Đề tài Vai trò kinh tế của nhà nước trong nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước ở Việt Nam

vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ë ViÖt Nam Môc lôc Trang PhÇn I- Giíi thiÖu chung 2 PhÇn II- Néi dung 5 1. Nhµ n­íc vµ chøc n¨ng kinh tÕ cña Nhµ n­íc 5 1.1. Nhµ n­íc 5 1.2. Chøc n¨ng cña Nhµ n­íc 6 1.3. Nh÷ng quan ®iÓm vµ häc thuyÕt bµn vÒ chøc n¨ng kinh tÕ cña Nhµ n­íc 6 1.4. KÕt luËn 10 2. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam 11 2.1. §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ n­íc ta b­íc ®æi míi 11 2.2. §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc 12 2.3. Nh÷ng ®Æc tr­ng cña c¬ chÕ kinh tÕ chóng ta ®ang h­íng tíi 13 3. C¸c môc tiªu vµ chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc 15 3.1. Môc tiªu 15 3.2. Chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« 16 4. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc 17 PhÇn III- KÕt luËn 23 PhÇn I Giíi thiÖu Thêi kú Ph¸p thuéc (1858 - 1945), ViÖt Nam ®­îc xÕp lµ mét trong nh÷ng quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn thÊp kÐm nhÊt trªn thÕ giíi, ®ã lµ mét nÒn kinh tÕ quÌ quÆt, l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá, lÎ, vµ n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu. Nh­ng ë thêi kú nµy, víi sù xuÊt hiÖn cña c¸c nhµ t­ b¶n Ph¸p, c¸c C«ng ty cña Ph¸p, cïng víi sù giao l­u hµng ho¸ gi÷a n­íc ViÖt Nam thuéc ®Þa víi c¸c n­íc kh¸c th× nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng ®· ®­îc coi lµ mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë d¹ng s¬ khai. C¸ch m¹ng Th¸ng 8 (8/1945) thµnh c«ng, Nhµ n­íc ViÖt Nam D©n chñ céng hoµ ra ®êi, nh­ng kh«ng gièng c¸c quèc gia kh¸c chóng ta kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó kh«i phôc vµ x©y dùng kinh tÕ mµ gÇn nh­ ngay lËp tøc chóng ta l¹i ph¶i chÞu ®ùng c¶nh chiÕn tranh. Trong suèt thêi kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc (1946 - 1954) nÒn kinh tÕ cña chóng ta kh«ng thÓ ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn, mµ ®ã chØ lµ mét nÒn kinh tÕ khÐp kÝn, tù cung, tù cÊp, lÊy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp lµ chÝnh víi môc ®Ých tr­íc tiªn lµ phôc vô kh¸ng chiÕn. HiÖp ®Þnh Gi¬ nev¬ vÒ chÊm døt chiÕn tranh ë §«ng D­¬ng ®­îc ký kÕt, nh­ng t­ëng chóng ta ®­îc sèng trong hoµ b×nh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, nh­ng kh«ng chóng ta l¹i ph¶i tr¶i qua mét cuéc chiÕn tranh dµi 20 n¨m (1955- 1975) ®Êt n­íc bÞ chia c¾t lµm hai miÒn B¾c, Nam víi hai chÕ ®é chÝnh trÞ, hai m« h×nh kinh tÕ kh¸c nhau. MiÒn B¾c ®i lªn x· héi chñ nghÜa víi m« h×nh kinh tÕ qu¶n lý tËp trung bao cÊp bao cÊp gièng c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa kh¸c, miÒn Nam ®i theo m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa. Tuy vËy trong ®iÒu kiÖn bÞ chi phèi bëi qui luËt cña chiÕn tranh hai m« h×nh nµy còng kh«ng mang ®Çy ®ñ ®Æc tr­ng vµ ý nghÜa cña nã. ë miÒn B¾c chóng ta kh«ng thÓ tËp trung toµn bé søc lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ mµ chóng ta ph¶i chi viÖn lín vÒ ng­êi vµ cña cho miÒn Nam, h¬n n÷a miÒn B¾c còng ph¶i chÞu sù tÊn c«ng b»ng h¶i qu©n vµ kh«ng qu©n Mü, trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n ®ã qu¸ tr×nh thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ nhiÒu khi kh«ng ®­îc thùc hiÖn ®Èy ®ñ vµ ®óng ®¾n. Cßn ë miÒn Nam th× ®©y còng ch­a thùc sù lµ mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn v× søc s¶n xuÊt trong n­íc cßn rÊt yÕu, thùc chÊt miÒn Nam chØ lµ thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ cña Mü vµ c¸c n­íc ta b¶n kh¸c. Sau chiÕn th¾ng (1975), n­íc nhµ thèng nhÊt c¶ n­íc b¾t tay vµo x©y dùng mét nÌn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa thèng nhÊt trªn c¶ n­íc. Còng chÝnh trong thêi kú nµy m« h×nh kinh tÕ tËp trung bao cÊp b¾t ®Çu béc lé khiÕm khuyÕt cña nã kh«ng chØ ë ViÖt Nam mµ ë tÊt c¶ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa kh¸c. Tuy r»ng m« h×nh nµy cã thÓ tËp trung ®­îc søc ng­êi, søc cña cho môc ®Ých ph¸t triÓn trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh nh­ng v× nã kh«ng ®Ò cao tíi lîi Ých c¸ nh©n cho nªn sau mét thêi kú dµi ph¸t triÓn ®iÒu nµy ®· lµm triÖt tiªu ®éng lùc cña mçi c¸ nh©n, tÝnh Ých kû cña mçi c¸ nh©n b¾t ®Çu træi dËy. H¬n n÷a, trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é nh÷ng qui luËt cña kinh tÕ nh­ qui luËt cung cÇu, qui luËt gi¸ trÞ, qui luËt ph©n phèi bÞ biÕn d¹ng ®i, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ chØ tån t¹i trªn danh nghÜa, l­u th«ng hµng ho¸ bÞ ®×nh trÖ. ChÝnh v× nh÷ng lý do nµy mµ sau giai ®o¹n ph¸t triÓn rùc rì (nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû 20) th× tíi nh÷ng n¨m cuèi cña thËp kû 70 ë nh÷ng n­íc x· héi chñ nghÜa ®· cã nh÷ng dÊu hiÖu ch÷ng l¹i vµ ®ång thêi nh÷ng t­ t­ëng vÒ c¶i c¸ch b¾t ®Çu xuÊt hiÖn. Sù xuÊt hiÖn nh÷ng t­ t­ëng vÒ c¶i c¸ch lµ tÊt yÕu v× trong mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn cao nh­ vËy trªn thÕ giíi nÕu vÉn gi÷ nguyªn m« h×nh cò th× c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa sÏ bÞ bá xa trªn con ®­êng ph¸t triÓn vµ quèc gia ®i tiªn phong trong vÊn ®Ò c¶i c¸ch lµ Trung Quèc. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· sím nhËn biÕt ®­îc xu h­íng ph¸t triÓn nµy vµ nh÷ng t­ t­ëng vÒ c¶i c¸ch kinh tÕ ®· ®­îc ®Ò cÊp tíi tõ §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø V (3/1982) vµ ®­îc chÝnh thøc quyÕt ®Þnh ®­a vµo thùc tiÔn t¹i ®¹i héi VI (12/1986), trong c¸c kú ®¹i héi VII, VIII tiÕp theo vÊn ®Ò c¶i c¸ch tiÕp tôc ®­îc bæ sung vµ hoµn thiÖn. Nh­ vËy viÖc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ n­íc ta tõ m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét b­íc ®i ®óng ®¾n, ph¶n ¸nh ®óng qui luËt kh¸ch quan vµ xu thÕ cña thêi ®¹i. Chóng ta kh¼ng ®Þnh r»ng chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc lµ mét tÊt yÕu, nh­ng sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ ë møc ®é nµo, th«ng qua nh÷ng c«ng cô g× lµ mét vÊn ®Ò kh«ng dÔ gi¶i quyÕt. Trong lÞch sö nh©n lo¹i cã nh÷ng thêi kú Nhµ n­íc hÇu nh­ kh«ng can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ - thêi kú chñ nghÜa t­ b¶n tù do c¹nh tranh, hoÆc can thiÖp rÊt s©u vµo nÒn kinh tÕ nh­ trong m« h×nh kinh tÕ tËp trung ë c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa hay ë c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa sau khñng ho¶ng 1929 - 1933 theo lý thuyÕt Keynes nh­ng nh÷ng thµnh c«ng do chóng mang l¹i chØ mang tÝnh lÞch sö, nã kh«ng lµ mét m« h×nh cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ tíi nay c¸c nhµ kinh tÕ thèng nhÊt víi nhau r»ng cÇn thiÕt cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ trong mét c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Çy n¨ng ®éng. NÒn kinh tÕ lu«n vËn ®éng vµ ph¸t triÓn trong mçi thêi kú nã l¹i cã mät sã tÝnh chÊt ®Æc tr­ng ®ßi hái sù can thiÖp cña Nhµ n­íc ë møc ®é phï hîp, chÝnh v× vËy khi ViÖt Nam chóng ta khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ míi th× vai trß cña Nhµ n­íc lµ quan träng vµ viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ vÊn ®Ò quan träng ë n­íc ta hiÖn nay. PhÇn II Néi dung 1. Nhµ n­íc vµ chøc n¨ng kinh tÕ cña Nhµ n­íc 1.1. Nhµ n­íc. Nhµ n­íc kh«ng xuÊt hiÖn cïng víi con ng­êi mµ chØ khi x· héi loµi ng­êi ph¸t triÓn tíi mét møc ®é nhÊt ®Þnh th× Nhµ n­íc míi ra ®êi. Trong suèt thêi kú céng s¶n nguyªn thuû khi mµ nh÷ng mèi quan hÖ x· héi cßn ë møc gi¶n ®¬n - mèi quan hÖ chñ yÕu dùa trªn quan hÖ truyÒn thèng, trong x· héi kh«ng cã sù ph©n chia ®¼ng cÊp, mäi ng­êi ®Òu b×nh ®¼ng víi nhau vÒ quuyÒn vµ nghÜa vô th× lóc ®ã Nhµ n­íc còng kh«ng tån t¹i. §Õn cuèi thêi kú céng s¶n nguyªn thuû khi mµ lùc l­îng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn h¬n trong x· héi ®· xuÊt hiÖn ng­êi giµu vµ ng­êi nghÌo th× còng lµ lóc tiÒn ®Ò cho sù xuÊt hiÖn vµ tån t¹i cña Nhµ n­íc còng b¾t ®Çu n¶y sinh. Theo qui luËt cña tù nhiªn nh÷ng ng­êi nghÌo sù tån t¹i hä ph¶i vay m­în, lÖ thuéc vµo nh÷ng ng­êi giµu do ®ã ng­êi nghÌo sÏ bÞ nghÌo h¬n, ng­êi giµu sÏ giµu h¬n, trong x· héi h×nh thµnh hai tÇng líp ng­êi cã ®¼ng cÊp kh¸c h¼n nhau. Nh÷ng ng­êi nghÌo hä còng kh«ng chÞu ®øng yªn mét chç, trong con ng­êi hä lu«n cã t­ t­ëng ph¶n kh¸ng l¹i, nh÷ng ng­êi giµu ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña tÇng líp m×nh hä cÇn ph¶i cã mét c¸i g× ®ã ®ñ søc m¹nh trÊn ¸p l¹i sù chèng ®èi cña tÇng líp ®èi kh¸ng vµ c¸i tÊt yÕu ph¶i ®­îc t¹o ra ®Êy chÝnh lµ Nhµ n­íc. Nhµ n­íc ®­îc ®Þnh nghÜa lµ: "Nhµ n­íc lµ mét m¸y c­ìng chÕ ®Æc biÖt n»m trong tay giai cÊp thèng trÞ, ®­îc giai cÊp thèng trÞ t¹o ra ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cho giai cÊp m×nh". Nh­ vËy Nhµ n­íc chØ xuÊt hiÖn khi x· héi ®· ph©n chia giai cÊp mµ nguyªn nh©n s©u xa ®ã chÝnh lµ tõ lîi Ých kinh tÕ cña mçi giai cÊp trong x· héi. Ngay tõ khi xuÊt hiÖn th× Nhµ n­íc, kinh tÕ ®· g¾n bã mËt thiÕt vµ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc sau nµy hai mÆt nµy kh«ng thÓ t¸ch víi nhau. 1.2. Chøc n¨ng cña Nhµ n­íc. Tõ lý luËn vÒ Nhµ n­íc ta ®· thÊy Nhµ n­íc lµ c«ng cô cña giai cÊp thèng trÞ dïng ®Ó ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ x· héi nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña giai cÊp m×nh. Khi ®Ò cËp tíi chøc n¨ng cña Nhµ n­íc c¸c nhµ nghiªn cøu thèng nhÊt r»ng Nhµ n­íc cã hai chøc n¨ng chÝnh lµ chøc n¨ng ®èi néi vµ chøc n¨ng ®èi ngo¹i. - VÒ chøc n¨ng ®èi néi bao gåm hai bé phËn chÝnh lµ chøc n¨ng kinh tÕ vµ chøc n¨ng gi÷ v÷ng an ninh, chÝnh trÞ, trËt tù an toµn x· héi, trÊn ¸p sù chèng ®èi cña c¸c giai cÊp kh¸c vµ c¸c ©m m­u ph¶n ®éng. Trong hai chøc n¨ng nµy th× chøc n¨ng kinh tÕ ®­îc ®­a lªn hµng ®Çu v× nã lµ c¸i ®Ó cho mét Nhµ n­íc cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. - Chøc n¨ng ®èi ngo¹i cña Nhµ n­íc còng bao gåm hai chøc n¨ng chÝnh lµ chøc n¨ng b¶o vÖ tæ quèc vµ chøc n¨ng cñng cè më réng quan hÖ hîp t¸c h÷u nghÞ víi c¸c n­íc kh¸c. Trong ®iÒu kiÖn ngay nay chøc n¨ng ®èi ngo¹i cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng. 1.3. Nh÷ng quan ®iÓm vµ häc thuyÕt bµn vÒ chøc n¨ng kinh tÕ (vai trß kinh tÕ) cña Nhµ n­íc. ë phÇn lý luËn vÒ Nhµ n­íc chóng ta ®· thÊy chøc n¨ng kinh tÕ lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng quan träng cña Nhµ n­íc. VËy chøc n¨ng nµy ®­îc quan t©m ë møc ®é nµo trong lÞch sö. Sù thùc trong thêi kú chiÕm h÷u n« lÖ th× nh÷ng häc thuyÕt bµn vÒ kinh tÕ vµ chøc n¨ng kinh tÕ cña nã hÇu nh­ kh«ng cã, nh­ng Nhµ n­íc ®­îc giai cÊp chñ n« sö dông mét c¸ch trùc tiÕp ®Ó can thiÖp vµo x· héi, phôc vô lîi Ých cña giai cÊp m×nh. Sang thêi kú x· héi phong kiÕn do cã sù kh¸c nhau vÒ c¸ch thøc tæ chøc x· héi vµ ph©n chia ruéng ®Êt mµ gi÷a ph­¬ng §«ng vµ ph­¬ng T©y, nh÷ng quan ®iÓm vÒ quan hÖ gi÷a Nhµ n­íc vµ kinh tÕ còng kh¸c nhau. ë ph­¬ng T©y víi sù ph©n chia l·nh thæ quèc gia thµnh c¸c l·nh ®Þa riªng biÖt do c¸c l·nh chóa cai qu¶n víi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt khÐp kÝn, tù cung, tù cÊp trong tõng l·nh ®Þa ®· lµm cho vai trß cña Nhµ n­íc hoµn toµn bÞ lu mê. Tr¸i l¹i ë ph­¬ng §«ng víi quan niÖm toµn bé ®Êt ®ai thuéc vÒ nhµ Vua cho nªn mèi quan hÖ gi÷a Nhµ n­íc mµ ng­êi ®¹i diÖn lµ Vua víi vÊn ®Ò kinh tÕ trë nªn kh¨ng khÝt h¬n. ChÝnh v× vËy trong giai ®o¹n nµy ë ph­¬ng §«ng ®· cã mét sè quan ®iÓm vÒ vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc kh¸ ®éc ®¸o. Bµn vÒ vÊn ®Ò nµy, ngay tõ thêi chiÕn quèc (476-221 TCN) ë Trung Quèc, trong häc thuyÕt "b×nh d©n kinh tÕ chñ nghÜa" M¹nh Tö cho r»ng: chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n­íc ph¶i h­íng ®Õn lµm giµu cho d©n. D©n giµu th× n­íc m¹nh, kh«ng cã n­íc nµo d©n giµu mµ n­íc l¹i nghÌo, ng­îc l¹i cã thÓ cã n­íc giµu, cña c¶i chÊt ®Çy kho mµ d©n l¹i nghÌo. VÒ c¬ b¶n t­¬ng t­ëng kinh tÕ cña M¹nh Tö lµ: b¶n chÊt lîi Ých cña c¸ nh©n thèng nhÊt víi lîi Ých toµn x· héi, mäi ng­êi khi lµm giµu cho m×nh th× còng lµm giµu cho toµn x· héi. Tõ ®ã ®Æt lªn vai trß cña Nhµ n­íc ph¶i ®iÒu hoµ, s¾p xÕp c¸c quan hÖ lîi Ých sao cho sù xung ®ét lîi Ých c¸ nh©n kh«ng lµm thñ tiªu lîi Ých x· héi mµ ph¶i thóc ®Èy lîi Ých x· héi. Nh­ vËy ta thÊy, tõ thêi M¹nh Tö Nhµ n­íc ®· can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ ®Æc biÖt trong lÜnh vùc ph©n phèi s¶n phÈm mµ tr­íc hÕt lµ kh©u ph©n phèi t­ liÖu s¶n xuÊt. ë ViÖt Nam t­ t­ëng Nhµ n­íc can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ xuÊt hiÖn rÊt sím. Trªn thùc tÕ Nhµ n­íc ®· can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ vµ ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh c«ng còng nh­ kh«ng thµnh c«ng. Sù xuÊt hiÖn sím nhÊt vÒ can thiÖp Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ b¾t ®Çu tõ thêi nhµ Lý. ChÕ ®é phong cÊp ruéng ®Êt cña nhµ Lý cho c¸c quan l¹i ®· dÉn tíi sù h×nh thµnh c¸c th¸i Êp, nh­ng chØ cã rÊt Ýt ruéng ®Êt biÕn thµnh ruéng ®Êt t­ mµ phÇn lín c¸c ruéng ®Êt vÉn lµ ruéng ®Êt c«ng thuéc quyÒn së h÷u cña nhµ Vua, ng­êi ®­îc phong ®Êt chØ cã quyÒn chiÕm gi÷ vµ sö dông, viÖc bãc lét cña chñ th¸i Êp vÉn chÞu sù kh«ng chÕ c¶u Nhµ n­íc Trung ­¬ng. Bªn c¹nh Nhµ n­íc trung ­¬ng ®· huy ®éng søc d©n tiÕn hµnh khai hoang, ®¾p ®ª. Nh­ vËy ngoµi ®Æc ®iÓm chung víi c¸c Nhµ n­íc phong kiÕn ph­¬ng T©y, Nhµ n­íc phong kiÕn ViÖt Nam ngay tõ ®Çu ®· nhËn thøc rÊt râ vÒ quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông ruéng ®Êt nãi riªng vµ cña c¶i nãi chung. Do ®ã, mét mÆt Nhµ n­íc trao quyÒn sö dông cho quan l¹i, mÆt kh¸c Nhµ n­íc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ó cñng cè quyÒn së h÷u vµ kiÓm so¸t ®­îc ho¹t ®éng cña quan l¹i. Tuy ®· cã ý thøc kiÓm so¸t ho¹t ®éng trong c¸c th¸i Êp nh­ng trªn thùc tÕ Nhµ n­íc trung ­¬ng kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®­îc toµn bé ho¹t ®éng cña hä. N¨m 1397 Hå Quý Ly ban hµnh chÝnh s¸ch "h¹n ®iÒn" vµ "h¹n n«" víi néi dung lµ h¹n chÕ ruéng ®Êt cÊp cho quan l¹i vµ sè n« t× mµ c¸c quan cã thÓ cã nh»m tr¸nh l·ng phÝ, tËp trung søc m¹nh kinh tÕ cho Nhµ n­íc. N¨m 1429, sau khi ®¸nh th¾ng giÆc minh, nhµ Lª ban hµnh chÕ ®é qu©n ®iÒn vµ n¨m 1477 ban hµnh chÕ ®é léc ®iÒn. Thùc chÊt ®©y lµ chÝnh s¸ch xo¸ bá kinh tÕ ®iÒn trang th¸i Êp h×nh thµnh tõ thêi nhµ Lý. ChÕ ®é Léc ®iÒn lµ h×nh thøc cÊp l­¬ng cho quan l¹i b»ng quyÒn sö dông mét diÖn tÝch ruéng ®Êt nµo ®ã tuú theo cÊp bËc, cßn Qu©n ®iÒn lµ chÕ ®é ph©n phèi ruéng ®Êt cho d©n tuú theo cÊp bËc, cßn Qu©n ®iÒn lµ chÕ ®é ph©n phèi ruéng ®Êt cho d©n tuú theo thø bËc trong x· héi. Sù suy tµn cña Nhµ n­íc phong kiÕn ë ph­¬ng T©y (thÕ kû XV) g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh Nhµ n­íc t­ s¶n, qu¸ tr×nh tÝch luü t­ b¶n ®­îc b¾t ®Çu thùc hiÖn - nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng còng b¾t ®Çu ®­îc h×nh thµnh. Trong thêi kú nµy ®Ó cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh giai cÊp t­ s¶n cÇn ph¶i cã sù trî gióp cña "bµ ®ì" tøc lµ cÇn cã sù gióp ®ì cña Nhµ n­íc. ChÝnh v× vËy vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®­îc x¸c lËp vµ n©ng cao. ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn trong t­ t­ëng kinh tÕ cña nh÷ng ng­êi theo tr­êng ph¸i träng th­on­g. Cô thÓ Nhµ n­íc dïng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nghiªm ngÆt, t×m mäi c¸ch ®Ó tÝch luü tiÒn tÖ (tiÒn vµng), kh«ng cho tiÒn tÖ ch¶y ra n­íc ngoµi, hä còng cã nh÷ng qui ®Þnh nghiªm ngÆt ®èi víi c¸c th­¬ng gia. Trong chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng hä ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thµnh phÈm, kh«ng xuÊt khÈu s¶n phÈm dë dang, nguyªn liÖu th«, trî gi¸ gióp ®ì cho xuÊt khÈu trong khi ®ã l¹i dïng hµng rµo thuÕ quan, h¹n ng¹ch nhËp khÈu ®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu. còng nhê nh÷ng chÝnh s¸ch nµy cña Nhµ n­íc mµ trong giai ®o¹n tÝch luü nguyªn thuû Nhµ n­íc t­ s¶n ®· tÝch luü ®­îc mét l­îng cña c¶i rÊt lín. X· héi ph¸t triÓn lªn cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt míi th× kiÓu mua rÎ, b¸n ®¾t, nÒn kinh tÕ qu¸ chó träng vµo th­¬ng nghiÖp kh«ng cßn phï hîp n÷a. Mét quèc gia muèn ph¸t triÓn th× ph¶i t¨ng c­êng søc s¶n xuÊt trong n­íc th«ng qua t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, x· héi lóc nµy cÇn mét m«i tr­êng kinh tÕ tù do h¬n gióp c¸c nhµ s¶n xuÊt cã thÓ ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh. ë thêi kú ®ã ®· d©ng lªn mét lµn sãng ñng hé tù do c¹nh tranh mµ ng­êi tiªu biÓu nhÊt lµ nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn Anh - Adam SmÝt (1723 - 1790) víi häc thuyÕt "bµn tay v« h×nh" vµ nguyªn lý"Nhµ n­íc kh«ng can thiÖp" vµo ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. ¤ng r»ng viÖc tæ chøc nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cÇn theo nguyªn t¾c tù do. Sù ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ lµ do c¸c qui luËt kh¸ch quan tù ph¸t chi phèi, sù vËn ®éng trªn thÞ tr­êng lµ do quan hÖ cung - cÇu vµ sù biÕn ®æi tù ph¸t cña gi¸ c¶ hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi lµ quan hÖ lîi Ých kinh tÕ. Con ng­êi ho¹t ®éng chØ nh»m lîi nhuËn siªu ng¹ch. Song do "bµn tay v« h×nh" chi phèi buéc ng­êi ta ph¶i tu©n theo tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n. §Ó cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng ®¹t hiÖu qu¶ Nhµ n­íc kh«ng nªn can thiÖp vµo kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng doanh nghiÖp. Nhµ n­íc chØ nªn can thiÖp vµo nh÷ng vÊn ®Ò, nh÷ng mÆt mµ søc cña mét doanh nghiÖp kh«ng thÓ víi tíi nh­ x©y dùng ®­êng x¸, bÕn c¶ng.... Sù thùc trong thêi kú chñ nghÜa t­ b¶n c¹nh tranh, nÒn kinh tÕ ®· vËn hµnh mét c¸ch n¨ng ®éng vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. Nh­ng sù ph¸t triÓn cña tù do c¹nh tranh ®· dÉn ®Õn sù h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®éc quyÒn lµm gi¶m hiÖu qu¶ ph¸t triÓn vµ mét vÊn ®Ò mµ c¸c nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn kh«ng nghÜ tíi ®ã lµ khñng ho¶ng kinh tÕ. Liªn tiÕp trong c¸c n¨m cuèi thÕ kû XIX vµ ®Çu thÕ kû XX khñng ho¶ng kinh tÕ liªn tiÕp x¶y ra theo chu kú vµ c¸c chu kú ngµy cµng rót ng¾n mµ ®Ønh cao lµ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi 1929 - 1933. ThuyÕt "bµn tay v« h×nh" kh«ng cßn ®ñ søc ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ c©n b»ng n÷a, thùc tiÔn ®ßi hái ph¶i cã mät lý thuyÕt kinh tÕ míi phï hîp h¬n. Vµ vµo thêi ®iÓm nµy, J.M Keynes (1884 - 1946) ®· ®­a ra lý thuyÕt Nhµ n­íc ®iÒu biÕt nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi mét thuyÕt cã tªn gäi "bµn tay h÷u h×nh". Theo lý thuyÕt Keynes Nhµ n­íc can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ ë c¶ tÇm vÜ m« vµ vi m«. ë tÇm vÜ m« Nhµ n­íc sö dông c¸c c«ng cô nh­ l·i suÊt, chÝnh s¸ch tÝn dông ®iÒu tiÕt l­u th«ng tiÒn tÖ, l¹m ph¸p, thuÕ, b¶o hiÓm , trî cÊp ®Çu t­ ph¸t triÓn... ë tÈm vÜ m«, Nhµ n­íc trùc tiÕp ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh vµ dÞch vô c«ng céng. J.M Keynes vµ nh÷ng ng­êi ñng hé lý thuyÕt cña «ng tin t­ëng r»ng sù can thiÖp nh­ vËy cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ sÏ kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp, t¹o ra sù æn ®Þnh cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nh­ng thùc tÕ nh÷ng chÊn ®éng trong kinh tÕ x· héi vÉn diÔn ra, thÊt nghiÖp, l¹m ph¸p, khñng ho¶ng kh«ng ®­îc c¶i thiÖn. §iÒu nµy ®· lµm t¨ng thªm lµn sãng ph¶n ®èn Keynes vµ xuÊt hiÖn t­ t­ëng ph¶i phèi hîp "bµn tay v« h×nh" víi "bµn tay h÷u h×nh"®Ó ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ. §ã còng lµ quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i P.Samuelson cho r»ng "®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ chóng ta ph¶i sö dông c¶ "bµn tay v« h×nh" vµ "bµn tay h÷u h×nh". NÕu chóng ta chØ sö dông mét "bµn tay v«n h×nh" hoÆc "bµn tay h÷u h×nh" th× ch¼ng kh¸c nµo ng­êi ta væ tay chØ b»ng mét bµn tay. Theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i th× Nhµ n­íc kh«ng ph¶i lµ c¸i g× ®ã ®øng ngoµi nÒn kinh tÕ mµ nã còng lµ mét trong nh÷ng chñ thÓ cña nÒn kinh tÕ, ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn trong s¬ ®å sau: ThÞ tr­êng hµng ho¸ vµ dÞch vô Hé gia ®×nh C«ng ty ChÝnh phñ ThÞ tr­êng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ë ®©y ChÝnh phñ tham gia vµo ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ c¶ víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®iÒu tiÕt cïng víi c¸c qui luËt kinh tÕ kh¸ch quan b»ng c¸ch ®Ò ra hµnh lang ph¸p lý cho c¸c chñ thÓ kh¸c cña nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng, c¸c chÝnh s¸ch vÒ lao ®éng viÖc lµm, l·i suÊt tÝn dông, qu¶n lý ngo¹i hèi... vµ víi t­ c¸ch lµ chñ thÓ trùc tiÕp tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ b»ng c¸ch tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty, thu thuÕ, ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc cÇn thiÕt trong nÒn kinh tÕ... Nh­ vËy c¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i thõa nhËn r»ng: c¸c nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i muèn ph¸t triÓn ®­îc ph¶i dùa vµo c¶ c¬ chÕ thÞ tr­êng còng nh­ sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. 1.4. KÕt luËn. Tõ khi Nhµ n­íc xuÊt hiÖn th× vÊn ®Ò Nhµ n­íc vµ kinh tÕ lµ hai mÆt kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau. Nhµ n­íc tån t¹i trªn nÒn t¶ng lîi Ých kinh tÕ vµ ng­îc l¹i Nhµ n­íc t¸c ®éng l¹i nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p, c«ng cô kh¸c nhau nh»m duy tr× mét nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh ®Ó th«ng qua ®ã duy tr× sù tån t¹i cña chÝnh c¸i Nhµ n­íc ®ang tån t¹i trªn c¬ së nÒn kinh tÕ Êy. Trong suèt lÞch sö ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc tuy r»ng møc ®é can thiÖp cña Nhµ n­íc cã møc ®é kh¸c nhau nh­ng mét ®iÒu tÊt yÕu lµ Nhµ n­íc ph¶i can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ. Còng chÝnh v× vËy mét trong nh÷ng chøc n¨ng quan träng cña Nhµ n­íc lµ chøc n¨ng kinh tÕ, nÕu lµm tèt chøc n¨ng nµy th× nh÷ng chøc n¨ng cßn l¹i míi cã c¬ së ®Ó hoµn thµnh ®­îc. 2. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. 2.1. §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ n­íc ta tr­íc ®æi míi. N­íc nhµ hoµn toµn ®éc lËp (1975), nh©n d©n ta b¾t tay vµo x©y dùng nhiÖm vô chiÕn l­îc thø hai mµ ngay tõ khi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®­îc thµnh lËp chóng ta ®· ®Ò ra lµ x©y dùng n­íc ta trë thµnh mét n­íc x· héi bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t­ b¶n chñ nghÜa. §©y lµ ®iÒu mµ ®· ®­îc nh÷ng nhµ kinh ®iÓn chñ nghÜa M¸c dù ®o¸n vµ n©ng nã thµnh lý luËn, muèn lµm ®­îc ®iÒu nµy chóng ta ph¶i x©y dùng ®­îc mét nÒn kinh tÕ qu¸ ®é víi nhiÖm t¹o c¬ së vËt chÊt kü thuËt cÇn thiÕt cho chñ nghÜa x· héi. ë thêi kú nµy ta ¸p dông mét c¸ch triÖt ®Ó m« h×nh kinh tÕ cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa - m« h×nh tËp trung, bao cÊp. Ta cã thÓ kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ n­íc ta thêi kú ®ã lµ: Mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ cao ®é, Nhµ n­íc can thiÖp rÊt s©u vµo mäi lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ, cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tõ kh©u s¶n xuÊt tíi kh©u ph©n phèi s¶n phÈm th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch giap nép, cÊp ph¸t cô thÓ tíi tõng ®¬n vÞ kinh tÕ. ChÝnh ®iÒu nµy ®· lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng hiÖu qu¶, nÒn kinh tÕ thô ®éng, kinh tÕ hµng ho¸ chØ tån t¹i trªn danh nghÜa, nh÷ng qui luËt kinh tÕ bÞ lµm cho mÐo mã. Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp nÕu nh­ trong thêi kú chiÕn tranh víi viÖc vµo hîp t¸c x· chóng ta ®· tËp trung ®­îc rÊt lín søc ng­êi, søc cña vµo s¶n xuÊt lµm cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn lªn, chi viÖc rÊt lín cho miÒn Nam gãp phÇn vµo chiÕn th¾ng cña d©n té th× ®Õn thêi kú nµy vÉn víi chÕ ®é c«ng ®iÓm cò khi mµ tÝnh Ých kû cña mçi c¸ nh©n sau mét thêi bÞ l·ng quªn nay l¹i træi dËy ®· dÉn tíi t×nh tr¹ng "cha chung kh«ng ai khãc" lµm cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh«ng ph¸t triÓn ®­îc. Cßn trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp - lÜnh vùc mµ s¶n phÈm cña nã g¾n chÆt víi thÞ tr­êng th× trong thêi kú nµy còng kh«ng ph¸t triÓn nh­ mong ®îi. Nãi chung, nÒn kinh tÕ cña chóng ta ph¸t triÓn khk«ng ®¸p øng ®­îc ®ßi hái cña thùc tiÔn. ë thêi kú nµy, còng ®· cã nh÷ng t­ t­ëng vÒ ®æi míi nh­ng míi chØ dõng l¹i ë tõng ngµnh, ®Þa ph­¬ng riªng lÎ chø ch­a mang tÝnh ®ång bé. §©y chÝnh lµ nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho sù ®æi míi. 2.2. §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. §¹i héi VI cña §¶ng lµ mét b­íc ngoÆt quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña n­íc ta, ®¸nh dÊu mét sù thay ®æi quan träng trong viÖc thay ®æi m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, chóng ta chñ tr­¬ng chuyÓn tõ m« h×nh kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc víi mét nÒn kinh tÕ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: NÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, mang n¨ng tÝnh tù tóc tù cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ dùa trªn c¬ së nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®ã lµ do cßn nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII ®· kh¼ng ®Þnh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®ang tån t¹i kh¸ch quan t­¬ng øng víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt, trong giai ®o¹n nµy nÒn kinh tÕ bao gåm 5 thµnh phÇn, quèc doanh, tËp thÓ, c¸ thÓ, t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa vµ t­ b¶n Nhµ n­íc. NÒn kinh tÕ nhiÒu tthµnh phÇn trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta sÏ lµ nguån lùc tæng hîp ®Ó ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta v­ît ra khái t×nh tr¹ng thÊp kÐm ®­a nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo h­íng më réng quan hÖ kinh tÕ víi n­íc ngoµi b»ng nhiÒu h×nh thøc. Mét nÒn kinh tÕ khÐp kÝn g¾n liÒn víi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn, mét nÒn kinh tÕ nhá, lÎ, tù cung tù cÊp.., nãi chung ®ã lµ mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, b¶o thñ, tr× trÖ. Sù ra ®êi cña kinh tÕ hµng ho¸ ®· ph¸ vì c¸c quan hÖ kinh tÕ truyÒn thèng cña nÒn kinh tÕ truyÒn thèng, lµm cho thÞ tr­êng d©n téc g¾n víi thÞ tr­êng quèc tÕ, c¸c quèc gia muèn s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ ph¶i dùa trªn lîi thÕ so s¸nh cña m×nh ®èi víi c¸c quèc gia kh¸c. Trªn thùc tÕ viÖc ra ®êi kinh tÕ hµng ho¸ ®· lµm cho c¸c quèc gia ph¸t triÓn nhanh chãng. Do vËy, viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ víi n­íc ngoµi lµ mét tÊt yÕu ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ë ta. Chóng ta më réng quan hÖ kinh tÕ víi n­íc ngoµi b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­ liªn doanh liªn kÕt ®Ó thu hót vèn ®Çu t­, dùa vµo søc m¹nh cña c¸c n­íc tranh thñ n¾m b¾t lîi thÕ so s¸nh t­¬ng ®èi ®Ó lµm cho nh÷ng s¶n phÈm nµy cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta nhanh chãng héi nhËp víi kinh tÕ khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi th«ng qua b¶n chÊt vµ vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc. ThÓ chÕ ®· chøng minh r»ng kinh tÕ thÞ tr­êng thuÇn tuý kh«ng thÓ nµo gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò do chÝnh b¶n th©n nã ®Æt ra cho x· héi nh­ t×nh tr¹ng l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp, khñng ho¶ng, « nhiÔm m«i tr­êng vµ nh÷ng vÊn ®Ò x· héi kh¸c. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy sÏ lµm c¶n trë sù ph¸t triÓn cña x· héi, nã kh«ng thÓ t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. H¬n n÷a c¸i ®Ých mµ chóng ta ®ang h­íng tíi lµ mét x· héi trong ®ã nh÷ng vÊn ®Ò x· héi rÊt ®­îc coi träng mµ nh÷ng vÊn ®Ò x· héi chØ cã thÓ ®­îc gi¶i quyÕt nhê vµo sù can thiÖp cña Nhµ n­íc. Do vËy chóng ta chuyÓn sang nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng tÊt yÕu ph¶i cÇn tíi sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. 2.3. Nh÷ng ®Æc tr­ng cña c¬ chÕ kinh tÕ mµ chóng ta ®¸ng h­íng tíi. Nh÷ng nÐt tæng qu¸t cña c¬ chÕ thÞ tr­êng mµ chóng ta ®ang h­íng tíi ®ã lµ: ThÕ chÕ kinh tÕ mµ trong ®ã thÞ tr­êng vµ c¸c quan hÖ thÞ tr­êng ngµy cµng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph©n phèi tµi nguyªn quèc gia víi sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc, nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn th«ng qua c¹nh tranh, liªn kÕt hîp t¸c, cã tr×nh ®é x· héi ho¸ cao, nÒn kinh tÕ vËn hµng theo c¸c qui luËt kinh tÕ kh¸ch quan vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp b¶o ®¶m thÞ tr­êng thèng nhÊt vµ më réng, phôc vô c¸c môc tiªu t¨ng tr­ëng, hiÖu qu¶, c©n b»ng vµ æn ®Þnh. Nhµ n­íc dïng luËt ph¸p, kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ dÉn d¾t thÞ tr­êng ph¸t triÓn lµnh m¹nh, dïng chÝnh s¸ch ph©n phèi vµ ®iÒu tiÕt ®Ó ®¶m b¶o phóc lîi cho toµn x· héi. Theo m« h×nh nµy th× ta thÊy nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña thÕ chÕ kinh tÕ mµ chóng ta ®ang h­íng tíi lµ: §ã lµ thÓ chÕ kinh tÕ cña c¸c chñ thÓ tù chñ, tù do kinh doanh theo ph¸p luËt, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ võa c¹nh tranh, võa liªn kÕt hîp t¸c ph¸t triÓn ®¹t møc ®é x· héi ho¸ cao. TÝn hiÖu thÞ tr­êng ngµy cµng ®ãng vai trß trùc tiÕp h­íng dÉn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph©n phèi tµi s¶n quèc gia. Kinh tÕ quèc doanh ®­îc cñng cè ph¸t triÓn ë nh÷ng kh©u, vÞ trÝ then chèt, së h÷u c¸ nh©n ®­îc t«n träng. Gi¸ tù do tøc gi¸ thÞ tr­êng, tù do ho¸ th­¬ng m¹i (ban ®Çu ë trong n­íc dÇn dÇn më réng quan hÖ tù do th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ c¹nh tranh t¹o mäi kh¶ n¨ng cho thÞ tr­êng ph¸t huy vai trß tù s¶n xuÊt kinh doanh vµ cung cÊp hµng ho¸. Trong ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, c¸c mÖnh lÖnh hµnh chÝnh ®­îc gi¶m thiÓu ®Ó cho c¸c ho¹t ®éng thÞ tr­êng diÔn ra chñ yÕu dùa trªn sù h­íng dÉn cña c¸c qui luËt gi¸ trÞ qui luËt cung, cÇu, qui luËt c¹nh tranh ®¶m b¶o nguyªn t¾c vËn hµnh chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ lµ nguyªn t¾c thÞ tr­êng. Nh­ng thÞ tr­êng kh«ng ph¶i lµ thÞ tr­êng tù ph¸t mµ lµ thÞ tr­êng phôc vô c¸c môc tiªu cña toµn x· héi. Do vËy c¸c quan hÖ thÞ tr­êng ho¹t ®éng kh«ng hoµn toµn biÖt lËp víi kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng vµ víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n­íc. Mäi yÕu tè s¶n xuÊt (vËt t­, vËt liÖu, nguyªn liÖu, nh©n lùc, c«ng nghÖ, s¶n phÈm....) ph¶i dùa vµo thÞ tr­êng v× chØ cã dùa vµo thÞ tr­êng th× c¸c ngµnh s¶n xuÊt míi tÝch cùc nghiªn cøu, c¶i tiÕn, lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm... gióp cho nÒn kinh tÕ vËn hµnh mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n. Mét nÒn kinh tÕ lÊy con ng­êi lµm trung t©m. Trong mét nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i c¸i mµ chóng ta cÇn lµ nh÷ng con ng­êi víi nh÷ng tr×nh ®é kh¸c nahu nh­ng hä cã thÓ ph¸t huy n¨ng lùc, sù s¸ng t¹o cña m×nh trong vÞ trÝ cña hä, muèn vËy chóng ta ph¶i ®Æt c¸ nh©n vµo ®óng vÞ trÝ cña nã. H¬n n÷a ®Æc tr­ng x· héi còng nh­ vai trß x· héi to lín cña Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa trë thµnh ®Æc ®iÓm næi bËt cñathÕ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Cho nªn m« h×nh kinh tÕ mµ chóng ta x©y dùng lµ m« h×nh kinh tÕ lÊy con ng­êi lµm trung t©m. 3. C¸c môc tiªu vµ chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. ë phÇn trªn chóng ta ®· tr×nh bµy vÒ ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa víi mét c¬ chÕ kinh tÕ gióp cho nÒn kinh tÕ nµy ho¹t ®éng. VËy trong nÒn kinh tÕ nh­ vËy Nhµ n­íc ph¶i lµm g× hay vai trß cña Nhµ n­íc nh­ thÕ nµo. §iÒu nµy thÓ hiÖn qua môc tiªu vµ vai trß qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. 3.1. Môc tiªu. §¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh tr¸nh nh÷ng th¨ng trÇm, nh÷ng ®ét biÕn xÊu lµ môc tiªu ®Çu tiªn vµ quan träng mµ bÊt cø ChÝnh phñ nµo còng ph¶i tÝnh ®Õn. Mét nÒn kinh tÕ æn ®Þnh, lµ mét nÒn kinh tÕ víi nh÷ng b­íc ph¸t triÓn v÷ng ch¾c, kho¶ng chªnh lÖch gi÷a ®Ønh vµ ®¸y trong chu kú ph¸t triÓn kh«ng lín. Mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh gióp cho ng­êi lao ®éng cã thÓ ph¸t huy hÕt n¨ng lùc lao ®éng cña m×nh, nh÷ng nhµ ®Çu t­ cã thÓ tÝnh to¸n ®­îc lîi tøc cña m×nh, sÏ yªn t©m ®Çu t­ tõ ®ã sÏ thu hót ®­îc nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ h¬n. H¬n n÷a mét nÒn kinh tÕ æn ®Þnh sÏ gãp phÇn lµm æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi. §¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi. Mçi doanh nghiÖp ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng ®Òu theo ®uæi môc ®Ých lîi nhuËn tèi ®a, chÝnh ®iÒu nµy cã thÓ g©y ra nh÷ng tæn thÊt ®ãi víi x· héi nh­ « nhiÔm m«i tr­êng, do c¹nh tranh mµ c¸c C«ng ty s¸t nhËp víi nhau thµnh c¸c tËp ®oµn ®éc quyÒn dÉn tíi hiÖn t­îng Ðp gi¸ lµm tæn thÊt tíi lîi Ých cña ng­êi tiªu dïng vµ cña toµn x· héi, v× ch¹y theo lîi nhuËn thÊp hay kh«ng cã lîi nhuËn (c©y xanh, m«i tr­êng ®« thÞ) sÏ kh«ng ®­îc ®Çu t­, ®iÒu nµy sÏ g©y ¶nh h­ëng lín tíi søc khoÎ cña con ng­êi vµ c¶nh quan m«i tr­êng hay còng v× lîi nhuËn mµ c¸c doanh nghiÖp t×m mäi c¸ch ®Ó trèn thuÕ g©y ¶nh h­ëng nghiªm träng tíi viÖc thu chi ng©n s¸ch vµ kiÓm so¸t m«i tr­êng. §¶m b¶o c¸c môc tiªu x· héi. Sù t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng cã thÓ ®­a ®Õn nhiÒu hËu qu¶ tiªu cùc vÒ mÆt x· héi nh­ lµm bÇn cïng ho¸ mét sè ng­êi, thÊt nghiÖp, bÊt b×nh ®¼ng trong x· héi, t¨ng kho¶ng c¸ch giµu nghÌo gi÷a nh÷ng tÇn líp ng­êi trong x· héi. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy nÕu ®Ó ph¸t triÓn lªn sÏ dÉn tíi sù ®¶o lén vÒ mÆt x· héi. Sù kh«ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ do vËy Nhµ n­íc ph¶i th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch cña m×nh ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã. 3.2. Chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. Chøc n¨ng t¹o m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nh­ b¶o ®¶m sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, duy tr× luËt ph¸p ®Ó c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng thuËn lîi. Mçi mét ChÝnh phñ míi khi lªn n¾m quyÒn ®Òu sÏ cã nh÷ng chÝnh s¸ch míi vÒ kinh tÕ, nÕu sù thay ®æi ChÝnh phñ diÔn ra hoµ b×nh vµ ®óng ph¸p luËt th× nã sÏ t¹o nªn mét b­íc chuyÓn biÕn tÝch cùc ®èi víi nÒn kinh tÕ, ng­îc l¹i sù thay ®æi ChÝnh phñ do sù kh«ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ sÏ lµm cho c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ kh«ng nhÊt qu¸n, ®iÒu nµy sÏ lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng d¸m ®Çu t­, c¸c doanh nghiÖp sÏ kh«ng thÓ ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc kinh doanh cña m×nh ®­îc, do vËy hiÖu qu¶ kinh tÕ sÏ kh«ng cao. C¸c yÕu tè kinh tÕ, x· héi sÏ còng cã t¸c ®éng t­¬ng tù nh­ vËy. H¬n n÷a mét C«ng ty khi ho¹t ®éng trong mét quèc gia nµo ®ã sÏ ph¶i tu©n thñ luËt ph¸p cña n­íc ®ã. Do ®ã mét hµnh lang ph¸p lý th«ng tho¸ng sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n vµ ng­îc l¹i mét hÖ thèng ph¸p luËt kh«ng ®Èy ®ñ vµ ®ång bä sÏ h¹n chÕ sù ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. Chøc n¨ng æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« nh­ khèng chÕ l¹m ph¸t, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p chèng khñng ho¶ng, ng¨n ngõa nh÷ng ®ét biÕn xuÊt cña nÒn kinh tÕ. L¹m ph¸t lu«n tån t¹i trong c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nã chØ trë nªn nguy hiÓm khi l¹m ph¸t ë møc mµ ChÝnh phñ kh«ng dù tÝnh vµ kiÓm so¸t ®­îc vµ ®iÒu nµy hay x¶y ra ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. NÕu ®Ó l¹m ph¸t ngoµi tÇm kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp sÏ kh«ng h¹ch to¸n ®­îc kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng tiÕp tôc ®Çu t­, ®êi sèng x· héi bÞ ®¶o lén, n¹n ®Çu c¬ hoµnh hµnh vµ nã dÔ dÉn tíi nh÷ng khñng ho¶ng kinh tÕ. VÉn biÕt khñng ho¶ng lµ c¨n bÖnh cè h÷u cña kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ng chóng ta cÇn sím dù b¸o ®Ó cã nh÷n chuÈn bÞ cÇn thiÕt, gi¶m tèi ®a sù t¸c ®éng cña khñng ho¶ng. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cho ho¹t ®éng kinh tÕ c¬ së h¹ tÇng nh­ ®iÖn, n­íc, giao th«ng vËn t¶i, nhµ cöa, kho tµng, bÕn b·i... lµ nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thu hót ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi chóng ta ph¶i tÝch cùc ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, c¬ së h¹ tÇng ph¶i ®i tr­íc mét b­íc. KiÓm so¸t viÖc sö dông tµi s¶n quèc gia. Mét quèc gia dï cã giµu tµi nguyªn ®Õn ®©u th× còng kh«ng ®ñ cho toµn bé nÒn kinh tÕ kÓ c¶ vÒ sè l­îng vµ chñng lo¹i. Do ®ã Nhµ n­íc ph¶i cã chÝnh s¸ch kiÓm so¸t viÖc sö dông tµi s¶n quèc gia hîp lý, tÝnh l·ng phÝ ®Ó t¹o hiÖu qu¶ cao vµ cã nguån tÝch luü cho thÕ hÖ mai sau. V¹ch ra vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi: ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng thÓ xa rêi víi viÖc ph¸t triÓn x· héi. Nhµ n­íc ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch x· héi phï hîp trong tõng thêi kú, tõng ®Þa ph­¬ng ®Ó t¹o ®éng lùc vµ c¬ së cho ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu nµy Nhµ n­íc ph¶i sö dông ®ång bé mét lo¹t c¸c c«ng cô nh­ thuÕ, l·i suÊt, chÝnh s¸ch tÝn dông tiÒn tÖ.... 4. Mét sè gi¶i ph¸p. Chóng ta ®æi míi nÒn kinh tÕ tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ mét viÖc lµm ®óng ®¾n vµ ch­a cã tiÒn lÖ trong lÞch sö. Do vËy trong viÖc tiÕn hµnh ®æi míi chóng ta kh«ng cã ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm cña nh÷ng ng­êi ®i tr­íc mµ chóng ta võa lµm võa ph¶i rót kinh nghiÖm. Sau h¬n m­êi n¨m ®æi míi chóng ta ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu lín nh­ng vÉn cßn mét sè vÊn ®Ò tån t¹i nh­: C¬ chÕ thÞ tr­êng cßn thiÕu ®ång bé, mang nhiÒu yÕu tè tù ph¸t, rèi lo¹n, ®· cã sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ trªn thÞ tr­êng hµng ho¸ dÞch vô trong khi ®ã l¹i cã sù l¹c hËu kh¸ lín trong thÞ tr­êng c¸c nh©n tè s¶n xuÊt. Kinh tÕ cña ta vÉn ch­a ®i lªn mét nÒn kinh tÕ lín, bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc cßn cång kÒnh, kÐm hiÖu qu¶, tÖ quan liªu, thiÕu hiÓu biÕt cßn phæ biÕn t­ duy vµ con ng­êi tr× trÖ tr­íc b­íc ngoÆc cña sù chuyÓn biÕn kinh tÕ. §Ó ®¹t ®­îc thµnh c«ng chóng ta ph¶i thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p. Nh÷ng biÖn ph¸p cã thÓ lµ: + TiÕp tôc qu¸ tr×nh tù do ho¸ gi¸ c¶, th­¬ng m¹i ho¸ nÒn kinh tÕ mét c¸ch triÖt ®Ó h¬n. Tr­íc kia chóng ta chèng c¹nh tranh th× nay chóng ta ph¶i ®Ò cao c¹nh tranh, tr­íc kia chóng ta khuyÕn khÝch ®éc quyÒn th× hiÖn nay chóng ta ph¶i cã biÖn ph¸p kh¾c phôc. §éc quyÒn ë ta h×nh thµnh kh«ng ph¶i do kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n mµ do c¸c quyÕt ®Þnh chñ quan cña Nhµ n­íc th«ng qua viÖc cho phÐp thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp cã vÞ trÝ chi phèi trong c¶ n­íc hay tõng ®Þa ph­¬ng. NÕu chóng ta cø ®Ó ®éc quyÒn nh­ hiÖn nay th× thÞ tr­êng sÏ kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ do ®ã chóng ta ph¶i xo¸ bá ngay nh÷ng tæ chøc trung gian nh­ tæng c«ng ty, liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp nÕu nh­ chóng kh«ng cã t¸c dông thùc sù, chóng ta chØ gi÷ l¹i c¸c C«ng ty ®éc quyÒn cã vÞ trÝ quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n nh­ng nay ®èi víi c¸c C«ng ty nµy Nhµ n­íc còng cÇn cã chÝnh s¸ch qu¶n lý vÒ gi¸ c¶, s¶n phÈm vµ trong t­¬ng lai chóng ta còng ph¶i xo¸ bá dÇn vÞ trÝ ®éc quyÒn b»ng c¸ch t¹o ra c¬ chÕ c¹nh tranh trong néi bé c¸c C«ng ty trong lÜnh vùc ®éc quyÒn. §èi víi gi¸ c¶ ngoµi thÞ tr­êng ngoµi viÖc ®Ó cho qui luËt cung cÇu tù ®iÒu tiÕt, Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch gi¸ c¶ hîp lý nh­ qui ®Þnh gi¸ trÇn, sµn ®èi víi mét sè mÆt hµng ®Ó tr¸nh cho ng­êi tiªu dïng còng nh­ ng­êi s¶n xuÊt tr¸nh bÞ thiÖt thßi vµ nh÷ng ®ét biÕn xÊu trong x· héi. §ång thêi ph¶i chuÈn bÞ nh÷ng b­íc ®i cÇn thiÕt ®Ó h×nh thµnh ®Çy ®ñ c¸c thÞ tr­êng cÇn thiÕt cho viÖc th­¬ng m¹i ho¸ nÒn kinh tÕ nh­ thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ sím ®­a c¸c thÞ tr­êng nµy voµ ho¹t ®éng ®Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ th«ng qua chÝnh s¸ch më cöa. + TiÕp tôc ®a d¹ng ho¸ chÕ ®é së h÷u theo h­íng ph¸t triÓn doanh nghiÖp t­ nh©n, ®æi míi ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cho phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. ChÕ ®é së h÷u lµ vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña mét chÕ ®é kinh tÕ x· héi. Trong thêi kú qu¸ ®é §¶ng ta x¸c ®Þnh n­íc ta cã n¨m h×nh thøc së h÷u lµ së h÷u Nhµ n­íc, së h÷u tËp thÓ së h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa, së h÷u t­ b¶n Nhµ n­íc vµ së h÷u c¸ thÓ t­¬ng øng víi nã lµ 5 thµnh phÇn kinh tÕ. Trong mçi thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc cÇn cã sù qu¶n lý vµ ®Þnh h­íng ®óng ®¾n. §èi víi thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc chóng ta chØ gi÷ l¹i c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thùc sù cã hiÖu qu¶ ®Ó lµm nªn søc m¹nh kinh tÕ cña thµnh phÇn nµy vµ nh÷ng doanh nghiÖp cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng ®èi víi kinh tÕ, an ninh cßn l¹i chóng ta sÏ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp hoÆc cho gi¶i thÓ nÕu thÊy cÇn thiÕt, ®Ó cho kinh tÕ Nhµ n­íc cã thÓ dÉn d¾t vµ thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn ®¹t môc tiªu. Kinh tÕ t­ b¶n Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng ph¸t triÓn th«ng qua c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt, x©y dùng khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp tËp trung nh»m tranh thñ sù tiÕn bé vÒ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, vÒ tr×nh ®é qu¶n lý ®ång thêi t¹o tÝch luü cho nÒn kinh tÕ. Víi c¸c thµnh phÇn kh¸c cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch chóng ph¸t triÓn. + T¨ng c­êng sù kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. Nhµ n­íc kh«ng h¹n chÕ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp nh­ng ph¶i lu«n t¨ng c­êng kiÓm so¸t ®Ó ®¶m b¶o m«i tr­êng kinh doanh lu«n trong s¹ch vµ th«ng qua ®ã mµ t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch. §Ó lµm viÖc nµy Nhµ n­íc ph¶i t¨ng c­êng kh¶ n¨ng lËp ph¸p t¹o hµnh lang ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp tù do kinh doanh, t¨ng c­êng ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®èi víi c¸c C«ng ty th«ng qua c¬ quan kiÓm to¸n cña ChÝnh phñ vµ c¸c C«ng ty kiÓm to¸n t­ nh©n ®­îc sù cho phÐp cña Nhµ n­íc, ®ång thêi sím thùc hiÖn mét chÕ ®é kÕ to¸n nghiªm ngÆt vµ thèng nhÊt. + C¶i c¸ch bé m¸y hµnh chÝnh, hiÖn ®¹i ho¸ Nhµ n­íc. Bé m¸y hµnh chÝnh lµ c¸c c¬ quan quyÒn lùc Nhµ n­íc tõ Trung ­¬ng tíi ®Þa ph­¬ng cã nhiÖm vô qu¶n lý mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi. HiÖn nay bé m¸y nµy cßn rÊt cång kÒnh vµ ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ do ®ã chóng ta ph¶i c¶i c¸ch bé m¸y nµy th«ng qua viÖc tinh gi¶m bé m¸y hµnh chÝnh ®Õn møc hîp lý, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña bé m¸y nµy b»ng c¸ch chän läc kü l­ìng ®éi ngò c¸n bé hµnh chÝnh, viÖc ph©n nhiÖm ph¶i râ rµng, tr¸nh hiÖn t­îng chång chÐo lªn nhau gi÷a c¸c ®¬n vÞ, c¸c ngµnh, ban... + §èi víi c«ng t¸c kÕ ho¹ch hãa theo xu h­íng kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh h­íng, ®ång thêi thay ®æi hÖ thèng môc tiªu. Môc tiªu lín nhÊt cña chóng ta lµ x©y dùng thµnh c«ng mét nÒn s¶n xuÊt lín s¶n xuÊt chñ nghÜa lµ môc tiªu bÊt biÕn hay nã lµ môc tiªu chiÕn l­îc. Tõ viÖc x¸c ®Þnh ®­îc môc tiªu chóng ta ph¶i x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc ph¸t triÓn râ rµng. Râ rµng ë ®©y tøc lµ trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nµy chóng ta ph¶i chia ra tõng thêi kú mçi thêi kú sÏ cã nh÷ng nhiÖm vô, môc tiªu kh¸c nhau phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi ë thêi kú ®ã víi mét c¸ch thøc ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu ®ã. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy chóng ta ph¶i cã sù thay ®æi lín mµ tr­íc hÕt lµ ph¶i thay ®æi vÒ t­ duy, c¸ch nghÜ cña nh÷ng ng­êi lËp kÕ ho¹ch tr¸nh hiÖn t­îng chñ quan chung ý chÝ ®Æt môc tiªu v­ît qu¸ kh¶ n¨ng cña ®Êt n­íc hay kÕ ho¹ch qu¸ chi tiÕt nh­ng l¹i kh«ng mang hiÖu qu¶. + §èi víi hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ- th«ng tin qu¶n lý theo yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Khi nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt th× hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ - qu¶n lý còng ph¶i thay ®æi theo. Tr­íc kia nh÷ng th«ng tin chñ yÕu mang tÝnh mÖnh lÖnh hµnh chÝnh tøc lµ th«ng tin mét chiÒu, nh÷ng th«ng tin tõ d­íi lªn hoÆc lµ kh«ng chÝnh x¸c hoÆc lµ kh«ng cã nh­ vËy nh÷ng th«ng tin kinh tÕ - qu¶n lý ®Òu kh«ng xuÊt ph¸t tõ thÞ tr­êng. §iÒu nµy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nh÷ng ng­êi qu¶n lý thùc sù kh«ng biÕt thÞ tr­êng ®ang ho¹t ®éng nh­ thÕ nµo. Kh¾c phôc ®iÒu nµy chóng ta ph¶i ®æi míi hÖ thèng th«ng tin sao cho nh÷ng th«ng tin ph¶i ®­îc b¾t nguån tõ nh÷ng tÝn hiÖu cña thÞ tr­êng, c¸c kªnh th«ng tin xu«i vµ ng­îc ®­îc th«ng suèt. + §èi víi c¸ch thøc sö dông c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ theo yªu cÇu cña kinh tÕ thÞ tr­êng, t¹o ra mét c¬ chÕ phï hîp víi chÝnh s¸ch æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Nhµ n­íc ph¶i ph©n lo¹i, hÖ thèng ho¸ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ thµnh c¸c nhãm ®Ó xö lý theo t×nh huèng, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nay cã liªn quan víi nhau theo nguyªn t¾c d©y chuyÒn ®Ó khi dïng mät chÝnh s¸ch cã thÓ gióp c¸c chÝnh s¸ch kh¸c t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ theo h­íng cã lîi. C¸c chÝnh s¸ch mµ Nhµ n­íc sö dông ë ®©y lµ c¸c chÝnh s¸ch vÜ m«- tøc nã cã t¸c ®éng tíi toµn bé nÒn kinh tÕ phï hîp víi yªu cÇu ®Æt ra c¶u thÞ tr­êng nh»m môc ®Ých æn ®Þnh nÒn kinh tÕ. + §æi míi ho¹t ®éng ph¸p chÕ kinh tÕ theo h­íng dÉn chñ ho¸ nÒn kinh tÕ. Trong giai ®o¹n hiÖn nay chóng ta ph¶i t¹p lËp mét hÖ thèng ph¸p luËt trong ®ã c¬ chÕ ph¸p lý ph¶i ph¶n ¸nh sù ®a d¹ng cña c¸c chñ thÓ kinh doanh, b¶o vÖ lîi Ých cña ng­êi kinh doanh nh­ng l¹i ph¶i gi÷ ®­îc æn ®Þnh vµ c«ng b»ng x· héi, Do vËy trong c«ng t¸c lËp ph¸p chóng ta kh«ng ®­îc nãng véi, ch¾p nhÆt nh÷ng ®iÒu luËt cña n­íc ngoµi nh÷ng qui ®Þnh luËt ph¸p kh«ng ph¶n ¸nh ®óng ®­îc thùc tr¹ng x· héi vµ kh«ng mang tÝnh gi¸o dôc ng¨n ngõa. H¬n n÷a trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËt ph¸p ph¶i luon cã sù kiÓm tra, kiÓm so¸t, thu nhËp th«ng tin ph¶n håi ®Ó t×m ra nh÷ng thiÕu sãt cña luËt, tÝch cùc n©ng cao n¨ng lùc lµm luËt cña c¸c ®Þa biÓu Quèc héi ®Ó dÇn tiÕn tíi mét hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé vµ ®Çy ®ñ. + Hoµn thiÖn vµ ®æi míi qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ tiÒn tÖ - tÝn dông ng©n hµng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®­îc xem lµ lÜnh vùc quan träng hµng ®Çu trong c¸c lÜnh vùc cña kinh tÕ vÜ m«, nã lµ néi bé ®ßn bÈy ®Ó kÝch thÝch kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ®i ®óng h­íng. Tuú theo thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ mµ trong tõng thêi kú ph¶i cã chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ níi láng hay th¾t chÆt, sao cho khèi l­îng tiÒn tÖ ph¶n ¸nh ®óng quan hÖ cung - cÇu tiÒn tÖ trªn thÞ tr­êng, t¨ng nhanh tèc ®é l­u chuyÓn cña tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ. Cßn víi ho¹t ®éng tÝn dông: më réng ho¹t ®éng tÝn dông víi nh÷ng møc l·i suÊt hÊp dÉn, nh÷ng lo¹i h×nh tÝn dông thuËn tiÖn ®Ó cã thÓ huy ®äng tèi ®a l­îng tiÒn nhµn rçi trong d©n, t¨ng nguån vèn cho nÒn kinh tÕ, gãp phÇn ®­a nhanh thÞ tr­êng chøng kho¸n vµo ho¹t ®éng. Víi chÝnh s¸ch ngo¹i hèi: chóng ta ®· xo¸ bá c¬ chÕ tû gi¸ cè ®Þnh chuyÓn sang c¬ chÕ th¶ næi cã sù qu¶n lý nh»m æn ®Þnh gi¸ trÞ cña ®ång ViÖt Nam ®ång qua ®ã cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi c¸n c©n thanh to¸n cña ®Êt n­íc. H¬n n÷a chóng ta còng ph¶i më réng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµm cho c¸c ng©n hµng, c¸c C«ng ty ViÖt Nam ngµy cµng tham gia réng r·i h¬n vµo thÞ tr­êng tiÒn tÖ quèc tÕ. + TiÕp tôc kiÒm chÕ l¹m ph¸t. §©y vÉn lµ nhiÖm vô quan träng trong nh÷ng n¨m tíi. Chóng ta ®· thµnh c«ng trong viÖc ng¨n chÆn l¹m ph¸t phi m· ë nh÷ng n¨m 80 vµ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90. Trong nh÷ng n¨m tõ 1993 tíi nay chóng ta lu«n duy tr× ®­îc møc l¹m ph¸t thÊp (mét con sè). §Ó duy tr× mét møc l¹m ph¸t cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc chóng ta ph¶i cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c ngµnh, lÜnh vùc, c¸c chÝnh s¸ch nh­: §iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu tiªu dïng, gi¶m th©m hôt ng©n s¸ch söa ®æi hÖ thèng ng©n hµng, chÊn chØnh hÖ thèng tµi chÝnh, gi¸ c¶, xuÊt nhËp khÈu, h¹n chÕ viÖc in tiÒn, t¹o sù th«ng tho¸ng trong l­u thong hµng ho¸... §ång thêi chóng ta còng ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p chèng thiÓu ph¸t. VÊn ®Ò mµ ®· cã mét sè dÊu hiÖu trong mét sè ngµnh, mÆt hµng n¨m 1999. + §æi míi chÕ ®é tiÒn l­¬ng. L­¬ng lµ kho¶n tiÒn tr¶ cho ng­êi lao ®éng v× sù cèng hiÕn hä. ChÕ ®é l­¬ng cña ta ®· cã nh÷ng thay ®æi nh­ng cßn cã nhiÒu bÊt cËp nh­ l­¬ng cè ®Þnh thÊp lµm cho ng­êi lao ®éng kh«ng thùc sù g¾n bã víi c«ng viÖc. Trong giai ®o¹n tíi chóng ta ph¶i c¶i c¸ch chÕ ®é l­¬ng theo h­íng l­¬ng tr¶ theo møc ®é thùc hiÖn c«ng viÖc ®Ó cho tiÒn l­¬ng thùc sù lµ ®ßn bÈy kÝch thÝch n¨ng lùc, sù s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng. + T¨ng c­êng phèi hîp c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m«. XÐt ë tÇm quèc tÕ th× s¶n xuÊt trong quèc gia lµ mét hÖ thèng gièng nh­ ë mét doanh nghiÖp. Søc m¹nh cña qu¶n lý Nhµ n­íc chÝnh lµ ë ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng ®óng ®¾n vµ nghÖ thuËt phèi hîp c¸c ho¹t ®éng toµn x· héi do vËy c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cÇn ®­îc phèi hîp víi nhau chÆt chÏ h¬n. PhÇn III KÕt luËn Chóng ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn nÒn kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi nµy Nhµ n­íc ®ãng vai trß quan träng, nã võa lµ ng­êi ®Þnh h­íng, v¹ch kÕ ho¹ch, h­íng dÉn thùc hiÖn, söa ®æi ®­êng lèi... nh»m ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta thµnh mét nÒn kinh tÕ lín x· héi chñ nghÜa. Trong h¬n m­êi n¨m ®æi míi d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc bé mÆt kinh tÕ x· héi cña ta ®· cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n. Chóng ta ®· b­íc ®Çu x¸c lËp ®­îc c¬ chÕ kinh tÕ míi c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi d©n ®­îc n©ng cao, ng­êi d©n thªm tin vµo §¶ng vµ yªn t©m ®i theo §¶ng, c¬ së h¹ tÇng ®­îc ®æi míi, c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp ®· ®­îc t¨ng lªn c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, c¬ cÊu kinh tÕ thay ®æi theo h­íng hiÖn ®¹i... vµ c¸i quan träng lµ chóng ta ®æi míi kinh tÕ mµ vÉn gi÷ ®­îc sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, x· héi - ®iÒu mµ hÇu nh­ kh«ng quèc gia nµo lµm ®­îc. Nh÷ng c¸i nµy ®¹t ®­îc chÝnh lµ nhê vµo sù qu¶n lý, dÉn d¾t cña Nhµ n­íc. Nh÷ng n¨m tiÕp theo chóng ta vÉn tiÕp tôc con ®­êng ®æi míi mµ chóng ta vÉn tiÕp tôc con ®­êng ®æi míi mµ chóng ta ®· chän nh­ng chóng ta sÏ gÆp nh÷ng khã kh¨n míi. Sù ph¸ ho¹i cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng, sù thÊp kÐm vÒ khoa häc c«ng nghÖ, t­ duy... do ®ã trong giai ®o¹n tiÕp theo nµy Nhµ n­íc vÉn ph¶i ®ãng vai trß chñ ®¹o trong mäi mÆt cña qu¸ tr×nh ®æi míi, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc kinh tÕ ®Ó ®­a nÌn kinh tÕ ViÖt Nam ®¹t tíi môc tiªu ®· chän.