Đề tài Vai trò và mối quan hệ giữa hai nguồn vốn trong nước và nước ngoài trong việc thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế, lấy thực tiễn Việt Nam để chứng minh

g nghiÖp hiÖn ®¹i, lµ lùc l­îng tiÕp thu chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiÕn bé . Tõ ®ã mµ hiÖu qu¶ lµm viÖc vµ n¨ng suÊt lao ®éng còng t¨ng nªn thÓ hiÖn qua thÞ tr­êng quèc tÕ ®É chÊp nhËn s¶n phÈm cña c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn nµy. ChÝnh v× vËy mµ FDI cßn cã vai trß më réng thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Cuèi cïng, vai trß cña FDI thÓ hiÖn qua viÖc lµnh m¹nh ho¸ c¸c thÓ chÕ kinh tÕ - tµi chÝnh vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. §Ó cã thÓ thu hót FDI, chóng ta ph¶i ®øng tr­íc yªu cÇu cÊp thiÕt c¶i t¹o vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt nh»m x©y dùng m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn. Cã nh­ thÕ chóng ta míi lät vµo tÇm ng¾m cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. III. Mèi quan hÖ gi÷a hai nguån vèn Trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét n­íc ®ang ph¸t triÓn do møc thu nhËp thÊp nªn kh¶ n¨ng tiªu dïng vµ tÝch luü lµ rÊt khiªm tèn. Nh­ng giai ®o¹n nµy l¹i cÇn mét kho¶n vèn lín ®Ó ®Çu t­ nh»m hoµn chØnh hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh lµm nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ l©u dµi. Trong giai ®o¹n nµy th­êng tån t¹i kho¶ng c¸ch lín gi÷a ®Çu t­ víi tiÕt kiÖm, cÇn nguån bï ®¾p. H¬n n÷a trong giai ®o¹n nµy do nÒn c«ng nghiÖp cña ®Êt n­íc ch­a ph¸t triÓn nªn hµng xuÊt khÈu nÕu cã chØ ®a phÇn lµ hµng s¬ chÕ n«ng s¶n, nguyªn liÖu th«… cã gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp. Ng­îc l¹i vÒ phÝa nhËp khÈu do nhu cÇu ph¸t triÓn ®ßi hái ph¶i nhËp khÈu hµng cao cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ kÜ thuËt c«ng nghÖ… cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao. §iÒu ®ã dÉn ®Õn c¸n c©n th­¬ng m¹i, c¸n c©n thanh to¸n lu«n n»m trong t×nh tr¹ng th©m hôt. §Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy, nhiÒu n­íc ®· t×m ®Õn nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m tµi trî cho nh÷ng thiÕu hôt ®ã. MÆt kh¸c víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th­êng r¬i vµo vßng luÈn quÈn Thu nhËp b×nh qu©n thÊp ® TiÕt kiÖm, §Çu t­ thÊp ­ ¯ N¨ng suÊt thÊp ¬ T¨ng tr­ëng chËm §Ó t¹o ra sù “cÊt c¸nh” cho nÒn kinh tÕ ph¶i t×m c¸ch t¹o ra møc s¶n l­îng, møc thu nhËp ngµy cµng gia t¨ng muèn vËy cÇn ph¶i cã vèn ®Çu t­ vµ kÜ thuËt tiªn tiÕn. Vµ trong lóc nÒn kinh tÕ cßn ®ang trong tr¹ng th¸i tù ®¶m b¶o mét c¸ch khã kh¨n sù sinh tån cña m×nh, kh«ng thÓ tr«ng ®îi hoµn toµn vµo con ®­êng “ th¾t l­ng buéc bông ” tÝch luü néi bé. Mµ kh«ng ph¸t triÓn nhanh th× n­íc ®ã lu«n r¬i vµo t×nh tr¹ng r­ît ®uæi do tôt hËu ph¸t triÓn. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lóc nµy lµ c¬ së ®Ó t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho sè lao ®éng th­êng lµ d­ thõa, thùc hiÖn ph©n c«ng lao ®éng míi nh»m môc tiªu n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. §©y lµ t¸c ®éng kÐp cña vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi võa t¹o c«ng ¨n viÖc lµm ®ång thêi lµm gia t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng vµ ®Êt n­íc. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi khuyÕn khÝch nhËp c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn lµ c¬ së lµm gia t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, gia t¨ng s¶n l­îng lµm nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng. Trªn c¬ së ®ã lµm gia t¨ng tÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ: Ng©n s¸ch Nhµ n­íc t¨ng do thu thªm thuÕ lÖ phÝ tõ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, tÝch luü d©n c­ t¨ng do thu nhËp t¨ng. Nh­ vËy nÕu sö dông tèt th× vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vÒ ng¾n h¹n lµ ®¸p øng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn, vÒ dµi h¹n gãp phÇn gia t¨ng nguån vèn tÝch luü trong n­íc. Song kh«ng ph¶i lµ lóc nµo nguån vèn n­íc ngoµi còng ®em l¹i hiÖu qu¶ nh­ mong muèn, mµ nã còng lu«n tiÒm Èn nguy c¬ lµm gia t¨ng nî n­íc ngoµi vµ gia t¨ng sù phô thuéc vµo nÒn kinh tÕ n­íc ngoµi. V× vËy, vÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo ®Ó sö dông hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi? Mµ th«ng th­êng ®Ó vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¸t huy t¸c dông cÇn cã mét tØ lÖ vèn ®èi øng trong n­íc thÝch hîp. NghÜa lµ muèn tiÕp nhËn ®­îc vèn n­íc ngoµi th× trong n­íc còng ph¶i chuÈn bÞ s½n mét sè c¬ së nhÊt ®Þnh to¹ ®iÒu kiÖn cho vèn n­íc ngoµi ho¹t ®éng hiÖu qu¶. Theo kinh nghiÖm cña mét sè n­íc nhãm NICS th× giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tØ lÖ nµy th­êng thÊp 1/1.5 nghÜa lµ mét ®ång vèn n­íc ngoµi cÇn 1.5 ®ång vèn trong n­íc. ë giai ®o¹n sau khi c¸c ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ nghiªng vÒ ngµnh c«ng gnhiÖp chÕ biÕn cã hµm l­îng vèn vµ kÜ thuËt cao th× tØ lÖ nµy t¨ng lªn 1/2.5. Ngoµi ra vèn ®Çu t­ trong n­íc cßn ®ãng vai trß ®Þnh h­íng cho dßng ®Çu t­ n­íc ngoµi ch¶y vµo c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cÇn thiÕt. §Çu t­ trong n­íc trªn c¬ së ®Çu t­ ban ®Çu t¹o ra nh÷ng c¬ sì h¹ tÇng c¨n b¶n, ®Çu ra, ®Çu vµo…song l¹i thiÕu m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó t¹o ra s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng cao, mang tÝnh c¹nh tranh so víi quèc tÕ ®Ó phôc vô cho nhu cÇu xuÊt khÈu.Víi c¬ së h¹ tÇng s½n cã ®ã th× ®Çu t­ n­íc ngoµi trë nªn an toµn vµ Ýt tÝnh rñi ro h¬n, bëi v× b¶n chÊt cña dßng ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ t×m kiÕm n¬i cã tØ suÊt lîi nhuËn cao h¬n, ®em l¹i nhiÒu lîi nhuËn h¬n sÏ lµm ®Çu t­ n­íc ngoµi tËp trung nhiÒu h¬n. Nh­ vËy vèn trong n­íc vµ vèn n­íc ngoµi cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Nh­ §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· x¸c ®Þnh trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vèn n­íc ngoµi cã thÓ ®ãng vai trß xung lùc t¹o søc ®ét ph¸ cho b­íc nh¶y vät s¶n l­îng, còng nh­ nh÷ng c¬ së v÷ng ch¾c cho viÖc ®¹t môc tiªu t¨ng tr­ëng nhanh l©u bÒn. Song vÒ l©u dµi nã kh«ng thÓ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh so víi nguån lùc riªng cã cña ®Êt n­íc. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng vèn ®Çu t­ trong n­íc, n­íc ngoµi vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng ë ViÖt Nam Trong h¬n mét chôc n¨m trë l¹i ®©y víi viÖc chuyÓn sang hÖ thèng thÞ tr­êng më cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· thu ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ.Tõ chç khñng ho¶ng thiÕu trÇm träng, ngµy nay ®êi sèng nh©n d©n ®· ®­îc n©ng lªn mét b­íc ,®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét quèc gia an toµn cho ®Çu t­ víi tèc ®é tang tr­ëng cao trong mét thêi k× dµi, nÒn chÝnh trÞ æn ®Þnh. §¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã lµ nhê chñ tr­¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ nhµ n­íc ta trong viÖc kh¬i th«ng nguån lùc trong n­íc tËn dông nguån lùc n­íc ngoµi.Vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn quan träng t¹o nªn tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta.T×m hiªñ vÒ thùc tr¹ng hai nguån vèn trong thêi gian qua sÏ cho chóng ta c¸ch nh×n ®óng ®¾n h¬n vÒ vai trß cña hai nguån vèn còng nh­ mèi quan hÖ gi÷a chóng.Tõ ®ã ta cã thÓ ®­a ra c¸c biÖn ph¸p vÒ huy ®éng vµ sö dông hai nguån lùc nµy cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta trong thêi gian tíi. B¶ng 1: C¬ cÊu c¸c nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn N¨m TØ lÖ V§T/GDP % Tæng sè % Khu vùc trong n­íc Khu vùc cã V§TNN TØ lÖ V§T trong n­íc/ n­íc ngoµi Tæng sè KTNN Ngoµi QD 1995 27.1 100 69.6 42 27.6 30.4 2.29 1996 100 74 49.1 24.9 26 2.85 1997 28.3 100 72 49.4 22.6 28 2.57 1998 100 79.3 55.5 23.4 20.7 3.83 1999 19.7 100 82.7 58.7 24 17.3 4.78 2000 32.9 100 81.3 57.5 23.8 18.7 4.35 2001 34 100 81.6 58.1 23.5 18.4 4.43 2002 34.3 100 81.5 56.2 25.3 18.5 4.41 ¦íc 2003 35.9 100 83.5 56.5 26.7 16.5 5.06 Tæng hîp Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam I.Thùc tr¹ng vÒ nguån vèn trong n­íc §Ó kh«ng lÖ thuéc n­íc ngoµi vÒ kinh tÕ §¶ng lu«n x¸c ®Þnh nhiÖm vô vµ gi¶i ph¸p quan träng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lµ “huy ®éng tèi ®a nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nhÊt lµ néi lùc, nguån lùc trong d©n vµ t¨ng søc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ ®Æc biÖt lµ vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi, t¨ng c­êng qu¶n lý sö dông ®Êt ®ai, ®Ò cao kØ luËt tµi chÝnh, ®Èy m¹nh thi ®ua s¶n xuÊt, thùc hµnh tiÕt kiÖm, phÊn ®Êu gi¶m béi chi”.Thùc tÕ cho thÊy tØ lÖ vèn ®Çu t­ khu vùc trong n­íc lu«n chiÕm kho¶ng trªn 70% so víi tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi vµ hiÖn nay cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng. 1.Vèn ®Çu t­ tõ khu vùc nhµ n­íc Víi chñ tr­¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa th× ®Çu t­ tõ khu vùc nhµ n­íc lu«n chiÕm tØ lÖ cao trong tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn x· héi, tØ lÖ nµy ®¹t kho¶ng 50% vµ hiÖn nay cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng. Giai ®o¹n 1996-2000 tØ träng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc chiÕm 54.6% so víi tæg vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn x· héi. §Õn giai ®o¹n 2001-2003 lµ 56.87%, riªng vèn ®Çu t­ thùc hiÖn cña khu vùc nhµ n­íc n¨m 2003 ­íc tÝnh chiÕm 56.52% tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn.Vèn ®Çu t­ tõ khu vùc nhµ n­íc bao gåm c¸c thµnh phÇn: Ng©n s¸ch nhµ n­íc,vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc, nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp nhµ n­íc. 1.1 Ng©n s¸ch nhµ n­íc (NSNN) NSNN cã vai trß lµ c«ng cô thóc ®Èy t¨ng tr­ëng, æn ®Þnh vµ ®iÒu khiÓn kinh tÕ vÜ m« cña nhµ n­íc. §Çu t­ tõ NSNN lµ mét bé phËn quan träng trong toµn bé khèi l­îng ®Çu t­, nã t¹o ra m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi nh»m ®Èy m¹nh ®Çu t­ cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng chung cña kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt. §ång thêi NSNN còng gãp phÇn trùc tiÕp t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt cña mét sè lÜnh vùc quan träng nhÊt cña nÒn kinh tÕ, ®¶m b¶o theo ®óng ®Þnh h­íng vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. HiÖn nay chi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn lu«n chiÕm kho¶ng 30%. N¨m 1994 chi cña NSNN cho ®Çu t­ lµ kho¶ng 1 tû USD trong khi GDP lµ 15.5 tû USD nh­ vËy tû lÖ ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch ®¹t kho¶ng 6% GDP.Trong giai ®o¹n 1996-2000 ®Î phï hîp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ NSNN b­íc ®Çu ®­îc c¬ cÊu l¹i theo h­íng tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶ h¬n.ViÖc c¶i c¸ch thuÕ giai ®o¹n 2, cïng víi triÓn khai luËt ng©n s¸ch ®· gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch. Tæng thu ng©n s¸ch t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m trªn 7% cao h¬n møc b×nh qu©n t¨ng GDP cña giai ®o¹n nµy. Chi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn t¨ng lªn b×nh qu©n kho¶ng 25% GDP trong tæng chi NSNN. Trong giai ®o¹n nµy tæng nguån vèn ®Çu t­ thuéc NSNN b×nh qu©n 5 n¨m chiÕm 21.5% tæng vèn ®Çu t­ x· héi, tøc lµ kho¶ng 8 tØ USD. §Õn n¨m 2000 tû lÖ chi NSNN lµ 24.7% so víi GDP trong ®ã chi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ 6.7%.Tû LÖ chi ®Çu t­ ph¸t triÓn t¨ng dÇn qua c¸c n¨m : N¨m 2000 lµ 8.4% n¨m 2002 lµ 8.2% vµ n¨m 2003 ­íc ®¹t 7.7%. Chi phÝ ®Çu t­ ph¸t triÓn cña NSNN cho c¸c ngµmh kinh tÕ th× tËp trung chñ yÕu ë lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ giao th«ng vËn t¶i, b­u chÝnh viÔn th«ng chiÕm kho¶ng 35.3%, lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n kho¶ng 22.5%, cho c¸c lÜnh vùc cßn l¹i bao gåm khoa häc c«ng nghÖ, gi¸o dôc ®µo t¹o, y tÕ , v¨n ho¸, thÓ dôc thÓ thao chiÕm kho¶ng 36.7%. Nh­ vËy nhê t¨ng ®Çu t­, sè c«ng tr×nh ®­îc ®­a vµo sö dông vµ n¨ng lùc cña hÇu hÕt c¸c ngµnh ®Òu t¨ng. GÝa trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ®Õn cuèi n¨m 2000 t¨ng kho¶ng 30% so víi 1995. §Çu t­ cho c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia ®­îc ng©n s¸ch cÊp rÊt lín: §Çu t­ cho xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ,ch­¬ng tr×nh 135 ®· t¹o ®­îc niÒm tin cña ®ång bµo vµ d©n téc víi §¶ng vµ Nhµ n­íc; dù ¸n trång 5 triÖu ha rõng… Tuy nhiªn, vÊn ®Ò ®Æt ra víi vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cã nguån gèc tõ NSNN lµ viÖc thùc hiÖn vÉn trong t×nh tr¹ng ph©n t¸n dµn tr¶i, thiÕu tËp trung, sè l­îng c¸c dù ¸n ngµy cµng gia t¨ng.Theo sè liÖu cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ th× n¨m 2003 c¸c bé vµ ®Þa ph­¬ng ®· bè trÝ 10600 c«ng tr×nh t¨ng 2500 c«ng tr×nh so víi n¨m 2000. Trong ®ã c¸c c«ng tr×nh do ®Þa ph­¬ng bè trÝ t¨ng 47%, nhiÒu dù ¸n lµ theo ý kiÕn chñ quan cña ngµnh ®Þa ph­¬ng.ViÖc ®Çu t­ dµn tr¶i nh­ thÕ l¹i diÔn ra trong ®iÒu kiÖn nguån ng©n s¸ch cßn nhiÒu h¹n hÑp khiÕn nhiÒu c«ng tr×nh x©y dùng dë dang n»m chê vèn g©y l·ng phÝ nguån lùc, t×nh h×nh nî ®äng vèn trong ®Çu t­ x©y dùng kh¸ cao. Theo sè liÖu cho ®Õn gi÷a n¨m 2003, ®­îc tæng hîp tõ c¸c bé,ngµnh 53/61 tØnh, thµnh phè th× sè nî nµy lªn tíi 11000 tû ®ång. Giao th«ng vËn t¶i, n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n lµ nh÷ng bé cã khèi l­¬ng nî ®äng lín. Nh­ng ®¸ng ng¹i nhÊt lµ vÊn ®Ò chÊt l­îng c¸c c«ng tr×nh x©y dùng ch­a thùc sù ®­îc ®¶m b¶o. Kh«ng Ýt c«ng tr×nh míi bµn giao, ®­a vµo sö dông ch­a ®­îc bao l©u ®· nhanh chong xuèng cÊp vµ h­ háng… ViÖc sai ph¹m dÉn ®Õn nh÷ng tæn thÊt vÒ chÊt l­îng kh«ng chØ tõ phÝa c¸c ®¬n vÞ thi c«ng mµ ngay tõ c¸c ®¬n vÞ t­ vÊn thiÕt kÕ, c¸c c¬ quan thÈm tra thÈm ®Þnh kinh tÕ… ViÖc thÊt tho¸t vµ l·ng phÝ trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n lµ mét vÊn ®Ò nhøc nhèi cÇn ®­îc tËp trung gi¶i quyÕt v× chÊt l­îng c¸c c«ng tr×nh t¸c ®éng ®Õn thêi gian sö dông t¹o ra tr×nh ®é vÒ c¬ së h¹ tÇng cho nÒn kinh tÕ. Do ®ã, ®ßi hái ph¶i cã gi¶i ph¸p thiÕt thùc ®Ó sö dung cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ tõ nguån ng©n s¸ch nµy. 1.2. Vèn ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc(DNNN) Theo sè liÖu thèng kª th× n¨m 2000 cã kho¶ng 5700 DNNN, nh­ng hÇu hÕt nhá bÐ vÒ quy m«: Vèn b×nh qu©n d­íi 5 tû chiÕm 66% trong ®ã DNNNcña c¸c tØnh, thµnh phè cã vèn 1 tû chiÕm 30%, nhiÒu tØnh lµ 60%. §Õn n¨m 2001 sè DNNN gi¶m cßn 5355 vµ n¨m 2001 lµ 5364 doanh nghiÖp. §Êy lµ do chñ tr­¬ng c¬ cÊu l¹i hÖ thèng DNNN thùc hiÖn chuyÓn ®æi h×nh thøc DNNN.Tr­íc ®©y, vèn cho DNNN chñ yÕu ®­îc cÊp tõ ng©n s¸ch th× nay thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ ®Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån vèn.Tr­íc ®©y, ®a sè c¸c doanh nghiÖp ®Òu trong t×nh tr¹ng lµm ¨n thua lç, kho¶ng h¬n 20% g©y nªn g¸nh nÆng ho NSNN.Trong ba n¨m 1997-1999 NSNN cÊp gÇn 8000 tû ®ång trùc tiÕp cho c¸c DNNN, 1464.4 tû ®Ó bï lç nh»m lµm gi¶m g¸nh nÆng tµi chÝnh. Ngoµi ra, tõ n¨m 1996 chÝnh phñ cßn miÔn, gi¶m thuÕ lµ 2288 tû ®ång, xo¸ nî 1088.5 tû, khoanh nî 3392 tû, d·n nî 540 tû vµ tiÕp tôc cung cÊp 8685 tû tÝn dông ­u ®·i cho DNNN.Theo chñ tr­¬ng míi, thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN cßn kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, gi¶i thÓ nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç keo dµi.TÝnh ®Õn hÕt 11-2000 ®· cæ phÇn ho¸ vµ chuyÓn ®æi së h÷u cho 520 doanh nghiÖp, víi tæng vèn lµ 2000 tû chiÕm 1.6% tæng sè vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc vµo khu vùc DNNN.Sau khi cæ phÇn ho¸ th× c¸c doanh nghiÖp nµy ®Òu lµm ¨n cã l·i víi doanh thu t¨ng gÊp 2 lÇn, nép NSNN t¨ng 2.5 lÇn, tèc ®é t¨ng tr­ëng vèn lµ 2.5 lÇn. Víi 300 DNNN cì lín (trong ®ã cã 90 doanh nghiÖp thuéc c¸c tæng c«ng ty 90-91 ®ãng gãp trªn 80% tæng thu NSNN cña khu vùc DNNN. Vèn ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã ®­îc tõ hai nguån lµ ng©n s¸ch cÊp vµ lîi nhuËn ®Ó l¹i. HiÖn nay cßn thªm huy ®éng tõ nguån cæ phÇn ho¸. TÝnh ®Õn thêi diÓm 31/12/2002 tæng sè vèn doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµ 895,2 ngh×n tØ ®ång chiÕm 62.1% so víi tæng vèn cña c¸c doanh nghiÖp t¨ng 9,5% mét n¨m. §ãng gãp cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµo GDP t¨ng lªn n¨m1995 lµ 30,4% th× ®Õn 2001 lµ 30,6%. Song ë khu vùc nµy vÉn cßn nhiÒu tån t¹i, doanh nghiÖp Nhµ n­íc víi vai trß ngµy cµng lín- chØ lµ søc ng­êi c¶n trë thay v× lµ søc kÐo ®èi víi t¨ng tr­ëng. ChÝnh phñ ®æ rÊt nhiÒu vèn ®Çu t­ vµo khu vùc nµy nh»m vùc dËy, ®­a khu vùc nµy thùc hiÖn ®­îc vai trß lµ ®Çu tµu t¨ng tr­ëng lµ n¬i n¾m gi÷ vèn lín, khoa häc c«ng nghÖ tiÕn bé song sè doanh nghiÖp bÞ thua lç vÉn chiÕm 17,5% n¨m 2000 vµ 16,7% n¨m 2001, 14,7% n¨m 2002 møc lç b×nh qu©n ña mét doanh nghiÑp lµ 4 tØ dÉn ®Õn thÊt tho¸t nguån lùc hoÆc mét sè doanh nghiÖp cã l·i song bÊp bªnh, l·i cã ®­îc lµ do ®­îc b¶o hé vµ ®èi xö ­u ®·i: Nh­ c¸cnhµ m¸y ®­êng, xi m¨ng… mÆt kh¸c trong khi Nhµ n­íc víi nh÷ng nç lùc nh»m c¶i c¸ch nh÷ng doanh nghiÖp hiÖn cã vµ lµm cho nã hiÖu qu¶ h¬n th× nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc míi thµnh lËp l¹i chØ v× lÝ do cã nh÷ng dù ¸n vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ thay thÕ nhËp khÈu. Mét sè c¬ quan thµnh lËp ra doanh nghiÖp nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u, kh«ng tiÕn hµnh bÊt cø nghiªn cøu thÞ tr­êng nµo cho s¶n phÈm cña m×nh. Do ®ã nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc võa thµnh lËp ®É bÞ m¾c nî, s¶n phÈm kh«ng b¸n ®­îc vµ d­ thõa c«ng suÊt. Ngoµi ra nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc n»m trong diÖn bÞ chuyÓn thÓ t×m c¸ch «m ®åm thªm chøc n¨ng c«ng Ých ®Ó ®­îc gi÷ l¹i trong tay Nhµ n­íc. Víi nh÷ng bÊt cËp trªn khu vùc nµy cÇn ph¶i cã nh÷ng c¶i c¸ch m¹nh mÏ vµ tÝch cùc h¬n. Nguån vèn tõ khu vùc t­ nh©n Khu vùc t­ nh©n ViÖt nam, c¶ bé phËn doanh nghiÖp cã ®¨ng ký vµ bé phËn hé gia ®×nh phi chÝnh thøc chiÕm 40% GDP vµ 90% sè viÖc lµm n¨m 1998 khu vùc nµy cã vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn kh¸ vµ cã xu h­íng ngµy cµng gia t¨ng. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua vµ trong thêi gian tíi lµ tiÕp tôc huy ®éng mäi nguån lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ nguån vèn trong d©n. Nhµ n­íc ®· ban hµnh luËt doanh nghiÖp vµ ®Õn nay sau 4 n¨m thùc hiÖn ta ®· huy ®éng ®­îc trªn 10 tØ USD. Theo ®¸nh gi¸ s¬ bé khu vùc kinh tÕ ngoµi Nhµ n­íc vÉn së h÷u mét l­îng vèn tiÒm n¨ng rÊt lín mµ ch­a ®­îc huy ®éng triÖt ®Ó nguån vèn tõ khu vùc t­ nh©n bao gåm phÇn tiÕt kiÖm cña d©n c­ vµ phÇn tÝch luü cña c¸ch doanh nghiÖp d©n doanh. 2.1 TiÕt kiÖm cña khu vùc d©n c­ Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ ®Êt n­íc mét bé phËn kh«ng nhá trong dan c­ cã tiÒm n¨ng vÒ vèn do cã nguån thu nhËp gia t¨ng hoÆc do tÝch luü truyÒn thèng. Nh×n tæng quan nguån vèn tiÒm n¨ng trong d©n c­ kh«ng ph¶i lµ nhá tån t¹i d­íi d¹ng vµng ngo¹i tÖ tiÒn mÆt. Ngu«ng vèn nµy xÊp xØ b»ng 80% tæng nguån vèn huy ®éng cña toµn bé hÖ thèng ng©n hµng. §iÒu nµy ®· ®­îc thÓ hiÖn b»ng thùc tÕ, nguån vèn huy ®éng tõ tiÕt kiÖm cña d©n c­ chiÕm 80% tæng nguån vèn huy ®égn cña toµn bé hÖ thèng ng©n hµng. Qua mét sè ®ît ph¸t hµnh c«ng tr¸i ®· huy ®éng mét l­îng vèn rÊt lín tõ d©n c­, chØ mét thêi gian ng¾n nh­ng sè tiÒn huy ®éng ®· lªn ®Õn hµng ngµn tØ ®ång. Víi kho¶ng 15 triÖu hé gia ®×nh ®èng gãp kho¶ng 1/3 GDP, giai ®o¹n 1996 – 2000 tiÕt kiÖm cña khu vùc d©n c­ chiÕm 15% GDP vµ xu h­íng ngµy cµng t¨ng B¶ng2 : TØ lÖ tiÕt kiÖm d©n c­ / GDP (%) 1999 2000 2001 2002 2003 TiÕtkiÖm/GDP 22% 29,6% 31,2% 32,1% TØ lÖ t¨ngGDP 4,8% 6,79% 6,89% 7,04% 7,24% Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam Khu vùc nµy cßn ®ãng gãp mét nguån thu ngo¹i tÖ kh¸ tõ l­îng kiÒu hèi chuyÓn vÒ cña ng­êi ®i xuÊt khÈu lao ®éng vµ th©n nh©n ë n­íc ngoµi. Trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 1999 l­îng kiÒu hèi chuyÓn vµo ViÖt Nam ®¹t 585 triÖu USD c¶ n¨m 1999 ®¹t kho¶ng 1,2 tØ USD. Nguån vèn tiÕt kiÖm cña d©n c­ gãp phÇn quan träng vµo vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn chiÕm kho¶ng 25% ngµy cµng quan träng nhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay khi xu h­íng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang gi¶m sót th× ®©y lµ nguån bï ®¾p quan träng. Tuy nhiªn do hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam cßn ho¹t ®éng ch­a hiÖu qu¶ nªn mÆc dï thu hót ®­îc tiÕt kiÖm d©n c­ song ch­a ®Çy ®ñ, hai lµ viÖc sö dông vèn tiÕt kiÖm nµy ch­a ®¹t hiÖu qu¶ c¸c ng©n hµng hiÖn nay cßn d­ nî cho vay trong khi khu vùc t­ nh©n cÇn vèn l¹i kh«ng ®­îc vay. §©y lµ bÊt cËp cÇn gi¶i quyÕt ®Ó khai th«ng nguån lùc tõ søc d©n. 2.2 §Çu t­ cña khu vùc d©n doanh Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua vµ trong thêi gian tíi lµ tiÕp tôc huy ®éng mäi nguån lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ nguån vèn trong d©n. N¨m 1999 Nhµ n­íc ban hµnh luËt doanh nghiÖp vµ ®Õn nay sau 4 n¨m thùc hiÖn ta ®· huy ®éng ®­îc trªn 10 tØ USD b×nh qu©n mçi n¨m lµ 2,5 tØ USD. N¨m 2003 ®Çu t­ cña t­ nh©n vµ d©n c­ lµ 58000 tØ ®ång t¨ng 24,9 % so víi n¨m 2002. Theo thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam th× sè l­îng c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng lªn qua tõng n¨m, n¨m 2000 sè l­îng doah nghiÖp t­ nh©n lµ 35004 th× 2001 lµ 44314 vµ n¨m 2002 lµ 55236, tØ lÖ t¨ng sè doanh nghiÖp t­ nh©n lµ 25,6% mét n¨m (trong ®ã t¨ng nhanh nhÊt lµ c«ng ty cæ phÇn chiÕm 93,3%, c«ng ty TNHH 49,9%)ë khu vùc nµy sè doanh nghiÖp cã l·i t¨ng tõ 27916 lªn 32593 doanh nghiÖp vµ 2002 lµ 41743 doanh nghiÖp tæng møc l·i t¨ng dÇn tõ 3168 tØ ®ång lªn 4753 tØ vµ 7024 tØ, l·i b×nh qu©n cña mét doanh nghiÖp t¨ng lªn tõ 0,11 tØ ®Õn 0,15 tØ vµ 0,17 tØ. Vµ khu vùc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh n¨m 1995 gãp 54,7% GDP vµ n¨m 2001 gãp 46,8% GDP. §iÒu nµy kh¼ng ®Þnh tiÒm n¨ng ph¸t triÓn to lín cña khu vùc nµy. Khu vùc t­ nh©n n¨ng ®éng cã thÓ t¨ng tr­ëng nhanh vµ t¹o viÖc lµm mµ kh«ng cÇn cã sù hç trî nµo tõ ng©n s¸ch hay gÇn gièng ng©n s¸ch. NÕu t¹o ®iÒu kiÖn th«ng tho¸ng vµ tÝnh hiÖu râ rµng tõ phÝa chÝnh phñ. Tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn vña khu vùc ngoµi quèc doanh hiÖn nay lµ cao nhÊt n¨m 2002 t¨ng 18,3 so víi n¨m tr­íc vµ n¨m 2003 t¨ng 25% so víi n¨m tr­íc mÆc dï cã nhiÒu tiÕn bé vÒ t¨ng tr­ëng chuyÓn dÞch c¬ cÊu song còng cßn tån t¹i nhiÒu yÕu kÐm vµ bÊt cËp. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp ®Òu cã qui m« nhá ph©n t¸n víi c«ng nghiÖp l¹c hËu, viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp cßn mang tÝnh tù ph¸t, n¨ng lùc c¹nh tranh cßn yÕu kÐm. 2. ThÞ tr­êng vèn ThÞ tr­êng vèn cã ý nghÜa quan träng trong sù nghiÖp ph¶t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng vèn mµ cèt lâi lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ trung t©m thu gom mäi nguån vèn tiÕt kiÖm cña tõng hé d©n c­, vèn nhµn rçi cña c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc tµi chÝnh. Ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n mÆc dï ch­a ph¶t triÓn nh­ mong muèn song b­íc ®Çu ®· ®­îc triÓn khai kh¸ su«n sÎ kh«ng g©y ra nh÷ng biÕn ®éng lín hoÆc t¸c ®éng tiªu cùc tíi ®êi sèng kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Cho ®Õn gµy 20/12/2003 thÞ tr­êng giao dÞch chøng kho¸n ®· tæ chøc ®­îc 692 phiªn giao dÞch víi tæng l­îng giao dÞch ®¹t 5189 tØ ®ång. Riªng tæng n¨m 2003 tæ chøc ®­îc 239 phiªn giao dÞch ®¹t 2991 tØ ®ång b×nh qu©n 12,5 tØ/ 1 phiªn giao dÞch. Doanh sè giao dÞch t¨ng 2,76 lÇn so víi doanh sè giao dÞch n¨m 2002. Th«ng qua b¶o l·nh ph¸t hµnh vµ ®Êu thÇu lín h¬n 100 lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ niªm yÕt trªn thÞ tr­êng giao dÞch chøng kho¸n víi khèi l­îng trªn 11000 tØ. Tæng gi¸ trÞ chøng kho¸n niªm yÕt ( cæ phiÕu, tr¸i phiÕu) tÝnh theo mÖnh gi¸ lµ 12397 tØ ®ång chiÕm 2,32% GDP n¨m 2002. C«ng chóng ®· dÇn quen víi mét ph­¬ng thøc ®Çu t­ míi víi kho¶ng trªn 16000 tµi kho¶n giao dÞch trong ®ã cã 152 nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc vµ 85 nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Sù tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t­ ®· gãp phÇn quan träng cho sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n gÇn ®©y. Sè l­îng tµi kho¶n vµ giao dÞch th­êng xuyªn cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng lªn ®· gãp phÇn kÝch thÝch nhµ ®Çu t­ quay l¹i víi thÞ tr­êng chøng kho¸n. Song ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng nµy cßn nhiÒu bÊt cËp nh­ qui m« thÞ tr­êng nhá bÐ, ch­a tæ chøc tèt thÞ tr­êng thø cÊp hiÖu qu¶ víi tr¸i phiÕu ®Æc biÖt lµ tr¸i phiÕu chÝnh phñ. KiÕn thøc vµ hiÓu biÕt cña c«ng chóng cßn h¹n chÕ, c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc cßn thiÕu ®ång bé, thÞ tr­êng bÞ chia c¾t: ThÞ tr­êng tiÒn tÖ do ng©n hµng nhµ n­íc qu¶n lý, thÞ tr­êng b¶o hiÓp do bé tµi chÝnh, thÞ tr­êng chøng kho¸n do uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc qu¶n lý gi¸m s¸t. Nhµ n­íc ch­a ®­a ra ®­îc chiÕn l­îc ph¸t triÓn thèng nhÊt chung chÝnh v× vËy thÞ tr­êng vèn ch­a thÓ hiÖn ®­îc vai trß cña m×nh lµ c¸i van ®iÒu tiÕt c¸c nguån vèn vµ t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn. II.Thùc tr¹ng vÒ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi Sau khi thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi, më cöa chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× ViÖt Nam ®· më ra mét kªnh míi rÊt cã triÓn väng trong viÖc thu hót nguå lùc tõ bªn ngoµi. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) ®Æc biÖt lµ tõ khi chÝnh phñ ban bè luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi khèi l­îng FDI gia t¨ng nhanh dÇn qua c¸c n¨m. Vµ FDI ®· gãp phÇn t¹o ®µ t¨ng tr­ëng nhanh cho kinh tÕ n­íc ta. Cuèi n¨m 1993 lµ thêi ®iÓm ®¸nh dÊu b­íc chuyÓn cña ®éng th¸i dïng vèn n­íc ngoµi, khi mµ c¸c thµnh tùu c¶i c¸ch ®· ®ñ søc chøng tá triÓn väng ph¸t triÓn nhanh vµ l©u bÒn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.Th¸ng 10/1993 diÔn ra Héi nghÞ lÇn 1 c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt nam t¹i Pari - ë héi nghÞ nµy c¸c chÝnh phñ vµ tæ chøc quèc tÕ cam kÕt tµi trî cho ViÖt nam 1.860 tØ USD. Ngay sau ®ã cïng víi sù gióp ®ì cña c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ ta ®· gi¶i quyÕt nî qu¸ h¹n víi IMF. IMF còng tuyªn bè cho ViÖt Nam vay theo thÓ thøc dù phßng 230 triÖu USD. §Õn n¨m 1994 Mü tuyªn bè b·i bá lÖnh cÊm vËn kinh tÕ ®èi víi ViÖt Nam, n¨m 1995 ViÖt Nam chÝnh thøc gia nhËp ASEAN. Nh÷ng ®iÒu ®ã ®· lµm dßng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®­îc thuËn lîi h¬n. 1. Nguån vèn tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc NÕu nh­ FDI lµm thóc ®Èy chuyÓn ®Þch c¬ c©ó th× ODA l¹i lµ nguån tµi trî quan träng cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ ph¸t triÓnv¨n ho¸ gi¸o dôc y tÕ, lµ ®éng lùc cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng nÕu biÕt sö dông ®óng. ODA víi ®Æc ®iÓm vay ­u ®·i thêi h¹n dµi lµ phÇn thiÕt yÕu ®Ó thùc hiÖn t¸i thiÕt ®Êt n­íc, nh­ng hiÖn nay nguån vèn nµy cµng khã kh¨n h¬n do cã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc nghÌo trong khi ng©n khè ODA cña c¸c n­íc giµu ngµy mét gi¶m.Vèn ODA ®­îc ®Çu t­ chñ yÕu theo c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n gióp ph¸t triÓn khu vùc kÐm ph¸t triÓn, vïng nói,vïng s©u vïng xa ®Æc biÖt lµ c¸c ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®Þnh canh ®Þnh c­ … B¶ng 3: Cam kÕt gi¶i ng©n vèn ODA 1995-2002(tû USD ) N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Cam kÕt(1) 2.26 2.43 2.4 2.2 2.1 2.4 2.4 2.5 Gi¶i ng©n(2) 0.74 0.9 1 1.24 1.35 1.65 1.5 1.53 Tû lÖ (2)/(1) 0.327 0.37 0.417 0.564 0.643 0.688 0.625 0.612 (Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ) Qua 10 lÇn tæ chøc héi nghÞ c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt Nam sè vèn cam kÕt ®Òu t¨ng dÇn qua c¸c n¨m. Song sè vèn ®­îc hîp thøc ho¸ b¾ng ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh th× l¹i kh«ng t¨ng t­¬ng xøng. Nh­ n¨m 2002sè vèn nµy ®¹t 2.574 tû USD gi¶m 26%so víi kÕt qu¶ cña n¨m 2000. Trong ®ã vèn vay lµ gÇn 1.3347tû USD vµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i kho¶ng 239.4triÖu USD. Nh­ vËy kÓ tõ n¨m 1993 tèng sè vèn ODA ®­îc c¸c nhµ cam kÕt tµi trî dµnh cho ViÖt nam lªn ®Õn 22.43 tû USD ch­a kÓ ®Õn phÇn tµi trî riªng ®Ó thùc hiÖn c¶i c¸ch kinh tÕ. Trong ®ã tÝnh ®Õn hÕt 2002 tæng sè vèn ®­îc hîp thøc ho¸ b»ng hiÖp ®Þnh ®¹t kho¶ng 16.5 tû USD vµ sè vèn gi¶i ng©n ®¹t kho¶ng 11.04 tû USD. Râ rµng lµ vèn gi¶i ng©n ®¹t tû lÖ ch­a cao, so víi vèn cam kÕt th× cßn thÊp chØ ®¹t 49.2%. Cã thÓ thÊy r»ng nhu cÇu vèn ODA ë n­íc ta lµ rÊt lín.Theo “chiÕn l­îc toµn diÖn vÒ t¨ng tr­ëng vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo” th× thêi kú 2001-2005 ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn sè vèn ODA kho¶ng 9 tû - nghÜa lµ mçi n¨m cÇn thùc hiÖn 1.8tû USD. Nh­ vËy kÕt qu¶ gi¶i ng©n ch­a ®¶m b¶o ®­îc yªucÇu ®Ò ra. §iÒu ®ã còng cho thÊy r»ng vÊn ®Ò qu¶n lý sö dông vèn ODA ë n­íc ta ch­a ®¹t hiÖu qu¶, ch­a khai th¸c tèt ®­îc t¸c ®éng tÝch cùc cña nguån vèn nµy. Cø víi t×nh h×nh sö dông vèn ODA nh­ vËy th× viÖc vay vèn ODA kh«ng nh÷ng kh«ng lµm ph¸t triÓn kinh tÕ mµ cßn gia t¨ng nî quèc gia. NhÊt lµ 5n¨m tíi khi thêi h¹n tr¶ nî cña mét sè kho¶n ODA ®· ®Õn mµ c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n kh«ng hiÖu qu¶ kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi vèn tr¶ nî. Song còng kh«ng thÓ phñ nhËn nh÷ng thµnh tùu mµ ODA ®em l¹i cho sù ph¸t triÓn cña n­íc ta. Nhê ODA mµ c¬ së h¹ tÇng trong n­íc ®­îc c¶i thiÖn h¬n (dï cã thÓ cßn thiÕu ®ång bé ). TÊt c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n lín, c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm quèc gia ®Òu cã sù gãp mÆt cña vèn ODA: §­êng s¸ ®­îc më mang, c¸c nhµ m¸y, c¸c c«ng tr×nh phôc vô d©n sinh, ®Æc biÖt ODA gãp phÇn ®­a ViÖt Nam trë thµnh quèc gia hµng ®Çu vÒ xo¸ ®èi gi¶m nghÌo trªn thÕ giíi. ODA ®· t¹o ®iÒu kiÖn hoµn thiÖn c¬ sá h¹ tÇng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, kh¬i th«ng ®­îc c¸c nguån lùc trong d©n . Theo ng©n hµng thÕ giíi (WB) ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ®øng tr­íc ba th¸ch thøc lµ cÇn ®Èy m¹nh c¶i c¸ch, t¨ng tèc gi¶m nghÌo vµ c¶i thiÖn chÊt l­îng qu¶n lý Nhµ n­íc. Kh¶ n¨ng tiÕp nhËn vµ gi¶i ng©n ODA lµ thÓ hiÖn néi lùc vµ tµi trÝ cña ng­êi ViÖt Nam trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. NÕu biÕt kh¬i dËy c¶ mäi nguån vèn trong d©n ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA th× sÏ ®Èy m¹nh ®­îc viÖc gi¶i ng©n vèn ODA,tõ ®ã sÏ ngµy cµng tranh thñ ®­îc sù ®ång t×nh gióp ®ì cña c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ 2. Khu vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) KÓ tõ n¨m 1998 khi luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi b¾t ®Çu cã hiÖu lùc ®Õn ngµy 20-12-2002 ®· cã 2582 dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp víi tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký 50.3 tû USD vµ vèn ®Çu t­ thùc hiÖn ®¹t kho¶ng 24 tû USD.Trong sè nµy cã kho¶ng 1800 dù ¸n ®· ®i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vãi tæng vèn ®¨ng ký 25 tû USD. B¶ng 4: Mét sè chØ tiªu ®ãng gãp cña ®Çu t­ n­íc ngoµi ChØ tiªu\N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 1 Doanh thu(triÖuUSD) 2063 2743 3815 3910 4600 6167 2XuÊt khÈu (triÖuUSD) 336 788 1790 1982 2547 3300 3. TØ träng trong GDP (%) 6.3 7.39 9.07 10.03 12.24 13.25 4. Tèc ®é t¨ng trong c«ng nghiÖp (%) 8.8 21.7 23.2 24.4 20 23 5. TØ träng trong c«ng nghiÖp (%) 25.1 26.2 28.9 32 34.4 36 6. Nép ng©n s¸ch(triÖu USD) 195 263 315 317 271 260 7. Lao ®éng trùc tiÕp ( ngµn ng­êi) 220 250 270 296 327 §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gãp phÇn h×nh thµnh lªn mét khu vùc kinh tÕ míi: Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi.Tõ ®ã ®Î ra 2014 doanh nghiÖp míi vµ 1584 c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh phô. Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tËp trung chñ yÕu ë nhãm ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô bao gåm c«ng nghiÖp nhÑ, c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp dÇu khÝ c«ng nghiÖp thùc phÈm vµ x©y dùng…chiÕm h¬n 61% vèn ®¨ng ký vµ 67% vèn thùc hiÖn 71% sè lao ®éng, 94% doanh thu vµ 91% gi¸ trÞ xuÊt khÈu (kh«ng kÓ dÇu th« ) cña toµn khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nh­ vËy râ rµng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· thùc hiÖn theo ®Þnh h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n­íc ta theo h­íng gia t¨ng tû träng nhãm ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Theo tæng ®iÒu tra gÇn ®©y th× khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm gÇn 20% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi 25.1% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiªp 27.4% kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc vµ t¹o viÖc lµm cho 400000 lao ®éng trùc tiÕp cïng hµng v¹n lao ®éng gi¸n tiÕp kh¸c.Vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cao h¬n so v¬Ý c¸c khu vùc kh¸c . §ãng gãp cña khu vùc nµy cho ng©n s¸ch nhµ n­íc t¨ng lªn qua c¸c n¨m: n¨m 2000 nép NSNN ®¹t 1.3%so víi GDP th× ®Õn 2003 ­íc ®¹t 1.5% so víi GDP KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¸c lÜnh vùc cña khu vùc doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Òu ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng v­ît tréi so v¬Ý c¸c khu vùc kinh tÕ trong n­íc. Ch¼ng h¹n n¨m 2002 trong khi gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc chØ t¨ng 11.7% hay khu vùc ngoµi quèc doanh lµ 19.2% th× khu vùc doanh nghiÖp cè vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 24.8% hoÆc kim ng¹ch xuÊt khÈu trong n­íc 6.3% th× ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 23.7%. Nh­ vËy ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng vai trß lµ ®Çu tµu trong qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay. Cã thÓ nãi ®ãng gãp cña khu vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cho sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ c¸c n¨m qua ë ViÖt nam lµ rÊt lín, ®­îc xem lµ xung lùc chÝnh. Tuy nhiªn mét c©u hái ®­îc ®Æt ra lµ liÖu sù t¨ng tr­ëng trªn cßn tiÕp tôc ®­îc duy tr× kh«ng nÕu ®Çu t­ cña khu vùc n­íc ngoµi mçi n¨m mét gi¶m sót tõ n¨m 1997 cuéc khñnh ho¶ng tiÒn tÖ Ch©u ¸ ®· lµm dßng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi bÞ ®×nh trÖ, tû lÖ ®Çu t­ cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi gi¶m tõ 28% n¨m 1997 ®Õn 2001 cßn 18.4%vµ n¨m 2003 ­íc ®¹t 16.8%, quy m« c¸c dù ¸n còng cã xu h­íng gi¶m dÇn. HiÖn nay quy m« trung b×nh mét dù ¸n ®¨ng ký cÊp phÐp lµ lµ ch­a ®Çy 2 triÖu USD trong khi giai ®o¹n tr­íc lµ 10 triÖu USD (n¨m 1994) NhÞp ®é t¨ng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cÊp míi vµ vèn thùc hiÖn suy gi¶m. N¨m 1997 gi¶m 49% so víi n¨m tr­íc, n¨m1998 gi¶m 16%. Vèn thùc hiÖn n¨m 1997 ®¹t 3.25 tû t¨ng 25% nh­ng n¨m 1998 l¹i gi¶m 40% n¨m 1999 gi¶m 25%. Sè dù ¸n ®· cÊp xin gi¶m tiÕn ®é lµ 6-7 tû nhiÒu doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇm chõng hoÆc thu hÑp s¶n xuÊt . Song vèn ®Çu t­ trùc tiÕp vÉn cßn mét sè h¹n chÕ: C¬ cÊu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn mét sè bÊt hîp lý: §Çu t­ rÊt Ýt vµo dù ¸n nu«i trång vµ chÕ biÕn n«ng s¶n (khai th¸c nguån lùc trong n­íc h­íng vÒ xuÊt khÈu) c¬ khÝ chÕ t¹o (t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt) mµ cßn tËp trung vµo nh÷ng ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh÷ng ngµnh dù kiÕn cã thÓ thu lîi nhuËn nhanh. Chñ tr­¬ng ®a ph­¬ng ho¸ nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn ch­a thùc hiÖn tèt. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tõ Ch©u ¸ chiÕm 70% trong ®ã ASEAN chiÕm 25% trong khi vèn tõ Ch©u ©u vµ Mü cßn thÊp, bµi häc vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ cßn ch­a r¸o mùc. NÕu tËp trung thu vèn cña mét khu vùc xuÊt khÈu cña khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng nhanh song chñ yÕu lµ c¸c mÆt hµng gia c«ng: DÖt may, giµy dÐp l¾p r¸p ®iÖn tö …gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp, kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng kh«ng cao. C«ng t¸c dù b¸o ch­a chuÈn x¸c dÉn ®Õn rñi ro lµm dù ¸n bÞ ®×nh trÖ bÞ rót giÊy phÐp. C«ng t¸c qu¶n lý cÊp phÐp ®Çu t­ thùc sù vÉn ch­a th«ng tho¸ng qu¸ tËp trung vµo thñ tôc ban ®Çu nh­ng l¹i bu«ng láng qu¶n lý sau giÊy phÐp lµ kh©u quyÕt ®Þnh thµnh b¹i cña dù ¸n. ViÖc ph©n phèi vèn ®Çu t­ ®Ó s¶n xuÊt hµng thay thÕ nhËp khÈu m¹nh h¬n xu h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ h­íng vµo xuÊt khÈu, cã thÓ thÊy râ lµ 3/4 vèn FDI trong khu vùc c«ng nghiÖp ®­îc tËp trung vµo khu vùc thay thÕ nhËp khÈu, chØ 1/4 FDI tËp trung vµo phôc vô xuÊt khÈu. H¬n n÷a khu vùc FDI bá ra kh¸ nhiÒu vèn ®Çu t­ cho mét viÖc lµm 66000USD cho thÊy ®Çu t­ n­íc ngoµi thay thÕ nhËp khÈu cÇn nhiÒu vèn h¬n lµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cÇn nhiÒu lao ®éng. Ngoµi ra ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn g©y ra nhiÒu t¸c ®éng tiªu cùc kh¸c khai th¸c tµi nguyªn qu¸ møc, kh«ng quan t©m tíi viÖc xö lý « nhiÔm m«i tr­êng, bãc lét ng­êi lao ®éng b¶n xø, chuyÓn giao kÜ thuËt c«ng nghÖ l¹c hËu nh­ng l¹i khai khèng lªn gi¸ trÞ lîi Ých cña n­íc nhËn ®Çu t­. Nh­ n¨m 1995 qua gi¸m ®Þnh 14 doanh nghiÖp liªn doanh th× cã 6 doanh nghiÖp bÞ khai khèng m¸y mãc thiÕt bÞ víi tæng sè lµ 13,173 triÖu USD, víi ­u thÕ vÒ vèn kÜ thuËt, kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt dÉn ®Õn g©y lòng lo¹n vµ ph¸ s¶n c¸c doanh nghiÖp trong n­íc kÐm søc c¹nh tranh. Lîi Ých mµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®em l¹i lµ kh«ng nhá nh­ng ®Ó phï hîp víi lîi Ých vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn quèc gia nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch qu¶n lý phï hîp võa t¨ng c­êng thu hót võa kiÒm chÕ t¸c ®éng tiªu cùc. 3. Thùc tr¹ng vÒ mèi quan hÖ gi÷a vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi Toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ mét trong nh÷ng xu h­íng vËn ®éng chñ yÕu cña ®ßi sèng quèc tÕ hiÖn nay. Víi xu h­íng nµy, më cöa vµ héi nhËp c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia vµ khu vùc trë thµnh ®iÒu kiÖn b¾t buéc cña sù ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã víi sù tiÕn bé m¹nh mÏ cña khoa häc kÜ thuËt c«ng nghÖ khi tiÒm lùc kinh tÕ nãi cung cña thÕ giíi ®· trë nªn hïng hËu, vÊn ®Ò t¨ng tr­ëng l©u bÒn, tèc ®é cao vµ dÞch chuyÓn c¬ cÊu trë thµnh qu¶n lý ph¸t triÓn cho mäi nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi xu h­íng Êy, bªn c¹nh yÕu tè quyÕt ®Þnh cña néi lùc th× ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ãng vai trß hÕt søc quan träng t¹o nªn ®µ t¨ng tr­ëng. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 1995 thu ng©n s¸ch tõ khu vùc n­íc ngoµi ®¹t 128 triÖu USD th× ®Õn n¨m 1997 lµ 315 triÖu USD vµ ®Õn n¨m 2000 lµ 260 triÖu USD ®ãng gãp vµo thu ng©n s¸ch nhµ n­íc tõ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 30%. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi liªn tôc cã møc ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc n¨m sau t¨ng cao h¬n n¨m tr­íc (n¨m 2001 t¨ng 20,4%, n¨m 2002 t¨ng 26,9%, n¨m 2003 t¨ng 30% ) gãp phÇn vµo nguån thu ®Ó nhµ n­íc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi, an ninh quèc phßng. §Çu t­ n­íc ngoµi gãp phÇn t¹o ra mét sè n¨ng lùc s¶n xuÊt, ngµnh s¶n xuÊt, ph­¬ng thøc qu¶n lý vµ kinh doanh míi thóc ®Èy doanh nghiÖp trong n­íc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra cho nÒn kinh tÕ n­íc ta nhiÒu c«ng nghÖ míi hiÖn ®¹i mµ biÓu hiÖn cô thÓ nhÊt lµ ë c¸c lÜnh vùc viÔn th«ng dÇu khÝ, ho¸ chÊt, ®iÖn tö tin häc, « t« xe m¸y… lµm tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña mét sè ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt n­íc. Ta còng häc tËp ®­îc nhiÒu m« h×nh qu¶n lý tiªn tiÕn vµ c¸c ph­¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹i trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ ®· ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi. §©y cã thÓ ®­îc coi lµ nh÷ng yÕu tè thóc ®Èy doanh nghiÖp trong n­íc kh«ng ngõng thóc ®Èy ®æi míi c«ng nghÖ, ph­¬ng thøc qu¶n lý ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. Trong thêi gian qua khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸.Víi tû träng b»ng 35% gi¸ trÞ s¶n l­îng c¶ n­íc khu vùc kinh tÕ nµy gãp phÇn qu¹n träng trong viÖc nang cao gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong c¶ n­íc tõ 11%/ n¨m lªn 13%/ n¨m . Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn t¹o ra nhiÒu hµng ho¸ trong thÞ tr­êng trong n­íc gãp phÇn thay thÕ hµng nhËp khÈu, vµ khu vùc nµy còng cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao nhÊt lµm c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cho n­íc ta víi kim ng¹ch xuÊt khÈu b»ng 23% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. §Çu t­ n­íc ngoµi còng lµm t¨ng l­îng viÖc lµm cho lao ®éng, tÝnh ®Õn nay lµ kho¶ng 44 v¹n lao ®éng trùc tiÕp cïng chôc v¹n lao ®éng gi¸n tiÕp, víi thu nhËp cña ng­êi lao ®éng cao h¬n 30% c¸c khu vùc kh¸c. Hµng n¨m thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ë khu vùc nµy lªn ®Õn 300-350 triÖu US. Ngoµi ra khu vùc nµy cßn thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®æi míi vµ héi nhËp cña n­íc ta vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Nhê cã ®Çu t­ n­íc ngoµi mµ c¸c quan hÖ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng ®­îc më réng, ph¸t triÓn, ViÖt Nam tõng b­íc héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, më réng b¹n hµng vµ thÞ phÇn ë n­íc ngoµi. Nh­ vËy ®Çu t­ n­íc ngoµi cã rÊt nhiÒu t¸c ®éng tÝch cùc tíi sù ph¸t triÓn vµ më réng cña ®Çu t­ trong n­íc. §Çu t­ n­íc ngoµi ®· tÝch cùc ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam, gia t¨ng vÒ quy m« tÝch luü vµ chÊt l­îng ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ.Võa thóc ®Èy tÝch luü néi bé võa t¹o ra m«i tr­êng c¹nh tranh cä s¸t cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tr­íc thÒm héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Ng­îc l¹i ®Çu t­ trong n­íc còng t¸c ®éng rÊt lín ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ ®Þnh h­íng cho dßng ch¶y ®Çu t­ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc cÇn thiÕt. Khi ®Çu t­ trong n­íc ®­îc tËp trung t¹o ra c¬ së h¹ tÇng, nguån n¨ng lùc cho mét ngµnh nhÊt ®Þnh th× lµm cho chi phÝ trung gian s¶n xuÊt trong ngµnh ®ã gi¶m ®i, tû suÊt lîi nhuËn trong ngµnh t¨ng lªn lµm c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mong muèn ®­îc ®Çu t­ vµo ngµnh ®ã h¬n. VÝ dô trong c¸c n¨m qua khi ®Çu t­ trong n­íc tËp trung vµo ngµnh thuû s¶n t¨ng diÖn tÝch nu«i trång, t¨ng s¶n l­îng lµm cho ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ph¸t triÓn, ngay lËp tøc cã c«ng ty n­ícc ngoµi muèn ®Çu t­ vµo lÜnh vùc chÕ biÕn thuû s¶n hoÆc trong ngµnh c«ng nghiÖp may mÆc lµ n¬i thu hót vèn ®Çu t­ kh¸ do tËn dông ®­îc nguån lao ®éng rÎ. ë ViÖt Nam, lÜnh vùc du lÞch kh¸ch s¹n còng lµ n¬i thu hót vèn ®Çu t­ kh¸, vèn ®Çu t­ trong n­íc lu«n chiÕm mét tû lÖ ­u thÕ h¬n so víi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c n¨m qua tû träng vèn ®Çu t­ trong n­íc t¨ng dÇn qua c¸c n¨m: N¨m1995 tû lÖ vèn ®Çu t­ trong n­íc so víi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ 2.29 lÇn, n¨m 1999 lµ 4.78 lÇn vµ n¨m 2003 lµ 5.06. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh nguån chñ yÕu, quyÕt ®Þnh lµ vèn ®Çu t­ trong n­íc. MÆc dï ta cã thÓ thÊy vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngo¸i cã mèi quan hÖ mËt thiÕt song hiÖn nay cßn tån t¹i nhiÒu bÊt cËp. C¸c n¨m qua vèn ®Çu t­ trong n­íc t¨ng thªm song l­îng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam cã xu h­íng ngµy cµng gi¶m- kh«ng chØ ë FDI mµ ngay c¶ ODA nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh ®Ó t¨ng trë l¹i nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× c¸c n¨m tíi trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n. §iÒu ®ã ®ßi hái nhµ n­íc ta ph¶i cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh kÞp thêi gia t¨ng nguån vèn trong n­íc, tÝch cùc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thóc ®Èy t¨ng tr­ëng. Ch­¬ng III Mét sè kiÕn nghÞ chñ yÕu nh»m t¨ng c­êng mèi quan hÖ gi÷a hai nguån vèn I .Nh÷ng nguyªn nh©n Tõ thùc tr¹ng nªu trªn vÒ nguån vèn trong n­íc vµ nguån vèn n­íc ngoµi còng nh­ mèi quan hÖ gi÷a chóng. H¹n chÕ ®· nªu cã thÓ g©y c¶n trë tíi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta. Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ nµy theo chóng t«i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu chñ yÕu sau: 1. M«i tr­êng ph¸p lý §Çu tiªn lµ kh©u cÊp gi©y phÐp ®Çu t­, thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ, mÊt thêi gian. MÆc dï ®· cã nh÷ng quy ®Þnh míi c¶i tiÕn song l¹i dÉn ®Õn “mét cöa nhiÒu kho¸ ” ch­a cã sù phèi hîp gi÷a c¸c bé ngµnh ®Þa ph­¬ng. Hai n÷a lµ tÝnh æn ®Þnh cña ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ch­a cao, thiÕu tÝnh râ rµng, kh«ng thÓ dù ®o¸n tr­íc ®­îc. C¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn FDI thay ®æi nhiÒu, mét sè tr­êng hîp ch­a tÝnh kü ®Õn lîi Ých chÝnh ®¸ng cña nhµ ®Çu t­, lµm ®¶o lén ph­¬ng ¸n kinh doanh g©y thiÖt h¹i cho hä. NhiÒu v¨n b¶n duíi luËt ban hµnh chËm so víi quy ®Þnh, chËm ®i vµo cuéc sèng. Mét sè v¨n b¶n h­íng dÉn cña c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng cã xu h­íng xiÕt l¹i, “®Î” thªm quy tr×nh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng “ trªn tho¸ng d­íi chÆt ” thËm chÝ chång chÐo, thiÕu thèng nhÊt lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. HiÖn nay c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ, tµi chÝnh ch­a cao, ch­a gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng lîi Ých cho c¸c bªn. 2. M«i tr­êng kinh doanh. M«i tr­êng kinh doanh ë ViÖt Nam hiÖn nay cßn ch­a th«ng tho¸ng, thiÕu hÊp dÉn vµ thiÕu tÝnh ®ång bé.Tr­íc hÕt thÓ hiÖn ë chi phÝ kinh cao, kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp.Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra gi¸ ®iÖn t¹i ViÖt Nam cao gÊp 2 lÇn Th­îng H¶i, B¨ngkok, c­íc phÝ vËn chuyÓn container cao gÊp 2 lÇn Singapore, c­íc phÝ ®iÖn tho¹i cao gÊp 2 lÇn c¸c n­íc kh¸c. C¸c kho¸n chi phÝ ngoµi luËt (t­ vÊn ch¹y thñ tôc) t×nh tr¹ng s¸ch nhiÔu cña c¸n bé, tÖ quan liªu vÉn cßn tån t¹i. MÆt kh¸c c«ng t¸c qu¶n lý cßn ch­a tèt nªn t×nh tr¹ng kinh doanh tr¸i phÐp, trèn lËu thuÕ, s¶n xuÊt hµng gi¶, hµng nh¸i, gian lËn th­¬ng m¹i vÉn cßn phæ biÕn. C¸c thÞ tr­êng cßn thiÕu tÝnh ®ång bé, thÞ tr­êng c«ng nghÖ vµ c¸c dÞch vô th«ng tin, tµi chÝnh, b¶o hiÓm, kiÓm to¸n ch­a ph¸t triÓn kÞp thêi víi c¸c yªu cÇu cña lÜnh vùc ®Çu t­. ThÞ tr­êng vèn - thÞ tr­êng chøng kho¸n chËm ph¸t triÓn ®·c h¹n chÕ kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÊu vèn vay cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. C¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi cßn nhiÒu h¹n chÕ, giao th«ng vËn t¶i, b­u ®iÖn nhiÒu n¬i ®ang trong t×nh tr¹ng xuèng cÊp. ChÊt l­îng lao ®éng ViÖt Nam ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, tÝnh kû luËt kÐm, tay nghÒ ch­a cao. II. Mét sè kiÕn nghÞ chñ yÕu Trong nh÷ng n¨m tíi, nhu cÇu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn nh»m thùc hiÖn môc tiªu chiÕn l­îc lµ rÊt lín. Do vËy ta ph¶i cïng lóc phÊn ®Êu huy ®éng ë møc cao nhÊt nguån vèn trong n­íc ph¸t huy tèi ®a néi lùc, ®ång thêi ph¶i x©y dùng vµ thùc hiÖn mét hÖ thèng gi¶i ph¸p ®ång bé nh»m c¶i t¹o n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam, tÝch cùc thu hót vèn ®Çu t ­ n­íc ngoµi. 1.Vèn ®Çu t­ trong n­íc Víi vèn ®Çu t­ tõ NSNN cÇn tËp trung, rµ so¸t l¹i c¸c dù ¸n, bè trÝ vèn cho c¸c c«ng tr×nh then chèt. Kiªn quyÕt kh«ng bè trÝ vèn mét c¸ch trµn lan cho c¸c c«ng tr×nh, dù ¸n ch­a ®ñ c¸c ®iÒu kiÖ ,nhÊt lµ vÒ quy ho¹ch. Nguån bï d¾p thiÕu hôt ng©n s¸ch ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu th«ng qua c¸c h×nh thøc :®Êu thÊu tÝn phiÕu kho b¹c nhµ n­íc, b¸n lÎ tr¸i phiÕu chÝnh phñ qua kho b¹c nhµ n­íc, ®Êu thÇu vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh qua thÞ tr­êng ch­¬ng kho¸n tËp trung.T¨ng c­êng c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra gi¸m ®Þnh ®Çu t­, chèng l·ng phÝ tiªu cùc trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, ®¶m b¶o sö dông vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶, tËp trung theo môc tiªu kÕ ho¹ch vµ c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý. Víi nguån vèn tÝn dông cÇn ®Èy m¹nh viÖc huy ®éng, ®Æc biÖt vèn trung vµ dµi h¹n më réng ®Çu t­ th«ng qua tÝn dông víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nhÊt lµ víi doanh nghiÖp võa vµ nhá. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng vèn, ®Æc biÖt chó ý c¸c lo¹i vèn trung, dµi h¹n ®ång thêi ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc thu håi nî qu¸ h¹n ®Ó t¹o nguån tiÕp tôc cho vay. CÇn cã c¬ chÕ cho phÐp c¸c tæ chøc tÝn dông më réng ph¹m vi cho vay ngo¹i tÖ trong n­íc theo h­íng tËp trung cho vay c¸c dù ¸n s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu . Víi nguån vèn tõ doanh nghiÖp vµ d©n c­ cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch ®Ó huy ®éng tèi ®a mäi nguån lùc tµi chÝnh cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ cho ®Çu t­ ph¸t triÓn.Th«ng qua viÖc c¶i thiÖn m«i t­êng ®Çu t­ ®Èy nhanh viÖc gi¶i quyÕt c¸c thu tôc hµnh chÝnh, c«ng khai c¬ chÕ chÝnh s¸ch …nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ tiÕp cËn c¸c yÕu tè s¶n xuÊt.Thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ­u ®·i tõ thuÕ tÝn dông, giao quyÒn sö dông ®Êt, cho thuª tµi s¶n. Xo¸ bá sù ph©n biÖt ®ãi xö gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong c¸c v¨n b¶n ph¸p lý, quan niÖm x· héi, c¸c quy ®Þnh hµnh chÝnh. 2. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi Söa ®æi mét sè chÝnh s¸ch ®Ó t¹o thuËn lîi cho viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ tµi chÝnh ng©n hµng, thuÕ, xuÊt nhËp khÈu, ®Êt ®ai, lao ®éng. Cã chÝnh s¸ch ®Æc biÖt ­u ®·i vµo khu c«ng nghiÖp nh­ gi¶m gi¸ thuª ®Êt, cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. Gi¶i quyÕt døt ®iÓm vÊn ®Ò gi¶i phãng mÆt b»ng, chÝnh s¸ch ®Òn bï nªn æn ®Þnh, nhÊt qu¸n, kiªn quyÕt. Tõng b­íc thùc hiÖn tù do ho¸ chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ ®èi víi c¸c giao dÞch v·ng lai. T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi d­îc tiÕp cËn thÞ tr­êng vèn, ®­îc vay tÝn dông (c¶ trung vµ dµi h¹n) t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ViÖt Nam. TiÕn tíi cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. Ban hµnh c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp dång thêi ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn cña nhµ n­íc. VÒ viÖc thùc hiÖn gi¶m chi phÝ ®Çu t­, thùc hiÖn ®iÒu chØnh gi¸, phÝ mét sè hµng ho¸ dÞch vô tiÕn tíi ¸p dông mÆt b»ng gi¸ thèng nhÊt víi doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thùc hiÖn ®æi míi vµ ®Èy m¹nh c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ theo chñ tr­¬ng ®a ph­¬ng ho¸ c¸c ®èi t¸c nh»m t¹o thÕ chñ ®éng trong mäi t×nh huèng, tranh thñ tiÒm lùc vèn, c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ.ViÖt nam cÇn ph¶i ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn h×nh ¶nh cña m×nh ra bªn ngoµi, t¨ng c­êng m¹ng l­íi xóc tiÕn trong vµ ngoµi n­íc (tæ chøc c¸c buæi héi th¶o, thuª c¸c tæ chøc ®éc lËp n­íc ngoµi chuyªn lµm c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ …) Víi nguån vèn ODA cÇn ®ång bé ho¸ khung ph¸p lý cña ViÖt nam, nghiªn cøu vµ tiÕn hµnh söa ®æi mét sè nghÞ ®Þnh liªn quan ®Õn qu¶n lý vµ sö dông nh»m t¹o sù hµi hoµ gi÷a thñ tôc cña phÝa c¸c nhµ tµi trî vµ phÝa ViÖt Nam . Thùc tÕ ®ßi hái Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, Bé tµi chÝnh cïng c¸c ban ngµnh chøc n¨ng cÇn cã nh÷ng cuéc tiÕp xóc trao ®æi víi c¸c nhµ tµi trî. C¸c nhµ tµi trî chØ nªn thèng nhÊt víi chÝnh phñ vÒ c¸c quy ®Þnh cã tÝnh chÊt chung nhÊt, c¸c chi tiÕt cô thÓ nªn giao quyÒn cho c¸c ®Þa ph­¬ng thèng nhÊt ®Ó phï hîp víi ®Æc thï cña hä, h¹n chÕ ®­îc nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh triÓn khai dù ¸n sau nµy. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho dù ¸n ODA b»ng c¸ch n©ng cao tr×nh ®é cho ®éi ngò c¸n bé dù ¸n th«ng qua h×nh thøc tËp huÊn ®µo t¹o ng¾n ngµy ®èi víi mét sè nghiÖp vô ®Æc thï cña dù ¸n.VÒ l©u dµi cÇn chuÈn ho¸ tr×nh ®é c¸n bé phôc vô dù ¸n: Ph¶i cã tr×nh ®é ®¹i häc trë lªn vµ th«ng th¹o ngo¹i ng÷ ®Ó cã thÓ hoµn thµnh nhanh chãng chÝnh x¸c c¸c c«ng viÖc cña dù ¸n . Trªn ®©y lµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m t¨ng c­êng c«ng t¸c thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn kinh tÕ. MÆc dï ch­a thùc sù ®Çy ®ñ nh­ng ®ã lµ nh÷ng ®Þnh h­íng gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ph¸t huy hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ . PhÇn kÕt luËn Nh­ vËy nh×n l¹i vai trß vµ mèi quan hÖ gi÷a hai nguån vèn trong n­íc vµ n­íc ngoµi trong viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­áng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ë n­íc ta trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung nh­ thùc tr¹ng vÒ vai trß vµ mèi quan hÖ gi÷a hai nguån vèn ®Çu t­ trong viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam. §Ó tõ ®ã cã ®­îc mét sè kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ lµm gi¶m bít nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ. Cã thÓ thÊy r»ng nguån vèn trong n­íc lµ chñ yÕu, nguån vèn n­íc ngoµi lµ quan träng, tuy nhiªn gi÷a hai nguån vèn cã tØ lÖ kh¸c nhau tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ mçi n­íc, nhu cÇu vÒ ®Çu t­ còng kh¸c nhau trong mçi thêi kú kh¸c nhau. Trong sù vËn ®éng kh¸c nhau kh«ng ngõng, lu«n biÕn ®éng cña thÕ giíi bÊt kú quèc gia nµo còng ph¶i héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu.V× vËy ViÖt Nam hiÖn nay ®ang nç lùc x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ §¶ng vµ nhµ n­íc ®· cã nh÷ng nhËn ®Þnh ®óng ®¾n ®èi víi vai trß cña ®Çu t­ trong toµn bé nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ vai trß cña hai nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. §Æt nguån vèn ®Çu t­ trong ®iÒu kiÖn h¬n 10 n¨m ®æi míi chóng ta ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu quan träng ®¸ng tù hµo vµ ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a hai nguån vèn,®Æc biÖt chóng ta ®· vµ ®ang hoµn thiÖn hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ còng nh­ c¸c biÖn ph¸p ­u ®·i phï hîp dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng mét c¸ch triÖt ®Ó nh»m th¸o gì nh÷ng khã kh¨n nh÷ng bÊt cËp cßn tån t¹i. Nh×n nhËn râ vµ gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò ®· nªu trªn sÏ gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, n©ng cao søc c¹nh tranh tæng hîp gãp phÇn vµo viÖc hoµn thiÖn nh÷ng môc tiªu chñ yÕu mµ ®Êt n­íc ®Ò ra. Tõ ®ã cã thÓ ph¸t huy tèt tiÒm lùc bªn trong, t¨ng c­êng thùc lùc kinh tÕ lµm cho ®Êt n­íc phån vinh thÞnh v­îng - ®©y lµ ®iÒu quèc gia nµo còng mong muèn mµ ViÖt Nam kh«ng n»m ngoµi môc tiªu ®ã. Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh kinh tÕ ®Çu t­ - NXB thèng kª n¨m 2002 Gi¸o tr×nh kinh tÕ ph¸t triÓn - NXB thèng kª n¨m 1999 §Çu t­ n­íc ngoµi vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ - NguyÔn Hång Minh Vèn n­íc ngoµi vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña Viªt Nam - NXB chÝnh trÞ Quèc gia ChÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p huy ®éng c¸c nguån vèn Vèn trong qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao ë NhËt B¶n sau chiÕn tranh §¸nh thøc con Rång ngñ quªn TÝch tô vµ tËp trung vèn trong n­íc Tµi chÝnh chøng kho¸n ViÖt Nam Sè 1 + 6 n¨m 2000 sè 9- 2001 tr3 Kinh tÕ ViÖt Nam 2002-2003 - Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam Kinh tÕ ViÖt Nam 2003-2004 – Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam Tµi chÝnh kinh tÕ vµ ph¸t triÓn T¹p chÝ Céng s¶n - Sè 15 + sè 18/2003 Nghiªn cøu kinh tÕ - Sè 265 Tr6/2000 Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam - Sè 10 -15/2004 Môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 3 I. Kh¸i niÖm ph©n lo¹i vµ b¶n chÊt cña nguån vèn ®Çu t­ 3 1. Kh¸i niÖm 3 1.1. Vèn ®Çu t­ 3 1.2. Nguån vèn ®Çu t­ 3 2. Ph©n lo¹i nguån vèn ®Çu t­ 3 2.1. Nguån vèn trong n­íc 3 2.2. Nguån vèn n­íc ngoµi 4 3. B¶n chÊt cña nguån vèn ®Çu t­ 6 II. Vai trß cña nguån vèn ®Çu t­ trong viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ 9 1. Kh¸i niÖm t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn 9 2. Vai trß cña vèn ®Çu t­ tíi t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ 9 2.1. Vai trß cña vèn trong n­íc 9 2.2. Vai trß cña vèn n­íc ngoµi 10 III. Mèi quan hÖ gi÷a hai nguån vèn 12 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vèn ®Çu t­ trong n­íc, n­íc ngoµi vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng ë ViÖt Nam 14 I. Thùc tr¹ng vÒ nguån vèn trong n­íc 15 1.Vèn ®Çu t­ tõ khu vùc nhµ n­íc 15 1.1. Ng©n s¸ch nhµ n­íc 15 1.2. Vèn ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc 16 1.3. Vèn ®Çu t­ tõ khu vùc t­ nh©n 17 2. ThÞ tr­êng vèn 19 II. Thùc tr¹ng vÒ vèn n­íc ngoµi 20 1. Nguån vèn tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc 20 2. Khu vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 20 3. Thùc tr¹ng vÒ mèi quan hÖ gi÷a vèn ®Çu trong n­íc vµ n­íc ngoµi 24 Ch­¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ chñ yÕu nh»m t¨ng c­êng mèi quan hÖ gi÷a hai nguån vèn 27 I. Nh÷ng nguyªn nh©n 27 1. M«i tr­êng ph¸p lý 27 2. M«i tr­êng kinh doanh 27 II. Mét sè kiÕn nghÞ chñ yÕu 28 1. Vèn ®Çu t­ trong n­íc 28 2. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 29 KÕt luËn 31 Tµi liÖu tham kh¶o 32