Giải pháp phát triển du lịch biển đảo ở xã đảo Minh Châu huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh trong tình hình biến đổi khí hậu

Kỷ yếu công trình khoa học 2015 - Phần II Trường Đại học Thăng Long 341 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH BIỂN ĐẢO Ở XÃ ĐẢO MINH CHÂU HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH TRONG TÌNH HÌNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU Ths. Bùi Cẩm Phượng Bộ môn Du lịch, Trường Đại học Thăng Long Tóm tắt: Trong những năm gần đây, Việt Nam cũng như các nước khác trên thế giới đều chịu tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Vì vậy, tăng cường bảo vệ những nguồn tài nguyên tự nhiên và môi trường liên quan đến du lịch biển đảo là rất cần thiết. Xã đảo Minh Châu, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh là một nơi có rất nhiều tiềm năng đối với phát triển du lịch rừng, biển. Tuy nhiên, trong tình hình biến đổi khí hậu như hiện nay, xã đảo cũng ít nhiều chịu ảnh hưởng. Bài viết này tập trung nghiên cứu sự biến đổi của khí hậu trên xã đảo Minh Châu, đặc biệt là sự biến đổi khí hậu trên đã tác động như thế nào đến cuộc sống hàng ngày của người dân và sự phát triển của du lịch nơi đây. Dựa vào hiện trạng và tiềm năng của xã đảo Minh Châu, chúng tôi đưa ra một vài giải pháp phát triển du lịch ở xã đảo trong điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay. Từ khóa: biến đổi khí hậu, nước biển dâng, du lịch. Đặt vấn đề Quảng Ninh là mảnh đất được thiên nhiên ban tặng nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng như hệ thống hang động kart, bãi biển với “cát trắng, dương xanh”, và đặc biệt là hệ thống biển đảo với những hòn đảo lớn nhỏ là một tiềm năng lớn để phát triển du lịch đem lại nguồn lợi lớn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Xã đảo Minh Châu thuộc huyện đảo Vân Đồn là nơi rất có tiềm năng trong việc phát triển du lịch. Đúng như tên gọi của nó “Minh Châu” chính là một viên ngọc quý giữa đại dương bao la, xã đảo Minh Châu với gần 40km2 nhưng lại có một hệ sinh thái đặc biệt là rừng và biển. Xã đảo nằm trong vườn quốc gia Bái Tử Long nên thiên nhiên nơi đây được con người gìn giữ và bảo tồn. Điều này là một thuận lợi cho Minh Châu trong phát triển du lịch. Tuy nhiên, theo các nhà khoa học: Thế kỉ vừa qua, nhiệt độ trung bình của trái đất đã tăng thêm 0,60c do việc tích lũy các chất cácbon điôxít (CO2), mêtan (CH4) và các khí thải gây hiệu ứng nhà kính khác trong không khí như (N2O, HFCs, PFCs, SF6) – sản phẩm sinh ra từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch trong các nhà máy, phương tiện giao thông và các nguồn khác. Những hiện tượng trên đều do biến đổi khí hậu gây ra. Biến đổi khí hậu được gọi là toàn cầu vì nó diễn ra ở khắp mọi nơi trêm thế giới. Đặc biệt, Việt Nam đứng thứ 5 trong danh sách các nước bị ảnh hưởng bởi khí hậu toàn cầu. Vị trí địa lí của Việt Nam khiến Việt Nam rất dễ bị ảnh hưởng trước những biến đổi khí hậu khi mực nước biển tăng lên, diện tích đất canh tác sẽ bị thu hẹp lại .Vì vậy, việc bảo vệ tài nguyên và môi trường du lịch ở Việt Nam nói chung và xã đảo Minh Châu nói riêng là hết sức cần thiết. Nó không chỉ bảo đảm cho chúng ta việc sử dụng lâu dài cho mục đích tham quan thưởng ngoạn mà nó còn giúp chúng ta có thể lưu giữ những nét đẹp của tự nhiên cũng như những công trình do bàn tay con người tạo ra. Để bảo vệ và khai thác tốt hơn du lịch biển đảo ở Minh Châu cần có một số giải pháp để phát triển du lịch trong sự biến đổi khí hậu là điều hết sức cần thiết hiện nay. Kỷ yếu công trình khoa học 2015 - Phần II Trường Đại học Thăng Long 342 1. Biến đổi khí hậu và ảnh hưởng của nó tới hoạt động du lịch biển đảo 1.1. Khái niệm biến đổi khí hậu Theo công ước chung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu: “Biến đổi khí hậu là những biến đổi trong môi trường vật lí hoặc sinh học gây ra những ảnh hưởng có hại đáng kể đến thành phần, khả năng phục hồi hoặc sinh sản của các hệ sinh thái tự nhiên hoặc đến hoạt động của các hệ thống kinh tế - xã hội hoặc đến sức khỏe và phúc lợi của con người”. Các biểu hiện của biến đổi khí hậu bao gồm: Sự nóng lên của khí quyển và trái đất nói chung; Sự thay đổi thành phần và chất lượng khí quyển có hại cho môi trường sống của con người và các sinh vật trên trái đất; Sự dâng cao mực nước biển do băng tan, dẫn tới sự ngập úng ở các vùng đất thấp, các đảo nhỏ trên biển; Sự di chuyển của các đới khí hậu tồn tại hàng nghìn năm trên các vùng đất khác nhau của trái đất dẫn tới nguy cơ đe dọa sự sống của các loài sinh vật, các hệ sinh thái và hoạt động của con người; Sự thay đổi cường độ hoạt động của quá trình hoàn lưu khí quyển, chu trình tuần hoàn nước trong tự nhiên và các chu trình sinh địa hóa khác; Sự thay đổi năng suất sinh học của các hệ sinh thái, chất lượng và thành phần của thủy quyển, sinh quyển, các địa quyển. 1.2. Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu tới hoạt động du lịch Như chúng ta đã biết, Việt Nam là một trong 5 nước chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Chính vì vậy, du lịch là một trong những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biển đổi khí hậu dẫn đến nước biển dâng cao. Biến đổi khí hậu tác động trực tiếp tới phát triển du lịch ở 3 hình thức đó là tác động đến tài nguyên du lịch, hoạt động du lịch đặc biệt là hoạt động lữ hành bị ảnh hưởng, đình trệ thậm chí bị hủy do điều kiện thời tiết xấu liên tiếp, bão lụt, lũ quét do biến đổi khí hậu gây ra, biến đổi khí hậu cũng tác động đến cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kĩ thuật của du lịch. Ở Việt Nam đặc điểm phân bố tài nguyên du lịch và hệ thống cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kĩ thuật du lịch chủ yếu ở vùng ven biển, trên các đảo – nơi chịu ảnh hưởng trực tiếp của biến đổi khí hậu. Xã đảo Minh Châu trong vài năm trở lại đây cũng chịu ảnh hưởng từ biến đổi khí hậu, đó là thiếu nước ngọt trong sản xuất và trong sinh hoạt, cường độ các cơn bão mạnh hơn, số lượng cơn bão tăng lên, hạn hán ngày càng nhiều và kéo dài, nhiệt độ trung bình mùa đông giảm xuống, nhiệt độ trung bình mùa hè tăng lên. Đặc biệt, trong tháng 7 vừa qua cơn mưa lớn trong lịch sử đã làm ảnh hưởng lớn đến hoạt động du lịch của xã đảo. Mặc dù những biến đổi khí hậu ở đây chưa lớn, nhưng với xu hướng phát triển của nó đang tác động tới các hoạt động du lịch ở xã Minh Châu. 2. Tiềm năng du lịch của xã đảo minh châu 2.1. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên du lịch của xã đảo Minh Châu Vân Đồn là một huyện miền núi hải đảo nằm ở phía Đông Bắc của tỉnh Quảng Ninh. Vân Đồn tập hợp bởi 600 hòn đảo trong vịnh Bái Tử Long, bao gồm hai bộ phận: bộ phận chính là đảo lớn Cái Bầu với diện tích đất tự nhiên là 300km2; bộ phận còn lại là các đảo nhỏ hơn, thuộc quần đảo Vân Hải, có diện tích đất tự nhiên là 250km2 với 5 xã đảo, trong đó có Minh Châu. Diện tích của xã Minh Châu chỉ khoảng gần 40km2, phía đông giáp đảo Cô Tô, phía đông bắc giáp xã Vạn Yên, phía nam giáp xã Quan Lạn. Kỷ yếu công trình khoa học 2015 - Phần II Trường Đại học Thăng Long 343 Xã đảo Minh Châu đang trở thành sự lựa chọn của nhiều khách du lịch ưa khám phá và yêu cảnh thiên nhiên hoang sơ. Minh Châu hấp dẫn du khách bởi vẻ đẹp hoang sơ, trong lành và hệ sinh thái biển rất đa dạng. Ở Minh Châu có bãi cát dài trắng mịn. Nước biển ở Minh Châu xanh ngăn ngắt một màu với những con sóng mạnh mẽ, dồn dập xô bờ. Đứng trên bãi cát phóng tầm mắt ra xa sẽ thấy được cảnh mênh mông, hùng vĩ của biển cả, thấy những đảo đá lô nhô như những chú rồng con đang ngụp nước. Chính vì vậy, không phải vô cớ, bãi biển Minh Châu được đánh giá là một bãi biển đẹp, mặc dù bãi chỉ dài khoảng hơn 2km. Ở xã Minh Châu có bốn bãi tắm thì mỗi bãi có môt vẻ đẹp riêng. Bãi Minh châu dài khoảng 1,5km, bãi rất thoải và cát rât mịn rât thích hơp cho mọi người có thể chơi thể thao và tắm biển, sóng vừa phải nên rất phù hơp cho trẻ em và phụ nữ cũng như cho những người muốn tập bơi ngoài biển. Tại bãi biển Minh Châu cũng đã có những dịch vụ cơ bản phục vụ khách tắm biển tuy nhiên do làm tự phát nên còn rất nhiều hạn chế. Bãi Côn Trụi nằm bên phía trái bãi Minh Châu cát rất trắng, sóng to và là nơi rùa đẻ thích hơp cho những người thích khám phá và trải nghiệm. Bãi Nhánh Rìa nhỏ khuất sau mũi Đầu Cào ở phía tay phải bãi Minh Châu, rất yên tĩnh, cát và đá ở đây rất đẹp thích hơp với những buổỉ tối lãng mạng cùng người yêu. Bãi Bể Thính dài nhất khoảng 3 km khá giống bãi Sơn Hào, ở cuối bãi có nhà nghỉ Robinson nên bãi này mọi người thường gọi tên là bãi Robinson. Gần bãi biển Minh Châu là rừng trâm nguyên sinh - "thần mộc" giữ làng của bà con xã đảo. Không biết từ bao giờ, rừng trâm đã gắn bó và trở thành biểu tượng linh thiêng, gắn liền với đời sống thường ngày và tâm linh của người dân Minh Châu. Rừng có diện tích 2 ha, trải dài theo hình vòng cung, ôm lấy cồn cát cạnh bãi biển. Nhìn những cây trâm, người ta có thể liên tưởng đến những người ngư dân nhỏ bé nhưng rắn rỏi, quật cường giữa biển khơi. Bên trên, những tán cây sát vào nhau như những mái đầu đang chụm lại. Bên dưới, những rễ trâm trồi lên khỏi mặt đất, đan lấy nhau như những bàn tay đang nắm chặt. Những cây trâm quấn quýt vào nhau, tạo thành bức tường xanh chắn cát di chuyển, chắn gió và che chở xóm làng trước bão tố. Với người dân Minh Châu, cây trâm là "thần hộ mệnh" của mình. Bởi ngoài việc phòng hộ, bảo vệ làng xóm khỏi bão, gió thì cây trâm còn gắn với đời sống sinh hoạt của người dân trên đảo. Gỗ trâm để làm nhà, đóng đồ gia dụng, quả trâm từng là "lương thực" cứu đói cho bà con trong những ngày giáp hạt... Đến Minh Châu, nếu may mắn du khách còn được tận mắt nhìn thấy những con rùa biển tìm về đây để đẻ trứng. Rùa mẹ chọn những đêm con nước cường, bò lên bãi cát, đào hố rồi đẻ trứng, chôn lấp trứng cẩn thận rồi lại về với biển. Do xã đảo Minh Châu nằm trong khu vực vườn Quốc gia Bái Tử Long nên xã sở hữu một hệ động thực vật trên rừng, dưới biển phong phú và đa dạng. Về thực vật, có nhiều loại gỗ quý như: gỗ mần lái, lim, táu, mun, ngoài ra xã còn có khoảng 2ha rừng trâm và rừng cây bạch đàn, rừng thông. Về động vật, trên cạn có nhiều chim thú quý như khỉ lông vàng, vẹt đầu bạc, đại bàng đất, công trĩ, hươu sao; dưới nước có: tôm he, cá mực, sá sùng, cua, ghẹ, ngọc trai, bào ngư Mang đặc trưng của khí hậu miền Bắc, nhiệt đới - gió mùa, mùa hạ nóng, ẩm, mưa nhiều, hướng gió thịnh hành là đông nam. Mùa đông lạnh, khô hanh, ít mưa, gió đông bắc. Lượng bức xạ trung bình hàng năm 115,4 kcal/ cm2. Nhiệt độ không khí trung bình hàng năm trên 210c. Độ ẩm không khí trung bình năm là 84%. Lượng mưa hàng năm lên tới 1.700 - 2.400 mm, số ngày mưa hàng năm từ 90-170 ngày. Mưa tập trung nhiều vào mùa hạ (hơn Kỷ yếu công trình khoa học 2015 - Phần II Trường Đại học Thăng Long 344 85%) nhất là các tháng 7 và 8. Mùa đông chỉ mưa khoảng 150 đến 400 mm. Với điều kiện khí hậu này, du lịch Minh Châu thuận lợi vào các tháng mùa hè. Tuy nhiên, Minh Châu là xã đảo nên vào những ngày mưa bão tàu, thuyền chở du khách và hàng hóa từ đất liền không ra được đảo. Với điều kiện tự nhiên và tài nguyên du lịch như vậy, Minh Châu có nhiều thuận lợi cho việc phát triển du lịch, liên kết với các xã đảo và huyện đảo xung quanh tạo thành tuyến du lịch biển đảo hấp dẫn. Từ Minh Châu du khách có thể đến xã đảo Quan Lạn bằng đường bộ, đến xã Vạn Yên và huyện đảo Cô Tô bằng thuyền gỗ hoặc tàu cao tốc. 2.2. Điều kiện kinh tế-xã hội phục vụ phát triển du lịch Dân cư trong xã còn khá thưa, toàn xã có 6 thôn nhưng chỉ có 4 thôn có dân ở là các thôn Quang Trung, Tiền Hải, Nam Hải, Ninh Hải. Tổng số dân trong xã là hơn 1000 người, gồm 238 hộ; tổng số lao động khoảng 500 người, trong đó lao động ngư nghiệp 400 người, nông lâm nghiệp 50 người, lao động khác 50 người. Dân tộc Kinh là chủ yếu, chiếm 99% dân số. Hệ thống chính trị, văn hóa, xã hội Toàn xã có 59 đảng viên ở 4 chi bộ thôn. Bộ máy hành chính xã có 23 người trong đó 7 người có trình độ đại học còn lại là trung cấp lý luận, trung cấp chuyên môn. Công tác an ninh, quốc phòng: 1982 được công nhận đơn vị anh hùng lực lượng vũ trang, tệ nạn xã hội không có, an ninh tốt. Cơ sở y tế của xã có 6 giường bệnh, 2 bác sĩ và 2 y tá. Có trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở với khoảng 200 học sinh, đội ngũ giáo viên là 27 người. Học sinh tốt nghiệp THPT phần lớn đi học nghề, cao đẳng nghề. Nông – lâm – ngư nghiệp là ngành kinh tế mũi nhọn của xã. Nông nghiệp: Minh Châu có 29 ha đất canh tác nông nghiệp, phần lớn diện tích chỉ cấy được 1 vụ và làm 2 vụ màu; bình quân đầu người có 226 m2 đất canh tác. Tổng sản lượng lương thực 85,5 tấn/năm, bình quân đầu người có 96 kg lương thực trong 1 năm. Song diện tích đất bị bỏ hoang chủ yếu là do thu nhập từ việc làm nông nghiệp thấp nên người dân tập trung vào đánh bắt và nuôi trồng thủy hải sản. Ví dụ: để thu hoạch được 1tạ thóc phải mất 4 đến 5 tháng trong khi đó cũng thời gian ấy mà bắt sá sùng, sứa thì thu được 100 triệu 1 hộ. Chăn nuôi: gia súc có trâu, bò, dê số lượng ít chỉ có vài chục con. Gia cầm chủ yếu nuôi tự túc trong các gia đình. Chăn nuôi đại gia súc và gia cầm kém phát triển. Lâm nghiệp: Cả xã nằm trong khu bảo tồn vườn quốc gia Bái Tử Long. Có 27 hộ dân được cấp đất trồng rừng tuy nhiên vấn đề này cũng gặp phải khó khăn trong việc xử lý giống cây trồng sau khi thu hoạch để vừa đem lại nguồn lợi kinh tế cao, lại phù hợp với chất đất để không làm nghèo chất dinh dưỡng trong đất. Ở Xã có rừng Trâm hiện đang được bảo tồn, rừng có tác dụng chắn gió, cát. Nhưng đồng thời cũng là thuận lợi trong phát triển du lịch. Ngư nghiệp: Đây chính là thế mạnh của xã. Vì là xã đảo nên người dân chủ yếu làm ngư nghiệp. Kỷ yếu công trình khoa học 2015 - Phần II Trường Đại học Thăng Long 345 Diện tích nuôi trồng thủy sản lớn. Ở bãi chính có gần 1000 ha diện tích, bãi nhỏ 30 ha. Đánh bắt xa bờ theo con nước, mỗi lần đi biển khoảng 20 ngày. Phụ nữ đào sá sùng cho thu nhập rất cao. 1kg sá sùng tươi là hơn 1 triệu đồng. Dịch vụ Xã Minh Châu được bao bọc bởi biển, biển còn hoang sơ gắn với hệ sinh thái rừng, biển nên xã có bãi biển rất đẹp với cát trắng, dương xanh thích hợp cho phát triển du lịch biển. Năm 2010, xã đảo có trên 5000 lượt khách du lịch đến nhưng do cơ sở lưu trú không đáp ứng được nên du khách chỉ tham quan ngắm cảnh, tắm biển rồi về trong ngày. Du lịch trong mấy năm gần đây đã được chú trọng phát triển. Hệ thống nhà hàng, nhà nghỉ được xây dựng. Với điều kiện kinh tế - xã hội như vậy là điều kiện thuận lợi cho Minh Châu trong phát triển du lịch, những sản phẩm từ nông nghiệp, ngư nghiệp để phục vụ khách du lịch. Ngành dịch vụ phát triển phục vụ cho nhu cầu ngày càng cao của khách. Tuy nhiên, trình độ của người dân cũng là hạn chế trong phát triển du lịch ở đây. 3. Thực trạng hoạt động du lịch ở xã đảo minh châu Trong những năm gần đây, cùng với sự gia tăng lượng khách đến Quảng Ninh, khách du lịch đến Minh Châu cũng ngày càng nhiều. Tuy nhiên, cơ sở lưu trú chưa tốt, nên khách đến Minh Châu thường đi về trong ngày, ít người nghỉ qua đêm tại xã. Năm 2011 xã đã đón được trên 1 vạn lượt khách đến tham quan, đến năm 2014 đã đón được 26.300 lượt khách. Tuy số lượt khách du lịch tăng trưởng khá, nhưng lượng khách lưu trú không lớn và mức độ chi tiêu không cao. Doanh thu du lịch chủ yếu từ các dịch vụ vận chuyển, ăn uống và phí vào bãi tắm. Nguồn nhân lực tham gia vào hoạt động du lịch chủ yếu là người địa phương, trong đó lao động có trình độ đại học hoặc chuyên môn về du lịch còn ít. Phần lớn là người từ nơi khác đến xây dựng nhà nghỉ, khách sạn và kinh doanh du lịch ở Minh Châu. Cơ sở vật chất giữ vai trò rất quan trọng trong quá trình phát triển du lịch, bao gồm hệ thống các cơ sở lưu trú, ăn uống, các cơ sở vui chơi giải trí, các cơ sở dịch vụ khácTrong những năm gần đây cùng với sự gia tăng của du khách và nhu cầu của hệ thống các nhà nghỉ, nhà hàng phát triển phần nào đáp ứng được nhu cầu của du khách. Nhưng các nhà hàng, nhà nghỉ, ki ốtphát triển tự phát không có quy hoạch dẫn đến tình trạng khó quản lý. Tuy nhiên, cũng phải thấy rằng cơ sở vật chất kỹ thuật đã được nâng cao rõ rệt, xã có một khu nghỉ dưỡng du lịch sinh thái chất lượng cao, gồm 45 phòng nghỉ và 2 nhà hàng nằm trong khuôn viên khách sạn cùng hệ thống dịch vụ vui chơi giải trí tại bãi biển, toàn xã có 16 khách sạn, nhà nghỉ khoảng 300 phòng phục vụ khách du lịch. Nhìn chung hệ thống các cơ sở dịch vụ, nhà hàng ăn uống tương đối nhiều nhưng quy mô vẫn còn nhỏ. Giao thông vận tải: có đường biển đông hải đảo, đường liên thôn có 85 % bê tông hóa đến các khu dân cư trong đó nhà nước hỗ trợ 70% vốn, người dân đóng góp 30 %. Toàn xã có 4 cây cầu. Ngày 24- 5- 2011 động thổ xây dựng đường dài 14,9km vơi kinh phí 290 tỉ đồng đã hoàn thành năm 2012. Kỷ yếu công trình khoa học 2015 - Phần II Trường Đại học Thăng Long 346 Phương tiện vận chuyển: Hiện nay đã có tầu cao tốc, tầu gỗ để vận chuyển hành khách hàng ngày ra đảo Minh Châu và về đất liền ở Vân Đồn. Có xe “túc túc” và khoảng 30 chiếc xe lam phục vụ du khách đi lại trong xã, đặc biệt tháng 5 vừa qua đã đưa 5 xe điện (12 chỗ, có mái che) nhập khẩu từ Nhật Bản (hơn 750 triệu đồng), đạt các tiêu chuẩn về vệ sinh môi trường, du lịch sinh thái vào phục vụ giao thông tuyến Minh Châu - Quan Lạn. Điện lưới đã được điện lực tỉnh Quảng Ninh chính thức đóng điện đường dây 22kV dài 24km và 10 trạm biến áp 22/0,4kV, đưa điện lưới ra hai xã đảo Quan Lạn và Minh Châu thuộc huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh vào ngày 15 tháng 12 năm 2014. Đây là thuận lợi cho người dân trên đảo Minh Châu trong sinh hoạt, sản xuất và đặc biệt là phát triển du lịch. Do trước đây chưa có điện phải chạy máy phát và dùng pin năng lượng mặt trời nên giá phòng nghỉ ở đây cao. Hệ thống thông tin liên lạc: Mạng lưới thông tin liên lạc đã được đầu tư xây dựng để đảm bảo liên lạc thông suốt cho du khách tham quan với chất lượng tốt. Bảo vệ môi trường biển bằng cách là không cho xây dựng nhà kiên cố, không cho tổ chức các khu ăn uống ở ngoài bãi biển. Thu thuế vào cổng để làm vệ sinh, thu gôm rác thải ngoài bãi biển. Trung tâm VQG Bái Tử Long đã được xây dựng ở xã Minh Châu. Đây là trung tâm giáo dục cộng đồng và cung cấp thông tin cho khách du lịch. Xây dựng mô hình du lịch sinh thái cộng đồng tại xã Minh Châu: Người dân đã được tập huấn để nâng cao nhận thức về du lịch sinh thái, xây dựng kế hoạch phát triển du lịch sinh thái, xây dựng sản phẩm du lịch sinh thái và được đào tạo về nghiệp vụ du lịch như: Nấu ăn, lễ tân, nhà nghỉ, cứu nạn, vệ sinh an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường. Vơi điều kiện xã hội như vậy, ở Minh Châu có nhiều điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch. Người dân ở đây là dân gốc cho nên họ am hiểu về danh lam, thắng cảnh, lễ hội truyền thống ở địa phương, trong xã không có tệ nạn xã hội vì vậy đây là điểm đến an toàn cho du khách khi đến du lịch. Tuy nhiên, ở Minh Châu về cơ sở hạ tầng cũng có những khó khăn. Năm 2010 xã được công nhận là xã vùng xa hải đảo. Ở Minh Châu chưa có điện lưới Quốc gia, năng lượng trong vùng chủ yếu là sử dụng máy phát điện và các cụm pin năng lượng mặt trời nên đây cũng là khó khăn cho phát triển du lịch vì giá dịch vụ sẽ cao hơn những nơi khác. Thiếu nước sinh hoạt, hiện nay chỉ có 2/3 người dân có nước sinh hoạt. Hạn hán cũng ảnh hưởng đến nước sản xuất do đó không có đủ nước để cấy lúa, nên người dân chuyển sang trồng màu. Hướng tới mục tiêu xây dựng và phát triển Minh Châu trở thành điểm đến an toàn và hấp dẫn du khách, trong những năm gần đây cơ sở hạ tầng của Minh Châu không ngừng được đầu tư xây dựng và hoàn thiện góp phần tích cực tạo nên diện mạo mới cho Minh Châu ngày càng khang trang, tạo thuận lợi cho du khách tới tham quan và là động lực thu hút du khách ngày một đông hơn. 4. Giải pháp phát triển du lịch biển đảo ở xã minh châu Giữ gìn, bảo vệ, tôn tạo và phát triển các tài nguyên du lịch Hiện nay, mặc dù ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến Minh Châu chưa nhiều, nhưng cũng đã tác động đến người dân ở Minh Châu vì cường độ cơn bão ở biển Đông nhiều hơn và mạnh hơn ảnh hưởng đến việc đánh bắt và nuôi trồng thủy hải sản, thiếu nước cho sản xuất Kỷ yếu công trình khoa học 2015 - Phần II Trường Đại học Thăng Long 347 nông nghiệp, cùng với nhận thức của người dân về lợi ích của du lịch nên người dân xã Minh Châu đã và sẽ chuyển đổi sang làm du lịch. Nhưng để đảm bảo được tính bền vững của việc phát triển du lịch cũng là việc giải quyết rác thải trong sinh hoạt để không làm ô nhiễm môi trường, khi xây dựng các cơ sở vật chất phục vụ du lịch không làm biến đổi cảnh quan của xã Minh Châu đòi hỏi phải có những biện pháp giữ gìn, bảo vệ và tôn tạo hợp lý, đúng đắn. Thứ nhất, cần nhận thức rõ và đúng vai trò của công tác bảo vệ, tôn tạo. Tiếp tục bảo vệ, tôn tạo hệ động thực vật của vườn Quốc gia, bảo vệ bờ biển theo đúng chính sách, pháp luật của nhà nước. Thứ hai, nhận thức được nguồn lợi từ du lịch mang lại nhưng đồng thời cũng cần phải thấy được những mặt trái của du lịch như làm ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội...làm ảnh hưởng đến đời sống của người dân. Thứ ba, việc xây dựng và phát triển dịch vụ cần phải có quy hoạch tổng thể, rõ ràng, cụ thể. Phải đảm bảo sự hài hòa với cảnh quan thiên nhiên. Mở rộng và phát triển du lịch ở Minh Châu Để góp phần vào việc giữ gìn, tôn tạo biển đảo Minh Châu trở thành một điểm du lịch hấp dẫn du khách, tạo nên một quần thể biển đảo qui mô trong tương lai. Cần lập dự án mở rộng và phát triển du lịch biển đảo Minh Châu tiếp tục mở rộng không gian diện tích cho du lịch, tăng cường thêm các hoạt động du lịch. Hiện nay ở Minh Châu chủ yếu là khách đến tắm biển vì vậy cần đưa thêm các hoạt động du lịch như: leo núi để thấy được sự phong phú và đa dạng của vườn Quốc gia, chơi lướt ván, nhảy dù, tham gia vào khai thác và nuôi trồng hải sản...Diện tích đất không đủ nước để sản xuất nông nghiệp thì chuyển đổi sang thành những cánh đồng hoa, cánh đồng cỏ tạo thành một không gian xanh cho khách du lịch thưởng thức. Nâng cao chất lượng các dịch vụ du lịch Nâng cao chất lượng các dịch vụ du lịch là một yêu cầu bức thiết trong chương trình phát triển du lịch ở Minh Châu, cần được quan tâm và khai thác có hiệu quả, nhằm tăng cường năng lực thu hút khách du lịch đến với Minh Châu. Trước mắt cần tập trung nâng cao chất lượng phục vụ tại các khu, điểm, nhà hàng, hoạt động hướng dẫn, vận chuyển khách du lịch, hoạt động đón tiếp và các dịch vụ ăn, nghỉ, mua sắm trong xã Minh Châu; đa dạng hóa các dịch vụ lưu trú, hàng lưu niệm, cung cấp cho khách du lịch gắn với việc giáo dục đạo đức, kĩ năng nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ, nhân viên phục vụ. Tăng cường chất lượng dịch vụ trên cả ba góc độ: Thái độ phục vụ, tính đa dạng, tiện nghi của hàng hóa – dịch vụ và khả năng sẵn sàng phục vụ. Có quy định nghiêm ngặt về chất lượng dịch vụ và kinh doanh dịch vụ du lịch, niêm yết giá bán các sản phẩm du lịch để tránh sự tác động vì lợi nhuận kinh doanh mà tự nâng giá các sản phẩm hoặc kinh doanh những sản phẩm có chất lượng kém. Tăng cường, xúc tiến quảng bá tuyên truyền Nắm bắt được yêu cầu thực tế của phát triển du lịch tại Minh Châu để nâng cao hình ảnh, vị thế của du lịch tại Minh Châu trở thành một điểm đến hấp dẫn thì việc đề ra các giải pháp xúc tiến công tác quảng bá, tuyên truyền là rất quan trọng. Để góp phần xúc tiến công tác quảng bá, tuyên truyền cần thực hiện một số giải pháp sau: Tiếp tục tuyên truyền, quảng bá trên các báo, tạp chí, kênh truyền hình. Kỷ yếu công trình khoa học 2015 - Phần II Trường Đại học Thăng Long 348 In các tờ gấp, tờ rơi giới thiệu về biển đảo Minh Châu. Xây dựng một website giới thiệu về Minh Châu Tạo ra các sản phẩm lưu niệm mang tính đặc trưng của biển đảo Minh Châu. Mở rộng phát triển và liên kết các điểm, các vùng du lịch Cùng với việc tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật, xây dựng các sản phẩm đặc trưng, đẩy mạnh quảng bá, tuyên truyền, chú trọng đào tạo nguồn nhân lực du lịch, giải pháp liên kết chặt chẽ giữa các địa phương trong vùng được coi là một trong những “đòn bẩy” thúc đẩy du lịch Minh Châu “cất cánh” trong thời gian tới. Một điểm du lịch riêng lẻ có thể không đủ tài nguyên du lịch hay điều kiện xây dựng thành tuyến du lịch hấp dẫn nhưng nếu biết kết hợp tốt với các điểm và khu vực du lịch khác thì có thể tạo ra những chương trình, những sản phẩm du lịch hoàn hảo, hấp dẫn, độc đáo tránh trùng lặp. Minh Châu có tiềm năng to lớn để phát triển thành một điểm du lịch biển đảo hấp dẫn. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả phát triển du lịch, việc liên kết giữa các điểm, các vùng du lịch khác tạo nên một tổng thể liên hoàn để cùng phát triển là giải pháp cần thiết. Bên cạnh Minh Châu là xã đảo Quan Lạn cũng là một xã có tiềm năng du lịch cả về tự nhiên và nhân văn. Xã Minh Châu nằm trong vườn Quốc gia Bái Tử Long như vậy có thể kết hợp với vườn Quốc gia để xây dựng tuyến du lịch thăm quan và nghiên cứu. Kết hợp với thị trấn Cái Rồng... Đào tạo nguồn nhân lực phục vụ hoạt động du lịch Trong hoạt động du lịch thì chất lượng của nguồn nhân lực đóng vai trò quan trọng. Ở Minh Châu có tiềm năng để phát triển du lịch nhưng để du lịch phát triển thuận lợi và bền vững thì cần phải có một đội ngũ nhân lực tốt phục vụ cho hoạt động du lịch. Trước tiên xã cần có chính sách để thu hút nguồn lao động có trình độ, chuyên môn ra đảo, tiếp theo là đào tạo nguồn nhân lực tại địa phương, tổ chức loại hình du lịch “homestay” nên mỗi người dân phải là một hướng dẫn viên du lịch. Hướng cho con em trong đảo đi học những trường đào tạo về du lịch để dần dần chính người dân trong xã có thể khai thác và tiếp quản hoạt động du lịch. Bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững trong tình hình biến đổi khí hậu Trong những năm gần đây tình hình biến đổi khí hậu ở Minh Châu đã manh nha như thiếu nước trong sinh hoạt, sản xuất, cường độ và số lượng các cơn bão tăng lênVì vậy, công tác bảo vệ môi trường cần phải được chú trọng thực hiện tốt có như vậy mới nâng cao giá trị của biển đảo Minh Châu để Minh Châu trở thành một điểm đến hấp dẫn du khách. Tài nguyên môi trường là yếu tố sống còn đối với hoạt động du lịch ở Minh Châu. Thứ nhất, bảo vệ môi trường cần chú trọng đến công tác đảm bảo vệ sinh môi trường và bảo vệ cảnh quan tự nhiên, tạo nên một môi trường du lịch xanh, sạch, đẹp. Để làm được điều này chính quyền xã Minh Châu cần duy trì và phát huy hơn nữa công tác đảm bảo vệ sinh ở bãi biển. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc bảo vệ môi trường, nghiêm cấm mọi hành vi gây ảnh hưởng đến môi trường xung quanh bãi tắm, và các khu rừng trong vườn Quốc gia như: Xây dựng quy hoạch hoạt động du lịch để khai thác cảnh quan môi trường bền vững, tôn tạo và xây dựng mới nhiều công trình nhưng không làm mất đi vẻ mĩ quan cũng như gây ảnh Kỷ yếu công trình khoa học 2015 - Phần II Trường Đại học Thăng Long 349 hưởng đến môi trường sinh thái. Có biện pháp hữu hiệu để thu gom và xử lý rác, nước thải Xây dựng các công trình vệ sinh công cộng, đặt thùng rác công cộng việc này có tác động rất lớn đến thái độ của du khách. Thứ hai, bảo vệ diện tích rừng trâm còn lại ở trong xã vì rừng trâm này ngoài tác dụng chắn bão còn có giá trị du lịch rất lớn vì duy nhất ở nước ta chỉ có Minh Châu là còn lại rừng trâm này. Nên mở rộng diện tích rừng trâm. Thứ ba, cảnh quan xung quanh đảo còn hoang sơ và rất tự nhiên, nhiều diện tích đất còn để hoang hóa, do vậy vừa là để bảo vệ môi trường nhưng cũng đồng thời tạo một cảnh quan đẹp cho khách du lịch khi đến đây ở Minh Châu nên trồng cây xanh, cây hoa ở những diện tích đất hoang hóa. Thứ tư, bên cạnh việc dùng điện lưới quốc gia ở xã đảo vẫn nên dùng hệ thống pin năng lượng mặt trời, năng lượng gió để tạo ra nguồn điện sạch không gây hại đến môi trường và cung cấp lượng điện ổn định cho cư dân và phục vụ cho du lịch ở nơi đây. Thứ năm, tăng cường năng lực và có sự chuẩn bị thích ứng với những tác động của biến đổi khí hậu về mực nước biển dâng, những dị thường về thời tiết và tác động của thiên tai như lũ quyét, sóng thần... Đối với việc quy hoạch, thiết kế các khu nghỉ dưỡng biển ở vùng biển xã đảo Minh Châu nhất thiết phải tính tới yếu tố mực nước biển dâng do biến đổi khí hậu; trang bị điều kiện cần thiết để ứng phó và giảm nhẹ tác động bất lợi của biến đổi khí hậu. Bên cạnh việc bảo vệ môi trường thì giải pháp phát triển du lịch theo hướng bền vững được coi là giải pháp tốt nhất để đảm bảo cho sự phát triển du lịch lâu dài ở Minh Châu. Phát triển du lịch bền vững là hoạt động phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu hiện tại của khách du lịch và người dân bản địa trong khi vẫn quan tâm đến việc bảo tồn và tôn tạo các di snar văn hóa vật thể, di sản văn hóa phi vật thể và bảo vệ môi trường cảnh quan tự nhiên. Để có thể phát triển du lịch bền vững cần có kế hoạch quản lý cụ thể rõ ràng để thỏa mãn các nhu cầu về kinh tế, xã hội, thẩm mĩ của du khách trong khi đó vẫn duy trì được sự toàn vẹn về văn hóa, giá trị tự nhiên và nhân văn của Minh Châu. 5. Kết luận Minh Châu sẽ là một điểm đến hấp dẫn của du khách trong tương lai. Vì vậy, Minh Châu cần có những giải pháp và định hướng tốt để phát triển du lịch. Việc phát triển du lịch cũng sẽ đem lại một nguồn thu nhập lớn cho người dân, cho địa phương và cho sự phát triển của đất nước. Du lịch phát triển sẽ giúp cho Minh Châu “thay da đổi thịt” trên tất cả các mặt nhưng quan trọng nhất chính là sự thay đổi về cơ sở hạ tầng. Trên đây là một số giải pháp để phát triển du lịch biển đảo ở Minh Châu nhưng để từ lý thuyết trở thành thực tế cần phải có sự nỗ lực rất lớn từ người dân, chính quyền địa phương và các ngành, các cấp có liên quan. 6. Tài liệu tham khảo [1]. Vườn Quốc Gia Bái Tử Long, Nxb Văn hóa thông tin [2]. Vân Đồn, Tiềm năng và cơ hội đầu tư, Cty VH Trí tuệ Việt, Nxb VHTT, 2008. [3]. Nguồn: Báo Quảng Ninh, đăng trên website: [4]. Baomoi.com/Quang-Ninh-Du-lịch-minh-chau-dang-dan-khoi- sac/137/6492004.epi Kỷ yếu công trình khoa học 2015 - Phần II Trường Đại học Thăng Long 350 NECESSARY MEASURES TO DEVELOP TOURISM ON MINH CHAU ISLAND, VAN DON DISTRICT, QUANG NINH PROVINCE IN THE CONTEXT OF CLIMATE CHANGE Abstract: In recent years, Vietnam together with other countries in the world is under the impact of climate change, and the phenomenon of sea rise in particular. For that reason, it is very essential to further the protection of natural resources and environment with regards to marine tourism. Minh Chau island commune of Van Don district, Quang Ninh province is the location of many potentialities for forest– and sea–based tourism development. However the commune is not an exception from affected places by climate change. This study is set out to pay a research attention to the impact of climate change on Minh Chau island commune. Specifically, it is to understand climate change impact on daily life, tourism development and resources, and current situation of tourism development in Minh Chau. Some particular suggestions are proposed consequently to foster Minh Chau’s tourism in the current condition of climate change. Keyword: climate change, the phenomenon of the sea, tourism.