Dược lí thú y - Bài 4. Thuốc sử dụng điều trị các rối loạn cơ quan sinh sản - PGS.TS. Võ Thị Trà An

3/10/2016 1 Bài 4. Thuốc sử dụng điều trị các rối loạn cơ quan sinh sản PGS. TS. Võ Thị Trà An, BM Khoa học Sinh học Thú Y Nội dung
Thuốc trị chậm động dục
Thuốc gây lên giống đồng loạt
Thuốc gây sẩy thai, đẻ sớm, đẻ đồng loạt
Thuốc ngừa thai
Thuốc trị viêm vú
Thuốc trị viêm tử cung 3/10/2016 2 GnRH (Gonadotropin Releasing Hormon)
Gonadorelin: Cystorelin (peptide nhân tạo)
Fertirelin (Fertagyl)
Buserelin (Receptal) Ứng dụng lâm sàng
Gây động dục (đồng loạt), rụng trứng
Bò: tiêm 250mcg, IM, 6 giờ trước khi phối
Trị u nang buồng trứng
Chó: 2,2 mg/kg/ngày, IM, 3 ngày
Trị tiểu không kiểm soát ở chó cắt buồng trứng
6mg buserelin + ephedrin 1-2mg/kg, phenylpropanolamine 1,5mg/kg 3/10/2016 3 Huyết thanh ngựa chửa (PMSG, eCG)
Heo: Gây động dục, đa xuất noãn
1.200UI/ nái sau cai sữa; 1000UI/ hậu bị → động dục sau 4-5 ngày; 750-1500 ngày thứ 15 của chu kỳ → xuất 30-45 trứng
Bò: Đa xuất noãn
1500-3000 UI vào khoảng ngày thứ 8 –13 của chu kỳ. Nếu thu phôi thì sau 48h tiêm PG F2α.
Lưu ý: vài trường hợp không chuẩn hóa được liều → sốc phản vệ → adrenalin (1:1000) Human Chorionic Gonadotropin (hCG)
Gây rụng trứng
Bò: 2500 UI, IM/SC
Heo: 500-750 UI
Trị u nang buồng trứng, cường động dục
Bò: 10.000 UI
Trị dịch hoàn ẩn cho chó
100-1000 IU, 4 lần trong 2 tuần, dịch hoàn sẽ di chuyển đến bìu
Không có tác dụng khời động hành vi động dục 3/10/2016 4 Một số chế phẩm phối hợp
PG 600: 400UI PMS +200UI HCG
Synovet: 400UI PMS +200UI HCG Sử dụng điều trị chậm động dục cho heo nái (7-10 ngày sau cai sữa) sẽ gây lên giống sau khoảng 5 ngày. Kết quả thử nghiệm Chỉ tiêu Lô P.G.600 Saline P N 29 28 Số nái lên giống (%) 27 (93) 9 (32) <0.001 Số nái rụng trứng (%) 21 (72) 3 (11) <0.001 Tì lệ phối 26/29 (90) 8/28 (29) <0.001 Tỉ lệ đậu thai (%) 23/29 (79) 5/28 (18) <0.001 Từ tiêm-lên giống (ngày) 3.5 ± 0.3 4,5 ± 0.5 >0.05 Từ lên giống-rụng trứng 2,0 ± 0.1 1.5 ± 0.4 >0.05 https://www.aasv.org/shap/issues/v14n4/v14n4p207.html 3/10/2016 5 Tiêm PG600 cho nái đã qua chu kỳ lên giống có hiệu quả không? Thời điểm gieo tinh cho heo 3/10/2016 6 Intravaginal controlled internal drug release (CIDR)
Dụng cụ đặt âm đạo chứa 1,9g progesterol (10%) Phối hợp GnRh và Progesterol 3/10/2016 7 Progesterol releasing intravaginal device PRID
Có chứa 6,75% progesterol
Dụng cụ đặt âm đạo trong 7 ngày
Khi lấy ra, bò lên giống
Video Cue-Mate video
Dụng dụ chứa progesterol
Trị không động dục
Kiểm soát lên giống đồng loạt
Dễ sử dụng, thân thiện với bò
Tái sử dụng 3/10/2016 8 Cue-Mate – Kết quả thử nghiệm Progestin tổng hợp (altrenogest) ăn
4mg/ml, dùng 5ml/ nái (không cần biết rõ ngày lên giống)
Nái tơ liên tục 18 ngày
Nái cai sữa: 5 ngày, 48h sau cai sữa
Cách cho ăn
Bắt đầu cho ăn bình thường
Xịt thuốc trên trên thức ăn để đảm bảo ăn đủ 3/10/2016 9 Estradiol
Thúc đẩy thoái biến thể vàng ở bò
Dùng estradiol valerate kèm PRID → bò động dục đồng loạt
Tháo dịch viêm, phòng viêm từ cung bò
3-10mg estradiol cho bò cái đẻ
Gây sảy thai trước khi trứng làm tổ ở loài ăn thịt
Chó: DES (diethylstilbeltrol) 0,1- 1mg, PO trong 5 ngày nếu đến trong vòng 24-48h sau giao phối; 1-2 mg nếu sau 5 ngày
Kết hợp trong điều trị tiểu không kiểm soát ở chó
DES: Chó 0,01-0,1mg X ngày, tiếp 1mg/ tuần Prostaglandin F2 alfa (PGF2α)(PG)
Thoái biến thể vàng, lên giống đồng loạt (bò)
Dinoprost (Lutalyse): 25 mg
Cloprostenol (Estrumate): 500mcg
Fenprostalene: 1mcg
Không hiệu quả gây lên giống đồng loạt trên heo vì thể vàng chỉ đáp ứng PG từ ngày thứ 12 của chu kỳ
Thoái biến thể vàng, gây đẻ
Bò: 25 mg Dinoprost; 500mcg Cloprostenol 1 tuần trước sinh
Heo: 10mg PG 1-2 ngày trước dự sinh
Gây sảy thai (chó), tháo mủ tử cung (bò, heo)
SC/ IM, chống chỉ định IV 3/10/2016 10 Ảnh hưởng của liều và vị trí tiêm PG đến thời gian đẻ Full dose, IM 50% dose, IM 50% dose, vulva 25% dose, vulva Farrow 8-24 h, % 19 12 18 15 Farrow 24-32 h, % 50 41 61 62 Farrow >32 h, % 31 47 21 23 Cải thiện năng suất trước và sau khi sử dụng PGF2 alpha gây đẻ trên nái 1 năm trước sử dụng Sau 6 tháng sử dụng Tổng số nái đẻ 740 344 Số heo con đẻ ra/ nái 11,4 11,58 Số con nuôi/ nái 10,39 11,03 Số con chết/ nái 1,01 0,55 Số con cai sữa/ nái 8,9 9,6 Số con chết trước cai sữa 1,49 1,42 • Trại có qui mô lớn (#300 nái) • Số lứa đẻ/ năm = 2,3 • Tỉ lệ so sinh chết cao 3/10/2016 11 Viêm tử cung ở bò 1. Viêm tử cung
Điều trị:
Prostaglandin giúp lên giống lại
Đặt kháng sinh vào trong tử cung
Phòng bệnh:
Giảm các bệnh dinh dưỡng
Tạo bò tơ phát triển tốt 2. Viêm tử cung đóng, có mủ (pyometra)
Prostaglandin 250 mcg/ml cloprostenol 5 mg/ml dinoprost Oxytocin
Phòng trị chứng liệt tử cung hoặc tử cung co bóp yếu.
Ðẩy chất lỏng ra khỏi tử cung (trong các bệnh lý viêm nội mạc, viêm bọc mủ, sót nhau).
Cầm máu sau khi đẻ, rỉ máu sau phẫu thuật sản khoa
Chứng mất sữa Lâm sàng
Heo: 10 UI ngay sau phối → tăng đậu thai, số con đẻ ra; tăng co thắt tử cung khi đẻ, lặp lại sau 30’
Bò: 20 UI giảm sót nhau, hỗ trợ điều trị viêm tử cung
Chó: 1-5UI gây tăng co thắt; 5-10UI trị sa tử cung
Cừu: 10-20IU trị sót nhau; IV giảm chảy máu tử cung 3/10/2016 12 Sử dụng oxytocin? Control 30 IU 40 IU Control Dystocia, % 5 10 20 Liveborn 8.3 8.7 8.7 Stillborn (SB) 0.3 0.6 0.6 SB pigs 1-4, % 0 70.8 40.0 SB pigs 5-8, % 16.6 8.3 20.0 SB pigs ≥ 9 83.3 20.8 40.0 KL: Không nên sử dụng oxytocin cho heo nái đẻ trừ khi có biểu hiện sinh chậm Alonso-Spilsbury et al. 2004
Ovaban (5mg megestrol) progestin tổng hợp.
Dùng hàng ngày (0,55mg/kg/day) trong liên tục 32 ngày Thuốc ngừa thai cho chó
Medroxyprogesterone acetate
Chích 25-100mg sẽ ức chế lên giống trong 2-4 tháng
Tác dụng phụ: mủ tử cung 3/10/2016 13 Mibolerone: an androgenic steroid - prevent estrus in bitch - 30 days before the onset of estrus Oral - Methyl testosterone- 5 mg/wk (or give ½ the dose, 2X/wk) Parenteral - Testosterone propionate - 100mg/ml preparation, 25 mg IM (in the pectorals) every 2 wks May take several months to have an estrous cycle Thuốc ngừa thai cho chó Viêm vú ở bò sữa 3/10/2016 14 Những loài vi sinh vật thường được phân lập từ các ca viêm vú bò Staphylococcus aureus Streptococcus agalactiae Streptococcus dysagalactiae Streptococcus uberis Corynebacterium) pyogenes Bacilluc cereus Mycoplasma bovis Mycoplasma californicum Mycoplasma canadense Escherichia coli Klebsiella Enterobacter spp. Proteus spp. Pseudomonas aeruginosa Prototheca Nấm 7 0 -8 0 % Milk/ /ducts Udder tissue Cow S. agalactiae +++ - - Other streptococci +++ + - S. aureus + +++ - Coagulase negative staphylococci +++ - - Coliforms + - +++ Nơi kháng sinh cần đến? S. aureus → cần điều trị toàn thân 3/10/2016 15 All incidents of mastitis in cattle in Great Britain as a percentage of total mastitis diagnoses in 2002 (n = 6517) Source: VIDA annual report 2002 Bảng Kháng sinh trị viêm vú 3/10/2016 16 Phác đồ trị viêm vú Sữa Bầu vú Điều trị Bọt/ đông vón Mềm Oxytocin Bọt/ đông vón vẫn còn dạng sữa Mềm/ cứng Oxytocin Amoximast Flunixin Bọt/ đông vón lỏng Cứng Oxytocin Amoximast Flunixin Dịch, PO Ca, SC Ceftiofur Thuốc trị viêm vú Duration of concentrations in milk with systemic administration of some commonly used antimicrobials (parenteral dose stated in parentheses in mg/kg). Concentrations refer to normal milk. Mastitis may affect the concentrations so that milk concentrations of bases (e.g. macrolides) decrease and acids (e.g. β-lactams) increase. The table must be interpreted with care as the concentrations shown are total concentrations. Only the unbound, free drug is active against microbes. Data has been compiled from different sources. 3/10/2016 17 Ampicillin sodium, Cloxacillin sodium TABLE 8-1 Drugs Used in Lactating and Nonlactating Cows 3/10/2016 18 TABLE 8-1 Drugs Used in Lactating and Nonlactating Cows Rebhun’s Diseases of Dairy Cattle, 372 Part II • Diseases of Body Systems 3/10/2016 19 THẬN TRỌNG KHI DÙNG KHÁNG SINH CHO ĐỘNG VẬT MANG THAI Kháng sinh Độc tính Cẩn thận (!) Chống Chỉ định Aminoside Tai + Chloram Hội chứng xám + Fluoroquinolone Bệnh khớp + + Sulfonamide Vàng da con non + Tetracycline Răng, xương + Trimethoprim Bất thường bẩm sinh + Metronidazole Ung thư + + ! Không dùng nếu có kháng sinh khác thay thế NGOẠI LỆ? 3/10/2016 20 Viêm tử cung
Phát hiện viêm tử cung
Giảm năng suất sữa
Dịch viêm nâu đỏ hoặc nước, mùi tanh hôi
Bò suy nhược: mắt hõm, dịch mũi, tai cụp
Mất nước do ăn uống kém
Thân nhiệt >103 độ F
Điều trị
Kiểm soát lại về vệ sinh
Giảm đau, hạ sốt
Loại bỏ dịch viêm bên trong
!cổ tử cung đóng (PGF2alpha)
Kháng sinh (tại chỗ và toàn thân)
Iodine rửa 3/10/2016 21 Liều dùng, đường cấp trên bò Liều dùng, đường cấp trên bò 3/10/2016 22 Liều dùng, đường cấp trên bò Tiêm tĩnh mạch trên bò Biến chứng (phenylbutazole) ! 3/10/2016 23