Giải pháp và tạo việc làm cho lao động nông nghiệp nông thôn

n, chóng ta gi¶m ®­îc kho¶ng 3-4%lao ®éng x· héi ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp.Tíi n¨m 2010, tøc trong kho¶ng 10 n¨m tiÕp theo chóng ta ph¶i phÊn ®Êu gi¶m tû lÖ lao ®éng x· héi trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp xuèng kho¶ng 18-19%. §©y lµ mét chØ tiªu rÊt cao so víi møc ®¹t ®­îc cña kho¶ng thêi gian 10 n¨m tr­íc. Trong khi ®ã, b­íc vµo giai ®o¹n 2001-2010 tû lÖ t¨ng d©n sè c¶ n­íc cßn ë møc 1,7%/n¨m vµ ë n«ng th«n lµ 2%/n¨m.Hµng n¨m c¶ n­íc cã kho¶ng 1,5 triÖu ng­êi b­íc vµo ®é tuæi lao ®éng, sè ng­êi t×m ®­îc viÖc lµm lµ 1,2 triÖu ng­êi.Nh­ vËy hµng n¨m trªn c¶ n­íc sè ng­êi kh«ng cã viÖc lµm t¨ng thªm kho¶ng 0,3 triÖu ng­êi (h¬n 2/3 sè nµy lµ ë khu vùc n«ng th«n). Thùc tÕ trªn ®©y cho thÊy r»ng, viÖc hoµn thµnh nh÷ng chØ tiªu chiÕn l­îc vÒ lao ®éng vµ sö dông quü thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n n­íc ta vµo n¨m 2010 cã ý nghÜa rÊt to lín song còng lµ nhiÖm vô hÕt søc khã kh¨n. §Ó hoµn thµnh nhiÖm vô nµy ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p vÜ m« ®ång bé vµ h÷u hiÖu ®Ó thùc hiÖn mét c¸ch cã kÕt qu¶ viÖc ph©n c«ng l¹i lao ®éng vµ t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng n«ng nghiÖp n«ng th«n. Víi kÕt cÊu 3 phÇn, ®Ò tµi muèn giíi thiÖu vÒ mét sè thùc tr¹ng vÒ viÖc lµm ë n«ng th«n n­íc ta hiÖn nay, tõ ®ã ®Ò tµi nµy tËp trung vµo viÖc ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc vµ tèi ­u nhÊt. §Ò tµi ®­îc hoµn thµnh víi sù h­íng dÉn cña c¸c thÇy c¸c c« cña khoa, em xin tr©n thµnh c¶m ¬n tÊt c¶ c¸c thÇy c¸c c« ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy.Tuy ®· rÊt cè g¾ng, nh­ng bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt vµ nh÷ng h¹n chÕ, em rÊt mong ®­îc sù chØ b¶o cña c¸c thÇy, c¸c c«. Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n ! I. ®¸nh GI¸ THùC TR¹NG LAO §éNG VIÖC LµM ë N¤NG TH¤N N¦íc TA 1) Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n. – ViÖc lµm: Mäi ho¹t ®éng t¹o ra thu nhËp kh«ng bÞ ph¸p luËt ng¨n cÊm gäi lµ viÖc lµm C¸c ho¹t ®éng lao ®éng ®­îc x¸c ®Þnh lµ viÖc lµm bao gåm: Lµm c¸c c«ng viÖc ®­îc tr¶ c«ng d­íi d¹ng b»ng tiÒn hoÆc hiÖn vËt. Nh÷ng c«ng viÖc tù lµm ®Ó thu lîi nhuËn cho b¶n th©n hoÆc t¹o thu nhËp cho gia ®×nh m×nh, nh­ng kh«ng ®­îc tr¶ c«ng (b»ng tiÒn hoÆc hiÖn vËt) cho c«ng viÖc ®ã. – Ng­êi cã viÖc lµm: Ng­êi cã viÖc lµm lµ nh÷ng ng­êi ®ñ 15 tuæi trë lªn trong nhãm d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ mµ trong tuÇn lÔ tr­íc ®iÒu tra. – Ng­êi thÊt nghiÖp: lµ ng­êi ®ñ 15 tuæi trë lªn trong nhãm d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ mµ trong tuÇn lÔ tr­íc ®iÒu tra kh«ng cã viÖc lµm nh­ng cã nhu cÇu lµm viÖc. 2. Mét sè nhËn xÐt kh¸i qu¸t chung. Thùc tiÔn qu¸ tr×nh c¶i c¸ch toµn diÖn nÒn kinh tÕ nãi chung, kinh tÕ n«ng th«n nãi riªng ®· vµ ®ang ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò x· héi nãng bán, nhÊt lµ vÒ lao ®éng – viÖc lµm. Trong nh÷ng n¨m qua, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· cã nhiÒu chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n c«ng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ lùc l­îng lao ®éng ë n«ng th«n, nh­ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cßn rÊt khiªm tèn, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu thùc tiÔn. V× vËy ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng, t×m hiÓu nguyªn nh©n lµm gia t¨ng thÊt nghiÖp vµ thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n, ®­a ra gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh tr¹ng trªn lµ vÊn ®Ò rÊt cÊp b¸ch. N«ng th«n n­íc ta lµ khu vùc ®«ng d©n nhÊt, chiÕm 80% d©n sè vµ 76,88% lùc l­îng lao ®éng x· héi.Hµng n¨m, khu vùc nµy ®­îc bæ sung thªm kho¶ng 67 v¹n lao ®éng. §©y lµ lùc l­îng lao ®éng rÊt dåi dµo phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Thµnh tùu næi bËt t¹o ra b­íc ngoÆt trong ph©n c«ng sö dông lao ®éng ë n«ng th«n nh÷ng n¨m qua lµ: Tõng b­íc gi¶i phãng tiÒm n¨ng lao ®éng. Ng­êi lao ®éng trë thµnh ng­êi chñ thùc sù trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¬ së lÊy hé gia ®×nh lµm ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ. Bªn c¹nh ®ã, xuÊt hiÖn nhiÒu h×nh thøc hîp t¸c tù nguyÖn, kinh doanh theo h­íng tæng hîp, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp … ChÝnh v× vËy, ph©n c«ng lao ®éng ®· cã nh÷ng tiÒn ®Ò ®i vµo chuyªn m«n ho¸; c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n tõng b­íc dÞch chuyÓn theo h­íng gi¶m dÇn tû träng n«ng nghiÖp, t¨ng tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, thu hót lùc l­îng lao ®éng tõ ngµnh n«ng nghiÖp truyÒn thèng sang ho¹t ®éng trong lÜnh vùc phi n«ng nghiÖp, gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp vµ thiªó viÖc lµm ë n«ng th«n. MÆc dï vËy, lao ®éng –viÖc lµm ë n«ng th«n n­íc ta vÉn ®ang lµ vÊn ®Ò x· héi lín, chÞu sù t¸c ®éng cña chÝnh nh÷nh ®iÒu kiÖn chñ quan vµ kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ. Lùc l­îng lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n ph©n bè rÊt kh«ng ®Òu ë c¸c ngµnh c¸c vïng (b¶ng 1) Sù chuyÓn dÞch chËm ch¹p trong ph©n bè lùc l­îng lao ®éng n«ng th«n kh«ng chØ thÓ hiÖn ë tõng ngµnh kinh tÕ mµ cßn rÊt ®Ëm nÐt ë hÇu kh¾p c¸c vïng trªn ph¹m vi c¶ n­íc, tËp trung nhÊt ë 2 vïng ch©u thæ s«ng Hång vµ s«ng cöu long. Tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña lùc l­îng lao ®éng gi¶m xuèng cßn 7,3% (n¨m 1997). §©y lµ lùc c¶n l­îng lao ®éng n«ng th«n lín nhÊt trong viÖc bè trÝ ph©n c«ng vµ sö dông. MÆc dï tû lÖ cã viÖc lµm ë n«ng th«n lín, nh­ng tû lÖ thÊt nghiÖp thiÕu viÖc lµm ngµy cµng gia t¨ng. B¶ng 1: C¸c vïng Tæng Sè Chia theo nhãm ngµnh kinh tÕ N«ng, L©m, Ng­ CN vµ XD DÞch vô Sè l­îng % Sè l­îng % Sè l­îng % N«ng th«n c¶ n­íc 27857460 21721150 77,98 1910205 6,85 4196105 15,17 MiÒn nói vµ T©y nguyªn 5500581 5087070 92,48 113630 2,07 299881 5,45 §ång B»ng S«ng Hång 5723913 4397281 76,82 458802 8,02 867830 15,16 Khu IV cò 4021525 319453 82,54 249403 6,20 452669 11,26 T©y Nguyªn 1104727 948637 87,33 25630 3,94 94760 8,73 Nh­ vËy lao ®éng thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n n­íc ta còng rÊt phæ biÕn ë tÊt c¶ c¸c vïng, miÒn trong c¶ n­íc. §¸ng chó ý lµ ngay trong lùc l­îng lao ®éng cã viÖc lµm th­êng xuyªn ë n«ng th«n vÉn cã nh÷ng lao ®éng mong muèn ®­îc lµm thªm ®Ó cã thu nhËp, bëi v× gi¸ trÞ ngµy c«ng lao ®éng ë n«ng th«n cßn ë møc qu¸ thÊp. H¬n n÷a, sè giê lµm viÖc (hay dé dµi thêi gian lao ®éng) thùc tÕ cña ngµy lµm viÖc trong n¨m ch­a cao. N¨m 1997, tû lÖ quü thêi gian cña lao ®éng n«ng th«n ®· sö dông míi chiÕm 72,11%, vµ nh­ vËy cßn tíi 27,89% quü thêi gian bÞ bá phÝ. §©y lµ con sè thèng kª ch­a ®Çy ®ñ, trªn thùc tÕ con sè nµy cßn cao h¬n. ThÊt nghiÖp, thiÕu viÖc lµm, mét bé phËn d©n c­ kh«ng cã hoÆc thu nhËp bÊp bªnh sÏ trë nªn nghÌo ®ãi. §Æc biÖt, nh÷ng ®èi t­îng chÝnh s¸ch x· héi, nh÷ng ng­êi Ýt vèn hoÆc kh«ng cã ®Ó ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt, ®êi sèng v« cïng chËt vËt. V× vËy, kho¶ng c¸ch giµu nghÌo cã xu h­íng gi·n c¸ch. HiÖn nay, n­íc ta cã tíi 1715 x· nghÌo.Trong ®ã cã 1000 x· cùc nghÌo chiÕm 2,4 triÖu hé, t­¬ng ®­¬ng 12 triÖu d©n. §©y lµ mét th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®i ®«i víi b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi ë n­íc ta hiÖn nay. ThÊt nghiÖp vµ thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n dÉn tíi dßng di d©n tù do ngµy cµng gia t¨ng. Hä di chuyÓn tíi c¸c thµnh phè lín, vïng biªn giíi vµ c¸c miÒn ®Êt cã tiÒm n¨ng canh t¸c, nh­ng kinh tÕ chËm ph¸t triÓn nh­: T©y nguyªn, miÒn T©y Nam Bé …lµm n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò x· héi bøc xóc n¬i d©n nhËp c­ tíi ®ã lµ: MËt ®é ®©n sè gia t¨ng ®ét biÕn (c¬ häc) ch¼ng h¹n tõ 1976-1996, §¾c L¾c ph¶i tiÕp nhËn kho¶ng 20 v¹n d©n di c­ tù do tíi, t¹i thêi ®iÓm hiÖn nay, Hµ Néi cã tíi 23,44% lao ®éng cña thµnh phè lµ lao déng ngo¹i tØnh (thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 9,56%). Nh÷ng ®Þa ph­¬ng cã d©n ®i c­ tù do tíi th­êng bÞ ®éng trong c¸c ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch ®· ®Þnh s½n cßn ph¶i ®Çu t­ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh tr­íc m¾t. HiÖn nay 100% d©n di c­ ®Òu mong muèn cã ®Êt canh t¸c nªn hä bÊt chÊp ph¸p luËt, khai th¸c bõa b·i lµm c¹n kiÖt tµi nguyªn rõng, biÓn vµ ®Êt ®ai l©m nghiÖp, huû ho¹i m«i tr­êng sinh th¸i. TrÎ em bÞ thÊt häc, bÖnh tËt ®e do¹. §Æc biÖt ®· x¶y ra nh÷ng cuéc xung ®ét gi÷a d©n di c­ víi ng­êi b¶n ®Þa. V× vËy, ®êi sèng cña ®¹i bé phËn d©n nhËp c­ tù do kh«ng æn ®Þnh vµ rÊt khã kh¨n vÒ kinh tÕ trong nh÷ng n¨m ®Çu ®Õn vïng ®Êt míi. §Ó tån t¹i, nhiÒu ng­êi trong sè hä chÊp nhËn lµm ®ñ viÖc tõ bu«n b¸n c¸c chÊt ma tuý ®Õn mang v¸c thuª hµng lËu qua biªn giíi …vv g©y c¨ng th¼ng vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi. 3. ViÖc lµm ë n«ng th«n –nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra. Sù ph©n bè vµ sö dông lao ®éng ë n«ng th«n hiÖn nay ®ang lµm gia t¨ng Ýt nhÊt ba nghÞch lý sau: –N«ng nghiÖp vÉn cßn nhiÒu tiÒm n¨ng cÇn ph¶i ®­îc khai th¸c (®Êt trèng, ®åi nói träc, c¸c nguån mÆt n­íc tõ ao, ®Çm, hå, biÓn …) vµ thu hót lao ®éng. Nh­ng do thiÕu c¸c ph­¬ng tiÖn vµ ®iÒu kiÖn c¨n b¶n, lîi thÕ so s¸nh vÒ tµi nguyªn nµy ®ang trë thµnh mét nguån ¸p lùc x· héi. –Trong n«ng th«n sù thõa vµ thiÕu lao ®éng gi¶ t¹o ®ang lµ vÊn ®Ò næi cém.Thõa lao ®éng gi¶n ®¬n, thiÕu lao ®éng ®­îc ®µo t¹o cã kü n¨ng nghÒ nghiÖp cao, nhÊt lµ cho c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp, chÕ biÕn xuÊt khÈu vµ c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghÖ cao. –Mét lùc l­îng lao ®éng ®¸ng kÓ ë n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ phô n÷ ®ang ph¶i lµm viÖc rÊt vÊt v¶ vµ cã nguy c¬ thÊt nghiÖp cao. 4. Nguyªn nh©n lµm gia t¨ng t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp. Tèc ®é chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n chËm ch¹p dÉn tíi ch­a gi¶i quyÕt ®­îc mét c¸ch c¬ b¶n vµ ®ång bé t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp vµ thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n. Lùc l­îng lao ®éng n«ng th«n vèn ®· d­ thõa, nay do t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng cµng trë nªn trÇm träng. Tõ n¨m 1990-1997, tû träng lao ®éng n«ng nghiÖp gi¶m 3,5%, b×nh qu©n mçi n¨m gi¶m ®­îc 0,5%. Sè hé ho¹t ®éng trong ngµnh n«ng nghiÖp vÉn chiÕm tû träng lín C¶ n­íc MiÒn nói trung du §ång b»ng trung du Khu IV cò T©y nguyªn Tæng sè 100 100 100 100 100 Hé n«ng nghiÖp 80,6 91,2 92,2 75,6 77,9 22,1 phi n«ng nghiÖp 19,4 8,8 7,8 24,4 Qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ nhanh chãng, nh÷ng vïng ven ®« vµ ph¸t triÓn rÇm ré c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt ®· chiÕm mÊt mét phÇn ®Êt n«ng nghiÖp lµm cho diÖn tÝch ®Êt canh t¸c bÞ thu hÑp, n«ng d©n mÊt ®Êt trë thµnh thÊt nghiÖp hoÆc thiÕu viÖc lµm. MÆt kh¸c,do c¬ cÊu l¹i n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n ch­a nhËn ®­îc sù hç chî ®óng møc vÒ vèn, tÝn dông, thuÕ, thÞ tr­êng …V× vËy, lµm cho sù phôc håi c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng , h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nghÒ míi ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n, mµ ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn chËm vµ h¹n chÕ ph¸t triÓn. Do vËy, kh«ng thÓ cã t¸c ®éng m¹nh vµ thu hót mét bé phËn ®¸ng kÓ lao ®éng d­a thõa ë n«ng th«n. H¬n n÷a, hä hÇu nh­ kh«ng nhËn ®­îc bÊt cø sù ®µo t¹o kü thuËt hoÆc ngµnh nghÒ nµo. Hä rÊt Ýt cã c¬ héi ®Ó t×m viÖc lµm míi, n©ng cao thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng. Ngoµi ra lao ®éng n«ng th«n vÉn ch­a thÝch nghi víi quan hÖ cung cÇu cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng lao ®éng n«ng th«n cßn mang tÝnh tù ph¸t, kÐm n¨ng ®éng vµ kh«ng theo kÞp víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng. II. GI¶I PH¸P GI¶I QUYÕT Vµ T¹O VIÖC LµM ë N¤NG TH¤N 1) §Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸. VÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ lao ®éng n«ng th«n ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Ò ra tõ nghÞ quyÕt T¦5 (kho¸ VII) n¨m 1997. Tõ ®ã ®Õn nay qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch ®· diÔn ra víi quy m« vµ tèc ®é kh¸c nhau, nh­ng nãi chung lµ chËm. Tõ cuèi n¨m 2000 vµ nhÊt lµ ®Çu n¨m 2001 chÝnh phñ ®· cã nhiÒu chñ tr­¬ng vµ gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®ã nªn b­íc ®Çu ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. C¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu s¶n xuÊt, c¬ cÊu lao ®éng n«ng nghiÖp ®· cã b­íc chuyÓn ®æi tÝch cùc vµ râ nÐt. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ lao ®éng tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trªn ®Þa bµn n«ng th«n ®· diÔn ra trªn ph¹m vi c¶ n­íc, nhÊt lµ c¸c vïng n«ng th«n ven ®« thÞ, ven c¸c khu c«ng nghiÖp vµ c¸c vïng cã nhiÒu ngµnh nghÒ truyÒn thèng. N¨m 1994 c¬ cÊu ngµnh nghÒ cña lao ®éng n«ng th«n vïng §«ng Nam Bé lµ 61%n«ng nghiÖp, 39% c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §Õn n¨m 2001, hai tû lÖ t­¬ng øng lµ 40% vµ 60%. KÕt qu¶ khëi s¾c vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n cña c¸c vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng tuy cã kh¸c nhau nh­ng ®Òu cã môc ®Ých chung gi¶m sè l­îng vµ tû träng lao ®éng n«ng nghiÖp, t¨ng sè l­îng vµ tû träng phi n«ng nghiÖp, tõ ®ã t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña c¸c hé n«ng th«n. §Ó cã ®­îc kÕt qu¶ trªn cÇn ph¶i lµm tèt nh÷ng viÖc sau: Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n toµn diÖn vµ v÷ng ch¾c g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu n«ng s¶n. Muèn vËy, cÇn ®æi míi quan ®iÓm vµ nhËn thøc vÒ vai trß vµ vÞ trÝ cña mÆt trËn n«ng nghiÖp trong c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thêi kú ®Èy m¹nh CNH-H§H, ph¶i g¾n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, ng­ víi chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt ngµnh nµy. T¨ng ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n ®Õn møc 25%. Trong c¬ cÊu ®Çu t­ dµnh tû lÖ hîp lý cho néi dung d¹y nghÒ cho n«ng d©n, bao gåm ®µo t¹o nghÒ míi, ®µo t¹o l¹i, båi d­ìng ng¾n h¹n kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm lµm ¨n b»ng c¸c ngµnh nghÒ n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp dÞch vô. ¦u tiªn ®µo t¹o n©ng cao d©n trÝ vµ tr×nh ®é nghÒ nghiÖp cña c¸c hé nghÌo. §Çu t­ cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¹i c¸c vïng nguyªn liÖu, c«ng nghiÖp n«ng th«n. ¦u tiªn vèn vµ ®Çu t­ c¸n bé kü thuËt cho c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng, nhÊt lµ chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n ë n«ng th«n. Hoµn thiÖn quy ho¹ch tæng thÓ vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n lµm c¬ së cho kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n. ¦u tiªn c¸c vïng miÒn nói, vïng cã nhiÒu trang tr¹i, vïng s¶n xuÊt tËp trung c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶. §©y lµ gi¶i ph¸p hÕt søc quan träng, cã ý nghÜa thiÐt thùc vµ l©u dµi. Trong quy ho¹ch cÇn quan t©m ®Õn c¸c vïng s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ lín phôc vô xuÊt khÈu, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n vµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp phôc vô n«ng nghiÖp nh­ ®iÖn, c¬ khÝ, chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n, quy ho¹ch hÖ thèng tr¹m, tr¹i nghiªn cøu thùc phÈm vµ chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo n«ng nghiÖp, n«ng d©n. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p khuyÕn c«ng, khuyÕn l©m, khuyÕn ng­, khuyÕn n«ng. CÇn coi träng quy ho¹ch vïng n«ng s¶n xuÊt khÈu cã chÊt l­îng cao, ®ång thêi quan t©m ®óng møc ®Õn vïng kinh tÕ míi, vïng nghÌo ®Ó thu hót c¸c hé nghÌo vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu, c«ng nghiÖp chÕ biÕn quy m« võa vµ nhá ë vïng cã nhiÒu nguyªn liÖu. Thùc hiÖn gi¶i ph¸p kÝch cÇu b»ng c¸c chÝnh s¸ch kho¸n søc d©n ë n«ng th«n, trong ®ã bá thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp lµ viÖc nªn lµm. Tr­íc m¾t, n¨m 2000 Nhµ n­íc cÇn miÔn thuÕ sö dông ®Êt cho toµn bé hé n«ng d©n ë tÊt c¶ c¸c vïng cã quy m« ®Êt n«ng, l©m nghiÖp b»ng møc h¹n ®iÒn cña luËt ®Êt ®ai 1993. Më réng diÖn miÔn gi¶m c¸c lo¹i thuÕ cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, l©m s¶n vµ thuû s¶n. Thu hót vèn FDI vµo lÜnh vùc nµy ®Ó t¹o cÇu cho lao ®éng n«ng nghiÖp. Hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc vÒ n«ng nghiÖp, n«ng th«n, n«ng d©n vµ g¾n n«ng nghiÖp víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo h­íng tÝch cùc h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n. Nh©n réng m« h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kiÓu míi, nhÊt lµ m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i,tæ hîp t¸c tù nguyÖn cña c¸c hé, tæ hîp c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, liªn doanh víi n­íc ngoµi vÒ chÕ biÕn n«ng s¶n. Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo h­íng ®a canh vµ chuyªn canh, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i vµ ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. HiÖn nay, ngµnh n«ng nghiÖp n­íc ta vÉn cßn mang nÆng tÝnh ®éc canh c©y l­¬ng thùc mµ ch­a thËt sù chó träng vµo ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y, con kh¸c cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. V× vËy, cÇn quy ho¹ch cô thÓ tõng vïng träng ®iÓm, h­íng dÉn n«ng d©n c¶i t¹o v­ên, vµ thuyÕt phôc hä trång c¸c vïng c©y míi nh­: c©y ¨n tr¸i, hoa – c©y c¶nh … theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸. §ång thêi nghiªn cøu c¶i tiÕn gièng míi mét c¸ch hoµn thiÖn trªn c¬ së xem xÐt nh÷ng lîi thÕ tiÒm n¨ng cho phÐp á tõng vïng, thóc ®Èy n«ng nghiÖp ph¸t triÓn theo h­íng kinh doanh tæng hîp; më réng thÞ tr­êng hµng ho¸ n«ng s¶n c¶ trong vµ ngoµi n­íc. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n, h­íng ngµnh nµy vµo phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chÝnh nh­: S¶n xuÊt m¸y mãc, c«ng cô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn c«nh nghiÖp, chÕ biÕn s¶n phÈm sau thu ho¹ch. §Èy m¹nh ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao déng, trªn c¬ së c©n nh¾c kü l­ìng vÒ ®Êt ®ai, lao ®éng, vïng nguyªn liÖu …nh­: c«ng nghiÖp mÝa ®­êng, c«ng nghiÖp xi m¨ng, c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng, …Nªn ch¨ng h×nh thµnh nh÷ng xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp vÖ tinh s¶n xuÊt phô tïng hoÆc gia c«ng cho c¸c nhµ m¸y lín. Kh«i phôc vµ ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng, mang tíi cho lµng nghÒ mét søc bËt míi b»ng c¸ch n©ng cao hµm l­îng chÊt x¸m trong c¸c s¶n phÈm cña lµng nghÒ. Tuy nhiªn, viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n ph¶i ®­îc ®Æt trong t«ng thÓ nÒn kinh tÕ vµ xem xÐt nã trong mèi quan hÖ gi¶i quyÕt viÖc lµm g¾n kÕt víi hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi. Ph¸t triÓn dÞch vô n«ng th«n, kh«ng chØ chó träng ph¸t triÓn c¸c dÞch vô truyÒn thèng, nh­ dÞch vô n«ng nghiÖp, dÞch vô hµng ho¸ tiªu dïng mµ cÇn ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c¸c lo¹i dÞch vô kh¸c nh­ dÞch vô viÖc lµm, dÞch vô cho vay vèn..®ång thêi n©ng cao chÊt l­îng c¸c lo¹i dÞch vô thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. TiÕp tôc ban hµnh bæ sung vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. TiÕp tôc ban hµnh, bæ sung vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. §©y lµ c«ng viÖc rÊt quan träng quyÕt ®Þnh sù t¨ng, gi¶m chç lµm viÖc trong tõng thêi k×. Cã nh÷ng chÝnh s¸ch t¹o më hµng triÖu chç lµm viÖc, nh­ng còng cã nh÷ng chÝnh s¸ch l¹i t¸c ®éng theo c¶ hai h­íng tr¸i ng­îc nhau: võa t¹o chç lµm viÖc míi, võa lµm mÊt chç lµm viÖc, nh­: chÝnh s¸ch khoa häc – c«ng nghÖ, chÝnh s¸ch tÝn dông, ®Çu t­.V× vËy, cÇn thiÕt ph¶i: –Tæ chøc nghiªn cøu, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè t¸c déng tíi viÖc t¨ng, gi¶m chç lµm viÖc ë tõng vïng cô thÓ ®Ó ho¹ch ®Þnh, bæ sung, ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, b¶o ®¶m g¾n môc tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi môc tiªu gi¶i quyÕt viÖc lµm. Tæng kÕt, ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, qóa tr×nh chuyÓn ®æi vµ tÝch tô, tËp trung ruéng ®Êt, ph©n tÝch sù t¸c ®éng cña nh÷ng hiÖn t­îng kinh tÕ nµy tíi vÊn ®Ò lao ®éng – viÖc lµm ®Ó tõ ®ã cã ph­¬ng thøc xö lý linh ho¹t, mÒm dÎo, ®Þng h­íng cho qu¸ tr×nh nµy ph¸t triÓn theo ®óng quy luËt kh¸ch quan. §ång thêi tæng kÕt hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt (cã xem xÐt tiÒm n¨ng kinh tÕ mang tÝnh chiÕn l­îc), g¾n víi c¸c chØ sè t¹o viÖc lµ míi. Tõ ®ã ®iÒu chØnh ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt theo quy m«, tèc ®é phï hîp víi ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ. –Ban hµnh bæ sung hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch trùc tiÕp t¸c ®éng tíi gi¶i quyÕt viÖc lµm ë n«ng th«n, nh­: ChÝnh s¸ch dÞch vô viÖc lµm ®èi víi ng­êi sö dông lao ®éng, chÝnh s¸ch ®µo t¹o nghÒ g¾n víi viÖc lµm, chÝnh s¸ch cho vay vèn vµ hç trî tµi chÝnh gi¶i quyÕt viÖc lµm, chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c tæ chøc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ viÖc lµm. §Æc biÖt, t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò tiÕn tíi h×nh thµnh quü b¶o hiÓm viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng ë n«ng th«n trªn c¬ së Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm. –§Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng hç trî trùc tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm. –Tæ chøc tèt c¸c ho¹t ®éng cho vay vµ hç trî tµi chÝnh cho lao ®éng n«ng th«n cã ®iÒu kiÖn më mang ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt, gi¶i quyÕt vèn cho hé nghÌo mÊt ®Êt lµ viÖc lµm rÊt thiÕt thùc. CÇn ph©n ®Þnh râ: –Hé nghÌo cã kh¶ n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt nªn cho vay vèn d­íi c¸c h×nh thøc tÝn chÊp, h­íng dÉn hä c¸ch sö dông vay vèn cã hiÖu qu¶ vµ kiÓm so¸t chÆt chÏ qu¸ tr×nh sö dông vèn vay, vùc dÇn lo¹i hé nµy dËy ®Ó hä b¸m ®Êt, b¸m n­¬ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt. –Hé nghÌo kh«ng cã kh¶ n¨ng tù tæ chøc s¶n xuÊt h×nh thµnh c¸c tæ chøc hîp t¸c tù nguyÖn, cã sù hç trî cña c¸c cÊp l·nh ®¹o, th«ng qua ®ã cho n«ng d©n vay vèn vµ s¶n xuÊt vµ còng cÇn h­íng dÉn hä c¸ch sö dông vèn, kiÓm so¸t vèn th«ng qua c¸c tæ chøc hîp t¸c. –T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ g¾n víi viÖc lµm, ®Çu t­ trang thiÕt bÞ ph­¬ng tiÖn d¹y nghÒ hoÆc n©ng c¸p c¸c trung t©m d¹y nghÒ cho lao ®éng chuyªn m«n phôc vô kinh tÕ n«ng nghiÖp, ®ång thêi, th­êng xuyªn båi d­ìng nghiÖp vô cho lao ®éng phæ th«ng. §µo t¹o lao ®éng theo ®Þa chØ cô thÓ vµ râ rµng, h­íng nghiÖp cho häc sinh, sinh viªn sau khi ®µo t¹o nghÒ trë vÒ phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n. Muèn vËy cÇn cã chÝnh s¸ch ­u tiªn, hç trî vÒ mäi mÆt ®Ó hä yªn t©m häc tËp vµ yªn t©m víi nghÒ. –Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng – viÖc lµm ë n«ng th«n n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò kinh tÕ hay vÊn ®Ò x· héi ®¬n thuÇn mµ lµ mét qu¸ tr×nh tæng hîp vµ rÊt phøc t¹p. V× vËy, cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nã trªn ph¹m vi réng, bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nguån nh©n lùc còng nh­ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc ë n«ng th«n. 3. Gi¶i ph¸p ph©n bè nguån lao ®éng Víi ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ hoµn c¶nh thùc tÕ cña n«ng th«n hiÖn nay, viÖc n©ng cao tû xuÊt sö dông lao ®éng tr­íc hÕt ph¶i h­íng vµo nh÷ng ngµnh, nh÷ng ho¹t ®éng quan träng, cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n, vµo viÖc khai th¸c nh÷ng nguån lao ®éng cã chÊt l­îng cao, lao ®éng ®­îc ®µo t¹o, ­u tiªn lao ®éng t¹i chç vµ chó ý tû suÊt sö dông thêi gian lao ®éng trong nh÷ng thêi ®iÓm n«ng nhµn.Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu cã thÓ lµ: a) Gi¶m thiÓu lao ®éng trong khu vùc n«ng th«n: Sè lao ®éng trong ®é tuæi lao ®éng hiÖn nay kho¶ng 7 triÖu ng­êi (chiÕm gÇn 50% tæng d©n sè trong vïng). §Ó duy tr× mËt ®é d©n sè còng nh­ chØ tiªu vÒ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp b×nh qu©n nh©n khÈu, sè l­îng lao ®éng n«ng nghiÖp cÇn ®­îc gi÷ ë møc æn ®Þnh kho¶ng 7-8 triÖu ng­êi b»ng c¸c biÖn ph¸p: –Gi¶m tû lÖ sinh ®Î ®Ó tõ ®ã gi¶m thiÓu sè l­îng lao ®éng trong vßng 15-20 n¨m sau. –Di chuyÓn bít lao ®éng ra khái vïng b»ng hai c¸ch chñ yÕu:di c­ lao ®éng ®Õn nh÷ng vïng thiÕu lao ®éng ®Æc biÖt lµ c¸c tØnh T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé, gi¶i phãng bít sè lao ®éng trÎ ra lµm viÖc t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp, ®« thÞ. –§Ó thùc hiÖn viÖc rót bít søc lao ®éng theo c¸ch nµy, trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t, cÇn hÕt høc coi träng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lao ®éng trÎ. b) T¹o thªm nhiÒu viÖc lµm cho khu vùc n«ng th«n. H­íng 1: T¹o thªm viÖc lµm trong chÝnh néi bé ngµnh n«ng nghiÖp b»ng c¸c biÖn ph¸p: * Thay ®æi, chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång. MÆc dï lµ n­íc cã ngµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh¸ ph¸t triÓn, nh­ng vÒ c¬ b¶n vÉn lµ n«ng nghiÖp thuÇn n«ng, c©y lóa vÉn lµ chñ ®¹o trong c¬ cÊu c©y trång. V× vËy, lao ®éng n«ng th«n trong vèn ®· d­ thõa l¹i cµng cã nguy c¬ d­ thõa nhiÒu h¬n khi viÖc canh t¸c lóa n­íc vµ nh÷ng c©y l­¬ng thùc ng¾n ngµy nh­ khoai lang, khoai t©y, rau ®Ëu cµng ngµy cµng ®ßi hái Ýt lao ®éng thñ c«ng h¬n; hÖ thèng c¬ së vËt chÊt – kü thuËt phôc vô s¶n xuÊt, tr×nh ®é c¬ giíi ho¸, thuû lîi ho¸, ho¸ häc ho¸ vµ ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®· t­¬ng ®èi hoµn chØnh. ChÝnh v× vËy, ®Ó ph¸ thÕ thuÇn n«ng, ®éc canh, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ nÒn n«ng nghiÖp, t¹o thªm viÖc lµm cho lao ®éng nhÊt lµ nh÷ng lao ®éng lín tuæi cã kinh nghiÖm nh­ng kh«ng ®­îc ®µo t¹o, viÖc chuyÓn ®æi dï rÊt Ýt – c¬ cÊu c©y trång còng lµ mét gi¶i ph¸p tèt. C¬ cÊu c©y trång cÇn chuyÓn ®æi theo h­íng: Phôc håi nh÷ng c©y trång truyÒn thèng, phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Phôc håi, bæ sung nh÷ng c©y trång võa ®ßi hái nhiÒu lao ®éng thñ c«ng, võa lµ c¬ së nguyªn liÖu cho viÖc phôc håi vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng, vÝ dô trång d©u nu«i t»m, ­¬m t¬, c©y c¶nh, c©y d­îc liÖu, c©y lµm nguyªn liÖu chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc. §Æc biÖt cÇn chó träng vô ®«ng víi c¬ cÊu nh÷ng c©y trång cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu. *Thùc hiÖn th©m canh, chuyªn m«n ho¸ n«ng s¶n hµng ho¸ mòi nhän: N­íc ta vèn cã lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, giµu kinh nghiÖm, th©m canh kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò qu¸ míi mÎ. Tuy nhiªn, trong hoµn c¶nh d­ thõa lao ®éng, ngµnh nghÒ t¹m thêi ch­a ph¸t triÓn, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång h¹n chÕ… viÖc n©ng cao tr×nh ®é th©m canh, thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ cao ®èi víi mét sè c©y trång, mét sè s¶n phÈm còng lµ mét biÖn ph¸p Ýt nhiÒu ®ãng gãp cho viÖc n©ng cao tû xuÊt sö dông lao ®éng. H­íng 2: Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ. Trong “Nh÷ng quan ®iÓm chØ ®¹o ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n ” cña Bé NN vµ PTNT cã nªu: –Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n ph¶i g¾n chÆt víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §©y lµ hai ngµnh kinh tÕ mµ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã mèi quan hÖ chÆt chÏ vÒ nguyªn liÖu, lao ®éng, thÞ tr­êng, m«i tr­êng. Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n ph¶i chó ý tíi c¸c nghÒ míi vµ hÕt søc chó träng kh«i phôc, t¸i t¹o, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ truyÒn thèng. –Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ truyÒn thèng ph¶i ®Æt trong mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c«ng nghiÖp thµnh thÞ, víi thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. KÕt hîp hµi hoµ nhiÒu quy m«, nhiÒu lo¹i h×nh tæ chøc vµ së h÷u, lùa chän c«ng nghÖ, kÕt hîp c«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi c«ng nghÖ truyÒn thèng, thiÕt bÞ tiªn tiÕn thñ c«ng, c¬ khÝ nhá trong nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp. –Theo quan diÓm Êy, chóng t«i cho r»ng, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n ë n­íc ta theo nh÷ng h­íng chñ yÕu sau: +Ph¸t triÓn nhanh nh÷ng ngµnh nghÒ trùc tiÕp phôc vô, hç trî, còng nh­ tiÕp tôc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®ã lµ c¸c ngµnh nghÒ chÕ biÕn n«ng s¶n phÈm. Tr­íc hÕt, cÇn coi träng nh÷ng ngµnh chÕ biÕn mµu l­¬ng thùc, nh­ chÕ biÕn khoai, s¾n, ng«, dong riÒng.. NÕu nh÷ng ngµnh nghÒ chÕ biÕn nµy ph¸t triÓn tèt sÏ cã c¸c lîi Ých sau: Gi¶i quyÕt ®­îc ®Çu ra cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trång trät lµ nh÷ng ngµnh mµ viÖc tiªu thô s¶n phÈm ®­îc coi lµ ¸ch t¾c nhÊt hiÖn nay. T¹o thªm nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n vµ tõ ®ã t¨ng thu nhËp cho lao ®éng. T¹o c¬ së thøc ¨n ®Ó ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i. Cho phÐp gi÷ l¹i mét phÇn lîi nhuËn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cho khu vùc n«ng th«n, v× nÕu kh«ng cã nh÷ng ngµnh chÕ biÕn ë n«ng th«n th× lîi nhuËn cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp sÏ di chuyÓn sang c¸c ngµnh chÕ biÕn ë ®« thÞ vµ sang lÜnh vùc l­u th«ng. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ chÕ biÕn s¶n phÈm mµu l­¬ng thùc cã ­u ®iÓm lµ l­îng vèn ®Çu t­ kh«ng ®ßi hoØ qu¸ nhiÒu, v× vËy lµ nh÷ng nghÒ cã thÓ ph¸t triÓn ngay d­íi quy m« hé gia ®×nh. +Kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh nghÒ truyÒn thèng,®Æc biÖt lµ nh÷ng nghÒ t¹o ra s¶n phÈm hiÖn ®ang cã nhu cÇu lín trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­ãc. +Ngµnh nghÒ truyÒn thèng cña vïng th­êng lµ nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp, rÊt cã ­u thÕ trong viÖc t¹o viÖc lµm, t¨ng tû xuÊt sö dông lao ®éng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: TÝnh tËp trung theo tõng ngµnh nghÒ. §éi ngò lao ®éng cã tay nghÒ cao, cã nhiÒu kinh nghiÖm. Cã thÓ sö dông lao ®éng ®a d¹ng, kÓ c¶ lao ®éng phô n÷, lao ®éng trÎ em. Thêi gian s¶n xuÊt kh«ng phô thuéc vµo mïa vô, cã thÓ s¶n xuÊt quanh n¨m, lµm nhiÒu giê trong mét ngµy, kÓ c¶ buæi tèi; Nguyªn liÖu th­êng lµ nguyªn liÖu thu gom, nguyªn liÖu t¸i sinh kh«ng ®ßi hái chÊt l­îng cao.Kh«ng ®ßi hái nhµ x­ëng cã quy m« lín, vèn ®Çu t­ nhiÒu, trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. Víi nh÷ng ­u ®iÓm nh­ vËy, tr­íc m¾t ph¸t triÓn lµng nghÒ cÇn tËp trung vµo c¸c nghÒ cã kh¶ n¨ng thu hót nhiÒu lao ®éng (®Æc biÖt lµ lao ®éng t¹i chç, lao ®éng néi vïng), nh­ng cã kh¶ n¨ng t¹o ra s¶n phÈm xuÊt khÈu mòi nhän (tèt nhÊt lµ theo h×nh thøc mçi lµng cã mét s¶n phÈm), ®ã lµ c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ nh­ gèm, sø, ®å mü nghÖ, s¶n phÈm thªu ren, t¬ lôa, m©y tre ®an, th¶m len, cãi.. Nh÷ng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt s¶n phÈm cã nhu cÇu lín trªn thÞ tr­êng nh­ng l¹i ph¶i c¹nh tranh víi c«ng nghiÖp ®« thÞ nh­: vËt liÖu x©y dùng, s¶n phÈm c¬ khÝ, giÊy, dÖt may..®ßi hái vèn ®Çu t­ lín, tr×nh ®é lao ®éng cao, trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cÇn ph¸t triÓn thËn träng tõng b­íc. Tr­íc hÕt, cÇn ph¸t triÓn ë d¹ng liªn kÕt víi c¸c c¬ së c«ng nghiÖp ®« thÞ d­íi h×nh thøc tham gia s¶n xuÊt gia c«ng, b¸n thµnh phÈm. §Ó ph¸t triÓn ngµnh nghÒ mét c¸ch v÷ng ch¾c, cã hiÖu qu¶ cÇn gi¶i quyÕt ®ång thêi 4 vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt: T¹o vèn cho c¸c hé gia ®×nh, c¸c doanh nghiÖp lµm nghÒ, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn nh­ hiÖn nay. Gi¶i ph¸p t¹o vèn cã thÓ b»ng 4 con ®­êng sau; Tù gi¶i quyÕt ë quy m« hé gia ®×nh. C¸ch t¹o vèn nµy cÇn ®­îc khuyÕn khÝch ®èi víi nh÷ng ngµnh nghÒ gi¶n ®¬n, quy m« nhá, c«ng nghÖ kü thuËt ®¬n gi¶n, Ýt cÇn ®Çu t­, s¶n xuÊt gia c«ng hµng m©y, tre ®an, nu«i t»m, ­¬m t¬, chÕ biÕn mµu l­¬ng thùc … Hç trî cho hé gia ®×nh qua hîp t¸c x· tÝn dông, tiÕt kiÖm. C¸ch nµy cÇn ®­îc coi träng ®èi víi nh÷ng ngµnh nghÒ cã l­îng vèn yªu cÇu tuy kh«ng lín nh­ng kh«ng thÓ thiÕu. §èi víi nh÷ng hé nghÌo, hé trung b×nh th× nguån vèn tÝn dông lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn ngµnh nghÒ. Hç trî vèn th«ng qua quü quèc gia, tøc lµ vèn vay tõ c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ph¸t triÓn ngµnh nghÒ. Lo¹i vèn nµy lµ hÕt søc quan träng ®èi víi viÖc t¹o lËp nh÷ng ngµnh nghÒ míi, nh÷ng ngµnh nghÒ truyÒn thèng ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín, vÝ dô: ChÕ biÕn rau qu¶, s¶n xuÊt c¬ khÝ, x©y dùng, s¶n xuÊt tinh x¶o, hµng xuÊt khÈu.. T¹o vèn th«ng qua h×nh thøc hîp t¸c liªn kÕt gi÷a c¸c hé n«ng d©n, tøc lµ th«ng qua hîp t¸c x· hoÆc tæ chøc hîp t¸c, tæ liªn gia.. Thø hai: §æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ. T¹o vèn lu«n ph¶i ®i liÒn víi ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ. Tuy nhiªn, ®æi míi nh­ thÕ nµo lµ vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n. Chóng t«i cho r»ng, viÖc ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ cho c¸c ngµnh nghÒ ë n«ng th«n nªn theo nh÷ng h­íng chñ yÕu sau: Kiªn quyÕt thay thÕ nh÷ng c«ng nghÖ, thiÕt bÞ qu¸ cò kü l¹c hËu, n¨ng suÊt thÊp, chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng, g©y h¹i lín ®Õn m«i tr­êng sinh th¸i, ®Æc biÖt lµ søc khoÎ ng­êi lao ®éng. Chó ý nh÷ng c«ng nghÖ, thiÕt bÞ phï hîp víi n¨ng lùc vÒ vèn, tr×nh ®é sö dông cña ng­êi lao ®éng. ¦u tiªn nh÷ng c«ng nghÖ, thiÕt bÞ sö dông nhiÒu lao ®éng, ®Æc biÖt lµ lao ®éng gi¶n ®¬n, sö dông nguyªn liÖu t¹i chç. Thø ba:§µo t¹o, ®µo t¹o l¹i lùc l­îng lao ®éng ngµnh nghÒ. ViÖc ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i, båi d­ìng kiÕn thøc vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp cho ®éi ngò nh÷ng ng­êi lµm nghÒ ë n«ng th«n ph¶i ®¶m b¶o võa t¹o ra mét ®éi ngò lao ®éng kÕ thõa ®­îc nh÷ng kü n¨ng nghÒ nghiÖp truyÒn thèng, võa n¾m v÷ng nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp cña mét nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, CNH, H§H. CÇn coi träng h×nh thøc ®µo t¹o t¹i chç, nhÊt lµ ®µo t¹o theo kiÓu kÌm cÆp ®Ó sím cã ®éi ngò lao ®éng ®¸p øng viÖc ph¸t triÓn quy m« ngµnh nghÒ. §èi víi nh÷ng ngµnh nghÒ ®ßi hái kü thuËt tinh x¶o, ®iªu luyÖn, chÊt l­îng s¶n phÈm cao, cÇn coi träng h×nh thøc ®µo t¹o tËp trung t¹i c¸c c¬ së ®µo t¹o. ViÖc ph¸t triÓn ngµnh nghÒ ë khu vùc n«ng th«n cÇn ®Æc biÖt chó ý vÊn ®Ò vÖ sinh m«i tr­êng, sinh th¸i vµ an toµn lao ®éng. Thø t­: T¹o thÞ tr­êng æn ®Þnh cho c¸c s¶n phÈm lµng nghÒ. §©y lµ vÊn ®Ò cùc kú khã kh¨n, ®ßi hái tr­íc hÕt lµ chÊt l­îng s¶n phÈm cña c¸c lµng nghÒ, ®ång thêi nh÷ng biÖn ph¸p xóc tiÕn th­¬ng m¹i, khai th«ng thÞ tr­êng còng hÕt søc quan träng. Ng­êi s¶n xuÊt, dï lµ s¶n xuÊt ë lÜnh vùc nµo, còng kh«ng thÓ chi phèi, quyÕt ®Þnh ®­îc quan hÖ cung cÇu. V× vËy, ®Ó tiªu thô ®­îc c¸c s¶n phÈm ngµnh nghÒ n«ng th«n cÇn cã hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng hç trî, nhÊt lµ chÝnh s¸ch gi¶m thuÕ ®Ó s¶n phÈm nghÒ cã ®ñ søc m¹nh tham gia c¹nh tranh tr­íc hÕt lµ trªn thÞ tr­êng trong n­íc sau ®ã lµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Ngoµi nh÷ng gi¶i ph¸p trªn, ë tÇm vÜ m«, cÇn h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn, ­u tiªn nh÷ng vïng thuÇn n«ng, nh÷ng vïng ®«ng d©n c­. ViÖc x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt tr­íc hÕt cÇn h­íng vµo mét sè ngµnh cã kh¶ n¨ng thu hót nhiÒu lao ®éng, sö dông nguyªn vËt liÖu t¹i chç, nguyªn liÖu cña n«ng nghiÖp nh­ng cã mÆt b»ng nhá, sö dông Ýt ®Êt ®ai. §Æc biÖt coi träng h×nh thøc liªn doanh s¶n xuÊt gi÷a doanh nghiÖp víi hé gia ®×nh, biÕn hé gia ®×nh thµnh mét m¾t kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. 4.Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng. X©y dùng chiÕn l­îc n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng n«ng th«n trªn ph¹m vi c¶ n­íc vµ triÓn khai thµnh c¸c ®Ò ¸n trong tõng vïng. §©y lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh tiÒn ®Ò cña hÖ thèng gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng. Bëi v×, n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng n«ng th«n chØ cã thÓ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ, ®¸p øng yªu cÇu thùc tiÔn khi cã ®­îc hµnh ®éng ®óng. Tõ ®ã, lµm c¬ së x©y dùng ®Ò ¸n n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng theo tõng mÆt, nh»m cã ®­îc mét chiÕn l­îc n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng hiÖn cã vµ nguån lao ®éng trong t­¬ng lai. §Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô trªn, cÇn tËp trung trÝ tuÖ cña c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ qu¶n lý cã kinh nghiÖm ë trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng, cÇn thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé theo ®óng tr×nh tù. TiÕn hµnh rµ so¸t l¹i nguån lao ®éng ë tÊt c¶ c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c ngµnh vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, ®Æc biÖt lµ khèi n«ng-l©m nghiÖp vµ ë c¸c ®Þa ph­¬ng, n¾m ch¾c yªu cÇu cÇn n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng, thùc hiÖn ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ yªu cÇu hiÖn t¹i vµ yªu cÇu t­¬ng lai, trªn c¬ së ®ã x©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o míi, ®µo t¹o l¹i, ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é…Tr­íc m¾t, cè g¾ng bè trÝ s¾p xÕp sö dông hÕt ngån lao ®éng ®· ®­îc ®µo t¹o ®óng ngµnh, ®óng nghÒ, mét mÆt ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng hiÖn cã vÒ mÆt chÊt l­îng cña nguån lao ®éng, mÆt kh¸c t¹o ®éng lùc khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng tÝch cùc tham gia vµo chiÕn l­îc n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng sau khi ®· x©y dùng. Quy m« s¾p xÕp l¹i hÖ thèng c¸c tr­êng dËy v¨n ho¸, trªn c¬ së khai th¸c tæng hîp c¸c lo¹i h×nh tr­êng líp, c¸c nguån lùc cña Nhµ n­íc, c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c tæ chøc x· héi vµ ®ãng gãp cña nh©n d©n. HiÖn t¹i, tr×nh ®é v¨n ho¸ cña nguån lao ®éng n«ng th«n ë mét sè tØnh t­¬ng ®èi cao. Nh­ng, xÐt trªn ph¹m vi c¶ n­íc cã sù chªnh lÖch lín gi÷a c¸c ngµnh vµ c¸c vïng, ®Æc biÖt lµ vïng s©u, vïng xa. V× vËy, xo¸ bá tõng b­íc chªnh lÖch chÊt l­îng nguån lao ®éng vÒ tr×nh ®é v¨n ho¸ lµ gi¶i ph¸p võa c¨n b¶n, võa l©u dµi. NÕu xÐt trªn ph­¬ng diÖn thêi gian, nh÷ng ng­êi b­íc vµo ®é tuæi cña n¨m 2000, sÏ b­íc vµo ®µo t¹o nghÒ nh÷ng n¨m 2010-2015. Vµo kho¶ng thêi gian ®ã, tr×nh ®é t­¬ng ®èi cao ë tÊt c¶ c¸c ngµnh c¸c vïng. V× vËy, hä ph¶i lµ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é v¨n ho¸ cao, cã nh­ vËy míi tiÕp thu ®­îc nh÷ng kiÕn thøc phï hîp víi tr×nh ®é chuyªn m«n ®µo t¹o. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô trªn, ngoµi yªu cÇu vÒ mÆt vËt chÊt cßn cÇn chuÈn bÞ mét l­îng lao ®éng cã chÊt l­îng cao cña ngµnh gi¸o dôc. XÐt riªng vÒ c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho ngµnh gi¸o dôc, cÇn chuÈn bÞ trªn c¸c ph­¬ng diÖn sau: Mét lµ, chuÈn bÞ hÖ thèng c¬ së tr­êng líp, ®Ëc biÖt lµ tr­êng d©n téc néi tró mét c¸ch ®Çy ®ñ theo ®iÒu kiÖn cña c¸c ®Þa ph­¬ng, chñ yÕu trªn c¬ së gióp ®ì cña ng©n s¸ch. §èi víi c¸c x· miÒn nói, trong ®ã cã c¸c x· nghÌo, c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n, cÇn tËn dông nguån vèn cña ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi miÒn nói vµ vïng s©u vïng xa, kÕt hîp víi sù ®ãng gãp søc lao ®éng cña ®Þa ph­¬ng ®Ó x©y dùng tr­êng líp ®¶m b¶o yªu cÇu häc tËp cña häc sinh, tr¸nh t×nh tr¹ng tranh tre nøa l¸ t¹m bî nh­ hiÖn t¹i. CÇn x¸c ®Þnh, nguån vèn ng©n s¸ch chØ lµ hç trî ë c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho x©y dùng, c«ng søc ph¶i tõ sù ®ãng gãp cña nh©n d©n.Cã nh­ vËy, hÖ thèng tr­êng líp míi ®­îc gi¶i quyÕt c¬ b¶n trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Hai lµ, x©y dùng tr­êng häc, líp häc ph¶i chó ý trang bÞ ®ång bé bµn ghÕ, kÕt hîp x©y dùng hÖ thèng c¸c ®å dïng d¹y häc, trang bÞ cho c¸c tr­êng, nhÊt lµ c¸c tr­êng vïng s©u vïng xa. Thø ba, ®Ó khuyÕn khÝch c¸c thÇy c« gi¸o vÒ víi n«ng th«n vµ miÒn nói, cÇn cã ®iÒu kiÖn vËt chÊt nhÊt ®Þnh, trong ®ã ®¶m b¶o ®êi sèng vËt chÊt cho c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó hä yªn t©m c«ng t¸c lµ rÊt cÇn thiÕt, x©y dùng tr­êng cÇn kÕt hîp x©y dùng nhµ tËp thÓ cho gi¸o viªn. Quy ho¹ch, s¾p xÕp c¸c tr­êng chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ nªn tËp trung gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, nghiªn cøu thµnh lËp mét sè tr­êng vµ c¬ së ®µo t¹o míi.HiÖn ®¹i, hÖ thèng c¸c tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng ®· ®¸p øng c¸c yªu cÇu ®µo t¹o c¸c cö nh©n kinh tÕ, cö nh©n khoa häc x· héi vµ c¸c kü s­, b¸c sÜ.V× vËy, tr­íc m¾t, viÖc thµnh lËp c¸c tr­êng c¬ së ®µo t¹o míi nªn h­íng tíi c¸c tr­êng d¹y nghÒ, c¸c tr­êng ®µo t¹o c¸c bé kü thuËt …nh÷ng ®èi t­îng ®ang thiÕu hôt lín. Thø hai, cñng cè vµ s¾p xÕp l¹i hÖ thèng c¸c tr­êng chuyªn nghiÖp vµ c¸c c¬ së d¹y nghÒ hiÖn cã. ViÖc cñng cè, s¾p xÕp c¸c tr­êng chuyªn nghiÖp vµ c¸c c¬ së d¹y nghÒ hiÖn cã theo h­íng tËp trung qu¶n lý ®µo t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc ®µo t¹o trªn c¸c mÆt nh­: §éi ngò gi¸o viªn, gi¸o tr×nh, bµi gi¶ng vµ c¬ së vËt chÊt cho qu¸ tr×nh ®µo t¹o. KÕt hîp ®µo t¹o, n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng ë c¸c truêng chuyªn nghiÖp vµ c¬ së d¹y nghÒ cña trung ­¬ng ®ãng trªn ®Þa bµn tõng ®Þa ph­¬ng. Ngoµi c¸c c¬ së ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ do c¸c tØnh qu¶n lý, trªn ®Þa bµn mét sè tØnh cßn cã mét sè tr­êng chuyªn nghiÖp vµ c¸c c¬ së d¹y nghÒ cña trung ­¬ng ®ãng t¹i ®Þa ph­¬ng. ViÖc khai th¸c c¸c tr­êng d¹y nghÒ vµ c¬ së d¹y nghÒ cña trung ­¬ng trªn ®Þa bµn c¸c tØnh cã thÓ theo c¸c h­íng sau: Göi häc sinh trùc tiÕp vµo häc theo quy chÕ tuyÓn dông vµ häc tËp trung nh­ mäi ®èi t­îng. Göi häc sinh vµo häc theo chÕ ®é cö tuyÓn cÊp lo¹i v¨n b»ng, chøng chØ riªng sau khi tèt nghiÖp vÒ phôc vô l©u dµi cho ®Þa ph­¬ng ®¬n vÞ cö ®i häc. C¸c ®Þa ph­¬ng, ®¬n vÞ kh¸c kh«ng ®­îc tuyÓn dông nh÷ng ®èi t­îng nµy. Më c¸c líp riªng d­íi d¹ng liªn kÕt trong ®µo t¹o. §©y lµ h­íng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi ®Þa ph­¬ng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghÒ nghiÖp. Bëi v×, më c¸c líp riªng cho c¸c tØnh sÏ cho phÐp sè l­îng ng­êi ®­îc ®µo t¹o lín h¬n, ®iÒu kiÖn häc tËp thuËn lîi h¬n. Liªn kÕt nghiªn cøu øng dông vµ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt.§©y lµ h­íng g¾n trùc tiÕp ®µo t¹o víi thùc tÕ. H­íng nµy cã ph¹m vi ¸p dông réng, tÝnh kh¶ thi cao vµ hiÖu qu¶. Sö dông ®Çy ®ñ vµ hîp lý nguån lao ®éng . N©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng vµ sö dông nguån lao ®éng cã mèi quan hÖ víi nhau, trong ®ã n©ng cao chÊt l­îng ®Ó cã nguån lao ®éng chÊt l­îng cao phôc vô s¶n xuÊt vµ ng­îc l¹i nguån lao ®éng cã ®­îc sö dông ®Çy ®ñ vµ hîp lý míi cã ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó n©ng cao chóng. H¬n n÷a sö dông ®Çy ®ñ vµ hîp lý nguån lao ®éng vµ ®éng lùc ®Ó ng­êi lao ®éng tÝch cùc tham gia vµo qu¸ tr×nh ®µo t¹o vµ tù ®µo t¹o. §Ó sö dông ®Çy ®ñ hîp lý nguån lao ®éng, cÇn x¸c ®Þnh ®óng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi theo h­íng ph¸t huy c¸c nguån lùc, më réng s¶n xuÊt ®Ó thu hót søc lao ®éng cÇn ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng nguån lao ®éng hiÖn cã ®Ó kÕ ho¹ch båi d­ìng n©ng cao chÊt l­îng, bè trÝ s¾p xÕp sö dông søc lao ®éng hiÖn cã ®· ®­îc ®µo t¹o. T¨ng c­êng qu¶n lý nhµ n­íc trong lÜnh vùc ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ. §Ó n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ, cÇn ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc trong lÜnh vùc ®µo t¹o d¹y nghÒ. Bëi v×, t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶ lý nhµ n­íc trong lÜnh vùc nµy sÏ cho phÐp n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së ®µo t¹o theo l·nh thæ ; liªn th«ng gi÷a gi¸o dôc phæ th«ng bëi c¸c c¬ së ®µo t¹o, d¹y nghÒ ; gi¸m s¸t chÊt l­îng ®µo t¹o ë c¸c c¬ së ®µo t¹o ; cã sù ®iÒu chØnh kÞp thêi sè l­îng vµ lo¹i chuyªn ngµnh ®µo t¹o khi cã ph¸t sinh theo h­íng tiªu cùc. CÇn tËp trung vÊn ®Ò qu¶n lý nhµ n­íc trong lÜnh vùc ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ vµo c¸c c«ng viÖc vµ môc tiªu chñ yÕu sau: T¨ng c­êng vai trß l·nh ®¹o cña c¸c cÊp uû §¶ng, chÝnh quyÒn ®èi víi c«ng t¸c ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ. TiÕn hµnh c«ng t¸c quy ho¹ch vµ x©y dùng chiÕn l­îc ®µo t¹o n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng.Cã biÖn ph¸p qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch phï hîp, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c c¬ së ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ, huy ®éng mäi nguån lùc, thùc hiÖn x· héi ho¸ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ. T¨ng c­êng h­íng nghiÖp cho häc sinh cuèi cÊp phæ th«ng trung häc,phæ th«ng c¬ së. §éng viªn häc sinh ®i vµo häc nghÒ cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm t×nh h×nh kinh tÕ –x· héi tõng tØnh. Hoµn thiÖn vµ ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng, n©ng cao tr×nh ®é vµ t¹o ®iÒu kiÖn kinh tÕ, ph¸p lý cho c¸c c¬ së ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ, hoµn thµnh nhiÖm vô ®µo t¹o theo yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi theo h­íng CNH-H§H. §©y lµ vÊn ®Ò rÊt lín vµ rÊt réng bao gåm 2 vÊn ®Ò chñ yÕu: Thø nhÊt:C¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng n©ng cao tr×nh ®é,nã tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò nh­: Rµ so¸t, bæ sung vµ quy ®Þnh, víi ng­êi häc ë c¸c tr­êng cña tØnh vµ trung ­¬ng, gi÷a tËp trung vµ t¹i chøc trong ®ã nªn nghiªn cøu chÕ ®é hç trî ®èi víi mét sè ngµnh (n«ng, l©m nghiÖp, gi¸o dôc, y tÕ) cho mét sè vïng ®Æc biÖt khã kh¨n. Ban hµnh chÝnh s¸ch thu hót nh©n tµi vÒ n«ng th«n lµm viÖc (rót ng¾n thêi gian tËp sù, thêi h¹n n©ng l­¬ng, hç trî vËt chÊt ®Çu khi nhËn c«ng t¸c); ChÕ ®é th­ëng häc sinh tèt nghiÖp c¸c cÊp ®¹t lo¹i xuÊt s¾c ; ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch nh÷ng ng­êi ®i häc n©ng cao (hç trî kinh phÝ,®Ò b¹t sau khi tèt nghiÖp..) CÇn ®­a ra mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî n«ng d©n tiÕp thu khoa häc kü thuËt, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vµ vËt nu«i, kh«i phôc c¸c lµng nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng. Cã chÝnh s¸ch x¸c lËp nghÜa vô vµ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng ®­îc ®µo t¹o vÒ viÖc lµm ë n«ng th«n, vïng nói (vïng s©u, vïng xa) nh­: ChÝnh s¸ch sau khi ra tr­êng cã thêi gian lµm viÖc ë n«ng th«n vµ vïng nói míi ®­îc tuyÓn dông vÒ ®ång b»ng cho nh÷ng ®èi t­îng ®ang c­ tró t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng miÒn nói (­u tiªn häc sinh giái). Thø hai, chÝnh s¸ch t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn kØnh tÕ, ph¸p lý cho c¸c c¬ së ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ hoµn thµnh nhiÖm vô ®µo t¹o theo yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi theo h­íng CNH- H§H. bao gåm: ChÝnh s¸ch hç trî c¸c c¬ së ®µo t¹o n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o; hç trî vèn x©y dùng tr­êng, líp, thiÕt bÞ, ®å dïng d¹y häc, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n më c¸c líp d¹y nghÒ theo quy ®Þnh chung. §Æc biÖt, chó träng khuyÕn khÝch më c¬ së d¹y nghÒ ë c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn ®Ó ®µo t¹o cho lùc l­îng lao ®éng t¹i chç. §©y lµ h­íng ®µo t¹o thiÕt thùc, v× néi dung ®µo t¹o theo yªu cÇu thùc tÕ s¶n xuÊt vµ ng­êi ®µo t¹o lµm viÖc trùc tiÕp cho doanh nghiÖp. Ban hµnh c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch thu hót vèn cho ®µo t¹o n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng …Thµnh lËp c¸c quü tÝn dông ®µo t¹o, quü hç trî ®µo t¹o nghÒ miÔn phÝ cho c¸c ®èi t­îng chÝnh s¸ch x· héi. Quy ®Þnh viÖc trÝch nép quü ®µo t¹o hµng n¨m ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Ban hµnh c¬ chÕ,chÝnh s¸ch cho c«ng nh©n thi tay nghÒ theo quy ®Þnh vµ duy tr× phong trµo luyÖn tay nghÒ, thi thî giái trong ®éi ngò c«ng nh©n lao ®éng. Më réng quan hÖ hîp t¸c trong d¹y nghÒ ®Ó tiÕp cËn c«ng nh©n tiªn tiÕn trong khu vùc vµ héi nhËp thÕ giíi, thùc hiÖn tèt viÖc qu¶n lý khai th¸c vµ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc ®èi víi c«ng t¸c ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ. Mét vÊn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng cho n«ng th«n lµ thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch nh»m n©ng cao d©n trÝ cho vïng nµy. 5. Mét sè gi¶i ph¸p kh¸c. Ngoµi c¸c gi¶i ph¸p trªn cßn cã mét sè gi¶i ph¸p sau: Trªn c¬ së chiÕn l­îc l©u dµi, cÇn cô thÓ ho¸ theo tõng thêi kú g¾n víi quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ®Çu t­ vèn, khoa häc c«ng nghÖ, ®µo t¹o l¹i c¸n bé khoa häc, qu¶n lý vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ phôc vô n«ng nghiÖp, n«ng th«n, ph©n bè vµ sö dông nguån lao ®éng n«ng th«n trªn c¸c vïng sinh th¸i phï hîp víi yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH – H§H. §Ó thùc hiÖn ®­îc gi¶i ph¸p nµy cÇn cã ®ñ c¸c th«ng tin vÒ sè l­îng, ph©n lo¹i lao ®éng n«ng th«n theo nghÒ nghiÖp, tr×nh ®é v¨n ho¸, ®é tuæi vµ d©n téc cña tõng tØnh, 7 vïng sinh th¸i.V× vËy, ®· ®Õn lóc cÇn tiÕn hµnh cuéc tæng ®iÒu tra lao ®éng, viÖc lµm vµ tr×nh ®é d©n trÝ, nghÒ nghiÖp cña n«ng d©n ë khu vùc n«ng th«n trong thêi gian tõ nay ®Õn 2005. Nhµ n­íc cÇn cã c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch thu hót m¹nh mÏ c¸c nguån vèn ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc vµo c¸c ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n, t¹o thªm viÖc lµm, thu hót lao ®éng n«ng th«n. ¦u tiªn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n, c«ng nghiÖp n«ng th«n, chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®µo t¹o c¸n bé c«ng nh©n lµnh nghÒ, c¬ giíi ho¸ vµ H§H n«ng nghiÖp, ph¸t triÓnkinh tÕ - x· héi. Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch miÔn thuÕ, gi¶m gi¸ thuÕ ®Êt, c¸c lo¹i thuÕ, phÝ vµ ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc trong c¸c kh©u thÈm ®Þnh, xÐt duyÖt vµ triÓn khai c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®ã nh»m khuyÕn khÝch b»ng lîi Ých vËt chÊt c¸c chñ ®Çu t­. C¸c ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n b»ng nguån vèn ng©n s¸ch vµ vèn viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña n­íc ngoµi vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­:327, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, t¹o viÖc lµm, chuûªn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn gi¸o dôc, y tÕ, b¶o vÖ tµi nguyªn… Tæng kÕt vµ tõng b­íc nh©n réng c¸c m« h×nh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô g¾n víi trung t©m ®« thÞ míi trªn ®Þa bµn n«ng th«n. §ã lµ côm kinh tÕ, kü thuËt vµ th­¬ng m¹i cña c¸c tiÓu vïng, tõng huyÖn n»m trong quy ho¹ch chung cña mçi tØnh, ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së kÕt hîp s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ víi c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. T¨ng c­êng ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp n«ng th«n ®i ®«i víi ®æi míi c¬ cÊu ®Çu t­. Trong nhiÒu n¨m nay, tû träng ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n dµnh cho n«ng nghiÖp chñ yÕu lµ thuû lîi, míi chiÕm kho¶ng 19% tæng sè vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n cña toµn bé nÒn kinh tÕ. V× vËy, tõ nay ®Õn 2010 cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ c¬ b¶n trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n nhÊt lµ ®Çu t­ n©ng cÊp, hoµn thiÖn hÖ thèng thuû lîi, ®iÖn, tr¹m, tr¹i nghiªn cøu khoa häc – kü thuËt. Cïng víi t¨ng sè l­îng vµ tû träng c¬ cÊu ®Çu t­ cho n«ng th«n, cÇn ®æi míi theo h­íng chuyÓn m¹nh sang ®Çu t­ chiÒu s©u, ®æi míi c¬ cÊu gièng vµ kü thuËt trång trät, ch¨n nu«i ®Ó t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng n«ng s¶n phï hîp víi yªu cÇu thÞ tr­êng, t¨ng c­êng ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n theo m« h×nh thÝch hîp víi tõng vïng sinh th¸i nh»m t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò vËt chÊt thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ lao ®éng n«ng th«n.Th©m canh cao, kÕt hîp víi ®a d¹ng ho¸ c©y trång, vËt nu«i vµ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp vµ hiÖu qu¶ nh»m t¹o thªm viÖc lµm t¹i chç t¨ng thu nhËp,c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng th«n trªn ph¹m vi c¶ n­íc. §èi víi ph­¬ng ph¸p CNH-H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n gi¶i ph¸p h÷u Ých cho vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ d¹y nghÒ cho n«ng d©n lµ x©y dùng míi c¸c trung c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dÞch vô th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn n«ng th«n víi quy m« võa vµ nhá nh­ng c«ng nghÖ cao ®Ó mét mÆt thu hót lao ®éng n«ng nghiÖp qua ®ã båi d­ìng vµ n©ng cao tay nghÒ cña n«ng d©n, mÆt kh¸c g¾n c«ng nghiÖp víi vïng nguyªn liÖu mét c¸ch tù gi¸c,cã hiÖu qu¶.C¸c m« h×nh c«ng nghiÖp mÝa ®­êng Lam S¬n Thanh Ho¸, g¹o xuÊt khÈu ë n«ng tr­êng S«ng HËu CÇn Th¬ … Gi¶i ph¸p cuèi cïng lµ tæ chøc, chØ ®¹o thùc hiÖn. Tr­íc hÕt cÇn t¹o ra sù thèng nhÊt quan ®iÓm chØ ®¹o cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng vµ c¬ së vÒ vÊn ®Ò viÖc lµm vµ ®µo t¹o nghÒ cho n«ng d©n.¦u tiªn tèi ®a cho nh÷ng dù ¸n cã kh¶ n¨ng thu hót nhiÒu lao ®éng n«ng nghiÖp vµo lµm viÖc vµ ®µo t¹o ®­îc nhiÒu c«ng nh©n kü thuËt t¹i ®Þa bµn n«ng th«n. III. KÕT LuËN N«ng th«n lµ khu vùc d©n c­ tËp trung chiÕm kho¶ng 80% d©n sè c¶ n­íc, chñ yÕu lµm nghÒ n«ng. Cã ®Þa bµn réng bao quanh thµnh thÞ, lµ n¬i ho¹t ®éng chñ yÕu cña c¸c nghµnh s¶n xuÊt vËt chÊt n«ng l©m ng­ nghiÖp, n¬i b¶o tån vµ l­u tr÷ c¸c di s¶n v¨n ho¸, phong tôc tËp qu¸n, truyÒn thèng, lÔ héi; ®ång thêi còng lµ nh÷ng ®iÓm nghØ ng¬i, gi¶i trÝ, du lÞch sinh th¸i hÊp dÉn. Tuy nhiªn ë nh÷ng vïng nµy cßn mét sè mÆt thÊp kÐm vÒ tr×nh ®é v¨n ho¸, khoa häc vµ c«ng nghÖ. Râ rµng n«ng nghiÖp cã nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c ®« thÞ, nªn tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ ë n«ng th«n ph¶i kh¸c c«ng nghiÖp ho¸ ë ®« thÞ. C«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ xu thÕ tÊt yÕu cña c¸c vïng c¸c miÒn trong c¶ n­íc, song cã nh÷ng b­íc ®i kh¸c nhau tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm ®Þa lý, lÞch sö, v¨n ho¸, kinh tÕ x· héi, vµ tr×nh ®é d©n trÝ … Trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn n«ng th«n ë n­íc ta cÇn kÕt hîp chÆt chÏ c¸c yÕu tè, trong ®ã yÕu tè ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®Ó ®ãn ®Çu c¸c b­íc ph¸t triÓn lµ rÊt quan träng, nã cã mèi quan hÖ ®Æc biÖt trong viÖc ®¶m b¶o thµnh c«ng viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, gióp cho viÖc chÆn l¹i dßng di d©n tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ. NhiÒu ng­êi ngµy cµng thÊy r»ng vai trß tÝch cùc cña n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, coi träng vµ n«ng th«n lµ mét bé phËn cña ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc gia, nã cã t¸c dông thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nhiÒu ngµnh kh¸c. N«ng tr­êng s«ng HËu ë CÇn Th¬, §ång B»ng S«ng Cöu Long, lµ mét m« h×nh cña qóa tr×nh ph¸t triÓn. Qua ®ã, khu vùc kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp n«ng th«n ®Òu cã ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trªn c¬ së tËn dông tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, mÆt n­íc, nguån nh©n lùc dåi dµo, øng dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµ nguån vèn ®Çu t­ s½n cã ë n«ng th«n kÕt hîp víi thµnh thÞ. Sù ph¸t triÓn nµy l¹i dÉn ®Õn gi¶i quyÕt ®­îc viÖc lµm ë n«ng th«n qua më mang ngµnh nghÒ c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp ngoµi n«ng nghiÖp. §iÓm mÊu chèt trong ph¸t triÓn n«ng th«n vµ c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n lµ ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ n«ng th«n tõ kinh tÕ thuÇn n«ng sang kinh tÕ c«ng –n«ng nghiÖp vµ dÞch vô ngay trªn ®Þa bµn n«ng th«n. §ã còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh thay ®æi nhËn thøc, t­ duy, c¸ch lµm vµ c¸c ho¹t ®éng ë n«ng th«n. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, trong ®ã c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ néi dung quan träng hµng ®Çu mµ Héi nghÞ lÇn thø VI cña ban chÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam kho¸ VII ®· nhÊn m¹nh: “ cÇn tËp trung nç lùc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ’’. Nh­ vËy, râ rµng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n thùc chÊt lµ ph¸t triÓn n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ ®Ó ®¹t môc tiªu ®a d¹ng ho¸ nÒn kinh tÕ vµ ngµnh nghÒ lao ®éng, t¹o ra ngµnh nghÒ míi trªn c¬ së øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ tiÕn bé, nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng d­ thõa ë n«ng th«n theo h­íng sö dông hîp lý lùc l­îng s½n cã vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc míi thÝch øng, qua ®ã gãp phÇn n©ng cao thu nhËp møc sèng vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. V× vËy, viÖc nghiªn cøu ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm ë n«ng th«n hiÖn nay ®èi víi §¶ng vµ nhµ n­íc ta lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt, cã gi¶i quyÕt ®­îc c«ng ¨n viÖc lµm cho n«ng d©n th× cuéc sèng cña hä míi ®­îc n©ng cao,tõ ®ã thóc ®Èy hä tËp chung s¶n xuÊt t¹o ra nhiÒu cña c¶i cho x· héi, lµ tiÒn ®Ò gióp cho ®Êt n­íc ta ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ – hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 Ch­¬ngI: §¸nh gi¸ thùc tr¹ng lao ®«ng viÖc lµm ë n«ng th«n n­íc ta. 2 1) Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n. 2 2) NhËn xÐt kh¸i qu¸t chung. 3 3)ViÖc lµm ë n«ng th«n nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra. 6 4) Nguyªn nh©n lµm gia t¨ng t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp 6 Ch­¬ngII:Gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt vµ t¹o viÖc lµm ë n«ng th«n. 8 1) §Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. 8 2) TiÕp tôc ban hµnh, bæ sung vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. 11 3) Gi¶i ph¸p ph©n bè nguån lao ®éng. 13 4) Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng. 19 5) Mét sè gi¶i ph¸p kh¸c. 25 Ch­¬ng III: KÕt luËn. 27