùc ®Çu t­, c¶i tiÕn m¸y mãc thiÕt bÞ, qu¶ng c¸o s¶n phÈm... §Çu t­ n­íc ngoµi thùc sù ®· trë thµnh lùc l­îng cã ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng bµi to¸n khã mµ c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc th­êng gÆp ph¶i vµ khã gi¶i quyÕt. Khi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ho¹t ®éng, ph¸t huy hiÖu qu¶, kh«ng nh÷ng sÏ t¹o ra m«i tr­êng thuËn lîi, thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc bá vèn ra s¶n xuÊt, kinh doanh mµ cßn cho du nhËp vµo ViÖt Nam c¸c ph­¬ng thøc kinh doanh míi trong viÖc tiÕp thÞ, mua b¸n hµng ho¸ dÞch vô, t¹o ra søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng còng nh­ h×nh thµnh mét sè thÞ tr­êng míi nh­ thÞ tr­êng lao ®éng thÞ tr­êng dÞch vô…C¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, mét mÆt ®· t¹o ra hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu tiÒm lùc vµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng ®Êt ViÖt Nam, Buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh ®Ó tr­ëng thµnh.MÆt kh¸c, chóng cung øng cho thÞ tr­êng néi ®Þa nhiÒu hµng ho¸, dÞch vô, gãp phÇn lµm tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña s¶n xuÊt vµ ®êi sèngnh©n d©n còng nh­ ®¸p øng cho thÞ tr­êng n­íc ta nh÷ng hµng ho¸ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc hoÆc s¶n xuÊt ch­a ®¸p øng ®ñ nhu cÇu. Tuy nhiªn, vÒ l©u dµi, nÕu ®Ó c¸c doanh nghÞªp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi duy tr× s¶n xuÊt theo h­íng thay thÕ nhËp khÈu th× rÊt dÔ lµm ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc CNH, H§H. Nh­ng trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n hiÖn nay, th× ®©y võa lµ nguån bæ xung hµng ho¸ quan träng, võa lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó tiÕt kiÖm ®­îc l­îng ngo¹i tÖ mµ tr­íc ®©y ph¶i dïng ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸. 3.3. Ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· t¹o ra ®­îc mét sè l­îng lín chç lµm viÖc trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cã thu nhËp cao, ®ång thêi gãp phÇn h×nh thµnh c¬ chÕ thóc ®Èy viÖc n©ng cao n¨ng lùc cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam. Mét trong nh÷ng môc tiªu ®Æt ra khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë n­íc ta lµ t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng tronh n­íc. §Õn nay, ta thÊy ®©y lµ môc tiªu mµ chóng ta ®· thu hót ®­îc kÕt qu¶ cao h¬n so víi mét sè môc tiªu kh¸c. §Õn n¨m 2001, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· t¹o ra cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam 380000 chç lµm viÖc trùc tiÕp vµ kho¶ng h¬n mét triÖu lao ®éng gi¸n tiÕp ( bao gåm c«ng nh©n x©y dùng vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt, dÞch vô phô trî cã liªn quan). Sè lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi b»ng kho¶ng 39%-405 tæng sè lao ®éng b×nh qu©n hµng n¨m trong khu vùc nhµ n­íc. Thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ 70 USD / th¸ng, tøc b»ng kho¶ng 150% møc thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng trong khu vùc nhµ n­íc. §©y lµ yÕu tè hÊp dÉn ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam, do ®ã ®· t¹o ra sù c¹nh tranh nhÊt ®Þnh trªn thÞ tr­êng lao ®éng. Tuy nhiªn, lao ®éng lµm mviÖc trong c¸c doanh nghiÖp nµy ®ßi hái c­êng ®é lao ®éng cao, kû luËt lao ®éng nghiªm kh¾c…®óng víi ®ßi hái vÒ lao ®éng trong nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i.Trong mét sè ngµnh nghÒ cßn ®ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i cã tr×nh ®é cao vÒ tay nghÒ, häc vÊn, ngo¹i ng÷... Sù hÊp dÉn vÒ thu nhËp cïng víi nh÷ng ®ßi hái cao vÒ tr×nh ®é lµ nh÷ng ®ßi hái buéc ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ph¶i cã ý thøc tù tu d­ìng, rÌn luyÖn, n©ng cao tr×nh ®é vµ tay nghÒ ®Ó cã thÓ ®ñ ®iÒu kiÖn ®­îc tuyÓn chän vµo c¸c doanh nghiÖp nµy. C¸c c«ng nh©n lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Òu ®­îc båi d­ìng tr­ëng thµnh vµ t¹o nªn mét ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®èi víi ng­êi lao ®éng trong nÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn. Sù ph¶n øng d©y chuyÒn, sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc lµ ®iÒu kiÖn thóc ®Èy lùc l­îng lao ®éng trÎ tù ®µo t¹o mét c¸ch tÝch cùc h¬n,hiÖu qu¶ h¬n còng nh­ gãp phÇn h×nh thµnh cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam nãi chung mét t©m lý tu©n thñ nÒn nÕp lµm viÖc theo t¸c phong c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. VÒ ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh doanh: Khi c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi b¾t ®Çu ho¹t ®éng, c¸c nhÇ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­a vµo ViÖt Nam nh÷ng chuyªn gia giái, ®ång thêi ¸p dông c¸c chÕ ®é, qu¶n lý, tæ chøc, kinh doanh hiÖn ®¹i nh»m thùc hiÖn dù ¸n hiÖu qu¶. §©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn tèt mét mÆt ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tiÕp cËn, häc tËp, n©ng cao tr×nh ®é kinh nghiÖm qu¶n lý; mÆt kh¸c, ®Ó liªn doanh cã thÓ ho¹t ®éng tèt, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cungc ph¶i ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý còng nh­ lao ®éng ViÖt Nam ®Õn mét tr×nh ®é ®ñ ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu kü thuËt, c«ng nghÖ ®ang ®­îc sö dông. §Õn nay, chóng ta ®· cã kho¶ng 6000 c¸n bé qu¶n lý, 25000 c¸n bé kü thuËt ®ang lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Hä chñ yÕu lµ nh÷ng kü s­ trÎ, cã tr×nh ®é, cã thÓ cïng c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi qu¶n lý doanh nghiÖp, tæ chøc s¶n xu©t, kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ ®ñ kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh chãng nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, thËm chÝ c¶ nh÷ng bÝ quyÕt kü thuËt. 3.4. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ nh©n tè cã søc m¹nh thóc ®Èy qu¸ tr×nh më cöa vµ héi nhËp cña nÒn kinh tÕ ViÖt Namvíi thÕ giíi. §ång thêi, nã lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng thøc ®­a hµng ho¸ s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam x©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi mét c¸ch cã lîi nhÊt… Trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ vµ khu vùc ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ hiÖn nay, møc ®é thµnh c«ng cña më cöa vµ héi nhËp víi thÕ giøi sÏ cã t¸c ®éng chi phèi m¹nh mÏ ®Õn sù thµnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi, ®Õn kÕt qu¶ cña sù nghiÖp CNH, H§H còng nh­ tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Th«ng qua thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trë thµnh “cÇu nèi” t¹o ®iÒu kiÖn dÓ ViÖt Nam nhanh chãng tiÕp cËn víi thÞ tr­êng thÕ giíi, më réng b¹n hµng vµ thÞ phÇn ë n­íc ngoµi, ®ång thêi gióp ViÖt Nam nhanh chãng tiÕp cËn vµ tiÕn hµnh hîp t¸c ®­îc víi nhiÒu quèc gia, nhiÒu tæ chøc quèc tÕ, còng nh­ nh÷ng trung t©m kinh tÕ, kü thuËt, c«ng nghÖ m¹nh cña thÕ giíi. ThËt vËy, mét c¸ch trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp, qua c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, s¶n phÈm cña ViÖt Nam ®· cã ®iÒu kiÖn to¶ ra kh¾p thÞ tr­êng thÕ giíi, thóc ®Èy s¶n xuÊt trong n­íc, vµ ng­îc l¹i, s¶n phÈm cña nhiÒu n­íc còng ®­îc nhËp vµo ViÖt Nam ®Ó ®¸p øng nhu cc©u fs¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong n­íc, do ®ã, ®¶m b¶o nguån nguyªn vËt liÖu víi gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng. Nãi c¸ch kh¸c, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gióp ViÖt Nam nhanh chãng t×m kiÕm ®­îc thÞ tr­êng míi ë thÞ tr­êng khu vùc 2 ngay sau khi Liªn X« (cò )vµ c¸c n­íc §«ng ¢u tan r·. Hçu hÕt c¸c n­íc cã nhiÒu dù ¸n vµ nhiÒu vèn ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam còng ®ång thêi lµ b¹n hµng lín trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam nh­ Singapore hay NhËt B¶n…§iÒu ®ã chøng tá ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ ngo¹i th­¬ng cã quan hÖ t­¬ng hç víi nhau. Nhê cã lîi thÕ trong ho¹t ®éng thÞ tr­êng thÕ giíi nªn tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu ( KNXK ) cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cao h¬n tèc ®é t¨ng KNXK cña c¶ n­ícvµ cao h¬n h¼n KNXK cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Cô thÓ: n¨m 1996 KNXK cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 78.6% so víi n¨m tr­íc; th× KNXK cña c¶ n­íc ta t¨ng 33.2%; cßn KNXK cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc chØ t¨ng 29.5%. Sè liÖu t­¬ng øng cña n¨m 1997 lµ 127.2%; 26.6%; 14%. N¨m 1998 lµ 10.7%; 234% vµ 1.8%. N¨m 1999 lµ 30.2%; 23%vµ 21.1%. N¨m 2000 lµ 29.6% vµ 24%. N¨m 2002 lµ 7.9% vµ 4.5%. VÒ sè tuyÖt ®èi th× KNXK cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¨ng mét c¸ch ®¸ng kÓ qua c¸c n¨m. Cô thÓ: B¶ng: Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi: ( ®¬n vÞ: triÖu USD) N¨m 1992 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 KNXK 52 336 786 1790 1982 2547 3300 3560 VÒ t­¬ng ®èi, tû träng KNXK cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong tæng KNXK cña c¶ n­íc ®ang cã xu h­íng t¨ng lªn. B¶ng: Tû träng KNXK cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong tæng KNXK cña c¶ n­íc ( ®¬n vÞ: %) N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Tû träng 8.1 10.8 19.5 21.1 22.3 23.1 23.6 VÒ chñng lo¹i xuÊt khÈu, hµng ho¸ xuÊt khÈu cña khu vùc nµy cã ­u thÕ h¬n h¨n so vãi doanh nghiÖp trong n­íc ë ch«c chóng chñ yÕu lµ hµng c«ng nghiÖp chÒ biÕn vµ chÕ t¹o, trong ®ã cã nhiÒu mÆt hµng cã c«ng nghÖ cao nh­: b¶ng m¹ch in ®iÖn tö, m¸y thu h×nh, video… 4. Mét sè tån t¹i Ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thêi gian võa qua ®· thùc sù cã t¸c ®éng tÝch cùc, cã vÞ trÝ quan träng, gãp phÇn lµm chuyÓn biÕn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam theo h­íng mét nÒn kinh tÕ CNH, ¶nh h­ëng tÝch cùc cña nã ®èi víi qu¸ tr×nh CNH, H§H ®ang ngµy cµng râ nÐt vµ lan réng. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m phôc vô cho sù nghiÖp CNH, H§H ë n­íc ta vÉn næi lªn mét sè tån t¹i yÕu kÐm chñ yÕu nh­ sau: 4.1. C¬ cÊu vèn ®Çu t­ trùc tݪp n­íc ngoµi cßn bÊt hîp lý, do ®ã, hiÖu qu¶ ®Çu t­ ch­a cao. Cô thÓ lµ: §Çu t­ míi chØ h­íng vµo nh÷ng ngµnh nghÒ cã kh¶ n¨ng mang l¹i lîi nhuËn nhanh nªn c¸c ngµnh n«ng- l©m- thuû h¶i s¶n ®Çu t­ cßn qu¸ nhá. Sè dù ¸n ®· ®Çu t­ th× tû lÖ thµnh c«ng kh«ng nhiÒu do gÆp rñi ro, thiªn tai, nguån nguyªn liÖu kh«ng æn ®Þnh, hîp ®ång dµi h¹n cïng cã lîi cho n«ng d©n ch­a ®­îc thùc hiÖn tèt. Chñ tr­¬ng ®a d¹ng ho¸ nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a ®­îc thùc hiÖn tèt. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi míi chØ tËp trung vµo nh÷ng ®Þa ph­¬ng cã nhiÒu thuËn lîi nh­ c¸c thµnh phè lín, c¸c trung t©m c«ng nghiÖp, trong khi c¸c tØnh miÒn nói, n«ng th«n cßn qu¸ nhá bÐ , kh«ng ®¸ng kÓ. ChØ riªng 10/61 tØnh, thµnh phè cã diÒu kiÖn thuËn lîi ®· thu hót tíi 87.8% so víi tæng sè ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¶ n­íc. Thµnh phè HCM chiÕm 33.6% sè dù ¸n vµ 28,8% vèn ®Çu t­, Hµ Néi chiÕm 13.8% sè dù ¸n vµ 20% vèn ®Çu t­. 4.2. H¹n chÕ trong lÜnh vùc chuyÓn giao c«ng nghÖ Mét sè hîp ®ång ®Çu t­, dù ¸n liªn doanh ë t×nh tr¹ng bÊt hîp lý; nhiÒu doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®· coi ViÖt Nam lµ n¬i t¸i sö dông c«ng nghÖ cò th¶i ra, g©y « nhiÔm m«i tr­êng, nhiÒu d©y chuyÒn c«ng nghÖ ®· ®­îc tÝnh víi gi¸ cao h¬n nhiªu so víi gi¸ thùc tÕ, nhiÒu lo¹i nguyªn vËt liÖu, phô tïng c«ng nghÖ nhËp khÈu còng ®­îc tÝnh gi¸ cao, g©y thiÖt h¹i cho phÝa ViÖt Nam vµ lµm lîi mét c¸ch bÊt hîp ph¸p cho n­íc ngoµi v× hä cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao vèn gãp, ®Ó cã thÓ tÝnh gi¸ thµnh lªn cao, gi¶m bít lîi nhuËn chÞu thuÕ. 4.3. HÇu hÕt c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt Nam xuÊt ph¸t tõ c¸c doanh nghiÖp ch©u ¸ Trong ®ã riªng §µi Loan, Hµn Quèc,NhËt B¶n, Singapore ®· chiÕm gÇn 70 % sè ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo n­íc ta. V× vËy, khi x¶y ra khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ th× vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi sôt gi¶m ®¸ng kÓ. H¬n n÷a, nh÷ng n­íc nµy phÇn lín thuéc nhãm NICs, rÊt cÇn chuyÓn giao c«ng nghÖ l¹c hËu vµ thay thÕ c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i h¬n, do vËy n­íc ta sÏ gÆp khã kh¨n trong viÖc tiÕp cËn c«ng nghÖ míi nÕu ta kh«ng xem xÐt cÈn thËn. 4.4. VÊn ®Ò quy ho¹ch ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. §Õn nay chóng ta cßn thiÕu mét quy ho¹ch tæng thÓ vÒ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thËt sù khoa häc, phï hîp víi thùc tÕ vµ ®¸p øng yªu cÇu cña sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt n­íc. T×nh tr¹ng thiÕu ®ång nhÊt vÒ quy ho¹ch còng nh­ c¸ch kªu géi vèn ®Çu t­ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng ®· trë thµnh yÕu tè t¸c ®éng tiªu cùc, c¶n trë chiÕn l­îc kªu gäi, h­íng dÉn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo ngµnh vµ vïng l·nh thæ cña c¶ n­íc. §iÒu nµy chØ cã thÓ ®­îc kh¾c phôc khi chóng ta cã sù ®iÒu chØnh hîp lý vÒ lîi Ých gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ víi lîi Ých cña ®Êt n­íc; lîi Ých gi÷a trung ­¬ng víi c¸c ®Þa ph­¬ng; gi÷a c¸c vïng cña ®Êt n­íc. 4.5. N¨ng lùc, tr×nh ®é c¸n bé qu¶n lý bªn ViÖt Nam cßn yÕu kÐm ThiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm vµ ch­a ®­îc rÌn luyÖn vÒ b¶n lÜnh vµ tinh thÇn d©n téc khiÕn cho viÖc tæ chøc qu¶n lý ë mét sè doanh nghiÖp liªn doanh khi ®i vµo ho¹t ®éng ch­a chÆt chÏ, g©y thua thiÖt cho phÝa ViÖt Nam. 4.6. VÒ m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam M«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n vÉn cßn ë t×nh tr¹ng: hÖ thèng ph¸p luËt ch­a ®Çy ®ñ, thÓ hiÖn sù æn ®Þnh ch­a cao, mét sè v¨n b¶n d­íi luËt ban hµnh chËm so víi quy ®Þnh; c¬ së h¹ tÇng nghÌo nµn; c¸c dÞch vô hËu cÇn yÕu kÐm; qu¸ tr×nh ra quyÕt ®iÞnh phøc t¹p, tr× trÖ, kÐo dµi; gi¸ nh©n c«ng tuy cã thÊp h¬n mét sè n­íc nh­ng chi phÝ cho c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®èi víi lao ®éng ®· nhiÒu thø l¹i hay ph¸t sinh, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp nªn nÕu h¹ch to¸n ®Çy ®ñ th× thùc chÊt gi¸ nh©n c«ng cña ViÖt Nam cao h¬n h¼n so víi nhiÒu n­íc.. PhÇn III Xu h­íng vµ gi¶i ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi phôc vô c«ng cuéc CNH-H§H ë viÖt nam. 1 - Ph­¬ng h­íng tiÕn hµnh CNH, H§H ë n­íc ta trong giai ®o¹n tíi 1.1. ViÖc thùc hiÖn CNH, H§H theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cÇn ph¶i ®­îc rót ng¾n vÒ thêi gian. Quan ®iÓm vÒ sù rót ng¾n thêi gian thùc hiÖn qu¸ tr×nh CNH, H§H nh»m nhanh chãng kh¾c phôc t×nh tr¹ng tôt hËu vµ tõng b­íc x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh ngay trong Héi nghÞ BCH T¦ §¶ng lÇn thø 7 vÒ vÊn ®Ò CNH, H§H. Do ®ã, cÇn cã chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Êt n­íc phï hîp, võa cã b­íc ®i tuÇn tù, lùa chän c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng, coi träng CNH n«ng nghiÖp, n«ng th«n, võa ®i ngay vµo c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, bøt ph¸ c¬ cÊu ë nh÷ng ngµnh cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. 1.2. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i dùa trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng vµ cña ®Êt n­íc. Trong c¸ch thøc rót ng¾n qu¸ tr×nh CNH, H§H ®Êt n­íc, vÊn ®Ò tËn dông lîi thÕ so s¸nh cña nÒn kinh tÕ, n©ng cao vµ t¹o ra n¨ng lùc c¹nh tranh quèc tÕ míi ®­îc ®Æt ra hÕt søc cÊp b¸ch. Mét trong nh÷ng yÕu tè næi bËt trong c¬ cÊu nguån lùc ph¸t triÓn lµ viÖc lùa chän c¬ cÊu, x¸c ®Þnh b­íc ®i, phï hîp víi thùc tr¹ng c¸c nguån lùc cã lîi thÕ so s¸nh nh­ nguån nh©n lùc dåi dµo vµ rÎ víi tr×nh ®é v¨n ho¸, tÝnh cÇn cï vµ sù n¨ng ®éng…Do ®ã, h­íng ®Çu t­ cÇn tËp trung vµo nh÷ng ngµnh cã hµm l­îng lao ®éng cao, ¸p dông c«ng nghÖ tËn dông lao ®éng vµ nh÷ng ngµnh t¹o ra n¨ng lùc c¹nh tranh míi. MÆt kh¸c, tÝch cùc tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong n­íc. TiÕn hµnh CNH, H§H ë n­íc ta trong giai ®o¹n tíi, thùc chÊt ®ã lµ CNH h­íng vÒ thÞ tr­êng, ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu, c¹nh tranh dùa vµo lîi thÕ so s¸nh cña m×nh, c¶ nh÷ng lîi thÕ s½n cã vµ nh÷ng lîi thÕ míi t¹o ra. 1.3. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH, H§H ph¶i coi träng ®ång thêi x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. B¶o ®¶m nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ chÝnh lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ vÒ chÝnh trÞ mét c¸ch ®Çy ®ñ, v÷ng ch¾c vµ l©u dµi, ®ång thêi t¹o c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó ®¶m b¶o ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa trong c«ng cuéc CNH, H§H ®Êt n­íc, ®Æc biÖt trong bèi c¶nh quèc tÕ diÔn biÕn rÊt phøc t¹p. Tuy nhiªn, x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ nh­ng vÉn ph¶i ®Æt nã trong mèi quan hÖ biÖn chøng víi më cöa, héi nhËp, hîp t¸c vµ c¹nh tranh quèc tÕ. Th«ng qua héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, n­íc ta míi cã thÓ ph¸t huy ®­îc lîi thÕ cña m×nh trong qu¸ tr×nh hîp t¸c vµ ph¸t triÓn víi khu vùc vµ thÕ giíi, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ kh¶ n¨ng héi nhËp quèc tÕ. §ång thêi tranh thñ ®­îc kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm qu¶n lý, thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ…trªn thÕ giíi lµm cho ®Êt n­íc ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. 1.4. CNH, H§H ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch bÒn v÷ng. Ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng chØ ®ßi hái ph¸t triÓn nhanh mµ cßn ph¶i ph¸t triÓn bÒn v÷ng, dùa trªn nÒn t¶ng æn ®Þnh vÒ an ninh chÝnh trÞ, x· héi, kinh tÕ, cïng víi ph¸t triÓn kinh tÕ. Ph¶i ®¶m b¶o c©n ®èi, hîp lý gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi c«ng b»ng x· héi vµ hµi hoµ víi m«i tr­êng thiªn nhiªn. §©y chÝnh lµ ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta. 2 - Gi¶i ph¸p thu hót FDI t¹i ViÖt Nam theo h­íng phôc vô tèt h¬n cho Sù NghiÖp CNH-H§H giai ®o¹n tíi 2.1. §Èy m¹nh thù hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ më, hoµn thiÖn vµ cô thÓ hãa chiÕn l­îc thu hót FDI Thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi thuéc lÜnh vùc quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, v× vËy chØ cã thÓ thu hót ®­îc ®èi t¸c bªn ngoµi khi chóng ta thùc hiÖn chñ tr­¬ng më cöa nÒn kinh tÕ, hßa nhËp vµo ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi, ®«ng thêi t¨ng c­êng më cöa bªn trong v× gi÷a më cöa bªn ngoµi vµ më cöa bªn trong cã mèi quan hÖ mËt thiÕt t¸c ®éng lÉn nhau; khuyÕn khÝch mäi c«ng d©n b»ng nhiÒu h×nh thøc thÝch hîp bá vèn vµo s¶n xuÊt kinh doanh; më cöa th«ng tin trong va ngoµi n­íc, ®Æc biÖt lµ th«ng tin kinh tÕ, thÞ tr­êng, v¨n hãa, x· héi, khoa häc vµ c«ng nghÖ d­íi mäi h×nh thøc, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn liªn l¹c viÔn th«ng quèc tÕ. Môc tiªu thu hót FDI lµ nh»m tranh thñ nguån vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, song cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn chiÕn l­îc thu hót FDI, coi nã lµ bé phËn cña tæng thÓ nÒn kinh tÕ nãi chung vµ chiÕn l­îc kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi riªng. ChiÕn l­îc thu hót FDI ph¶i thÓ hiÖn ®­îc néi dung chñ yÕu sau: Ph¶i cã sù c©n nh¾c, xem xÐt, thËn trong h¬n khi phª duyÖt c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi s¾p tíi ph¶i lµ nh÷ng dù ¸n cã t¸c dông gãp phÇn lµm cho c¬ cÊu kinh tÕ n­íc ta chuyÓn dÞch theo h­íng tiÕn bé phï hîp víi qu¸ tr×nh CNH-H§H, hoÆc nÕu kh«ng th× còng kh«ng ph¶i lµ nh©n tè lµm cho c¬ cÇu kinh tÕ n­íc ta mÊt c©n ®èi. Nguån vèn FDI ph¶i ®­îc bè trÝ hîp lý trªn bµn cê chiÕn l­îc chung cña c¸c nguån vèn. §©y lµ c¸ch lµm cã hiÖu qu¶, song th­êng khã kh¨n, bëi v× khi mµ ®a phÇn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Òu ®Æt ra c¸c môc tiªu cho ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ lîi nhuËn, lµ doanh thu, lµ thÞ phÇn…nªn khi lËp dù ¸n hä th­êng cã sù lùa chän rÊt cÈn thËn vÒ thÞ tr­êng vµ lÜnh vùc ®Çu t­. §èi víi vÊn ®Ò nµy, mét mÆt chóng ta cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i h¬n víi møc ®é chªnh lÖch vÒ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi, c¬ së h¹ tÇng…cña ®Çu t­ ®Ó ®iÒu chØnh luång dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, trong mét sè tr­êng hîp, nÕu lµ dù ¸n thùc sù ph¸t huy t¸c dông, cã vai trß tÝch cùc trong t­¬ng lai th× cã lÏ chóng ta ph¶i dµnh quyÒn ­u tiªn cho sù lùa chän cña nhµ ®Çu t­, thËm chÝ khi nã ®ßi hái mét vµi hy sinh, thiÖt thßi tr­íc m¾t. Tr­íc thùc tr¹ng nµy, Nhµ n­íc cÇn t×m c¸ch huy ®éng c¸c nguån ODA, cïng vêi vèn ng©n s¸ch nh»m chñ ®éng ®Çu t­ vµo nh÷ng vïng, nh÷ng ngµnh kinh tÕ, c¬ së h¹ tÇng… n¬i mµ cã Ýt hoÆc kh«ng cã ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, ®Ó thùc hiÖn ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý vµ cã hiÖu qu¶, còng nh­ t¹o ra c¸c yÕu tè cã søc hÊp dÉn h¬n cña nh÷ng vïng nµy ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, tiÕp tôc nghiªn cøu, bæ sung c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i tho¶ ®¸ng ®èi víi c¸ dù ¸n ®Çu t­ vµo lÜnh vùc c«ng nghÖ cao, lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ biÕn, ®©u t­ vµo c¸c vïng cã c¬ së h¹ tÇng ch­a ph¸t triÓn, ®iÒu kiÖn kinh tÕ cßn khã kh¨n… 2.2. TiÕp tôc x©y dùng vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý vÒ ®Çu t­ M«i tr­êng ®Çu t­ cña n­íc ngoµi lµ tæng hßa c¸c yÕu tè chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi cã liªn quan t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ b¶o ®¶m kh¶ n¨ng sinh lêi cña vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong ®iÒu kiÖn lu«n cã sù c¹nh tranh quèc tÕ vÒ thu hót ®Çu t­ th× viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa chiÕn l­îc ®èi víi ViÖt Nam. Chóng ta kh«ng phñ nhËn nh÷ng tiÒm n¨ng næi bËt trong c«ng t¸c x©y dùng vµ ban hµnh ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam trong thêi gian qua. Tuy nhiªn, qua thö nghiÖm thùc tiÔn ®· bé lé kh«ng Ýt sai sãt vµ h¹n chÕ nh­: hÖ thèng ph¸p luËt cßn ch­a ®ång bé vµ cô thÓ, thùc hiÖn ph¸p luËt cßn tïy tiÖn, g©y nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p cho chñ ®Çu t­. NhiÒu v¨n b¶n ph¸p lý ban hµnh chËm, néi dung cña mét sè ®iÒu kho¶n trong v¨n b¶n ph¸p lý cßn chång chÐo, ch­a thèng nhÊt, thËm chÝ cßn cã chç m©u thuÉn. V× vËy trong thêi gian tíi, chóng ta cÇn ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho thu hót vµ triÓn khai FDI, thÓ hiÖn ë mét sè néi dung sau: §a d¹ng hãa h¬n n÷a c¸c h×nh thøc thu hót FDI, më réng lÜnh vùc thu hót FDI víi c¸c h×nh thøc thÝch hîp nh­ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp FDI chuyÓn ®æi tõ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n sang c«ng ty cæ phÇn vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó huy ®éng vèn më réng ®Çu t­; cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mua cæphÇn cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, kinh doanh nhµ ë; cho phÐp c¸c tËp ®oµn cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ ë ViÖt Nam thµnh lËp d¹ng c«ng ty mÑ con… Nghiªn cøu söa ®æi ®ång bé hÖ thèng c¸c lo¹i thuÕ, x¸c ®Þnh møc khëi ®iÓm chÞu thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®èi víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp thùc hiÖn chÝnh s¸ch thay thÕ dÇn nh©n viªn ng­êi n­íc ngoµi b»ng ng­êi ViÖt Nam. X©y dùng ph­¬ng ¸n, lé tr×nh ¸p dông thèng nhÊt c¸c lo¹i gi¸ c¶ dÞch vô ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc, chÊn chØnh viÖc thu hót c¸c lo¹i phÝ vµ lÖ phÝ kh«ng hîp lý, t¹o m«i tr­êng b×nh ®¼ng trong n­íc cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc còng nh­ doanh nghiÖp cã vèn FDI. 2.3. H­íng nguån vèn FDI phôc vô thiÕt thùc qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH-H§H. Héi nghÞ §¶ng toµn quèc gi÷a nhiÖm kú khãa 7 kh¼ng ®Þnh: §Êt n­íc ta ®ang chuyÓn sang mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi, ®Èy tíi mét b­íc sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. §Çu t­ ph¸t triÓn, h¬n lóc nµo hÕt lµ ®iÒu kiÖn quan träng hµng ®Çu ®Ó thùc hiÖn b­íc ph¸t triÓn míi ®ã. Muèn vËy, ®Þnh h­íng chiÕn l­îc thu hót vèn FDI tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc sau: X©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh then chèt trong ngµnh c«ng nghiÖp nh­ dÇu khÝ, ®iÖn, xi m¨ng, s¾t thÐp, hãa chÊt…nh»m c¶i thiÖn h¹ tÇng c¬ së cña s¶n xuÊt, thùc hiÖn mét phÇn thay thÕ nhËp khÈu, æn ®Þnh s¶n xuÊt, gi¶m gi¸ ®Çu vµo… ¦u tiªn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän trong c«ng nghÖ vµ kü thuËt nh­ ®iÖn, vi ®iÖn tö, tin häc, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu míi. KhuyÕn khÝch c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ, c«ng nghiÖp thùc phÈm g¾n víi vïng nguyªn liÖu Chó träng ®Õn c¸c dù ¸n thuéc ngµnh c«ng nghiÖ dÞch vô cã tû suÊt sinh lîi cao nh­ du lÞch, kh¸ch s¹n, söa ch÷a tÇu biÓn, dÞch vô s©n bay, c¶ng khÈu, kinh doanh bÊt ®éng s¶n… Quan t©m tíi c¸c dù ¸n sö dông nhiÒu lao ®éng vµ nguyªn liÖu, tµi nguyªn s½n cã cña ViÖt Nam. ViÖc thu hót vèn FDI cÇn h­íng vµo mét sè vïng, ®Þa ph­¬ng, ®Æc biÖt lµ c¸c vïng, ®Þa bµn träng ®iÓm quèc gia cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ ®Ó t¹o c¬ héi ph¸t triÓn kinh tÕ cã søc lan táa vµ l«i kÐo c¸c vïng kh¸c cïng ®i lªn. CÇn cã chÝnh s¸ch ­u tiªn ®Æc biÖt ®Ó thu hót vèn FDI vµo nh÷ng vïng n«ng th«n miÒn nói cã khã kh¨n vÒ h¹ tÇng c¬ së ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh cña c¸c vïng nµy. Mét mÆt, cÇn ph¶i ph©n lo¹i doanh nghiÖp ë c¸c ngµnh ®Ó chän läc c¸c doanh nghiÖp cã thÓ vµ cÇn thiÕt ®­a vµo hîp t¸c, liªn doanh. MÆt kh¸c, cÇn quy ho¹ch c¸c côm, khu c«ng nghiÖp tËp trung ®Ó thu hót vèn FDI vµ c¸c nguån vèn trong n­íc ®Çu t­ ph¸t triÓn, h¹n chÕ dÇn viÖc ®Çu t­ ph©n t¸n, gÆp ®©u lµm ®ã, m¹nh ai ng­êi Êy lµm. C¸c xÝ nghiÖp trong khu c«ng nghiÖp tËp trung cã thÓ ph¸t triÓn tõ ®¬n lÎ ®Õn quÇn thÓ, tõ ®¬n ngµnh ®Õn ®a ngµnh; g¾n linh ho¹t gi÷a c¸c xÝ nghiÖp trong n­íc vµ xÝ nghiÖp n­íc ngoµi, gi÷a xÝ nghiÖp FDI trong n­íc vµ xÝ nghiÖp chÕ xuÊt, gi÷a s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i, gi÷a s¶n xuÊt hµng hãa vµ kinh doanh tiÒn tÖ; ®a d¹ng c¸c khu c«ng nghiÖp nh­ khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu c«ng nghiÖp kü thuËt cao, khu th­¬ng m¹i tù do… 2.4. Thùc hiÖn chiÕn l­îc khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia, xuyªn quèc gia, c«ng ty toµn cÇu ®Ó tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Th«ng qua nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi FDI, c¸c c«ng ty ®a quèc gia, xuyªn quèc gia víi ­u thÕ cña m×nh ®· t¹o nªn nh÷ng ¶nh h­ëng to lín ®Õn c¸c n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. Nguån vèn cña c¸c c«ng ty nµy tham gia ®ãng gãp bæ sung nguån vèn thiÕu hôt trong n­íc, c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n t¹i n­íc tiÕp nhËn. Ngoµi ra, c¸c n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ cã c¬ héi tiÕp nhËn sù chuyÓn giao c«ng nghÖ tiªn tiÕn, kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý kinh doanh, ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé lao ®éng, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ cã nhiÒu c¬ héi tiÕp cËn héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Th«ng qua FDI, c¸c n­íc ph¸t triÓn cã ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu c«ng nghÖ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, cßn ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ n­íc ta th× FDI ®­îc coi nh­ lµ mét ph­¬ng tiÖn h÷u hiÖu ®Ó nhËp khÈu c«ng nghÖ cã tr×nh ®é cao h¬n tõ bªn ngoµi. §iÒu nµy chØ ra r»ng, cè g¾ng ®Ó thu hót ®­îc c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia lín ®Õn ®Çu t­ lµ ®ßi hái cña sù ph¸t triÓn l©u dµi. Tuy nhiªn, mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng thu hót c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia lín ®Õn ®Çu t­ lµ ph¶i cã c¸c doanh nghiÖp ®èi t¸c trong n­íc ®ñ m¹nh vÒ nhiÒu mÆt. Vµ ®Ó cã ®­îc c¸c doanh nghiÖp lo¹i nµy, Nhµ n­íc ta cÇn cã sù ®Çu t­ tháa ®¸ng ®Ó sím h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ hïng m¹nh lµm trô cét cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc nhµ, võa ®ñ søc v­¬n ra ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. 2.5. T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp, c«ng chøc nhµ n­íc, vµ c«ng nh©n kü thuËt cã tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, ph­¬ng ph¸p ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, tr×nh ®é ngo¹i ng÷ vµ tay nghÒ kü thuËt cao, ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó ®¸p øng tèt yªu cÇu thu hót vµ qu¶n lý ho¹t ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Con ng­êi chÝnh lµ ch×a khãa më ra c¸c ®éng lùc cho t¨ng tr­ëng. Nh­ng ®ã ph¶i lµ con ng­êi cã trÝ tuÖ, ®¹o ®øc vµ tinh thÇn d©n téc. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cÇn dùa trªn nÒn t¶ng gi¸o dôc cã c¨n c¬. Gi¸o dôc chÝnh lµ lß nung t¹o ra nguån nh©n lùc mang lai sù phån vinh, giµu cã cho ®Êt n­íc. Cã gi¸o dôc ph¸t triÓn th× nÒn kinh tÕ míi cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn nh÷ng thµnh tùu khoa häc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña thÕ giíi vµ biÕn nã thµnh lîi thÕ riªng cña ®Êt n­íc. Trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa vµ khu vùc hãa, c¹nh tranh trong sù liªn kÕt vµ héi nhËp trë thµnh tÊt yÕu cho sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. Ngoµi lîi thÕ so s¸nh tÜnh nh­ tµi nguyªn, lao ®éng th× nguån nh©n lùc cã trÝ tuÖ, chÊt x¸m lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi trong cuéc c¹nh tranh kinh tÕ ®ã. Nh­ vËy, ®Ó thµnh c«ng trong chiÕn l­îc CNH-H§H, tho¸t khái ®ãi nghÌo, kh¨c phôc tôt hËu vµ ®uæi kÞp víi c¸c n­íc trong khu vùc, ViÖt Nam cÇn ph¶i t¨ng tèc ®Èy m¹nh h¬n n÷a ®Çu t­ gi¸o dôc ®Ó t¹o ra nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng cao. Tr­íc m¾t, Nhµ n­íc cÇn ph¶i sím cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¶i cã ®èi víi c¸n bé ViÖt Nam tham gia Héi ®ång qu¶n trÞ vµ qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp liªn doanh, quy ®Þnh cô thÓ tiªu chuÈn chuyªn m«n, nghiÖp vô vµ chÝnh trÞ. Tr¸ch nhiÖm nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ThÓ chÕ hãa c¸c lîi Ých tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng ViÖt Nam, còng nh­ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc §¶ng, §oµn thÓ trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi theo h­íng t¨ng c­êng hiÖu lùc cña c¸c tæ chøc, thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, t¹o quan hÖ lµnh m¹nh gi÷a c¸c bªn ®èi t¸c, vµ b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña c¸c bªn. 2.6. Sím h×nh thµnh mét thÞ tr­êng vèn ®ång bé, t¹o ra kh¶ n¨ng ®a d¹ng hãa trong huy ®éng vèn cho ®Çu t­. Tr­íc m¾t, xóc tiÕn ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ víi quy m« réng lín cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. Thùc hiÖn m« h×nh cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia réng r·i ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng vèn trong n­íc còng nh­ thÞ tr­êng chøng kho¸n. 2.7. Nghiªn cøu, x©y dùng ®Ó sím ban hµnh, ¸p dông Bé luËt ®Çu t­ chung cho c¶ doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thùc hiÖn tèt vµ tiÕp tôc triÓn khai thùc hiÖn lé tr×nh rót ng¾n khoµng c¸ch, sím tiÕn tíi gia ®o¹n xo¸ bá h¼n sù chªnh lÖch vÒ gi¸, phÝ hµng hãa, dÞch vô, gi¸ c­íc… gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. KÕt luËn ViÖt nam tiÕn hµnh CNH-H§H trong ®iÒu kiÖn “ NÒn kinh tÕ vÉn cßn mang tÝnh chÊt n«ng nghiÖp l¹c hËu. C«ng nghiÖp cßn nhá bÐ, kÕt cÊu h¹ tÇng kÐm ph¸t triÓn. C¬ së vËt chÊt-kü thuËt ch­a x©y dùng ®­îc bao nhiªu. TÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn cßn thÊp vµ ch­a ®­îc quan t©m thÝch ®¸ng. Kinh tÕ tuy cã møc t¨ng tr­ëng kh¸ nh­ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cßn thÊp”. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· thùc sù cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi sù nghiÖp c¶i c¸ch vµ ®æi míi còng nh­ c«ng cuéc CNH-H§H ë ViÖt Nam. Nã ®ãng vai trß nh­ lùc khëi ®éng cho qu¸ tr×nh CNH-H§H cña ViÖt Nam- FDI lµ lùc l­îng cã c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó gióp ta gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò (vèn vµ kü thuËt) ®­îc coi lµ c¬ b¶n nhÊt, quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng tiÕn hµnh vµ sù thµnh c«ng cña thêi kú ®Çu thùc hiÖn CNH-H§H. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña FDI ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ CNH-H§H cña ViÖt Nam ®ang ngµy cµng t¨ng vµ t­¬ng ®èi næi bËt nh­: gãp phÇn quan träng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH-H§H; gãp phÇn t¹o ra nh÷ng n¨ng lùc s¶n xuÊt míi, ngµnh nghÒ míi, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh míi… VÒ nguyªn t¾c, sù ph¸t triÓn b»ng chÝnh n¨ng lùc cña ®Êt nø¬c míi lµ sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng. Nh­ng còng cã thÓ nãi r»ng, trong hoµn c¶nh xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, chóng ta rÊt khã ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu nh­ võa qua nÕu kh«ng cã sù tham gia cña FDI. Duy tr× ®­îc sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ- x· héi; thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn toµn diÖn; thèng nhÊt c¸ch ®¸nh gi¸ vµ nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi; h×nh thµnh c¸c gi¶i ph¸p phï hîp víi thùc tÕ lu«n biÕn ®éng… lµ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. ViÖc thu hót, qu¶n lý vµ tæ chøc ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi chØ cã thÓ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ khi tr×nh ®é s¶n xuÊt-kinh doanh cña ta ph¸t triÓn theo chiÒu h­íng vµ tèc ®é thÝch hîp.