Điều kiện bảo đảm hiệu quả của kinh doanh đa cấp và vai trò của kinh doanh đa cấp

à các nhà kinh doanh nước ngoài bắt đầu nhảy vào Việt Nam gây ra những cuộc cạnh tranh khốc liệt. T«i hi väng th«ng qua ®Ò tµi mäi ng­êi sÏ hiÓu ®­îc râ h¬n vµ nh×n nhËn mét c¸ch ®óng ®¾n vÒ kinh doanh ®a cÊp. T«i còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o NguyÔn KÕ TuÊn, tr­ëng khoa Qu¶n trÞ kinh doanh, tr­êng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n ®· cã nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp gióp ®ì t«i rÊt nhiÖt t×nh trong viÖc hoµn thµnh ®Ò tµi. 2_ Giới hạn phạm vi nghiên cứu. Do khả năng còn hạn chế như kinh nghiệm còn trẻ, nên việc phân tích thông tin có thể có thể có những sai sót và do kinh phí và thời gian eo hẹp nên tôi chỉ có thể nghiên cứu đề tài ở phạm vi sách, báo, internet, và t«i có lấy thực tế ở công ty Thiên Ngọc Minh Uy ở CÇu DiÔn Hà Nội, sö dông nh÷ng kiÕn thøc tiÕp thu thùc tÕ ®­îc ë ®ã ®Ó thùc hiÖn ®Ò tµi. 3_ Khái quát kết cấu đề tài. Phần 1: Những vấn đề chung về kinh doanh đa cấp. 1_ Quan niệm về kinh doanh đa cấp. 1.1_ Thế nào là kinh doanh đa cấp? 1.2_ Các chủ thể tham gia vào kinh doanh đa cấp. 1.3_ Nội dung của kinh doanh đa cấp. 1.4_ Điều kiện bảo đảm hiệu quả của kinh doanh đa cấp và vai trò của kinh doanh đa cấp. 1.4.1_ §iÒu kiÖn b¶o ®¶m hiÖu qu¶ cña kinh doanh ®a cÊp. 1.4.2_ Vai trß cña kinh doanh ®a cÊp. 1.5_ Vấn đề tiêu thụ sản phẩm công nghiệp. 2_ Kinh nghiệm nước ngoài. Phần 2: Thực tế của Việt Nam và kiến nghị. 1_ Thực tế của Việt Nam. _ ¦u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm cña m« h×nh kinh doanh ®a cÊp t¹i ViÖt Nam. 2_ Kiến nghị. KÕt luËn PhÇn 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ kinh doanh ®a cÊp. 1.1_ Quan niÖm vÒ kinh doanh ®a cÊp. 1.1.1_ ThÕ nµo lµ kinh doanh ®a cÊp? NÕu chóng ta xem nhµ s¶n xuÊt lµ nhµ s¸ng t¹o sè mét v× hä t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi th× nhµ ph©n phèi lµ nhµ s¸ng t¹o sè hai v× hä lµ ng­êi gióp l­u th«ng dßng cña c¶i vËt chÊt ®ã. Trong kinh doanh truyÒn thèng, nhµ s¶n xuÊt x©y dùng h×nh th¸p c¸c tæng ®¹i lý, ®¹i lý bu«n b¸n lÎ vµ hç trî rÊt nhiÒu cho c¸c ch­¬ng tr×nh khuyÕn m¹i. Cßn kinh doanh theo m¹ng, ng­êi s¶n xuÊt theo h×nh th¸p ng­êi tiªu dïng, dùa vµo chÝnh s¸ch th­ëng ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi tiªu dïng t×m kiÕm ng­êi tiªu dïng kh¸c. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia vÒ qu¶ng c¸o, qu¶ng c¸o truyÒn miÖng lµ lo¹i qu¶ng c¸o h÷u hiÖu nhÊt, kinh doanh theo m¹ng sö dông ­u thÕ nµy trong viÖc truyÒn b¸ s¶n phÈm cña m×nh. Trong quyÓn “ Lµn sãng thø ba” cña Richard Poe do nhµ xuÊt b¶n V¨n ho¸ th«ng tin cung cÊp cã nãi, kh¸i niÖm “kinh doanh theo m¹ng” kh«ng ®­îc ghi nhËn trong bÊt kú mét cuèn tõ ®iÓn thuËt ng÷ th­¬ng m¹i chuÈn mùc nµo. ChÝnh c¸c nhµ ho¹t ®éng trong kinh doanh theo m¹ng cßn ch­a ®i ®Õn thèng nhÊt kh¸i niÖm nµy lµ thÕ nµo. V× thiÕu chuÈn mùc ®ã nªn Richard Poe ®­a ra ®Þnh nghÜa sau: “Kinh doanh theo m¹ng lµ bÊt kú mét ph­¬ng ph¸p kinh doanh nµo mµ cho phÐp mét c¸ thÓ kinh doanh ®éc lËp tiÕp nhËn vµo c«ng viÖc cña m×nh c¸c c¸ thÓ kinh doanh kh¸c vµ lÊy ra ®­îc c¸c kho¶n tiÒn hoa hång tõ c¸c c«ng viÖc kinh doanh cña c¸c c¸ thÓ mµ hä thu hót ®­îc”. V× lÝ do ®ã, kinh doanh theo m¹ng th­êng ®­îc gäi lµ “kinh doanh ®a cÊp” hoÆc ®­îc gäi t¾t lµ MLM (Multi Level Maketing). 1.1.2_ C¸c chñ thÓ tham gia vµo kinh doanh ®a cÊp. NghÞ ®Þnh 110/CP ban hµnh h«m 20-8-2005 ®· thõa nhËn tÝnh hîp ph¸p cña ho¹t ®éng b¸n hµng ®a cÊp ch©n chÝnh, ®ång thêi t¹o hµnh lang ph¸p lý ®Ó xiÕt chÆt qu¶n lý ®èi víi m« h×nh kinh doanh nµy. Theo nghÞ ®Þnh, mäi c«ng d©n ViÖt Nam ®Òu cã quyÒn tham gia kinh doanh b¸n hµng ®a cÊp, trõ nh÷ng ng­êi ®ang chÊp hµnh h×nh ph¹t tï hoÆc cã tiÒn ¸n vÒ c¸c téi s¶n xuÊt, bu«n b¸n hµng gi¶, qu¶ng c¸o gian dèi, kinh doanh tr¸i phÐp, trèn thuÕ, lõa dèi kh¸ch hµng, c¸c téi vÒ lõa ®¶o chiÕm ®o¹t tµi s¶n, l¹m dông tÝn nhiÖm chiÕm ®o¹t tµi s¶n, chiÕm gi÷ tr¸i phÐp tµi s¶n. Ng­êi n­íc ngoµi, ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi kh«ng cã giÊy phÐp lao ®éng ë ViÖt Nam do c¬ quan thÈm quyÒn cÊp còng kh«ng ®­îc phÐp tham gia m¹ng l­íi b¸n hµng ®a cÊp t¹i ViÖt Nam. Mäi hµng ho¸ ®Òu ®­îc kinh doanh theo h×nh thøc b¸n hµng ®a cÊp, trõ nh÷ng tr­êng hîp thuéc danh môc hµng ho¸ cÊm l­u th«ng, h¹n chÕ kinh doanh, hµng gi¶, hµng nhËp lËu. Hµng ho¸ lµ thuèc phßng, ch÷a bÖnh cho ng­êi; c¸c lo¹i v¨cxin, sinh phÈm; trang thiÕt bÞ y tÕ vµ dông cô y tÕ; c¸c lo¹i thuèc thó y (bao gåm c¶ thuèc thó y thuû s¶n), thuèc b¶o vÖ thùc vËt; ho¸ chÊt, chÕ phÈm diÖt c«n trïng, diÖt khuÈn dïng trong lÜnh vùc gia dông vµ y tÕ; nguyªn liÖu lµm thuèc ch÷a bÖnh; c¸c lo¹i ho¸ chÊt ®éc h¹i vµ s¶n phÈm cã ho¸ chÊt ®éc h¹i theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt kh«ng ®­îc kinh doanh theo h×nh thøc nµy. 1.1.3_ Néi dung cña kinh doanh ®a cÊp. Kinh doanh theo m¹ng kh«ng cã g× kh¸c ngoµi viÖc chia sÎ nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp mµ b¹n biÕt cho ng­êi kh¸c. C«ng ty kinh doanh sÏ tr¶ tiÒn cho b¹n khi b¹n giíi thiÖu nh÷ng s¶n phÈm, dÞch vô cña hä cho ng­êi kh¸c. Thay v× tr¶ tiÒn cho qu¶ng c¸o trªn tivi, qu¶ng c¸o trªn ®µi, b¸o th× c¸c c«ng ty nµy tr¶ tiÒn cho qu¶ng c¸o truyÒn miÖng. Ngoµi lîi thÕ m« h×nh kinh doanh ®¬n gi¶n, kinh doanh theo m¹ng cßn ®em l¹i mét kh¶ n¨ng tµi chÝnh rÊt ®éc ®¸o. Khi lµm kinh doanh theo m¹ng, doanh sè cña b¹n ph¸t triÓn theo cÊp sè nh©n. B¹n chØ cÇn giíi thiÖu s¶n phÈm vµ c¬ héi kinh doanh cho vµi ng­êi kh¸c n÷a… Ch¼ng bao l©u sè ng­êi sÏ t¨ng lªn rÊt lín. Thùc tÕ cho thÊy b¸n hµng ®a cÊp lµ mét ph­¬ng thøc kinh doanh míi, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ. Tuy nhiªn còng nh­ c¸c ph­¬ng thøc kinh doanh kh¸c, nã còng tiÒm Èn trong m×nh nh÷ng rñi ro nhÊt ®Þnh. C¸c c«ng ty kinh doanh theo m¹ng th­êng qu¶ng c¸o, tuyªn truyÒn khuyÕch tr­¬ng qu¸ møc víi nh÷ng ng­êi cã ý ®Þnh tham gia vµo m¹ng l­íi b¸n hµng vÒ nh÷ng lîi Ých kinh tÕ hÊp dÉn mµ ph­¬ng thøc kinh doanh nµy cã thÓ ®em tíi cho ng­êi tham gia nh­ hä cã thÓ kiÕm ®­îc rÊt nhiÒu tiÒn trong mét thêi gian ng¾n mµ kh«ng cÇn ph¶i ®Çu t­ vèn nhiÒu, c«ng viÖc dÔ dµng kh«ng tèn nhiÒu søc lùc. Tuy nhiªn ng­êi cã dù ®Þnh tham gia vµo h×nh thøc nµy cÇn ph¶i cã ®Çu ãc thËt tØnh t¸o ®Ó ph¸n ®o¸n xem c«ng ty m×nh dù ®Þnh tham gia cã lµm ¨n ch©n chÝnh hay lµ mét c«ng ty lõa ®¶o. Thùc tÕ ®· chøng minh sè l­îng tiÒn mµ b¹n kiÕm tû lÖ thuËn víi nç lùc mµ b¹n bá ra, do ®ã ng­êi tham gia kh«ng nªn ¶o t­ëng vÒ nh÷ng viÔn c¶nh mµ nh÷ng ng­êi tuyªn truyÒn cña c¸c c«ng ty b¸n hµng ®a cÊp ®· nªu.T«i kh«ng phñ nhËn lµ cã nh÷ng ng­êi thµnh ®¹t nhê vµo ph­¬ng thøc b¸n hµng ®a cÊp vµ cã nh÷ng c«ng ty b¸n hµng ®a cÊp thµnh c«ng trªn ph¹m vi toµn cÇu (tËp ®oµn Amway cña Hoa kú) nh­ng sù thµnh c«ng nãi trªn lµ dùa vµo nh÷ng nç lùc b¶n th©n kh«ng mÖt mái cïng víi chÝnh s¸ch kinh doanh ®óng ®¾n, ch©n chÝnh cña c«ng ty chø kh«ng chØ dùa trªn nh÷ng lêi qu¶ng c¸o hoa mü. Sau ®©y t«i xin tr×nh bµy m« h×nh kinh doanh h×nh th¸p ¶o. M« h×nh nµy tån t¹i dùa trªn tuyÓn dông ng­êi tham gia míi vµo m¹ng l­íi vµ tiÒn cña ng­êi tham gia sau sÏ ch¶y vµo tói cña ng­êi tham gia tr­íc. Th«ng th­êng ng­êi tham gia sÏ ph¶i tr¶ mét kho¶n tiÒn ®Ó trë thµnh ng­êi ph©n phèi. TiÒn thï lao mµ ng­êi ph©n phèi nhËn ®­îc chñ yÕu dùa trªn sè l­îng ng­êi tham gia míi mµ ng­êi nµy tuyÓn dông ®­îc chø kh«ng dùa trªn doanh sè b¸n hµng. Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña m« h×nh nµy lµ sè tiÒn mµ ng­êi ph©n phèi kiÕm ®­îc tû lÖ thuËn víi vÞ trÝ cña ng­êi ®ã trong m¹ng l­íi, cµng ë vÞ trÝ cao cµng ®­îc nhiÒu tiÒn. Do thu nhËp cña ng­êi ph©n phèi chñ yÕu dùa trªn viÖc tuyÓn dông ng­êi tham gia míi vµo m¹ng l­íi chø kh«ng dùa trªn doanh sè b¸n hµng nªn m« h×nh nµy sÏ sôp ®æ khi nh÷ng ng­êi ph©n phèi cÊp d­íi kh«ng tuyÓn dông ®ñ nh÷ng ng­êi tham gia míi. Nªn ta cã thÓ ph©n biÖt m« h×nh kinh doanh h×nh th¸p ¶o vµ m« h×nh kinh doanh theo m¹ng dùa trªn bèn yÕu tè sau: ChÊt l­îng cña h×nh th¸p ¶o lµ trung b×nh hoÆc kÐm, gi¸ c¶ th­êng cao h¬n nhiÒu so víi chÊt l­îng s¶n phÈm. Trong khi ®ã, kinh doanh theo mang l¹i cã s¶n phÈm cã chÊt l­îng rÊt tèt, gi¸ c¶ t­¬ng xøng víi chÊt l­îng s¶n phÈm. VÒ nguån thï lao, h×nh th¸p ¶o chñ yÕu lÊy tõ viÖc tuyÓn mé ng­êi tham gia míi vµo m¹ng l­íi.Cßn ë m« h×nh kinh doanh theo m¹nh th× l¹i dùa vµo doanh sè b¸n hµng cña chÝnh m×nh vµ cña nh÷ng ng­êi ph©n phèi cÊp d­íi do m×nh tuyÓn dông. Trong h×nh th¸p ¶o sÏ dïng nh÷ng thñ ®o¹n b¸n hµng lõa dèi vµ kh«ng lµnh m¹nh. Cßn ë kinh doanh theo m¹ng sÏ cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin, chÝnh x¸c vÒ kÕ ho¹ch b¸n hµng vµ tiÒn thï lao. Vµ ë m« h×nh th¸p ¶o kh«ng cã chÝnh s¸ch mua l¹i s¶n phÈm, trong khi ®ã kinh doanh theo m¹ng th× vÉn cã chÝnh s¸ch mua l¹i s¶n phÈm. Cßn yªu cÇu vÒ tÝch tr÷ s¶n phÈm, h×nh th¸p ¶o tÝch tr÷ víi sè l­îng lín, kinh doanh theo m¹ng kh«ng khuyÕn khÝch viÖc tÝch tr÷ s¶n phÈm. Nãi tãm l¹i, ta cã thÓ hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n lµ kinh doanh ®a cÊp thùc chÊt lµ kinh doanh theo m¹ng l­íi mµ ng­êi ë trªn ¨n hoa hång tõ s¶n phÈm b¸n cho ng­êi cÊp d­íi trong hÖ thèng cña m×nh. Vµ cø thÕ m¹ng l­íi ngµy cµng to¶ réng. Trong cuèn s¸ch “ Gióp b¹n giµu cã- Nh÷ng bÝ quyÕt ®¬n gi¶n vµ Ýt rñi ro” cña Nhµ xuÊt b¶n v¨n ho¸ th«ng tin cã nh÷ng vÝ dô vÒ kinh doanh theo m¹ng. T«i xin nªu ra mét vÝ dô sau: B¹n ®· bao giê nhËn ®­îc mét bøc th­ nh­ thÕ nµy ch­a? Siªu thÞ Mr. Food Phè chÝnh, USA Göi quý kh¸ch hµng! C¶m ¬n quý kh¸ch ®· mua hµng cña chóng t«I trong th¸ng! Tæng sè tiÒn cña quý kh¸ch ®­îc nhËn tõ siªu thÞ chóng t«i sÏ lµ 400$. Bao gåm : Sè tiÒn ®­îc gi¶m gi¸ 40$ TiÕt kiÖm chÝ phÝ qu¶ng c¸o 40$ Thu nhËp do giíi thiÖu 320$ Tæng céng 400$ §· bao nhiªu lÇn b¹n ®­îc siªu thÞ ph¸t cho phiÕu gi¶m gi¸ råi? N¨m lÇn? M­êi lÇn? Hay kh«ng lÇn nµo? Dï sao hä còng nªn ph¸t phiÕu gi¶m gi¸ cho b¹n. Mçi lÇn b¹n mua hµng ë siªu thÞ, b¹n ®· lµm t¨ng doanh thu vµ lîi nhuËn cho hä. Lµ mét kh¸ch hµng th­êng xuyªn, b¹n cã nghÜ r»ng m×nh xøng ®¸ng ®­îc gi¶m gi¸ kh«ng? H·y nhí r»ng khi b¹n mua hµng ë n¬i kh¸c th× lîi nhuËn siªu thÞ sÏ gi¶m ®i. Do ®ã nh÷ng ng­êi mua hµng hoµn toµn xøng ®¸ng ®­îc gi¶m gi¸ (trong tr­êng hîp trªn lµ 40$). VËy cßn 40$ tiÕt kiÖm chi phÝ qu¶ng c¸o? Khi b¹n lµ kh¸ch hµng. Siªu thÞ kh«ng cÇn thiÕt chi phÝ cho viÖc qu¶ng c¸o ®Ó thuyÕt phôc b¹n mua hµng cña hä. Siªu thÞ Mr. Food ®· chuyÓn sè tiÒn ®ã cña b¹n. Cßn 320$ thu nhËp do giíi thiÖu lµ g×? Khi b¹n kÓ víi b¹n bÌ, hµng xãm… r»ng b¹n thËt sù rÊt hµi lßng khi mua hµng t¹i Mr. Food. Hä sÏ tíi Mr. Food ®Ó mua hµng thay v× mua hµng ë nh÷ng siªu thÞ kh¸c. Nh­ vËy lµ b¹n ®· qu¶ng c¸o truyÒn miÖng vÒ siªu thÞ Mr. Food. Do ®ã hµng th¸ng, b¹n nhËn ®­îc nh÷ng kho¶n thu nhËp tõ Mr. Food v× nÕu kh«ng cã b¹n, b¹n bÌ, hµng xãm… cña b¹n sÏ mua hµng ë nh÷ng siªu thÞ kh¸c. §©y lµ kiÓu chia sÎ chi phÝ qu¶ng c¸o víi c¸ nh©n trong viÖc khai th¸c kh¸ch hµng míi. Kinh doanh theo m¹ng lµ sù t¨ng tr­ëng theo cÊp sè nh©n. C¸c nhµ ho¹t ®éng theo m¹ng ®· sö dông h×nh thøc kinh doanh nµy trong vßng chôc n¨m. Hä ®· ®Æt c©u hái: “ B¹n thÝch kiÓu g× h¬n- 100.000$ hay mét xu mµ cø mçi ngµy cø t¨ng lªn gÊp ®«i trong vßng mét th¸ng?”. C©u tr¶ lêi ®óng, b¹n thÝch mét xu h¬n, v× sau 31 ngµy nã ®· biÕn thµnh 21 triÖu ®« la, nhê cã phÐp thÇn th«ng lµ sù tÝch luü theo c¸ch sè nh©n. Trong kinh doanh theo m¹ng, “downline” (tÇng d­íi) cña b¹n, tøc lµ nh÷ng nhµ ph©n phèi phÝa d­íi cña c¸c nhµ ph©n phèi cña b¹n, lµ m¹ng l­íi mµ vÒ mÆt lý thuyÕt sÏ ph¸t triÓn theo cÊp sè nh©n. VÝ dô, b¹n thu hót ®­îc n¨m ng­êi trong th¸ng ®Çu tiªn vµ mét ng­êi trong sè hä l¹i l«i kÐo thªm n¨m ng­êi trong th¸ng tiÕp theo v.v… Sau s¸u th¸ng m¹ng l­íi cña b¹n sÏ bao gåm 19.530 ng­êi. C«ng ty kinh doanh theo m¹ng ®iÓn h×nh sÏ cho phÐp b¹n nhËn ®­îc c¸c kho¶n hoa hång tõ tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm ®­îc b¸n ra b»ng kinh nghiÖm cña 19.530 nhµ ph©n phèi. Nªu mçi th¸ng mét kh¸ch hµng mua mét s¶n phÈm chØ víi gi¸ 100 ®«la, vµ nÕu nh­ kho¶n tiÒn hoa hång cña b¹n tõ mçi nhµ ph©n phèi lµ 10%, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ b¹n sÏ kiÕm ®­îc 195.300 ®«la trong mét th¸ng. TÊt nhiªn, ®a sè c¸c nhµ ho¹t ®éng theo m¹ng kh«ng lµm ra ®­îc nhiÒu tiÒn nh­ vËy. MÖt mái th­êng ®¸nh b¹i 90% c¸c nhµ ph©n phèi cña b¹n tr­íc khi hä cã thÓ nhËn ®­îc mét kho¶n thu nhËp ®¸ng kÓ nµo ®ã. CÊp sè nh©n cã khuynh h­íng kÕt thóc ë tÇng thø ba hoÆc tÇng bèn. Vµ trong hÇu hÕt c¸c sù vô kinh doanh, c¸c nhµ ph©n phèi ph¶i ®æ ra rÊt nhiÒu tiÒn cña vµ søc lùc ®Ó duy tr× kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ cã ®­îc c¸c kho¶n thu nhËp cao. Nãi ng¾n gän, kinh doanh theo m¹ng- ®ã chÝnh lµ ngµnh th­¬ng m¹i thùc sù. Nã cã nh÷ng vÊn ®Ò vµ sù m¹o hiÓm nh­ mét ngµnh kinh doanh thùc sù. §©y kh«ng ph¶i lµ trß ch¬i may rñi. Thµnh c«ng chÝnh lµ ë sù lao ®éng cÇn cï, sè l­îng tiÒn nhÊt ®Þnh huy ®éng ra vµ lßng kiªn tr× cao ®é. Thµnh c«ng kh«ng ®Õn sau mét ®ªm. Nh­ng nÕu b¹n hoµn toµn hiÕn m×nh cho c«ng viÖc, b¹n sÏ t×m thÊy c¸i mµ b¹n ®ang t×m kiÕm. Khi nãi vÒ ph­¬ng thøc kinh doanh nµy, tiÕn sü NguyÔn §øc TrÝ- §¹i häc Kinh tÕ Tp.HCM cã viÕt: “Nhu cÇu vÒ s¶n phÈm cña kh¸ch hµng th­êng ®­îc h×nh thµnh tõ sù tiÕp xóc víi c¸c th«ng tin qu¶ng c¸o vµ nhµ cung cÊp. Mét sè l¹i ®Õn tõ sù giíi thiÖu cña b¹n bÌ hay ng­êi xung quanh… Nh­ng nÕu thÞ tr­êng ph©n t¸n trªn quy m« réng lín vµ s¶n phÈm chØ cã gi¸ trÞ võa ph¶i th× lèi tiÕp xóc nh­ trªn sÏ gÆp khã kh¨n. Thø nhÊt, ng­êi b¸n hay c«ng ty sÏ kh«ng cã ®ñ thêi gian ®Ó tiÕp xóc víi tÊt c¶ mäi ng­êi. Thø hai, chi phÝ tæ chøc (nh­ phßng èc, ®Þa ®iÓm, m¹ng l­íi tiÕp xóc…) cã thÓ v­ît xa thu nhËp mµ s¶n phÈm cã thÓ mang l¹i. TiÕp thÞ m¹ng l­íi tá ra ®Æc biÖt h÷u hiÖu trong tr­êng hîp nµy. Thay v× c¸c ®Þa ®iÓm cè ®Þnh, c«ng ty nhê nh©n viªn b¸n hµng (th­êng ®­îc gäi lµ Ng­êi ph©n phèi) ®Õn chñ ®éng víi kh¸ch hµng. Thay v× dïng chuyªn gia, hä dïng tµi liÖu h­íng dÉn cÆn kÏ kÌm theo huÊn luyÖn vÒ s¶n phÈm vµ nhê vËy ng­êi ph©n phèi nµo còng cã thÓ hiÓu vµ gi¶i thÝch cho kh¸ch hµng ®­îc. Thay v× tr¶ l­¬ng , hä chia hoa hång víi ng­êi ph©n phèi c¨n cø trªn doanh thu ®¹t ®­îc. Thay v× cung cÊp ®ång nghiÖp, hä cho phÐp ng­êi ph©n phèi tù t×m thªm ®ång nghiÖp ®Ó chñ ®éng lµm viÖc cña m×nh cã hiÖu qu¶. M« h×nh kinh doanh theo m¹ng l­íi ®a tÇng thùc chÊt kh«ng kh¸c g× c¬ cÊu hµnh chÝnh cña mét c«ng ty kinh doanh truyÒn thèng. Ng­êi chñ trong c¬ cÊu hµnh chÝnh truyÒn thèng h­ëng lîi nhuËn trªn gi¸ trÞ thÆng d­ do nh÷ng ng­êi nh©n viªn t¹o ra, nh­ng ng­êi chñ th«ng th­êng lµ ph¶i tr¶ l­¬ng cho nh©n viªn. M« h×nh kinh doanh theo m¹ng th× còng t­¬ng tù, thu thËp lµ ®éng c¬ kÝch thÝch nç lùc cña mçi thµnh viªn vµ lµ cç m¸y vËn hµnh cña c¶ m¹ng l­íi. Khi mét thµnh viªn t¹o ra doanh thu, anh ta t¹o mét kho¶n thu nhËp cho m×nh (thu nhËp chñ ®éng) vµ mét kho¶n kh¸c cho mét ®ång nghiÖp cÊp trªn cña m×nh. §iÒu nµy còng t­¬ng tù nh­ khi lµm viÖc cho mét c«ng ty, nh©n viªn t¹o ra thu nhËp cho m×nh vµ cho c¶ c«ng ty bao gåm nhiÒu ng­êi. §iÒu kh¸c biÖt lµ mçi thµnh viªn trong m¹ng l­íi cßn cã mét ®ång nghiÖp cÊp d­íi do chÝnh m×nh tuyÓn dông vµ huÊn luyÖn. Bëi vËy khi sè ®ång nghiÖp nµy t¹o ra doanh thu th× c¸ nh©n thµnh viªn ®ã còng ®­îc h­ëng mét tû lÖ thu thËp theo quy ®Þnh nµo ®ã (thu thËp thô ®éng). NÕu ®ång nghiÖp cÊp d­íi cµng ®«ng th× sè thu nhËp nµy cµng nhiÒu. Bëi vËy, c¸c thµnh viªn cµng tuyÓn dông vµ huÊn luyÖn ®ång nghiÖp cÊp d­íi nhiÒu bao nhiªu th× thu nhËp thô ®éng cña hä cµng cao bÊy nhiªu vµ c¸c thµnh viªn ®Òu kh«ng ph¶i tr¶ l­¬ng cho ®ång nghiÖp cÊp d­íi. Theo lý thuyÕt marketing, h×nh thøc kinh doanh ®a cÊp hay ho¹t ®éng b¸n hµng theo kiÓu “truyÒn tiªu” thùc chÊt lµ mét d¹ng b¸n hµng trùc tiÕp kh«ng th«ng qua cöa hµng b¸n lÎ. Ho¹t ®éng b¸n hµng trùc tiÕp th­êng diÔn ra t¹i c¸c ®Þa ®iÓm nh­ t¹i nhµ cña ng­êi mua. Nh©n viªn tiÕp thÞ cña s¶n phÈm hoÆc dÞch vô th­êng ®­îc gäi lµ t­ vÊn, ®¹i diÖn, ®¹i lý hoÆc nhµ ph©n phèi liªn hÖ trùc tiÕp víi kh¸ch hµng, ®a sè lµ ng­êi quen, b¹n bÌ, hµng xãm ®Ó giíi thiÖu vµ b¸n s¶n phÈm. Theo thèng kª cña Bé Th­¬ng m¹i, ®· cã trªn 20 doanh nghiªp ¸p dông h×nh thøc kinh doanh ®a cÊp t¹i ViÖt Nam tõ n¨m 2000 ®Õn nay. MÆt hµng ®­îc kinh doanh ®a cÊp chñ yÕu lµ thùc phÈm bæ d­ìng, m¸y masage, mü phÈm. Tû lÖ hoa hång cña ph­¬ng thøc kinh doanh truyÒn thèng, kh¸ hÊp dÉn ®èi víi nh÷ng ng­êi tham gia m¹ng l­íi. ViÖc qu¶n lý h×nh thøc kinh doanh míi mÎ nµy ®­îc quy ®Þnh bëi LuËt c¹nh tranh, ®· ®­îc Quèc héi th«ng qua n¨m 2004, vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 1-7-2005. C¸c nghÞ ®Þnh h­íng dÉn luËt nµy sÏ cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ h×nh thøc kinh doanh ®a cÊp. HiÖn t¹i, viÖc xö lý c¸c sai ph¹m ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh ®a cÊp ®­îc quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 175/2004/N§-CP vÒ xö ph¹t hµnh chÝnh trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i. 1.1.4_ §iÒu kiÖn b¶o ®¶m hiÖu qu¶ cña kinh doanh ®a cÊp vµ vai trß cña kinh doanh ®a cÊp. 1.1.4.1_ §iÒu kiÖn b¶o ®¶m hiÖu qu¶ cña kinh doanh ®a cÊp. Trong kinh doanh ®a cÊp ®iÒu kiÖn ®Ó b¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh doanh chÝnh lµ s¶n phÈm vµ s¬ ®å kinh doanh. S¶n phÈm ph¶i lµ hµng tiªu dïng th­êng xuyªn, nhu cÇu 100% vµ s¶n phÈm ph¶i ®¶m b¶o ®Çy ®ñ bèn yÕu tè lµ ph¶i ®éc ®¸o, ®éc quyÒn; ph¶i rÎ; ph¶i dÔ dïng; vµ ph¶i cã tÝnh nhu cÇu. S¬ ®å kinh doanh hay chÝnh s¸ch kinh doanh nh­ chÝnh s¸ch tr¶ th­ëng ph¶i c«ng b»ng. Ng­êi gia nhËp sau, nÕu n¨ng ®éng h¬n ng­êi ®i tr­íc vÉn cã thÓ cã thu nhËp cao h¬n. Ngoµi ra trong s¬ ®å kinh doanh hµng th¸ng ph¶i cã ®iÓm n¨ng ®éng. YÕu tè ®iÓm n¨ng ®éng rÊt quan träng, nã ®¶m b¶o m¹ng l­íi cña b¹n lu«n lu«n sèng, tøc lµ lu«n lu«n dao ®éng. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, ý thøc tiªu dïng vµ tr×nh ®é cña mäi ng­êi ®· cã sù n©ng cao râ rÖt. Nhu cÇu ®ßi hái cña con ng­êi ngµy cµng t¨ng. Nh÷ng s¶n phÈm cã tÝnh n¨ng ®éc ®¸o, kÝch thÝch nhu cÇu tiªu dïng mµ l¹i rÎ sÏ t¸c ®éng mét c¸ch tÝch cùc ®Õn hä. Khi ®ã nÕu s¶n phÈm cµng dÔ sö dông cµng lµm cho kh¸ch hµng cµng c¶m thÊy thÝch thó. Tr­íc hÕt cÇn nhÊn m¹nh r»ng hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm mµ c«ng ty b¸n hµng ®a cÊp kinh doanh ®Òu lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm tiªu dïng cã tÝnh ®Æc thï vµ ®éc ®¸o mµ kh«ng thÓ m« t¶ cÆn kÏ theo ph­¬ng ph¸p th«ng tin ®¹i chóng. HiÖn nay kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trong thêi kú ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mµ kinh tÕ thÞ tr­êng lµ thuËn mua võa b¸n, ng­êi tiªu dïng hoµn toµn cã quyÒn chän lùa vµ quyÕt ®Þnh mua s¶n phÈm hay kh«ng v× chÝnh hä lµ ng­êi cã nhu cÇu. Kh«ng ai cã thÓ buéc gi¸ b¸n cña mét chiÕc xe Dream NhËt ph¶i b»ng gi¸ cña mét chiÕc Dream Trung Quèc c¶ dï biÕt r»ng lµ c¶ hai lo¹i ®Òu cã cïng ph©n khèi nh­ nhau, cÊu tróc ngo¹i h×nh nh­ nhau, tÊt nhiªn lµ v× chÊt l­îng kh¸c nhau, ®é bÒn kh¸c nhau, chÕ ®é b¶o hµnh kh¸c nhau. Cã mét ®iÒu kh«ng hîp lý ®ã lµ khi s¶n phÈm cña doanh nghiÖp cã th­¬ng hiÖu ®éc quyÒn, tÝnh n¨ng sö dông tèt, chÊt luîng b¶o ®¶m, nhu cÇu l¹i lín, ®­îc b¸n víi gi¸ cao th× d­ luËn l¹o chØ trÝch lµ b¸n víi gi¸ “trêi ¬i…”, gi¸ t¨ng lªn gÊp nhiÒu lÇn so víi gi¸ gèc (ch¼ng mét doanh nghiÖp nµo cã thÓ tån t¹i khi b¸n s¶n phÈm b»ng gi¸ thu nhËp )…ThÕ nh­ng khi s¶n phÈm cña doanh nghiÖp b¸n kh«ng ®­îc, bÞ Õ Èm, bÞ thua lç th× cã C¬ quan ng«n luËn hay C¬ quan nhµ nø¬c nµo bï lç cho doanh nghiÖp kh«ng? B¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ truêng lµ lêi ¨n lç chÞu, vÊn ®Ò quan träng lµ ng­êi mua chÊp nhËn ®uîc vµ tÊt nhiªn doanh nghiÖp còng chÊp nhËn ®uîc. Trªn thùc tÕ Nhµ n­íc chØ qu¶n lÝ vÒ gi¸ cña mét sè mÆt hµng nh­ d­îc phÈm, x¨ng dÇu, ®iÖn, c­íc viÔn th«ng …HÇu hÕt nh÷ng mÆt hµng cßn l¹i Nhµ n­íc kh«ng qu¶n lÝ gi¸ c¶ mµ chØ qu¶n lý b»ng c¸ch thu thuÕ ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña nã, cho doanh nghiÖp ®­îc quyÒn tù do h¹ch to¸n. NÕu ®øng ë gãc ®é qu¶n lý, Nhµ n­íc suy cho cïng còng khuyÕn khÝch doanh nghiÖp b¸n ®­îc s¶n phÈm víi gi¸ cao, v× sau khi trõ chi phÝ nhµ n­íc sÏ thu thuÕ doanh nghiÖp cao. Nh­ng b¸n víi gi¸ cao th× ng­êi tiªu dïng l¹i mua kh«ng næi, v× thÕ doanh nghiÖp chØ b¸n ®­îc víi sè l­îng Ýt nªn sÏ kh«ng tån t¹i ®­îc l©u dµi. Cßn nÕu b¸n víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ thµnh th× doanh nghiÖp còng thua lç. Tõ ®©y cã thÓ thÊy r»ng viÖc quyÕt ®Þnh gi¸ c¶ cña c¸c s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng kh«ng ph¶i doanh nghiÖp muèn b¸n bao nhiªu th× b¸n mµ gi¸ c¶ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo yÕu tè søc mua cña ng­êi tiªu dïng, nhu cÇu cña t×nh h×nh thÞ tr­êng, c¸c kho¶n chi phÝ dÞch vô vµ c¸c kho¶n thuÕ ®ãng nép Nhµ n­íc. NÕu cho r»ng s¶n phÈm n©ng cao gi¸ cao h¬n so víi thÞ tr­êng th× b¾t buéc ph¶i cã mét ®èi t­îng so s¸nh cô thÓ (gièng nhau hoµn toµn vÒ chñng lo¹i, quy c¸ch, c«ng dông, nh·n hiÖu nh­ng gi¸ l¹i cao thÊp kh¸c nhau) chø kh«ng thÓ lËp luËn chung cho r»ng gi¸ cao h¬n nhiÒu lÇn so víi gi¸ gèc (tøc thu nhËp ch­a thuÕ ) ®Ó råi phñ ®Þnh th× kh«ng hîp lý. NÕu b¸n s¶n phÈm víi gi¸ cao mµ ng­êi tiªu dïng chÊp nhËn, thÞ tr­êng cã nhu cÇu th× chØ cã thÓ kh¼ng ®Þnh lµ s¶n phÈm ®ã hoÆc lµ cã chÊt l­îng tèt, hoÆc lµ cã ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn thÞ tr­êng hiÖu qu¶ hoÆc lµ cã chÕ ®é tr¶ lu¬ng hîp lý, hoÆc lµ cã hÖ thèng phôc vô hËu m·i chu ®¸o… TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã lµ nh÷ng yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh sù tån t¹i, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ tiÒm lùc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp .NÕu nh­ Nhµ n­íc còng ®· kh«ng cã quy ®Þnh vÒ gi¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp th× d­ luËn thiÕt nghÜ còng kh«ng nªn can thiÖp vµo vÊn ®Ò nµy. Cßn nÕu d­ luËn cho r»ng viÖc doanh nghiÖp n©ng cao gi¸ ®Ó tr¶ hoa hång cao ®Ó b¸n s¶n phÈm th× kh«ng hîp lý. VÝ dô nh­ t«i ®­a cho mét nguêi nµo ®ã mét bao thuèc 555 víi gi¸ 15.000, nhê anh ta ®em ra ngoµi b¸n víi gi¸ 45.000 (hoÆc cao h¬n thÕ n÷a), sau ®ã chØ cÇn göi l¹i cho t«i 15.000, cßn 30.000 cßn l¹i dïng lµm hoa hång cho anh ta th× thö hái liÖu ng­êi ®ã cã b¸n ®­îc víi gi¸ nh­ thÕ kh«ng? LiÖu cã ng­êi nµo chÞu mua kh«ng? VÊn ®Ò lµ ë chç lµ s¶n phÈm ®ã tÝnh n¨ng c«ng dông thùc tÕ nh­ thÕ nµo, mäi ng­êi cã nhu cÇu hay kh«ng. Chø ®©u ph¶i lµ n©ng gi¸ cao h¬n thùc tÕ råi dïng sè tiÒn n©ng lªn lµm hoa hång cao tr¶ cho ng­êi b¸n lµ cã thÓ b¸n ®­îc s¶n phÈm. 1.1.4.2_ Vai trß cña kinh doanh ®a cÊp. Kinh doanh ®a cÊp gãp phÇn kh«ng nhá cho nÒn kinh tÕ. §èi víi x· héi , ph­¬ng thøc nµy më réng c¬ héi viÖc lµm cho nhiÒu ng­êi. Nh÷ng ng­êi ch­a cã viÖc lµm hay hiÖn nay lµ néi trî còng cã thÓ tham gia kiÕm thªm thu nhËp. Kinh doanh ®a cÊp lµ c¸ch b¸n hµng rÊt cã hiÖu qu¶. VÊn ®Ò ®Æt ra hiÖn nay lµ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn m×nh ®Ó héi nhËp cßn thiÕu lùc l­îng lao ®éng kü thuËt cao, ch­a ®¸p øng ®ñ c¸c nhu cÇu hiÖn nay. Trong khi giíi trÎ, sinh viªn, c«ng nh©n, lao ®éng phæ th«ng, ng­êi thÊt nghiÖp, tr×nh ®é thÊp, n«ng d©n nghÌo ®ang lµ g¸nh nÆng cho x· héi, vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm cho hä chÝnh lµ mét ¸p lùc kh«ng nhá ®èi víi c¸c nhµ l·nh ®¹o vµ c¸c c¬ quan h÷u quan. Hä cã thÓ ®Õn c¸c c«ng ty b¸n hµng ®a cÊp lµm thªm hay lµm chuyªn nghiÖp, t¹o thªm thu nhËp cho b¶n th©n, n©ng cao chÊt l­îng cho cuéc sèng, gi¶m ¸p lùc gia ®×nh vµ x· héi. Doanh thu b¸n hµng t¨ng lªn rÊt cao vµ râ rÖt, t¹o thu nhËp cao cho nh÷ng ng­êi tham gia. Ph­¬ng thøc nµy tiÕt kiÖm ®­îc rÊt nhiÒu cho chi phÝ qu¶ng c¸o vµ cho chÝnh b¶n th©n ng­êi tiªu dïng. Ng©n s¸ch nhµ n­íc còng ®­îc c¸c c«ng ty kinh doanh ®a cÊp gãp mét phÇn kh«ng nhá th«ng qua thuÕ mµ c«ng ty ph¶i ®ãng cho Nhµ n­íc. 1.1.5_ VÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm c«ng nghiÖp. VÒ vÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm, nh÷ng ng­êi tham gia hîp t¸c tiªu thô còng cã rÊt nhiÒu b¨n kho¨n, lo l¾ng. Hä cã thÓ th¾c m¾c nh­: Dï sao, b¸n hµng mµ kh«ng qu¶ng c¸o vÉn kh«ng hÊp dÉn ng­êi tiªu dïng. Ai d¸m tin vµo s¶n phÈm kh«ng qu¶ng c¸o? VËy chóng ta h·y thö t×m xem ®· cã ai qu¶ng c¸o Dream II ch­a? Tù b¶n th©n chÊt l­îng hµng ho¸ lµ mét qu¶ng c¸o siªu viÖt nhÊt. Ng­êi tiªu dïng lµ quan toµ ph¸n xÐt cã nªn dïng s¶n phÈm nµo ®ã hay kh«ng chø kh«ng ph¶i qu¶ng c¸o. Tuy nhiªn, nÕu xÐt kü th× kinh doanh theo m¹ng lµ lo¹i h×nh kinh doanh siªu qu¶ng c¸o chø kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã qu¶ng c¸o. Bëi v× c¸c c«ng ty kinh doanh theo m¹ng sö dông chÝnh ng­êi tiªu dïng lµm ng­êi qu¶ng c¸o vµ v× vËy ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc, c¸c c«ng ty kinh doanh theo m¹ng ph¶i s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng ®éc ®¸o cã chÊt l­îng cao. C¸c c«ng ty kinh doanh theo m¹ng kh«ng ph¸t tê b­ím trong ®ã ghi râ thµnh phÇn, c«ng thøc, giÊy ®¨ng ký chÊt l­îng.T¹i sao l¹i nh­ vËy? Cã tê b­ím th× dÔ thuyÕt phôc ng­êi tiªu dïng h¬n chø? Thùc ra th× b¹n thö t­ëng t­îng xem nhÐ, b¹n võa b­íc ra khái siªu thÞ, cã ng­êi ph¸t cho b¹n tê b­ím víi ®Çy ®ñ néi dung mµ b¹n võa nªu vµ cßn kh¼ng ®Þnh ®©y lµ hµng cùc tèt, b¹n cã ch¹y ngay ®Õn ®Þa chØ ghi trong tê b­ím ®Ó mua hµng kh«ng? Gi¶ sö trong tê b­ím ghi lµ sè l­îng s¶n phÈm h¹n chÕ, chØ ­u tiªn cho ai ®Õn tr­íc, b¹n cã ch¹y ngay ®Õn “xÝ chç” kh«ng? Kinh doanh theo m¹ng dùa trªn giao tiÕp gi÷a con ng­êi víi con ng­êi. B¹n cã thÓ míi gÆp ng­êi giíi thiÖu lÇn ®Çu tiªn, b¹n cã thÓ ch­a hÒ nghe ®Õn s¶n phÈm ®ã, nh­ng phong th¸i nãi chuyÖn, t­ c¸ch vµ h­ng phÊn cña ng­êi giíi thiÖu cã thÓ g©y cho b¹n niÒm tin, sù c¶m t×nh vµ b¹n cã thÓ ®ång ý thö ngay s¶n phÈm. Nh÷ng tê b­ím, h­íng dÉn chØ gióp cho b¹n 3% ý thøc cßn giao l­u chÝnh lµ ë tiÒm thøc (chiÕm ®Õn 97%), mµ giao l­u thøc chØ cã trong giao tiÕp gi÷a con ng­êi víi con ng­êi, m¸y mãc kü thuËt kh«ng lµm thay ®­îc. C¸c c«ng ty kinh doanh theo m¹ng hµng n¨m ®Òu cho ra ®êi nh÷ng s¶n phÈm míi. ViÖc t¨ng chñng lo¹i s¶n phÈm nh»m t¨ng ®èi t­îng tham gia vµ ®¶m b¶o phôc vô c¸c ®èi t­îng kh¸ch hµng kh¸c nhau. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ so s¸nh gi÷a c«ng ty cã mét lo¹i s¶n phÈm hay c«ng ty cã 500 lo¹i s¶n phÈm xem c«ng ty nµo ph¸t triÓn h¬n. Ph¶i thÊy râ r»ng ®èi t­îng kh¸ch hµng cña c¸c c«nh ty b¸n hµng ®a cÊp ®Òu thuéc ba nhãm sau: Thø nhÊt lµ nh÷ng ng­êi chØ ®¬n thuÇn cã nhu cÇu sö dông s¶n phÈm, nh÷ng ng­êi nµy mua s¶n phÈm chØ ®Ó sö dông, tuy nhiªn nÕu hä cã høng thó víi viÖc gióp c«ng ty qu¶ng c¸o th× hä vÉn cã quyÒn lµm ng­êi ph©n phèi, cßn nÕu kh«ng th× c«ng ty còng kh«ng Ðp hä. Thø hai, hä lµ nh÷ng ng­êi võa cã nhu cÇu sö dông s¶n phÈm l¹i cã nhu cÇu lµm ng­êi ph©n phèi, tÊt nhiªn hä lµ nh÷ng ng­êi nhiÒu nhÊt. Thø ba, hä lµ nh÷ng ng­êi kh«ng cã nhu cÇu vÒ sö dông s¶n phÈm nh­ng l¹i cã nhu cÇu lµm ng­êi ph©n phèi ®Ó më réng m¹ng l­íi tiªu thô, hä dïng s¶n phÈm nh­ mét c«ng cô cho viÖc më réng m¹ng l­íi, hä cã thÓ cho ng­êi nhµ, b¹n bÌ, kh¸ch hµng m×nh sö dông s¶n phÈm ®Ó hä thÊy ®­îc hiÖu qu¶ cña s¶n phÈm mét c¸ch thùc tÕ ®Ó tõ ®ã hä cã nhu cÇu mua s¶n phÈm ®Ó sö dông. Vµ lÏ tÊt nhiªn, mäi ®èi t­îng trªn ®Òu cã quyÒn t×m hiÓu vµ quyÕt ®Þnh cho m×nh. Hä ®Òu biÕt râ h¬n ai hÕt nhu cÇu nh­ thÕ nµo. ThiÕt nghÜ kh«ng ai l¹i bá tiÒn tói ra ®Ó lµm mét ®iÒu v« bæ hoÆc ®Ó mua s¶n phÈm kh«ng chÊt l­îng trong khi ý thøc tiªu dïng ngµy cµng cao nh­ hiÖn nay. Cßn nÕu ®Æt vÊn ®Ò r»ng t¹i sao ng­êi ta kh«ng cã nhu cÇu sö dông vÉn ph¶i mua s¶n phÈm khi muèn tham gia lµm ng­êi ph©n phèi th× vÊn ®Ò còng cã liªn quan ®Õn nhu cÇu kiÕm tiÒn cña hä. Trong kinh doanh, mét ng­êi khi muèn trë thµnh mét ®¹i lý ph©n phèi s¶n phÈm cho méy c«ng ty bÊt kú nµo ®ã th× ch­a h¼n hä ®· cã nhu cÇu sö dông s¶n phÈm ®ã, thËm chÝ hä cßn kh«ng sö dông trong suèt thêi gian dµi kinh doanh cña m×nh. Nh­ng v× hä muèn cã ®­îc lîi nhuËn tõ viÖc h­ëng hoa hång ®¹i lý nªn hä vÉn ph¶i bá ra hµng chôc, hoÆc cã lóc hµng tr¨m triÖu ®ång ®Ó mua s¶n phÈm lµm hµng mÉu, hµng dù tr÷ ho¹c thÕ ch©n cho c«ng ty cung øng, ®ã lµ quy luËt dïng tiÒn kiÕm tiÒn rÊt phæ biÕn hiÖn nay. BÊt kú mét s¶n phÈm hay mét sù viÖc ra ®êi nã chØ cã thÓ phôc vô nhu cÇu cho mét tÇng cÊp nhÊt ®Þnh nµo ®ã trë lªn mµ th«i chø kh«ng thÓ nµo cïng mét lóc ®¸p øng nhu cÇu cña mäi tÇng cÊp trong x· héi. NÕu muèn lµm ®¹i lý mµ kh«ng tho¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn th× viÖc cã nh÷ng kho¶n lîi nhuËn cao lµ ®iÒu kh«ng thÓ ®­îc. NÕu chØ lµm c«ng mµ muèn cã thu nhËp nh­ mét ng­êi chñ th× kh«ng hîp lý. Riªng vÒ viÖc ®Ó cã tiªu dïng nhiÒu ng­êi cã vay m­în ®ã lµ sù tù nguyÖn, lµ c¸ch kh¾c phôc khã kh¨n cña tõng ng­êi mçi khi hä cã nhu cÇu, lÏ nµo ®©y còng lµ vÊn ®Ò bÊt hîp lý cÇn thiÕt ph¶i c«ng kÝch? Ch¼ng lÏ viÖc mét ng­êi d©n m­în tiÒn ®Ó tiªu dïng, mét sinh viªn vay tiÒn ®Ó ®ãng häc phÝ hoÆc mét doanh nghiÖp vay tiÒn ®Ó ®Çu t­ kinh doanh khi cã nhu cÇu lµ kh«ng hîp lý? Ph¶i thùc sù kh¸ch quan xem r»ng bá ra c¸i g× vµ cã ®­îc c¸i g× sau ®ã chø? Cßn nÕu cho r»ng ng­êi tham gia v× viÖc vay m­în tiÒn ®Ó råi lµm kh«ng ®­îc, bÞ thÊt b¹i, nî nÇn chång chÊt ®Ó råi sau ®ã cho r»ng bÞ lõa ®¶o th× còng kh«ng ®óng. V× trong qu¸ tr×nh kinh doanh bÊt kú mét lÜnh vùc nµo th× viÖc thµnh c«ng hay thÊt b¹i phô thuéc vµo rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n vµ nç lùc cña mçi ng­êi, chÝnh hä biÕt râ h¬n ai hÕt ®iÒu kiÖn cña m×nh cã phï hîp hay kh«ng, n¨ng lùc cña m×nh cã lµm ®­îc hay kh«ng, nhu cÇu cña m×nh cã thËt sù cÇn thiÕt l¾m hay kh«ng… vµ chÝnh hä lµ nh÷ng ng­êi cã ®ñ thêi gian t×m hiÓu, suy nghÜ vµ cã quyÒn ®­a ra quyÕt ®Þnh cho riªng m×nh. V× vËy thiÕt nghÜ kÕt qu¶ cña viÖc kinh doanh thµnh c«ng hay thÊt b¹i chÝnh hä ph¶i lµ ng­êi trùc tiÕp chÞu tr¸ch nhiÖm chø kh«ng thÓ nµo ®æ téi cho ngµnh nghÒ, cho hoµn c¶nh. LÏ nµo nh÷ng ng­êi n«ng d©n bÞ thiÖt h¹i nÆng nÒ qua dÞch cóm gµ võa qua ®Òu cho r»ng m×nh còng bÞ lõa ®¶o? Cã nh÷ng ng­êi vay ®Õn hµng tr¨m triÖu ®ång ®Ó ®Çu t­ nu«i t«m só nh­ng kÕt qu¶ lµ t«m chÕt, ph¶i b¸n ruéng b¸n nhµ ®Ó tr¶ nî. ThÕ ai lµ ng­êi lõa hä? NhiÒu nhµ kinh doanh vay ng©n hµng hµng tû ®ång ®Ó më c«ng ty, do lµm ¨n thua lç nªn ph¶i ph¸ s¶n vµ ngåi tï… Cã ai trong hä cho r»ng chÝnh nghµnh nghÒ mµ hä kinh doanh ®· lõa hä hay kh«ng? Kinh doanh bao giê còng tån t¹i rñi ro trong ®ã, tuy nhiªn ai lµ ng­êi cã thÓ gi¶m thiÓu ®­îc møc rñi ro xuèng møc thÊp nhÊt, ng­êi ®ã sÏ cã c¬ héi thµnh c«ng cao nhÊt. 1.2_ Kinh nghiÖm n­íc ngoµi. Trªn thÕ giíi b¸n hµng ®a cÊp ®· xuÊt hiÖn vµo nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kû XX. Vµ hiÖn nay ë c¸c n­íc t­ b¶n trªn thÕ giíi, kho¶ng 90% ng­êi d©n tham gia kinh doanh hä kinh doanh theo kiÓu b¸n hµng ®a cÊp nµy. Hä ®· tiÕp thu nh÷ng kiÕn thøc bæ Ých vµ tiªn phong ®i tr­íc chóng ta ®Ó tõ ®ã ta ®óc rót ®­îc nh÷ng bµi häc quý b¸u, bµi häc kinh nghiÖm, bµi häc x­¬ng m¸u trong vÊn ®Ò kinh doanh vµ qu¶n lÝ kinh doanh. §Æc biÖt lµ kinh doanh ®a cÊp. Næi tiÕng trong c¸c thñ lÜnh kinh doanh theo m¹ng ®ã lµ Richaed Poe. ¤ng ®· tr¶i qua nh÷ng thêi kú MLM h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Tõ ®ã cho ra ®êi nh÷ng cuèn s¸ch ®Ó l¹i nh÷ng bµi häc v« cïng quý b¸u. Nh­ lµ: m×nh tù nhËn biÕt b¶n th©n m×nh nh­ thÕ nµo? Ph¶i lùa chän c«ng ty ra sao? C¸c c¹m bÉy chÕt ng­êi ®èi víi nh÷ng ng­êi míi tham gia gia nhËp; c¸c ph­¬ng ph¸p b¸n hµng; c¸c ph­¬ng ph¸p ®ì ®Çu cña nh÷ng ng­êi ®i tr­íc;… Ngoµi ra c¸c d¹ng s¬ ®å kinh doanh còng ®­îc ®­a ra cô thÓ ®Ó chóng ta nhËn biÕt vµ ph©n biÖt, tõ ®ã ph¸t triÓn cho phï hîp víi m«i tr­êng, phï hîp víi xu thÕ. BÊt kú quèc gia nµo còng vËy, kinh doanh theo m¹ng thùc sù kh«ng ph¶i lµ dÔ. Nã ®ßi hái sù nç lùc cña b¶n th©n ë møc rÊt cao. C«ng viÖc nµo còng vËy, khã kh¨n lu«n ë phÝa tr­íc nh­ng v­ît qua nã míi lµ ®iÒu quan träng. §­îc kÕ thõa ph­¬ng thøc kinh doanh b¸n hµng ®a cÊp tõ nh÷ng n­íc ph¸t triÓn, ViÖt Nam cã lîi thÕ h¬n h¼n lµ ®­îc ®óc rót kinh nghiÖm cña nh÷ng ng­êi ®i tr­íc, ®­îc hä ®­a ra nh÷ng c¸ch thøc b¸n hµng, nh÷ng chiÕn l­îc ®Ó tõ ®ã m×nh vËn dông vµo thùc tÕ mét c¸ch cã hiÖu qu¶. HÊp dÉn nhÊt lµ c¸ch thøc ®µo t¹o cho ng­êi tham gia kinh doanh rÊt cã bµi b¶n. Nh÷ng ng­êi ph©n phèi, nh÷ng tuyÕn d­íi chÝnh lµ nh÷ng ®ång nghiÖp víi nhau, gióp ®ì, hç trî nhau rÊt tèt trong vÊn ®Ò kinh doanh. Kinh doanh theo m¹ng chÝnh lµ con ®­êng ®Ó chóng ta ®¹t ®Õn ®Ønh cao cña mét trong nh÷ng hÖ thèng kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nhanh nhÊt thÕ giíi. PhÇn 2: Thùc tÕ cña ViÖt Nam vµ kiÕn nghÞ. 2.1_ Thùc tÕ cña ViÖt Nam. 2.1.1_ ¦u ®iÓm. Kinh doanh theo m¹ng ®· x©m nhËp vµo ViÖt Nam ®­îc mét thêi gian. Trong thêi gian ®ã ph­¬ng thøc kinh doanh nµy ®· ®Ó l¹i nh÷ng dÊu Ên tèt ®Ñp cho nh÷ng ng­êi kinh doanh ch©n chÝnh. Thùc tÕ, cho thÊy b¸n hµng ®a cÊp lµ mét ph­¬ng thøc kinh doanh tèt, ®em l¹i tæng doanh thu vµ lîi nhuËn rÊt cao cho c¶ nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt vµ nh÷ng ng­êi tham gia kinh doanh. HiÖu qu¶ kinh tÕ thËt ®¸ng kinh ng¹c. Tuy nhiªn, ng­êi tiªu dïng còng ®­îc lîi rÊt nhiÒu. V× kh«ng ph¶i chÞu chi phÝ cho qu¶ng c¸o nªn ng­êi tiªu dïng cuèi cïng còng kh«ng ph¶i chÞu thªm kho¶n chi phÝ cho s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh ®Õn tay hä nh­ lµ kiÓu kinh doanh truyÒn thèng. Hä thËt sù hµi lßng víi chÊt l­îng s¶n phÈm vµ gi¸ c¶ phï hîp. Ngoµi ra kinh doanh theo m¹ng mµ c¸c c«ng ty lµm ¨n ch©n chÝnh ®· mang l¹i cho ng­êi lao ®éng thÊt nghiÖp nh÷ng c«ng ¨n, viÖc lµm, cho nh÷ng ng­êi cã thêi gian nhµn rçi kiÕm thªm thu nhËp. Hä sÏ trë thµnh ng­êi ph©n phèi cho c«ng ty vµ h­ëng hoa hång b¸n s¶n phÈm theo tû lÖ quy ®Þnh. Trong thêi gian ®Çu gia nhËp WTO, ViÖt Nam cµng xóc tiÕn thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, h×nh thøc kinh doanh ®­îc ¸p dông nh­ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu cÇn thiÕt ®èi víi mét nÒn kinh tÕ më. §èi víi Nhµ n­íc, c¸c c«ng ty kinh doanh theo m¹ng ®· ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. Gióp cho nhµ n­íc cã thªm nh÷ng thu nhËp ®¸ng kÓ phôc vô ng­êi d©n ViÖt Nam. 2.1.2_ Nh­îc ®iÓm. Tại Việt Nam, kinh doanh theo mạng đã xâm nhập vào nước ta vào năm 2000. Đây là thời điểm có nhiều công ty làm ăn bất chính và đã gây tiếng xấu trong dư luận. Mặt khác, một số công ty làm ăn chân chính cũng có những thành viên vì ham lợi mà đánh mất phẩm cách của chính mình. Trong xã hội có nhiều luồng thông tin trái ngược nhau. Báo chí, truyền hình… luôn đưa tin về kinh doanh theo mạng. Cũng trong thời gian này, bộ Thương mại nước ta đã soạn thảo luật cạnh tranh để phân biệt đâu là những công ty làm ăn chân chính, đâu là những công ty làm ăn bất chính với mục đích quản lý được mô hình kinh doanh này (giống như các nước khác trên thế giới). Nh×n chung, ViÖt Nam vÉn cßn cã rÊt nhiÒu thµnh kiÕn ®èi víi h×nh thøc kinh doanh nay. §¬n gi¶n lµ v× ®· thËt sù xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu c«ng ty lõa ®¶o mang danh nghÜa c«ng ty b¸n hµng ®a cÊp. Nh­ng còng do sù nh×n nhËn kh«ng Ýt cña mét sè nhµ b¸o kh«ng thËt sù ®ång t×nh víi h×nh thøc nµy. Nh­ cã mét tê b¸o ra håi th¸ng 6 n¨m 2003: “Hµng tr¨m tû hoa hång ng­êi tham gia m¹ng l­íi ®­îc h­ëng chØ lµ mét phÇn nhá… phÇn lín cßn l¹i c¸c «ng chñ ®· kh«n khÐo v¬ vµo tói riªng vµ ®em ra khái ViÖt Nam…”? §äc qua bµi viÕt nµy kh«ng Ýt ng­êi lËp tøc nghÜ r»ng ®©y lµ mét h×nh thøc bãc lét cña chñ nghÜa t­ b¶n, mét con ®­êng ch¶y tiÒn ra n­íc ngoµi. Nh­ng trªn thùc tÕ th× vÉn ph¶i ®­îc xem xÐt l¹i. Bèi c¶nh ViÖt Nam hiÖn ®ang trong thêi kú më cöa héi nhËp, nç lùc cña c¸c nhµ l·nh ®¹o lµ lµm sao cã thÓ thu hót nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o mäi ®iÒu kiÖn th«ng tho¸ng vÒ hµnh lang ph¸p lý, c¬ së h¹ tÇng, ®µo t¹o nguån lao ®éng… cung cÊp c¸c dÞch vô tèt nhÊt cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. NÕu d­ luËn cho r»ng viÖc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®em tiÒn, thiÕt bÞ c«ng nghÖ, s¶n phÈm cña hä tíi ViÖt Nam chØ ®Ó ®Çu t­ hoÆc chØ ®Ó b¸n chø kh«ng ®­îc mang lîi nhuËn vÒ th× cã lÏ nh÷ng nç lùc thu hót ®Çu t­ cña ChÝnh phñ còng chØ lµ v« Ých vµ cµng kh«ng cÇn thiÕt ph¶i më cöa giao l­u héi nhËp ®Ó lµm g×. T¹i sao kh«ng nghÜ lµ viÖc ®Çu t­ ®Ó mang l¹i lîi nhuËn lµ hîp lý ®èi víi bÊt kú lÜnh vùc nµo? Hä ®Çu t­ hµng tû ®ång th× hä ®em vÒ lîi nhuËn cho b¶n th©n lµ hîp lý chø? VÊn ®Ò quan träng lµ hä ®· lµm tèt nghÜa vô thuÕ cho Nhµ n­íc, hä ®· nép thuÕ nhËp khÈu, hä lµm ®óng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi, hä ®· cung cÊp s¶n phÈm chÊt l­îng tèt phôc vô cho nhu cÇu cuéc sèng ng­êi ViÖt Nam, hä mang tiÕn bé kü thuËt ®Õn cho ViÖt Nam, hä huÊn luyÖn ®µo tµo tÝnh chuyªn nghiÖp cho nh©n c«ng, hä t¹o c¬ héi viÖc lµm cho lao ®éng ViÖt Nam, gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc… NÕu chØ thÊy hä lµ nh÷ng ng­êi v¬ vµo tói riªng mµ kh«ng thÊy lîi Ých hä mang tíi cho ®Êt n­íc th× lµm sao cã thÓ chÊp nhËn ®­îc? Dï c¶i c¸ch ®· gÇn hai thËp kû qua nh­ng t­ t­ëng khÐp kÝn, b¶o thñ t­¬ng tù vÉn ch­a thËt sù chÊm døt trong c¸ch nghÜ cña nhiÒu ng­¬i. Nh­ thÕ h¸ ch¼ng ph¶i cè ý bãp mÐo sù thËt lµm ng­êi ®éc hiÓu sai vÒ tÇm quan träng còng nh­ nhu cÇu bøc thiÕt cña viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh chiÕn l­îc kinh tÕ cña quèc gia. Tuy nhiªn, bÊt cËp nhÊt lµ viÖc ng­êi ph©n phèi tuyªn truyÒn qu¸ sù thËt vÒ c«ng n¨ng s¶n phÈm vµ thu nhËp cña ng­êi tham gia. B¶n chÊt cña qu¶ng c¸o hay tiÕp thÞ lµ qu¸ tr×nh thÓ hiÖn mÆt tèt cña mét s¶n phÈm hay sù viÖc. B¸n hµng ®a cÊp phÇn lín dùa vµo nguyªn lý truyÒn khÈu vµ chia sÏ c¶m nhËn qua qu¸ tr×nh sö dông thùc tÕ s¶n phÈm do nh÷ng ng­êi xung quanh bao gåm ng­êi th©n, b¹n bÌ vµ nh÷ng ng­êi quen biÕt. ViÖc tuyªn truyÒn qu¸ sù thËt vÒ c«ng n¨ng vµ thu nhËp cña nh÷ng ng­êi tham gia kh¸ch quan mµ nãi kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã nh­ng nã chØ lµ mét phÇn rÊt Ýt v× nã ®i ng­îc víi nghµnh nghÒ nµy. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, ý thøc tiªu dïng vµ tr×nh ®é cña mäi ng­êi ®· cã sù n©ng cao rÊt râ. NÕu mét ng­êi nãi mét s¶n phÈm trÞ b¸ch bÖnh hoÆc kh«ng cÇn mua lµm g× mµ mçi th¸ng vÉn thu nhËp trªn chôc triÖu ®ång th× ch¾c ch¾n mét ®iÒu r»ng ®øa bÐ còng kh«ng tin vµo ®iÒu ®ã. Nãi ®óng h¬n khi tuyªn truyÒn nh­ thÕ th× chÝnh hä ®· lµm tæn h¹i uy tÝn cho chÝnh m×nh. ChÝnh v× vËy, dï lµ ng­êi tiªu dïng ®¬n thuÇn hay lµ ng­êi kinh doanh b¸n hµng hä ®Òu nghÜ ®Õn vÊn dÒ nµy, ngoµi ra cßn sù ph¸n ®o¸n cña ng­êi mua chø kh«ng ph¶i muèn nãi ra sao th× nãi vµ còng kh«ng ph¶i nãi ra sao th× ng­êi ta còng mua. Riªng vÒ phÝa c«ng ty b¸n hµng ®a cÊp th«ng th­êng cã nh÷ng quy ®Þnh néi bé vÒ viÖc xö lý nh÷ng tr­êng hîp tuyªn truyÒn qu¸ møc vÒ c«ng n¨ng s¶n phÈm vµ thu thËp th«ng qua c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, chÊp døt hîp ®ång hîp t¸c hoÆc nghiªm träng h¬n sÏ truy tè tr­íc ph¸p luËt. Suy cho cïng, môc ®Ých cña viÖc b¸n hµng lµ muèn b¸n ®­îc hµng nhanh, nhiÒu, gi¸ cã lêi… nh­ng kh«ng ph¶i chØ l¹m dông viÖc khuyÕch tr­¬ng qu¸ møc s¶n phÈm hoÆc dÞch vô lµ cã thÓ thµnh c«ng, tÊt nhiªn kh«ng ai l¹i nãi xÊu s¶n phÈm hay dÞch vô lµ cã thÓ thµnh c«ng, tÊt nhiªn kh«ng ai l¹i nãi xÊu s¶n phÈm hay dÞch vô cña chÝnh m×nh, vÊn ®Ò lµ ë chç nã ë møc chÊp nhËn ®­îc. Sau ®©y lµ nh÷ng bµi b¸o nãi vÒ kinh doanh ®a cÊp, trÝch tõ internet qua b¸o www.dantri.com.vn: “ ChÝnh v× tiÒn hoa hång cao vµ ¨n ®­îc c¶ tiÒn cña nhiÒu ng­êi trong m¹ng l­íi mµ rÊt nhiÒu ng­êi ®· “si mª” ®a cÊp. ThÕ lµ b»ng mäi c¸ch c¸c ®¹i lý ®i t×m ng­êi lµm ®¹i lý cÊp d­íi, thËm chÝ lõa c¶ ng­êi th©n, b¹n bÌ, ®Ó ®­îc h­ëng hoa hång nhiÒu h¬n. TÊt c¶ ph©n phèi viªn khi ®· b­íc vµo kinh doanh ®a cÊp ®Òu hiÓu lµ hä ®ang kinh doanh “n­íc bät”. Mét mãn hµng kh«ng cÇn biÕt nguån gèc, xuÊt xø, c«ng n¨ng sö dông, miÔn lµ c«ng ty ra gi¸ bao nhiªu, ph©n phèi viªn còng ph¶i chÊp nhËn v× lÝ luËn ®©y lµ “gi¸ mua quyÒn kinh doanh”. ThÕ lµ tõ sinh viªn “thiÕu thèn” ®Õn c«ng nh©n “l­¬ng ba cäc ba ®ång”, tõ bµ néi trî r¶nh rang ®Õn nh÷ng ng­êi thÊt nghiÖp võa b­íc ch©n vµo thµnh phè t×m viÖc… ®Òu bÞ cuèn vµo vßng xo¸y kiÕm tiÒn nÆng mµu s¾c lõa ®¶o nµy.” “Tõ thùc tÕ trªn, t×nh tr¹ng “con måi” bÞ ¨n chÆn qu¸ ®¸ng nh­ng vÉn cè t×nh lµm ng¬ ®Ó ®­îc kinh doanh ®a cÊp vµ råi l¹i t×m c¸ch ¨n chÆn cña ®¹i lý ch©n rÕt trë nªn phæ biÕn. T¹i c«ng ty SX vµ TM S¸ng ThÕ Kû Míi (Q.6), gi¸ b¸n s¶n phÈm vµ gi¸ ®Ó c«ng ty tÝnh tiÒn hoa hång cho ®¹i lý chªnh nhau gÇn 50%. Ch¼ng h¹n gi¸ chiÕc ¸o lãt massage ®¹i lý ph¶i b¸n 1,8 triÖu ®ång/c¸I nh­ng c«ng ty ®Þnh gi¸ trÞ (hä gäi lµ VP) chØ cã 1 triÖu ®ång ®Ó tÝnh tiÒn hoa hång. NghÜa lµ theo quy ®Þnh ®¹i lý ®­îc h­ëng 20% gi¸ s¶n phÈm nh­ng thùc chÊt chØ h­ëng 200.000 ®ång/c¸I thay v× ph¶i h­ëng 360.000 ®ång (tÝnh theo gi¸ thùc b¸n). Cßn m¸y läc n­íc gi¸ b¸n ®­îc quy ®Þnh lµ 3.650.000 ®ång nh­ng c«ng ty ®Þnh gi¸ 2 triÖu ®ång nªn ®¹i lý chØ h­ëng 400.000 ®ång/m¸y thay v× ®­îc h­ëng 720.000 ®ång… §iÒu ®¸ng nãi ë ®©y lµ dï s¶n phÈm ®­îc b¸n rÊt cao nh­ng nhiÒu ng­êi kh«ng thÓ so s¸nh ®­îc gi¸ thùc v× hµng th­êng cã mÉu m· kh¸c l¹, Ýt phæ biÕn trªn thÞ tr­êng. Vµ còng chÝnh tõ thùc tr¹ng nµy, c«ng ty b¸n hµng dÔ dµng “qua mÆt” ®¹i lý vµ råi ®¹i lý ®ã l¹i lõa tiÕp ®¹i lý míi. Cø nh­ thÕ ©m thÇm ho¹t ®éng vµ kÐo dµi ®Õn v« tËn. C¸c ®¹i lý võa lµ ph¹m nh©n võa lµ tßng ph¹m cña trß lõa”. Cã d­ luËn cho r»ng b¸n hµng ®a cÊp chØ lµ h×nh thøc “mãc tói lÊy tiÒn lÉn nhau… ng­êi tr­íc mãc tói ng­êi sau, ng­êi sau mãc tói ng­êi sau n÷a”. Trªn thùc tÕ, xÐt vÒ b¶n chÊt, th­¬ng tr­êng lµ “mãc tói lÊy tiÒn lÉn nhau”. Tuy nhiªn ph¶i hiÓu ®óng vÊn ®Ò cña nã, ph¶i hiÓu lµ: T«i ®­a cho anh c¸i anh cÇn vµ lÊy vÒ c¸i t«i cÇn. §ã lµ tÝnh chÊt c¬ b¶n cña viÖc mua b¸n, tÊt nhiªn hoµn toµn dùa trªn sù tho¶ thuËn cña hai bªn. ë ®©y tån t¹i hai mÆt cña mét vÊn ®Ò: NÕu xÐt ë gãc ®é tÝch cùc th× ph¶i nãi lµ: “Ng­êi ®Õn tr­íc gióp ®ì ng­êi ®Õn sau, ng­êi ®Õn sau gióp ®ì ng­êi ®Õn sau n÷a”, c«ng viÖc h­íng dÉn, huÊn luyÖn ng­êi ®µo t¹o còng ph¶I mÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc, chø kh«ng bao giê tån t¹i c¸i gäi lµ “ngåi m¸t ¨n b¸t vµng” nh­ d­ luËn th­êng ®Ò cËp. NÕu kh«ng hiÓu nh­ thÕ th× t«i sÏ nãi lµ: “Phãng viªn mãc tói toµ so¹n, toµ so¹n mãc tói b¹n ®äc”!? ViÖc kiÕn lËp m¹ng l­íi còng ph¶i cã qu¸ tr×nh h×nh thµnh qua thêi gian dµi hay ng¾n tuú thuéc vµo n¨ng lùc vµ sù ®Çu t­ c«ng søc, tiÒn b¹c cña tõng ng­êi, chø kh«ng ph¶i r»ng ng­êi tiªu dïng tham gia vµo c¸c c«ng ty b¸n hµng ®a cÊp ph¶i chÞu c¶nh: “tiÒn mÊt tËt mang” víi lËp luËn lµ cã nh÷ng ng­êi nµo, ng­êi nµo ®ã bÞ thÊt b¹i, kh«ng kiÕm ®­îc tiÒn nªn lªn tiÕng ph¶n ¸nh vµ cho r»ng m×nh bÞ c«ng ty lõa ®¶o. ThiÕt nghÜ nÕu b¸o giíi kh¸ch quan sÏ t×m hiÓu chÝnh x¸c xem lµ c«ng ty sai, nghµnh nghÒ sai hay kh¸ch hµng sai hoÆc ng­êi tham gia ho¹t ®éng ph©n phèi sai. BÊt kú ngµnh nghÒ nµo còng cã ng­êi thÊt b¹i. NÕu mäi ng­êi lµm ®Òu thÊt c¶ th× hái xem ngµnh nghÒ cã tån t¹i ®­îc hay kh«ng. Cßn nÕu nh­ cïng mét ngµnh nghÒ cã ng­êi thµnh c«ng cã ng­êi thÊt b¹i th× b¶n th©n ng­êi thÊt b¹i ®ã ph¶i xem l¹i chÝnh m×nh. §øng ë gãc ®é lµ ng­êi ®¹i diÖn cho tiÕng nãi quÇn chóng, ®iÒu cÇn thiÕt lµ d­ luËn ph¶i thËt sù kh¸ch quan , ph¶i xem xÐt ë gãc ®é lµ hai mÆt lîi h¹i cña mét vÊn ®Ò, ph¶i biÕt so s¸nh tû lÖ thÊt b¹i vµ thµnh c«ng lµ bao nhiªu, kh«ng nªn v× mét sè Ýt ng­êi tiªu cùc kh«ng chÞu bá c«ng søc mµ bÞ thÊt b¹i mµ lµm ¶nh h­ëng ®Õn hµng chôc ngµn ng­êi kh¸c. Con ng­êi ta con m¾t mäc ë phÝa tr­íc nªn th«ng th­êng chØ thÊy ®­îc nh÷ng khuyÕt ®iÓm con ng­êi hay sù vËt kh¸c. Mét c¸i ly mÎ nÕu ®æi lÊy mét gãc nh×n kh¸c th× ta thÊy nã vÉn lµnh. Cã bao giê d­ luËn biÕt mét c¸ch cô thÓ r»ng ®· cã bao nhiªu ngµn ng­êi v× cã s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty b¸n hµng ®a cÊp mµ hä ®· cã ®­îc sù an toµn, tiÖn lîi vµ khoÎ m¹nh trong cuéc sèng, v× chÞu khã häc hái mµ cã ®­îc thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®¸ng kÓ h¬n vÒ chÊt l­îng cuéc sèng. ThËm chÝ ngay c¶ viÖc cho r»ng: “ §Õn mét lóc nµo ®ã, thÞ tr­êng b·o hoµ th× c¶ c«ng ty b¸n hµng ®a cÊp vµ ng­êi ph©n phèi ®Òu r¬i vµo c¶nh “Th»n l»n c¾n ®u«i nhau mµ sèng…”. Suy cho cïng vÉn lµ sù ®¶ kÝch mang tÝnh c¸ nh©n tù ph¸t mµ kh«ng hÒ hiÓu biÕt chót g× vÒ kinh tÕ còng nh­ chiÕn l­îc l©u dµi cña c¸c c«ng ty. ThÞ tr­êng cã b·o hoµ kh«ng? C©u tr¶ lêi lµ kh«ng: Thø nhÊt, s¶n phÈm giíi h¹n vÒ tuæi thä cßn nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng th× liªn tôc. Thø hai, c«ng ty sÏ cã kÕ ho¹ch ®a d¹ng ho¸ vÒ s¶n phÈm, s¶n phÈm míi ®­a ra th× c¶ thÞ tr­êng sÏ lµ míi hÕt, ng­êi ph©n phèi chØ cÇn tiªu dïng mét lÇn nh­ng l¹i cã quyÒn tiªu thô bÊt cø s¶n phÈm nµo kh¸c cña c«ng ty. NÕu ng­êi ph©n phèi kh«ng tù nhËn thÊy nhu cÇu tiªu dïng thªm s¶n phÈm cña c«ng ty hay cßn gäi lµ tiªu dïng trïng lÆp th× sÏ ®­îc hoa hång trïng lÆp. C«ng ty sÏ cã kÕ ho¹ch ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng b»ng c¸c ®a d¹ng ho¸ vÒ s¶n phÈm, cho nªn viÖc cho r»ng thÞ tr­êng b·o hoµ lµ hoµn toµn kh«ng cã c¬ së mµ chØ mang tÝnh suy diÔn c¸ nh©n mang tÝnh phñ nhËn vÊn ®Ò mµ th«i. Quy luËt kinh doanh lu«n cã ng­êi cuèi cïng, nh­ng nÕu ai còng sî m×nh lµ ng­êi cuèi cïng th× hä sÏ ch¼ng bao giê d¸m kinh doanh. Riªng trong b¸n hµng ®a cÊp còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt ®ã, tuy cã ®iÒu cho dï hä cã lµ ng­êi cuèi cïng ®i ch¨ng n÷a th× hä vÉn kh«ng bÞ thiÖt, v× trong ®ã hä ®· n¾m ®­îc gi¸ trÞ cña chÝnh s¶n phÈm tiªu dïng ®ã. Thùc sù kinh doanh theo m¹ng tèt hay kh«ng th× ®· cã rÊt nhiÒu ng­êi thõa nhËn. HiÖn nay kinh doanh theo m¹ng thùc sù chØ míi vµo ViÖt Nam ®­îc s¸u n¨m, nh­ng nã ®· ®em l¹i cho mäi ng­êi rÊt nhiÒu lîi Ých, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho rÊt nhiÒu ng­êi trong x· héi. T¹i thêi ®iÓm nµy, ViÖt Nam cã kho¶ng 40 c«ng ty ®ang sö dông kinh doanh nµy, nh­ng còng cã mét sè hîp t¸c viªn cña c«ng ty ®· kh«ng lµm ®óng theo l­¬ng t©m cña m×nh, c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh dÉn ®Õn nhiÒu ¶nh h­ëng xÊu ®Õn h×nh thøc kinh doanh “tuyÖt vêi” nµy. ChÝnh v× thÕ nhµ n­íc ta ®· tham gia vµo vµ ®Ò ra c¸c ®iÒu luËt b¶o vÖ h×nh thøc kinh doanh theo m¹ng ch©n chÝnh. §· cã rÊt nhiÒu nhµ b¸o ch­a t×m hiÓu râ vÒ m« h×nh nµy mµ chØ nghe qua lêi bµn t¸n cña nh÷ng ng­êi kh«ng hiÓu biÕt, nãi xÊu, g©y ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn t­ t­ëng cña ng­êi d©n chØ v× hä ch­a t×m hiÓu râ vÒ ngµnh nghÒ nµy. 2.2_ KiÕn nghÞ. Do ch­a ®­îc n¾m b¾t tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kinh doanh ®a cÊp nªn cã rÊt nhiÒu ng­êi hiÓu sai, hiÓu lÖch vÒ nã. Tõ nh÷ng chç hiÓu sai, hiÓu lÖch ®ã mµ hä ®· ®­a ra nh÷ng th«ng tin kh«ng chÝnh x¸c vÒ kinh doanh ®a cÊp khiÕn cho cµng thªm nhiÒu ng­êi theo ®ã l¹i hiÓu sai vÒ nã. T«i nghÜ cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh cho b¸o chÝ khi nãi vÒ mét c«ng ty b¸n hµng ®a cÊp nµo ®ã v× nã ¶nh h­ëng tíi rÊt nhiÒu ng­êi. Th«ng tin mµ b¸o chÝ ®­a ra nÕu kh«ng chÝnh x¸c, g©y ¶nh h­ëng tíi c«ng ty ®ã th× tuú møc ®é nÆng nhÑ mµ xö ph¹t hµnh chÝnh vµ cã thÓ dÉn ®Õn båi th­êng cao. C¸c c¬ quan ng«n luËn nªn th«nh tin réng r·i cho ng­êi d©n hiÓu. NÕu b¸o chÝ lªn tiÕng mét c¸ch cô thÓ c«ng ty nao lµm “chui” kh«ng cã giÊy phÐp th× ®­îc ®­a lªn mÆt b¸o cô thÓ vµ râ rµng. Ng­êi tiªu dïng sÏ tÈy chay nh÷ng c«ng ty ho¹t ®éng lõa g¹t. Nhµ chøc tr¸ch sÏ vµo cuéc ®iÒu tra. Ng­êi tham gia b¸n hµng ®a cÊp khi lËp tuyÕn d­íi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi tuyÕn d­íi cho tíi khi tuyÕn d­íi ®ã hoµn vèn. Cã nh­ vËy míi ®Ò cao ®­îc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi ph©n phèi khi thu n¹p thªm mét ng­êi ph©n phèi míi lµm tuyÕn d­íi cho m×nh. T«i còng cã mong muèn lµ Nhµ n­íc ta lËp Ban Thanh tra chuyªn theo dâi c¸c ho¹t ®éng cña tÊt c¶ c¸c c«ng ty tham gia b¸n hµng ®a cÊp, ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng th«ng tin cô thÓ cña c¸c s¶n phÈm trong danh s¸ch b¸n hµng ®a cÊp nh­ chÊt l­îng, gi¸ b¸n nh­ thÕ nµo.Tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p kÞp thêi phßng tr¸nh nh÷ng c«ng ty lµm ¨n gian dèi, lõa ®¶o. C¸c nghÞ ®Þnh vÒ b¸n hµng ®a cÊp hiÖn nay cña nhµ n­íc ta còng ch­a ®­îc ®Çy ®ñ vµ râ rµng nªn t«i mong trong luËt ph¸p ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng nghÞ ®Þnh vÒ b¸n hµng ®a cÊp ph¶i ®­îc hoµn thiÖn râ rµng, cô thÓ h¬n n÷a. Theo ®ã, c¸c c«ng ty b¸n hµng ®a cÊp kh«ng ®­îc b¸n theo kiÓu nhåi nhÐt cho m¹ng l­íi (70% l­îng hµng ho¸ b¸n ra ph¶i tíi tay ng­êi tiªu dïng thùc sù), tr­êng hîp nhµ ph©n phèi tr¶ l¹i hµng th× c«ng ty ph¶i hoµn tiÒn tèi thiÓu 90%. Nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho nh÷ng c¸ nh©n tham gia m¹ng l­íi b¸n hµng ®a cÊp, doanh nghiÖp tæ chøc m« h×nh kinh doanh nµy ph¶i x©y dùng c«ng bè c«ng khai quy t¾c ho¹t ®éng. §ång thêi, ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ tµi liÖu cho ng­êi cã dù ®Þnh tham gia m¹ng l­íi b¸n hµng ®a cÊp cña doanh nghiÖp vÒ c¸c néi dung nh­ c¸ch thøc, tr¶ th­ëng, hîp ®ång mÉu mµ hai bªn sÏ ký víi nhau, c¸c tho¶ thuËn kh¸c vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi tham gia. Theo quy định, doanh nghiệp b¸n hàng đa cấp sẽ kh«ng được yªu cầu người muốn tham gia đặt cọc để được quyền tham gia mạng lưới b¸n hàng đa cấp, kh«ng được yªu cầu người muốn tham gia phải mua một số lượng hàng ho¸ ban đầu để được quyền tham gia mạng lưới b¸n hàng đa cấp. Doanh nghiệp phải thực hiện chi trả đầy đủ c¸c khoản hoa hồng, tiền thưởng hay c¸c lợi Ých kinh tế kh¸c mà người tham gia cã quyền hưởng. Với những trường hợp cã thu nhập c¸ nh©n tới mức chịu thuế, doanh nghiệp kinh doanh đa cấp phải khấu trừ tiền thuế của người tham gia để nộp vào ng©n s¸ch nhà nước trước khi chi trả hoa hồng, tiền thưởng hoặc lợi Ých kinh tế kh¸c cho người tham gia. Để được cấp giấy đăng ký tổ chức b¸n hàng đa cấp, ngoài những khoản lệ phÝ theo quy định của Bộ Tài chÝnh, doanh nghiệp phải ký quỹ tại một ng©n hàng hoạt động ở Việt Nam với khoản tiền tương đương 5% vốn điều lệ. Đóng như dự kiến ban đầu của ban soạn thảo Nghị định 110/CP, số tiền ký quỹ sẽ kh«ng thấp hơn 1 tỷ đồng. Khi ®· th«ng b¸o ngừng hoạt động b¸n hàng đa cấp, doanh nghiệp b¸n hàng đa cấp được sử dụng tiền ký quỹ để chi trả tiền hoa hồng, tiền thưởng hoặc tiền mua lại hàng hãa từ người tham gia. Trong trường hợp chấm dứt hoạt động, doanh nghiệp b¸n hàng đa cấp chỉ được rót toàn bộ số tiền ký quỹ nếu kh«ng cã bất cứ khiếu kiện nào từ phÝa người tham gia b¸n hàng đa cấp liªn quan đến việc chi trả tiền hoa hồng, tiền thưởng hoặc tiền mua lại hàng hãa. KÕt luËn Kinh doanh ®a cÊp lµ mét ngµnh nghÒ cho ®Õn thêi ®iÓm nµy th× còng thËt sù kh«ng cßn míi mÎ hay xa l¹ ®èi víi rÊt nhiÒu ng­êi d©n ViÖt Nam. Kinh doanh ®a cÊp cã m« h×nh lµ kim tù th¸p, nã ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao. N¾m b¾t vµ hiÓu râ ®­îc vÊn ®Ò lµ yªu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi c¸c ®Êt n­íc ®ang ph¸t triÓn, nhÊt lµ trong lÜnh vùc kinh doanh. Thùc tÕ ë ViÖt Nam cho thÊy, cßn rÊt nhiÒu thµnh kiÕn ®èi víi h×nh thøc kinh doanh nµy, nh­ng bªn c¹nh ®ã vÉn næi bËt lªn nh÷ng ­u ®iÓm, ­u thÕ khiÕn cho chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nh×n nhËn gi¸ trÞ ®Ých thùc, cao c¶ cña nã. Kinh doanh theo m¹ng thùc sù lµ mét b­íc ®ét ph¸ trong lÜnh vùc kinh doanh. Nh÷ng lîi Ých kinh doanh theo m¹ng mang l¹i cho nÒn kinh tÕ sÏ lµ rÊt lín. Tuy nhiªn, th«ng tin vÒ lÜnh vùc kinh doanh theo m¹ng ®Õn víi ng­êi d©n cßn qu¸ Ýt vµ nÕu cã th× Ýt nhiÒu bÞ sai lÖch. T×nh tr¹ng nhiÒu c«ng ty lîi dông h×nh thøc nµy ®Ó kinh doanh mét c¸ch gian dèi ®Ó lµm ¨n bÊt chÝnh vÉn cßn tån ®äng rÊt nhiÒu. Ngµnh kinh doanh theo m¹ng ë ViÖt Nam ®ang ë trong t×nh tr¹ng “con s©u lµm rÇu nåi canh”. “Con s©u” ë ®©y lµ nh÷ng c«ng ty kinh doanh theo m¹ng bÊt chÝnh. V× vËy, vÊn ®Ò cña chóng ta hiÖn nay lµ gióp ng­êi tiªu dïng g¾p nh÷ng “con s©u” ®ã ra ®Ó “¨n canh”. §Ó cho m«i tr­êng kinh doanh cña ViÖt Nam ngay cµng ph¸t triÓn theo xu h­íng lµnh m¹nh. Môc lôc Më ®Çu……………………………………………………………………tr1. Phần 1: Những vấn đề chung về kinh doanh đa cấp…………...................tr4. 1.1_ Quan niệm về kinh doanh đa cấp…………………………………..tr4. 1.1.1_ Thế nào là kinh doanh đa cấp?.......................................................tr4. 1.1.2_ Các chủ thể tham gia vào kinh doanh đa cấp…………………….tr4. 1.1.3_ Nội dung của kinh doanh đa cấp………………………................tr5. 1.1.4_ Điều kiện bảo đảm hiệu quả của kinh doanh đa cấp và vai trò của kinh doanh đa cấp……………………………………………………tr11. 1.1.4.1_ §iÒu kiÖn b¶o ®¶m hiÖu qu¶ cña kinh doanh ®a cÊp…………..tr11. 1.1.4.2_ Vai trß cña kinh doanh ®a cÊp…………………………………tr14. 1.1.5_ Vấn đề tiêu thụ sản phẩm công nghiệp………………………….tr15. 1.2_ Kinh nghiệm nước ngoài…………………………………………..tr18. Phần 2: Thực tế của Việt Nam và kiến nghị…………………………….tr19. 2.1_ Thực tế của Việt Nam……………………………………………..tr19. 2.1.1_ ¦u ®iÓm…………………………………………………………tr19. 2.1.2_ Nh­îc ®iÓm……………………………………………………...tr20. 2_ Kiến nghị…………………………………………………………….tr26. KẾT LUẬN………………………………………………………..........tr28.