Giáo trình Đường lối quân sự - Bài 1

MỞ ĐẦU Sự nghiệp đổi mới toàn diện và đồng bộ đất nước ta hiện nay đã đạt được những thành tựu to lớn với cơ đồ và tiền đồ chưa từng có từ trước đến nay trên các lĩnh vực cơ bản của đời sống xã hội. Thành quả đó xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó trực tiếp là sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam với mục tiêu kiên định là độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội để xây dựng nước Việt Nam: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Trong hệ thống những nguyên nhân đó, một nguyên nhân có vai trò to lớn chính là sự đóng góp quan trọng của giáo dục đào tạo, đặc biệt là chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo để xây dựng cong người Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới-nhân tố quyết định thắng lợi của Cách mạng Việt Nam. Chính vì vai trò quan trọng đó, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách về giáo dục và đào tạo theo hướng bồi dưỡng, phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực cho người học. Trong những chủ trương, chính sách đó, có nội dung về giáo dục quốc phòng và an ninh đã được luật định hoá giúp người học hiểu được những tư tưởng, quan điểm của Đảng về chiến tranh cách mạng và xây dựng lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, niềm tự hào, tự tôn dân tộc, đồng thời phát triển các kỹ năng quân sự cần thiết để sẵn sàng thực hiện tốt trách nhiệm của công dân đối với Tổ quốc, tích cực tham gia bảo vệ, giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn xã hội khi cần thiết. Với lý do đó, hôm nay, thầy và các em cùng nhau trao đổi, chia sẻ một số nội dung của bài: Đối tượng, nhiệm vụ, phương pháp nghiên cứ môn Giáo dục quốc phòng-an ninh. I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU 1. Mục đích Đây là bài mở đầu (bài nhập môn) giúp cho sinh viên hiểu được ý nghĩa quan trọng của công tác giáo dục quốc phòng-an ninh trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, cho nên bài giảng có mục đích cụ thể là: - Giới thiệu cho sinh viên biết, hiểu được đặc điểm, đối tượng, phương pháp nghiên cứu môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh làm cơ sở cho quá trình học tập, nghiên cứu để nắm vững những chủ trương, đường lối, quan điểm và chính sách cơ bản của Đảng và Nhà nước về nhiệm vụ quốc phòng-an ninh trước đây và hiện nay. - Rèn luyện những kỹ năng quân sự, quốc phòng và an ninh cơ bản, cần thiết phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn hiện nay. - Xây dựng niềm tin, lòng yêu nước và thái độ trách nhiệm đúng đắn cho sinh viên trong thực hiện các nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và an ninh của đất nước. 2. Yêu cầu - Về kiến thức: Qua bài học, sinh viên phải hiểu và ghi nhớ được những nội dung cơ bản về đối tượng, nhiệm vụ, phương pháp môn giáo dục quốc phòng-an ninh. - Về kỹ năng: Sau khi học xong bài học, sinh viên có khả năng vận dụng được những quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước để nhận thức, đánh giá đúng đắn về ý nghĩa, tầm quan trọng của nhiệm vụ quốc phòng, an ninh trong chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay. - Về thái độ: Phát huy tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc và xây dựng niềm tin đúng đắn và ý thức trách nhiệm cao để thực hiện các nhiệm vụ quốc phòng, an ninh của bản thân đối với Tổ quốc. Đồng thời tích cực góp phần xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân ngay khi đang học tập, rèn luyện tại nhà trường và trên các cương vị công tác sau này. II. GIỚI THIỆU VỀ MÔN HỌC 1. Đặc điểm môn học - Giáo dục quốc phòng-an ninh (GDQP-AN) là môn học được luật định được thể hiện rất rõ trong đường lối giáo dục của Đảng và được thể chế hóa bằng các văn bản qui phạm pháp luật của Nhà nước, nhằm giúp cho sinh viên thực hiện mục tiêu: “Hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Kế tục và phát huy những kết quả đã thực hiện Chương trình huấn luyện quân sự phổ thông (theo NĐ 219/CP của Chính phủ năm 1961), Giáo dục quốc phòng (năm 1991). Trong những năm qua, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới và phù hợp với qui chế giáo dục-đào tạo trình độ đại học, cao đẳng, năm 2000 chương trình môn học tiếp tục được bổ sung, sửa đổi. Đến năm 2007 thực hiện Nghị định của Chính phủ về Giáo dục quốc phòng-an ninh, môn học Giáo dục quốc phòng được lồng ghép nội dung Giáo dục an ninh thành môn học Giáo dục quốc phòng-an ninh. Đặc biệt đã kịp thời bổ sung những nội dung liên quan trong Luật Giáo dục quốc phòng-an ninh do Quốc hội khóa 8, kì họp thứ 5 thông qua ngày 19/6/2013 vào nội dung chương trình giảng dạy. Gần đây nhất, để cụ thể hoá Luật Giáo dục quốc phòng-an ninh, Bộ Giáo dục và đào tạo ban hành 02 Thông tư: Thông tư số: 03/2017/TT-BGD (13/01/2017) ban hành chương trình GDQP&AN trong các trường trung cấp sư phạm, cao đẳng sư phạm và cơ sở giáo dục đại học và Thông tư số 05/2020/TT-BGDĐT (18/3/2020) của Bộ Trưởng Bộ GD&ĐT Ban hành Chương trình giáo dục quốc phòng-an ninh  trong trường trung cấp sư phạm, cao đẳng sư phạm và các cơ sở giáo dục đại học. Như vậy, trong từng giai đoạn cách mạng, chương trình môn học Giáo dục quốc phòng-an ninh đều có những đổi mới phục vụ cho sự nghiệp giáo dục nói chung và công tác quốc phòng an ninh nói riêng trong từng thời kì, gắn kết chặt chẽ các mục tiêu của giáo dục-đào tạo với quốc phòng-an ninh. - Giáo dục quốc phòng-an ninh là môn học bao gồm kiến thức khoa học xã hội-nhân văn, khoa học tự nhiên, khoa học kĩ thuật quân sự và thuộc nhóm các môn học chung, có tỉ lệ lí thuyết chiếm khoảng 70% chương trình môn học. Nội dung bao gồm những kiến thức cơ bản về đường lối quân sự của Đảng, công tác quốc phòng, an ninh; về kĩ năng quân sự cần thiết đáp ứng yêu cầu xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân trong chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vì thế, giáo dục quốc phòng-an ninh góp phần xây dựng, rèn luyện ý thức tổ chức kỉ luật, tác phong khoa học cho sinh viên ngay từ khi đang học tập trong nhà trường và sẵn sàng đáp ứng nhiệm vụ quốc phòng, an ninh sau khi tốt nghiệp ở môi trường công tác mới. 2. Chương trình Chương trình môn học GDQP-AN cho sinh viên thực hiện theo Thông tư số: 05/2020/TT-BGDĐT ban hành ngày 18 tháng 3 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Chương trình được xây dựng trên cơ sở phát triển trình độ các cấp học dưới, bảo đảm tính liên thông, logic; mỗi học phần là những khối kiến thức tương đối độc lập và thuận lợi cho sinh viên tích lũy trong quá trình học tập. Tuy nhiên, do đặc điểm, điều kiện và các yếu tố khách quan avf chủ quan chi phối, cho nên ở Đại học bách khao hiện nay, Khoa Giáo dục quốc phòng-an ninh vẫn đang xây dựn, kết cấu chương trình theo hướng vận dụng (Kết hợp giữa Thông tư 31 và thông tư 05) gồm ba học phần (165 tiết): - Học phần I: Đường lối quân sự của Đảng; Mã học phần: MIL 1110; 45 tiết. - Học phần II: Công tác quốc phòng-an ninh; Mã học phần: MIL 1120; 45 tiết). - Học phần III: Quân sự chung và kỹ thuật, chiến thuật bắn súng tiểu liên AK, Mã học phần: MIL 1130 (75 tiết: 45 tiết lý thuyết, 30 tiết thực hành). * Thông tư 05: hiện nay được kết cấu thành 02 học phần nhỏ, cụ thể: + Học phần III Quân sự chung; Mã: MIL 1230; 30 tiết (08 bài). + Học phần IV: Kỹ thuật chiến đấu bộ binh và chiến thuật; Mã: MIL 1240; 60 tiết (05 bài). III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 1. Nghiên cứu đường lối quân sự của Đảng Nghiên cứu những quan điểm lý luận cơ bản của Đảng về đường lối quân sự với các quan điểm như: - Quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về chiến tranh, quân đội và bảo vệ Tổ quốc; - Xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; - Chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; Xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân; - Kết hợp phát triển kinh tế, xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh và đối ngoại; - Những vấn đề cơ bản về lịch sử nghệ thuật quân sự Việt Nam; - Xây dựng và bảo vệ chủ quyền biển, đảo, biên giới quốc gia trong tình hình mới; - Xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, lực lượng dự bị động viên và động viên quốc phòng; - Xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; - Những vấn đề cơ bản về bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự an toàn xã hội. Qua đó, góp phần hình thành niềm tin, xây dựng và rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng và lí tưởng cho sinh viên. 2. Nghiên cứu về công tác quốc phòng, an ninh Nghiên cứu những quan điểm cơ bản về nhiệm vụ, nội dung công tác quốc phòng, an ninh của Đảng hiện nay như: - Phòng chống chiến lược “Diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam; - Một số nội dung cơ bản về dân tộc, tôn giáo, đấu tranh phòng chống các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo chống phá cách mạng Việt Nam; - Phòng, chống vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường; - Phòng, chống vi phạm pháp luật về bảo đảm trật tự an toàn giao thông; - Phòng, chống một số loại tội phạm xâm hại danh dự, nhân phẩm của người khác; - An toàn thông tin và phòng chống vi phạm pháp luật trên không gian mạng; - An ninh phi truyền thống và các mối đe doạ an ninh phi truyền thống ở Việt Nam. Khi học tập, nghiên cứu và thực hiện tốt công tác quốc phòng, an ninh sẽ trực tiếp góp phần xây dựng lòng tin cho sinh viên để chiến thắng trước mọi âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam hiện nay. 3. Nghiên cứu về quân sự và kĩ năng quân sự cần thiết (Giới thiệu chương trình theo Thông tư 05 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT). - Nghiên cứu những kiến thức cơ bản về Quân sự chung như: Chế độ học tập, công tác trong ngày, trong tuần; Các nền nếp chính quy, bố trí trật tự nội vụ trong doanh trại; Hiểu biết chung về các quân, binh chủng trong quân đội; Điều lệnh đội ngũ từng người có súng; Điều lệnh đội ngũ đơn vị; Hiểu biết chung về bản đồ quân sự; Phòng tránh địch tiến công hoả lực bằng vũ khí công nghệ cao; Ba môn quân sự phối hợp. - Nghiên cứu các kiến thức về Kỹ thuật chiến đấu bộ binh và chiến thuật như: Kỹ thuật bắn súng tiểu liên AK; Tính năng, cấu tạo và cách sử dụng một số loại lựu đạn thường dùng; Từng người trong chiến đấu tiến công; Từng người trong chiến đấu phòng ngự; Từng người làm nhiệm vụ cacnh gác. Hệ thống kiến thức về quân sự trong môn học là những kiến thức phổ thông, sinh viên cần nghiên cứu đặc điểm, nguyên lí, tác dụng, tính năng... để hiểu rõ bản chất các nội dung kĩ thuật, chiến thuật bộ binh; về khả năng sát thương, với các phương pháp phòng tránh đơn giản, hiệu quả. Trên cơ sở đó nghiên cứu, thực hành các bài tập sát với thực tế, thành thạo các thao tác kĩ thuật, chiến thuật trong chiến đấu. Đồng thời có thể ứng dụng kĩ thuật này khi tham gia dân quân, tự vệ theo qui định của pháp luật. IV. PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU MÔN HỌC Học tập, nghiên cứu môn học Giáo dục quốc phòng-an ninh cũng tuân thủ nhưn những môn học khác luôn đặt ra yêu cầu cần phải phải nắm vững cơ sở phương pháp luận, phương pháp nghiên cứu cụ thể phù hợp với đối tượng, phạm vi, đặc điểm và mục tiêu của môn học. 1. Cơ sở phương pháp luận Cơ sở phương pháp luận chung nhất của việc nghiên cứu giáo dục quốc phòng-an ninh là học thuyết Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong đó những quan điểm của các nhà kinh điển Mác-Lênin và Chủ tịch Hồ Chí Minh về chiến tranh, quân đội, về xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, về xây dựng nền quốc phòng toàn dân... là nền tảng thế giới quan, nhận thức luận của sự nghiên cứu, vận dụng đường lối quân sự của Đảng và những vấn đề cơ bản khác của giáo dục quốc phòng-an ninh. Việc xác định học thuyết Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là cơ sở phương pháp luận, đòi hỏi quá trình nghiên cứu, phát triển giáo dục quốc phòng-an ninh phải nắm vững và vận dụng đúng đắn các quan điểm tiếp cận khoa học như: - Quan điểm hệ thống: Đặt ra yều cầu nghiên cứu, phát triển các nội dung của giáo dục quốc phòng-an ninh một cách toàn diện, tổng thể, trong mối quan hệ phát triển giữa các bộ phận, các vấn đề của môn học. - Quan điểm lịch sử, logic: Trong nghiên cứu giáo dục quốc phòng-an ninh đòi hỏi phải nhìn thấy sự phát triển của đối tượng, vấn đề nghiên cứu theo thời gian, không gian với những điều kiện lịch sử, cụ thể để từ đó giúp ta phát hiện, khái quát, nhận thức đúng những qui luật, nguyên tắc của hoạt động quốc phòng, an ninh. - Quan điểm thực tiễn: Chỉ ra phương hướng cho việc nghiên cứu giáo dục quốc phòng-an ninh là phải bám sát thực tiễn xây dựng quân đội và công an nhân dân, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn hiện nay. 2. Các phương pháp nghiên cứu Với tư cách là bộ môn khoa học nằm trong hệ thống khoa học quân sự, phạm vi nghiên cứu của giáo dục quốc phòng-an ninh rất rộng, nội dung nghiên cứu đa dạng, được cấu trúc theo hệ thống từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, luôn có sự kế thừa và phát triển. Vì vậy giáo dục quốc phòng-an ninh được tiếp cận nghiên cứu với nhiều cách thức, phù hợp với tính chất của từng nội dung và vấn đề nghiên cứu cụ thể. Trong nghiên cứu phát triển nội dung giáo dục quốc phòng-an ninh với tư cách là một bộ môn khoa học, cần chú ý sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học. - Trước hết, cần sử dụng các phương pháp nghiên cứu lí thuyết như: Phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa, mô hình hóa, giả thuyết... nhằm thu thập thông tin khoa học trên cơ sở nghiên cứu các văn bản, tài liệu về quốc phòng, an ninh để rút ra kết luận khoa học cần thiết, không ngừng bổ sung, phát triển làm phong phú nội dung GDQP-AN. - Thứ hai, cần nghiên cứu sử dụng các phương pháp nghiên cứu thực tiễn như: Quan sát, điều tra, khảo sát thực tế, nghiên cứu các sản phẩm quốc phòng, an ninh, tổng kết kinh nghiệm, thí nghiệm, thực nghiệm.... nhằm tác động trực tiếp vào đối tượng trong thực tiễn, từ đó khái quát bản chất, qui luật của các hoạt động quốc phòng, an ninh; bổ sung làm phong phú nội dung cũng như kiểm định tính sát thực, tính đúng đắn của các kiến thức quốc phòng-an ninh. - Trong nghiên cứu, lĩnh hội các kiến thức, kĩ năng quốc phòng-an ninh cần sử dụng kết hợp các phương pháp dạy học lí thuyết và thực hành nhằm bảo đảm cho người học vừa có nhận thức sâu sắc về đường lối, nghệ thuật quân sự, nắm chắc lí thuyết kĩ thuật và chiến thuật, vừa rèn luyện phát triển được các kĩ năng công tác quốc phòng, thuần thục các thao tác, hành động quân sự. - Đặc biệt, cần chú trọng đổi mới phương pháp dạy học GDQP-AN theo hướng tăng cường vận dụng các phương pháp dạy học tiên tiến kết hợp với sử dụng các phương tiện kĩ thuật dạy học hiện đại. Trong quá trình học tập nghiên cứu các vấn đề, các nội dung GDQP-AN cần chú ý sử dụng các phương pháp tạo tình huống, nên vấn đề, đối thoại, tranh luận sáng tạo; tăng cường thực hành, thực tập sát với thực tế chiến đấu, công tác quốc phòng; tăng cường tham quan thực tế, viết thu hoạch, tiểu luận; tăng cường sử dụng các phương tiện kĩ thuật, thiết bị quân sự hiện đại phục vụ cho các nội dung học tập. Đồng thời, đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng các thành tựu công nghệ thông tin (cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư) nhằm nâng cao chất lượng học tập, nghiên cứu môn học. KẾT LUẬN Trên cơ sở những kiến thức, kỹ năng ban đầu của bài giảng, về cơ bản đã giúp cho sinh viên có được lòng tin vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, niềm tin vào tính chất tốt đẹp của chế độ xã hội chủ nghĩa mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn từ năm 1930. Qua đó, sinh viên có thể phát huy được lòng yêu nước, lối sống có ý thức, có kỷ luật, có nền nếp, chấp hành nghiêm pháp luật, ý thức trách nhiệm với bạn bè, xây dựng tình đoàn kết gắn bó trong tập thể để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ trong học tập, sinh hoạt và công tác. Cho nên, để học tốt môn học, sinh viên cần tiếp tục nghiên cứu, hiểu rõ và ssau sắc thêm quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phát huy tinh thần tích cực trong tự học tập, tự rèn, ý chí khắc phục khó khăn, nâng cao ý thức trach nhiệm trong tập thể. Có như vậy, mỗi sinh viên sau khi học xong môn học mới thực sự góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới hiện nay để luôn xứng đáng là những người chủ tương lai của đất nước./. HƯỚNG DẪN NGHIÊN CỨU, ÔN LUYỆN 1. Các học phần của môn học, thời lượng của từng học phần? 2. Vì sao phải học tập, nghiên cứu môn học? Ngày tháng 01 năm 2021 NGƯỜI BIÊN SOẠN GIẢNG VIÊN Trung tá ThS Phạm Văn San