Đề tài Xây dựng và sử dụng bài tập tình huống quản lý trong giảng dạy chương trình bồi dưỡng cán bộ quản lý trường THPT

trong h¹n chÕ cña GV hiÖn nay lµ trong bµi gi¶ng cßn nÆg vÒ lÝ luËn,tÝnh thùc tÕ qu¶n lÝ th× Ýt .ChÝnh v× vËy dÊn ®Õn chÊt l­îng c¸c bµi gi¶ng cßn ch­a ®¹t yªu cÇu . - vÒ tÝnh thùc tÕ cña nh÷ng THQLGD : 38,94% ý kiÕn cña gi¶ng viªn vµ 52,2% ý kiÕn cña häc viªn cho r»ng THQL sö dông trong båi d­ìng c¸n bé QL THPT lµ Ýt s¸t víi thùc tÕ,v× vËy tÝnh gi¸o dôc vµ thùc tiÔn ch­a cao .§iÒu nµy ph¶n ¸nh thùc tr¹ng vèn thùc tÕ vÒ c«ng t¸c qu¶n lÝ cña ®éi ngò gi¶ng viªn ch­ua ®¹t nhiÒu,vÊn ®Ò ®Æt ra lµ gi¶ng viªn cÇn cã ý thøc th©m nhËp thùc tiÔn qu¶n lÝ tõ c¬ së gi¸o dôc theo nhiÒu kªnh th«ng tin kh¸c nhau ®Ó lµm phong phó vèn thùc tÕ cña b¶n th©n ,cã nh­ vËy bµi gi¶ng míi cã tÝnh thuyÕt phôc . - VÒ hiÖu qu¶ cña nh÷ng giõo häc khi gi¶ng viªn sö dông bµi tËp THQLGD : 76,84% ý kiÕn gi¶ng viªn vµ 21,2% ý kiÕn HV cho r»ng : Nh÷ng giê häc cã sö dông THQLGD ®Òu mang l¹i kÕt qu¶ tèt vµ kh¸ .KÕt qu¶ lµ hä thu bµi tèt h¬n,kh«ng khÝ giê häc s«i næi,kÝch thÝch tÝnh häc tËp cña HV.Qua trao ®æi víi HV hä cho r»ng nh÷ng giê häc sö dông BT t×nh huèng QLGD ®Òu kÝch thÝch hä häc tËp ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n . 2.2.4 : Nh÷ng nguån THQLGD mµ gi¶ng viªn sö dông trong d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé QL tr­êng THPT Chóng t«i tiÕn hµnh kh¶o s¸t thùc tr¹ng nh÷ng nguån cung cÊp THQLGD mµ gi¶ng viªn sö dông trong d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé QLGD tr­êng THPT ,kÕt qu¶ thu ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng 3 : B¶ng 3 : Nh÷ng nguån THQLGD mµ gi¶ng viªn sö dông trong d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n béQLGD ND §T TH gi¶ ®Þnh TH cã thùc do GV ®­a ra TH cã thùc do HV ®­a ra TH kh¸c GV SL 48 20 17 10 % 50,52 21,05 17,89 10,52 HV SL 117 46 27 60 % 46,8 18,4 10,8 24,0 NhËn xÐt : kÕt qu¶ thu ®­îc ë b¶ng trªn chóng t«i thÊy : §a sè THQLGD mµ gi¶ng viªn sö dông trong d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé QL tr­êng THPT lµ nh÷ng t×nh huèng gi¶ ®Þnh(50,52%). §©y lµ nh÷ng t×nh huèng cã thÓ cã thËt trong thùc tiÔn hoÆc cã thÓ do GV tù xËy dùng trong viÖc thiÕt kÕ bµi d¹y ®Ó phôc vô cho néi dung bµi gi¶ng .TiÕp theo lµ nh÷ng t×nh huèng cã thùc do GV ®­a ra(21,05%).Sè liÖu nµy phï hîp víi nhËn xÐt ë trªn cña chóng t«i lµ kinh nghiÖm thùc tiÔn vÒ qu¶n lÝ cña gi¶ng viªn ch­a nhiÒu.§Æc biÖt trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y gi¶ng viªn ch­a khai th¸c nh÷ng t×nh huèng thùc tÕ kh¸ phong phó tõ HV.§©y còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn l­u ý trong qu¸ tr×nh d¹y häc mµ ®èi t­îng lµ HV nh÷ng ng­êi cã KN trong c«ng t¸c QL. ViÖc x©y dùng bµi tËp THQLGD lµ mét qu¸ tr×nh víi nh÷ng yªu cÇu vµ theo tõng b­íc cô thÓ,GV cÇn ph¶i n¨m v÷ng vµ biÕt thu thËp c¸c nguån THQLGD tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau ®Ó biªn tËp vµ sö dông trong bµi gi¶ng cña m×nh ®¹t kÕt qu¶ . 2.2.5 : Nh÷ng khã kh¨n cña GV vµ HV trong d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé QL tr­êng THPT. 2.2.5.1 : Nh÷ng khã kh¨n cña GV khi sö dông THQLGD trong d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé QL tr­êng THPT 3: X©y dùng vµ sö dông bµi tËp THQLGD trong ch­¬ng tr×nh båi d­ìng CBQL tr­êng THPT 3.1. Ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT 3.1.1 Môc tiªu ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT Qu¶n lý gi¸o dôc lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n phøc t¹p. C«ng viÖc qu¶n lý ®ßi hái cã sù hiÓu biÕt vµ kÜ n¨ng nhÊt ®Þnh. Kh«ng thÓ cã hiÖu qu¶ cao khi ng­êi qu¶n lý thùc hiÖn c«ng viÖc chØ b»ng kinh nghiÖm cña b¶n th©n. ChÝnh v× vËy yªu cÇu ®Æt ra lµ nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c qu¶n lý ph¶I ®­îc båi d­ìng nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng qu¶n lý c¬ b¶n. Ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT nh»m trang bÞ cho häc viªn nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ khoa häc qu¶n lý. Th«ng qua ch­¬ng tr×nh häc tËp häc viªn ®­îc n©ng cao vÒ tr×nh ®é lý luËn vµ n¨ng lùc qu¶n lý nãi chung vµ trong lÜnh vùc gi¸o dôc nãi riªng. Môc tiªu d¹y häc ®­îc thÓ hiÖn qua tõng bµi, tõng phÇn trong ch­¬ng tr×nh, môc tiªu ®ã ®­îc thÓ hiÖn trong c¸c häc phÇn: §­êng lèi, chØnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ gi¸o dôc, häc phÇn Nhµ n­íc vµ qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc, häc phÇn qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o vµ häc phÇn c¸c kiÕn thøc chuyªn biÖt. 3.1.2 Néi dung ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT Néi dung ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT ë tr­êng c¸n bé qu¶n lý Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®­îc thùc hiÖn víi tæng sè 238 tiÕt kh«ng kÓ thêi gian tù nghiªn cøu. Néi dung cô thÓ cña tõng phÇn: - PhÇn 1: §­êng lèi chÝnh s¸ch bao gåm: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ph­¬ng ph¸p luËn duy vËt biÖn chøng vµ tiÕp cËn hÖ thèng; §­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi; §­êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn Gi¸o dôc vµ §µo t¹o; ChiÕn l­îc ph¸t triÓn Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®Õn n¨m 2010; H×nh thµnh ph¸t triÓn nh©n c¸ch häc sinh víi viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn nguån lùc ng­êi; T­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ gi¸o dôc, H­íng dÉn «n tËp kiÓm tra häc phÇn 1. - PhÇn 2: Nhµ n­íc vµ qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc bao gåm: Nhµ n­íc X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam; Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ph¸p luËt vµ ph¸p chÕ X· héi Chñ nghÜa; Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc, V¨n b¶n qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc; T©m lý häc trong qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc. - PhÇn 3: Qu¶n lý nhµ n­íc vÒ Gi¸o dôc vµ §µo t¹o bao gåm: §¹i c­¬ng vÒ qu¶n lý Gi¸o dôc vµ §µo t¹o; hÖ thèng Hi¸o dôc quèc d©n vµ bé m¸y qu¶n lý Gi¸o dôc vµ §µo t¹o; Qu¶n lý Gi¸o dôc vµ §µo t¹o trong mèi quan hÖ víi kinh tÕ – x· héi; H­íng dÉn «n tËp vµ kiÓm tra häc phÇn 2; C¸c ho¹t ®éng qu¶n lý gi¸o dôc; Ng­êi c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc tr­êng THPT; H­íng dÉn «n tËp vµ kiÓm tra phÇn 3; - PhÇn 4: C¸c kiÕn thøc chuyªn biÖt bao gåm: Mét sè ph­¬ng ph¸p khoa häc øng dông trong qu¶n lý tr­êng THPT; Qu¶n lý GD häc sinh n¨ng khiÕu trong nhµ tr­êng THPT; Qu¶n lý gi¸o dôc häc sinh khã kh¨n trong häc tËp vµ rÌn luyÖn ®¹o ®øc ë tr­êng THPT; Mét sè vÊn ®Ò ph¸t triÓn gi¸o dôc THPT; T×nh huèng vµ xö lÝ t×nh huèng trong qu¶n lý gi¸o dôc; §I thùc tÕ; H­íng dÉn vµ viÕt tiÓu luËn. 3.2. X©y dùng THQL gi¸o dôc ®Ó d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT X©y dùng hÖ thèng c¸c THQL trong qu¸ tr×nh d¹y häc ch­¬ng tr×nh bèi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT lµ qu¸ tr×nh sö dông tæng hîp nh÷ng c¸ch thøc, nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó thiÕt kÕ tõng THQL qua ®ã thiÕt kÕ mét hÖ thèng THQL phôc vô tèt cho qu¸ tr×nh d¹y häc ch­¬ng tr×nh nµy. 3.2.1. Yªu cÇu: Khi x©y dùng THQL ®Ó d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT cÇn tu©n thñ c¸c yªu cÇu chung cña viÖc x©y dùng tõng THQL còng nh­ x©y dùng hÖ thèng THQL. C¸c yªu cÇu cô thÓ lµ: Thø nhÊt: THQL ®­îc x©y dùng ph¶I phï hîp vµ phôc vô cho viÖc thùc hiÖn môc ®Ých, néi dung d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¶n bé qu¶n lý tr­êng THPT. §©y lµ yªu cÇu quan träng nhÊt, ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh x©y dùng tõng THQL ®i ®óng h­íng, yªu cÇu nµy ®­îc x©y dùng ®ùa trªn c¬ së mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a môc ®Ých, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc. Yªu cÇu nµy ®ßi hái THQL ph¶i chøa ®ùng nh÷ng th«ng tin cã liªn quan ®Õn tri thøc, kinh nghiÖm trong qu¶n lý nãi chung vµ qu¶n lý gi¸o dôc nãi riªng. Nh­ vËy th«ng qua qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c THQL, häc viªn sÏ cã c¬ héi h×nh thµnh, cñng cè ph¸t triÓn tri thøc, kÜ n¨ng vµ th¸i ®é cÇn thiÕt phï hîp víi c«ng t¸c qu¶n lý ë tr­êng THPT. Thø hai: THQL ®­îc x©y dùng ph¶I g¾n liÒn víi thùc tiÔn c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc ë tr­êng THPT. Yªu cÇu nµy ®­îc x©y dùng trªn c¬ së thèng nhÊt gi÷a lÝ luËn vµ thùc tiÔn trong qu¸ tr×nh d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¶n bé Qu¶n lý Gi¸o dôc - §µo t¹o. Yªu cÇu nµy ®ßi hái THQL cÇn ®­îc x©y dùng tõ thùc tiÔn qu¶n lý ë tr­êng THPT. Cã thÓ sö dông nh÷ng t×nh huèng gi¶ ®Þnh, nh÷ng t×nh huèng trong c«ng t¸c qu¶n lý diÔn ra ë c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau, nh­ng tèt nhÊt lµ nªn sö dông c¸c t×nh huèng ®· cã trong thùc tiÔn. Bëi v× mét t×nh huèng thùc, gÇn gòi th­êng cã gi¸ trÞ thùc tiÔn cao. V× vËy nªn ph¸t huy ®Ó häc viªn ®­a ra nh÷ng vÊn ®Ò mµ hä gÆp ph¶I trong thùc tiÔn ®Ó cïng nhau trao ®æi, gi¶i quyÕt. Thø ba: THQL ph¶i mang tÝnh phæ biÕn THQL ph¶i chøa ®ùng vÊn ®Ò bøc xóc cÇn gi¶i quyÕt, th­êng x¶y ra trong c«ng t¸c qu¶n lý cña ng­êi hiÖu tr­ëng tr­êng THPT ®Ó tõ viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng t×nh huèng nµy häc viªn sÏ cã kÜ n¨ng gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò th«ng th­êng trong c«ng t¸c qu¶n lý häc sÏ ph¶i thùc hiÖn t¹i c¬ së. Tuy nhiªn còng cÇn ph¶ x©y dùng c¶ nh÷ng t×nh huèng thØnh tho¶ng hoÆc Ýt khi gÆp trong c«ng t¸c qu¶n lý, ®Ó khi gi¶I quyÕt nh÷ng THQL häc viªn sÏ ®­îc lµm quen vµ sÏ kh«ng bÞ bÊt ngê ®èi víi bÊt k× laäi t×nh huèng nµo cã thÓ x¶y ra trong ho¹t ®éng qu¶n lý cña hä sau nµy. Thø t­: THQL ph¶i cã t¸c dông kÝch thÝch th¸i ®é häc tËp tÝch cùc cña häc viªn Gi¸ trÞ ®Ých thùc cña THQL lµ ë chç nã kÝch thÝch th¸i ®é häc tËp tÝch cùc cña häc viªn hay kh«ng. NÕu ®¶m b¶o ®­îc yªu cÇu nµy th× THQL míi trë thµnh ph­¬ng tiÖn, ®iÒu kiÖn vµ ®éng lùc thóc ®Èy häc viªn häc tËp tèt. §Ó ®¹t ®­îc yªu cÇu nµy, ngoµi viÖc tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c trªn, THQL ®­îc x©y dùng ph¶i hÊp dÉn. T×nh huèng cµng chøa ®ùng kÞch tÝnh bao nhiªu th× coµng cã t¸c dông kÝch thÝch th¸i ®é tÝch cùc häc tËp cña HV trong qu¸ tr×h gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Thø n¨m: THQL ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña HV Mét mÆt yªu cÇu nµy thÓ hiÖn tÝnh võa søc trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë bËc §H, mÆt kh¸c ®èi víi häc viªn, nh÷ng ng­êi t­¬ng ®èi lín tuæi ®· cã kinh nghiÖm trong c«ng t¸c, nªn t×nh huèn ®­îc tr×nh bµy kh«ng nen qu¸ ®¬n gi¶n sÏ dÉn ®Õn coi th­êng, ch¸n häc. VÊn ®Ò gi¶i quyÕt trong t×nh huèng ®­a ra ph¶i ®Ó mäi HV ®Õu ph¶I cè g¾ng suy nghÜ d­íi sù h­íng dÉn cña gi¶ng viªn vµ sù gióp ®ì Ýt nhiÒu cña c¸c HV kh¸c sÏ cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc. Thø s¸u: THQL ®­îc ®­a ra ph¶I t¹o nªn sù tranh c·i ë HV khi gi¶i quyÕt Yªu cÇu nµy ®ßi hái vÊn ®Ò trong t×nh huèng ®­îc tr×nh bµy cã ý nghÜa vµ liªn quan ®Õn c«ng t¸c cña HV sau nµy. VÊn ®Ò ®ã cã thÓ g©y nªn nh÷ng xung ®ét vÒ quan ®iÓm gi÷a c¸c HV, nã cho phÐp nhiÒu con ®­êng lùa chän ®Ó tr×nh bµy vÊn ®Ò ®­îc gi¶i quyÕt. KÕt qu¶ cuèi cïng cña viÖc gi¶ quyÕt THQL kh«ng ph¶i lµ ®­a ra mét ®¸p ¸n ®óng cho mét t×nh huèng cô thÓ nµo ®ã mµ quan träng h¬n lµ cung cÊp cho HV nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm chung vÒ c¸ch thøc gi¶i quyÕt t×nh huèng. Thø b¶y: Trong tr×nh bµy THQL gi¶ng viªn kh«ng nªn cung cÊp s½n c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®­a ra còng nh­ ¸p ®Æt ®­îc sù suy nghÜ cña HV NÕu yªu cÇu nµy ®­îc ®¶m b¶o th× qua viÖc gi¶ quyÕt THQL c¸c HV cã c¬ héi ®Ó chia sÎ sù hiÓu biÕt cña hä vÒ néi dung t×nh huèng, vÒ nh÷ng ®Þnh h­íng gi¸ trÞ cña hä vµ nh÷ng khÝa c¹nh cã kh¶ n¨ng thùc tiÔn vµ kh«ng thùc tiÔn vÒ viÖc gi¶ quyÕt mµ hä ®Ò xuÊt. Thø t¸m: THQL ph¶i mang tÝnh kh¸i qu¸t TÝnh kh¸i qu¸t trong t×nh huèng thÓ hiÖn ë chç, viÖc gi¶ quyÕt nh÷ng t×nh huèng nµy ph¶i mang l¹i cho HV nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm, nh÷ng kÜ n¨ng chung ®Ó tõ ®ã HV cã thÓ vËn dông gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cïng lo¹i hoÆc cã liªn quan thÓ hiÖn trong c¸c t×nh huèng mu«n mµu mu«n vÎ cña thùc tiÔn c«ng t¸c qu¶n lý ë tr­êng THPT. Thø chÝn: THQL ®­îc x©y dùng ®Ó d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc tr­êng THPT ph¶I ®¶m b¶o tÝnh hÖ thèng. C¸c THQL ®­îc x©y dùng kh«ng ph¶I lµ mét tËp hîp ngÉu nhiªn mµ lµ mét hÖ thèng t×nh huèng th× míi ®¶m b¶o ®­îc môc ®Ých vµ néi dung d¹y häc. TÝnh hÖ thèng lµ mét ®Æc tr­ng cÊu tróc qu¸ tr×nh d¹y häc vµ x©y dùng mét hÖ thèng THQL ®Ó HV gi¶I quyÕt trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®­îc coi lµ b¶n chÊt cña d¹y häc gi¶ quyÕt vÊn ®Ò. V× vËy khi x©y dùng hÖ thèng THQL ph¶I quan t©m ®Õn l«gic hÖ thèng gi÷a néi dung ch­¬ng tr×nh, tµi liuÖ häc tËp vµ gi¶ng viªn ph¶I dùa vµo l«gic cña ch­¬ng tr×nh häc tËp vµ l«gic nhËn thøc cña HV trong qu¸ tr×nh häc tËp ®Ó x©y dùng. Thø m­êi: THQL ph¶I d­îc x©y dùng víi nhiÒu møc ®é gi¶i quyÕt kh¸c nhau, cã t×nh huèng dÔ gi¶i quyÕt, cã t×nh huèng khã gi¶I quyÕt, cã t×nh huèng ®¬n gi¶n, cã t×nh huèng phøc t¹p, cã t×nh huèng chØ chøa ®ùng mét m©u thuÉn, cã t×nh huèng chøa ®ùng nhiÒu m©u thuÉn... HÖ thèng THQL ®­îc x©y dùng nh­ vËy míi cã thÓ ®¸p øng víi l«gic nh¹n thøc cña HV trong qu¸ tr×nh häc tËp, ®¸p øng nguyªn t¾c t¨ng dÇn ®é phøc t¹p trong qu¸ tr×nh häc tËp. Thø m­êi mét: HÖ thèng THQL ph¶i chøa ®ùng nhiÒu lo¹i t×nh huèng kh¸c nhau. C¸c tÝnh huèng diÔn ra gi÷a c¸n bé qu¶n lý vµ ®èi t­îng lµ rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. ViÖc ®­a ra nhiÒu lo¹i t×nh huèng kh¸c nhau vµo trong hÖ thèng THQL lµ ®Ó hÖ thèng THQL ®­îc x©y dùng ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ vÒ sù phøc t¹p trong c«ng t¸c qu¶n lý. 3.2.2. C¸c b­íc x©y dùng THQL gi¸o dôc Qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng THQL gi¸o dôc trong båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc tr­êng THPT ®­îc x¸c ®Þnh gåm 3 giai ®o¹n vµ 8 b­íc lín: Ba giai ®o¹n ®ã lµ: Giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch; Giai ®o¹n triÓn khai kÕ ho¹ch; Giai ®o¹n kiÓm tra ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng THQL. C¸c b­íc lín ®ã lµ: B­íc 1: X¸c ®Þnh môc ®Ých, néi dung x©y dùng THQL gi¸o dôc B­íc 2: X©y dùng kÕ ho¹ch, x©y dùng THQL gi¸o dôc B­íc 3: Thu nhËp THQL gi¸o dôc B­íc 4: Xö lÝ THQL gi¸o dôc B­íc 5: Ph©n lo¹i THQL gi¸o dôc B­íc 6: S¨p xÕp THQL gi¸o dôc B­íc 7: KiÓm tra ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng THQL gi¸o dôc B­íc 8: Ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh x©y dùng THQLGD Qu¸ tr×nh x©y dùng trªn ®­îc thùc hiÖn theo tr×nh tù nh­ sau: Giai ®o¹n 1: Giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch B­íc 1: X¸c ®Þnh môc ®Ých, néi dung x©y dùng THQLGD - X¸c ®Þnh môc ®Ých x©y dùng THQLGD: X©y dùng THQLGD ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc tr­êng THPT lµ nh»m båi d­ìng cho hä kÜ n¨ng, phÈm chÊt, th¸I ®é cÇn thiÕt vµ nh÷ng tri thøc cã liªn quan ®Ó hä thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý ë tr­êng THPT - X¸c ®Þnh néi dung x©y dùng THQL: Nh÷ng THQL ®­îc x©y dùng lµ nh÷ng t×nh huèng diÔn ra trong thùc tiÔn c«ng t¸c qu¶n lý ë tr­êng THPT. Môc ®Ých vµ néi dung x©y dùng nªu trªn lµ c¬ së chi phèi trùc tiÕp viÖc x©y dùng THQLGD. B­íc 2: X©y dùng kÕ ho¹ch - X¸c ®Þnh c¬ së x©y dùng THQLGD: Ngoµi môc ®Ých vµ néi dung x©y dùng THQLGD nªu trªn,viÖc x©y dùng c¸c THQL cÇn c¨n cø vµo yªu cÇu x©y dùng THQL, môc tiªu, néi dung ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc tr­êng THPT, ®èi t­îng sö dông c¸c THQL vµ nguån cung cÊp c¸c THQL liªn quan. - Dù kiÕn kÕ ho¹ch thu nhËp vµ xö lÝ THQL: KÕ ho¹ch thu nhËp vµ xö lÝ THQL lµ b¶n dù kiÕn tr­íc nh÷ng ho¹t ®éng cÇn tiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh thu nhËp vµ xö lÝ kh«ng gian, ph­¬ng ph¸p, ph­¬ng tiÖn vµ tiÕn tr×nh thu nhËp, xö lÝ ®Ó x©y dùng hÖ thèng c¸c t×nh huèng qu¶n lý. Giai ®o¹n 2: Giai ®o¹n triÓn khai kÕ ho¹ch: B­íc 3: Thu nhËp THQL GD th« ViÖc thu nhËp THQL th« tõ nhiÒu nguån ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau: - Thu nhËp THQL tõ nguån thùc tiÔn c«ng t¸c qu¶n lý cña HV ë c¸c tr­êng THPT. §©y lµ nguån quan träng nhÊt cã thÓ cung cÊp nh÷ng THQL ë tr­êng THPT cã gi¸ trÞ. BiÖn ph¸p thu nhËp THQL chñ yÕu th«ng qua phiÕu trung cÇu ý kiÕn dµnh cho c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT. Ngoµi ra, THQL con ®­îc thu nhËp th«ng qua viÖc trß chuyÖn víi c¸n bé l·nh ®¹o cña c¸c së Gi¸o dôc – §µo t¹o. - Thu nhËp THQL tõ nguån gi¸o viªn gi¶ng d¹y t¹i c¸c tr­êng THPT - Thu nhËp THQL tõ nguån tµi liÖu, s¸ch b¸o, ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng kh¸c. B­íc 4: Xö lÝ c¸c THQL Sau khi ®· thu nhËp ®­îc c¸c THQL d­íi d¹ng th«, b­íc xö lÝ c¸c THQLGD th« ®­îc thùc hiÖn nh­ sau: - Chän tÊt c¶ c¸c t×nh huèng qu¶n lý diÔn ra trong c«ng t¸c qu¶n lý ë tr­êng THPT ®­îc c¸c ®èi t­îng cung cÊp. T×nh huèng ®­îc chän ph¶i ®¸p øng ®ö c¸c yªu cÇu x©y dùng THQL. Tõ ®ã ph©n lo¹i theo nh÷ng tinh huèng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu x©y dùng THQL ®· ®­îc nªu trªn, tiÕp theo lµ nh÷ng t×nh huèng kh«ng phï hîp. - TiÕn hµnh xem xÐt tõng THQLGD ®· chä vµ biªn tËp l¹i cho phï hîp víi môc tiªu bµi häc ( cã tÝnh ®Õn ®Æc ®iÓm cña tõng ®Þa ph­¬ng ) B­íc 5: Ph©n lo¹i THQL Cã nhiÒu c¬ së ®Ó ph©n lo¹i t×nh huèng: C¨n cø chinh ®Ó ph©n lo¹i THQL lµ chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña hiÖu tr­ëng tr­êng THPT B­íc 6: S¾p xÕp c¸c t×nh huèng theo c¸c nhãm Giai ®o¹n 3: Giai ®o¹n ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng THQLGD B­íc 7: §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng THQLGD - X¸c ®Þnh chuÈn ®¸nh gi¸ viÖc x©y dùng THQL. Tiªu chuÈn ®Ó kiÓm tra, ®¸nh gi¸ viÖc x©y dùng THQL lµ c¸c yªu cÇ tu©n thñ ®Ó x©y dùng hÖ thèng THQL. - X¸c ®Þnh kÜ thuËt ®¸nh gi¸: KÜ thuËt ®¸nh gi¸ ba gåm: cho sö dông thö hÖ thèng THQL trong qu¸ tr×nh d¹y båi d­ìng c¶n bé qu¶n lý tr­êng THPT. C¸c ®èi t­îng sö dông cho ý kiÕn nhËn xÐt, dù giê vµ trao ®æi vÒ c¸c THQL; phiÕu tr­ng cÇu ý kiÕn c¸c ®èi t­îng gi¶ng viªn vµ c¸c ®èi t­îng cã liªn quan. - §¸nh gi¸: Rµ so¸t l¹i hÖ thèng THQL vµ qu¸ tr×nh x©y dùng chóng ®èi chiÕu víi môc ®Ých vµ yªu c©u ®· ®Ò ra, tæng hîp ý kiÕn nhËn xÐt ®Ó ®­a ra h­íng ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh x©y dùng. B­íc 8: Ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh C¨n cøa vµo kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ®­a ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh kÕt qu¶ còng nh­ tiÕn tr×nh x©y dùng hÖ thèng THQL. 3.2.3. VËn dông x©y dùng THQLGD ®Ó x©y dùng mét sè bµi tËp THQLGD VËn dông c¸c b­íc x©y dùng THQLGD ®Ó x©y dùng mét sè bµi tËp THQL ®Ó vËn dông båi d­ìng CBQLGD tr­êng THPT, ®Ò tµi ®· x©y dùng ®­îc 50 THQLGD, cã thÓ ¸p dông trong ch­¬ng tr×nh båi d­ìng CBQLGD tr­êng THPT. ( Phô lôc 3). C¸c THQLGD ®­îc x©y dùng ph©n lo¹i dùa vµo chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña hiÖu tr­ëng tr­êng THPT. V× vËy trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y GV cã thÓ tham kh¶o trªn c¬ së néi dung kiÕn thøc häc phÇn vµ mèi liªn hÖ víi chøc n¨ng, nhiÖm vô cña hiÖu tr­ëng tr­êng THPT ®Ó lùa chän vµ sö dông THQLGD cho ®¹t hiÖu qu¶. Víi 50 THQLGD x©y dùng, ®Ò tµi ph©n lo¹i theo chøc n¨ng, nhiÖm vô cña hiÖu tr­ëng tr­êng THPT nh­ sau: Nhãm 1: THQL trong tæ chøc bé m¸y nhµ tr­êng; Bao gåm c¸c t×nh huèng: 9, 10, 14, 15, 21, 22, 23, 31, 32, 43, 50 (Phô lôc 3) Nhãm 2: T×nh huèng trong x©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô n¨m häc; Bao gåm c¸c t×nh huèng: 17, 18, 19, 26, 36, 44, 45 (Phô lôc 3) Nhãm 3: T×nh huèng trong qu¶n lý gi¸o viªn, nh©n viªn, häc sinh, qu¶n lý chuyªn m«n, ph©n c«ng ho¹t ®éng kiÓm tra ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô cña gi¸o viªn vµ c«ng nh©n viªn; Bao gåm t×nh huèng 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 12, 13, 16, 20, 28, 29, 37, 42, 46, 47, 48, 49 ( Phô lôc 3) Nhãm 4: T×nh huèng trong qu¶n lý vµ tæ chøc gi¸o dôc häc sinh; Bao gåm c¸c t×nh huèng: 11, 24, 41 (Phô lôc 3) Nhãm 5: T×nh huèng trong qu¶n lý hµnh chÝnh, tµi chÝnh vµ tµi s¶n cña nhµ tr­êng; Bao gåm c¸c t×nh huèng: 3, 25, 33, 40 ( Phô lôc 3) Nhãm 6: T×nh huèng trong thùc hiÖn c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc ®èi víi gi¸o viªn, nh©n viªn, häc sinh thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ trong ho¹t ®éng cña nhµ tr­êng; Bao gåm c¸c t×nh huèng 27, 30, 32, 35, 38, 39 (Phô lôc 3) 3.3. Sö dông bµi tËp THQLGD ®Ó d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé tr­êng THPT 3.3.1. Yªu cÇu sö dông THQL Ngoµi ph¶i tu©n thñ tÊt c¶ c¸c nguyªn t¾c chi phèi, ®Þnh huíng qu¸ tr×nh d¹y häc nãi chung, sö dông THQL trong qu¸ tr×nh d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT cÇn thùc hiÖn tèt 5 yªu cÇu sau: Thø nhÊt: THQL ®­îc sö dông ®Ó d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT ph¶I phï hîp víi môc ®Ých, néi dung d¹y häc. Thø hai: Trong qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THQL trªn líp, cÇn ®¶m b¶o mèi quan hÖ thèng nhÊt, biÖn chøng gi÷a ho¹t ®éng h­íng dÉn cña gi¶ng viªn víi ho¹t ®éng chñ ®éng, tÝch cùc vµ s¸ng t¹o cña HV. D¹y häc sö dông THQL kh«ng chÊp nhËn th¸i ®é ®éc ®o¸n, gia tr­ëng cña gi¶ng viªn vµ th¸i ®é thô ®éng cña HV. Trong qu¸ tr×nh ®ã, HV ®­îc l«i cuèn tham gia cïng tËp thÓ, ®éng n·o tranh luËn d­íi sù h­íng dÉn, gîi më cña gi¶ng viªn. Thø ba: D¹y häc sö dông THQL cÇn ®­îc tæ chøc víi c¸c h×nh thøc vµ ph­¬ng thøc d¹y häc phong phó, ®a d¹ng. C¸c h×nh thøc ( lªn líp, ë nhµ … víi c¸c d¹ng häc c¸ nh©n, häc nhãm, häc tËp thÓ) vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc hái - ®¸p – gîi më; t×m tßi, nghiªn cøu tµi liÖu, ®ãng vai, b¸o c¸o vµ tr×nh bµy… ®­îc sö dông phèi hîp víi nhau nh»m t¹o nªn mét søc m¹nh tæng hîp vÒ ph­¬ng ph¸p. Thø t­: §¶m b¶o c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c chÆt ch÷ trong qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THQL. Sù hîp t¸c lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu trong d¹y häc sö dông t×nh huèng. Qu¸ tr×nh d¹y häc nµy hîp t¸c cïng nhau gi¶I quyÕt THQL ®­îc ®­a ra. C¸c mèi quan hÖ hîp t¸c ®ã bao gåm: Hîp t¸c gi÷a HV vµ HV; hîp t¸c gi÷a HV vµ gi¶ng viªn trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Thø n¨m: ViÖc sö dông THQL trong qu¸ tr×nh d¹y häc THQL trªn líp cÇn ®¶m b¶o tÝnh hÖ thèng. Yªu cÇu nµy ®ßi hái hÖ thèng THQL ®­îc sö dông tu©n theo l«gic cña ch­¬ng tr×nh båi d­ìng vµ l«gic nhËn thøc cña HV. 3.3.2. C¸c b­íc sö dông bµi tËp THQLGD Sö dông THQL trong qu¸ tr×nh d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé QLGD tr­êng THPT ®­îc tiÕn hµnh gåm 3 giai ®o¹n vµ 6 b­íc lín: Ba giai ®o¹n lµ: Giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch; GiaI ®o¹n triÓn khai kÕ ho¹ch; Giai ®o¹n ®¸nh gi¸ c¸c b­íc triÓn khai kÕ ho¹ch S¸u b­íc lµ: + §Þnh h­íng chung cho d¹y häc sö dông t×nh huèng + ChuÈn bÞ gi¸o ¸n cho qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THQL trªn líp + KÝch thÝch ®Þnh h­íng gi¶i quyÕt THQL trªn líp + Tæ chøc, ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng häc tËp cña HV trªn líp th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt c¸c THQL theo c¸c b­íc. + §¸nh gi¸ + Ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö dông THQL trªn líp. Giai ®o¹n 1: X©y dùng kÕ ho¹ch B­íc 1: B­íc ®Þnh h­íng chung cho d¹y häc trªn líp sö dông THQL §Ó chuÈn bÞ t©m thÕ häc tËp sö dông THQL trªn líp cho HV cÇn thùc hiÖn mét sè c«ng viÖc tr­íc khi tiÕn hµnh ®iÒu khiÓn häc tËp cho HV trªn líp th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt THQL. C¸c c«ng viÖc ®ã lµ: - X¸c ®Þnh môc tiªu yªu cÇu sö dông THQLGD trªn líp: + THQL ®­îc sö dông trªn líp nh­ ph­¬ng tiÖn, nh­ biÖn ph¸p kÝch thÝch HV tÝch cùc, tÝch luü kinh nghiÖm. Víi môc ®Ých nµy, vÊn ®Ò trong THQL ®­îc coi nh­ ph­¬ng tiÖn kÝch thÝch th¸i ®é häc tËp tÝch cùc cña HV, tõ ®ã lµm cho viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng cã t¸c dông kÝch thÝch HV t×m tßi, n»m v÷ng tri thøc nghÒ nghiÖp. + THQL cßn ®­îc sö dông trªn líp nh­ sù ®Þnh h­íng nghÒ nghiÖp cho HV. Víi môc ®Ých nµy vÊn ®Ò trong THQL ®­îc coi nh­ môc tiªu mµ HV cÇn t×m hiÓu ®Ó gi¶i quyÕt. Qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt THQL nh­ vËy t¹o cho HV c¬ héi ¸p dông tri thøc nghÒ nghiÖp ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong thùc tiÔn QL. Qua ®ã hä ®­îc rÌn luyÖn kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTQL vµ nh÷ng phÈm chÊt, n¨ng lùc kh¸c cã liªn quan, tiÕn tíi rÌn luyÖn tay nghÒ vµ c¸c phÈm chÊt cÇn kh¸c cña ng­êi qu¶n lý tr­êng THPT. Yªu cÇu HV cÇn ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh häc tËp sö dông THQL: Yªu cÇu quan träng nhÊt lµ HV ®­îc h×nh thµnh kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THQL vÒ c«ng t¸c QL tr­êng THPT. Së dÜ ®©y ®­îc coi lµ yªu cÇu quan träng nhÊt bëi v× n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña ng­êi qu¶n lý c¸n bé nãi chung trong x· héi hiÖn ®¹i. C¸c yªu cÇu cô thÓ cÇn ®¹t ®­îc cña kÜ n¨ng nµy: - Ph¸t hiÖn ®­îc vÊn ®Ò trong THQL vµ x¸c ®Þnh ®­îc môc ®Ých cña viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã. - BiÕt dù kiÕn c¸c ph­¬ng ¸n gi¶I quyÕt vÊn ®Ò lùa chän ®­îc ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt tèi ­u. - BiÕt huy ®éng, t×m kiÕm nh÷ng kiÕn thøc, kÜ n¨ng liªn quan ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. - BiÕt rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm tõ viÖc gi¶ quyÕt vÊn ®Ò ®ã. C¸c yªu cÇu trªn cÇn ®¹t ®­îc ë møc ®é thµnh th¹o thÓ hiÖn HV thùc hiÖn ®­îc c¸c kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THQL trªn c¬ së vËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o c¸c tri thøc, kÜ n¨ng cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý, ®Õn quy tr×nh xö lÝ c¸c THQL ®· biÕt. Yªu cÇu thø 2 HV cã th¸i ®é tÝch cùc häc tËp. Yªu cÇu nµy thÓ hiÖn HV cã sù tËp trung chó ý, cã nhu cÇu, høng thó häc tËp vµ tham gia mét c¸ch tù gi¸c, tÝch cùc vµ c¸c ho¹t ®éng häc tËp th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt c¸c THQL ë trªn líp, chuÈn bÞ chu ®¸o vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ yªu cÇu ®Ò ra, nhÞp ®iÖu lµm viÖc nhanh, tr¶ lêi hoÆc cã ph¶n øng chÝnh x¸c c¸c c©u hái hoÆc yeu cÇu ®­îc ®Ò ra; nç lùc häc tËp, kiªn tr× t×m c¸ch gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nªu ra, kh«ng ng¹i khã hay ch¸n n¶n trong häc tËp. Cao h¬n n÷a hä tù ®Ò ra ®­îc môc tiªu vµ tù x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch hµnh ®éng; cã nh÷ng biÓu hiÖn cña sù ham häc hái, t×m tßi nhu­ hái th©y, hái b¹n, ®Ò xuÊt c¸c th¾c m¾c; h¨ng h¸i khi gi¶ quyÕt nhiÖm vô, t×nh huèng ®Æt ra. Tõ ®ã ph¸t triÓn ë HV c¸c phÈm chÊt kÜ n¨ng nh­: ph©n tÝch, ¸p dông kiÕn thøc, kinh nghiÖm qu¶n lý ®· häc; kÜ n¨ng vµ thãi quen häc tËp, tù t×m kiÕm tri thøc vµ kinh nghiÖm vÒ qu¶n lý… Yªu cÇu cuèi cïng gióp HV n¾m ®­îc nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm vÒ ho¹t ®éng qu¶n lý ë tr­êng THPT. - Cung cÊp nh÷ng lÝ luËn vµ chuÈn bÞ nh÷ng kÜ n¨ng cÇn thiÕt chung cã liªn quan ®Õn häc tËp sö dông THQL cho HV Giíi thiÖu nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ THQL, h­íng dÉn cho HV n¾m ®­îc quy tr×nh xö lÝ THQL trªn líp. C¸c hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ THQL cÇn cung cÊp cho Hv ®ã lµ: Kh¸I niÖm THQL, c¸c lo¹i THQL vµ quy tr×nh xö lÝ THQL; Mét sè c¸ch thøc phèi hîp gi÷a gi¶ng viªn vµ HV trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y trªn líp nh­: th¶o luËn nhãm, hái ®¸p; tr×nh bµy c¸ nh©n; trong ®ã ®Æc biÖt l­u ý h­íng dÉn HV c¸ch thøc hîp t¸c lµm viÖc víi c¸c HV kh¸c. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc nhãm mçi thµnh viªn trong nhãm ®¶m nhiÖm mét nhiÖm vô cô thÓ ( Mét HV lµm nhãm tr­ëng víi nhiÖm vô ®iÒu khiÓn, mét Hv lµm th­ kÝ cã nhiÖm vô ghi chÐp ). VÝ dô nÕu cïng mét thêi ®iÓm mµ chØ ®­a mét THQL cho Hv gi¶I quyÕt thi viÖc chia nhãm lµ ®¬n gi¶n cßn nÕu cïng mét thêi ®iÓm mµ muèn ®­a ra tõ 2 THQL trë lªn cho HV gi¶i quyÕt th× sè thø tù chia nhãm nªn chän t­¬ng øng víi sè l­îng THQL ®­îc ®­a ra. - §Þnh h­íng viÖc chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn, ph­¬ng tiÖn cÇn thiÕt phôc vô cho qu¸ tr×nh d¹y häc. Giíi thiÖu cho HV biÕt nh÷ng ®iÒu kiÖn, ph­¬ng tiÖn d¹y häc s½n cã nh­: phßng häc, c¸c tµi liÖu cã liªn quan s½n cã trong th­ viªn, phßng m¸y vi tÝnh… Nªu nh÷ng yªu cÇu cña gi¶ng viªn ®Ó HV chuÈn bÞ. B­íc 2: ChuÈn bÞ gi¸o ¸n §©y lµ b¶n dù kiÕn tr­íc nh÷ng c«ng viÖc mµ gi¶ng viªn vµ HV cÇn tiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp nh»m ®¹t ®­îc môc ®Ých cña qu¸ tr×nh d¹y häc nµy; C«ng viÖc nµy th­êng ®­îc gäi lµ so¹n gi¸o ¸n. B­íc nµy bao gåm c¸c b­íc nhá nh­: - X¸c ®Þnh c¬ së cho viÖc so¹n gi¸o ¸n: Tr­íc khi so¹n gi¸o ¸n cÇn nghiªn cø kÕ ho¹ch, ch­¬ng tr×nh vµ tµi liÖu d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT; ®iÒu kiÖn d¹y häc ë trªn líp; thùc tiÔn c«ng t¸c qu¶n lý ë tr­êng THPT, ®èi t­îng d¹y häc trªn líp. - So¹n gi¸o ¸n: PhÇn kh¸i qu¸t chung cña gi¸o ¸n cÇn ph¶i x¸c ®Þnh môc ®Ých, yªu cÇu néi dung, c¸c ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc c¬ b¶n cÇn sö dông; hÖ thèng c¸c THQL cÇn sö dông, hÖ thèng c¸c yªu cÇu hay c¸c c©u hái ®Ó ®iÒu khiÓn HV thùc hiÖn quy tr×nh gi¶i quyÕt t×nh huèng. NÕu gi¶i quyÕt trän vÑn mét THQL th× 5 c©u hái chÝnh d­íi ®©y ®­îc ®­a ra mçi t×nh huèng cÇn cung cÊp cho HV lµ: VÊn ®Ò chñ yÕu HV cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ g×? Môc ®Ých gi¶i quyÕt ®Ó lµm g×? H·y dù kiÕn c¸c c¸ch gi¶i quyÕt vµ chän c¸ch gi¶i quyÕt tèi ­u nhÊt? Kinh nghiÖm qu¶n lý nµo cÇn ®­îc huy ®éng hay t×m kiÕm ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã? Nªu c¸ch thøc gi¶i quyÕt t×nh huèng ®· ra? Bµi häc kinh nghiÖm nµo ®­îc rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng nµy? - Thêi ®iÓm cung cÊp t×nh huèng qu¶n lý cho HV trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë tõng bµi. Cã 2 thêi ®iÓm cung cÊp THQL th­êng ®­îc Ên ®Þnh ®ã lµ: 1, Cung cÊp THQL ®Ó HV gi¶ quyÕt khi nghiªn cøu tµi liÖu míi. ViÖc cung cÊp nµy nh»m kÝch thÝch, dÉn d¾t HV nghiªn cøu tµi liÖu míi ®Ó lµm giµu vèn kinh nghiÖm qu¶n lý; 2, Cung cÊp THQL khi ®· nghiªn cøu xong tµi liÖu häc tËp. ViÖc cung cÊp nµy nh»m kÝch tÝch, dÉn d¾t HV cñng cè, «n tËp, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc ®· häc. §Æc biÖt chó träng bèi d­ìng cho HV kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc qu¶n lý ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cã thÓ gÆp trong c«ng t¸c qu¶n lý. Giai ®o¹n 2: Giai ®o¹n triÓn khai kÕ ho¹ch (Giai ®o¹n thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng d¹y häc sö dông THQL trªn líp theo dù kiÕn) Th«ng th­êng THQL ®­îc sö dông trªn líp theo hai h­íng: H­íng sö dông THQL trªn lãp trong ®ã viÖc gi¶ quyÕt vÊn ®Ò trong THQL d­îc coi nh­ ph­¬ng tiÖn; h­íng sö dông THQL trªn líp trong ®ã viÖc gi¶I quyÕt vÊn ®Ò trong THQL ®­îc coi lµ môc ®Ých cÇn ®¹t ®­îc. Mçi h­íng cã c¸ch sö dông THQL trªn líp tu©n theo c¸c b­íc cô thÓ ch¼ng h¹n: ®èi víi qu¸ tr×nh d¹y häc coi viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THQL nh­ ph­¬ng tiÖn th× THQL ®­îc sö dông nh­ biÖn ph¸p ®Ó kÝch thÝch HV tÝch luü kinh nhgiÖm qu¶n lý. Do ®ã quy tr×nh ®iÒu khiÓn HV xö lÝ THQL trªn líp sÏ cã b­íc kÝch thÝch HV tÝch cùc t×m tßi kinh nghiÖm míi cã liªn quan ®Ó gi¶I quyÕt vÊn ®Ò trong THQL qua ®ã gióp HV n¾m ®­îc tri thøc míi. Cßn ®èi víi qu¸ tr×nh d¹y häc coi viÖc gi¶I quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng qu¶n lý môc tiªu HV c©n tËp trung gi¶I quyÕt vµ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng ®­îc ®­a ra sau khi HV ®· nghiªn cøu lÝ thuyÕt cña mét phÇn … nh»m môc ®Ých cñng cè «n tËp vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông tri thøc ®· häc th× trong quy tr×nh ®iÒu khiÓn vµ xö lÝ THQL trªn líp sÏ cã b­íc kÝch thÝch HV tÝch cùc cñng cè, «n tËp, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc, nh÷ng kinh nghiÖm ®· cã ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THQL. B­íc 3: KÝch thÝch ®Þnh h­íng gi¶i quyÕt THQL B­íc nµy gåm c¸c ho¹t ®éng sau: - Giíi thiÖu môc ®Ých yªu cÇu, néi dung vµ c¸ch thøc nghiªn cøu bµi häc - Cho HV t×m hiÓu hoÆc «n l¹i nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ THQL, h­íng dÉn HV n¾m ®­îc quy tr×nh xö lÝ THQL trªn líp B­íc 4: Tæ chøc ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng trªn líp nh»m xö lÝ THQL theo quy tr×nh. B­íc nµy bao gåm c¸c ho¹t ®éng sau: - Tæ chøc, ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng ph¸t hiÖn, c«ng nhËn vÊn ®Ò trong THQL; môc ®Ých gi¶I quyÕt vÊn ®Ò - KÝch thÝch sù huy ®éng, t×m kiÕm tri thøc, kinh nghiÖm cã liªn quan ®Ó thùc hiÖn ph­¬ng ¸n gi¶I quyÕt vÊn ®Ò trong THQL - C¸ nh©n thùc hiÖn nhiÖm vô - Th¶o lËun nhãm vÒ c¸c nhiÖm vô - HÖ thèng ho¸ c¸c tri thøc, kinh nghiÖm kh¸I qu¸t cã liªn quan - Tr×nh bµy ph­¬ng ¸n gi¶I quyÕt vÊn ®Ò vµ bµi häc kinh nghiÖm - HÖ thèng l¹i bµi häc kinh nghiÖm chung mµ HV cÇn l­u ý trong mçi t×nh huèng ®­îc gi¶I quyÕt. - Tæng kÕt bµi häc Giai ®o¹n 3: §¸nh gi¸: §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh sö dông THQL trªn líp lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh nh÷ng nhËn ®Þnh, ph¸n ®o¸n vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn qu¸ tr×nh nµy, dùa vµo sù ph©n tÝch nh÷ng th«ng tin thu ®­îc ®èi chiÕu víi nh÷ng môc tiªu, tiªu chuÈn ®Ò ra nh»m ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö dông t×nh huèng trªn líp ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. B­íc 5: §¸nh gi¸: Bao gåm c¸c ho¹t ®éng sau: - X¸c ®Þnh chuÈn ®¸nh gi¸ bao gåm: ChuÈn ®¸nh gi¸ c¸c kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THQL cña HV. C¸c chuÈn ®ã ®­îc ®¸nh gi¸ theo møc ®é thµnh th¹o vµ ch­a thµnh th¹o. - ChuÈn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ n¾m tri thøc cña HV - ChuÈn ®¸nh gi¸ mét sè tiªu chÝ hç trî kh¸c nh­: TÝnh tÝch cùc häc tËp cña HV, møc ®é tÝch cùc thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu cña gi¶ng viªn… X¸c ®Þnh thang ®¸nh gi¸: thang ®¸nh gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh bao gåm: Thang ®¸nh gi¸ kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THQL; thang ®¸nh gi¸ møc ®é ®¸nh gi¸ tri thøc vµ thang ®¸nh gi¸ th¸i ®é cña HV trong qu¸ tr×nh häc tËp. - Thang ®¸nh gi¸ kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng cña HV: Th­êng ®­îc sö dông thoe thang ®iÓm 10. KÕt qu¶ ®iÓm sè chia lµm 4 lo¹i ®¸nh gi¸ häc lùc cña HV Lo¹i giái tõ ®iÓm 8 -10: Yªu cÇu HV cÇn thùc hiÖn ®­îc kho¶ng 80% trë lªn c¸c kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo yªu cÇu t×nh huèng ®Æt ra; biÕt vËn dông kinh nghiÖm ®· cã ®Ó thùc hiÖn c¸c kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch linh ho¹t, s¸ng t¹o, hîp lÝ. Lo¹i kh¸ 7 - 7,5 ®iÓm: HV thùc hiÖn kho¶ng 70-75% c¸c kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo yªu cÇu t×nh huèng; tùc hiÖn c¸c kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch t­¬ng ®èi, râ rµng, chÝnh x¸c, biÕt vËn dông kinh nghiÖm ®· cã ®Ó thùc hiÖn c¸c kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch linh ho¹t, s¸ng t¹o, hîp lÝ. Lo¹i Trung b×nh: tõ 5 - 6,5 ®iÓm: yªu cÇu sinh viªn cÇn ®o¹t ®­îc lo¹i nµy, thùc hiÖn khaáng 50 - 65% c¸c kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo yªu cÇu ®Ò ra c¶u t×nh huèng; thùc hiÖn c¸c kÜ n¨ng ch­a thùc sù râ rµng, chÝnh x¸c vµ cô thÓ; vËn dông m¸y mãc kinh nghiÖm ®· cã trong viÖc thùc hiÖn c¸c kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Lo¹i yÕu kÐm: Tõ 0-4,5 ®iÓm. Yªu cÇu HV cÇn ®¹t ®­îc cña lo¹i nµy chØ thùc hiÖn ®­îc kho¶ng d­íi 45% c¸c kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo yªu c©u ®­a ra cña bµi tËp; c¸c kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®­a ra thiÕu râ rµng, chÝnh x¸c, cô thÓ, ch­a biÕt vËn dông kinh nghiÖm ®· cã ®Ó thùc hiÖn c¸c kÜ n¨ng gi¶I quyÕt vÊn ®Ò. - Thang ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ n¾m tri thøc cña HV: Sö dông thang ®iÓm 10 nh­ th«ng th­êng ®ang sö dông - Thang ®¸nh gi¸ th¸i ®é tÝch cùc häc tËp cña HV: Th¸i ®é tÝch cùc häc tËp cña HV ®­îc ®¸nh gi¸ theo 4 møc ®é sau: RÊt tÝch cùc: 80-100% HV cã nh÷ng biÓu hiÖn tÝch cùc; TÝch cùc: kho¶ng 60-79% HV cã biÓu hiÖn tÝch cùc; TÝch cùc TB: kh¶ong 30-59% HV cã biÓu hiÖn tÝch cùc; Ch­a tÝch cùc: chØ cã kho¶ng 29% trë xuèng HV cã biÓu hiÖn tÝch cùc. B­íc 6 Ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö dông THQL: Trªn c­ së kiÓm tra ®¸nh gi¸, tiÕn hµnh ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh nh÷ng THQL trªn líp cho phï hîp. 3.4. VËn dông viÖc x©y dùng vµ sö dông THQLGD trong d¹y häc mét sè bµi thuéc lßng phÇn: §­êng lèi chÝnh s¸ch trong ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT. Trong ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cho phÐp chóng t«I tiÕn hµnh thùc nghiÖm viÖc x©y dùng vµ sö dông THQLGD trong d¹y häc mét sè bµi trong häc phÇn chung vÒ ®­êng lèi chÝnh s¸ch, víi 2 bµi ®ã lµ: H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch häc sinh THPT víi viÖc thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc (5 tiÕt) vµ bµi: Mét sè vÊn ®Ò T©m lý häc øng dông trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc (5 tiÕt). Bµi thø nhÊt: H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch häc sinh THPT víi viÖc thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc (5 tiÕt) 1. Môc ®Ých yªu cÇu: - HV n¾m ®­îc mét sè tri thøc c¬ b¶n nh­: nguån nh©n lùc ViÖt Nam trong thêi kú CNH, H§H, nh©n c¸ch vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nh©n c¸ch, c¸ch thøc qu¶n lý ®Ó ph¸t triÓn nh©n c¸ch häc sinh THPT theo môc tiªu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ViÖt Nam. - HV cã th¸i ®é tÝch cùc häc tËp, tham gia th¶o luËn s«I næi. - HV cã kÜ n¨ng xö lÝ nh÷ng t×nh huèng liªn quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý nh»m ph¸t triÓn nh©n c¸ch häc sinh THPT. 2. Nh÷ng néi dung chÝnh cña häc phÇn Gåm 3 néi dung chÝnh Néi dung 1: VÊn ®Ò nguån nh©n lùc ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay Trong néi dung nµy ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò nh­: Nh©n lùc, nguån nh©n lùc, ®Æc ®iÓm nguån nh©n lùc, vÊn ®Ò vÒ nguån nh©n lùc cña ngµnh gi¸o dôc hiÖn nay; ViÖc qu¶n lý nguån nh©n lùc ë cÊp vÜ m« vµ cÊp vi m« cña ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o. Néi dung 2: VÊn ®Ò nh©n c¸ch, ®Æc ®iÓm nh©n c¸ch häc sinh THPT, con ®­êng h×nh thµnh nh©n c¸ch Trong néi dung nµy ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò nh­: Kh¸i niÖm nh©n c¸ch; §Æc ®iÓm næi bËt trong nh©n c¸ch häc sinh THPT; Con ®­êng h×nh thµnh nh©n c¸ch häc sinh THPT… Néi dung 3: C«ng t¸c qu¶n lý cña hiÖu tr­ëng tr­êng THPT nh»m ph¸t triÓn nh©n c¸ch cho häc sinh THPT ®¸p øng yªu cÇu nguån nh©n lùc cña ®Êt n­íc. Trong néi dung nµy, c¸c c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT ®­a ra nh÷ng c¸ch thøc ®Ó qu¶n lý c«ng t¸c gi¸o dôc nh©n c¸ch häc sinh THPT ®¸p øng môc tiªu ®µo t¹o cña nhµ tr­êng. 3. Ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y §Ó thùc hiÖn nh÷ng néi dung trªn chóng t«I sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc sau: - Ph­¬ng ph¸p tù häc c¸ nh©n - Ph­¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm - Ph­¬ng ph¸p t×nh huèng - Ph­¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh 4. Nh÷ng t×nh huèng QLGD ®­îc x©y dùng vµ sö dông trong bµi gi¶ng T×nh huèng 1( T×nh huèng 36): Do yªu cÇu n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô cña ®éi ngò gi¸o viªn, Së GD vµ §T giao 2 chØ tiªu ®i häc th¹c sÜ cho tr­êng THPT LTV. HiÖu tr­ëng nhµ tr­êng ®· th«ng b¸o cho c¸c gi¸o viªn tù nguyÖn ®¨ng kÝ ®i häc, nh­ng kh«ng cã gi¸o viªn nµo ®¨ng kÝ. C¸c gi¸o viªn ®­îc hiÖu tr­ëng gîi ý ®Òu t×m lÝ do ®Ó tõ chèi. Trong khi ®ã yªu cÇu cña Së nhµ tr­êng ph¶i thùc hiÖn ®ñ chØ tiªu gi¸o viªn ®i häc mµ Së ®· giao. Lµ hiÖu tr­ëng em gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo? T×nh huèng 2(T×nh huèng 37): ThÇy gi¸o A lµ gi¸o viªn bé m«n To¸n cña nhµ tr­êng di häc th¹c sÜ, khi tèt nghiÖp trë vÒ tr­êng THPT c«ng t¸c, thÊy gi¸o A ®­îc hiÖu tr­ëng ph©n c«ng vÒ tæ chuyªn m«n cò, mÆc dï cã b»ng cÊp cao h¬n gi¸o viªn B nh­ng n¨ng lùc chuyªn m«n cña gi¸o viªn A kÐm hon gi¸o viªn B. V× vËy hiÖu tr­ëng nhµ tr­êng quyÕt ®Þnh gi¸o viªn B lµm tæ tr­ëng chuyªn m«n. ThÇy gi¸o A kÞch liÖt ph¶n ®èi cho r»ng b»ng cÊp cña m×nh h¬n th× ph¶i ®­îc lµm tæ tr­ëng, thÇy lªn ban gi¸m hiÖu tr×nh bµy ý kiÕn th¾c m¾c. Lµ hiÖu tr­ëng b¹n xö lý t×nh huèng ®ã nh­ thÕ nµo? T×nh huèng 3(T×nh huèng 24) Tr­êng THPT BH tØnh HD cã thùc tr¹ng ®¸ng b¸o ®éng vÒ th¸I ®é v« lÔ cña häc sinh. RÊt nhiÒu gi¸o viªn vµ c¸n bé kªu ca r»ng häc sinh khi gÆp gi¸o viªn kh«ng chµo, cßn cã nh÷ng biÓu hiÖn v« lÔ kh¸c. §éi ngò gi¸o viªn yªu cÇu nhµ tr­êng ph¸t ®éng phong trµo rÌn luyÖn ®¹o ®øc. Gi¸o viªn chñ nhiÖm nh¾c në nhiÒu, §oµn THCS HCM còng ®· ph¸t ®éng phong trµo thi ®ua víi chñ ®Ò: “V¨n minh trong giao tiÕp”. Buæi lÔ ph¸t ®éng cña §oµn TN võa kÕt thóc, thÇy hiÖu tr­ëng b­íc xuèng hµnh lang ®i vÒ phÝa v¨n phßng, trªn ®­êng ®i thÇy gÆp mét to¸n häc sinh ®ang bµn t¸n vÒ nhµ tr­êng, gÆp thÇy nh­ng kh«ng em nµo chµo c¶. Lµ hiÖu tr­ëng b¹n xö lý t×nh huèng ®ã nh­ thÕ nµo? T×nh huèng 4(T×nh huèng 42): Tr­êng THPT H cã líp 11D næi tiÕng lµ lớp nghịch ngîm, nhiÒu häc sinh c¸ biÖt vÒ ®Çu yÕu, kh«ng chÞu häc tËp, hay bµy nh÷ng trß trªu thÇy c« gi¸o. Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp lµ mét c« gi¸o qu¸ hiÒn, l¹i ch­a cã kinh nghiÖm chñ nhiÖm, v× vËy kh«ng cã nh÷ng biÖn ph¸p ®­a líp häc ®i vµo nÒ nÕp. Gi¸o viªn chñ nhiÖm ®Ò nghÞ hiÖu tr­ëng nhµ tr­êng cho nghØ vµ thay gi¸o viªn chñ nhiÖm kh¸c. Lµ hiÖu tr­ëng b¹n sÏ gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo? 5. Sö dông THQLGD trong bµi d¹y Trong 4 t×nh huèng ®­îc sö dông trong bµi: “H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch häc sinh THPT víi viÖc thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc”, theo tiÕn tr×nh bµi d¹y nh­ sau: T×nh huèng thø nhÊt vµ t×nh huèng thø hai ®­îc sö dông trong d¹y phÇn kiÕn thøc: VÊn ®Ò nguån nh©n lùc ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. Sau khi HV th¶o luËn thèng nhÊt c¸ch xö lý t×nh huèng thø nhÊt lµ: hiÖu trưởng gi¶i thÝch cho toµn bé gi¸o viªn vÒ nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt häc tËp vµ n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña gi¸o viªn ®Ó ®¸p øng víi yªu cÇu ngµy cµng ph¸t triÓn cña c¶ nhµ tr­êng, sau ®ã t×m hiÓu nh÷ng ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cña mét sè gi¸o viªn trÎ cã n¨ng lùc vµ giao nhiÖm vô cho hä ®Ó hä ®i häc. Sau khi HV th¶o luËn thèng nhÊt c¸ch xö lý t×nh huèng thø 2: Gäi gi¸o viªn A lªn ®Ó gi¶i thÝch, ®éng viªn ®Ó anh ta thÊy ®­îc tæ tr­ëng chuyªn m«n ph¶i lµ ng­êi cã n¨ng lùc chuyªn m«n thËt sù, mÆc dï A cã b»ng cÊp h¬n B nh­ng chuyªn m«n ch­a thùc sù h¬n gi¸o viªn B nªn cÇn cè g¾ng h¬n n÷a. Qua viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng nµy, HV sÏ thÊy ®­îc thùc tr¹ng vÊn ®Ò chuyªn m«n cña ®éi ngò vµ khi ®¸nh gi¸ con ng­êi ph¶i dùa vµo kÕt qu¶ cô thÓ kh«ng chØ ®¸nh gi¸ qua b»ng cÊp, ®ång thêi lµm c«ng t¸c qu¶n lý ph¶i biÕt vËn ®éng gi¸o viªn lu«n cã ý thøc häc tËp ®Ó n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô cña m×nh ®Ó ®¸p øng víi yªu cÇu ngµy cµng n©ng cao cña x· héi. T×nh huèng thø 3 ®­îc sö dông trong d¹y häc phÇn kiÕn thøc vÒ: VÊn ®Ò nh©n c¸ch vµ ®Æc ®iÓm nh©n c¸ch cña häc sinh THPT. Sau khi HV th¶o luËn thèng nhÊt c¸ch xö lý t×nh huèng lµ: ThÇy hiÖu tr­ëng chñ ®éng chµo nhãm häc sinh vµ hái c¸c em võa tham dù cuéc häp cña §oµn thanh niªn µ?c¸c em häc líp nµo ®ã?...Sau ®ã th«ng b¸o cho gi¸o viªn chñ nhiÖm líp vÒ thùc tr¹ng häc sinh vµ tiÕp tôc qu¸n triÖt gi¸o viªn vµ c¸c tæ chøc ®oµn thÓ nhµ tr­êng rÌn luyÖn nÕp sèng v¨n minh cho häc sinh. Qua viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng nµy HV sÏ n¾m ®­îc nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n vÒ t©m lý cña häc sinh THPT, còng nh­ c¸c yÕu tè vµ con ®­êng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cho häc sinh THPT. T×nh huèng thø 4 ®­îc sö dông ë phÇn: C«ng t¸c qu¶n lý cña ng­êi hiÖu tr­ëng tr­êng THPT nh»m ph¸t triÓn nh©n c¸ch cho häc sinh ®¸p øng víi môc tiªu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Sau khi HV th¶o luËn thèng nhÊt c¸ch xö lý t×nh huèng nµy lµ: HiÖu tr­ëng gi¶i quyÕt theo yªu cÇu cña gi¸o viªn chñ nhiÖm lµ thay gi¸o viªn chñ nhiÖm kh¸c thùc sù cã kinh nghiÖm h¬n ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p thiÕt thùc gi¸o dôc häc sinh. Yªu cÇu gi¸o viªn chñ nhiÖm cò phèi hîp cïng gi¸o viªn chñ nhiÖm líp míi tham gia ®Ó cïng cã biÖn ph¸p ®­a häc sinh cña líp ®i vµo nÒ nÕp.ViÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng nµy sÏ cho HV thÊy ®­îc trong qu¶n lý cña ng­êi hiÖu tr­ëng tr­êng THPT cÇn ph¶i linh ho¹t mÒm dÎo, kh«ng cøng nh¾c trong tæ chøc ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu gi¸o dôc häc sinh. KÕt qu¶ cña viÖc vËn dông nh÷ng THQL trong d¹y häc bµi: H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch häc sinh THPT víi viÖc thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®­îc HV nhËn xÐt lµ giê häc rÊt s«i næi víi sù tranh luËn cña nh÷ng ý kiÕn gi¶i quyÕt kh¸c nhau. HV ®­îc tiÕp thu kiÕn thøc vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn sinh ®éng, ®­îc n©ng cao kü n¨ng gi¶i quyÕt t×nh huèng trong c«ng t¸c qu¶n lý cña b¶n th©n. Bµi thø 2: Mét sè vÊn ®Ò T©m lý häc øng dông trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc (5 tiÕt): 1.Môc ®Ých yªu cÇu: - Häc viªn n¾m ®­îc vai trß cña t©m lý häc trong qu¶n lý hµnh chÝnh cña nhµ n­íc; HiÓu ®­îc nh÷ng yÕu tè t©m lý c¬ b¶n cña c«ng chøc ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ qu¶n lý, tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý nh»m ph¸t huy nh÷ng ¶nh h­ëng tèt h¹n chÕ nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc; VËn dông nh÷ng kiÕn thøc t©m lý häc ®Ó xem xÐt ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng qu¶n lý vµ ®Æc ®iÓm t©m lý cña ng­êi qu¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT. - HV cã th¸i ®é tÝch cùc häc tËp, tÝch cùc tham gia th¶o luËn nhãm vµ tù häc c¸ nh©n. - HV n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý th«ng qua viÖc xö lý nh÷ng THQL liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm t©m lý cña c«ng chøc vµ chÝnh ®Æc ®iÓm t©m lý cña ng­êi c¸n bé qu¶n lý. 2. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n: Gåm cã 3 néi dung chÝnh: Néi dung thø nhÊt: Vai trß cña t©m lý häc trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc: Bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nh­: Qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc; Mét sè quan niÖm vÒ con ng­êi trong qu¶n lý; Vai trß cña t©m lý häc trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc. Néi dung thø hai: Nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng tíi t©m lý cña c«ng chøc: Bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nh­: Nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng tíi t©m lý cña c«ng chøc; §Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña ng­êi c¸n bé qu¶n lý; Nh÷ng phÈm chÊt nh©n c¸ch cña ng­êi c¸n bé qu¶n lý; Nh÷ng th«ng sè c¬ b¶n ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña ng­êi c¸n bé qu¶n lý. Néi dung thø ba: H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng qu¶n lý trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn trong tËp thÓ vµ nh÷ng m©u thuÉn c¸ nh©n gi÷a c¸c ®èi t­îng qu¶n lý. 3.Ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y: §Ó thùc hiÖn nh÷ng néi dung trªn chóng t«i sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc sau: - Ph­¬ng ph¸p tù häc c¸ nh©n. - Ph­¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm. - Ph­¬ng ph¸p t×nh huèng. - Ph­¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh. 4. Nh÷ng t×nh huèng QLGD ®­îc x©y dùng vµ sö dông trong bµi gi¶ng T×nh huèng 1: (T×nh huèng 5). Khi tiÕn hµnh thanh tra toµn bé gi¸o viªn, ban thanh tra nhµ tr­êng ph¸t hiÖn thÇy gi¸o T lµ gi¸o viªn trÎ kh«ng thùc hiÖn nghiªm tóc quy ®Þnh cña gi¸o viªn khi lªn líp nh­: gi¸o ¸n so¹n kh«ng ®Çy ®ñ, hå s¬ chuyªn m«n kh«ng thùc hiÖn nghiªm tóc. Gi¸o viªn nµy ®· ®­îc tæ chuyªn m«n nh¾c nhë nhiÒu lÇn vµ lÇn nµy ®­îc ban Thanh tra lËp biªn b¶n vµ göi lªn ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng. Lµ ng­êi hiÖu tr­ëng nhµ tr­êng, ®ång chÝ gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo? Tinh huèng 2: (T×nh huèng 3). Cã gi¸o viªn nhµ tr­êng ph¸t hiÖn: C« gi¸o V.A nghÜ chÕ ®é thai s¶n sinh con ®· 4 th¸ng nh­ng mäi chÕ ®é trªn giÊy tê c« ®Òu cã nh­ mäi gi¸o viªn kh¸c nh­ng cã mét ng­êi kh¸c lÜnh thay. Trong thùc tÕ c« V.A l¹i kh«ng ®­îc nhËn nh÷ng chÕ ®é ®ã. Sù viÖc nµy liÒn ®­îc b¸o c¸o lªn ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng. Lµ hiÖu tr­ëng nhµ tr­êng em xö lý t×nh huèng ®ã nh­ thÕ nµo? T×nh huèng 3: (T×nh huèng 22). Tæ ng÷ v¨n cña nhµ tr­êng cã t×nh tr¹ng: Tæ tr­¬ng chuyªn m«n vµ tæ phã lu«n m©u thuÉn, hay bÊt ®ång quan ®iÓm dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c ho¹t ®éng cña tæ cã chiÒu h­íng ®i xuèng, néi bé trong tæ mÊt ®oµn kÕt, gi¸o viªn trong tæ kh«ng biÕt lµm theo ai. Lµ hiÖu tr­ëng b¹n xö lý t×nh huèng ®ã nh­ thÕ nµo? T×nh huèng 4: (T×nh huèng 34). HiÖu tr­ëng cÇn tuyÓn chän mét th­ ký gióp viÖc (th­ ký héi ®ång gi¸o dôc), trong tr­êng cã 2 gi¸o viªn cã ®ñ phÈm chÊt,n¨ng lùc vµ ®Òu cã thÓ ®¶m nhiÖm tèt c«ng viÖc nµy, trong ®ã cã mét gi¸o viªn lµ con ng­êi b¹n th©n cña ®ång chÝ hiÖu tr­ëng. NÕu lµ hiÖu tr­ëng nhµ tr­êng b¹n chän ai? v× sao? 5.Sö dông THQLGD trong bµi d¹y Sö dông nh÷ng t×nh huèng trªn ë bµi: Mét sè vÊn ®Ò T©m lý häc øng dông trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc,theo tiÕn tr×nh bµi d¹y nh­ sau: T×nh huèng sè 1 ®­îc sö dông trong d¹y häc phÇn: Nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng tíi t©m lý c«ng chøc.Sau khi cho HV th¶o luËn vµ ®i ®Õn thèng nhÊt c¸ch xö lý t×nh huèng nµy lµ: HiÖu tr­ëng gäi lªn ®Ó hái lý do t¹i sao kh«ng thùc hiÖn nghiªm tóc quy chÕ chuyªn m«n, ®Ò nghÞ gi¸o viªn T viÕt kiÓm ®iÓm vµ thùc hiÖn kû luËt theo quy chÕ chuyªn m«n. Sau ®ã hiÖu tr­ëng tiÕp tôc theo dâi nh¾c nhë, ®Ó gi¸o viªn T thùc sù cã thãi quen trong viÖc thùc hiÖn quy ®Þnh chuyªn m«n (V× gi¸o viªn nµy lµ gi¸o viªn trÎ). ViÖc xö lý t×nh huèng nµy gióp ng­êi qu¶n lý biÕt ph©n tÝch ®Æc ®iÓm t©m lý cña c«ng chøc tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm riªng cña hä. T×nh huèng thø 2 ®­îc sö dông trong phÇn kiÕn thøc vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc. Sau khi HV th¶o luËn vµ thèng nhÊt c¸ch xö lý t×nh huèng nµy lµ: Thµnh thËt nhËn c¸i sai vÒ b¶n th©n tr­íc gi¸o viªn, yªu cÇu kÕ to¸n thùc hiÖn kiÓm tra truy thu nh÷ng chøng tõ ®· lµm sai. Qua viÖc sö dông t×nh huèng nµy ®Ó häc viªn nhËn thÊy ®­îc c¸i sai trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng nguyªn t¾c qu¶n lý hµnh chÝnh cña mét c¬ quan. T×nh huèng 3 ®­îc sö dông ë phÇn: Nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra xung ®ét trong tËp thÓ. Sau khi HV th¶o luËn, thèng nhÊt xö lý t×nh huèng nµy lµ: HiÖu tr­ëng t×m nguyªn nh©n g©y ra mÊt ®oµn kÕt gi÷a tæ tr­ëng vµ tæ phã trong néi bé cña tæ chuyªn m«n, sau ®ã gäi hai ®ång chÝ lªn ®Ó gi¶ng gi¶i vµ giao nhiÖm vô x©y dùng tæ chuyªn m«n. NÕu t×nh tr¹ng nµy cßn tiÕp diÔn sÏ cã nh÷ng h×nh thøc kû luËt nÆng h¬n ®èi víi ng­êi lµ nguyªn nh©n g©y nªn mÊt ®oµn kÕt néi bé cña tæ chuyªn m«n. ViÖc sö dông t×nh huèng nµy gióp cho HV ph©n tÝch kh¸ s©u s¾c nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra xung ®ét trong tËp thÓ, tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p xö lý cho thÝch hîp víi tõng lo¹i nguyªn nh©n. T×nh huèng thø 4 ®­îc sö dông ë phÇn: nh÷ng th«ng sè c¬ b¶n ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng qu¶n lý cña hiÖu tr­ëng. Sau khi HV th¶o luËn vµ thèng nhÊt c¸ch xö lý t×nh huèng lµ: ®­a ra chi bé vµ ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng lÊy ý kiÕn. Dùa trªn nh÷ng ý kiÕn thu ®­îc ®Ó hiÖu tr­ëng ®­a ra quyÕt ®Þnh cho ®ång chÝ nµo theo ®a sè ý kiªn cña chi bé vµ ban gi¸m hiÖu. Qua viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng nµy ®Ó thÊy ®­îc quan ®iÓm vµ c¸ch lùa chän c¸n bé cña nhµ qu¶n lý cã phï hîp víi thùc tÕ vµ víi c¸n bé viªn chøc hay kh«ng. ViÖc sö dông nh÷ng THQLGD trong bµi häc lµm cho hiÖu qu¶, HV ®Òu nhËn thÊy ®­îc t¸c dông thiÕt thùc cña nh÷ng kiÕn thøc ®­îc häc trªn líp. KÕt luËn môc 3 Sö dông THQLGD trong d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPTlµ mét trong nh÷ng h­íng ®æi míi ph­¬ng ph¸p båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tÝch cùc. §Ó ch­¬ng tr×nh båi d­ìng cã hiÖu qu¶ cao ®ßi hái gi¶ng viªn ph¶i tiÕn hµnh x©y dùng ®­îc hÖ thèng c¸c bµi tËp t×nh huèng QLGD theo ®óng c¸c b­íc vµ theo nh÷ng nguyªn t¸c nhÊt ®Þnh. Cã nh­ vËy c¸c t×nh huèng ®­îc sö dông trong d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT míi thùc sù ph¸t huy t¸c dông vµ cã gi¸ trÞ vÒ lý luËn còng nh­ thùc tiÔn s©u s¾c. §ång thêi nh÷ng t×nh huèng ®­îc gi¶ng viªn x©y dùng ph¶i phï hîp víi môc ®Ých, yªu cÇu, néi dung cña tõng bµi gi¶ng vµ ph¶i ®¶m b¶o sö dông theo tõng b­íc mµ ®Ò tµi ®· nªu. Trªn c¬ së nguyªn t¾c x©y dùng vµ tiÕn hµnh theo c¸c b­íc trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c t×nh huèng QLGD ®Ò tµi ®· x©y dùng ®­îc 50 t×nh huèng QLGD cña hiÖu tr­êng THPT. Nh÷ng t×nh huèng nµy lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong thùc tiÔn ®ßi hái nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c qu¶n lý ë tr­ëng THPT ph¶i h×nh thµnh c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt nh÷ng t×nh huèng ®ã trong ch­¬ng tr×nh båi d­ìng c¸n bé qu¶n lý tr­êng THPT. B. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu míi vµ næi bËt. Sau khi hoµn thµnh c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu chóng t«i thu ®uîc c¸c kÕt qñ nghiªn cøu míi vµ næi bËt nh­ sau: - Kh¼ng ®Þnh ®­îc trong qu¶n lý tr­¬ng THPT th× viÖc xö lý c¸c THQL lµ c«ng viÖc th­êng xuyªn cña ng­êi CBQL. THQLGD lµ nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong c«ng t¸c qu¶n lý ®ßi hái ng­êi CBQL ph¶i gi¶i quyÕt ®Ó t¹o sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nhµ tr­êng - §Ò tµi ®· ph©n lo¹i THQLGD theo chøc n¨ng, nhiÖm vô qu¶n lý cña hiÖu tr­ëng tr­êng THPT. - ChØ ra thùc tr¹ng viÖc x©y dùng vµ vËn dông THQLGD cña GV trong b«ig d­ìng CBQLGD tr­êng THPT. - §Ò tµi ®· ®­a ra ®­îc c¸c b­íc trong x©y dùng vµ vËn dông THQLGD trong ch­¬ng t×nh båi d­ìng CBQLGD tr­êng THPT. Tõ c¸c b­íc trong x©y dùng vµ vËn dông nµy, GV cã thÓ vËn dông trong ch­¬ng tr×nh båi d­ìng CBQL tr­êng THPT ®Ó n©ng cao chÊt l­îng båi d­ìng CBQLGD hiÖn nay. - §· x©y dùng ®­îc 50 THQLGD cña hiÖu tr­ëng tr­êng THPT. Nh÷ng TH nµy lµ nguån t­ liÖu THQL cho GV vµ HV tham kh¶o trong d¹y vµ häc nh»m n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o, båi d­ìng CBQL hiÖn nay. - B­íc ®Çu thö nghiÖm thµnh c«ng trong x©y dùng vµ vËn dông THQLGD ®Ó d¹y häc mét sã bµi trong ch­¬ng tr×nh båi d­ìng CBQL tr­êng THPT. - §­a ra mét sè ®Ò nghÞ ®èi víi c¸c cÊp qu¶n lý, c¸c tr­êng CBQLGD&DT vµ c¸c khoa QLGD, CBQLGD c¸c tr­êng THPT ®Ó thùc hiÖn kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ó tµi. C. KÕt luËn chung vµ ý kiÕn ®Ò xuÊt 1. KÕt luËn chung 1.1. Qu¶n lý lµ mét ho¹t ®éng hÕt søc n¨ng ®«ng vµ phøc t¹p. Trong ho¹t ®éng qu¶n lý xuÊt hiÖn nh÷ng THQL ®ßi hái nh÷ng ng­êi qu¶n lý ph¶i gi¶i quyÕt ®Ó ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc. ViÖc gi¶i quyÕt c¸c THQL ®ßi hái ng­ßi qu¶n lý ph¶i cã kü n¨ng. Kü n¨ng GQTHQL lµ sù thùc hiÖn cã kÕt qu¶ hµnh ®éng GQTHQL x¶y ra trªn c¬ së vËn dông nh÷ng tri thøc, nh÷ng kinh nghiÖm ®· cã ®Ó hµnh ®éng phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kÖin cho phep. Nh÷ng kü n¨ng gi¶i quyÕt t×nh huèng cña hiÖu tr­ëng tr­êng THPT ®ùoc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh båi d­ìng cho HV nh÷ng kiÕn thøc vÒ khoa häc qu¶n lý. V× vËy viÖc sö dông c¸c t×nh huèng QLGD trong d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng CBQLGD tr­êng THPT lµ rÊt cÇn thiÕt. 1.2. Qua kh¶o s¸t thùc tr¹ng viÖc x©y dùng vµ sö dông t×nh huèng QLGD trong d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng CBQL tr­êng THPt cña 95 gi¶ng viªn ë 3 tr­êng CBQLGD&DT vµ 250 HV líp båi d­ìng CBQL tr­êng THPT 3 ko¸: kho¸ 47; kho¸ 48; kho¸ 49 chóng t«i cã nhËn xÐt nh­ sau: - §a sè gi¶ng viªn vµ HV ®Òu nhËn thøc tèt vai trß cña t×nh huèng QLGD trong d¹y häc ch­¬ng tr×nh båi d­ìng CBQL tr­êng THPT. Hä cho r»ng THQLGD rÊt cã t¸c dông vµ cÇn thiÕt ®­îc sö dông ®Ó n©ng cao chÊt l­îng båi d­ìng cho CBQL tr­êng THPT. - §a sè GV cßn lung tóng trong x©y dùng THQLGD phôc vô ch­¬ng tr×nh båi d­ìng CBQL tr­êng THPT. Hä ch­a thùc hiÖn ®­îc viÖc x©y dùng THQLGD theo c¸c b­íc. Nh÷ng THQLGD thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh d¹y häc la nh÷ng TH gi¶ ®Þnh, tÝnh thùc tiÔn ch­a cao. - Trong thùc tÕ gi¶ng viªn ®· b­íc ®Çu sö dông nh÷ng t×nh huèng QLGD trong d¹y häc, nh­ng kÕt qu¶ ch­a cao. Mét sè GV cßn lóng tóng trong tæ chøc cho HV gi¶i quyÕt c¸c THQL trªn líp. Môc lôc