Dịch vụ thương mại và các biện pháp phát triển thương mại dịch vụ

DÞch vô th­¬ng m¹i vµ c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn th­¬ng m¹i dÞch vô lêi nãi ®Çu ë n­íc ta ho¹t ®éng dÞch vô ngµy cµng ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn víi h×nh thøc kh¸c nhau, nã lµ mèi quan t©m cña tÊt c¶ mäi ng­êi. Do vËy bªn c¹nh nhiÖm vô kinh doanh c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i cÇn ph¶i cã nhËn thøc dÇy ®ñ vµ ph¸t triÓn ®óng ®¾n c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô kh¸ch hµng cña doanh nghiÖp m×nh. Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng dÞch vô nµy mµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh. V× nh÷ng lý do trªn nªn em ®· chän ®Ò tµi: "DÞch vô th­¬ng m¹i vµ c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn th­¬ng m¹i dÞch vô". Trong ®Ò tµi nµy cã nh÷ng ý chÝnh chñ yÕu sau ®©y: - Kh¸i niÖm vµ vai trß cña dÞch vô nãi chung vµ dÞch vô th­¬ng m¹i nãi riªng. - Nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña s¶n phÈm dÞch vô - Nh÷ng lo¹i h×nh dÞch vô, néi dung vµ ®Æc tr­ng cña tõng lo¹i - §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô ë c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i - Thùc tr¹ng vµ c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn dÞch vô th­¬ng m¹i ë n­íc ta. C¬ cÊu ®Ò tµi nµy gåm 3 phÇn: * Lêi nãi ®Çu * Néi dung * KÕt luËn V× thêi gian vµ kh¶ n¨ng cã h¹n nªn ch¾c ch¾n ®Ò ¸n nµy kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt nhÊt ®Þnh, rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n. 1. Kh¸i niÖm vµ vai trß cña dÞch vô nãi chung vµ dÞch vô th­¬ng m¹i nãi riªng. a. Kh¸i niÖm cña dÞch vô DÞch vô lµ mét lÜnh vùc rÊt réng. DÞch vô n»m trong cÊu tróc nÒn s¶n xuÊt x· héi ngoµi lÜnh vùc s¶n xuÊt s¶n phÈm vËt chÊt trong tæng s¶n phÈm quèc d©n, sù ®ãng gãp cña khu vùc dÞch vô chiÕm tû lÖ träng ngµy cµng lín. Theo ®µ ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi vµ sù tiÕn bé v¨n minh nh©n lo¹i, lÜnh vùc dÞch vô ph¸t triÓn hÕt søc phong phó. DÞch vô kh«ng ph¶i chØ ë c¸c ngµnh phôc vô nh­ l©u nay ng­êi ta vÉn th­êng quan niÖm, hoÆc nh­ gÇn ®©y kh¸i niÖm dÞch vô ®­îc ®Þnh nghÜa: "DÞch vô ho¹t ®éng cung øng lao ®éng, khoa häc kü thuËt, nghÖ thuËt nh»m ®¸p øng nhu cÇu vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn, c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng tÝn dông, cÇm ®å, b¶o hiÓm, mµ nã cßn ph¸t triÓn ë tÊt ¶ c¸c lÜnh vùc qu¶n lý vµ c«ng viÖc cã tæ chøc riªng t­." VÝ dô nh­ vÊn ®Ò søc khoÎ vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, gióp ®ì vÒ h«n nh©n, trang trÝ vÒ tiÖc, trang trÝ c« d©u... b. Vai trß cña ho¹t ®éng dÞch vô vµ dÞch vô th­¬ng m¹i §Ó cã thÓ h×nh dung mét c¸ch kh¸i qu¸t dÞch vô cã vai trß quan träng nh­ thÕ nµo trong nÒn kinh tÕ x· héi nãi chung, xin ®¬n cö mét vµi vÝ dô ®¬n gi¶n: B¹n cÇn chuyÓn gÊp mét sè tiÒn vµo Sµi Gßn ®Ó ®Æt cäc cho mét cuéc ®Êu gi¸ hay ®Êu thÇu nµo ®ã rÊt quan träng v× nã sÏ ®em l¹i lîi nhuËn lín cho doanh nghiÖp cña b¹n. NÕu kh«ng cã dÞch vô chuyÓn tiÕp nhanh th× sÏ rÊt khã kh¨n vµ kh«ng an toµn chót nµo khi vËn chuyÓn mét sè l­îng tiÒn lín nh­ vËy. B¹n lµ ng­êi cã tiÒn, b¹n muèn ®i du lÞch ®Ó h­ëng thô. NÕu kh«ng cã dÞch vô du lÞch b¹n ch¾c ch¾n sÏ tõ bá ý ®Þnh ®ã nÕu nh­ biÕt r»ng ®Ó ®­îc ®i n­íc ngoµi b¹n sÏ ph¶i lo bao nhiªu thñ tôc giÊy tê. Còng cã thÓ b¹n lµ mét ng­êi kinh doanh rÊt n¨ng ®éng, b¹n muèn v­¬n ra thÞ tr­êng ngoµi n­íc hoÆc còng cã thÓ b¹n ®ang muèn biÕt vÒ th«ng tin cña mét ®èi t¸c n­íc ngoµi sÏ lµm ¨n víi m×nh. DÞch vô t­ vÊn mµ còng cã thÓ gäi lµ dÞch vô th«ng tin trªn m¹ng Internet sÏ cho b¹n biÕt ®iÒu ®ã vµ kh¶ n¨ng b¹n bÞ ®èi t¸c xá mòi sÏ nhá ®i rÊt nhiÒu. B»ng kh«ng nÕu ®Ó xÈy ra thÊt b¹i th× ¶nh h­ëng cña nã sÏ rÊt xÊu cho doanh nghiÖp cña b¹n. Nh­ng dï b¹n lµ doanh nghiÖp lín hay nhá còng nªn l­u ý r»ng: Mét trong nh÷ng chØ tiªu ®¸nh gi¸ tèc ®é ph¸t triÓn cña mét nÒn kinh tÕ lµ tæng s¶n phÈm quèc d©n. Nãi kh«ng sai, nã thÓ hiÖn c¶ viÖc trong th¸ng nµy b¹n tiªu bao nhiªu tiÒn cho may mÆc mua s¾m vv. Vµ nh­ vËy bÊt kÓ mét sù thiÖt h¹i nµo dï nhá nhÊt cña b¹n còng ®Òu ¶nh h­ëng ®Õn chØ tiªu nµy. TÊt nhiªn nÕu chØ mét m×nh b¹n th× ¶nh h­ëng ®ã chØ rÊt nhá cã thÓ xem nh­ b»ng kh«ng, nh­ng xin th­a víi b¹n r»ng d©n sè ViÖt Nam hiÖn nay lµ 76 triÖu vµ d©n sè thÕ giíi lµ 5 tû 200 triÖu ng­êi, b¹n lµ 1 trong sè 76 triÖu vµ 5 tû ®ã. §Õn ®©y cã lÏ b¹n ®· râ ý t«i muèn nãi, v©ng ë ®©y t«i muèn nãi r»ng dÞch vô ngµy nay ®ãng vai trß nh­ mét thø dÇu b«i tr¬n ®Æc biÖt cña bé m¸y kinh tÕ, nã gi¶m tèi thiÓu nh÷ng chi phÝ c¬ héi kh«ng cÇn thiÕt cho b¹n cã nhiÒu ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt h¬n trong cïng mét vÊn ®Ò. DÞch vô ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ-x· héi, cã thÓ nãi, thùc tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay dÞch vô cã mÆt ë mäi n¬i mäi chç tõ c¬m hép, b¸n vÐ m¸y bay hay qua ®iÖn tho¹i, b¸n hµng qua ®iÖn tho¹i chuyÓn tiÒn nhanh... ThËm chÝ c¸c bµ néi trî ra chî mua mí rau mÊy l¹ng thÞt còng ®­îc th¸i s½n... Sù më réng vµ chuyªn s©u cña dÞch vô ®ãng mét vai trß hÕt søc to lín trong sù ph¸t triÓn chung cña x· héi. Nã kh«ng chØ ®ãng gãp cho x· héi mét phÇn ®¸ng kÓ trong tæng thu nhËp quèc d©n mµ nã cßn tiÕt kiÖm ®­îc mét l­îng lín thêi gian cã Ých cho x· héi. XÐt trªn gãc ®é nÒn kinh tÕ x· héi th× dÞch vô ®ãng vai trß kh¸ quan träng thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm chñ yÕu sau: - DÞch vô gãp phÇn gi¶i phãng con ng­êi khái c«ng viÖc tõ nhá ®Õn lín, gióp hä cã ®iÒu kiÖn tËp trung cao h¬n vµo c«ng viÖc chuyªn m«n, së tr­êng cña m×nh. §iÒu ®ã sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n, tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian cã Ých. - DÞch vô gãp mét phÇn kh«ng nhá (n¨m 1994 lµ 60% ®èi víi n­íc Mü) trong thu nhËp quèc d©n. - DÞch vô ®ãng vai trß cÇu nèi gióp cho viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, nã thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. - DÞch vô gióp cho nÒn kinh tÕ gi¶i quyÕt ®­îc ®¹i bé phËn sè lao ®éng d­ thõa, lµm gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp thùc tÕ, t¨ng thu nhËp cho nh©n d©n lao ®éng, nh÷ng ng­êi kh«ng cã ®iÒu kiÖn lµm nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái sù ®Çu t­ lín vÒ trÝ tuÖ. - DÞch vô th­¬ng m¹i gãp phÇn rót ng¾n qu¸ tr×nh mua hµng cña ng­êi tiªu dïng, ®Èy nhanh tèc ®é l­u th«ng hµng ho¸, tiÒn tÖ, gióp cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. DÞch vô th­¬ng m¹i, b¶n chÊt cña nã ®· lµ mét dÞch vô th­¬ng m¹i, ®ã lµ kh©u b¸n hµng. K.Mak ®· nãi: "B¸n hµng lµ mét b­íc nh¶y chÕt ng­êi" vµ do ®ã dÞch vô còng ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng t¹i c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i kh«ng s¶n xuÊt ra hµng ho¸, do ®ã ho¹t ®éng dÞch vô ®ãng vai trß chñ chèt trong c¸c ho¹t ®éng chung cña doanh nghiÖp. ë ®©y cã lÏ chóng ta còng nªn quay l¹i mét chót ®Ó lµm râ kh¸i niÑm vÒ hµng ho¸. Theo K.Mak th× hµng ho¸ cã 2 lo¹i: hµng ho¸ h÷u h×nh vµ hµng ho¸ v« h×nh. tr­íc hÕt nã lµ mét vËt cã thÓ tho¶ m·n mét nhu cÇu nµo ®ã cña con ng­êi, sau n÷a nã lµ mét vËt cã thÓ trao ®æi víi vËt kh¸c nãi c¸ch kh¸c hµng ho¸ võa cã gi¸ trÞ sö dông (gi¸ trÞ) võa ph¶i cã gi¸ trÞ trao ®æi. TÊt nhiªn chóng ta còng kh«ng thÓ bá qua ®Æc ®iÓm lín nhÊt cña hµng ho¸ ®ã lµ nã s¶n xuÊt ra ®Ó b¸n chø kh«ng ph¶i phôc vô ngay cho nhu cÇu. Ngµy nay, mét ng­êi tiªu dïng khi mua mét s¶n phÈm, hä kh«ng chØ muèn tho¶ m·n nhu cÇu vÒ c¸ nh©n lo¹i s¶n phÈm ®ã mµ hä muèn mét "sù tho¶ m·n toµn bé" nh­ vËy trong s¶n phÈm còng sÏ bao gåm hµng ho¸ cøng vµ hµng ho¸ mÒm víi vai trß nh­ nhau trong sù xuÊt hiÖn cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc hoµn chØnh phÇn mÒm cña mét hµng ho¸ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña doanh nghiÖp m×nh vµ nh­ vËy ®­¬ng nhiªn ho¹t ®éng dÞch vô trë thµnh ho¹t ®éng chñ yÕu cña mét doanh nghiÖp th­¬ng m¹i vµ ng­êi tiªu dïng, kh¸ch hµng cã ®­îc tho¶ m·n hay kh«ng phÇn lín phô thuéc vµo c¸c ho¹t ®éng dÞch vô nµy (®iÒu nµy ®Æc biÖt ®óng-trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng). Cïng mét s¶n phÈm nh­ng cã thÓ doanh nghiÖp nµy b¸n tèt h¬n doanh nghiÖp kia chØ bëi mét lÏ lµ doanh nghiÖp cña hä hoµn h¶o h¬n, còng cïng mét lo¹i h×nh kinh doanh dÞch vô nh­ng vÉn cã nh÷ng doanh nghiÖp næi tréi vµ lµm ¨n hiÖu qu¶ h¬n, còng bëi mét lÏ lµ dÞch vô cña hä hoµn h¶o h¬n, kh¸ch hµng ®­îc tho¶ m·n nhiÒu h¬n. TÊt nhiªn ë ®©y chóng ta còng dïng ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch cña nhµ kinh tÕ nghÜa lµ "gi¶ ®Þnh c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng ®æi mµ chØ xem sù kh¸c nhau cña dÞch vô" Paul R. Timm ®· nãi "Trong dÞch vô kh¸ch hµng kh«ng cã sù tr­ng dông, hoÆc chóng ta c¶i tiÕn, hoÆc chóng ta bÞ tôt hËu". C¸c doanh nghiÖp nÕu kh«ng muèn bÞ tôt hËu th× ph¶i chó träng ho¹t ®éng dÞch vô vµ kh«ng ngõng c¶i tiÕn, ph¸t triÓn nã. DÞch vô th­¬ng m¹i kh«ng trùc tiÕp lµm ra hµng ho¸ vµ do ®ã c¸i phÇn lîi nhuËn nhá nhoi cña c¸c nhµ s¶n xuÊt nh­êng l¹i cho hä ®ã ph¶i ®­îc ®Çu t­ thÝch ®¸ng th× míi cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc. Cã thÓ tæng kÕt ®­îc vai trß cña dÞch vô th­¬ng m¹i trªn c¸c mÆt c¬ b¶n sau: - DÞch vô t¹o ra søc c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh h¬n. ChÝnh v× c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ®Òu hiÓu r»ng "viÖc ®­a ra mét dÞch vô tåi lµ mét ®ßn ®¸nh vµo chÝnh m×nh" cho nªn doanh nghiÖp nµo còng cè g¾ng ®­a vµo dÞch vô hoµn h¶o nhÊt, do ®ã v« h×nh chung ®· x©m chiÕm mét phÇn thÞ tr­êng hay nãi kh¸c ®i ®· l«i kÐo mÊt mét sè kh¸ch hµng cña doanh nghiÖp kh¸c. Doanh nghiÖp bÞ mÊt thÞ phÇn ®ã sÏ ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó giµnh l¹i thÞ tr­êng ng­êi tiªu dïng còng b»ng c¸ch hoµn thiÖn dÞch vô cña m×nh. §iÒu ®ã lµm cho ng­êi tiªu dïng ®­îc ®Ò cao, thu ®­îc nhiÒu lîi Ých h¬n, x· héi ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh h¬n. - DÞch vô gãp phÇn t¹o ra søc sèng míi, ®Þnh h­íng míi cho sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ViÖt Nam vµ trong t­¬ng lai. Nã lµ c¬ héi ®Çu t­ ®Çy tiÒm n¨ng cña c¸ doanh nghiÖp th­¬ng m¹i bëi v× nhu cÇu dÞch vô ngµy cµng lín lªn trªn thÕ giíi vµ ngµy cµng ®ßi hái nhiÒu dÞch vô h¬n tho¶ m·n nhiÒu nhu cÇu h¬n cïng mét lóc. Mét vÝ dô cô thÓ, ngµy tr­íc khi ®i m¸y bay chØ ®¬n gi¶n lµ ngåi yªn trªn ghÕ ®îi ®Õn n¬i cÇn ®Õn. Nh­ng ngµy nay, kinh doanh c¸c dÞch vô trong thêi gian bay ®· trë thµnh mét ngµnh kinh doanh bÐo bë vµ ®em l¹i lîi nhuËn cao. Cã nh÷ng doanh nghiÖp chuyªn kinh doanh dÞch vô ¨n uèng trªn m¸y bay. Cã doanh nghiÖp chuyªn kinh doanh c¸c lo¹i h×nh gi¶i trÝ (nghe nh¹c, ®¸nh bµi...). Còng cã nh÷ng doanh nghiÖp chuyªn kinh doanh vÒ lÜnh vùc th«ng tin liªn l¹c cho nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu trong thêi gian bay... Vµ cho ®Õn nay c¸c doanh nghiÖp nµy ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh vµ lu«n cã xu h­íng më réng sè vèn tÝch luü ngµy cµng cao. DÞch vô gióp doanh nghiÖp lµm tèt tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi x· héi. §ã lµ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho mét bé phËn kh«ng nhá d©n c­ ch­a cã nghÒ nghiÖp. Tãm l¹i ®èi víi doanh nghiÖp th­¬ng m¹i th× dÞch vô ®ãng vai trß hÕt søc quan träng vµ chñ chèt. ChØ cã thÓ hiÓu ®­îc ®iÒu ®ã, lµm tèt ®­îc ®iÒu ®ã th× c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i míi cã c¬ héi tån t¹i, ph¸t triÓn vµ më réng sang c¸c lÜnh vùc kh¸c. 2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña s¶n phÈm dÞch vô Ngµy nay tæng s¶n phÈm quèc d©n cña mét n­íc còng nh­ doanh thu cña mét doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn sù ®ãng gãp cña lÜnh vùc dÞch vô tû lÖ nµy cµng cao ë nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt vµ tiÕn bé khoa häc kü thuËt, nhiÒu lo¹i dÞch vô ph¸t triÓn; víi b¶n chÊt vµ môc ®Ých kinh doanh trong lÜnh vùc nµy còng hÕt søc ®a d¹ng vµ phong phó. VÒ b¶n chÊt dÞch vô vµ s¶n phÈm vËt chÊt cã nh÷ng nÐt rÊt kh¸c biÖt, khiÕn c¸c nhµ kinh doanh dÞch vô khi thiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh ho¹t ®éng marketing kh«ng thÓ bá qua. - Lµ s¶n phÈm v« h×nh, chÊt l­îng dÞch vô khã ®¸nh gi¸ v× nã chÞu nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng nh­ ng­êi b¸n, ng­êi mua vµ c¶ thêi ®iÓm dÞch vô ®ã. - S¶n xuÊt vµ tiªu dïng, dÞch vô diÔn ra ®ång thêi nªn cung cÇu dÞch vô kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau mµ ph¶i tiÕn hµnh cïng lóc. - DÞch vô kh«ng thÓ cÊt gi÷ trong kho, lµm phÇn ®Öm ®iÒu chØnh sù thay ®æi nhu cÇu thÞ tr­êng nh­ c¸c s¶n phÈm vËt chÊt kh¸c... Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy t¹o ra nh÷ng nÐt ®Æc thï cho c¸c doanh nghiÖp dÞch vô nÕu c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn 4 ®iÓm cho ho¹t ®éng Marketing cña m×nh th× c¸c nhµ kinh doanhcÇn 5 ®iÓm: víi 4 ®iÓm kÓ trªn vµ bá sung them con ng­êi (People) Quy m« cña s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng, tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c¸c mèi quan hÖ kü thuËt vµ c¸c mèi quan hÖ giao dÞch th­¬ng m¹i cµng ph¸t triÓn th× cµng ®Æt ra nhiÒu yªu cÇu míi cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trong ®ã cã c¶ ho¹t ®éng dÞch vô kh¸ch hµng, tr­íc, trong vµ sau khi b¸n hµng. 3. Nh÷ng lo¹i h×nh dÞch vô, néi dung vµ ®Æc tr­ng cña tõng lo¹i Tõ khi n­íc ta chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng th× cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng, c¸c lo¹i h×nh dÞch vô cña n­íc ta ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh vµ rÊt m¹nh. Chóng ®­îc ph¸t triÓn d­íi hai d¹ng chÝnh. §ã lµ dÞch vô mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ dÞch vô th­¬ng m¹i thuÇn tuý. a. Trong dÞch vô mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt cã c¸c néi dung vµ c¸c ®Æc tr­ng sau: * B¸n hµng vµ vËn chuyÓn hµng ho¸ theo yªu cÇu cña kh¸ch. ViÖc doanh nghiÖp th­¬ng m¹i thùc hiÖn dÞch vô nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c hé tiªu dïng tËp trung søc vµo c«ng viÖc chÝnh cña m×nh lµ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh, sö dông hîp lý søc lao ®éng vµ ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, gi¶m chi phÝ l­u th«ng, ®ång thêi cho phÐp c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i lµm tèt c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng phôc vô tèt yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ n©ng cao ®­îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh. * ChuÈn bÞ hµng ho¸ tr­íc khi b¸n vµ ®­a vµo sö dông hµng ho¸ tr­íc khi ®­a vµo sö dông ph¶i qua giai ®o¹n chuÈn bÞ cho thÝch dông víi nhu cÇu tiªu dïng. VÝ dô nh­ s¾t thÐp ph¶i c¾t thµnh ph«i phÈm; thuèc trõ s©u c¸c lo¹i ph¶i ®­îc pha chÕ; nhiÒu lo¹i mÆt hµng tiªu dïng ph¶i ®­îc chuÈn bÞ tr­íc... DÞch vô nµy cho phÐp tiÕt kiÖm trong tiªu dïng, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vËn chuyÓn thuËn tiÖn vµ thanh quyÕt to¸n ®¬n gi¶n. * DÞch vô kü thuËt kh¸ch hµng: ®©y lµ h×nh thøc vµ giíi thiÖ hµng, h­íng dÉn mua vµ sö dông hµng ho¸, tæ chøc b¶o d­ìng m¸y mãc thiÕt bÞ... * DÞch vô cho thuª thiÕt bÞ §©y lµ h×nh thøc dÞch vô thÝch dïng ®èi víi c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc kü thuËt, thiÕt kÕ x©y dùng... Nã ¸p dông cho nh÷ng lo¹i thiÕt bÞ cã gi¸ trÞ cao nh­ng thêi gian sö dông Ýt ë c¸c doanh nghiÖp hoÆc lµ nh÷ng hµng ho¸ cã nhu cÇu sö dông kh«ng th­êng xuyªn. b. DÞch vô th­¬ng m¹i thuÇn tuý: gåm c¸c lo¹i h×nh sau: * Chµo hµng: lµ mét h×nh thøc dÞch vô mµ trong ®ã c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i tæ chøc ra c¸c ®iÓm giíi thiÖu vµ b¸n trùc tiÕp hµng ho¸ cho kh¸ch hµng. Chµo hµng cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong c¸c ho¹t ®éng chiªu thÞ v× nã sö dông ®­îc lùc l­îng lao ®éng nãi chung vµ ®­a hµng ho¸ gÇn víi n¬i tiªu dïng s¶n xuÊt. Trong ho¹t ®éng kinh doanh, muèn chµo hµng cã kÕt qu¶ th× nh©n viªn chµo hµng ph¶i ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn sau: - HiÓu râ ®­îc thÞ tr­êng n¬i mµ m×nh ®Þnh tæ chøc chµo hµng. HiÓu râ vËt t­ hµng ho¸ ®em ®i giíi thiÖu (gi¸ trÞ cña hµng ho¸, c¸ch b¶o qu¶n, sö dông, sù kh¸c biÖt gi÷a nh÷ng s¶n phÈm cña m×nh víi nh÷ng s¶n phÈm c¹nh tranh t­¬ng tù). - BiÕt nghÖ thuËt tr×nh bµy vµ giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm ®Ó thuyÕt phôc ng­êi tiªu dïng, ®èi víi nh÷ng lo¹i hµng ho¸ míi tõ ch­a biÕt ®Õn biÕt ®Õn ­a thÝch nÈy sinh nhu cÇu ®Õn mua s¶n phÈm. Nh©n viªn dÞch vô ë ®©y ph¶i biÕt ph©n biÖt víi c¸c lo¹i hµng ho¸ t­¬ng tù kh¸c, hiÓu râ th¾c m¾c cña kh¸ch ®Ó giíi thiÖu mét c¸ch ®óng ®¾n vµ trung thùc. * DÞch vô qu¶ng c¸o Qu¶ng c¸o lµ tuyªn truyÒn, giíi thiÖu hµng ho¸, b»ng c¸ch sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau trong kho¶ng kh«ng gian vµ thêi gian nhÊt ®Þnh. - Trong qu¶n lý kinh doanh hiÖn nay, qu¶ng c¸o lµ c«ng cô quan träng cña Marketing, th­¬ng m¹i lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó ®Èy m¹nh b¸n hµng. Qu¶ng c¸o nh»m lµm cho c¸c hµng ho¸ b¸n ®­îc nhiÒu h¬n, nhanh h¬n, nhu cÇu ®­îc ®¸p øng kÞp thêi. Th«ng qua qu¶ng c¸o, ng­êi lµm c«ng t¸c th­¬ng m¹i hiÓu ®­îc nhu cÇu thÞ tr­êng vµ sù ph¶n øng cña thÞ tr­êng nhanh h¬n nã lµ ph­¬ng tiÖn hç trî ®¾c lùc cho c¹nh tranh, trªn thÞ tr­êng. S¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn, tiÕn bé khoa häc cµng ®­îc ph¸t triÓn vµ viÖc ¸p dông vµo s¶n xuÊt, nhu cÇu cña s¶n xuÊt ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó vµ phøc t¹p th× dÞch vô qu¶ng c¸o cµng trë nªn quan träng. HiÖn nay cã nhiÒu s¶n phÈm, nhiÒu xÝ nghiÖp nhiÒu n­íc chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng chiªu thÞ, trong ®ã qu¶ng c¸o chiÐm mét tû lÖ kh¸ lín trong tæng chi phÝ chøa trong gi¸ b¸n s¶n phÈm (tõ 10-15%). Trong th­¬ng m¹i, ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, cã nh÷ng ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o bªn trong m¹ng l­íi th­¬ng m¹i va cã nh÷ng ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o n»m bªn ngoµi m¹ng l­íi th­¬ng m¹i gåm: - B¸o chÝ: b¸o chÝ vµ c¸c t¹p chÝ lµ nh÷ng ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o quan träng nhÊt, n»m vµo nh÷ng ®èi t­îng réng trªn mét ph¹m vi réng. Tuú theo yªu cÇu cña qu¶ng c¸o mµ lùa chän lo¹i h×nh b¸o chÝ thÝch hîp. Néi dung qu¶ng c¸o b¸o chÝ th­êng gåm 3 bé phËn h¬p thµnh: ch÷, tranh vÏ qu¶ng c¸o, tªn vµ ®Þa chØ c¬ së kinh doanh. Ba bé phËn ®ã ph¶i liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau vµ bæ sung cho nhau. Ch÷ lµ bé phËn chÝnh cña néi dung chung qu¶ng c¸o b»ng b¸o chÝ. Nã nªu tªn hµng, c«ng dông, c¸ch dïng, c¸ch b¶o qu¶n, gi¸ c¶, vµ ph­¬ng thøc b¸n... V¨n viÕt gän râ dÔ hiÓu, dÔ nhí vµ hÊp dÉn. Tranh vÏ biÓu hiÖn tªn, c«ng dông, quy c¸ch, mµu s¾c kiÓu mèt... cña hµng ho¸: cÇn ph¶i b¶o ®¶m tÝnh nghÖ thuËt, tÝnh trung thùc, tªn vµ ®Þa chØ c¬ së kinh doanh ®Ó h­íng dÉn kh¸ch hµng. - §µi ph¸t thanh (radio): radio lµ ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o th«ng dông cã kh¶ n¨ng th«ng b¸o nhanh cÇn hÕt søc chó ý ®Õn thêi ®iÓm th«ng tin vµ thêi ®iÓm giµnh cho mét th«ng tin. - V« tuyÕn truyÒn h×nh, b¨ng h×nh vµ c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng th«ng qua h×nh ¶nh cña s¶n phÈm ë c¸c gãc ®é cã lîi nhÊt ®Ó c¸c hé tiªu dïng bÞ kÝch thÝch, l«i cuèn vµ quan t©m ®Õn hµng ho¸, nhÊt lµ nh÷ng hµng ho¸ míi. ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, qu¶ng c¸o qua Tivi lµ lo¹i qu¶ng c¸o th«ng dông. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶ng c¸o qua ti vi cÇn hÕt søc chó ý tíi viÖc lùa chän h×nh ¶nh ®­a lªn ti vi, thêi ®iÓm th«ng tin thêi gian giµnh cho mét tin vµ sè lÇn lÆp l¹i th«ng tin - Qu¶ng c¸o b»ng ¸p phÝch: ®©y lµ h×nh thøc qu¶ng c¸o cho phÐp khai th¸c tèi ®a lîi thÕ vÒ kÝch cì, h×nh ¶nh, mµu s¾c, vÞ trÝ, thêi gian vµ chñ ®Ò qu¶ng c¸o... vµ cã ¸p phÝch qu¶ng c¸o tæng hîp, ¸p phÝch qu¶ng c¸o chuyªn ®Ò. H×nh thøc nµy thÝch dông khi c¸c c¬ së kinh doanh míi khai tr­¬ng hoÆc khi míi cã mÆt hµng kinh doanh ®Æc biÖt hoÆc khi cÇn thiÕt kÕt hîp víi triÔn lµm b¸n hµng. - Bao b× vµ nh·n hiÖu hµng ho¸: ®©y lµ mét lo¹i h×nh qu¶ng c¸o hµng ho¸ quan träng th«ng dông vµ cã hiÖu qu¶ cao. Qu¶ng c¸o th«ng qua nh·n hiÖu vµ bao b× hµng ho¸ lµm cho kh¸ch hµng tËp trung chó ý ngay vµo hµng ho¸. Râ rµng lµ ®Ó lµm ®­îc chøc n¨ng qu¶ng c¸o, yªu cÇu nh·n vµ bao b× ph¶i ®Ñp vµ hÊp dÉn. Nã võa gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸ võa b¶o vÖ gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸. - Qu¶ng c¸o b»ng b­u ®iÖn: c¬ së kinh doanh cã quan hÖ kinh tÕ víi nhiÒu kh¸ch hµng, trong ®ã cã nh÷ng kh¸ch hµng quan träng th­êng xuyªn liªn hÖ. Qu¶ng c¸o b»ng b­u ®iÖn cã vai trß quan träng. §©y lµ lo¹i qu¶ng c¸o mµ c¸c doanh nghiÖp th­êng xuyªn liªn hÖ víi nh÷ng kh¸ch hµng quan träng göi cho hä catalo, th­ chóc tÕt qu¶ng c¸o, mÉu hµng vµ c¸c Ên phÈm qu¶ng c¸o qua b­u ®iÖn. V× h×nh thøc nµy chØ tËp trung vµo mét sè kh¸ch hµng, hiÖu qu¶ cña qu¶ng c¸o kh«ng lín. Nh÷ng h×nh thøc qu¶ng c¸o bªn trong m¹ng l­íi th­¬ng m¹i: - BiÓn ®Ò tªn c¬ së kinh doanh: mçi c¬ së kinh doanh ph¶i cã biÓn ®Ò ®Ó ë trªn, chÝnh gi÷a lèi ra vµo cña c¬ quan. BiÓn ®Ò ghi tªn, ®Þa chØ c¬ së kinh doanh vµ c¬ quan chñ qu¶n cña nã. Tªn c¬ së kinh doanh ph¶i ghi râ, ®Ñp, viÕt b»ng ch÷ lín ®¶m b¶o cho ng­êi qua ®­êng b»ng ph­¬ng tiÖn c¬ giíi cã thÓ thÊy ®­îc. KÝch th­íc cña biÓn ®Ò ph¶i võa ph¶i, c©n xøng mét c¸ch hîp lý víi quy m« kiÕn tróc c¬ quan th­¬ng m¹i. - Tñ kÝnh qu¶ng c¸o: lµ h×nh thøc qu¶ng c¸o chÝnh vµ phæ biÕn cña hÖ thèng qu¶ng c¸o cöa hµng th­¬ng nghiÖp quy m« lín vµ võa. Nã rÊt thÝch hîp víi qu¶ng c¸o mÆt hµng ho¸, chÊt liÖu phô tïng, mÆt hµng ®iÖn m¸y... Tñ kÝnh qu¶ng c¸o cã nhiÒu lo¹i, tñ kÝnh cöa sæ, tñ kÝnh gi÷a gian, tñ kÝnh «m cét... Mçi lo¹i cã vÞ trÝ vµ t¸c dông riªng. - Bµy hµng ë n¬i b¸n hµng lµ h×nh thøc qu¶ng c¸o chÝnh phæ biÕn trong mäi lo¹i h×nh th­¬ng nghiÖp cã quy m« c¬ cÊu mÆt hµng va ®Þa ®iÓm doanh nghiÖp kh¸c nhau. Nã thÝch hîp cho mÆt hµng b¸n bu«n vµ b¸n lÎ - Qu¶ng c¸o qua ng­êi b¸n hµng: ®©y lµ h×nh thøc qu¶ng c¸o quan träng. Ng­êi b¸n hµng th«ng b¸o cho kh¸ch hµng b»ng ch÷ hay b»ng miÖng vÒ hµng ho¸, néi quy b¸n hµng, ph­¬ng thøc b¸n vµ thanh to¸n §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶ng c¸o qua ng­êi b¸n hµng cÇn hÕt søc chó ý ®Õn viÖc båi d­ìng ®µo t¹o ®éi ngò nh©n viªn b¸n hµng. Ng­êi b¸n hµng ph¶i cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc vÒ hµng ho¸, biÕt vÒ nghÖ thuËt chµo hµng, tr×nh bµy s¶n phÈm vµ nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt kh¸c vÒ thÞ tr­êng hµng ho¸. * Héi chî: Héi chî lµ mét h×nh thøc ®Ó c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i, c¸c nhµ kinh doanh qu¶ng c¸o hµng ho¸, b¸n hµng vµ n¾m nhu cÇu, ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ, nhËn biÕt c¸c ­u nh­îc hµng ho¸ mµ m×nh kinh doanh. Héi chî trong th­¬ng m¹i ®­îc coi lµ h×nh thøc dÞch vô thÝch dông víi nh÷ng hµng ho¸ míi vµ nh÷ng hµng ho¸ ø ®äng chËm lu©n chuyÓn. Tuú thuéc theo ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ hµng ho¸, thÞ tr­êng, kh¸ch hµng mµ c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i quyÕt ®Þnh ®øng ra tæ chøc Héi chî hay tham gia Héi chî. NÕu tæ chøc Héi chî, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i khai th¸c triÖt ®Ó Héi chî qu¶ng c¸o cho hµng ho¸ cña m×nh. ë ®©y nghÖ thuËt qu¶ng c¸o cã vai trß v« cïng quan träng, n©ng cao uy tÝn cña c«ng ty, doanh nghiÖp, cña s¶n phÈm b»ng nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó khuyÕch tr­¬ng c¸c uy tÝn ®ã. N¾m b¾t chÝnh x¸c nhu cÇu thÞ tr­êng, t×m hiÓu thªm c¸c b¹n hµng, tËn dông nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó b¸n hµng vµ th«ng qua Héi chî ®Ó ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ tiÕp theo. c. DÞch vô qu¶n lý m«i giíi, t­ vÊn, chuyªn gia: §©y chÝnh lµ nh÷ng h×nh thøc dÞch vô liªn quan ®Õn tæ chøc qu¶n lý kinh doanh th­¬ng m¹i. 4. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dÞch vô ë c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i Trong c¬ chÕ hiÖn nay, ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i chóng ta ph¶i tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng lÜnh vùc dÞch vô vµ c¸c h×nh thøc dÞch vô kh¸c nhau mµ ng­êi ta ¸p dông nh÷ng chØ tiªu thÝch hîp ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh. Trong kinh doanh dÞch vô nh­ söa ch÷a, chuÈn bÞ vËt t­ cho s¶n xuÊt, vËn t¶i, kh«ng thùc hiÖn viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm nh­ chóng ta thÊy trong lÜnh vùc s¶n xuÊt mµ chØ lµ cung cÊp dÞch vô cho ng­êi kh¸c ®Ó lÊy tiÒn b»ng c¸ch sö dông m¸y mãc hoÆc søc lao ®éng cña c«ng nh©n lµnh nghÒ. Do ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng dÞch vô nªn thùc tÕ sö dông c¸c chØ tiªu kinh tÕ ®Æc thï ®Ó ®¸nh gi¸. Trong kinh doanh dÞch vô, chi phÝ trùc tiÕp lµ chi phÝ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nh©n. Cßn chi phÝ gi¸n tiÕp lµ chi phÝ ®Ó tr¶ cho mäi ho¹t ®éng kh¸c trong kinh doanh nh­: tiÒn thuÕ, chi phÝ qu¶n lý, chi phÝ v¨n phßng, b¶o hiÓm, ®iÖn tho¹i. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô ë c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i chóng ta thÊy cã mét sè ®iÓm næi bËt sau: - Tõ khi n­íc ta chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng th× c¸c ngµnh dÞch vô bung ra ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Cïng víi c¸c lo¹i dÞch vô ph¸t triÓn, th× dÞch vô th­¬ng m¹i còng ngµy cµng ph¸t triÓn. Nã ph¸t triÓn c¶ vÒ bÒ s©u vµ bÒ réng. Nã mang l¹i hiÖu qu¶ v« cïng to lín cho ngµnh th­¬ng m¹i, nã thóc ®Èy viÖc b¸n hµng, tõ ®ã lµm t¨ng doanh sè b¸n ra vµ t¨ng doanh thu cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. Nã ®­îc thÓ hiÖn 70% hµng ho¸ b¸n bu«n cã tû träng cao trong b¸n lÎ ë mét sè ngµnh thiÕt yÕu. - C¸c lo¹i h×nh dÞch vô g¾n liÒn víi l­u th«ng hµng ho¸ ph¸t triÓn m¹nh thóc ®Èy ®­îc kinh doanh s¶n xuÊt gãp phÇn phôc vô ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng. - DÞch vô cßn ®ãng vai trß rÊt to lín vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cho viÖc më réng thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc cña c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i. 5. Thùc tr¹ng vµ c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn th­¬ng m¹i dÞch vô ë n­íc ta. a. Thùc tr¹ng th­¬ng m¹i dÞch vô ë n­íc ta ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tÊt c¶ c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®­îc tiÒn tÖ ho¸, c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh­ ®Êt ®ai vµ tµi nguyªn vèn, søc lao ®éng cña c¸c s¶n phÈm dÞch vô chÊt x¸m vµ tiÒn tÖ lµ hµng ho¸ cßn gi¸ c¶ ®­îc h×nh thµnh th«ng qua t¸c ®éng cung cÇu trªn thÞ tr­êng th× ho¹t ®éng th­¬ng m¹i dÞch vô cã rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn vµ ph¸t huy hÕt vai trß cña m×nh. Th­¬ng m¹i dÞch vô lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh th­¬ng m¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. Thùc tiÔn 10 n¨m c«ng cuéc ®æi míi ë n­íc ta hiÖn nay th­¬ng m¹i dÞch vô ®ãng vai trß rÊt quan träng thùc sù ®· trë thµnh ®iÒu kiÖn vµ tiÒn ®Ò ®Ó thóc ®Èy hµng ho¸ ph¸t triÓn. §­¬ng nhiªn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò mµ nÒn kinh tÕ quan t©m. §¸nh gi¸ t×nh h×nh thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng tiÒn mÆt dÞch vô ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua cã thÓ ®­îc ®¸nh gi¸ xem xÐt nh­ sau: Sau 10 n¨m ®æi míi, ngµnh th­¬ng m¹i dÞch vô ®· ®¹t nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. NghÞ quyÕt 12 NQ/TW cña Bé ChÝnh trÞ ®· kh¼ng ®Þnh nh÷ng n¨m qua thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi do §¶ng ta khëi x­íng vµ l·nh ®¹o, ngµnh th­¬ng m¹i ®· cïng c¸c ngµnh c¸c ®Þa ph­¬ng nç lùc phÊn ®Êu ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu b­íc ®Çu quan träng trong lÜnh vùc l­u th«ng hµng ho¸ vµ dÞch vô gãp phÇn t¹o nªn sù biÕn ®æi s©u s¾c trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ vÞ thÕ míi trªn thÞ tr­êng ngoµi n­íc". Cã c¸c biÓu hiÖn cô thÓ: - ChuyÓn viÖc mua b¸n hµng ho¸ tõ c¬ chÕ tËp trung bao cÊp sang mua b¸n theo c¬ chÕ thÞ tr­êng gi¸ c¶ ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ vµ quan hÖ cung cÇu. §©y lµ mét trong nh÷ng thµnh tùu lín nhÊt sau 10 n¨m ®æi míi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i dÞch vô chuyÓn tõ thÞ tr­êng ë tr¹ng th¸i chia c¾t khÐp kÝn theo ®Þa giíi hµnh chÝnh kiÓu "tù cung tù cÊp" sang thÞ tr­êng tù do l­u th«ng theo quy luËt kinh tÕ thÞ tr­êng vµ theo ph¸p luËt. Víi sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, b­íc ®Çu ®· huy ®éng ®­îc tiÒm n¨ng vÒ vèn vµ kü thuËt vµo l­u th«ng hµng ho¸ lµm cho thÞ tr­êng trong n­íc ph¸t triÓn sèng ®éng, tæng møc l­u chuyÓn hµng ho¸ x· héi nhanh. KÕt qu¶ cña sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong l­u th«ng ®­îc kh¸i qu¸t lµ: ®Õn th¸ng 1 n¨m 1995 c¶ n­íc cã 9860 doanh nghiÖp th­¬ng m¹i (gåm 1845 doanh nghiÖp Nhµ n­íc, 5418 doanh nghiÖp t­ nh©n, 2063 c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, 30 c«ng ty cæ phÇn) vµ trªn 1 triÖu hé kinh doanh th­¬ng m¹i thùc hiÖn tæng møc l­u chuyÓn hµng ho¸ lµ 150.000 tû ®ång, gÊp 2,36 lÇn so víi n¨m 1985 (®· lo¹i trõ nhiÒu yÕu tè tr­ît gi¸). TÝnh chung thêi kú 1991-1995 tæng møc l­u chuyÓn hµng ho¸ trªn x· héi t¨ng b×nh qu©n 20% n¨m. 6 th¸ng ®Çu n¨m 1996 tæng møc b¸n ra lµ 96.000 tû ®ång, ®¹t 53% dù kiÕn c¶ n¨m (140.000 tû ®ång) trong ®ã b¸n lÎ 6600 tû ®ång, ®¹t 47% dù kiÕn c¶ n¨m (140.000 tû ®ång). ThÞ tr­êng n­íc ngoµi ®­îc më réng theo h­íng ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Trong 5 n¨m 1991-1995 kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· ph¸t triÓn vµ ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ, kinh doanh xuÊt nhËp khÈu t¨ng kh«ng ngõng, gÊp 2 lÇn so víi n¨m 1986-1990, trong ®ã xuÊt khÈu t¨ng 2,8 lÇn, nhËp khÈu t¨ng 1,8 lÇn, thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu ®­îc më réng. HiÖn nay ta cã quan hÖ bu«n b¸n víi h¬n 105 n­íc vµ khu vùc, ®· ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi h¬n 60 n­íc (khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng chiÕm tû träng 80% tæng kim ng¹ch bu«n b¸n cña ViÖt Nam, Ch©u ¢u 15%, Ch©u Phi, T©y Nam ¸ 3%, Ch©u Mü 2%). ViÖt Nam cã 5 b¹n hµng lín ë khu vùc Ch©u ¸ lµ NhËt b¶n (chiÕm 20% ttæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu), Singapore (17%), Hongkong (10%), Hµn Quèc (9%), §µi Loan (&%), t¹o ra tiÒn ®Ò kh¸ tèt thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu, gãp phÇn cho c¸c doanh nghiÖp n­íc ta ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®a d¹ng ho¸ vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §æi míi ph­¬ng thøc kinh doanh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng ®èi t¸c. Nhê ®ã ®· gãp phÇn lµm cho nÒn kinh tÕ n­íc ta v­ît qua t×nh tr¹ng hiÓm nghÌo, kinh tÕ x· héi n­íc ta cã ®µ ph¸t triÓn. * VÒ xuÊt khÈu: n¨m 1988 lÇn ®Çu tiªn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®¹t trªn 1 tû USD. N¨m 1994: 3,6 tû USD, n¨m 1995: 5,23 tû USD, s¸u th¸ng ®Çu n¨m 1996 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 3,050 tû USD b»ng 46,2% so víi kÕ ho¹ch c¶ n¨m. Kim ng¹ch xuÊt khÈu 5 n¨m 1991-1995 ®¹t kho¶ng 17 tû USD t¨ng b×nh qu©n 20% n¨m. Riªng n¨m 1995 tèc ®é t¨ng kho¶ng 31% so víi n¨m 1994. Tû träng cña tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu trong GDP lµ 26,4% thêi kú nµy. Tû träng xuÊt khÈu cña c¸c ®Þa ph­¬ng cã xu h­íng t¨ng dÇn hµng n¨m: n¨m 1991 ®¹t 36,4%; n¨m 1995 ®¹t kho¶ng 45%. Hµng ho¸ xuÊt khÈu th«ng qua chÕ biÕn cã chiÒu h­íng t¨ng, n¨m 1990: 5%; 1991: 8,5%; 1992: 23%; 1993: 20%; 1994: 22%. §iÒu nµy gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nh©n d©n. TÝch cùc ®æi míi c«ng nghÖ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam. VÒ c¬ cÊu nhãm hµng xuÊt khÈu: hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n chiÕm 32,8%, hµng c«ng nghiÖp nhÑ chiÕm 18,1%; hµng n«ng l©m thuû s¶n chiÕm 49,1%. Nhãm hµng c«ng nghiÖp cã xu thÕ ngµy cµng gia t¨ng tû träng, ®Æc biÖt lµ hµng c«ng nghiÖp nhÑ mµ chñ yÕu lµ hµng dÖt, may mÆc, dµy dÐp. * VÒ nhËp khÈu: tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu trong thêi kú 1991-1995 ®¹t kho¶ng 22 tû USD, tû träng nhËp khÈu cña c¸c ®Þa ph­¬ng t¨ng dÇn tõ 29,9% n¨m 1991 lªn 36,5% n¨m 1995. C¬ cÊu nhãm hµng nhËp khÈu ®­îc thay ®æi. Tû träng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, thiÕt bÞ lÎ t¨ng cao tõ 25,2% n¨m 1991 lªn 39,5% n¨m 1995. Tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu 6 th¸ng ®Çu n¨m 1996 lµ 4,820 tû USD b»ng 51,3% kÕ ho¹ch n¨m vµ 128,9% so víi cïng kú n¨m 1995. C¸c lo¹i h×nh dÞch vô g¾n víi l­u th«ng hµng ho¸ trong c¸c n¨m ®æi míi ph¸t triÓn m¹nh, thóc ®Èy kinh doanh, s¶n xuÊt gãp phÇn phôc vô ®êi sèng vµ gi¶i quyÕt ®­îc viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, ®ãng gãp ngµy cµng t¨ng cho ng©n s¸ch. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i thu hót tren 2 triÖu lao ®éng ®ãng gãp 34% tæng thu ng©n s¸ch (kh«ng kÓ liªn doanh víi n­íc ngoµi) vµ chiÕm 14% tæng s¶n phÈm trong n­íc. Qua nh÷ng n¨m ®æi míi ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp ®anh h×nh thµnh. ý thøc hiÖu qu¶ ngµy cµng râ vµ ®­îc sµng läc vµ ®µo t¹o trong c¬ chÕ míi nhiÒu c¸n bé qu¶n lý kinh doanh th­¬ng nghiÖp vÉn gi÷ ®­îc phÈm chÊt ®¹o ®øc ®ang tÝch cùc n©ng cao tr×nh ®é n¨ng lùc ®Ó cã thÓ ®èi t¸c trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ c¸c quan hÖ. §¸nh gi¸ mét c¸ch tæng qu¸t nh­ NghÞ quyÕt cña Bé ChÝnh trÞ ®· kh¼ng ®Þnh: "Ho¹t ®éng th­¬ng nghiÖp ®· gãp phÇn ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu vÒ vËt t­, hµng ho¸ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. H¸ng ho¸ trong n­íc phong phó, gi¸ c¶ t­¬ng ®èi æn ®Þnh, l¹m ph¸t bÞ kiÒm chÕ ngµy cµng cã nhiÒu lo¹i hµng ho¸ ViÖt Nam cã mÆt trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Th­¬ng nghiÖp ®· gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi, thóc ®Èy c¸c ngµnh ®æi míi c«ng nghÖ, c¶i tiÕn c¬ cÊu s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, lµm cho s¶n xuÊt tõng b­íc g¾n víi nhu cÇu thÞ tr­êng. B­íc ®Çu ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh gi÷a c¸c miÒn, gi÷a thÞ tr­êng n­íc ta víi thÞ tr­êng thÕ giíi, t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng chi nÒn kinh tÕ, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n". Tuy niªn bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu vµ kÕt qu¶ nªu trªn vÉn cßn mét sè tån t¹i, khuyÕt ®iÓm vµ nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p míi nÈy sinh trªn thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i dÞch vô ®ã lµ: thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ sè l­îng doanh nghiÖp bung ra kinh doanh ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh nh­ng nÆng tÝnh tù ph¸t. NÒn th­¬ng nghiÖp vÒ c¬ b¶n vÉn lµ mét nÒn th­¬ng nghiÖp nhá, tæ chøc ph©n t¸n, manh móng, bu«n b¸n theo kiÓu "Chôp dùt" qua nhiÒu tÇng nÊc dÉn ®Õn t×nh tr¹ng Ðp gi¸ ®Çu vµo n©ng gi¸ ®Çu ra ë thÞ tr­êng trong n­íc, bÞ chÌn Ðp gi¸ ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Ch­a thiÕt lËp ®­îc mèi liªn kÕt l©u dµi gi÷a c¸c c­¬ së s¶n xuÊt víi c¸c nhµ bu«n b¸n vµ gi÷a c¸c nhµ bu«n b¸n víi nhau ®Ó h×nh thµnh c¸c kªnh l­u th«ng æn ®Þnh, t¹o ®iÒu kiÖn hç trî thóc ®Èy s¶n xuÊt, h­íng dÉn tiªu dïng, x©y dùng thÞ tr­êng cung øng vµ tiªu thô v÷ng ch¾c ®Æc biÖt trªn lÜnh vùc vËt t­ n«ng nghiÖp, mua n«ng s¶n thùc phÈm. Trong kinh doanh gÇn ®©y cã khuynh h­íng: hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ ®¨ng ký kinh doanh tæng hîp cèt ®Ó "réng ®­êng ho¹t ®éng" cßn trong thùc tÕ hµng ngµy th× chê thêi c¬. Khi thÊy lîi th× ®æ x« tranh mua tranh b¸n, khi tiªu thô khã kh¨n th× bá mÆc ng­êi s¶n xuÊt, t¹o ra t×nh tr¹ng thõa thiÕu hµng ho¸, g©y ra nh÷ng c¬n sèt vÒ gi¸, g©y mÊt æn ®Þnh vµ nhiÒu bÊt lîi thua thiÖt. * §iÒu l©u nay g©y nhøc nhèi lµ: kû c­¬ng ph¸p luËt bi vi ph¹m, trËt tù thÞ tr­êng ch­a ®­îc x¸c lËp. N¹n bu«n lËu, bu«n b¸n hµng gi¶ diÔn ra nghiªm träng, t¸c ®éng xÊu ®Õn ®êi sèng vµ s¶n xuÊt. T×nh tr¹ng kinh doanh kh«ng ®¨ng ký, kh«ng chÊp hµnh ho¸ ®¬n chøng tõ, trèn thuÕ, c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh cßn nhiÒu. Tr×nh ®é v¨n minh th­¬ng nghiÖp, tiªu chuÈn vÖ sinh trong ¨n uèng vµ thùc phÈm thÊp. Ho¹t ®éng qu¶ng c¸o còng nh­ v¨n ho¸ phÈm ch­a ®­îc qu¶n lý tèt, g©y h¹i ®Õn ®¹o ®øc, lèi sèng, ¶nh h­ëng xÊu ®Õn thuÇn phong mü tôc. Kh«ng Ýt c¸n bé tho¸i ho¸ biÕn chÊt lîi dông c­¬ng vÞ c«ng t¸c tham «, hèi lé, m­u cÇu lîi Ých riªng, lµm ph­¬ng h¹i ®Õn lîi Ých cña Nhµ n­íc vµ cña nh©n d©n. Khi ®Ò cËp ®Õn t×nh tr¹ng ngµnh th­¬ng m¹i dÞch vô chóng ta kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn vai trß cña th­¬ng nghiÖp quèc doanh trong viÖc ph¸t triÓn ngµnh th­¬ng m¹i dÞch vô. NghÞ ®Þnh 338/H§BT ngµy 20/11/1991 lµ c¬ së ®Ó s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp quèc doanh vèn cã ®Æc ®iÓm lµ sè l­îng ®«ng, quy m« nhá, tæ chøc ph©n t¸n. Ngµy 7/8/1994 Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ra quyÕt ®Þnh 90/TTg nh»m ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng, chÊn chØnh tæ chøc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®· ®­îc ®¨ng ký l¹i theo NghÞ ®Þnh 388?H§BT. TiÕp ®ã ®Ó thóc ®Èy viÖc tæ chøc, s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc khÈn tr­¬ng h¬n, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ra ChØ thÞ 500/TTg ngµy 28/8/1995 vÒ x©y dùng ph­¬ng ¸n tæng thÓ s¾p xÕp doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong tõng Bé, ngµnh, ë tõng ®Þa ph­¬ng. Tr­íc khi cã NghÞ ®Þnh 388/H§BT c¶ n­íc cã 2554 doanh nghiÖp quèc doanh, vèn Ýt, b×nh qu©n mét ®¬n vÞ th­¬ng nghiÖp quèc doanh chØ cã 2,14 tû ®ång, trong ®ã vèn l­u ®éng lµ 1,24 tû ®ång. 335 sè doanh nghiÖp vèn ph¸p ®Þnh d­íi 500 triÖu ®ång, kh«ng Ýt c«ng ty cã vèn ph¸p ®Þnh nhá h¬n 100 triÖu, 14,5% cã vèn tõ 500-1000 triÖu; 24,4% cã vèn tõ 1-3 tû ®ång. ChØ cã 10,54% cã vèn trªn 10 tû ®ång. Vèn Ýt l¹i bÞ chiÕm dông, vèn kinh doanh chñ yÕu lµ vèn vay ng©n hµng. N¨m 1991 l·i vay lµ 719,5 tû chiÕm 21,5% tæng sè phÝ l­u th«ng. HiÖu qu¶ kinh doanh thÊp, 30,8% sè c«ng ty kh«ng cã l·i hoÆc trong t×nh tr¹ng bÊp bªnh. Tæng sè lç lªn ®Õn 199,298 tû ®ång, trong ®ã th­¬ng nghiÖp ®Þa ph­¬ng lç 164,103 tû ®ång. Lao ®éng ®«ng, sè ng­êi kh«ng cã viÖc lµm nhiÒu. Vµo thêi ®iÓm 1/7/1992 cã 285.104 lao ®éng trong khu vùc quèc doanh, trong ®ã cã 48.500 ng­êi (13%) ph¶i nghØ chê viÖc. §Õn cuèi n¨m 1994 c¶ n­íc cßn 1650, gi¶m 36% víi 371 c«ng ty thuéc c¸c ngµnh trung ­¬ng qu¶n lý. Tæng sè vèn vµ quy m« tõng c«ng ty t¨ng lªn. N¨m1994 vèn cña th­¬ng nghiÖp quèc doanh lµ 11,960 tû ®ång (cã 7000 tû ®ång vèn l­u ®éng), trung b×nh mét c«ng ty cã 7,2 tû ®ång. Møc lîi nhuËn nép ng©n s¸ch cao h¬n. N¨m 1994 cã 76% c«ng ty kinh doanh cã l·i víi tæng sã tiÒn l·i 1067 tû ®ång, nép ng©n s¸ch 1282,690 tû ®ång. Lùc l­îng lao ®éng n¨m 1994 toµn ngµnh cßn 264.500 CBCNV gi¶m 7,3% so víi n¨m 1991, thu nhËp t¨ng, b×nh qu©n ®¹t 403.000®/ng­êi/th¸ng. (n¨m 1991 lµ 175.000®). ChÝnh phñ ®· phª duyÖt cho thµnh lËp 1 c«ng ty theo quyÕt ®Þnh 90/TTg quyÕt ®Þnh thµnh lËp 2 Tæng c«ng ty theo quyÕt ®Þnh 91/TTg, 12 Bé ngµnh vµ 43 tØnh thµnh phè ®· tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ ®Ò ¸n tæng thÓ s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc (trong ®ã cã th­¬ng nghiÖp quèc doanh). §¸nh gi¸ vÒ th­¬ng nghiÖp quèc doanh hiÖn nay Bé ChÝnh trÞ ®· kh¼ng ®Þnh r»ng th­¬ng nghiÖp quèc doanh ®· v­ît qua ®­îc nh÷ng khã kh¨n vµ nh÷ng th¸ch thøc trong c¬ chÕ thÞ tr­êng "®· cã sù chuyÓn ®æi vÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ ph­¬ng h­íng kinh doanh dÇn dÇn thÝch øng víi c¬ chÕ míi, ®ang gi÷ tû träng cao trong b¸n lÎ ë mét sè ngµnh hµng thiÕt yÕu, ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc, thùc hiÖn c¸c mÆt hµng chÝnh s¸ch ®èi víi ®ång bµo miÒn nói vµ d©n téc. Mét sè doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶, ph¸t huy ®­îc vai trß chñ ®¹o trªn thÞ tr­êng néi ®Þa, b­íc ®Çu t×m ®­îc chç ®øng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Mét sè doanh nghiÖp ®ang chuyÓn ®æi tæ chøc thùc hiÖn qu¸ tr×nh liªn kÕt vµ tÝch tô ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn, qua ®ã t¹o nguån hµng, më réng thÞ tr­êng: lµ lùc l­îng kinh tÕ m¹nh cña Nhµ n­íc trong viÖc ®iÒu hoµ cung cÇu, æn ®Þnh gi¸ c¶". Tuy ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng nªu trªn, mét sè chØ tiªu vÒ chÊt l­îng ®­îc c¶i thiÖn nh­ng nh×n chung th­¬ng nghiÖp Nhµ n­íc vÉn cßn béc lé yÕu kÐm c¶ vÒ tæ chøc lÉn c¬ cÊu qu¶n lý ®éi ngò c¸n bé vµ hiÖu qu¶ kinh doanh th­¬ng nghiÖp quèc doanh tuy chiÕm gµn 70% b¸n bu«n, nh­ng thiÕu hoÆc Ýt vèn vµ kh«ng cã ®iÒu kiÖn dù tr÷ l­u th«ng nªn ph¶i mua nhanh b¸n nhanh, kh«ng cã trong tay lùc l­îng hµng ho¸ ®ñ m¹nh ®Ó chi phèi thÞ tr­êng. C¸c c¬ së b¸n lÎ cña th­¬ng nghiÖp quèc doanh ®· h×nh thµnh tõ l©u, tuy ®· s¾o xÕp l¹i nhiÒu lÇn, nh­ng ®Õn nay bé m¸y vÉn cßn qu¸ nÆng nÒ, chÞu khÊu hao lín do c¸ch bè trÝ cò lµ theo vïng ®Þa lý chø kh«ng theo nhu cÇu mua b¸n cña x· héi nªn th­êng ë vµo vÞ trÝ kh«ng thuËn lîi cho mua s¾m cña d©n c­. VÒ c¬ cÊu th­¬ng nghiÖp quèc doanh sè l­îng lín nh­ng quy m« nhá, vèn Ýt ho¹t ®éng chång chÐo vµ tr¶i réng trªn tÊt c¶ c¸c ngµnh hµng ®Þa bµn. §Õn n¨m 1994 vÉn cßn h¬n 900 doanh nghiÖp (chiÕm 53% tæng sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc) cã sè lao ®éng d­íi 100 ng­êi vµ 530 doanh nghiÖp (chiÕm 31%) cã sè vèn d­íi 500 triÖu ®ång. C¬ cÊu vèn kh«ng hîp lý, vèn cã ®Þnh chiÕm tû träng lín. VÒ tæ chøc qu¶n lý c¸n bé g¾n víi c¬ chÕ h¹ch to¸n ®Òu béc lä nh÷ng s¬ hë vµ yÕu kÐm. Lùc l­îng lao ®éng trong th­¬ng nghiÖp quèc doanh ®«ng nh­ng n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, quen ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn bao cÊp, khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, n¨ng lùc tæ chøc l¹i thÞ tr­êng vµ tr×nh ®é kinh doanh bÞ h¹n chÕ. Do t¸c ®éng cña nguyªn nh©n trªn, th­¬ng nghiÖp Nhµ n­íc kh«ng nh÷ng ch­a ph¸t huy ®­îc vai trß chñ ®¹o trong l­u th«ng hµng ho¸ mµ cßn kÐm hiÖu qu¶, suÊt sinh lêi cña ®ång vèn thÊp. N¨m 1994 chØ ®¹t 9,85%/n¨m trong khi tèc ®é t¨ng gi¸ lµ 14,4%. Qu¶n lý vÒ thÞ tr­êng vµ th­¬ng m¹i dÞch vô qua 10 n¨m ®æi míi, qu¸n triÖt ®­êng lèi cña §¶ng, ®­îc sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña ChÝnh phñ, viÖc qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng th­¬ng nghiÖp ®· cã nh÷ng chuyÓn ®æi s©u s¾c, ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng thÓ hiÖn râ sù ®æi míi râ rÖt vÒ t­¬ng ®èi duy kinh tÕ. NghÞ quyÕt cña Bé ChÝnh trÞ kh¼ng ®Þnh: Qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cã tiÕn bé vÒ tæ chøc vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vÜ m«, t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn. Trong vÊn ®Ò x©y dùng ph¸p luËt vµ c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m«, chóng ta ®· x©y dùng vµ hoµn thiÖn mét b­íc c¸c chÝnh s¸ch thÞ tr­êng, t¹o ra hµnh lang ph¸p lý cho c¸c ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, qua ®ã thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh. QuyÕt ®Þnh 193/H§BT ngµy 23/12/1988 vÒ kinh doanh th­¬ng m¹i dÞch vô trong n­íc ®· x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch th­¬ng nh©n vµ chÝnh s¸ch mÆt hµng lµ b­íc ®Çu t¹o lËp c¬ së cho viÖc chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ë n­íc ®ã. ViÖc ban hµnh LuËt doanh nghiÖp Nhµ n­íc, LuËt c«ng ty, LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, NghÞ ®Þnh 66/H§BT, NghÞ ®Þnh 02/CP quy ®Þnh vÒ kinh doanh hµng ho¸ vµ dÞch vô trªn thÞ tr­êng néi ®Þa, ph¹m vi kinh doanh vµ ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c ph¸p nh©n ®· dÇn dÇn ®­îc x¸c lËp râ rµng thªm. Trªn c¸c lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng cã NghÞ ®Þnh 33/CP vµ c¸c quyÕt ®Þnh c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh ®· x¸c lËp vµ c¶i thiÖn dÇn c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ sù vËn ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Mét b­íc chuyÓn ®æi quan träng vµ kh¸ thµnh c«ng lµ qu¶n lý gi¸: chuyÓn tõ viÖc ®Þnh gi¸ cøng bao cÊp hÇu hÕt c¸c mÆt hµng sang c¬ chÕ mua b¸n theo gi¸ tho¶ thuËn. Nhµ n­íc chØ ®Þnh gi¸ vµ khèng chÕ gi¸ tèi ®a hoÆc gia stèi thiÓu ®èi víi mét sè mÆt hµng chiÕn l­îc, mét sè mÆt hµng thuéc diÖn chÝnh s¸ch x· héi. ThÞ tr­êng ngoµi n­íc ®­îc ph¸t triÓn, thiÕt lËp vµ më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Mét thµnh c«ng ®¸ng kÓ lµ chóng ta ®· hoµn thiÖn c¬ chÕ vµ c«ng cô qu¶n lý vÜ m«, chuyÓn tõ kÕ ho¹ch ho¸ trùc tiÕp sang kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh h­íng. §ét ph¸ ®Çu tiªn lµ quyÕt ®Þnh 217/H§BT vÒ quyÒn tù chñ trong kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ c¬ së, b·i bá chÕ ®é thu quèc doanh vµ ban hµnh c¸c luËt thuÕ. TiÕp ®ã lµ chuyÓn c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ trùc tiÕp víi hÖ thèng 9 chØ tiªu ph¸p lÖnh sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng b»ng viÖc x¸c lËp c¸c c©n ®èi cung cÇu tiÒn-hµng vµ sö dông c«ng cô tµi chÝnh tÝn dông kÕt hîp víi biÖn ph¸p phi thuÕ, b·i bá bao cÊp vèn ®Çu t­, ®iÒu chØnh tû gi¸ gi÷a ®ång ViÖt Nam vµ c¸c ®ång ngo¹i tÖ, tù do chuyÓn ®æi theo tû gi¸ thÞ tr­êng... Nh÷ng biÖn ph¸p trªn lµ c¬ së ®Ó ®­a dÇn ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp sang c¬ chÕ h¹ch to¸n tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ lç l·i. Nhê ®ã th­êng xuyªn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ang tõng b­íc h×nh thµnh thÞ tr­êng ngµy cµng më réng, l­u th«ng th«ng suèt, gãp phÇn quan träng vµo viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. Tuy nhiªn c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vÉn cßn mét sè khuyÕt ®iÓm thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau: - Ch­a x¸c ®Þnh ®­îc c¬ chÕ kÕt hîp kÕ ho¹ch víi thÞ tr­êng - Qu¶n lý vÒ Nhµ n­íc vµ thÞ tr­êng cßn bÞ ph©n t¸n ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh th­¬ng m¹i dÞch vô bÞ chia c¾t theo nhiÒu cÊp ngµnh. - C«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t thÞ tr­êng, ®Êu tranh chèng buon lËu vµ kinh doanh tr¸i phÐp ch­a cã hiÖu lùc. - ViÖc x©y dùng vµ s­ lý th«ng tin, thu thËp th«ng tin thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng th­¬ng nghiÖp tuy cßn cè g¾ng nh­ng chÊt l­îng th«ng tin ch­a cao, ch­a kÞp thêi, C«ng t¸c ph©n tÝch dù b¸o cßn yÕu ch­a lµm ®­îc chøc n¨ng ®Þnh h­íng. - §éi ngò c¸n bé cßn chËm ®æi míi, ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i. b. C¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn dÞch vô th­¬ng m¹i ë n­íc ta. Thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi §¹i biÓu Toµn quèc lÇn thø VIII, NghÞ quyÕt 12/NQ-TW cña Bé ChÝnh trÞ vµ xuÊt ph¸t tõ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i dÞch vô n­íc ta nh÷ng n¨m qua ®Ó cã ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng ®óng, tiÕp tôc ®æi míi th­¬ng m¹i dÞch vô, ph¸t triÓn thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN, quan träng nhÊt lµ ph¶i qu¸n triÖt 3 môc tiªu vµ 3 quan ®iÓm chØ ®¹o nªn trong nq 12/NQ-TW cña Bé chÝnh trÞ theo c¸c môc tiªu vµ quan ®iÓm chØ ®¹o nµy. NghÞ quyÕt Bé chÝnh trÞ ®·®Ò ra 9 chñ tr­¬ng vµ biÖn ph¸p chñ yÕu. Cã thÓ hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p nµy theo tõng lÜnh vùc sau: Hoµn thiÖn qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng th­¬ng nghiÖp thÓ hiÖn ë c¸c néi dung: x©y dùng ph¸p luËt, c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ c¸c quy chÕ cô thÓ t¹o ra khu«n khæ ph¸p lý ®Ó ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i dÞch vô; x©y dùng chiÕn l­îc thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi, hoµn thiÖn vµ sö dông ®óng ®¾n c¸c c«ng cô tµi chÝnh tÝn dông, tû gi¸. T¨ng c­êng x©y dùng tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng th«ng tin th­¬ng m¹i trong toµn quèc; tæ chøc kiÓm tra, kiÓm so¸t thÞ tr­êng, ®Êu tranh chèng c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt trong kinh doanh; x©y dùng vµ hoµn thiÖn bé m¸y qu¶n lý ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé. - Tæ chøc l¹i thÞ tr­êng trªn c¸c lo¹i ®Þa bµn: thÞ tr­êng c¶ n­íc lµ thèng nhÊt nh­ng l¹i cã quan hÖ mËt thiÕt víi c¬ cÊu, sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, dung l­îng hµng ho¸, søc mua ®êi sèng vµ g¾n víi quy ho¹ch ph¸t triÓn trªn tõng ®Þa bµn. V× vËy ®Þnh h­íng vÒ tæ chøc l¹i thÞ tr­êng sÏ c¨n cø vµo mËt ®é giao l­u, tiªu chÊt, ®Æc ®iÓm vµ vai trß vÞ trÝ cña tõng ®Þa bµn. Cã thÓ tæ chøc l¹i thÞ tr­êng sau: + ThÞ tr­êng ®« thÞ: §« thÞ lµ trung t©m s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ lµ vïng tiªu thô tËp trung, nhu cÇu phong phó vµ ®a d¹ng thµnh tõng hÖ thèng nhiÒu tÇng vµ nhiÒu quy m«. + ThÞ tr­êng n«ng th«n: ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu phôc vô kÞp thêi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, vµ ®êi sèng n«ng th«n, chî vµ c¸c côm th­¬ng m¹i dÞch vô ë thÞ trÊn, lµ m« h×nh chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn m¹ng l­íi th­¬ng m¹i n«ng th«n. + ThÞ tr­êng miÒn nói, vïng s©u, vïng xa: Do ®Æc thï c¸c tØnh miÒn nói lµ søc s¶n xuÊt cßn thÊp, giao th«ng yÕu kÐm, kinh tÕ cßn mang tÝnh tù cÊp tù tóc, giao l­u hµng ho¸ ch­a ph¸t triÓn. V× vËy cïng víi khuyÕn khÝch t­ th­¬ng kinh doanh trªn ®Þa bµn miÒn nói, vïng s©u, vïng xa, triÖt ®Ó tËn dông c¸c lùc l­îng Nhµ n­íc ®Ó h×nh thµnh ®¹i lý cña th­¬ng nghiÖp Nhµ n­íc. - Hoµn thiÖn tæ chøc vµ qu¶n lý th­¬ng nghiÖp Nhµ n­íc - T¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng trªn lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô - TiÕp tôc x©y dùng c¬ cÊu thÞ tr­êng víi nhiÒu chñ thÓ tù do vµ tù chñ kinh doanh th­¬ng m¹i dÞch vô trong ph¸p luËt. - Ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc hîp t¸c trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô - Tæ chøc vµ h­íng dÉn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kinh doanh th­¬ng m¹i - Tæ chøc ®Êu tranh chèng bu«n lËu vµ c¸c hµnh vi kinh doanh tr¸i phÐp. KÕt luËn ë n­íc ta ho¹t ®éng dÞch vô ngµy cµng ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn víi nhiÒu h×nh thµnh kh¸c nhau, nã lµ mèi quan t©m cña tÊt c¶ mäi ng­êi. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay vÊn ®Ò kinh doanh cã lîi nhuËn ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi doanh nghiÖp. Nh­ng cô thÓ h¬n ®ã lµ vÊn ®Ò kinh doanh c¸i g× vµ tæ chøc kinh doanh nh­ thÕ nµo? §ã lµ 2 c©u hái ®Æt ra b¾t buéc mçi doanh nghiÖp ph¶i tù tr¶ lêi b»ng kh¶ n¨ng cña m×nh. VËy ph¶i ch¨ng ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô cã thÓ sÏ lµ mét c©u tr¶ lêi cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña s¶n phÈm vµ ®Æc tr­ng cña dÞch vô, tõng lo¹i s¶n phÈm, vµ thùc tr¹ng cña th­¬ng m¹i dÞch vô. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm nªu trªn chóng ta muèn ph¸t triÓn th­¬ng m¹i dÞch vô kh«ng thÓ kh«ng quan t©m ®Õn ho¹t ®éng nµy mét c¸ch nghiªm tóc. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ th­¬ng m¹i. 2. Gi¸o tr×nh th­¬ng m¹i dÞch vô 3. LuËn v¨n tèt nghiÖp 4. Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn 1998 5. T¹p chÝ kinh tÕ thÕ giíi 1996 6. T¹p chÝ con sè vµ sù kiÖn 1996 Môc lôc Néi dung Trang Lêi nãi ®Çu 1 1. Kh¸i niÖm vµ vai trß cña dÞch vô nãi chung vµ dÞch vô th­¬ng m¹i nãi riªng 2 2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña s¶n phÈm dÞch vô 7 3. Nh÷ng lo¹i h×nh dÞch vô, néi dung vµ ®Æc tr­ng cña tõng lo¹i 8 4. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dÞch vô ë c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i 14 5. Thùc tr¹ng vµ c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn th­¬ng m¹i dÞch vô ¬ n­íc ta 15 KÕt luËn 28 Tµi liÖu tham kh¶o — ] –